…...……………………………………………………………………………

USIAK IFIA EMI ESEDE NKPO ABANGA EDU MBUBEHE IDIONGO KE

2

OFURI NAIGIRIA EKOTDE NATIONAL IDENTITY MANAGEMENT

SYSTEM (NIMS)

NKPO EMI ESINEDE KE ESIT

Mme ibio ibio iko (Acronyms)…………………………………………….

Ke abangade Usiak ifia Komishion esede nkpo abanga uno idiongo (NIMC)

Ikpehe emi onode idiongo ke ukara Naigiria (NIMS)………………….......

Mme ufon otode NIMS……………………………………………………..

Nomba idiongo ke ukara Naigiria (NIN)……………………………………

Ini efe ke owo ekeme ndisin enying?.............................................................

Usin enying ke idem owo kiet kiet…………………………………………

Usin enying emi owo efen ekemede ndinwam…………………………….

Usung editongo nwed usin enying…………………………………………

Nso idi mme ntak eyomde idiongo nnuen-ubok mi?.....................................

Didie ke edikeme nditim nim iko mbuk emi abangade mi?........................

Mme ukpuhode ke ediwet nwed iko mbuk mi…………………………….

Eyekpeme ufon mi? Anie owo edikpeme ufon mi?.....................................

Ini efe ke ami ndinyene ibat idiongo mi (NIN)?........................................

Me eyesuk eno mi ekpri nwed ekotde kaad (card)?……………………..

Edi bighi didie mbemiso ami nyene kaad mi…………………………….

Idiongo ekpri nwed kaad mi editie didie ? ……………………………….

Ndikama ekpri nwed mi ye nwed idiongo mi didie ?……………………

Nso iditibe edieke nfrede nomba ibat mi ?................................................

Nso iditibe edieke ekpri nwed mi osopde mmee abiarade ?.................

Ndi ami nyekpe okuk mbemiso eno mi nomba idiongo ye ekpri nwed idiongo

mi ?................................................................................................

Ediwet iko ye unwam nte edikamade nwed idiongo NIMS………………

3

KE ABANGADE KOMISHION EMI ESEDE NKPO ABANGA EDU

MBUBEHE IDIONGO (NIMC)

Nwed ibet abangade NIMC 2007 ono enye odudu ndisiak ufok utom emi

ekerede NIMC. Ubok utom ye odudu esie edi ndisiak abang emi edisinde

kpukpru mme iko emi abangade idiongo owo kiet – kiet ke ukara obio nnyin

Nigeria emi edikotde National Identity Database (NID) ye usung nte edinode ye

nte edikamade kpukpru nkpri nwed emi ekotde General Multipurpose Cards ye

nwed idiongo owo kiet-kiet ye ibat idiongo owo oro emi ekotde National

Identity Number (NIN) ye ndifiak mben kpukpru iko nwed idiongo ndian ke

abang iko kiet emi ama ekedudu. Nwed ibet oro afiak ono komishion emi odudu

ndibop ibet emi edinyenede ebuana ye ubok utom esie. Ibet NIMC 2007 otongo

ntak enyene odudu ndibiat ibet emi okobotde akani DNCR ye ndifiak mben

kpukpru inyene esie nno obufa komishion emi.

Ke ndidian ye se ema ekewewet oro, ekeme ndien ndibahade odudu ye utom

NIMC ke ikpehe ita:

a). Ndisiak komishion use nkpo mbanga uno owo idiongo nte akpa nnen-nnen

ufok utom emi enyenede odudu ndinam uduak ye ediomi ukara gofment ke

abanga mbubehe uno owo idiongo nte esinede ke nwet ibet (Act) emi asiakde

NIMC, ikpehe 1, 2, 5, ye 6.

b). Ndikure kpukpru akani utom DNCR ye ndiben kpukpru inyene DNCR emi

miduhe aba dian ye oro ndiben kpukpru mbon unam-utom esie ke ukara stet ye

lokal gofment ke kpukpru Naigiria:

c). Ndisiak, ndinam ye nditim ndutim edu edinim mme owo idiongo ke obio

Naigiria (NINS):

i. Ndinam utongo utom usin enying mme amana isong ye mme nnen–

nnen odudung ke obio Naigiria nte ewetde ke nwet ibet NIMS;

ii. Ndibot ye ndinim abang emi edisinde kpukpru nkpo ke abanga

idiongo ke Naigiria;

iii. Ndino obio nnyin ye mme nnen–nnen esen owo sanga sanga nomba

idiongo;

iv. Ndino kpukpru owo emi esinde enying mmo ye mme owo emi ebede

isua ofut ye kiet kaad emi ekemede ndiben nnam nkpo ke nsio-nsio

usung;

4

v. Ndino okposongo ukpeme emi edinwamde owo kiet kiet ekeme

ndise ye ndinim idiongo esie;

vi. Ndinehede ye ndisin kpukpru nkpo ke abanga idiongo ke abang kiet

mbak oto do kpukpru usiak-ifia gofmen etiene ebuana ndinyene

udeme ye ndidia ufon nto do nko;

vii. Ndinyene ebuana ye mme anam mbubehe idem mmo ye mme anam

mbubehe ukara mbak oto do ekeme ndisin ufon no NIMS;

viii. Ndisin enying mme emana ye mme mkpa ubok ye ubok ye

komishion emi esede nkpo abanga ibat owo ke Naigiria.

USIAK IFIA EMI ESEDE NKPO ABANGA EDU MBUBEHE IDIONGO

(NIMS)

Utom abangade Usiak-Ifia emi esede nkpo abanga edu mbubehe idiongo ke

Niagiria (NIMS) eketongo ke oyoho ikpehe ita ke isua 2009, ke ini Komishion

esede nkpo abanga idiongo ema ekefiok ete ke mmimo ikemeke ndifiak mben

nsin ke edinam mme inyene akani DNCR ekenyenede.

Ke mme offiong ifang emi edidide ke iso imenyene idorenyin nte ke kprukpru

amana isong obio nnyin ye mme nnen-nnen odudung ke obio nnyin eyekeme

ndisin enying mmo ke idak mbubehe usin enying emi. Okposong nwed etop

eting nkpo abanga uduak NIMS ye ufon owo kiet kiet, ye ukara gofmen ye

essien idut emi edidiade ito enye (NIMS).

NIMS enyene abang idiongo emi efiak ediongode nte ufot itie emi enimde nwed

usin enying idiongo owo (CIDR), ye ekpri kaad emi edinode andinyene unen ye

mfefere usung ndiwut nte ke nwed ye owo idiongo oro edi esie. Efiak edian

usung ndimen kpukpru abang iko emi ama ekedudu ndibuak ke abang kiet

enyenede mme anam mbubehe idem mmo.

Akpan-akpan nkpo kiet abangade NIMS edi enye ndino nkpo utom emi

ekemede ndimen nno idoingo emi kpukpru ekondo enyimede ete ke enye oro

ofon akan ke ofuri obio Naigiria. Enye emi eyenwam ndimen ata nnen-nnen

ufon nno gofmen ye kpukpru nnyin kiet-kiet ye ke nka ebuana ye mme nnen-

nnen odudung ke obio nnyin Naigiria.

5

MME UFON NIMS

Ke ini emi NIMS editongode utom esie ke oyohoyoho, enye eyenno mme ufon

emi ye mme efen:

(a). Ndino mfefere ye mem-mem usung nte edinamde usin enying ke esit abang

idiongo ke Naigiria mbak otodo ekeme ndino kpukpru owo ke obio nnyin

nomba idiongo (NIN) ye ekpri nwed idiongo ekotde kaad;

(b) Ndinwam owo ndikpeme idiongo owo kiet-kiet mbak otodo owo efen

idikemeke ndiyip, mme ndibre nkari ye nwo ke idiongo owo efen. Edinam emi

ke mem-mem usung emi edinamde owo ekeme ndidiongo kpukpru nkpo

mbanga idiongo esie ke kpukpru ini.

(c). Ndinam uwem edi mem-mem ke usung nte owo ekemede ndiwut idiongo

esie ke ebiet eke ededi ke Naigiria ye ke ebiet efen;

(d). Ndinwam ndinam ukpuhode ke usung nte ebrede mbre ukara ye ndinam

utom umek owo edi mem-mem ono mme anam utom umek owo;

(e). Ndinam enye edi okposong nkpo nno mme adia nwo mbak mmo ekumen

nsu-nsu idiongo, mmee ndida idiongo mme obukpo owo. Emi eyenwam gofmen

ye eti utom emi ekpeme ibet ekemede ndikpeme nnyin ke ubok me anam idiok,

akpan-akpan mme adia nwo ye mme esin owo ndik ke idem;

(f). Ndino nnyin isongesit nte ke mme anam utom gofmen/ ye mme anam utom

essien idut edi se mmo edohode ke mmimo idi ntre.

(g). Ndinwam nnyin nte akamba idut nditim nkama okuk obio nnyin, mfiak nam

edu ubiat okuk nnyin ofon akan nte ekedide ye ndinyung nam mbubehe obio

nnyin okori, asiak obufa utom ono mme ndito nnyin mbak otodo emenede idaha

udu uwem nnyin ke Naigiria.

(h). Ndinwam ke ndimen ye ndidian kpukpru abang idiongo ke ukara gofmen ye

mme anam utom essien idut mbak otodo ekeme ndidia ke oyoho-yoho inyene

ukara obio nnyin, ye ndifiak menede ndutim utom ye mbubehe obio nnyin ofon

eti-eti.

(i). Ndimenede ye ndinwam ukara obio nnyin ekeme ndibo taks esie ye mme

usung efen emi ukara gofmen ekemede ndimen mbo okuk ndikama mfehe

mbubehe ukara ntak edide emi eyedi mem-mem nkpo koro kpukpru owo

eyenyene idiongo kiet-kiet ndiwut.

6

(j). Ndinyanga ndimenede ubukpong Naigiria koro ndito Naigiria eyekeme

ndiwut idiongo obio emi mmo etode ke ofuri ekondo.

Edi ata anyan edinam, ndien mme akpan-akpan ufon emi idut nnyin edidiade ito

enye edidi ke ini emi mme ediwak owo ema ekesin enying mmo ke edinam emi.

Nte ediwak owo esinde enying mmo ndinyene kaad idiongo emi nte oro nko ke

ufon esie edikpon. NIMS odu ke ata nnen-nnen usung ukpuhode koro nnyin

isinke enyin ikpong ke ndino kaad idiongo, edi nnyin idu ke mbubehe ndinim ye

ndikpeme idiongo owo ke kpukpru ini.

NOMBA IDIONGO OWO KE IDUT NNYIN (NIN)

Emi edi ibat nomba emi mi inamke ifiok ndomo kiet enode owo emi okurede

usin enying esie asian-asian. Usin enying ye uno idiongo asanga ye mme anam

utom idiongo ndinam oyom usin enying eefik nnuen ubok esie duop, esio enye

ekpri ndise afara sim ibout owutde iso esie ye usin ubok ke nwed mmee ndifik

ubok emi edifiakde ikama ise mmee iko ifiok owo oro asanga ukem- ukem ye

enye emi ema ekenenim ke abang iko idiongo. Edieke ekurede efak utom emi,

ndien emen kpukpru ibat iko emi ekubi enim ke abang kiet, ndien eno owo oro

sanga-sanga nomba esie.

Nomba emi ema ekenono owo kiet, owo ikemeke ndifiak men nomba oro nno

owo efen ekpededi ke owo oro ama akpa. Edi nomba emi enode owo kiet kiet

ekeme ndinwam ndibop iko ifiok owo kiet – kiet ke abang idiongo emi ema

ekesese.

7

8

INI EFE KE AMI NKEME NDISIN ENYING

Ke usop-usop ini emi mbon emi ekotde Ebuana Ke iso-Utit (Front-End

Partners) ebengede idem. Usin enying eyetongo ke mme nsio-nsio ebiet ke isua

2011. Ndien eyeyom fi eting ono mmo ebiet emi afo otode, eyefiak ono mmo

nnuen-ubok fo ye ekpri ndise ye usin ubok ke nwed fo mbemiso esin fi enying

ke abang idiongo ukara Naigiria (NID), ndien afo eyeka ke ebiet usin enying ke

idem fo ke ini emi ofonde ye afo mbak otodo afo esin enying. Emekeme ndisin

enying ye intanet (on-line), edieke edide ntre, eyeno fi nomba idiongo (NIN) fo

mbemiso urua kiet okure. Ke diande do eyenam ekpri nwed idiongo kaad fo,

ndien emen esok fi mbemiso offiong kiet okure.

Kpa ye oro, edieke mbume odude ke abanga usin enying fo, eyeting eno fi

mbemiso usen iba okure, ndusuk ini eyeyom fi oworo ke idem fo edi ke itie usin

enying fo mbak enam ndungode ebanga fi.

USUNG NTE EDIKEMEDE NDISIN ENYING KE NOMBA IDIONGO

(NIN) FO

Kpukpru mme amana isong obio nnyin otongode ke isua

ofut-ye-kiet (16) ebede, ye mme nnen-nnen odudung ke

obio nnyin ekeme ndisin enying ke nomba idiongo (NIN).

Usung usin enying edi ukem-ukem edieke oyomde ndinam

ke idem fo, mmee oyom enwam fi ndisin enying fo. (Ke

enam ndutim nte edisangade isin enying kpukpru owo

otongode ke eyen isua ition).

USIN ENYING KE IDEM OWO

Ke ndisin enying ke idem fo, afo emekeme ndisin enying ke idem fo edieke afo

enyenede komputa ye intanet. Afo emekeme ndiduk adres intanet NIMC edide

http:www.nimc.gov.ng, mmee ndika itie usin enying. Afo eyeboro mbume ke

nwed mbume emi edinode fi, do afo eyeboro kpukpru mbume emi eyomde eto fi

ke kpukpru idaha ndien afo eyeming nwed oro ke ibio-ibio nwed ekotde 2D

Baakod ye nomba idiongo usin enying fo. Ndien afo eyemen ibio-ibio nwed emi

ono owo emi esede nkpo abanga usin enying ke itie usin enying ke ebiet mbufo,

ndien enye eyedungode, afiak enyime ye iko mbuk usin enying fo ke komputa

9

esie, do ke enye edisio fi ndise, afiak obo fi nwuwet nnuen-ubok fo ye usin ubok

ke nwed fo.

Afo eyeno owo emi esede nkpo abanga usin enying kpukpru iko ifiok emi

abangade fi emi afo ekekamade ewet ke nwed mbume mbak otodo enye

odungode fi mfon-mfon, onyung ofiok ete ke afo emewet akpan-iko abanga

idem fo ke NIMS. Mme nkpo emi enye ediyomde ito fi edi nwed usen emana fo,

nkpo ndiwut nte ke ebiet afo odungde edi se afo ewetde, ye nwed ndiwut idaha

emi afo esimde ke ufok nwed ye mme nkpo efen.

NDIYOM UNWAM

Edieke oyomde owo efen anwam fi ndisin enying fo, ana nte afo ekebo nwed

mbume usin enying ke itie usin enying, mmee ke itie usin enying emi emende

esasanga. Emekeme ndiwet iboro mbume oro ke idem fo, anam utom itie usin

enying do ekeme ndinwam fi ndiwet iboro. Ndien afo eyemen nwed mbume oro

ono ada-idaha itie usin enying emi ediwetde kpukpru iboro emi afo onode ke

komputa. Afo eyedungode onyung enyime ye se enye ewetde ke komputa

abanga fi, ndien enye eyesio fi ekpri ndise, odoho fi efik nnuen-ubok fo, afiak

esin ubok ke nwed.

Ke akpatre uwet enying, ada-idaha itie usin enying emi eyeno fi ekpri nwed

ndiwut nte ke emekure usin enying fo asian-asian ke adanga ini oro. Ekpri nwed

oro enode fi eyenam fi ekeme nditiene usin enying ke idaha-ke idaha tutu afo

obo nomba idiongo (NIN) fo, ndien kaad idiongo fo eyediana do.

NTONGO AKPAN-AKPAN NWED

Ke ini usin enying, idaha iko mbuk emi afo onode eyenyene odudu ke ini ema

ekedian ye nwed emi amana isong ye mme odudung edinode nte nwed ibere-

edem. Mme ibat nwed oro ke ndusuk ikpehe ana nte edungode ndidiongo ke edi

eti esie ke afo ono mbak otodo anam utom usin enying emen enye etim enim ke

senta usin enying fo. Eyenim sanga-sanga kopi kiet mbak otodo ekpekama enam

ibat ke ekem ini.

Ke ndusuk idaha emi mme amana isong ye odudung mme inyeneke mme akpan-

akpan ediwet nwed emi, mmo ekeme ndisin enying, efiak eno mmo nomba

idiongo (NIN), kpa ye oro, eyewet ekpri nwed eno mmo ndiwut nte ke mmo

ikewutke mmen-ndian akpan-akpan nwed. Edinam emi edi akpan-akpan ke ntak

edimende enye inam kaad owo kiet kiet ye ukpeme owo oro nko.

10

Ke abangade itie usin enying emi odude ke adanga obio ye obio inwang nnyin,

mme anam utom adanga ke Naigiria (NIS), eyedungode mbon emi edohode ke

mmimo idi amana isong, mmee odudung, mfon-mfon mbemiso esin mmo

enying, efiak eno mmo kaad.

NSO IDI NTAK AMI NDIFIKDE IDIONGO NNUEN–UBOK MI YE

MME KPUKPRU ORO?

Ana nte afo ewet nkpo abanga ebiet

(demographic) emi afo otode ye nkpo

abanga idem (biometric) fo, koro ke idak

mbubehe uno nomba idiongo (NINS),

nomba emi enode fi, eyenyene kpukpru iko

emi abangade fi ke usung emi edinamde

enye edi okposong nkpo owo efen ndimen mmee ndiyip, mmee ndifre, mmee

ndiduok, ke ebuana ye sanga-sanga nkpo emi abangade fi eme edide ndise emi

osiode iso fo ye sanga-sanga nwuwet nnuen-ubok fo. Ke ediande do, ini emi

nnyin ibode fi nwuwet nnuen –ubok fo, ye ekpri ndise iso fo, ufon iduhe afo

ndifiak nnam efen tutu isua ition ebe efep. Ke ini iso ufot enyin fo ikpong ke

ediyom, ke ini NIMS ema ekebiat efep. Iko abangade idem fo edi sanga-sanga

ono fi. Enye enehede edi okposong itiat mbubehe ke edu idiongo.

EDINIM DIDIE KPUKPRU IKO MBUK EMI ABANGADE MI

Kpukpru mbuk abangade fi eyetim enim ke abang idiongo ofuri Naigiria ke

usung emi enye eyenyene eti ukpeme afiak odu mfon-mfon. Afo eyekeme

ndimen enye nnam nkpo ke kpukpru ebiet ke

ofuri Naigiria, edieke afo oyomde ndiwut,

mmee ndifanga idiongo fo. Iduhe owo ndomo

kiet, mmee ibat owo, mmee ufok utom emi

edikemede ndise, mmee ndiwut mbuk fo

edieke afo me unoho mmo unyime dian ye

ofuri odudu NIMC.

Kpa ye oro, ibet emi asiakde NIMC ono enye odudu ndino mbuk fo osok mme

ufok utom ukpeme ibet ye komishion ekpemede usung nte editrede udia nwo ke

Naigiria, kini mmo miboke unyime ito fi. Mme ufok utom emi edi ufok utom

esede nkpo abanga ukpeme ke obio Naigiria (SSS), komishion esede nkpo

abanga utre udia nwo ye uyip okuk ke obio Naigiria (EFCC), Mme bolisi emi

ekpemede ibet (NPF). Mbemiso, NIMC ono mbuk fo, ana nte mmo eka ekebo

unyime ke ufok ibet. Edieke mme ufok utom oro eyomde ndibo mbuk fo nto

NIMC, ana mmo ebo mbuk fo ke ini ufok ibet onode mmo odudu.

11

UKPUHODE KE EDIWET NWED MI (NDIDIAN YE NDIKPUHODE)

Afo emekeme ndinam ukpuhode ke ediwet nwed fo. Ndimen nwut edieke afo

okpuhode enying fo ke ntak ndo, afo eyebo nwed mbume ukpuhode ediwet

nwed ke ebiet intanet nnyin. Ndien afo eyeboro mbume do, ndien emen enye

aka senta usin enying, afo emekeme ndibo nwed mbume do nko ke senta usin

enying, onyung oboro mbume oro, ndien ayak nwed oro ono anam utom ke

senta oro. Ke ini kiet emi anam utom usin enying odungode, onyung enyime ye

mbuk emi ema ekewet, abanga fi enye eyedian obufa mbuk emi abangade fi,

ndien enye eyesuk enim akani mbuk emi abangade fi, mbak edi eyenyene ini

emi ediyomde akani mbuk emi abangade fi.

MME EYEKPEME UFON MI, ANIE OWO EDIKPEME?

Mbemiso ekure ediomi mbubehe ndino nomba idiongo (NIN), NIMC ema enam

ndungode nte editukde owo kiet – kiet (PIA) ndidiongo idaha nte edikpemede

ndidibe mbuk mme owo ye usung nte edikpemede ufon mme owo nko. Ukpep

nkpo ediade eto ndungode oro, ema emen kpukpru esin ke ediomi NIMS, akpan

– akpan usung nte edisangade ikpeme abang mbuk mme owo. Kiet ke utom

NIMC edidi nditim nim mbuk owo kiet ke abang idiongo, ndinyung ndiongo

nte ke kpukpru mbuk oro edi nnen-nnen. Ke siode fep use nkpo mbanga usin

enying, NIMC eyese nkpo abnaga nomba idiongo enode mme owo ke ini – ke

ini, eyefiak ese nte mme owo ekamade kaad mmo. Okposuk edi eyedu senta

esobo emi mme owo edisede nkpo ibanga, edi NIMC eyesuk esin enyin ke utom

emi edieke mfana ye ndutuho esinede. Enye eyekpemi abang idiongo Naigiria

emi eti-eti. NIMC eyeno etop owo kiet-kiet osok mme ufok utom gofmen ye

mme anam utom idem mmo edieke mmo ediwutde nte mmo ekemede ndinim ye

ndikpeme etop ye nomba idiongo owo kiet-kiet mfon-mfon ye nte mmo

ekemede ndidungode

12

etop uno kaad oro kini-kini. Ediomi NIMS edi ndimen kpukpru etop ye mbume

nsin ke abang idiongo kiet ke Naigiria, ye ndino nkanika usio mkpo ke abanga

udia nwo ye ubre nkari. Kpukpru ufok utom emi ekamade, mmee eyomde NIMS

ana nte esanga ke nnen-nnen usung ye etop emi komishion NIMC edinode mmo,

13

kpa nte ewetde ke ibet emi asiakde NIMC. NIMC enengede ewuk ete ke ndidibe

etop ke abanga owo kiet-kiet eyedu ke eti ukpeme. NIMC afiak ekpeme unen

ndidibe etop owo kiet-kiet emi mmo ebode esin ke abang idiongo, ye nte usung

edikamade nomba idiongo (NIN) ye kaad idiongo. Ke ndinam nte ekpedide,

NIMC enengede esin idem ndikpeme ndidibe etop owo kiet-kiet. Ke ini iso

NIMC eyekpe okuk mbak otodo ekeme ndika iso nam ukpuhode ke ubop ibet

emi edikade iso ikpeme ndidibe ye abang etop owo kiet-kiet.

INI EFE KE AMI NDINYENE NOMBA IDIONGO (NIN) MI?

Ediomi NIMS ke editongo edi nte edisangade ibop nomba idiongo owo kiet-kiet

ke ini emi usin enying okurede. Ke ntak edide nte ke ubiat ini ididuhe ndomo

kiet ke ini emi ebode fi etop fo ke abang unim etop idiongo, ndien usop-usop

ana nte eno fi nomba idiongo fo kpasuk do. Ini nte edimende mbemiso afo obo

nomba fo etiene nte usung emi afo oyomde eno fi. Ke ntak oro afo emekeme

ndibo ke tik-tik sekon, mmee ke minit kiet, mmee ke usen kiet etiene usung emi

ekamade oyom eno nomba fo esok fi, afiak etiene nte edu nkpo utom NIMC

anamde utom. Ekeme ndidi ke afo ekeyom ewet esin ke uting iko fo, mmee

mme asuan nwed emen esok fi, mmee esin ke komputa fo (e-mail).

MME – EYESUK ENO MI IDIONGO KAAD MI ?

Hi eyesuk eno fi kaad idiongo fo. Isang enye emi edino fi kaad emi edinamde

ufon ino fi, onyung anam enye edi mmem - mmem utom ono fi ndiwut nte ke

afo edi owo oro esinde ke kaad ke nsio – nsio usung ye idaha. Kaad emi

eyenwam fi ndinam ke-uto ke-uto mbubehe, ke ntak edide eyewet ke esit esie

usung ukpe okuk nko. NIMS eyesuk esin usung efen emi afo edikemede ndiwut

idiongo fo edieke kaad miduhe ye afo.

Idahaemi , mme owo ekama nsio nsio ndise foto idiongo mmo ndiwut se mmo

edide ye idiongo mmo, emi edi nwed idiongo itie utom mmo, idiongo enode

awat ubom isong, idiongo ndise nwed emi ekemede ndikama nka obio mbakara,

Ndusuk ini, owo emi enyenede mme nwed idiongo emi, owut mme owo etop

abanga idem esie eti –eti akan nte enye oyomde ndiwut. Ke mme ini, owo

inamke ibanga ino owo, mmee ufok utom emi onode owo oro nwed idiongo oro.

Anam do emen ndise foto ke nwed idiongo oro ese ye iso owo emi akamade

nwed idiongo nditim mfiok ke ndudue iduhe. Ke ata eti idaha, ke itie unim okuk,

mme anam utom do efiak esio owo oro obufa ibio ndise (foto), efiak eming

nwed idiongo owo oro, ndien emen kpukpru enim ke abang etop idiongo mmo.

Enye emi edi mmem-mmem usung emi ekamade edungode idiongo owo kiet-

kiet ke obio Naigiria nnyin. Emi idihe ata eti usung ndidungode nyung nim

idiongo owo, ke ntak oro, uyip mmee ubre nwo ye idiongo owo ke akaka iso .

14

Ke ndika iso, etiene idaha unam mbubehe ye idaha nkpo ibem edem emi

eyomde, anam owo emi oyomde ibem-edem oro emen idiongo emi enode enye,

ese ndise owo oro ye owo oro adade enye ke iso, mmee enye ndika ke abang

etop NIN ndidiongo uwak – uwak etop ke abanga owo oro. Ekeme nko ndise

nwuwet ubok owo emi onode enye nwed idiongo oro mbak enye enim ke

akpaniko ke owo oro ke enye edi enye. Eyekama nkpo emi ekotde Card Access

Device (CAD) ediongo kpukpru oro. Enye ekeme ndiduk ke abang idiongo ke

Naigiria ndisio kpukpru etop emi enye oyomde ndidiongo.

Ukpeme ye mme ntanga nkpo NIMS enyenede asanga nnen-nnen ye idaha emi

enyenede ke ofuri ekondo (ISO 27001, ICAO 9303).

EDIBIGHI DIDIE MBEMISO AMI NYENE KAAD MI?

Ke kpukpru nkpo edide nnen-nnen eyemen offiong kiet mbemiso emen kaad eno

andinyene. Kpa ye oro eyemen urua kiet ndimen nnam kaad, edieke asangade ke

idem fo aka ndibo kaad fo. NIMC keenam ediomi ndinam enye edi mmem-

mmem ye ke eti ukpeme nno mbon emi enamde utom udeme nwed ndimen kaad

nkeno mme owo ke ufok mmo kiet-kiet. Emi oworo nte ke eyeyom ekpri ini

mbemiso emen kaad ekeno andinyene. Ana nte edungode mfon-mfon mbemiso

eyak emen kaad ekeno andinyene esie. Eyenyene ebiet esobo emi edinamde

utom ke awa edip ye inang ndimwam ke edinam emi. Ndien eyenam fi ofiok ini

emi kaad fo odude ke mbenge-idem ke nwed nkpo uting iko fo.

KAAD IDIONGO EMI EDITIE DIDIE?

Kpukpru nwuwet ye ntanga-ntanga nkpo emi esinede ke kaad idiongo Naigiria

asanga nnen-nnen ye mbumek idaha ofuri ekondo. Eno mmen nwut nkpo mi,

ndien ke ntak eti ukpeme, owo idiwutke nwuwet esie, mbak mbon udia ino ye

nwo, ye idiok owo. Eyenyene ekpri kaad emi edisinde sanga-sanga etop owo

kiet-kiet, nomba idiongo, usin ubok ke nwed ye ubukpong ndise (foto) ye

nwuwet nnuen-ubok emi edinwamde etim edunogde enyung enyime ye idiongo

emi enode ke usung eke ededi emi enode. Enyene mme nkpo ukpeme emi esinde

ke esit kaad emi ndinam enye edi okposongo nkpo nno owo efen ndiming idiok

esie. Kpukpru emi edidiong mi ke Naigiria mbak oto do ekure enye ke adanga

ini emi enode, efiak esiak utom eno ndito nnyin.

Kaad idiongo ke Naigiria editie ntem:

15

NDIKAMA DIDIE NOMBA YE KAAD IDIONGO MI?

Odu mme uwak-uwak usung emi ediyomde fi ndiwut

nte ke afo edi owo emi afo odohode ke afo edi.

Nomba ye kaad idiongo emi eyeyak fi anam kpukpru

emi ke uwak usung emi kpukpru owo edinyimede. Ke

kpukpru usen, afo emesin idem fo ke mbubehe emi

oyomde fi ayarade idem fo onyung eting owo emi afo

edide, mmee ke ndikpe okuk, eyom fi ndiwut idiongo

fo ke mem-mem usung, mmee ke idaha emi eyomde ata eti nkpo ibet-edem nte

eyomde ke ikpehe 27 ke ibet NIMC, 2007. Ke ini ntre ekeme ndinyime ye

idiongo fo edieke mmo esede etop fo ke abang idiongo Naigiria (NID) ekamade

unwam komputa ye kaad emi ekotde match-on-card. Ke ini emende kaad emi

esin ke meshin emi mbak ono unyime ke afo edi owo oro. Eyeyom fi efik nnuen

ubok fo ke meshin oro. Edikama emi idiongo ke idiongo nnuen ubok fo asanga

ukem-ukem ye enye emi afo ekefikde ke ini emi afo ekesinde enying ke

editongo. Edikama utom komputa nno edinyime, ana nte ata ini owo ndikama

intanet nyung nyene usung ndiduk abang emi enimde iko mbuk owo kiet-kiet.

Ke usung mbiba, iboro esie edidi hi, mmee hihi – ke mbume emi ebupde. Ekeme

ndino ediwak iko mbuk etiene ke idaha ufang emi enyenede ndiduk ke abang

iko mbuk idiongo emi ye uto mbubehe eyomde ndinam. Ikpehe 27 ke ibet

NIMC 2007, eting ete ke ini eyedi emi komishion edinamde enye edi “ata ana

nte anam” nkpo owo ndikama nomba idiongo (NIN) nnam mme mbubehe emi:

(a) ndisin nwed ye ndibo nwed uka isang emi ekamade eka obio mbakara ye

mme idut efen;

(b) Ndikama nsiak ibat ke itie utom unim okuk nno owo ke idem esie;

(c) Ndikama ndep ediomi ukpeme idem;

(d) Ndikama nnam mbubehe ntiene nte se ewetde ke ibet nkpo isong, ndidep

isong, mmee ndimen isong nno owow efen, mmee ndisin enying isong;

(e) Ndikama nnam mbubehe emi enyenede ebuana ye owo kiet-kiet ye ibet

ukpuhode (Pension Reform Act) 2004 esinede ke okuk nwed mme nkani

owo emi ema ekenam utom ekem ke usua unam utom mmo;

(f) Ndikama nnam mbubehe ke nkpo abangade edinam ukpeme-idem ye

nsong-idem;

(g) Ndikama nnam uto mbubehe asangade ye mme owo ye ukpeme idem ke

obio;

(h) Ndikama mkpe okuk ke kpukpru nkpo ekemede ndidia, mmee ndikama;

(i) Ndikama nnam mbubehe usin enying mbon ufik ubok;

(j) Ndikama mkpe okuk taks;

(k) Ndikama nnam utom ukara emi enyene ufon;

16

(l) Mbubehe efen emi komishion ekerede ke eyefon, ye emi ewetde ke nwed

ibet ukara gofmen ke Naigiria.

NSO IDITIBE EDIEKE AMI NFREDE NOMBA IDIONGO (NIN) MI?

Edieke afo efrede nomba idiongo (NIN) fo, emekeme ndibo efen ke senta

usin enying, mmee ndiboro mbume ke nwed uboro mbume NIN, ndien emen

enye eka senta emi mme anam mbubehe usin enying enamde utom ke

kpukpru usen ye kpukpru urua.

NSO IDITIBE EDIEKE KAAD MI OSOPDE, MMEE ABIARADE ?

Edi utom owo kiet-kiet nditim nim kaad idiongo esie ke eti itie. Kpa ye oro,

afo emekeme ndika nketing ke ufok utom NIMC emi afo amade ke Naigiria

edieke afo enyene ntak ndikere ke kaad fo osop, mmee eyip, mmee kaad fo

abiara. NIMC eyebiat kaad fo ke komputa mmo (ke sanga-sanga usung)

ndien owo efen idikemeke ndikama, mmee ndimen kaad fo nnam nkpo

ndomo kiet. Ke ntak emi afo enyenede sanga-sanga nomba idiongo, owo efen

ikemeke ndikama kaad fo. Edieke afo oyomde eno fi obufa kaad, ana nte

ewet nwed ono itie usin enying NIMC. Ana nte afo afiak oboro mbume

ukpuhode kaad ke komputa, eming nwed oro, afiak emen aka senta usin

enying, mmee ndiboro mbume ebenge ukpuhode kaad ndien emen enye aka

senta usin enying. Ndien anam utom usin enying eyedungode idiongo fo ye

akani nwed abangade fi, ndien kini ndungode oro ekurede, edinam ukpuhode

kaad esimen ekpri ini nkpo nte usen itiaba, do eyeyom fi ekpe okuk ke

ukpuhode kaad fo.

NDI AMI NYEKPE OKUK KE NDIBO NOMBA IDIONGO YE KAAD

IDIONGO MI?

Usin enying uno nomba idiongo ye kaad idiongo edi ke mfon, owo ikpehe

okuk ndomo kiet. Ndien edieke afo oduokde kaad fo, mmee abiatde kaad emi

ekenode fi ke editongo, eyeyom fi ekpe okuk ke ukpuhode kaad fo. Eyenam

anwanga ibat okuk emi owo edikpede ke ukpuhode kaad. Ndien eyefiak ese

nkpo ebanga ibat okuk edikpede ke ukpuhode kaad kini –kini.

ETOP YE UNWAM KE EDIKAMA NIMS

Idahaemi ke esesin ufik ke edisiak ebiet, mmee senta esobo emi edinwamde

ndisuan, mmee ndino etop mbanga mme usung nte edikamade NIMS. Eyom

mme anam mbubehe idem mmo ese nkpo abanga senta esobo emi. Eyenam

etop abangade NIMS ke intanet edi kpukpru ini nkanika. Eyemek mme asuan

nwed usop-usop ndimen nomba idiongo ye kaad idiongo nkeno mme

17

andinyene ke ini emi mmo emade. Afo emekeme ndika ke senta usin enying

ekebo nomba idiongo ye kaad idiongo ke idem fo. Komishion NIMC esin

idem ndinim ata eti usung ndimen nnam kpukpru owo efiok abanga utom ye

ufon NIMS ke mme usem Naigiria inang. Eyedu ata eti usung ndimen nting

iko ye ndikama nnam mbubuhe ye ukpuhode ke usung emi ekamade enam

utom ke idak NIMS.

Edieke enyenede mbume, sobo ye nnyin ke:

+234 702 5420 706 – 9

+234 704 0144 452 – 7

Website: http: // www.nimc.gov.ng

E-mail: info @ nimc.gov.ng.

Itie utom nnyin edi:

National Identity Management Commission,

11, Sokode Crescent, Off Dalaba Street,

Zone 5, Wuse,

P.M.B. 18, Bariki,

Abuja, Nigeria.

18