UTERUSUN PREMALİGN VE MALİGN HASTALIKLARI

Hazırlayan: İnt. Dr. Ayşegül AYDINModeratör: Prof. Dr. Hakan OZAN

Endometrial hiperplazilerEndometrium kanseriUterin Sarkomlar

ENDOMETRİAL HİPERPLAZİLER

Endometriumun hem glandüler hem de stromal yapısının proliferasyonudur.

Etyolojisinde progesteronla karşılanmamış östrojen rol oynar.

Az veya çok endometrium kanserine dönüşüm potansiyeli taşırlar ve zaten endometrium kanseri de sıklıkla bu hiperplazik zeminlerden gelişir. (Endometrioid Ca)

Endometrial Hiperplazi Gelişimini Arttıranlar

Anovulatuar sikluslarERTObeziteE2 salgılayan tümörlerErken menarş – Geç menapozKaraciğer yetmezliğiTamoksifen kullanımı

Klinik Bulgular

Östrojen kaçak kanamaları (asiklik kanama veya metroraji)

AsemptomatikPostmenapozal kanama

Tanı

Endometrial biyopsiTransvaginal USG Postmenapozal: 5 mm Premenapozal: 14 mm

Sınıflandırma ve prognoz

TİP kansere dönüşme yüzdesi

Atipisiz basit 1 Atipisiz kompleks 3 Atipili basit 8 Atipili kompleks 29

Tedavi Basit atipisiz hiperplazi Siklik progesteron (en az 12 gün) Sürekli progesteron Ovulasyon indüksiyonu

Kompleks ve atipili hiperplazi Sürekli progesteron Levonorgestrelli RİA Histerektomi

Tamoksifene bağlı hiperplaziler Levonorgestrelli RİA Histerektomi

Progesteron hiperplaziyi nasıl engeller?

Östrojen reseptörlerini azaltır.Antimitotik etkilidir.Apopitozisi indükler.Östrojenlerin karaciğerde metabolize

edilmelerini arttırır.Östrojenlerin arttırdığı onkogenleri azaltır.

ENDOMETRİUM KANSERİ

En sık karşılaşılan jinekolojik kanserdir.Ortalama tanı yaşı 60. En iyi prognozlu genital kanserdir.

(postmenapozal kanama)

Predispozan faktörler

Atipili kompleks hiperplazi HNPCC ailesinden olmak Atipili basit hiperplazi Obezite Anovulasyon Doğum yapmamış olmak Erken menarş – Geç menapoz DM Hayvansal yağ kullanımı Beyaz ırk Östrojen salgılayan over tümörleri Tamoksifen kullanımı Hipotiroidizm

****Hipertansiyon!!!

Endometrium Ca Riskini Azaltanlar

KOK kullanımıMultipariteSigaraGeç menarş – Erken menapozVejeteryan beslenme

Endometrium kanseri tipleri

Endometrioid Adeno Ca (en sık %80)SafSekretuar ( en iyi prognozlu)Papiller (en kötü prognozlu)Silialı VilloglandülerSertoliform

Skuamöz diferansiasyon gösterenler:Adenoakantom: malign kolumnar-benign epitelyalAdenoskuam: malign kolumnar- malign epitelyal

Müsinöz karsinom %5 Papiller seröz Ca %3 Berrak hücreli kanser (Clear Cell Ca)

Klinik Bulgular

Postmenapozal kanama (en sık)Menometroraji (premenapozal)AkıntıHematometraPiyometra (skuamöz Ca)Kilo kaybıAnemiÇevre dokulara bası – pelvik ağrı

Yayılım

Komşu organlara direk yayılım (en sık)Transtubal yayılımLenfatik yayılımHematojen yayılım (en sık akciğere)

Tanı ve Tarama

Tarama tetkikleriTransvajinal USG ile endometrial çizginin değerlendirilmesiPap-Smear %60 sensitifBrush-Smear %80 sensitifJet-YıkamaProgesteron Challenge TestKesin tanı yöntemleriProbe veya fraksiyone kürtaj %95-100Aspirasyon biyopsisiEndometrial örnekleme

Evrelendirme

Evre 1 Tümör korpusta sınırlı

Evre 2 Tümör uterusta sınırlı ancak servikal tutulum var

Evre 3 Tümör uterus dışında, pelvik yayılım mevcut

Evre 4 ekstrapelvik yayılım mevcut

****Uterus büyüklüğü ve endometrial yaygınlık evrelemede göz önüne alınmaz.

TedaviTedavi cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, kombine tedavi ve

kombine tedaviyi kapsar.

Evre Ia, Ib, GI ve GII TAH+BSO

Evre II Histerektomi Post op adjuvan RT+PPLND+Omental Biyopsi veya Eksternal veya internal RT 6 hafta sonra TAH+BSO

Evre III – Evre IV TAH+BSO Debulking cerrahi KT

Gradeleme

Kanserin içerdiği solid kısımların oranına göre yapılır.

Grade I : İyi diferansiye Solid alan %5 Grade II : Orta diferansiye Solid alan %6-49 Grade III : İndiferensiye Solid alan %50

Prognostik Faktörler

Hastalığın evresiMyometrial invazyon derinliğiHistolojik grade İleri yaş Histolojik tipPeriton sitolojisi ve intraperitoneal tümör

varlığıLenfovasküler alan tutulumu

Premenapozal Kanama Nedenleri

Atrofik endometrium / endometrit %46-60ERT kullanımı %15-20Endometrium Ca %10-15Endometrial polip %5-10Endometrial hiperplazi %5-10Atrofik vajinit %5-10Diğer genital kanserler

UTERİN SARKOMLAR

Uterin sarkomlar uterin kas ve bağ dokusundan köken alırlar.

Saf sarkomMiks sarkomHomolog sarkomHeterolog sarkomMalign Miks Müllerian TM

Predispozan Nedenler

ObeziteHipertansiyonDiabetPelvik relaksasyon

Klinik Belirtiler

Anormal kanama (en sık) İrregüler uterus büyümesiAbdominal ağrı ve kitleKilo kaybıVaginal kanlı akıntı

Sarkom Tipleri

LeiomyosarkomEndometrial Stromal Sarkom (ESS)Miks Sarkomlar

KarsinosarkomHeterolog MMMT (en habis ve en sık)

Malign glandüler elemanlar + Heterolog sarkomatöz elemanlar

PAS (+) Saf kıkırdak içeren en iyi prognozlusudur.

Sarkomları Myomlardan Ayıran Malignite Kriterleri

İnvazyon

Mitoz sayısı 10’un üzerinde ise sarkomdur. 5-10 arasında şüphelidir. 5’in altında ise myomdur.

Nükleer atipi

Tedavi

Primer tedavi cerrahi ve kemoterapidir.

Progesteron : ESS’de etkilidir.

Radyoterapi : LMS’de etkisiz, diğerlerinde az da olsa etkili.

OBER Klasifikasyonu Homolog Saf Endometrial Stromal Sarkom Leiomyosarkom Angiosarkom Fibrosarkom Homolog Miks Karsinosarkom Heterolog Saf Rabdomyosarkom Kondrosarkom Osteosarkom Liposarkom Heterolog Miks Miks Müllerian Tümörler

SORULAR

1. Endometrium kanseri tanısında en güvenilir yöntem aşağıdakilerden hangisidir? (E-87)

A. Probe küretajB. Papanicolau yaymasıC. Fizik muayeneD. Aspirasyon biyopsisiE. Laparoskopi

2. Postmenapozal vaginal kanamanın en sık nedeni aşağıdakilerden hangisidir? (E-87)

A. Endometrium kanseriB. Vulva kanseriC. Kollum kanseriD. Atrofik endometritE. Servikal polip

3. Endometrium kanserinin oluşumunda en sık rol oynadığı öne sürülen risk faktörü aşağıdakilerden hangisidir? (E-88)

A. HipertansiyonB. ObeziteC. Doğum yapmamış olmakD. Aşırı östrojen etkisiE. Diabetes mellitus

4. Endometrium kanserinde prognozu etkilemeyen aşağıdakilerden hangisidir? (N-89) (E-00) (E-05)

A. Myometriuma invazyonB. Endometrium içindeki yaygınlıkC. Uterusun büyüklüğüD. Ligamanların tutulumuE. Uzak metastaz

5. Endometrial hiperplazi en sık hangi tümörle birlikte olur? (E-89)

A. Struma ovariB. Brenner tümörüC. Granüloza hücreli tümörD. Seröz kistadenokarsinomE. Müsinöz kistadenokarsinom

6. Postmenapozal dönemde büyüyen myomu olan bir kadında öncelikle aşağıdakilerden hangisi akla gelmelidir? (E-89)

A. Endometrium adenokarsinomuB. OsteosarkomC. LeiomyosarkomD. Over seröz kistadenokarsinomuE. Koryokarsinom

7. Altmış yaş üzerindeki 2-3 haftada bir vaginal kanaması olan hastada izlenecek olan en iyi yol aşağıdakilerden hangisidir? (N-90)

A. Fraksiyone küretajB. Yalnız gestagen tedavisiC. Östrogen ve gestagen tedavisiD. Total histerektomiE. Sadece izleme

8. Uzun süreli anovulasyonu olan genç bir bayanda hangi organ kanserinin görülme sıklığı artmıştır? (E-96)

A. OverB. ServiksC. EndometriumD. MemeE. Vajina

9. Endometrium kanseri risk faktörü olmayan aşağıdakilerden hangisidir? (N-97)

A. HipertansiyonB. ObesiteC. İnfertiliteD. Kombine OKSE. Geç menapoz

10. Aşağıdakilerden hangisi endometrial kanser riskini arttırır? (E-97)

A. SigaraB. PariteC. Kombine oral kontraseptifD. Erken menapozE. Tamoksifen kullanımı

11. Endometrium Ca’nın farklı histolojik tiplerinden prognozu en iyi olan aşağıdakilerden hangisidir? (N-99)

A. Berrak hücreliB. SkuamözC. MüsinözD. Papiller serözE. Sekretuar endometrioid

12. Uterusun homolog miks mezodermal tümöründe aşağıdakilerden hangisi görülür? (E-99)

A. Malign kıkırdak ve çizgili kasB. Malign stroma ve glandC. Malign stromaD. Malign glandE. Malign kemik ve düz kas

13. Adenoakantoma hangilerini içerir? (N-00) I. Malign skuamöz hücreII. Malign kolumnar hücreIII. Benign skuamöz hücreIV. Benign kolumnar hücreV. Karışık epitelyal hücreVI. Stromal malign hücre

A. V ve VIB. I ve IIC. I ve IIID. II ve IIIE. III ve IV

14. Leiomyom ile leiomyosarkom ayrımında en önemli kriter aşağıdakilerden hangisidir? (E-00)

A. Mitoz sayısıB. NekrozC. HipersellülariteD. HiperkromaziE. Yaygınlık

15. Aşağıdakilerden hangisi homolog uterin sarkomdur? (E-00)

A. Miks mezodermalB. KarsinosarkomC. LiposarkomD. RhabdomyosarkomE. Kondrosarkom

16. Aşağıdakilerden hangisi FIGO sınıflamasına göre evre I (a, b, c) endometrium kanseri ayrımı için yapılan tetkiktir? (N-01)

A. Kavitenin boyutunu ölçmek için histerometri

B. HisterosalpingografiC. Myometrial invazyonu saptamak amacıyla

histerektomi materyalinin incelenmesiD. Endoservikal probe küretajE. Laparatomi

17. Aşağıdaki uterus sarkomlarından hangisi heterologtur? (N-01)

A. AnjiosarkomB. LeimyosarkomC. KarsinosarkomD. Endolenfatik stromal myozisE. Miks mezodermal sarkom

18. Endometrium kanserlerinde FIGO cerrahi evrelemesinde ana kriter olmayan hangisidir? (E-01) (N-08)

A. Endoservikal gland tutulumuB. Pelvik lenf nodu tutulumuC. Servikal stromal tutulumD. Myometrial invazyon derinliğiE. Uterin kavite uzunluğu

19. İnguinal lenf nodu metastazı olan endometrium kanserli hasta FIGO’ya göre hangi evrededir? (E-03)

A. Evre III AB. Evre III BC. Evre III CD. Evre IV AE. Evre IV B

20. Aşağıdakilerden hangisi endometrial adenokarsinom gelişme riskini arttırır? (N-04)

A. Vejeteryan beslenme biçimiB. NullipariteC. Erken menapozD. Sigara alışkanlığıE. KOK kullanımı

21. Meme kanseri tedavisi sonrası iki yıldır tamoksifen kullanan 40 yaşında evli ve çocuklu bir kadın hastada endometrium kalınlaşması saptanmıştır. Yapılan endometrial biyopsi sonucu basit atipisiz endometrial hiperplazi gelmiştir.

Bu hastada tedavide yapılması gereken hangisidir? (E-04)

A. Oral progestin verilmesiB. Tamoksifen kesilmesiC. Progesteronlu RIA takılmasıD. Endometrial ablasyonE. histerektomi

22. Menometroaji yakınması ile başvuran multipar 48 yaşında kadın hasta muayenesinde, serviks normal uterus 10 hafta gebelik boyutunda büyüdüğü saptanıyor. Ultrasonografide myoma uteri ile uyumlu bulgu, pap smearde normal hücreler gözleniyor.

Bu hastada ilk yapılması gereken aşağıdakilerden hangisidir? (N-05)

A. Endometrial örneklemeB. Hormonal tedavi uygulanmasıC. MyomektomiD. Histereskopik ablasyonE. Histerektomi

23. Tamoksifen kullanan kadınlarda aşağıdakilerden hangisinin görülme sıklığı artmaz? (E-05)

A. Endometrial atrofiB. Endometrium kanseriC. Endometrial hiperplaziD. Endometrial polipE. Endometriozis

24. Endometrium kanseri varlığında aşağıdakilerden hangisi hastalığın ileri evrede veya metastatik olma olasılığını arttırmaz? (N-06)

A. Endometrioid histolojik yapıB. Grade 3 tümör varlığıC. Tümör kitlesinin büyük olmasıD. Yüksek serum CA-125 düzeyiE. Servikse yayılım

25. Vajinal kanama ile başvuran 64 yaşındaki kadında, aşağıdakilerden hangisinin kanamaya neden olma olasılığı en düşüktür? (N-09)

A. Dışardan östrojen kullanımıB. Atrofik endometritC. Endometriyal kanserD. Endometriyal stromal sarkomE. Endometrial polip

26. Aşağıdaki uterus sarkomlarından hangisi diğerlerinden farklı olarak daha çok genç yaşlarda görülür? (N-09)

A. Sarkoma botryoidesB. KarsinosarkomC. LeiomyosarkomD. Malign miks müllerian tümörE. Servikal adenosarkom

TEŞEKKÜRLER…