uÉyÄ¬ À»Éz^« z]½y ËyÉ{z f«yÉ Ám[ze dÌ Á Ä Ëz¬»ÁÊ]zË...

$: UÉYÄ¬ À»ÉZ^« Z]½Y ËYÉ{Z f«YÉ ÁM[Ze dÌ Á Ä ËZ¬»ÁÊ]ZË Yqjerp.ir/article-1-1764-fa.pdf · Ã•Z¼‹É{Z’f«YÉZÅd‡ZÌ‡ÁZÅŠÅÁ„aÄ»ZÀ¸’§ cZv¨‘,$
38های اقتصادی شواره ها و سیاست فصلناهه پژوهش

638 - 863، صفحات 6833سال بیست و پنجن، پاییس

ایآيری اقتصادی ایران با رقبای مىطقتاب يضعیتارزیابی ي مقایس 66

وحید شقاقی شهری

دانشگاه خوارزمی ،استادیار اقتصاد

[email protected]

اب پازیش اص یظای آػا ت . آس التلابد اػا پازیش اابة اب آػا ت ذف اكی ای مب ثشآسد ؿابصق

آس التلابد اض ثا اابة . ؿاد اب ثشاضا ای ػبصتبس اػ و دش ث افضایؾ مبى هؼف التلبد دس ثشاثش ؿن

ثب اخ ث ا ا . ؿد دس ثشاثش ؿن ضا ثبصیبثی پغ اص ؿن االق یاابیی ػ بػتی یه التلبد ثشا مب

ثذی . ػ آیذ آس التلبد وـس دس ث سلجب اكی م ثهع ػؼی شدیذ اسصیبثی اص هؼ خبیب ابة

اسصیبثی اص هؼ ابة، ظس ث سؽ فبك اص شخغ افى اه ؿاؾ راس وای آس التلبد وـاس دس ما ثا

آس التلبد ایشا شاحای ثاشا اابس كست پزیشف دسبی ؿبصق اشو جی ثشا اسصیبثی وی هؼ ابة

آذ اص ؿبصق اشو جی دػ ثتبیح . ربػج ؿذ 2015 2010 ،(اذاصابسیخ اثالؽ ػذ اـ) 2005، 2000مغ صبی

ا ة جد ی د اص ش ض پ ـشف ااذای ایشا دس ث سلجب مدذ هؼآس التلبد ـب یابة

و هؼ ابة س ث، ذاؿت دس مابغ صابی یابد ، آس التلبد ایشا دس ث ف وـس سل ت دس ما

.ابس اب ؿـ ػب داؿت اػ ؿذ ث ساج

JEL :E00 ; C02 ثذ جم

م آػ ب خة غشثی، ؛ ؿبصق اشو جی؛ وـسب سل تپزیش التلبد آػ تآس التلبد ؛ ابة : و ذ اطب

: 4/6/1396 ابسیخ پزیشؽ: 23/3/1396 ابسیخ دسیبف

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20

http://qjerp.ir/article-1-1764-fa.html

6833 پاییس ،38 شواره پنجن، و ستیب سال ،های اقتصادی ها و سیاست صلناهه پژوهشف 631

مقدم. 1

آػ ت اب ابی التلابد خات ؿاذ وا پزیش التلبد وـاسب دس اراش لاع ثراشا

آس التلابد دس ثشاثاش پازیش اابة اؼبف، ظشا ػ بػتذاسا ث ثرث افضایؾ مب كبحت

دس 2008یظ ثؼاذ اص ثراشا ابی اص ش ثب ػبا ی ب ػاللذ ؿذ بؼبت ؼتشداىب

. 1(2010، اػت تض) ربف ػی شح ؿذ اػ التلبد ایشا ض ثؼذ اص اراشی اای ثا اب ثا

ثب ذف اام ب وی التلبد مبتی بػ ػ ، دجب افضایؾ مب التلبد ثد دس ای ساػتب

سؿذ پیب ثجد ؿبصق ااذاص ث ؼا ب مب التلبد دػت بثی ث اذاف ػذ اـا ثاب ، ػاب

،صا دس، اذ ،ػبصفشك ، پزیشاؼبف، سیىشد خبد پ ـاش دس ثا اب ػاب اشا ثاش

.شدیذاثالؽ 1392

داذ ای ـب خبی ادشث بت التلبد ت شس آس لا ثاد اابة ادث ابت وا

ػ ؼت یه ػىشد حفظ ظس ث ااخبر اذاث ش ف ث ػذاب ثا اب ، خابشات ثاب اخا

ه لشاث ضدیه ثب ف التلبد مابتی شحا دس، 2(2014، اػتفب) ب اػ اذیذب اؾ

اذیشی اض ذػای ساـبػای ، ج ؼای ػ ب حص دس آس ابة. دس التلبد ایشا داسد

التلابد ای آس ابة هع ی، اػ ا ؿذ ؿبصت وبال ثرث ػبصبی ؿش ب ثرشا

دس. اػ شفت حص لشاس ای خجب اخ سد 2008 بی ثرشا اص یظ پغ ث اص ش ب ػب دس

ث ثبیذ ر یصیؼ فبس ، حىشای، اختبػی، التلبد ب ی صیشػ ؼت آس هع ابة

ر ي ثؼا بس ثب سا صد وشد خزة سا ث شی دسی خبشات ثتاذ و ؿذ شاحی ا

.(ب جغ) دذ اجبق ػ ؼت وبسوشدب رجبت حفظ ثب تر تغ ش

ای دسصلف پذیذ ثب اخ ث ا التلبد مبتی دس وـس ض ؼتشؽ بؼبت ث

ب اشو جای جبی ظش ػبص ؿبصقدس مب حبهش ػؼی شدیذ ثشاػبع ، آس التلبد ابة

اسصیابثی مبیؼا ،(سؽ فبكا اص شخاغ ) ایث ب ش اص سؽ تذط ػبصبثب ثش

1. Stiglitz

2. Stephane

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20


581 ایآوری اقتصادی ایراى با رقبای هنطقهتاب وضعیتارزیابی و هقایسه

س مب حبهش دس پح ثخاؾ اص ای. ػ آیذ ا ثآس ایشا ثب سلجب ماج می اص هؼ ابة

كست صالك اج ا آس التلبد ثت ف ابةدس ثخؾ ا و ب. اظ اذی ؿذ اػ

ػپغ دس . آس آسد صاذ ؿذدس ثخؾ د جبی ظش بؼبت ادشثی شاجي ثب ابة. ؿدی

اب اشو جای ثاب اشس ثاش جابی ظاش ایا ابساة ظش ادشثی ػبص ؿبصق، ثخؾ ػ

ث ب وبسسفت دس ثشصی اص ػبصب ب سؽ ث ؿبصق اب ای ثب ب یاظ ثا اثؼابد حاص

ثخؾ ابس ث ثشسػی اسائ رسب اكی فشػای اشاجي ثاب ؿابصق . التلبد اسائ ؿذ اػ

آس التلبد پشداصت ػؼی صاذ ؿذ ار وی ثشاػبع ػابص اشو جی اسصیبثی هؼ ابة

شخغ و سؽ پ ـبد ػبصب ث سؽ فبك اص ب اشو جی آؿبصق اای ظ اش اب ثا

OECD ثاذ ثخؾ پبیبی ا ثا خاغ . ثشا ایشا وـسب سل ت م كست پزیشد، اػ

.اسائ پ ـبدب اصتلبف داسد

آيری اقتصادیمفم تاب .2

دس ایاشا شػا ثا آ فا وا -ا ث التلبد مبتی چ اؿبس، دس ت التلبد شػ

اص ش دس ادث بت خبی اص ف ـبث التلبد مابتی ثاب ب ػبی ، ثب ای خد. ـذ اػ -ؿذ

یبد ؿذ و ث ؼی اابیی ثبصـ ػشیغ ثا حبا 1-فشی التلبد -آس التلبد ػا ابة

. ا ثشارش آربس صبسخی باس اػا اضاسؽ ، ثباه خابی ( 2014) اضاسؽ اػاؼ خابی ػاب

( 2013) داغ خابی التلابد اخاالع داع ( 2013) پزیش سلبث اب اص ا اػابد ػابصب

.آس التلبد ی اػ ای دس صلف ابة ث

»آس ث فا اط ابة پاشؽ ثا »ثا ؼاب Resilioاص سیـا تاا 2«ثبصـا ثا زؿات

ص دس 1973 دس 4 باػي شفت ؿذ ثشا خؼت ثبس 3«زؿت اشح شدیاذ اواط ا

دس (2001) 2وبسپتش، ب اختبػی ظب دس( 2000) 1ادش، اص ب ثؼذ(. 2003، 5و ىبسا)

1. Economic Resilience 2. Bouncing Back

3. To Jump Back

4. Holling

5. Kelin et al

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



دس( 2003) 3ثشو غ، ر ی -ب اؼبی ظب ، اوطیاه -اب اختابػی ظاب دس (2003) 4ثشئا

اص اط ، ب ثذاذت باذ اغ اشات ال ای پذیذ دس( 1981) 5ذت ا ش وابذیشی ػا

.آس اػتفبد دذ ابة

دس ایا صلاف . آس دس ػ ختف ث اب ؿاذ اػا ب تؼذد بی اص ابة اؼشیف

تلبد ثشا اؼذی ثبصشداذ التلبد ث اابیی ال، آس التلبد وذ ابة ث ب ی( 2003) 6ثشی

اختابػی دس -اب التلابد آس ػ ؼت چ ابة. حب شب یب اؼذی ارش فی خبشات اػ

: ااا داؿات لبث ا ثاشا اخ ثب خابشات سا ای پازیش دس اخا ثاب خابشاای بابی؛ ارا

لجا یاب ) ثشـات ثا اؼابد بػات (؛اغ شات ر ای اؼذی اوؾ ث) پزیش ثب اغ شاتبثم

( خذیذ وا ػ ؼات ثا اس ، یب اابیی ثشـ ث حب شب دس یه صاب ـاخق پاغ اص ثراشا

(.2012، 7وبپی ىغ) وبسوشد لجی صد سا ث كست ؼتش حفظ د ثبؿذ اؼشیف د

ب ب جتی ثش یظی فؤ، اا دس د ش یآس سا چ سیىشدب فی ابة

دسصلاف . ثذ اد آس جم ب جتی ثش ػدؾ ػىشد ابة ؤفآس ابة اب ؤفا

8ثرث پبثشخبیی، آس ب ابة جتی ثش یظی پازیش ػ ؼات دس مبثا شح اػ وا ثا ارا

اػ و ث ف داؿت ظشف ابصاد 9افضی، ثؼذ یظی . ؿد ب االق ی خبشات ثرشا

ؿ بس . وذ اب وبسوشد ػ ؼت دس ؿشایي ثرشای حفظ ؿد رص ش احت بی اػ و وه ی

داؿات اؼابف دس الاغ ىا اجاذی ، یظی ػ اػ و ث فا ااابیی بثما 10اذث ش

. ذثبؿ ارشات فی خبش ث ارشات ثج ی

1. Adger

2. Carpenter

3. Berkes

4. Bruneau

5. Timmerman 6. Briguglio 7. Kaplan and Mikes 8. Robustness 9. Redundancy 10. Resourcefulness

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ایا ، آس ب جتی ثش ػدؾ ػىشد ابة ؤفدسصلف ثرث شاجي ثب جتای ثاش اب ؤفا

. ؿاب اواؾ اح ابس ؼاتذ آس ػدؾ ػىشد ابة ااابیی خبؼا ثاشا 1اواؾ ثا خابش

ػ ؼت وذ و آیب آس ـخق ی ای خضس اص ابة. حشو ػشیغ دس مبث ثب ثرشا خبشات اػ

آس االػابت اشاجي التلبد اختابػی یاه وـاس سیىاشد بػات ػاشیؼی سا ثاشا خاغ

اابیی ثاشا 2 ش ثشا ػبصبذی دذد سا دس صب ؼ داسد یب ؟ اح بس چ اابیی ال

پازیش بثم ثششداذ ػ ؼت ث وبسوشد شب صد پغ اص لع ثرشا اػ ثش ؼف ثد

.3(2014، اػتفب) ثجد اهبع دس اخ ثب اغ شات ر ی ثؼذ اص ظس خبش دت داسد

اكاالح فشیا . اض اشح ؿاذ اػا 4اط فشیا التلابد ، آس دس وبس اكالح اابة

ضا خاشة ثشا صابسخی اب ثاب آرابس ؿان ( یب اجبق) التلبد ثشا ثجد ث اا یه التلبد

التلابد ااابیی ، ا: التلبد ـت ثش د سیىشد اػا فشی ، ثب اخ ث ای اؼشیف. داسد اؿبس

ایؼاتبدی ثاشا التلابد اابیی، صبسخی؛ د وذ اخشیت التلبد ب ؿن اص ػشیغ ثجد ثشا

آرابس ثاب ثشا امبث ثشصاسد ب بای ب اخف ف یب احت بی خبسج بذ، ب ن ؿ ای آربس ثشاثش دس

بی ب ؿن ثشاثش دس ایؼتبد اػبع اابیی ثشای(. 5،2006 ىبسا ثشی ) ب ؿن فی

دذ وبؾ سا ب ؿن آربس و ثبؿذ بیی ثشصسداس ىب ؼ اص التلبد و اػ تلس اص آ ثاب وا

ااذ ی پزیشاؼبف ثبصاس خد، ثب ثشا . ؿد ی ؿن ب ثشد ػا خزة ثا اثاضاس ػاا

.6( 2009، سص) وذ ػ ب ؿن ثشا خزة

1. Response 2. Response 3. Stephane

4. Economic Resilience

5. Briguglio et al 6. Rose, Adam

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



آيری ي سىجص آنمطالعات وظری ي تجربی تاب. 3

سازی اقتصادمقايمتجربیات جاوی . 3-1

فی اػ وا ، سد ؿبس ی ث التلبد مبتی مبث و م 1پزیش یب ؿىذ التلبد آػ ت

ثرشا ابی زسد دس الغ اذ ػب پغ اص ادشث د اص اذ آ دس ادث بت التلبد ی د حذد

واشد ثرشای و د صب ساجشد اثؼت. سد اخ لشاس شفت اػ 1997ؿشق آػ ب دس ػب

وا دس خاب زاسا صبسخی ثد ث ػمى اذػب التلبدبیی دش ؿاذ ثبصاسب بی ث ػشبی

آشیىاب ػاپغ 2008ای ػا ش ثاب لاع ثراشا ابی اجت . ؿذذ ث ػا ؼدض آػ بیی ؿبصت ی

اشا ثرشا ضثس ثشا التلبد آشیىب یه ؿن صبسخی جد اب ات ثشا . اسپب اى ؿذ

، وـسب اسپبیی و ث ػاا ػراشسیض ثراشا آشیىاب تامرش ؿاذذ ؿاذ ـاب صا امای ای ثاش

رب ب ثشا صد آشیىب ض حاب دسع . پزیش التلبدب اسپبیی اص خبت التلبد آشیىب ثد آػ ت

ی ثد آ ای و ااىبس وب ثا ثابصاس آصاد صدد ماشسات ای اااذ ؿاىذی التلابد سا

.(2010، اػت تض) ؿد 2008افضایؾ دذ ص ػبص ثرشا بیی ـبث ػب

صلاف دسزؿت ب اا ف او ؼج ث د ی ػابص التلابد آابی ماب

آصشی حم اص آبی خبی دسثبس التلابد ماب شثاى ثا . حؼبػ خبی ث ـتش خد داسد

( 2013) اخالع دغ خبی التلبدضاسؽ سػی ای دس ثشاثاش یدابد مبا ا»ثاب اب اػ وا

ؿب ف ػا ؼی اص ،(آس ابة) اجت اؼج ش ای ضاسؽ اص مب . تـش ؿذ« ب خبی خبش

دس ایا . اب صابسخی اػا و فشااش اص ارش ؿان ( بذ ثالیب ج ؼی) ب خبی ی ؿد خبش

بیی تلبد ؛ ـت ثش خجیشػبب الص. 1: پح ثؼذ ثشا امی مب پ ـبد ؿذ اػ ، ضاسؽ

پبیذاس ، ثبصاس وبس، ثبصاس بی، ثبصاس وبت صذبت، اص لج ر ي التلبد وال س پازیش ثاش

اب؛ ـات ثاش صیشػبب صیشػبص . 4صیشػبب حىشای؛ . 3ر ی؛ صیشػبب صیؼ . 2. بذ آب

صیشػابب اختابػی؛ . 5. آة ػاال ، م ح، اشط ، ب حؼبع ث یظ خبثشاتصیشػبص

.(1392 ىبسا، برذ غ) اختبع افشاد، ػال ، ـت ثش ػشبی اؼبی

1. Vulnerable economy

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



« ب ػبپس ابلن»دس ادث بت سایح ار ب ػبپس اػ و، چ ادشث دیش خبی

ا ذ ای دس ػا س یؼبػ و التلبد بذ ػبپس دس ؿشایی و ث ظش ثذی، ؼشف اػ

پزیش ؼج ث ای آػ ت. ضب دابس ؿىذی ثبتػ ، تی ثؼ بس ػىشد اـ ش داؿت

ایا ؼاج ثا اس تؼابسف دس . د اػا ث شی ػذاب بؿی اص دسخ ثبت ثابصثد التلاب ب اىب

دسكذ اػ اب دس وـسب ؿشق آػ ب دس آػتب ثرشا 60اب 30ػ ث پ ـشفت ث التلبدب

دس ایا ؿاشایي یاه اصاال صابسخی دس . دسكذ سػ ذ ثاد 200دسكذ ب ث 100ث ؾ اص ، 1997

ااج ثضسی دس التلبد ایدبد صااذ واشد ثا ػا ، كبدسات یب اسدات یب سد صشج ػشبی

لاع ثراشا خاذ الف دس ادبست وبتیی یب بی خت ، بت ادبست صبسخی دس التلبدػ ث

اثتاذا دس ثبصاساب ابی ؿاشق آػا ب ض 1997ای اافبلی ثد و دس ثرشا . دس و التلبد صاذ ؿذ

ػپغ دس دیاش ثخاؾ اب سا داد ( صبسخی ػشبی زاسا صبسخی ثدب و اثؼت ث ػشبی)

(.1392، صبذص )

مطالعات وظری .3-2

ااب . ب احتبی اص اك ا دس ػبص ش التلبد اػا ػبص التلبد دس ثشاثش آػ تمب

ثاشا ػادؾ اضا . ا ای اػ وا اا ثبیاذ اضا مبا یاه التلابد سا ػاد ذ ػؤ

ب ثشا ػدؾؿبصق ای اص یش. ب ختفی اؼشیف ؿذ اػ پزیش التلبد ؿبصقمب

ی و اذشاحی ؿذ التلبد حص دس آس ابة ااا ؿابصق اابة ثا ؿاذ اػاي آس ا ا

ابة ؿبصق، ىبسا ثشی پظـای آس اش خابی آس اابة ؿابصق ػات تب

FM دس سا ػ ؼتی سیىشد دیش ش. وشد اؿبس 1 ثشسػای ثاب ؼتمذاذ پا ؾ شفتا اؼبا ثا

و ؼتذ بیی ؿبصق، ػ ش وشد ث ی پ ؾ ثشسػی سا ػ ؼت و هؼ اا ب یثخؾ

پازیش سلبثا 2013ؿابصق . اذ آس اؼذی ؿذث ابة ثب اخ او ؿذ ربػج ای اص پ ؾ

اص التلابد خابی داغ بػا ؿابصق دػا ایا اختابػی پبیاذاس اب ؿابصق ثاب وا

.ؿدی اؼذی، اػ آ اكی رسب اص یىی آس ابة و ر ی صیؼ

1. FM Global Resilience Index: http://www.fmglobal.com

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



گگلی ي مكارانیآيری برای تابضاخص .3-2-1

بصابق ا اذ ، آس ػابد اابة ؿابصق و وشدذ شح 2003ػب بی دس ثشی

ػاپغ . اشد ی ثش دس سا پزیش ثب آػ ت مبث ثشا وـس اابیی تغ ش ای صیشا، اػ ػشا داصی

1ثشی سا التلابد آس ابةؿبصق خؼت 2008دس ػب اص. داد اسائا آس اابة اب

:دذی ـب سا التلبد یه دس ؼتتش اابیی ػ حذال

، بؿن ای اص اختبة دس التلبد اابیی .1

، بؿن ای ارش ار دس التلبد اابیی .2

.وذ ث شی ب التلبد اخشیتاابیی التلبد دس ثبصیبثی ػشیغ اص ؿن .3

بؼابت آس اابة ؿابصق ػابص دس اكی فشم ثشی ا اػا ایا آس اابة وا

خاد صیاش اب حص دس ااذی التلبد یه دس( ؿن مبث الذا وذ ؿن ػبكش خزة)

:ب خلف ث صد اػ ؤفب ض ؿب ثبؿذو ش وذا اص حص داؿت

اـى ب ؤفرجبت التلبد وال؛ و ؿب ( اف بصابق ربثا ػاشبی ثا اص دسكاذ ػاا

GDP ،اص دسكذ ػا صبق ث صبسخی ب داسایی، ث ىبس شا، اس GDP اػ.

: التلابد ظ اش صاشد اب ؤفای حص ض ؿب ، وبسایی ثبصاس التلبد صشد( ة ، اراشن ػاشبی

دصب دا ، پزیش ش وبس اؼبف، وتش مذاس ، وتش شا ثش، وتش ؼبالت اسص

ػا ، دصب دا دس اؼ ا ل ا ، ثبصاسب رلتت، ب لذست ااربدی، دس اؼ دػتضد

.اػ ... ی ا ث اغ ، دصب داصی

حىشای صة؛ ای حص ؿب ( ج ؤفا اػاؼ ، حماق بى ا ، ا ا ، اب حبو ا لاب

.اػ ... حمق ثـش ، آصاد ث ب، فؼبد، بد

ثشا و د ثدخ دسكذب ؤفاػؼ اختبػی؛ ای حص ؿب ( د اختابػی اػاؼ اؼ ا

ا ذ فش ش اصا ث سػتبث ب ب اخ اؼذاد) ثذاؿ ، فمش/ رش ، اػ ؿذ ،(صاذی ثا

.اػ ( اثتذایی مبغ دس ذسػ سبوشد شا ثبػاد شا، ذاسع دس ب رج ؼج ) آصؽ

1. Briguglio, L, G. 2008

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



، اػ ؿذ داد اصتلبف ر ی ذیشی ث و د ثدخ ب دسكذؤفػا ر ی؛ ؿب ( ا

صا اػا ؼاىی ابك اص شثاغ و اتش اش دس سد اػاتفبد م ػبی، ػشا آدی ا ذ

.(2008 ىبسا، یثش)

1آيری گري پصيطی سىتیىىتالضاخص تاب .3-2-2

2ىبسا ثس خه وـاسب ااابیی ثشسػی ظس ث 2013 ػب دس دسحاب اػاؼ

ظس ثبصاسب 3(EMDCs ) ثاب ا مبا دس، اب ؿان ثب مبث ثشا آس اابة ؿابصق " ػاا

دس وـسب آس ابة ش اذاص: كذػب آس اابة ماذاس "اب ؿان مبثا سا وـاسب ایا

ب. وشدذ ثشسػی ؿبصق ثششفتا ؿابصق ػابص ثاشا . اػا Centinental پظـای اص اش

:اص ػجبساذ ب ؿبصق صیش تشی ای. ؿذذ ثذ ش ؿبصق صیش 10دس تغ ش 52آس ابة

تغ ش ای اغ شات شا GDP ث ػی ثذی ؼج ؿبصق ای تغ شب : ػال ػ بػ بی .1

.ؼتذ( ثدخ وؼش وی ؼ بس)

افابت ؿب ؿبصق صیش ای: ػال ػ بػ پی .2 اشا ثا داصای ااس وـاسب ااس

.اػ اس زاس ذف ابساة جد یب وذ ثد ـخق و اػ ( G7) ث ش ؼشف

.دذ ب سا ـب ی اابیی د ب دس اوؾ ث ؿنو : ارشثخـی د .3

.اػ .... آصاد جػبت ، ؿفبف ثشصسد ثب فؼبد، و ؿب حبو لب: حىشای وی .4

:ب ػجبساذ اص ػبیش صیش ؿبصق

؛لااذست صاابسخی .8 ؛اثؼااتی ثاا كاابدسات .7 ؛كاابدساتاابی .6 ؛ػااال ػ ؼاات ثاابىی .5

.10 ؛ثذی ثخؾ صلكی .9 ازاس هاؼ صابق ػاشبی ی رصابیش اا ثا یاا ثا

.(2013 ىبسا، خه)

1. Centinental Resilience Index

2. Jack Boorman et.al

3. Emerging Markets and Developing Countries (EMDCs)

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ی آمریكاالملل بیهضاخص آشاوس تسع .3-2-3

1(USAID) آشیىاب اای ث اػؼ آطاغ ااابیی سا آس اابة ، خااغ ، صباساب ، اشد

اؼشیف باؾ بؿن اص وشد پ ذا ثجد داد فك، اؼى ثشا (بظب) ب ػ ؼت وـسب

ثاشا . ؿد ی دش فشا ش سؿذ اؼ پزیش آػ ت وبؾ ث باابیی و ای وذ ی ادضیا

10، آس اابة ار ا آس اابة ػبا دػاتشع دس، بداب ارشثخـای ـاشػ ؿاب ، ثاد

دس، بد حبفظ آس ، دبسب بشؽ، االبتت ب ؿجى بثغ فشاای اع، وبسایی

.ؿذ ی ثذ جماج می ب وذ اؼ بثغ، بدب ش 3

آيری ملی تسط مجمع جاوی اقتصادارزیابی تاب .3-2-4

وی آس ابة ش اذاص ثخـی پح ابساة یه اص آصبیـی ، التلبد خبی دغ

. واشد اػا اسائا سا وـاس یاه ، اابساة ایا ؿاى پاح اص شفتا ، التلابد صیشػ ؼات

اص یه ش اسصیبثی شفت ظش دس اختبػی بصیشػبص ، حىشای، ر ی صیؼ ، اب صیشػ ؼات

. شدی كست آس ؤف ابة پح اص ش ثش ثب

FM2آيری جاوی تاب 2614ضاخص .3-2-5

3اػي آوؼفسد تشیىب و ؿبصق ای كاست ثا ػابت داسا ، ؿاد ای اسائا ػا ؤفا

یاه FM خابی آس اابة ؿبصق. اػ "ام صد ش سیؼه و ف ، التلبد " ثاذ ساجا

وذ.ی اسائ سا ػشه صد ش دس اصتال ث ؼج ـبادبسا آس ابة اػبع ثش وـس 130اص ػبت

شاای ، اثؼتی اش ؿذپ چ ذ، اش ؿذخبی افضایؾ ثب صد ش ػشه سیؼه دس ا حاب

.اػ ادبست اسؿذ دشیب ػ ثشا سؿذ

9 ػاپغ ، واذ ی اسائ FM خبی ابة آس 2014 ؿبصق ثشا ابساثی اثتذا ضاسؽ ای

ثذ وب ای ؿبصق جك ساج. ؿذی اؼشیف، ؿدی ػبصت ؿبصق آب اشو ت اص و تغ ش

1. United States Agency for International Development

2. FM Global Resilience Index

3. Oxford Metrica :www.oxfordmetrica.com

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ابة 2014دذ و شط ثش اػبع ؿبصق ـب ی 2014 2013دس ػب دس وـاس آسااشی مبثا

.داسد لشاس د ساج دس ػئ غ ثد ػشه صد ش اصتال

یای ترکیبی اقتصادساخت ضاخصالمللی ي چارچب وظری مطالعات بیه. 4

آس ػی ؿبصق اشو جی اػ و اص بشب اكی فشػای ثب اخ ث ایى ؿبصق ابة

زا دس ای ثخؾ مب ػاؼی ای ، ی ؿد ػبصت اای اابساة ظاش اشدد ثا بؼابت ثا

.كست اخبی اؿبس ؿد ب اشو جی ثػبص ؿبصق

ای ترکیبی ی طراح ضاخصالمللای بیهسازمان. 4-1

ػاابصب اػااؼ ،(IMF) ااای پاا ااای ثاا كااذق ثاا ااب ثاا اؼااذاد اص ػاابصب

ای ،(World Bank) ثباه خابی ( OECD) ب التلبد ىبس اص اش ثا ػابص اب ػاب

اب اشو جای اذ و دس ادا كشفب ث اذاف رسب ؿابصق ب اشو جی بسد ؿبصق

ػب ، ب شوض ارم مبت اػتشااظیهضاسؽ) شدد ای اؿبس یث ب سداػتفبد ای ػبصب

1393-1385.)

(IMF) پ یا ث كذق اف(

:وذ ای اػ و اذاف صیش سا دجب ی ای پ یه ػبصب ث كذق ث

ب پی خب؛ حفظ رجبت بی؛ اؼ ادابست خابی؛ ىبس االؽ ثشا پشسؽ ػشپشػتی

ای پ ثب اخ ث اذاف ثابت كذق ث .1اشیح اؿتغب ثبت سؿذ التلبد پبیذاس؛ وبؾ فمش

اب ای پ ؿبصق دس ضاسؽ كذق ث . بیذ الذا ث اسصیبثی هؼ التلبد وـسب ی

، ظاش ایا ػابصب ث ابش هاؼ التلابد وـسبػا التلبد سا وا اص ثاذ دس یاه امؼا

.ب اشاص پشداص ، شد، پی، ب ی حؼبة: ثذ ػجبساذ اص ای امؼ . دذ ابسب اسائ ی

(OECD) التلبد ب اػؼ ىبس ػبصب ة(

ای پ ػبی سػی كذق ث ة .1

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ر ای ایا اختابػی صیؼا ، ای ػبصب حبئض اصت بسات ػا ؼی اػا وا ؼابئ التلابد

:اذاف اكی ای ػبصب ث اشا ت صیش اػ . شد وـسب سا دس ثش ی

حبی اص سؿذ التلبد پبیذاس؛ افضایؾ سك اؿتغب؛ ثبت ثشد ػ اػتبذاسد صذی؛ حفظ

.1رجبت بی؛ وه ث اػؼ التلبد ػبیش وـسب وه ث سؿذ دس ادبست خبی

ب ث دجب ار اسصیبثی ػىشد وـسب اص شیك ؿبصق، ػبصب ثب اخ ث اذاف ثبتای

اسصیابثی هاؼ ، ب ار ای ػابصب ىابس اػاؼ التلابد ثب ثش ضاسؽ. اشو جی اػ

آبسب كاؼ ، آبسب بی: رس ػجبساذ اص 7ای . پزیشد رس كست ی 7التلبد دس

) اش بشاب پا ؾ ، آبسب اش وابس ، تصذب اب شثاى ثا آابس ش ( اش آیاذ

.س ب ثشاثش لذست صشیذ آبسب ثش ل ، ب ی حؼبة، ابیالت

(World Bank) یخب ثبه (ج

ذف اكی جبیی ثبه خابی واه ثا وـاسب دس حاب اػاؼ ؿاشذا آ ثاشا

دػت بثی اص شیاك واه ثا ، ث اػؼ وبؾ فماش اص خا دػات بثی ثا ااذاف اػاؼ اضاس

ثابثشای ثابت ثاشد سؿاذ . ثبؿاذ اؿتغب سؿذ پبیاذاس ای ، زاس وـسب دس ایدبد فوب ػشبی

التلبد اص شیاك ػاشبی ثاشداس فماشا اص ػا صایؾ اص سؿاذ ازاس ایدابد لؼ ا ثاش

دس ای ساػتب اض ثباه خابی الاذا ثا اتـابس . اذاف ثبه خبی اػ التلبد اص خ

یىای اص . بیذ بیی دس ساػتب اسصیبثی وـسب دس صلف ضا ث اذاف ثبه ی ضاسؽ

ثا سیىا اضاسؽ ػاب . ثبؿاذ ای 2ضاسؽ بشب اػؼ خبی، ب اشی ای ضاسؽ مذ

، اذاص خبی اـ: رس 6بش دس 800 آ ؿب ث ؾ اص 2014 ، التلابد ، را ي صیؼا ، اشد

. شد ذب خبی سا دسثشیب ثبصاسب پ د

(OECD)ػبی سػی ػبصب ىبس اػؼ التلبد ة .1

2. World Development Indicators

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ب ريش فاصل از مرجع ای ترکیبیچارچب وظری ساخت ضاخص .4-2

اص ؤرشاشی اثضاسب اسصیابثی ػىاشد جیب بشب اشو ؿبصق اب ختاف دس حاص

، اب اشو جای سص ثا سص دس حاب افاضایؾ اػا اؼاذاد ؿابصق ازا . ؼاتذ التلبد اختابػی

اشو جی دس ػشاػش د ب سد اػتفبد لشاس شفتا اػا ؿبصق 160لشیت ث 2013و اب ػب س ث

OECDدسحب حبهش . 1(2014، ثبذسا)2 JRC

اػاتفبد اص ااشی ت اب ااشیح ثا ػاا اكای 3

اب ثا كست صالك ابساة ظش شاح ػابص ایا ؿابصق ث. ب اشو جی ؼتذ ؿبصق

:4كست صیش اػ

ابساة ظش : ب ا

سا ثشا فاشا آسد ث اب بػت اشی ب ثبیذ دس اثتذا ابساة ظش ا ث ػا ا پبی

.ؿى داد داس بش اشو جی ؼیاتخبة یب اشو ت بشب فشد دس یه

اتخبة تغ شب: دب

اع . اب اشو جای ػاذاب بؿای اص و ف ا تغ شاب اكای اػا مبى لت هاؼف ؿابصق

ثبیاذ ثاب ، صشخی یاب بشاب ای فشآیاذ ، بشب سد ، اذ تغ شبیی و اتخبة ؿذ

.ذؿذ دس بش اشو جی ػبصبس ؿ اؼشیف لشاس داد

5ب ـذ اتؼبة داد: ب ػ

ػا سؽ وای . ؿاذ بغ اص ایدبد ثؼي بشب اشو جی لذسااذ ای ؼتب ـذ داد

.اتؼبة اذب. 3 اتؼبة فشد. 2 حزف سد. 1: ب ـذ خد داسد ثشا ح ـى داد

ار اذتغ ش: ب ابس

1. Bandura R.

2. OECD: Organization for Economic Co-operation and Development 3. European Commission - Joint Research Centre

وا دس on Constructing Composite Indicators Handbook. بت ای ثخؾ )اابساة ظاش ( ثششفتا اص 4

ثبؿذ. اتـبس یبفت اػ ، ی OECDاػي 2014ػب

5. Missing data

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ؿذ دس اتخبة آب اخا ااذای بی البت بشب فشد ث كست دخا اتخبة ی

ثبیؼا ثابثشای ای . ؿاد ث ساثي ث آاب ای یؼای اب االػابت دس د ثؼاذ اص دػا داد

اب ختاف ؽو ثاشا ایا ظاس اص س ذثذ ؿ بشب فشد شی ار ش

1ب اكای ؤف آبس ظ ش ادضی ث PCA ، (FA) 3ادضیا ػابی ، 2ا ار ا صؿا اػاتفبد

ثاشا اػا وا غبجاب ػابد تؼابسف سؽ آبس ،(FA) ػبیاى ه آبس ادضی . ؿد ی

.و دس مب حبهش اص ای سؽ ثش شفت ؿذ دس یثشسػی شی اص تغ شب جؼت ثىبس

ب داد 4ػبص شب: ب پد

داد ػابص لجا اص شا اد اغ شب اب وا اب خا ایدابد یاه ابش س داع داد

: ػبص ػجبساذ اص ب شب اؼذاد اص سؽ. سد بص اػ ، ش تفبای داسذ احذب اذاص

سؽ .4؛ Min-Max حااذاوثش-حااذال سؽ .3 ؛(Z-scores) اػتبذاسدػاابص .2 ؛5ذ ثاا ساجاا .1

.7فبك اص یه شخغ سؽ .5 ؛6ا زاس جم م بع

جب شب ایا . سؽ فبكا اص شخاغ اػا ، ػبص ثشا ػبص ؿبصق اشو جای دس ایا مبا

ثاشا اسصیابثی اشد ااذاص ای سؽ خبیب ؼجی یه بش سا دس مبیؼ ثب یه ما شخاغ

ایا . 8ؿاد ػبص اػتفبد ای فم ؼجی وـسب دس دػت بثی ث اذاف غبجب اص ای سؽ شب

وـسب كاؼتی دس ثب ثشا. ااذ ذفی ثشا دػت بثی ث یه ابساة صبی ثبؿذ ؼئ ی

و ظشف د ػب آیذ ضا اتـبس تؼذ ؿذذ 9پشاى و ای پ بی ؼشف ث 1997ػب

اااذ یاه وـاس ثا ای دس ایا حبا شخغ . دسكذ وبؾ دذ 5ا صد سا بصب خب

وـس شخغ ی. ػا م بع ثبؿذ سا بوـاس اص ااذ وـس ثبؿذ و مؾ سجاش یاه اش

1. Principal Component Analysis

2. Cluster analysis

3. Factor Analysis

4. Normalization

5. Ranking of indicators across countries

6. Categorical scales

7. Distance to a reference country

8. www.oecd.org /Handbook on Constructing Composite Indicators,2014

9. Kyoto Protocol

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



سجاش دس اص ( دسكذث ) مذاس ػذد دیش وـسب 1ایفبس وذ و دس آ وـس زوس ػذد

.دذ سا ث صد اصتلبف ی

1ػبص دی اد غ ص: ب ؿـ

ا اص ا ثشا اش یاه اص ب اشو جی بی البت تص اػ اب ص دسخ دس ا ؿبصق

ثشصی اص ااع ؼشف ایا . ب افشاد دس ایدبد ؿبصق اشو جی ربػج ؿد بشب ؿبصق

سؽ ، 2(FAار ا ػبا ) (،AHP) ػؼا شااجای فشایذ ار : دی ػجبساذ اص ص ب سؽ

، 3(DEA) ب ار پؿـی داد ( صاشد خؼای ) افىابس ػای شاخؼ ثا CA) ار ا اا 4 .

ب ش وـس ثب اخ ث ربػج ساج، باشی سؽ یىی اص ػبد ض 5ب اد غ دسصلف سؽ

.ب تح اػ فشد خغ وشد ساجب ؿبصق

7 حؼبػ 6ار مب : ب فت

ی وا ثاشا ابی ساىبس. سد ای ار حؼبػ ثشا اسصیبثی لذست بشب اشو جی ثا وابس

حزف یب دس ظش شفت بشب فاشد؛ . 1: ػجبساذ اصااذ ث وبس سد ی 8اسصیبثی ػذ لؼ

اب ب شح وبس ش سؽ ث. 4 ب فشد یب اذب؛ اتؼبة. 3 ب؛ صب دادػبص ذ. 2

ثاا واابس ااش . 6 دای؛ ااب ختااف ص ثا واابس ش سؽ . 5 ااب؛ ػاابص داد ختاف شااب

.ػبص اذ ؼ بس ب ذػی شات، ػبص بذ صی ب ختف اد غ ػ ؼت

9سبیؾ اتـب: ـت ب

.... ابسػىجای، خذ، داس ب ختف ظ ش بت آ ث سؽ خضئبیؾ بشب اشو جی

1. Weighting and aggregation

2. Factor analysis

3. Data Envelopment Analysis

4. Conjoint Analysis

5. Aggregation method

6. Robustness Analysis

7. Sensitivity Analysis

8. Uncertainties

9. Presentation and dissemination

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



آيری اقتصادی ایران ي رقبای مىطقضاخص ترکیبی يضعیت تاب. 5

ا ظ اش بؼابت آس التلبد دس ػ ث ثب اخ ث ادث بت ظش ادشثی شاجي ثب ابة

، ب وی التلبد مابتی دغ خبی التلبد چ اذاف وال ػ بػ بی ثشی

ااذ ارشازاس آس التلبد ایشا وـسب م یدس ب ا رسب تؼذد و ثش ابة

ظش ؼبئ التلابد دس حاص كبحت 30ػپغ دس لبت پشػـب اصز ظشات اص . اؼ ؿذ، ثبؿذ

ااب ص ای ( 5ات ابص ) اص ص ی صیابد ) ا رسب ثب م بع ف ىشت، بد مبتیسیؼه التل

ػاپغ سایای پبیابیی پشػـاب ثاب ربػاج . ظش ـاخق شدیاذ اص دیذ ش كبحت( (1ات بص ) و

ازا ـابش ؼابی ، ربػج ؿذ 84/0هشیت آفب وشجبا آص شدیذ ا هشیت اػتجبس

1(AHP) ػؼ شااجای ار سؽ دس ب ثؼذ ثب اػتفبد اص . پشػـب ػئاتت ثد رجبت دسی

كست صخای د ثا د ثاب ا مبیؼا ؿاذ جاك رسب فشػی ث، ثشاػبع ظشات صجشب

رجا ؿاذ ػاپغ ثاب شثاغ اب صخای دس یاه اباشیغ مبیؼ. ابیی ات بصثذ ؿذذم بع پح

هااشیت ا اا رسااب فشػاای ربػااج دسبیاا ، ش ذػاای ػااشب ااباشیغ اا ااب

.ب شب ؿذ رسب فشػی حبك ؿدػبص كست شف اب ص شب

ب االػبت آبس سح ؿبیب روش اػ ثب پزیشؽ ای الؼ و وـسب م اص فمش داد

، ػابصد اشو جی غ شرتا ای فشػی سا دس ػبص ؿبصقاىب اػتفبد اص ثشصی رسب ، ثشذ ی

ؿؾ راس اكای صیاش دس حاص التلابد ؿبػابیی ؿاذذ دس اسد ، زا اص ث رسب تؼذد

رس فشػای اص ثا بشابیی وا 51، رس لشاس داسذ ب بشبیی و دس ای ؿؾ صیشؿبصق

.ثشداس ار لشاس شف د داؿ سد ثشای خ االػبت آب دس بثغ آبس ث

آس التلابد دس ب اكی دس ظش شفت ؿذ ثشا ػبص ؿبصق اشو جی ابة 6رسب

اب اػاؼ ابی ؿبصق، ب پیػ بػ .2، ا ذ سفب خبؼ .1: ای مب ث لشاس ری ؼتذ

اؿتغب ، ثبصاس وبس .3، بل ؿاذ خابی .5، فمشصدایای ثا دس اص فؼابد ، ػاذا . 4، س ثاش

.اذاص ػبصتبسب التلبد د ، د .6، پ ذب خبی ادبست صبسخی، التلبد

1. Analytical Hierarchy process

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



وـاس 25م آػ ب خة غشثی اػا وا ؿاب ، اذاصم سدظش ػذ اـ دسه

ب كست شفتا اص ح اث اثؼابد ختاف لاذست ثب اخ ث ثشسػی. اػ 1ضثس رلس دس م

، ػؼ ) ،...(خؼ ا اذ ؿاؾ وـاس ، اب ثابم التلابد ا ظشف ا بشاب اػاؼ

، ابسات ترذ ػشثی، 2لضالؼتب، اشو ، ػشثؼتب ػؼد ااذاص اىاب لش پبوؼاتب دس افاك اـا

ازا وـاسب تخات ما خا مبیؼا . سلبث دس اثؼابد ختاف التلابد سا ثاب ایاشا داساذ

خؼفاش دااؾ ) لش ،ابسات ترذ ػشثی ،لضالؼتب ،پبوؼتب ،اشو ،ػشثؼتب ػؼد : ػجبساذ اص

.(1393 ىبسا،

« ا ذ سفب خبؼ»: رس اكی

. ذظش لشاس داسداشی اخضا هؼ التلبد دس اب د ب وذ ای رس ث ػا یىی اص اؼ

دذ ای رس ث ػا رسب فشػی ثش اػبع ع اامر ش آاب دس اؼ ا راس اخضا اـى

:اكی ػجبساذ اص

ب حص ص ح فبسع ؿب ابسات ترذ ػشثی، ثرشی، وی ، ػشثؼاتب ػاؼد ، ػاب، لاش شوت اص: وـس .1

ی اؿغبش، لجشع لاش؛ حاص ی؛ حص صبس ب شوض ؿب ایشا، اشو ، ػسی، ػشاق، فؼ اؿغبی، سط

آػ ب شواض ؿاب اصثىؼاتب، ابخ ىؼاتب، اشوؼاتب لشل ضػاتب لضالؼاتب؛ حاص لفمابص ؿاب آرسثبیداب،

.اسؼتب شخؼتب حص غشثی ؿج لبس ؿب افغبؼتب پبوؼتب

و تش شثغ )ث ؾ اص ػ ثشاثاش اشو ا یاب 2717300دس ث وـسب حص آػ ب شوض ، وـس لضالؼتب ثب ػؼ .2

اب وـس اػ و ظشف ثبم ثشا سلبث دس 2016 بسد دتس دس ػب 135( ا ذ بصبق داصی پبوؼتب

اذاص سا داسد. ا ث وـسب م اـب التلبد اػؼؿبصق

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



هحسای فشػی هؤثش دس تلیذ سفا دس جاهؼ .1 جذل

نام هحور فرعی نوع تأثیر 1اوزاى هحورها ردیف

(ای جاسی دالس آهشیکا اساس قیوتتش ) تلیذ اخالص داخلی هثثت 08/0 1

هثثت 127/0 2ای جاسی الص داخلی ت قیوتدسصذ تغییش تلیذ اخ) سضذ اقتصادی

(آهشیکادالس

(احشاف هؼیاس سضذ اقتصادی اسیاس/) ساات سضذ اقتصادی هفی 137/0 3

(تش اساس تشاتشی قذست خشیذ) تلیذ اخالص داخلی هثثت 083/0 4

(ای جاسی دالس آهشیکا تش اساس قیوت) تلیذ اخالص داخلی سشا هثثت 084/0 5

(تش اساس تشاتشی قذست خشیذ) تغییشات تلیذ اخالص داخلی سشا هثثت 097/0 6

(سن اص تلیذ جای، تش اساس تشاتشی قذست خشیذ) تلیذ اخالص داخلی هثثت 06/0 7

ثاتت اخالصسضذ تطکیل سشهای هثثت 112/0 8

(GDPت صست دسصذی اص ) اذاص اخالص پس هثثت 072/0 9

(GDPدسصذی اص ) سن فت دس تلیذ هفی 148/0 10

ب ارم ك. مصز: یبفت

« ب ظب بی ل ، ب پیػ بػ »: رس اكی

واذ اضا اؼىغ ب بی پی اش وـاس ای رس ث ػا بش اص هؼ ػ بػ

تغ شاب . فم یب ػذ فم وـسب دس ػ بػتزاس پی دس ت د وتاش ااس اػا

ختفی ث ػا رسب فشػی ای هع دس ظش شفت ؿذ و پغ اص ادب بؼابت دس ایا

:صلف اسد ری اتخبة ؿذذ

اب واال التلابد ش التلابد آؿاب ثا ؼابئ با ابی، سیؼاه ظ كبحت 30ای اصا دس لبت ظشػدی اص .1

ب اػ حبك شدیذ.فؤ( و ب مبیؼ صخی AHPمبتی، ث سؽ فشایذ ار ػؼ شااجی )

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ا ظام هالی قیوت، ای پلی سیاستهحسای فشػی هؤثش دس هحس .2 جذل

نام هحور فرعی نوع تأثیر اوزاى ردیف

(ساات شخ اسص اسوی) تغییشات شخ تشاتشی پل هلی سثت ت دالس آهشیکا هفی 118/0 1

(کذ ضاخص قیوت هصشف) شخ تسم هفی 231/0 2

ا شخ تش سپشد هفی 128/0 3

شخ تش اقؼی هفی 124/0 4

(دسصذ سضذ ساال) پل ضث پل هفی 108/0 5

ضاخص ػوق هالی : (GDPدسصذی اص ) سثت قذیگی تخص خصصی هثثت 152/0 6

1اخالص داخلی تلیذسضذ قذیگی ت سضذ سثت هثثت 139/0 7

ب ارم ك. مصز: یبفت « س اؿتغب ثش، ثبصاس وبس»: رس اكی

اؿاتغب ، آس التلبد جبحث شثى ثا ثابصاس وابس اص خ اسد ؤرش دس ثجد هؼ ابة

. اػ س ثش ااش اص ػابیش رساب ثاد ى ملب آبس االػبت دس ای ثخؾ لبثا اخا

ثبػث ؿذ ثخـی اص رسب فشػی ث د ػاذ خاد االػابت اص فشایاذ ثشسػای حازف

:رسب فشػی دس ظش شفت ؿذ دس ای ثخؾ ث ؿشح ری اػ . ؿذ

سی اضتغال تش، هحسای فشػی هؤثش دس هحس تاصاس کاس .3 جذل


شخ تیکاسی هفی 207/0 1

(ت اصای ش ضاغل GDP) سی یشی کاس تش هثثت 155/0 2

(ت اصای ش ضاغل GDPشخ سضذ ) سی یشی کاس سضذ تش هثثت 113/0 3

سی یشی کاس ضاخص تش هثثت 131/0 4

(سال ت تاال 15ت ػاى دسصذی اص افشاد ) شخ هطاسکت یشی کاس هثثت 15/0 5

سی سشهای تش هثثت 142/0 6

سی سشهای سضذ تش هثثت 102/0 7

ارم ك.ب مصز: یبفت

ؼ بس اػؼ بی: ؿبصق ػك بی .1

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



« پ ذب خبی ادبست صبسخی، ؿذ التلبدخبی»: رس اكی

اع ، آس هاؼ التلابد اص خ اثضاسب ػدؾ فم وـسب دس ص ا امیا اابة

اكاات . ااب ختااف التلاابد اداابس ثااب ػاابیش وـااسب اػاا اساجباابت وـااس اص خجاا

ػا االن دخای دس ااذ ث ادبس ثب ػبیش وـسب یب التلبد شادات شایی

. پزیش وـاسب ثبؿاذ ثجد لذست التلبد خبیب لبث لج دس د ب یب ثبؼىغ افضایؾ آػ ت

تغ شب ختفی دس صلف ای رس سد ثشسػی لشاس شفتذ دس بیا رساب فشػای

.ری اتخبة ؿذذ

« پیذای جای تجاست خاسجی، جای ضذى اقتصاد»شػی هن دس هحس اصلی هحسای ف. 4 جذل


(تش اساس سن اص تلیذ داخلی) تشاص تجاسی هثثت 086/0 1

غیشفتی( تاصسگای) تشاص تجاسی هثثت 114/0 2

GDPسن هجوع صادسات اسدات اص دجی - 31

GDPسن اسدات کاالا خذهات اص 2د جی - 4

GDPسن صادسات کاالا خذهات اص هثثت 106/0 5

(سد سشهای) گزاسی هستقین خاسجی جشیاى سشهای هثثت 105/0 6

(2000; 100) تیج ساتط هثادل تاصسگای هثثت 068/0 7

(جایدسصذ اص صادسات ) صادسات کاالا خذهات هثثت 079/0 8

(دسصذ اص اسدات جای) اسدات کاالا خذهات د جی - 9

ضاخص آصادی اقتصادی هثثت 088/0 10

ضاخص سلت کسة کاس هثثت 089/0 11

تع صادساتی هثثت 098/0 12

ثبص ثد التلبد: دسخ اساجبى ثب ػبیش وـسب. .1

امر ش د خی ث ف امر شزاس اص ش د خج ثج فی اػ ااالق یه اامر ش ثاذ دس ظاش اشفت ػابیش .2

پزیش ؼ . ؿشایي اىب

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20




پزیشیضاخص سقاتت هثثت 085/0 13

دسج توشکض دس صادسات اسدات هفی 082/0 14

ب ارم ك. یبفتمصز: آس التلابد د ث د آى ع امر ش آب دس م هاؼ اابة ( 4) ثشصی اص تغ شب خذ

.زا اص ثشسػی حزف ؿذذ، خی ثدذ

«فمشصدایی ث دس اص فؼبد، ػذا »رس اكی

فمشصدایی مبثا ، ػذا التلبد »، اص خ رسب ؤرش دس اسصیبثی هؼ التلبد

ؿب بشبیی ؼتذ و ػذاب ثشا اج حىشای صاة ، ای اسد. اػ « ثب فؼبد اجؼ ن

فمشصدایی ث دس اص اجؼا ن فؼابد ثا لاشاس ریا ، رسب فشػی رس ػذا . ذس یثىبس

:اتخبة ؿذذ

دس اص فسادفقشصدایی ت ، هحسای فشػی هؤثش دس ػذالت .5 جذل


1تثد ضاخص ادساک فساد هثثت 171/0 1

کاص جوؼیت صیش خط فقش تش اساس خط فقش هلی هثثت 131/0 2

دالس 25/1دس PPPکاص ضکاف فقش تش اساس هثثت 118/0 3

دالس 2دس PPPکاص ضکاف فقش تش اساس هثثت 127/0 4

کاص ضشیة جیی هثثت 19/0 5

دسصذ فقیشتشیي جوؼیت10ت تشیيثشتوذ دسصذ10 سن هفی 127/0 6

دسصذ فقیشتشیي جوؼیت 20ت تشیيثشتوذ دسصذ20 سن هفی 136/0 7

ب ارم ك. مصز: یبفت « اذاص ػبصتبسب التلبد د ، د »: رس اكی

ثبؿذ. ی 10اب 0اسلب ای ؿبصق ث اسلب ثبتاش ؿبصق دسن فؼبد ـبش هؼ ثتش اػ .. 1

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



د رس التلابدب ثاب ااذاص ثاضسي لبثا اخا التلبد، یبفت التلبد ب اػؼ دس ظب

، خاابیی دس اػااؼ ذاسااذ خجاابت فؼاابد ، داا س ااض ؼااتشؽ ػااذ واابسایی ثااش

وابؾ ، اب ثذی ذیشی ، زا و وشد حد د . پزیش التلبد سا فشا ی آسذ آػ ت

افضایؾ دسآاذب ب ابای پبیاذاس اثؼتی د ث ف اكالح ظب دسآذ د دسخ

دس ای . س وبسایی دس التلبد دش ؿذ مب التلبد سا افضایؾ ی دذ ث افضایؾ ثش

ااب ، پغ اص بؼبت ادب ؿذ، مب تمػفب ث د ملب ؿذیذ آبس االػبت دس ای ص

.رسب فشػی ری ؿبػبیی ؿذذ

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



اذاص ساختاسای اقتصادی دلت، حسای فشػی هؤثش دس هحس اصلی دلته .6 جذل


(GDPت ػاى دسصذی اص ) ای دلت هشکضی کل تذی هفی 115/0 1

(GDPدسصذی اص ) هخاسج هصشفی دلت هفی 089/0 2

(GDPدسصذی اص ) دسآهذ حاصل اص هالیات هثثت 261/0 3

(تدج ت تلیذ) اذاص دلت هفی 169/0 4

(WGIهحاسث ضذ تسط ) اثشتخطی دلت هثثت 148/0 5

سن فت دس تدج دلت هفی 218/0 6


وتایج ساخت ضاخص ترکیبی ي تحلیل. 5-1

ؿبصق ب فشػی ػبص ؤفدی ص، بػبص دادشبب آبس تفبای خ سؽ

دس ایا مبا اص سؽ ، ػبص ثشا شب ب ؼشفی ؿذدس ث سؽثب ای حب . اشو جی خد داسد

ثا د ا ػابدی ، ا ث وـس ب مبیؼثشا ار و دس ػ بػت ثد "فبك اص شخغ"

آسد ثاذ حازف ا چ یاه اص ث خد ای اىب مبیؼ اػذاد تغ شب وـسب دس ش ػب سا

.اتخبة ؿذ، وذ تغ شب آب سا ثب مبیؼ ی

ثاب اثتاذا : ثاذی كاست ػا ؿاذ اض ثشا ػبص ؿبصق اشو جای ثا سؽ فبكا اص شخاغ

، ظش ؼي ث جبحث سیؼاه التلابد مابتی كبحت 30ظشػدی اص صجشب ا پشػـب اص

دس اش راس ػاپغ ، ری رسب اكی اؼ ؿاذذ رس فشػی 51 ب اكیرسب ؿؾ

اص ػاابصب فشػاای ثااشا فاا وـااس تخاات آاابس االػاابت ػاابصب ا بااذ ااب ماا

ػپغ آس خغ ای پای ظ ش ثبه خبی كذق ث ث 1(OIC) اػالی وفشاغ

ثاشا آ وـاس دس ( ) ػىشد رس فشػی دس ث وـسب تخات ـاخق ؿاذ ثتشی

ظس شدیذ ػبیش وـسب دس آ رس فشػی مذاس ػاذد 100رس فشػی زوس ػذد یه یب

1. Organization of the Islamic Cooperation

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



دس ب ثؼذ ث ظس اد غ . سا ث صد اصتلبف دادذ( ) دس اص وـس سجش( ث دسكذ)

ب فشػی ری ش راس ؤفتص ثد اصا ، ب اكیسب فشػی ربػج رسب ؿؾر

ثاذی كاست . اػتفبد ؿذ ،(AHP) ػؼ شااجی ار سؽ ثشا ای ظس اص. اكی اؼ شدد

كاست صخای د ثا د رسب فشػی ث، ظشا التلبد و اثتذا ثشاػبع ظشػدی اص كبحت

( ات بصب) ب و تیم بع 1ػپغ ثشاػبع خذ صیش. ثب مبیؼ ؿذذ اب صخای ثشا مبیؼا

.اتؼبة ؿذذ

(AHP) سلسل هشاتثی تحلیلسش تا استفاد اص ای فشػی ریل ش هحس اصلیهؤلفاصاى هحاسث . 7جذل

هیساى اهویت در تحقق هدف تعریف اهتیاز

.د هحس فشػی هسای استاویت اویت هسای 1

.است jاذکی تیص اص iاویت هحس فشػی اویت اذکی تیطتش 2

.است jتیطتش اص iاویت هحس فشػی اویت تیطتش 3

.است jخیلی تیطتش اص iاویت هحس فشػی اویت خیلی تیطتش 4

.سسیذ استت اثثات ، طس قطؼی ت jسثت ت iاویت خیلی تیطتش اویت هطلق 5

24: 1372، اف ك: صزم

رج ؿذ ػپغ ثشا ربػج هشیت ا رساب n*nب صخی دس یه باشیغ مبیؼ

اثتذا ب ذػای ػاشب اباشیغ سا ، فشػی بیا آاب سا شاب واشد ااب آسد دس دػا ثا

رساب فشػای ریا صای اب ، ؿاذ دسبی ثاب اصا اؼ ا . ب شب ؿذ حبك ؿد ص

. رس اكی ربػج ؿذ وا ـابش ات ابص شواذا اص وـاسب تخات دس آ راس اكای ثداذ

.ساج بیی ش رس اكی ثشا وـس ذظش ـخق شدیذ، ا ش ساجثب ب ض دسبی

ؿبصق اشو جی ثاشا اش راس اكای جاك سؽ فبكا اص فشایذ سیبهی ػبص ثذی اشا ت

راس اكای ظ اش راس ا اذ سفاب ثبؿاذ xاشدد فاشم ای : اػا كست صیش ثشخغ

n)، ث بش رسب فشػی رس اكای ( ) دس، ماغ m راس فشػای

اذاص ظس اص ؼ بس شیه اص رسب فشػی اػ . دس خذ ظس اص ذف: ارمك اذاف ػذ اـ .1

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ازا دس مبا حبهاش ثاشا ػابص ؿابصق . ثبؿاذ (وـس تخت آػ ب خاة غشثای m=7ایدب

:اشو جی اص فشایذ سیبهی صیش اػتفبد ؿذ اػ

( ) ( )

( )

(

)

( ) ( ) (1)

j ـبش ػىشد وـس : دس رس فشػی i

وـس تخت اسد ظاش دس اش راس اكای اؼ ا ایا 7ب ات بصات سؽثب اػتفبد اص ای

آس التلبد دس ش راس اكای ػاپغ دس وا وـسب خؼ ثشاػبع خبیب هؼ ابة

آصااشی ػااب خااد –2015 2010، 2005، 2000 ااب ػاابماابغ صاابی اا . ثااذ ؿااذذ ساجاا

آس التلابد ایاشا اابة دس ای ثخؾ هؼ . اتخبة شدیذ -االػبت آبسب ث وـس

اكی حص التلبد اص شیاك ب دس مبیؼ ثب ؿؾ وـس م دس ش یه اص رسب ؿؾ

آس بةبیا ؿابصق اشو جای اا سؽ فبك اص شخاغ اسد اسصیابثی لاشاس صااذ شفا دس

.التلبد ربػج صاذ ؿذ

يضعیت محر اصلی تلید ي رفا در جامع .5-1-1

هؼ رس اكی ا اذ سفاب دس خبؼا دس ، ثشاػبع سؽ فبك اص شخغ( 8) دس خذ

.ث الیش وـ ذ ؿذ اػ 2015 2010، 2005، 2000ب ث وـسب زوس ی مبغ پح

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



"تلیذ سفا دس جاهؼ" دس هحس اصلی هؤثشهیاگیي صی هحسای فشػی .8 جذل

2015 2010 2005 2000 کشور

60/14 45 /59 12 /59 54 /26 اهاسات هتحذ ػشتی

64 /37 /3661 12 /31 18 /34 پاکستاى

32 /67 40 /66 26 /72 58 /66 تشکی

71 /58 26 /53 39 /51 53/40 ػشتستاى سؼدی

31 /37 74 /36 87 /38 87 /36 قضاقستاى

64 /42 74 /44 28 /35 54 /38 هصش

37/55 25 /50 25 /55 32 /51 ایشاى

ب ارم ك. مصز: یبفت 7اص م ظش رس اكی ا ذ سفب دس خبؼا دس ثا 2015دس ػب ، وـاس تخات ما

ىتا . سا وؼت اد اػا ( 37/55 ثب ب ) 4ساج ایشا ( 32/67ثب ب ) 1وـس اشو ساج

ػ ثد ساج( اذاص ػب ؿشع اـ) 2005حبئض ا ایى ساج ایشا دس ای رس اكی دس ػب

ثا ساجا اابس ، 2014 2010اذاص ای ساج دس مابغ صابی ی ؿذ اص ػذ اـب ػبو دس

.اض پ ذا وشد اػ

ا وظام مالی ي قیمت، ای پلی يضعیت محر اصلی سیاست .5-1-2

( 2) رس فشػی اػ و دس خذ 7ؿب "ب ظب بی ل ، ب پی ػ بػ "رس اكی

. آس التلابد ـاخق ؿاذ اػا ع ارشزاس اصا ای تغ شب ثاش هاؼ اابة ( 9) خاذ

.دذ ـب ی 2015 2010، 2005، 2000ب زوس ی مبغ هؼ رس اكی سا دس ث وـس

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



"اظام هالی قیوت، سیاستای پلی "تش هحس اصلی هؤثشهیاگیي صی هحسای فشػی .9 جذل

2015 2010 2005 2000 کشور

86 /64 54 /61 70 /61 60 /69 اهاسات هتحذ ػشتی

77 /50 28 /57 14 /52 84 /49 پاکستاى

84 /63 31 /64 29 /54 92 /57 تشکی

90 /64 12 /71 98 /75 65 /79 ػشتستاى سؼدی

94 /55 56 /47 76 /59 15 /48 قضاقستاى

83 /50 03 /65 54 /66 32 /78 هصش

18 /50 15 /46 57 /51 55 /45 ایشاى

ب ارم ك. مصز: یبفت، وـس م 7ب دس ث ظب بی ل ، پیب اص م ظش رس اكی ػ بػ 2015دس ػب

.اذ سا وؼت د( 18/50 ثب ب ) 7 ایشا ساج ( 90/64ثب ب ) 1وـس ػشثؼتب ػؼد ساج

يری اضتغال ي بر، يضعیت محر اصلی بازار کار .5-1-3

، رس اكی ثبصاس وبس اع « 3»وا دس خاذ راس فشػای اػا 7س ؿاب اؿتغب ثاش

اص اب . آس التلبد وـسب ـاخق ؿاذ اػا ارشزاس اصا ای تغ شب ثش هؼ ابة

« شا ث ىبس »ای رسب فشػی ث خض تغ ش س اش وابس ابی تغ شب ظ اش ؿابصق ثاش

.ثبؿذ تلبد یآس الشا ـبسو ش وبس ػشبی داسا ارش ثج ثش هؼ ابة

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



"سیاضتغال تش، تاصاس کاس"تش هؤثشهیاگیي صی هحسای فشػی .10 جذل

2015 2010 2005 2000 کشور

96 /69 57 /67 66 /72 65 /82 اهاسات هتحذ ػشتی

53 /55 07 /54 82 /52 42 /47 پاکستاى

13 /70 02 /66 15 /69 08 /62 تشکی

85 /74 22 /73 16 /68 56 /70 ػشتستاى سؼدی

83 /65 78 /65 81 /63 02 /59 قضاقستاى

36 /60 36 /62 24 /61 15 /68 هصش

12 /61 22 /55 48 /59 79 /57 ایشاى


دس ث ف وـاس ا "س اؿتغب ثش، ثبصاس وبس"اص م ظش رس اكی 2015دس ػب

( 85/74 ثب ب ) 1ػؼد ساج ػشثؼتب، م سا وؼات ( 12/61ثاب اب ) ایشا ساجا پاد

.د اػ

پیودای جاوی ي تجارت خارجی ، يضعیت محر اصلی جاوی ضدن اقتصاد .5-1-4

رس فشػی دس ظاش 15، ب خبی ادبست صبسخی پ ذ، ؿذ التلبددس رس اكی خبی

ؿاذ التلابد ثشاػبع سؽ فبك اص شخاغ هاؼ راس اكای خابی ( 11) خذ. شفت ؿذ

.بیذ ب سا ی مبغ زوس سؿ ی ب خبی سا دس ث وـسب ف پ ذ

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



"پیذای جای تجاست خاسجی، جای ضذى اقتصاد"تش هحس هؤثشهیاگیي صی هحسای فشػی .11 جذل

2015 2010 2005 2000 کشور

66 /70 76 /68 97 /75 66/01 اهاسات هتحذ ػشتی

54 /20 36 /18 90 /19 54 /30 پاکستاى

67 /69 98 /60 54 /67 15 /58 تشکی

25 /63 64 /65 01 /61 58 /60 ػشتستاى سؼدی

75 /57 44 /49 11 /28 62 /38 قضاقستاى

61 /46 15 /43 43 /47 81 /39 هصش

87 /50 73 /46 71 /53 61 /50 ایشاى

ب ارم ك. مصز: یبفت ؿذ التلبد پ ذب خبی ادبست صابسخی اص م ظش رس اكی خبی 2015دس ػب

ثب ) 5 ایشا ساج( 66/70ثب ب ) 1ػشثی ساج وـس ابسات ترذ، دس ث ف وـس م

ؿاذ ایشا دس رس اكی خابی ىت حبئض ا ایى ساج. اػ سا وؼت د ( 87/50 ب

.ابس ثد اػ ( اذاص ػب ؿشع اـ) 2005التلبد پ ذب خبی دس ػب

فقرزدایی ي ب دير از فساد ، يضعیت محر اصلی عدالت .5-1-5

. ثبؿاذ ای راس فشػای 7فمشصدایی ثا دس اص فؼابد ؿاب ، رس اكی ػذا ( 12) خاذ

اب با ای دس رس اكی سا دس ثا وـاسب فا هؼ ، ثشاػبع سؽ فبكة اص شخغ

ؿبصق وابؾ هاشیت خ ای ثاب ، دسه دس ث رسب فشػی ای رس. بیذ ضثس سؿ ی

.آس التلبد داسداص یه ث ـتشی ػ ارشزاس سا ثش امی ابة 19/0ص

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



"فقشصدایی ت دس اص فساد ، ػذالت "تش هحس هؤثشهیاگیي صی هحسای فشػی .12 جذل

2015 2010 2005 2000 کشور

27 /63 57 /62 18 /55 09 /51 اهاسات هتحذ ػشتی

98 /36 32 /30 07 /30 98 /32 پاکستاى

34 /75 07 /82 83 /76 53 /65 تشکی

36 /69 77 /74 18 /60 26 /52 ػشتستاى سؼدی

14 /50 13 /51 30 /51 32 /39 قضاقستاى

25 /54 14 /53 36 /58 85 /57 هصش

14 /56 40 /58 45 /52 47 /47 ایشاى

ب ارم ك. مصز: یبفتفمشصدایی ث دس اص فؼبد دس ث ف وـاس ا ، اكی ػذا اص م ظش رس 2014دس ػب

) 2ػشثؼتب ػؼد ساج ،(34/75ثب ب ) 1ساج وـس اشو ، م ایاشا ساجا ( 36/69ثب اب

ایشا دس ای رس دس ػاب ىت حبئض ا ایى ساج. سا وؼت د اػ ( 14/56ثب ب ) ابس

.اػ ابس ؿذ 2015 2010پد ثد و ای ساج دس د مغ ( اذاص ػب ؿشع اـ) 2005

اوداز ي ساختارای اقتصادی ديلت ، يضعیت محر اصلی ديلت .5-1-6

ش . خد داسد، ـب داد ؿذ اػ "6"دس رس اكی د ؿؾ رس فشػی و دس خذ

س و خابسج لاشفی وذا اص ای تغ شب ارش توبد ثش رس اكی هؼ التلبد داسذ ث

اذاص د ػ فا دس ( دسكذ اص ا ذ) ثذی ب د ،(GDPدسكذ اص) بیی د

آس ارش ثج ثاش ثجاد اابة (GDPدسكذ اص ) ثدخ ا ذ ارش فی دسآذ حبك اص ب بت

ثاب (GDPدسكاذ اص ) دسآاذ ب ابای ، دسه دس ث رسب فشػی ایا راس . التلبد داسذ

.ر ش سا داسد ضا ام اص یه ث ـتشی 261/0هشیت

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



"اذاص ساختاسای اقتصادی دلت، دلت"تش هحس هؤثشهیاگیي صی هحسای فشػی .13 جذل

2015 2010 2005 2000 کشور

16 /75 15 /70 28 /69 96/56 اهاسات هتحذ ػشتی

28 /50 40 /48 65 /49 55 /45 پاکستاى

94 /69 44 /76 24 /67 51 /70 تشکی

33 /45 53 /40 12 /36 13 /30 ػشتستاى سؼدی

02 /70 75 /69 21 /65 37 /54 قضاقستاى

85 /53 17 /60 81 /67 55 /75 هصش

14 /58 88 /53 83 /58 55 /57 ایشاى

ب ارم ك. مصز: یبفت ، اكی د اص م ظش رس 2015دس ػب وـاس اابسات تراذ ، دس ث ف وـس ما

.اذ سا احشاص د( 14/58 ثب ب ) 4 ایشا ساج ( 16/75ثب ب ) 1ػشثی ساج

ای آيری اقتصادی ایران ي رقبای مىطقضاخص ترکیبی يضعیت تاب .5-1-7

، شدد ؼتفبد ی( 13) اب( 8) بس و اص خذا اب حؼابثی ػابد اص خاذا ثاب اب

چاب وا اؿابس ؿاذ . یبث دػ ی( 15) ( 14) ب ث اسلب خذ بیی رسب اكی ؿؾ

ذف مب اسصیبثی هؼ ابة اب ا آ ثشاػابع ؿابصق آس التلبد ایاشا سلجاب ما

تبیح بیی ث. ؿبصق فشػی التلبد ی ثبؿذ 51ختف التلبد دس رسب ؿؾ ب اكی

: اػ كست خذا صیش آسد ؿذ

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



ت سش فاصل اص هشجغ 2015ستث کطسای هتخة هطق دس هحسای اصلی تشای سال . 14 جذل

کشورتولید هلی و

رفاه

نظام هالی و

هاقیوت

بازار کار و

اشتغال و

بهره وری

شدى جهانی

اقتصاد و

پیوندهای

جهانی

، عدالت

فقرزدایی و

فساد دور از

دولت و

ساختارهای

اقتصادی

دولت

اهاسات هتحذ

ػشتی2 2 3 1 3 1

6 7 7 7 7 6 پاکستاى

3 1 2 2 3 1 تشکی

7 2 3 1 1 3 ػشتستاى سؼدی

2 6 4 4 4 7 قضاقستاى

5 5 6 6 5 5 هصش

4 4 5 5 6 4 ایشاى


(2015) گا اصلیهحسای ضصستث ایشاى دس تیي فت کطس هطق هقایس تا تشکی دس . 1 وداس

4

6

5

5

4

4 1 3

2

2

1

3

7

7

7

7

7

7

تلیذ هلی سفا

ظام هالی قیوتا

تاصاس کاس اضتغال

تش سی

جای ضذى اقتصاد

پیذای جای

ػذالت، فقشصدایی

دس اص فساد

دلت ساختاسای

اقتصادی دلت

ترکیه ایران

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



آسی اقتصادی دس ش کطسضؼیت تاب "هحسای اصلی"جذل هیاگیي اهتیاصات .15 جذل

رتبه 8162 رتبه 8181 رتبه 8112 رتبه 8111 کشور

2 34 /67 2 01 /65 1 65 /65 1 82 /64 اهاسات هتحذ ػشتی

7 96 /41 7 84 /40 7 28 /39 7 09 /40 پاکستاى

1 37 /69 1 37 /69 2 89 /67 2 46 /63 تشکی

3 73 /62 3 09 /63 3 81 /58 4 76 /57 ػشتستاى سؼدی

5 17 /56 5 40 /53 6 18 /51 6 06 /46 قضاقستاى

6 42 /51 4 77 /54 4 11 /56 3 70 /59 هصش

4 30 /55 6 77 /51 5 22 /55 5 72 /51 ایشاى

ب ارم ك. مصز: یبفت ،(1) داس ساداس یاب اابسػىجای ( 14) دس خذ وـاسب تخات ما دس ػاب ساجا

-آاذ ـابذ ای دػ ثجك تبیح ب اكی ربػج ؿذ اػ ثشاػبع رسب ؿؾ 2015

، رساكای دا ، ػذا فمشصدایای ثا دس اص فؼابد ، ؿد دس رسب ا ذ سفب خبؼ

، ه دس رساب ثابصاس وابس دس. بس سا وؼت د اػ ایشا ساج ا س اض اؿاتغب ثاش

ظاب ابی ، اب پای ؿذ التلبد ادبست صبسخی ساج پد دس راس ػ بػا رس خبی

آس اابة هاؼ ، دسه ثشاػبع سؽ فبك اص شخاغ .ب ساج ؿـ سا احشاص وشد اػ ل

ربػاج ؿاذ 2015 2010، 2005، 2000مغ صبی 4ب دس 7اص وـسب التلبد ش یه

. آسد ؿذ اػ ( 15) دس خذ

رس فشػای وا 51آس التلبد وـس ثب اػتفبد اص ؿد هؼ ابة س و الحظ ی ب

وـاس 7ایاشا دس ثا ساج ( ؿشع اـ اذاص) 2005 2000دسمبغ ، رساكی دبذ ؿذ 6دس

2015ساج وـس ث ساج ؿـ اض واشد ای داذدا دس ماغ 2010دس مغ ، ساج پد ثد، م

آس التلابد وـاس ثا اابة ثابثشای هاؼ . هؼ ثجد یبفت ساج ابس احاشاص ؿاذ اػا

اذاص ثجد لبث الحظا ذاؿات ـ ی ؿذ اص ػذ اب ػبا ثب وـسب م دس كست مبیؼ

.ث ابس ؿـ دس ػب ثد اػ ، خبیب ایشا ث ای ف وـس م

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



بىدی ي پیطىاداجمع. 6

آػ ت اب ابی التلابد خات ؿاذ وا پزیش التلبد وـاسب دس اراش لاع ثراشا

آس التلابد دس ثشاثاش پازیش اابة اؼبف، ظشا ػ بػتذاسا ث ثرث افضایؾ مب كبحت

دس 2008یظ ثؼاذ اص ثراشا ابی اص ش ثب ػبا ی ب ػاللذ ؿذ بؼبت ؼتشداىب

ثب اخ ث ا التلبد مبتی دس وـاس اض ؼاتشؽ بؼابت . ربف ػی شح ؿذ اػ

دس ایا مبا ػاؼی شدیاذ ثشاػابع جابی ظاش ، التلبد آس ای دسصلف پذیذ ابةث

، OECDای ظ ش ب ث ش اص سؽ تذط ػبصبب اشو جی ثب ثشػبص ؿبصق

. آس التلبد ایشا دس ث سلجب اكی م ـخق شددخبیب هؼ ابة

كی ثا اشا رساب فشػای ریا آاب ؿؾ رس ا، زا اثتذا جك بؼبت ظش ادشثی

ػاپغ ثا سؽ ار ا ػؼا . آس التلبد ایشا دس م اؼ ؿذذثشا اسصیبثی هؼ ابة

اصا رسب فشػی ربػج دسبی ث سؽ فبك اص شخغ ثشا شوذا اص رسب ، شااجی

بی ض ثب اى ا ثاش سؽ فبكا اص دس. خبیب ایشا دس ث سلجب ـخق ؿذذ، فشػی اكی

ؿبصق اشو جی ابة، شخغ ا دس اابس آس التلبد ربػج خبیب ایشا دس ث سلجاب ما

.ـخق شدیذ( 2015 2010، 2005، 2000 ب ػب) مغ صبی

، تبیح مب حىبی اص ای داسد دس رسب ا ذ سفب خبؼا فمشصدایای ثا دس اص ػاذا

، دسها دس رساب ثابصاس وابس . ایشا ساج ابس سا وؼت د اػا ، اكی د رس، فؼبد

اب ؿذ التلبد ادبست صبسخی ساج پد دس رس ػ بػا س ض رس خبیاؿتغب ثش

آس التلابد ایاشا ابة ه هؼ دس. ظب بی ل ب ساج ؿـ سا احشاص وشد اػ ، پی

ا ثب وـسب سل ت ما دس ث كست مبیؼ اب ػاب ااذاص ثجاد لبثا ای ؿاذ اص ػاذ اـا

.ث ابس اب ؿـ دس ػب ثد اػ ، الحظ ذاؿت خبیب ایشا ث ای ف وـس م

: اػ ثب اخ ث تبیح مب پ ـبدب صیش لبث اسائ

1. ظااب اابی ، ااب پاای ػ بػاا ": سیااضا ثااش ػاا رااس اكاای اشوااض ؼاائت ثشباا

ثابصاس وابس اؿاتغب " "خبی ؿذ التلبد پ ذب خبی ادبست صابسخی "؛"ب ل

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



، ب ؿـث اشا ت ساج، و خبیب ایشا دس م ث ف وـس تخت "س ثش پاد

. ب داؿت اػ ب سا دس ث رسب ؿؾاشی ساجػجبست دیش پبی پد ث

التلبد وـس دس ث سلجب م.آس اسصیبثی ؼتش ػبت هؼ ابة .2

ب واال ثاشا ثجاد مبا التلابد زاس ؿبػی تبیح حبك الر ػ بػ آػ ت .3

ال التلبد شافغ د آػ ت ب و

آس التلابد ثجد هؼ وؼت خبیب بػت دس م دس صلف اابة ، و ذف اب .4

ثاذ ػ بػاتی ثاش رس فشػی تشوض ایا 51ثبیؼ ثش و ، پزیش اػ آػ ت وبؾ

–اذیاذب سیؼاه اب واال التلابد ، اب اابؾ ، بسفغ آػ ت اش اص اختابػی ثاش

. ب ثبم ثبصش اكالح شددفشك

مىابع

، اتـبسات سػ 1404التلبد ایشا دس افك "، 1393، داوص جعفری، دايد ي يحید ضقاقی ضری

دسثابس "(، 1392) غیاثود، ابالفضل، الدار صداقت پرستت، ستمیرا غرمرضتا ي محسته ثىتایی اقتدم

ضاسؽ پظـی ، "آس ی ش ادث بت خبی دسثبس ابةب وی التلبد مبتی: شس ث ػ بػ .13582، بؼبت التلبد ، ؿبس ؼؼب دغ ؿسا اػالی شوض پظؾ

ب التلبد ب پظؾضاسؽ، (1393) ای اقتصادی مرکس تحقیقات استراتصیکمعايوت پصيص

. 1393اب 1385اص ؛25، 40، 34ؿبس

: ؿشػابص اب سؽ جبحث (،1372) ريزیف ق،یتف ،ؼاى بؼابت شواض اتـابسات :ااشا

.شایا ؼبس ؿشػبص مبت ارم

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20



Allison S. D. , J. B. H. Martiny (2008) , “Resistance, Resilience and Redundancy in

Microbialcommunities”, Proceeding of National Academy of Science, Vol. 105,

PP. 11512-11519.

Bandura R. (2014) , “A Survey of Composite Indices Measuring Country

Performance: 2014 Update”, United Nations Development Programme, Office of

Development Studies

Briguglio, L.; Cordina G.; Farrugia N. and S. Vella (2008) , “Economic

Vulnerability and Resilience: Concepts and Measurements”, Oxford Development

Studies, Vol. 37, Issue. 3, pp. 1810-2611. Briguglio, L. (2003) , “The Vulnerability Index and Small Island Developing States: A

Review of Conceptual and Methodological Issues”, AIMS Regional Preparatory

Meeting on the Ten Year Review of the Barbados.

Briguglio, L.; Cordina G.; Farrugia, N. and S. Vella (2006), “Conceptualising and

Measuring Economic Reslience”, in L. Briguglio, G. Cordina and E. J. Kisanga (eds.),

Building the Economic Reslience of Small States, Malta: Islands and Small States Institute

of the University of Malta and London: Commonwealth Secretariat, PP. 265-288.

Jack, B. , F. Jose, F. Herve, Bh. Manu, A. Drew and A. Harpaul (2013) , “The

Centennial Resilience Index: Measuring Countries’Resilience to Shock”, Global

Journal of Emerging Market Economies, Vol. 5, No. 2, PP. 57-98. Kaplan, Robert S. and Anette Mikes (2012), “Managing Risks: A New

Framework”, Harvard Business, Review 90, no. 6.

Klein R. J.T. and R J.Nicholls (2013), “Resilience to Natural Hazards: How Useful Is

This Concept?” Environmental Hazards journal, Vol. 5, Issues 1–2, pp. 35-45.

OECD (2014) , Handbook on Constructing Composite Indicators. Methodology and

User Guide. Paris: Organization for Economic Co-operation and Development.

Rose, A. (2009) “Defining and Measuring Economic Resilience to Disasters”, Disasters

Prevention and Management, Vol. 13, No. 4 World Bank (WB) Official Web site.

Stephane H. (2014), “Economic Resilience: Definition and Measurement”, Policy

Research Working Paper; No. 6852. World Bank, Washington, DC. © World Bank.

Stiglitz, J. (2010), “Lessons From the Global Financial Crisis of 2008”, Seoul Journal

of Economics, Vol. 23, No. 3, pp. 322-339.

Dow

nloa

ded

from

qje

rp.ir

at 1

6:59

+03

30 o

n F

riday

Jan

uary

17t

h 20

20


uÉyÄ¬ À»Éz^« z]½y ËyÉ{z f«yÉ Ám[ze dÌ Á Ä Ëz¬»ÁÊ]zË...

Documents