v หนงสอเรยนสาระการประกอบอาชพ

รายวชาเลอก

รหสวชา อช02012 ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย

ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาข นพ นฐาน พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดเชยงใหม สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

การเล ยงสกร

หามจาหนาย

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของสานกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม

ก

ค ำน ำ

หนงสอเรยนรายวชาเลอกวชาการเลยงสกร รหสวชา อช02012 ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย จดท าขนเพอใหผเรยนไดรบความรและประสบการณ ซงเปนไปตามหลกการและปรชญาการศกษา นอกโรงเรยน และพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ.2551 ใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม มสตปญญา มศกยภาพในการประกอบอาชพและสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข เพอใหการจดกระบวนการเรยนรของสถานศกษามประสทธภาพ สถานศกษาตองใชหนงสอเรยนทมคณภาพ สอดคลองกบสภาพปญหาความตองการของผเรยน ชมชน สงคม และคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา หนงสอเลมนไดประมวลสาระความร กจกรรมเสรมทกษะ แบบวดประเมนผลการเรยนรไวอยางครบถวน โดยองคความรนนไดน ากรอบมาตรฐานการเรยนรตามทหลกสตรก าหนดไว น ารายละเอยดเนอหาสาระมาเรยบเรยงอยางมมาตรฐานของการจดท าหนงสอเรยน เพอใหผเรยน สามารถอานเขาใจงาย และศกษาคนควาดวยตนเองไดอยางสะดวก คณะผจดท าหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยน วชาการเลยงสกร รหสวชา อช02012 เลมนจะเปนสอทอ านวยประโยชนตอการเรยนรตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอใหผเรยนสมฤทธผลตามมาตรฐาน ตวชวดทก าหนดไวในหลกสตรทกประการ

คณะผจดท ำ

ส ำนกงำน กศน.จงหวดเชยงใหม

ข

สำรบญ

เรอง หนำ

ค าน า สารบญ ค าอธบายรายวชา

ก ข จ 1 2 3 10 11 12 13 17 18 20 21 22 23 28 32 33 34 35 37 38 40 42 44 45 46 47 51 53 54 55 56

59

บทท 1 บทท 2 บทท 3 บทท 4 บทท 5 บทท 6

ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ แผนการเรยนรประจ าบท เรองท 1 วเคราะหความเปนไปไดจากขอมล กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 1 ปจจยเกยวกบการเลยงสกร แผนการเรยนรประจ าบท เรองท 1 ทน (วสด อปกรณ เครองมอ เครองจกร รวมถงเงนทลงทน) เรองท 2 แรงงานทใช เรองท 3 สถานทและสภาพแวดลอมประกอบอาชพ กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 2 การวางแผนการผลตสกร แผนการเรยนรประจ าบท เรองท 1 การวางแผนปฏทนการเลยงสกร เรองท 2 การลงทนและประมาณรายไดทจะไดรบ กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 3 พนธและการคดเลอกพนธ แผนการเรยนรประจ าบท เรองท 1 ชนดพนธสกร เรองท 2 ประเภทของสกร เรองท 3 สายพนธสกรทนยมเลยงในประเทศไทย เรองท 4 การเลอกพนธสกร เรองท 5 การจดเตรยมพนธ กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 4 โรงเรอน วสด อปกรณ แผนการเรยนรประจ าบท เรองท 1 การสรางโรงเรอน เรองท 2 อปกรณตาง ๆ ในโรงเรอนสกร กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 5 การจดการเลยงด แผนการเรยนรประจ าบท เรองท 1 การเจรญเตบโตตามวยตาง ๆ เรองท 2 การใหอาหารสกรระยะตาง ๆ

ค

สำรบญ(ตอ)

เรอง หนำ

บทท 6 เรองท 3 การดแลสถานท 64 กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 6 65 บทท 7 การสขาภบาล 66 แผนการเรยนรประจ าบท 67 เรองท 1 ปจจยทมผลตอสขภาพสกร 68 เรองท 2 สาเหตทเกดจากเชอโรคทท าใหสกรปวย 69 เรองท 3 เวชภณฑและอปกรณทจ าเปนในการสขาภบาล 93 กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 7 95 บทท 8 การจดการการตลาด 96 แผนการเรยนรประจ าบท

เรองท 1 การวเคราะหการตลาด 97 98

เรองท 2 ชองทางการจ าหนาย 99 เรองท 3 การขายและการสงเสรมการขาย 103 เรองท 4 การบรรจหบหอ 105 เรองท 5 การก าหนดราคาขาย 107 กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 8 109 บทท 9 การท าบญช 110 แผนการเรยนรประจ าบท

เรองท 1 การท าบญชทรพยสน 111 112

เรองท 2 การท าบญชรายรบ – รายจาย 113 กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 9 115 บทท 10 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 116 แผนการเรยนรประจ าบท

เรองท 1 การอนรกษทรพยากรธรรมชาต 117 118

กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 10 126 บทท 11 คณธรรมในการประกอบอาชพ 127 แผนการเรยนรประจ าบท

เรองท 1 ความรบผดชอบ 128 129

เรองท 2 ความซอสตย 134 เรองท 3 ความขยนอดทน 135 กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 11 137

ง

สำรบญ(ตอ)

เรอง หนำ

บทท 12 ปญหาและอปสรรคในการเลยงสกร 139 แผนการเรยนรประจ าบท

เรองท 1 ปญหาดานกระบวนการผลต และการตลาด 140 141

กจกรรมแบบฝกหดทายบทท 12 145 บรรณานกรม 146 คณะผจดท า 147 คณะบรรณาธการ/ปรบปรงแกไข 148

จ

1. ค ำอธบำยรำยวชำ

ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพการเลยงสกร ปจจยท เกยวกบการเลยงสกร การวางแผนการเลยงสตว พนธและการคดเลอกพนธ โรงเรอน วสด อปกรณ การจดการเลยงด การสขาภบาล การจดการการตลาด การท าบญช การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในงานอาชพเลยงสตว คณธรรมในการประกอบอาชพ ปญหาและอปสรรคในการเลยงสตว

2. วตถประสงค

1. เพอใหมความรความเขาใจและเจตคตทดในงานอาชพ มองเหนชองทางและการตดสนใจ ประกอบอาชพไดตามความตองการและศกยภาพของตนเอง

2. เพอใหมความร ความเขาใจ และทกษะในการประกอบอาชพการเลยงสกรไดอยางมคณธรรม 3. สามารถจดการอาชพการเลยงสกรได

3. รำยชอบทท บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ

บทท 2 ความเปนมาและปจจยเกยวกบการเลยงสกร บทท 3 การาวงแผนการผลตสกร บทท 4 พนธและการคดเลอกพนธ บทท 5 โรงเรอน วสด อปกรณ บทท 6 การจดการและการเลยงด บทท 7 การสขาภบาล บทท 8 การจดการการตลาด บทท 9 การท าบญช บทท 10 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม บทท 11 คณธรรมในการประกอบอาชพ บทท 12 ปญหาและอปสรรคในการเลยงสกร

รำยละเอยดวชำ

ฉ

รำยละเอยดค ำอธบำยรำยวชำ อช02012 กำรเลยงสกร จ ำนวน 3 หนวยกต ระดบประถมศกษำ/มธยมศกษำตอนตน/มธยมศกษำตอนปลำย

มำตรฐำนท 3.1 มความรความเขาใจและเจตคตทดในงานอาชพ มองเหนชองทางและการตดสนใจ ประกอบอาชพไดตามความตองการและศกยภาพของตนเอง

3.2 มความรความเขาใจ ทกษะในอาชพทตดสนเลอก 3.3 มความรความเขาใจในการจดการอาชพอยางมคณธรรม

ท หวเรอง ตวชวด เนอหำ จ ำนวนชวโมง

1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเลยงสกร

อธบายชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเลยงสกรได

วเคราะหความเปนไปไดจากขอมลดงน 1. ขอมลตนเอง 2. ขอมลทางวชาการ 3. ขอมลทางสงคม สงแวดลอม

6

2 ปจจยทเกยวกบการเลยงสกร

อธบายปจจยทเกยวกบ การเลยงสกรได

1. ทน (วสด อปกรณ เครองมอ เครองจกร รวมถงเงนทลงทน) 2. แรงงานทใช 3. สถานทประกอบอาชพ 4. สภาพแวดลอม

6

3 การวางแผนการเลยงสตว วางแผนการเลยงสกรได 1. การวางแผนการเลยงสกร 2. ปฏทนการเลยงสตว 3. การลงทนและประมาณรายได ทจะไดรบ

6

4 พนธและการคดเลอกพนธ อธบายพนธทใชและสามารถคดเลอกพนธใหเหมาะสมกบสภาพพนทได

1. ชนดของพนธสกรและการ คดเลอก 2. การจดเตรยมพนธ

15

5 โรงเรอน วสด อปกรณ 1. อธบายการสรางโรงเรอนทเหมาะสมกบชนดสกรได

2. เลอกใชวสด อปกรณ ทใชในการเลยงสกรได

1. การสรางโรงเรอน 2. การเลอกใชวสด อปกรณ

12

ช

ท หวเรอง ตวชวด เนอหำ จ ำนวนชวโมง

6 การจดการเลยงด เลยงดสกรได 1. การเจรญเตบโตตามวยตางๆ 2. การใหอาหารตามวย 3. การดแลสถานท

25

7 การสขาภบาล สขาภบาลสกรได 1. ปจจยทมผลตอสขภาพสตว 2. สาเหตของการเกดโรคและการ ปองกน 3. การแพรระบาดของเชอโรค 4. เวชภณฑและอปกรณทจ าเปน ในการสขาภบาล

25

8 การจดการการตลาด อธบายกระบวนการตลาดได 1. การวเคราะหตลาด 2. ชองทางการจ าหนาย 3. การขายและการสงเสรม

การขาย 4. การบรรจหบหอ 5. การก าหนดราคา

25

9 การท าบญช ท าบญชการผลตสตวได 1. บญชทรพยสน 2. บญชรายรบ – รายจาย

6

10 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

อธบายการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในการเลยงสกรได

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3

11 คณธรรมในการประกอบอาชพ

อธบายคณธรรมในการประกอบอาชพได

1. ความรบผดชอบ 2. ความซอสตว 3. ความขยน อดทน ฯลฯ

3

12 ปญหา อปสรรคในการเลยงสกร

อธบายปญหา อปสรรคในการเลยงสกรได

1. 1. ปญหาดานกระบวนการผลต 2. 2. ปญหาดานการตลาด

3

บทท 1 ชองทำงและกำรตดสนใจเลอกประกอบอำชพ

2

บทท 1 ชองทำงและกำรตดสนใจเลอกประกอบอำชพ สำระส ำคญ ในการเลอกประกอบอาชพใดอาชพหนงนน ผประกอบการมความจ าเปนอยางยงทจะตองวเคราะหขอมลในการประกอบอาชพนนๆ ไมวาจะเปนขอมลตนเอง ไดแก ความร ทกษะ ประสบการณ มอปกรณ เครองมอ ความพรอมของวสด สถานทในการประกอบอาชพ มใจรกในอาชพนนหรอไม ขอมลทางดานสงคม สภาพแวดลอม ไดแก บรเวณชมชนทตงของอาชพนนมการประกอบอาชพนหรอไม คนในสงคมยอมรบมากนอยเพยงใด กายภาพสงแวดลอมมความเหมาะสมหรอไม ขอมลทางดานวชาการ ไดแก ขอมลดานความรในเชงวชาการทจะชวยสนบสนนในการด าเนนงาน ยงขาดวชาการความรตางๆ ทเกยวของกบปญหาในเรองใดบาง ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายชองทางในการประกอบอาชพได 2. สามารถตดสนใจในการเลอกประกอบอาชพการเลยงสกรได ขอบขำยเนอหำ 1. วเคราะหความเปนไปไดจากขอมล - ขอมลตนเอง - ขอมลทางวชาการ - ขอมลทางสงคม สงแวดลอม กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 1 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

3

บทท 1 ชองทำงและกำรตดสนใจเลอกประกอบอำชพ

การเกษตรยงคงเปนพนฐานส าคญของประเทศเนองจากขบวนการผลตสนคาเกษตรยงมบทบาทส าคญตอการใชและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ นอกจากนน ภาคการเกษตรยงมบาทบาทตอเศรษฐกจสวนรวมหลายประการ เชน เปนอาหารและเปนวตถดบพนฐานของอตสาหกรรมหลายประเภท และมบทบาทตอธรกจอน ๆ ทมความสมพนธกบการเกษตรตงแตการคาและการผลตปจจยการผลตไปจนถงการคาและการผลตปจจยการผลตไปจนถงการคาและการสงออกสนคาเกษตร เปนตน อาชพทมโอกาสจะไดรบความสนใจจากคนจ านวนมาก จะตองเปนอาชพทสามารถสรางความพงพอใจ ในดานผลตอบและแทนวถชวต อยางใดอยางหนงหรอทงสองอยางเพอใหไดมาซงความพอใจดงกลาว ป จจยทจ าเปนไดแก กระบวนการทมประสทธภาพทงในดานการผลต และการจดการเชงธรกจ ทเชอมโยงกบความตองการของตลาด นอกจากนนอาชพใดทมผมความสามารถใหความสนใจจ านวนมาก อาชพนนกมโอกาสทจะพฒนาใหดขนไดอยเสมอ ซงกจะมผลท าใหมผสมครใจเลอกอาชพนน ๆ เพมขนตอเนองกนไป อปสรรคส าคญประการหนงทท าใหผลตอบแทนดานรายไดจากอาชพเกษตรสอาชพอน ๆ ไมได คอ ระดบราคาสนคาเกษตร ซงมระดบต าและมความไมแนนอนสง ดวยเหตนนโยบายราคาจงเปนแนวความคดหลกทมการปฏบตสบเนองกนมาโดยตลอด ผลของนโยบายราคาทส าคญ ไดแก การปรบตวของปรมาณการผลตใหสอดคลองกบผลตอบแทน เชน ถาเกษตรกรไดราคาสงจากสนคาเกษตรประเภทใด กมผลตอปรมาณการผลตของสนคานน ผสนใจเลอกอาชพการเกษตรในอนาคตนนนอกจากจะมาจากครอบครวเกษตรกรทสมครใจยดอาชพนแลวยงอาจจะมาจากบคคลอาชพอนทสมครใจเขามาเปนเกษตรกร ในขณะทบคคลในครวเรอนเกษตรทไมพอใจจะสบเนองอาชพการเกษตร กจะตดสนใจออกจากภาคการเกษตรไป การตดสนใจดงกลาวขางตนจะสงผลสะเทอนอยางกวางขวาง เชน ถาครอบครวเกษตรใดไมมผสมครใจทจะด าเนนอาชพการเกษตรตอไป การใชพนทการเกษตรของครอบครวนน ๆ กจะยตลงโดยเปลยนสภาพทดเกษตรของครอบครวเปนทดนใหเชา หรอขายออกไป เมอพจารณาจากความสนใจในการประกอบอาชพการเกษตรรปแบบในการท าการเกษตร มแนวโนมจะคอย ๆ เปลยนไป และในทสดจะประกอบดวยรปแบบการเกษตรหลก 3 รปแบบ คอ รปแบบแรก ไดแก เกษตรแบบครวเรอน อาศยแรงงานในครวเรอนเปนส าคญ เนอทการเกษตรส าหรบรปแบบนมขนาดเลกเพอใหอยในวสยทแรงงานในครอบครวจะจดการไดอยางมประสทธภาพ การมพนทขนาดเลกและมแรงงานนอย ใชพนทไดตลอดทงป เชน เกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร ระบบเกษตรหรอเกษตรผสมผสานเพอใหสามารถควบคมคาใชจายไดในระดบต า ในขณะทมรายไดทยอยเขามาทงปและสามารถจดการบรหารใหเชอมกบความตองการของตลาดไดในลกษณะเปนกลมหรอชมชน ในขณะทเกษตรกรสามารถด ารงวถชวตไดแบบเรยบงายและมอสระ รปแบบทสอง ไดแก เกษตรกรขนาดใหญ ซงตองอาศยทน เครองจกร และแรงงานนอกครวเรอน ตลอดจนพนทขนาดใหญ เพอใหสามารถบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพ ในอดตเกษตรขนาดใหญเหลานตองพงพาพนทในเขตปา แตในปจจบนเขตปาทอดมสมบรณมเหลอนอยและไมสมควรทจะน ามาใช ในทางการเกษตรเพมขนอก ดงนนเกษตรขนาดใหญจงตองมการลงทน เพอซอทดนจากครวเรอนเกษตร ไมตองการด ารงอาชพเกษตรตอไป ระบบการบรหารจดการส าหรบเกษตรประเภทน จะเปนการด าเนนการเชงพาณชย ส าหรบสนคาทผลตภายใตเกษตรขนาดใหญมกจะเปนการผลตผลผลตประเภทเดยว ซงอาจมหรอไมมความสมพนธกบโรงงานอตสาหกรรมตอเนองมตลาดขนาดใหญ ตวอยางทเหนไดชด ไดแก ออย ยาง ปาลมน ามน เปนตน

เรองท 1 วเครำะหควำมเปนไปไดจำกขอมล

4

รปแบบทสาม ไดแก เกษตรกาวหนา ซงผประกอบการอาจจะมาจากครอบครวเกษตรกร หรอจาก ภาคนอกการเกษตรกได รปแบบการเกษตรกาวหนานอาศยความรเปนหลก ทงในดานเทคโนโลยการเกษตร การจดการเกษตรและการจดการเชอมโยงกบตลาด ขนาดของการเกษตรประเภทนจะไมเลกนก แตกมกจะมขนาดไมใหญเกนไปเนองจากเกษตรกรประเภทนมกจะเปนเกษตรกรเตมเวลา ขอเดนของเกษตรกรกาวหนา คอ การอาศยความรทงทางดานการตลาดและดานการเกษตรและมความสามารถในการบรหารจดการปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของตลาดไดอยางรวดเรว เพอใหสามารถรกษาระดบรายไดในระดบใกลเคยงหรอมากกวาอาชพนอกการเกษตรทวไป ในบรรดารปแบบการเกษตรทง 3 ดงกลาวขางตน จะเหนไดชดเจนวาไมวาจะท าการเกษตรในรปแบบใด สงทจ าเปน ไดแก ความรและเทคโนโลยการเกษตรทเหมาะสมกบวถการเกษตรแตละประเภท โดยแยกออกตามขนาดของพนทและจ านวนแรงงาน เทคโนโลยทเหมาะสมเหลานจะตองมการวจยและพฒนาตอเนองกนไป เพอใหไดรปแบบทหลากหลายส าหรบวถการเกษตรแตละประเภท จะไดเลอกใหเหมาะแกตนเองมากทสดเพอการนการอาศยสตรส าเรจเปนวธการหลกในการสงเสรมการเกษตร นอกจากเทคโนโลยการเกษตรแลว ประเดนส าคญอกประการหนง ไดแกความสามารถในการเชอมโยงกบระบบตลาด ซงอาจท าไดหลายรปแบบ ทงผานชมชน และ/หรอเครอขายทางการเกษตรนานาชาต นอกจากนนการเชอมโยงทางการตลาดยงหมายถง การมระบบและกลไกทชดเจนในการก าหนดคณภาพและมาตรฐานและสามารถสงสญญาณราคาตามคณภาพใหแกผผลตอยางรวดเรว ระบบและกลไกเหลานเปนปจจยพนฐานทส าคญ ซงประเทศไทยอยในฐานะลาหลงอยางมากท าใหเกษตรกรขาดอ านาจการตอรองและตองขายสนคาทมคณภาพคละกนในราคาถกท าใหยากตอการพฒนาคณภาพและสงเสรมการตลาด เมอมองสถานการณการเกษตรในอนาคตจะเหนไดวา หากการพฒนาเทคโนโลยการเกษตรทเหมาะสมและการจดการทเชอมโยงกบตลาดท าไดชาเพยงใดภาคการเกษตรกจะมความออนแอเพมขน การทภาคการเกษตรออนแอจะมผลท าใหคนหนม - สาวรวมทงผทอยในครอบครวเกษตรกรเลอกอาชพอนมากขน ซงกจะมผลท าใหภาคการเกษตรเขมแขงไดยากขนไปดวยเครองชความเขมแขงทางการเกษตรอยางยงยน จงอยทมผเลอกอาชพการเกษตรดวยความสมครใจ และสนใจทางการเกษตรเพมขน ทงนเพราะหากมผสนใจทจะออกจากภาคการเกษตรเพมขนเรอย ๆ ภาคการเกษตรเหลอแคเกษตรกรสงอาย เกษตรกรไมเตมเวลา เกษตรกรทพงอาชพเสรมเปนหลก หรอผทรอจะออกจากภาคเกษตร ซงยอมไมใชรากฐานของการพฒนาการเกษตรของประเทศใหเขมแขงอยางยงยนในอนาคต ฉะนนการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเกษตรอนทรย จะตองมปจจยหลายอยางดวยกนแตสงทจ าเปนทสด คอ การคดเปน ซงมความเชอวามนษยทกคนตองการความสข แตความสขของแตละคนแตกตางกน เนองจากมนษยมความแตกตางกนในดานตาง ๆ ทงดานเพศ วย สภาพสงคมสงแวดลอม วถชวต ซงท า ใหความตองการและความสขของแตละคนไมเหมอนกน คนจะอยในสงคมไดอยางมความสขตองรจกการปรบตว และใชกระบวนการคดเปนในการแกปญหาทเกดขน ดวยการใชขอมล 3 ดาน คอ ขอมลตนเอง ขอมลสงคมและสงแวดลอม และขอมลวชาการมาประกอบการคดและตดสนใจ

5

กระบวนกำรคดเปน กระบวนการคดเปนอาจจ าแนกใหเหนขนตอนตาง ๆ ทประกอบกนเขาเปนกระบวนการคดไดดงน ขนท 1 ชนส ารวจปญหา เมอเกดปญหา ยอมตองเกดกระบวนการคดแกปญหา นนคอการรบร

ปญหาทก าลงเผชญอยและคดแสวงหาทางแกปญหานน ๆ ขนท 2 ขนหาสาเหตของปญหา เปนการศกษารวบรวมขอมลเกยวกบปญหาเพอท าความเขาใจ

ปญหา และสถานการณนน ๆ โดยจ าแนกขอมลออกเปน 3 ประเภท คอ ขอมลสงคม : ไดแกขอมลเกยวกบสภาพแวดลอมทอยรอบ ๆ ตว ปญหาสภาพสงคมของแตละบคคล

ตงแตครอบครว ชมชนและสงคมทงในแงเศรษฐกจ การเมองการปกครอง สงแวดลอม วฒนธรรม ประเพณ ความเชอ คานยม เปนตน

ขอมลตนเอง : ไดแกขอมลเกยวกบตวบคคล ซงจะเปนผตดสนใจ เปนขอมลทงทางดานกายภาพ พนฐานของชวต ครอบครว อาชพ ความพรอมทงทางอารมณ จตใจ เปนตน

ขอมลวชำกำร : ไดแก ขอมลดานความรในเชงวชาการทจะชวยสนบสนนในการคดการด าเนนงาน ยงขาดวชาการความรตาง ๆ ทเกยวของกบปญหาในเรองใดบาง

ขนท 3 ขนวเคราะห หาทางแกปญหา เปนการวเคราะหทางเลอกในการแกปญหา หรอการประเมนคาขอมลทง 3 ดาน คอ ขอมลดานตนเอง สงคม วชาการ มาประกอบในการวเคราะห ชวยในการคดหาทางแกปญหาภายในกรอบแหงคณธรรม ประเดนเดนของขนตอนนคอ ระดบของการตดสนใจทจะแตกตางกนไปแตละคนอนเปนผลเนองมาจากขอมลในขนท 2 ความแตกตางของตดสนใจดงกลาวมงไปเพอความสขของแตละคน

ขนท 4 ขนตดสนใจ เมอไดทางเลอกแลวจงตดสนใจเลอกแกปญหาในทางทมขอมลตาง ๆ พรอมสมบรณทสด การตดสนใจถอเปนขนตอนส าคญของแตละคนในการเลอกวธการหรอทางเลอกในการแกปญหา ขนอยกบวาผลของการตดสนใจนนพอใจหรอไม หากไมพอใจกตองทบทวนใหม

ขนท 5 ขนตดสนใจไปสการปฏบต เมอตดสนใจเลอกทางใดแลว ตองยอมรบวาเปนทางเลอกทดทสดในขอมลเทาทมขณะนน ในกาละนนและในเทศะนน เปนการปฏบตตามสงทไดคดและตดสนใจแลว หากพอใจยอมรบผลของการตดสนใจ มความสขกเรยกไดวา “คดเปน” แตหากตดสนใจแลวไดผลออกมายงไมพอใจ ไมมความสข อาจเปนเพราะขอมลทมไมรอบดาน ไมมากพอ ตองหาขอมลใหมคดใหมตดสนใจใหม แตไมถอวาคดไมเปน

จากแผนภมแสดงกระบวนการคดเปน สรปไดวา ความเชอพนฐานของการ “คดเปน” มาจากธรรมชาตของมนษยทตองการความสข มนษยจะมความสขเมอตวเองและสงคมสงแวดลอมประสมกลมกลนกนอยางราบรน ซงแตละคนแตละกลมสามารถท าได ดงน

1) ปรบปรงตนเองใหเขากบสงคมและสงแวดลอม 2) ปรบปรงสงคมและสงแวดลอมใหเขากบตวเอง 3) ปรบปรงทงตวเราและสงคมสงแวดลอมทงสองดานใหประสมกลมกลนซงกนและกน 4) หลกสงคมและสงแวดลอมหนงไปสสงคมและสงแวดลอมทเหมาะสมกบตน

เมอเกดปญหาขน คนทคดเปน จะใชกระบวนการแกปญหาดวยการปรบตวเอง สงคมและสงแวดลอมใหประสมกลมกลนกน โดยอาศยขอมลประกอบการคด 3 ดาน คอ ขอมลตนเอง ขอมลสงคมและสงแวดลอม และขอมลวชาการ แลวจงตดสนใจ เมอตดสนใจแลวลงมอปฏบต ดวาผลออกมาเปนอยางไร ถาพอใจกจะมความสข แตถาไมพอใจกหาวธใหมในการแกปญหาจนกวาจะพอใจ

6

ขอมลตนเอง (Information of self) ขอมลประเภทตนเอง ถกก าหนดขนเพราะอทธพลทางศาสนา ปรชญา และจตวทยา โดยเฉพาะพระพทธศาสนา ซงไดสงสอนใหบคคลพจารณาและเฝามองตนเอง และแกไขทกขดวยตนเอง มอทธพลตอการก าหนดขอมลประเภทน การ "คดเปน" ซงมจดมงหมายตองการใหบคคลใชขอมลตาง ๆ เกยวกบตนเอง ไดแก ขอมลในเรองสถานภาพทางเศรษฐกจ สถานภาพทางสงคม สขภาพอนามย ระดบการศกษา ความร ความถนด ทกษะ วย เพศ และอน ๆ ซงขอมลประเภทนตองการใหพจารณาจดออน จดแขง ขอด ขอเสยของตนเองอยางจรงจงกอนการตดสนใจกระท าสงใด 1. ความรทกษะ ดงน - มใจรกดานการเลยงสตว เลยงสกร

- มมนษยสมพนธทด ยมแยมแจมใส เปนกนเอง ออนนอมถอมตน มความอดทน เพยรพยายาม ไมยอทอ

- มความซอสตยตอลกคา ขายสนคาเหมาะสมกบราคา ไมเอาเปรยบลกคา - ผเลยงมความรพนฐานดานการเลยงสกรเปนเบองตน

2. แหลงเงนทน - มแหลงเงนทนหมนเวยนคลองตว

3. ทดน อาคารสถานท - มท าเลทตงโรงเรอนเลยงสกรทเหมาะสม ถกตองตามหลกสขาภบาล

- อาคาร โรงเรอนทถกตอง เพยงพอ ตามรปแบบของการเลยงสกร

- สถานทเลยงสกรสามารถดแลรกษาความสะอาดไดงาย ไมเสยงตอการตดเชอโรคของสกร

4. เครองมอ เครองใช วสด อปกรณ - ทราบแหลงจดซอ จดหาวสด อปกรณ เครองมอทเกยวของไดสะดวก อยใกลพนท - มความรดานการใชเครองมอ อปกรณทเกยวของอยางถกตอง 5. ดานลกคา การขนยายสนคา - สถานทอยใกลแหลงจ าหนาย ลกคา เพอประหยดงบประมาณในการขนสง และการดแลรกษาสภาพสนคาใหอยในสภาพทด

- การขนสง การคมนาคมสะดวก เพอไมท าใหสนคาเกดความเสยหาย สงผลใหเกดการขาดทนได

ขอมลสงคมและสงแวดลอม (Information on Society and Environment) ธรรมชาตมนษยเปนสตวสงคมไมไดอยตามล าพง ขอมลประเภทนจงถกก าหนดขนเพอใหบคคลใชความนกคด ค านงถงสงทอยนอกกาย ค านงถงผอน ชมชน ตลอดจนสภาพแวดลอมสงคมสวนรวม หากบคคลใชขอประเภทตนเองอยางเดยวกจะเปนคนเหนแกตว และเปนคนใจแคบ ดงนนอทธพลของสงคมและสงแวดลอมจงมผลกระทบตอมนษยเสมอ สงแวดลอมของมนษยประกอบดวยปจจยทแตกตางกน แตก สงผลกระทบชวตมนษยทกคน และในทางกลบกน การกระท าของมนษยกสงผลตอสงแวดลอมของตวมนษยดวย ขอมลสงคมสงแวดลอม อาจแยกไดเปนขอมลสงคมและจตใจ เชน พฤตกรรมของมนษยในการอยในสงคมดวยความถกตอง เหมาะสม และขอมลกายภาพ เชน ภมอากาศ ดน ทรพยากรธรรมชาต เปนตน

- ศกษาสภาพอากาศ สภาพแวดลอมของแตละพนทวามความเหมาะสมในการเลยงสกรหรอไม เพราะแตละฤด แตละพนทมความแตกตางกน และมวธในการแกไข ปรบปรงไดอยางไร

7

- ศกษาความตองการของตลาด - มการส ารวจในทองถนมผประกอบการดานการเลยงสกรมากนอยเทาใด มการตดตามราคาสกรในทองตลาด - มการส ารวจสภาพการบรโภคของคนในชมชน พนท

- โอกาสความเปนไปไดในการขยายธรกจเพมมากขนไดหรอไม - สวนแบงการตลาดเมอมก าไรจากการท าธรกจ รอยละ เทาไร คมคาตอการลงทนหรอไม

ขอมลวชำกำร (Technical or Book Knowledge) ในความหมายของการคดเปน หมายถง ขอมลและความรอนมหาศาลทมนษยเราไดสะสมรวบรวมไวเปนเนอหาวชาตาง ๆ เปนหลกสตร เปนศาสตร แนวคดเรองการคดเปน ตระหนกวา บคคลนนถงแมวาจะเขาใจตนเอง เขาใจสงคมสงแวดลอมเปนอยางดกตาม แตถาขาดขอมลทาวชาการไป อาจจะเสยเปรยบผอนในการด ารงชวตและ การแกปญหา เพราะวาในปจจบนนโลกไดเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว มนษยและสงคมถกเปลยนเพราะความเจรญกาวหนาทางวชาการ ดงนนมนษยจ าเปนทจะตองไดรบความรและขอมลทางวชาการ มาใชประกอบการตดสนใจเพอใหไดค าตอบทดทสดในการด ารงชวต จากความเชอพนฐาน เรองการใชขอมล 3 ประเภทพรอมกน ประกอบการตดสนใจแกปญหา เปนลกษณะเดนของเรอง "คดเปน" การก าหนดใหใชขอมลประเภทตาง ๆ วเคราะหและหาหนทางแกปญหา และเพอปองกนไมใหบคคลใชขอมลพจารณาปญหาจากจดยนหรอมตเดยว ขอมลดานวชาการ มดงน

- มความรดานการเลยงสกรเปนอยางด - รจกศกษาคนควา สอบถามผรดานการเลยงสกรทประสบความส าเรจมาพอสมควร - มความรรอบดานในการเลยงสกร เชน พนธ วธการเลยง การปองกนและรกษาโรคทเกดจากสกร - มการท าวจยดานการพฒนาสายพนธ การเพมยอดจ าหนาย หรอเพมจ านวนผลผลตใหมากขน หรอ

ตานทานโรคไดมากขน

- การคดแยกพอพนธ แมพนธสกร

- การผลตอาหารสกรเองเพอลดตนทนการผลต

กลาวโดยสรป ความเชอพนฐานของการ "คดเปน" มาจากธรรมชาตของมนษยทวาสงทเปน ยอด ปรารถนา คอ ความสข และมนษยเราจะมความสขทสดเมอตนเอง และสงคม สงแวดลอม กลมกลนกนอยางราบรน ทงดานวตถ กาย และใจ การทมนษยเรากระท าไดยากนน แตอาจท าใหตนเอง และสงแวดลอมประสมกลมกลนกนไดเทาทแตละคน หรอกลมคนจะสามารถท าได โดยกระท าดงตอไปน

1. ปรบปรงตวเองใหเขากบสงคมสงแวดลอม 2. ปรบสงคมและสงแวดลอมใหเขากบตวเรา 3. ปรบปรงทงตวเราและสงคมสงแวดลอม ทงสองดานใหประสมกลมกลนกน 4. หลกสงคมและสงแวดลอมหนง ไปสสงคมสงแวดลอมหนงทเหมาะสมกบตน

8

บคคลทจะสามารถด าเนนการขอใดขอหนง หรอหลายขอเพอตนเองและสงคมสงแวดลอมประสมกลมกลนกน เพอตนเองจะไดมความสขนน บคคลผนนตอง "คดเปน" เพราะการคดเปนการท าใหบคคลสามารถแกไขปญหาได บคคลทมแตความจ า ยอมไมสามารถด าเนนการตามขอใดขอหนงใน 4 ขอได คนทท าเชนนไดตองเปนผทมความสามารถคดแกปญหา สามารถรจกตนเองอยางถองแท และรจกธรรมชาตและสงแวดลอมในสงคมนน เกณฑกำรตดสนใจประกอบอำชพ โดยทว ๆ ไป มดงน

ในการทเราจะตดสนใจวาจะเลอกเลยงสตวอะไรนนเราควรน าขอมลตาง ๆ ประมวลเขาดวยกนพจารณาใหรอบคอบสงทนาจะเปนขอมลพนฐานประกอบ คอ

1) ชนดของสตวทสำมำรถเลยงได ในทองถนทเรำอย วธทเราจะทราบไดนนอาจท าได 2 ทางดวยกน คอ

ก. สงเกตวามสตวใดทมผเลยงอยกอนแลวบางอาจจะตองเดนทางไปดในหมบานหรออ าเภอใกลเคยงและคงจะตองสบสาวดวาหากมผประสบความลมเหลวนนเกดจากอะไร ข. ทดลองเลยงสตวทคดวาจะท าโครงการด โดยท าเพยงเลกนอยวธการนจะเสยเวลา ท น แรงงาน อาจท าใหไมคมหรอไมทนการแตการทจะท างานใหญนนนยมใชวธการนซงเกษตรบางคนกอนจะท าฟอรม จะลงทนไปเปนลกจางในฟารมจนช านาญกอนจงออกท าเองซงเปนประสบความส าเรจเปนจ านวนไมนอย

2) ปรมำณสตวทมจ ำหนำยในทองถน

การทเราทราบปรมาณหรอจ านวนของสนคานนกจะท าใหเราไดขอมลวาความตองการสนคานนมมากนอยเพยงใด อกทงจะไดทราบวาสงใดราคาดไมดอยางไรหากเลอกด าเนนการแลวจะคมทนหรอเสยงเกนไปหรอไมสงหนงทไมควรมองขามในปจจบนนคอ การคมนาคมทสะดวกสบายในการขนสงสนคาอาจมสนคาทถกสงจากแดนไกลมาจ าหนาย ในราคาทถกมากๆ

9

3) ควำมถนดและควำมสนใจของผทจะท ำกำรเลยงสตว ก. ความถนดเกดจากการทมพนฐานของชวตในเรองนน หรออาจไดรบการฝกฝนมาบางแลวกสามารถท าไดคลองแคลวแตบางคนไดรบการฝกฝนในบางเรองมามากมายแกกไมสามารถท าไดคงเปนเพราะไมมความถนด ข. ความสนใจเมอเกดความชอบในสงใดสงหนงกจะเปนแรงจงใจเชนนกเรยนบางคนสนใจทจะเรยกวชาเกษตรกรรมเพราะชอบครเกษตรผสอน ซงมลกษณะราเรงและเปนแบบอยางทดความสนใจยงอาจเกดจากความตระหนกเหนวาสงนนมความส าคญทงความถนดและความสนใจมกจะเปนคกนเสมอในภาวะความเปนอยในชมชนทมสงแวดลอมตางๆกนกจะท าใหมความถนดและความสนใจตางกน

4) สถำนทด ำเนนกำร เปนอกปจจยหนงทจะเปนขอจ ากดในการเลอกทจะท าอะไรอยางไรในการทจะเลยงสตวควรเลอกทบานหรอโรงเรยนนนควรจะตองไดศกษากนหลายๆ ฝายซงจะเกดผลดในภายหลง

5) ปจจยอน ๆ ทจ ำเปน ไดแก เครองมอ วสดอปกรณ เงนทน ซงจะเปนตวแปรทส าคญไมนอยซงในการพจารณานนยงมปจจยตางๆอกหลายประการทควรน ามาพจารณาอยางรอบคอบ

10

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 1

1. ในการเลอกประกอบอาชพนน นกศกษาจะตองมขอมลอะไรในการพจารณาตดสนใจเลอกประกอบ ................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................ ..................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................. .............................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................................................................................................ ...............................................................................................

11

บทท 2 ปจจยทเกยวกบกำรเลยงสกร

12

บทท 2 ปจจยทเกยวของกบกำรเลยงสกร สำระส ำคญ ในการประกอบอาชพเลยงสกร กเหมอนกบการประกอบอาชพอนๆ ทผประกอบการมความจ าเปนอยางยงทจะตองรปจจยทเออตอการเลยงสกร การเลอกท าเลสถานทตงทด มสภาพแวดลอมความเหมาะสม วสดอปกรณทจ าเปนตอการเลยงสกร ตลอดจนเงนทน ซงจะท าใหลดความเสยงหรอความสญเสยทอาจเกดขนใหนอยลง ลดตนทนในการผลตสกรใหทสดเทาทจะเปนไปได ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายปจจยทเกยวการเลยงสกรได ขอบขำยเนอหำ 1. ทน (วสด อปกรณ เครองมอ เครองจกร รวมถงเงนทลงทน) 2. แรงงานทใช 3. สถานทประกอบอาชพ 4. สภาพแวดลอม กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 1 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

13

บทท 2 ปจจยทเกยวกบกำรเลยงสกร

การทจะเลยงสกรใหไดผลดนน ปจจยทส าคญขนอยกบตวของผเลยงเอง เพราะเจาของจ าเปนตองใหความเอาใจใสดแลสกรทเลยงเปนอยางด ตองหมนศกษาหาความร หาประสบการณในการเลยง และน ามาปรบใชในฟารมของตนอยเสมอ ถาผเลยงขาดคณสมบตดงกลาวขางตนแลว กยากทจะประสบความส าเรจ ดงนนปจจยทจ าเปนตอการเลยงสกร มดงน

เรองท 1.1 วสด อปกรณตำง ๆ ในกำรเลยงสกร

ในฟารมเลยงสกรจ าเปนตองมเครองมอและอปกรณหลายๆชนดไวใชในฟารม เพราะเมอถงคราวจ าเปนตองใชขนมา ถาขาดเครองมอและอปกรณเหลานไปแลวจะท าใหการด าเนนการเลยงดไมไดผลดเทาทควร เครองมอเครองใชทจ าเปนมดงน

1) ปรอทวดไข 2) กรรไกรตดสายสะดอ 3) คมตดฟนน านม 4) คมตดเบอรห 5) คบหนบเสนเลอด 6) มดผาตด (มดตอน) 7) ดายมดสายสะดอ (ดายเบอร 8) 8) ดายเยบแผลภายนอก (ดายเบอร 28) 9) ไหมเยบแผลภายในชนดละลาย 10) ส าล 11) ไซรงคฉดยา 12) เขมฉดยา 13) ปากคบ 14) ภาชนะหรอถาดใสเครองมอตางๆ 15) หมอตมฆาเชอเครองมอ 16) ชดเครองมอสอดยาเขาชองคลอด 17) ชดเครองมอผสมเทยม 18) น ายาฆาเชอโรค เชน แอลกอฮอล ทงเจอรไอโอดน

เครองมอเครองใชเหลานจะตองเกบรกษาไวใหดใหถกตอง มเชนนนจะขาดประสทธภาพ กอนและหลงใชควรท าความสะอาดและฆาเชอโรคอยเสมอ ซงสามารถท าได 2 วธดวยกน คอ

1. การท าความสะอาดโดยใชความรอน เครองมอทใชวธน ไดแก ไซรงคและเขมฉดยา 2. การท าความสะอาดโดยใชน ายาฆาเชอโรค เชน ปรอทวดไข กอนใชและหลงใชควรลางดวยน ายา

ฆาเชอโรค หามแชในน ารอนรอนโดยเดดขาดเพราะอาจท าใหปรอทแตกได สวนเครองมอประเภทของมคม เชน กรรไกร คม และมด ไมควรใชน ารอนท าความสะอาด เพราะจะท าใหเกดหลวมและหมดความคม เนองจากความรอนไปความท าใหเกดการขยายตวและหดตวของเครองมอเหลาน ทถกตองควรท าความสะอาดดวยน าสะอาดและสบ แลวเชดใหแหง จากนนน ามาเชดดวยน ายาฆาเชอโรคกอนและหลงใช

เรองท 1 ทน (วสด อปกรณ เครองมอ เครองจกร รวมถงเงนทลงทน)

14

นอกจากนยงมอปกรณส าหรบในโรงเรอนในการใหอาหารและน า เชน 1. อปกรณใหน ำสกร ตองมน าแรงพอสมควรและน าจะตองสะอาดและไมมตะกอน นยมในปจจบนม

2 ชนด คอ 1.1 จบน าอตโนมต (nipple) ขนาดเสนผาศนยกลาง 4 - 6 หนตอเขากบทอน าประปา สกรจะใช

ปากปากกดหรอดนน าใหไหลออกมา นยมใชในคอกสกรพอพนธ ซองตบสกรแมพนธและคอกอนบาล

1.2 ถวยน าภายในมลน ขนาดเสนผาศนยกลางเทากบ 6 หน ตอเขากบทอน าประปา สกรจะใชจมกดนใหน าไหลออกมา นยมใชในคอกคลอด

2. รำงอำหำร นยมใชในปจจบนม 3 ชนด คอ 2.1 รางอาหารธรรมดา รางแบบนตองใหอาหารทกวนและมความประสงค จะใหสกรกนอยาง

จ ากด ม 2 แบบ คอ ก. รางปนกอ ขนาดกวาง 30 เซนตเมตร ลก 20 เซนตเมตร ยาวตามจ านวนสกร มกกอตดกบ

ผนงดานหนาคอกสกรขนหรอสกรพอพนธหรอแมพนธ ซองตบ

15

ข. รางสงกะสหรอรางอลมเนยม เปนรางเดยวๆ มกตดกบฝาผนงคอกหรอแผงกนคอกดานหนาคอกสกรพอและแมพนธ

2.2 ถงอาหารอตโนมต ดานฐานเปนถาดอาหารท าดวยเหลกหลอหรอปนหลอ สวนตวถงเปนสแตนเลส

หรอพลาสตกหมนรอบแกน เมอสกรดนตวถงอาหารจะท าใหอาหารไหลออกมาเปนระยะ ๆ ในถาดอาหารดานฐาน

2.3 รางอาหารอตโนมต รางอาหารเปนปนกอยาว หรอรางสงกะสหรอรางอลมเนยมเฉพาะตว มทอ

ล าเลยงอาหารจากถงเกบอาหารมาตอลงมาทรางอาหาร

16

เรองท 1.2 ทน ทน คอ สงทจ าเปนปจจยพนฐานของการประกอบอาชพการเลยงสกร โดยจะตองวางแผนและ แนวทางการด าเนนธรกจไวลวงหนา เพอทจะทราบวาตองใชเงนทนประมาณเทาไร การเลยงสกรในแตละรายหรอการเลยงสกรในแตละชนดจะใชเงนลงทนทแตกตางกนออกไป ขอยกตวอยางการลงทนส าหรบ ผเลยงสกรรายใหมทยงไมเคยเลยงสกรมากอน ถาท าการเลยงสกรขนรนละ 20 ตว จะตองลงทนตาง ๆ ดงน

- คาลงโรงเรอน โรงเรอนขนสกร 20 ตว จะตองมขนาดไมนอยกวา 30 – 40 ตารางเมตร แบงเปนคอก 4 - 5 คอกแตละคอกเลยงสกรได 4 - 5 ตวคากอสรางโรงเรอนประมาณ 20,000 บาท

- คาพนธ สกรหยานมแลว ราคาตวละ 400 – 600 บาท ถาเลยง 20 ตว คาพนธประมาณ 10,000 บาท

- คาอาหาร ตลอดระยะการเลยงสกรขน 5 เดอน จะสนเปลองอาหาร 250 – 300 กโลกรม ราคาอาหารเฉลยกโลกรมละ 5 บาท จะตองเตรยมคาอาหารประมาณ 30,000 บาท

- คาใชจายอนๆ เชน คาวคซนปองกนโรค คาน า คาไฟฟา คายารกษาโรค คาแรงงาน และคาใชจายอนๆ ควรเตรยมไวอยางนอยรอยละ 10 ของคาอาหารรวมกบคาพนธ คอประมาณ 4,000 บาท

การเลยงสกรขน 20 ตว ตองเตรยมเงนลงทนในรนแรก ๆ ยางนอยประมาณ 64,000 บาท หรอ การเลยงสกรแตละรนจะใชเงนลงทนประมาณ 44,000 บาท แตอยางไรกตามในความเปนจรงแลว คาพนธ คาอาหารและคาใชจายอน ๆ จะขนลงอยตลอดเวลา เมอผเลยงมความช านาญเพมขนแลว คาใชจายตาง ๆ โดยเฉพาะคาอาหารจะต ากวานมาก นอกจากนแลวผเลยงเองสามารถลดคาใชจายในดานอาหารสกรไดโดยการผสมอาหารใชเอง จะท าใหตนทนในการเลยงลดลงเปนอยางมาก

17

แรงงาน คอ พลงการผลต นบเปนปจจยส าคญทกอใหเกดผลผลตในระบบเศรษฐกจและสงคม พลง

ของผใชแรงงานจะแฝงอยในผลผลตทกชน ความมนคงกาวหนาหรอความออนแอลาหลงทางเศรษฐกจยอมชขาดดวยพลงการผลตคอแรงงาน ลกษณะของแรงงานพอทจะแยกออกเปน 3 ประเภท คอ

1. แรงงานคน 2. แรงงานสตว 3. แรงงานเครองจกรกลการเกษตร

ประโยชนของแรงงำน แรงงานมประโยชนในระดบตาง ๆ ตงแตระดบสถานประกอบการ สงคม และประเทศชาตดงตอไปน

1. แรงงาน เป นประโยชน ต อสถานประกอบการ ในฐานะท เป นป จจ ยการผล ตท ส าคญ ทงนหากแรงงานมความรความสามารถ มทกษะความช านาญ ตลอดจนมความรบผดชอบตอการท างานแลว ยอมสงผลตอการผลตของสถานประกอบการใหประสบผลส าเรจไดตามเปาหมายทวางไว

2. แรงงานเปนประโยชนตอสงคม ทงน เนองจากเมอแรงงานมรายไดจากการท างานแลว กจะน าไปใชจายในการด ารงชวต ตลอดจนการจดหาสงอ านวยความสะดวกมาใชในช วตซงสงผลโดยตรงตอการหมนเวยนเงนในระบบเศรษฐกจกอใหเกดการลงทนในระบบเศรษฐกจตามมา

3. แรงงานเปนประโยชนตอประเทศชาต การทประเทศชาตจะมการพฒนา กอใหเกดการเจรญ เตบโตทางเศรษฐกจไดนน

ในฟารมเลยงสกรนน บางครงอาจจ าเปนตองมการจางแรงงานชวยเปนครงคราว ยงถาเปนฟารมเลยงขนาดใหญแลว กตองมการจางลกจางประจ าซงตองใชแรงงานมาก ดงนนถาฟารมตงอยในบรเวณทสามารถจางแรงงานไดงาย จะเปนการสะดวกตอการด าเนนการ และบางครงการท าฟารมเลยงสกรอาจจะประสบปญหาตองขอรบการบรการหรอชวยเหลอจากสตวแพทย ชางไฟฟา ชางกอสราง การขอบรการเหลานกควรจะสะดวกเชนกน

เรองท 2 แรงงำนทใช

18

กอนทจะด าเนนการประกอบอาชพเลยงสกร จ าเปนจะตองหาท าเลทตงทดและเหมาะสมถกตอง เพอ

เปนการชวยปองกนและลดปญหาตางๆทอาจเกดขนในภายหลงได ท าใหเอออ านวยตอการเจรญโตของสกร ลดความเสยงหรอความสญเสยทจะเกดขนใหนอยลง และชวยลดตนทนการผลตสกรใหมากทสดเทาทจะเปนไปได ถงแมวาบางครงผเลยงไมสามารถจะเลอกหาท าเลทถกตองตามหลกการทวางไว แตกอาจชวยใหดขนไดโดยการเลอกพนทหรอท าเลทเหมาะสมเทาทจะเปนไปไดในบรเวณนน การเลอกท าเลทเหมาะสมควรพจารณา ดงตอไปน

3.1 ภมอำกำศและภมประเทศ ประเทศไทยมสภาพอากาศรอนชน ท าใหความรอนภายในรางกายของสกรระบายออกไดชา เพราะ

ความชนในอากาศสง ประกอบกบสกรไมมตอมเหงอ เมอตองการระบายความรอนภายในรางกาย สกรอาศยการระบายความรอนโดยการหายใจ ดงนนหาก สภาพแวดลอมมอณหภมสงสกรจะหายใจถ และแรง สกรเปนสตวไมชอบอากาศรอนชน เพราะท าใหเกดปญหาเกยวกบระบบหายใจ สกรเจบปวยและออนแอไดงาย โดยเฉพาะ ปญหาโรคปอดอกเสบและปอดบวม ซงพบเหนบอย ๆ โรงเรอนสกรควรมการระบายอากาศด ไมอดตน หรอรอนอบอาว พนคอกแหงไม ชนแฉะ อณหภมระหวางกลางวนและกลางคนไมแตกตางกนมาก ไมรอนหรอหนาวจดจนเกนไปและไมควรมฝนตกหนกจนเกนไป อณหภมภายในโรงเรอนควรต ากวาอณหภมภายนอก อณหภมภายในโรงเรอนท เหมาะสมส าหรบแมสกรเลยงลกควรอยระหวาง 60 - 65 องศาฟาเรนไฮต (15 - 18 องศาเซลเซยส) ลกสกรหลงหยานมควรอยระหวาง 70 - 75 องศาฟาเรนไฮต (21 - 24 องศาเซลเซยส) และสกรขนควรอยระหวาง 70 - 75 องศาฟาเรนไฮต (21 - 24 องศาเซลเซยส) หากอณหภมภายในโรงเรอนสงหรอต ากวานมผลท าใหสกรเครยด และการเจรญเตบโตไมดเทาท ควร จงควรปรบปรงสภาพโรงเรอนใหมอณหภมทพอเหมาะ กบสกร เชน กรณทโรงเรอนสกรรอนเกนไปควรตดพดลมหรอตดหวพนหมอกไอน า ภายในโรงเรอนหรอตดทพนน าบนหลงคา (ขนาด 2 ½ แกลลอนตอ 1 ชวโมง) หรอตดตงระบบท าความเยนดวยน า และ ถาอณหภมภายในโรงเรอนต าเกนไปหรอเวลากลางคน หรอฤดหนาวหรอลมพดแรง ควรตดผาใบเปดปดไดเพอปองกนลมหรอปลกตนไม เชน ตนกระถนเปนแนวกนลม

3.2 น ำ การเลยงสกรนนจ าเปนอยางยงตองอาศยน าจดทสะอาด และจะตองมรปรมาณมากพอ ปรมาณน าท

สกรตองการบรโภคนนจะตองแตกตางกนออกไปตามฤดกาลและวธการใหอาหาร แตโดยเฉลยแลวประมาณ 2 – 6 ลตรตอตวตอวน นอกจากนแลวยงจ าเปนตองใชน าในการชะลางท าความสะอาดพนคอก และตวสกร น าทใชอาจมาจากแหลงตอไปน น าประปา น าคลอง น าบอน าตน น าบอบาดาล เปนตน ในการหาน าใชส าหรบการเลยงสกรนน ควรมการวางแผนลวงหนาใหสามารถใชน าไดวนละ 20 ลตรตอสกร 1 ตว

เรองท 3 สถำนทและสภำพแวดลอมประกอบอำชพ

19

3.3 ไฟฟำ พลงงานไฟฟามความจ าเปนตอการเลยงสกรเปนอยางมาก เพราะอปกรณหรอเครองอ านวยความ

สะดวกบางชนดทใชในโรงเรอนจ าเปนตองอาศยพลงงานไฟฟา เชน ไฟกกลกสกร เครองผสมอาหาร ปมน า และหลอดไฟใหแสงสวาง เปนตน ดงนนฟารมเลยงสกรถาเปนไปไดควรตงอยใกลในท าเลทสามารถตอกระแสไฟฟามาใชไดสะดวก

3.4 แหลงอำหำร การเลยงเลอกตงสถานทเลยงสกรใกลกบแหลงอาหารไดนน เปนสงทดมากเพราะเปนการชวยลด

ตนทนคาขนสงอาหาร และยงเปนการทสะดวก รวดเรว ประหยดเวลาในการหาอาหารใหสกรอกดวย 3.5 ตลำดรบซอ โดยทวไปการขนสงสกรทผลตไดออกไปจ าหนายยงแหลงรบซอ มกจะขนสงกนทางรถยนตเปน

สวนใหญ การขนสงนจะท าใหสกรเครยดขนมาก สงใหผลเกดการเปลยนแปลงทางกายภาพในรางกายของสกร ท าใหเกดการสญเสยน าหนกในระหวางการขนสง ท าใหคณภาพของซากสกรลดลง ดงนน ถาสามารถตงฟารมสกรอยใกลแหลงรบซอหรอตลาดแลว จะท าใหลดระยะทางการขนสง ซงจะชวยใหลดการเกดความเครยดของสกรได

3.6 กำรคมนำคม เพอเปนการสะดวกในการน าอาหารมาเลยงสกร หรอเพอการขนสงสกรทผลตไดออกไปจ าหนายยง

ตลาดรบซอ สถานทเลยงสกรควรตงอยทท าเลทมเสนทางการคมนาคมสะดวก ทรถยนตสามารถวงเขาออกไดสะดวกตลอดเวลา อยางไรกตามการตงฟารมเลยงสกรไมควรอยใกลเสนทางคมนาคมมากเกนไป เพราะจะท าใหเกดการแพรระบาดของโรคไดงาย

3.7 พนทกฎหมำยหวงหำม ฟารมเลยงสกรจะตองไมอยในเขตเทศบาล หรอองคกรปกครองสวนทองถนทมกฎหมายหามมใหเลยง

สตวหรอเลยงสกร เพราะจะผดกฎเทศบญญตและรบกวนท าความเดอดรอนใหแกผทอยใกลเคยง เปนผลท าใหไดรบการรงเกยจจากบคคลเหลานน อกประการหนงการเลยงสกรในเขตเทศบาล การขยายกจการท าไดดวยความยากล าบาก เพราะทดนมราคาสงไมคมคากบการลงทน

3.8 โรคระบำดของสกร ผเลยงสกรจะตองศกษาดใหแนนอนเสยกอนวา บรเวณพนททจะใชตงฟารมเลยงสกรนน เคยเปนพนท

ในการเกดโรคระบาดของสกรมากอนหรอไม โดยเฉพาะโรคอหวาตสกร เพอทจะไดหลกเลยง หรอหาทางปองกนไวลวงหนา

3.9 กำรขยำยกจกำร มความเปนไปไดในการเลยงสกร เมอกจการเจรญเตบโตรดหนาขนมา จ าเปนตองขยายกจการออกไป

แตกจการใหมนนควรอยในพนทฟารมเดยวกน ถาหากไมอยในเนอทเดยวกนแลว จะเปนผลเสยตอการควบคม หรอการจดการฟารมเปนอยางมาก ดงนนถาเปนไปไดควรเลอกพนทสามารถขยายกจการออกไปไดเมอมความจ าเปนในภายหนา

20

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 2

ค ำสง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. จงอธบายถงปจจยทเกยวกบการเลยงสกร ....................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................. ........................................................................................................................................ ................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................................................. ................................................. 2. จงยกตวอยางการลงทนในการเลยงสกร ............................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ...................................... ............................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. .................................................

21

บทท 3 กำรวำงแผนกำรเลยงสตว

22

บทท 3 กำรวำงแผนกำรเลยงสตว สำระส ำคญ การวางแผนการเลยงสตว เปนการศกษาเรยนรเกยวกบการวางแผนการเลยงสกร โดยมขอบขายเนอหาเกยวกบการวางแผนและปฏทนการเลยงสกร การลงทนและการประมาณรายไดทจะไดรบ ซงเปนปจจยส าคญส าหรบผทจะตดสนใจประกอบอาชพการเลยงสกร ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายถงขนตอนการวางแผนการเลยงสกรได ขอบขำยเนอหำ 1. การวางแผนและปฏทนการเลยงสกร 2. การลงทนและการประมาณรายไดทจะไดรบ กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 1 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

23

บทท 3 กำรวำงแผนกำรเลยงสตว

การเลยงสกรเรมเลยงชวงไหนกไดตลอดทงป ขนอยกบความพรอมของผเลยง แตควรก าหนดอาย

ของสกรทจะเลยงกอน เพอวางแผนระยะเวลาในการจ าหนายใหตรงกบชวงทขายไดราคาด ซงจะท าใหผเลยงสกรไดก าไรสง โดยเรมวางแผนตงแตการวางแผนการจดการฟารม อาจเรมตงแตการกอสรางโรงเรอน จ านวนคอก ซองยน คอกคลอด และคอกอนบาล ควรมจ านวนเทาไรจงจะประหยด ใชประโยชนไดสงสด และท าใหตนทนในการผลตต า การสรางโรงเรอนและการจดแบงคอกภายในโรงเรอนไดถกตองเทากบการวางแผนในการผลตสกรไดส าเรจไปแลวครงหนง เพราะโรงเรอนและคอกเปรยบเสมอนรากฐานของการจดการฟารม เพอใหสามารถผลตสกรไดตามวตถประสงคและเปาหมายการผลต จากนนท าการคดเลอกพนธสกรทจะน ามาเลยงเพอใหไดพอพนธแมพนธทด แมสกรทกตวตองไดรบการผสมและอมทอง คลอดลกและเลยงลกตลอดทงป และมลกหยานมตอปไดมากทสดเทาทจะสามารถท าได เพอใหตนทนในการผลตต าและไดก าไรมากทสด ดงนนการวางแผนการเลยงสกรตองค านงถง สงตอไปน

เรองท 1.1 เปำหมำยกำรผลตสกร

การวางแผนการผลตเพอใหไดก าไรมากนน ผเลยงจ าเปนตองตงเปาหมายการผลตของฟารมเอาไว และด าเนนการใหไดตามเปาหมายทตงไว โดยการวางแผนการผสมแมสกรเปนชด ๆ เพอใหแมสกรคลอดออกมาเปนชด ๆ เชน 10 - 20 แมตอสปดาห กจะไดลกออกมาเปนชด ๆ สปดาหละ 100 - 200 ตว เปนตน ถาปรมาณการผลตไมไดตามเปาหมาย ผเลยงจะตองหาสาเหตวามปญหาตรงสวนใดและตองรบแกไข เพอใหฟารมด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ ผเลยงสกรควรก าหนดเปาหมายในการผลตสกร ดงน

1. วตถประสงคดานการตลาดเปนอยางไร เชน ผลตลกสกรหรอสกรรนจ าหนายเพยงอยางเดยว หรอผลตครบวงจรตงแตผลตลกสกรเองและเลยงสกรขนจ าหนาย

2. สดสวนสกรแตละระยะกบปรมาณแมสกร ขนกบวตถประสงคของการเลยง การค านวณขนาดของฟารมจะค านวณจากปรมาณแมสกรทจะเลยง

3. ระยะเวลาในการเลยง ซงมกตามวตถประสงคในขอท 1 ถาผลตสกรขนเพยงอยางเดยวจะเรมเลยงสกรจากขนาดใด ใชเวลาในการเลยงนานเทาใดจงจะไดน าหนกสงตลาด สงตลาดทน าหนกเทาใด หรอถาผลตสกรครบวงจรกควรรระยะเวลาของการหยานม ระยะเวลาของการเลยงในแตละระยะของสกรจนจ าหนาย

4. จ านวนพอทใชผสมพนธมจ านวนเทาไร 5. จ านวนแมสกรสาวและพอสกรหนมทจะใชทดแทนประจ าปละเทาไร ตวอยางเชน

1. วงจรการใหลกแตละครอกหรอวงรอบการผลต 22 สปดาห (16+4+2) 2. อตราการผสมตด 80 เปอรเซนต 3. ลกคลอดมชวตโดยเฉลย 9 ตวตอครอก 4. อตราการตายกอนหยานมไมเกน 8 - 10 เปอรเซนต 5. ระยะการเกดถงหยานม 4 สปดาห 6. หลงหยานมใหลกอยในคอกตลอด 1 สปดาห 7. ยายลกไปอยคอกอนบาลอก 2 สปดาห

เรองท 1. กำรวำงแผนและปฏทนกำรเลยงสกร

24

เรองท 1.2 จ ำนวนครอกตอแมตอป

ฟารมทมการจดการทดจะท าใหแมสกรมวงรอบของการผลตสน โดยสามารถผลตลกไดปละหลายครอก เรยกวา จ านวนครอกตอแมตอป (litter/sow/year) เชน 2.3 หรอ 2.5 ครอกตอแมตอป จ านวนครอกตอแมตอปจะมผลตอตนทนการผลตของลกสกร ถาฟารมใดมจ านวนนครอกตอแมตอปสงจะ เสยตนทนการผลตตอตวลกสกรต ากวาฟารมทมจ านวนครอกตอแมตอปต า ทงนเพราะตนทนคาพนธ คาอาหาร คายา คาโรงเรอน เปนตน ของฟารมใกลเคยงกนหรอเทากน

ถาจดการฟารมดกจะใชระยะเวลาดงน อมทองประมาณ 114 วน เลยงลกประมาณ 25 -28 วน แลวหยานม แมสกรเปนสดแลวผสมใชระยะเวลาอก 7 วน กจะได 114+28+7 = 149 วน หรอ 16+4+1 = 21 สปดาห ดงนนจ านวนครอกตอแมตอปเทากบ 365/149 = 2.45 ครอกตอป แสดงวาการจดการฟารมด แตแมสกรทไดรบการผสมไมไดผสมตดทกตวและแมสกรไมทกตวทมชวงระยะเวลาจากหยานมถงผสมแค 7 วน ดงนนคาเฉลยของวงรอบการผลตของฝงสกรอาจเปน 160-165 วนกได ซงแมสกรจะใหลก 2.28 - 2.21 ครอกตอป แสดงวาการจดการปานกลาง แตถาแมสกรใหลกประมาณ 1.8 ครอกตอป แสดงวาการจดการไมด

เรองท 1.3 จ ำนวนลกหยำนมตอแมตอป

ถาแมสกรมจ านวนลกหยายมตอครอก (wean/litter) มาก และจ านวนครอกตอแมตอปมากดวย ยอมสงผลใหจ านวนลกหยานมตอแมตอปของแมสกรมากขน

จ านวนลกหยานมตอแมตอปมความส าคญ เพราะมผลตอตนทนการผลตลกหยานม หากไดจ านวนลกหยานมตอแมตอปมาก ท าใหตนทนในการผลตลกหยานมนอยกวา จ านวนลกหยานมตอแมตอปนอย ท าใหผเลยงมรายไดเพมขนและยงมก าไรมากขน ถาในระยะนนราคาสกรตกต า อาจท าใหขาดทนนอยลงหรอไมขาดทนเลย

ตวอยางท 1 ในการผลตของฟารมสกรพนธ มแมพนธ 1,000 ตว ฟารมทหนงไดลกหยานม 18 ตวตอแมตอป ฟารมทสองไดลกหยานม 25 ตวตอแมตอป สมมตวาปรมาณอาหารทแมสกรพนธใชทงหมด 1,000 กโลกรมตอป เมอคดปรมาณอาหารทแมสกรใชในการผลตลก 1 ตว และคาอาหารแมพนธในการผลตลก 1 ตว จะเหนวาฟารมทหนงเสยตนทนคาอาหารในการผลตลก 1 ตวมากกวาฟารมทสอง ซงตนทนคาอาหารในการผลตลก 1 ตวมากกวาฟารมทสอง ซงตนทนคาอาหารในการผลตลกหยานม 1 ตวนนเปนตนทนผนแปรตามจ านวนลก สวนตนทนคงท เชน คาเสอมแมพนธ คาเสอมพอพนธหรอน าเชอ คาเสอมโรงเรอน และอปกรณ คาสาธารณปโภค คาแรงงาน เปนตน ซงหากจ านวนลกหยานมเพมขนตนทนทง 6 ดงกลาวกจะลดลง ดงนนฟารมทหนงจงเสยตนทนทงหมดตอการผลตลกสกรหยานม 1 ตวจะสงกวาฟารมทสอง

25

ตำรำงท 1 ตนทนคาอาหารในการผลตลกสกรหยานม 1 ตวของฟารมทมประสทธภาพการผลตตางกน

รำยกำร ตนทน/ลกสกรหยำนม 1 ตว

ลก 18 ตว ลก 25 ตว

ปรมาณอาหารทแมสกรใชตอการผลตลกสกรหยานม 1 ตว

1,000 / 18 = 55.6 กก. 1,000 / 25 = 40 กก.

คาอาหารแมพนธตอการผลตลกสกรหยานม 1 ตว

55.6 × 9 = 500 บาท 40 × 9 = 360 บาท

หมายเหต : ราคาอาหารแมสกรพนธ 9 บาทตอกโลกรม

เมอคดรายรบของฟารมการขายลกสกรและสกรขน (ยงไมหกคาใชจาย เชน คายา อาหาร วคซน และเคมภณฑ) ดงตารางท 1 จะเหนวารายรบจากการขายลกสกร 12 กโลกรมแรก 1,000 บาท บวกน าหนกสวนเกน 40 บาทตอกโลกรม ขายลกสกรทน าหนก 25 กโลกรม และคดอตราเสยหายในคอกอนบาล 2 เปอรเซนต และถาฟารมเลยงลกสกรตอไปจนเปนสกรขนจะขายสกรขนในราคา 40 บาทตอกโลกรม ขายสกรขนทน าหนก 100 กโลกรม และคดอตราเสยหายในคอกอนบาลและคอกขนรวม 4 เปอรเซนต ตำรำงท 2 รายรบของฟารมทมประสทธภาพการผลตตางกน

รำยกำร รำยรบรวม

ลก 18 ตว ลก 25 ตว

ขายลกสกรน าหนก 25 กโลกรม (1 ,000 บาท ± 40 บาทต อกโลกรม)

(18×1,000×0.98×1,000)+ (18×1,000×0.98×13×40) =

26,812,800 บาท

(25×1,000×0.98×1,000) + (25×1,000×0.98×13×40)

= 37,240,000 บาท

ขายสกรขนน าหนก 100 กโลกรม (40 บาทตอกโลกรม)

18×1,000×0.96×100×40 = 69,120,000 บาท

25×1,000×0.96×100×40 = 98,000,000 บาท

26

เรองท 1.4 ปจจยในกำรเพมจ ำนวนลกตอครอกตอป

ผเลยงพยายามท าใหแมสกรมลกหยานมตอแมตอปจ านวนเพมขน ซงมผลจากปจจยหลายประการ ดงน

1. เพมใหลกกดท าไดโดยเลอกพนธ เพราะพนธแตละพนธมพนธกรรมของการมลกดกไมเทากน เชน สกรพนธลารจไวทมลกดกกวาสกรพนธแลนดเรซ และทงสองพนธมลกดกกวาสกรพนธดรอค เปนตน

2. เพมใหลกดกท าไดโดยเลอกสายพนธ เพราะสายพนธของแตละพนธมลกดกตางกน เชน สกรพนธตาง ๆ จากสายพนธทมาจากประเทศเดนมารคมกมลกดกกวาประเทศอน ๆ

3. ลดเปอรเซนตการตายเมอคลอด หรอท าใหจ านวนลกคลอดมชวตตอครอกเพมขน ซงขนอยกบวธการจดการฟารมทด

4. ลดอตราการตายของลกสกรกอนหยานม ซงขนอยกบการจดการฟารมทดเทานน เรองท 1.5 กำรวนจฉยประสทธภำพกำรผลตลกสกรของฟำรม

การวนจฉยประสทธภาพการผลตลกสกรของฟารมวาอยในเกณฑดหรอปกตหรอไม สามารถศกษาไดจากขอมลตอไปน

1. จ านวนแมสกรทไดผสมในแตละชดในชวง 1 สปดาห ศกษาวามแมสกรเปนสดสามารถผสมไดเพยงพอตอสปดาหหรอไม มแมหยานมรอผสมจนเปนแมตกคางมากเกนไปหรอไม หรอมสกรสาวทดแทนตกคางนานเกนไปไมยอมเปนสดจ านวนมากหรอไม ตามปกตจ านวนแมสกรทผสมไดตามเปาหมายควรประมาณ 6 เปอรเซนตของแมสกรทงฝง คอ 60 ตวจากฝงแมสกร 1,000 ตว

2. อตราการกลบสดหรออตราการผสมตด เมอผสมแมสกรแลวตองไมลมเหลว มอตราการกลบสดต าหรออตราการผสมตดด

3. การอมทอง จ านวนแมสกรทผสมตดสามารถรกษาการอมทองจนครบก าหนดคลอด ไมแทง หรอไมมทองลม (pseudpregnancy) ซงขอมลอตราการเขาคลอด (farrowing rate) ตองไมต ากวา 80 - 85 เปอรเซนต คอ เขาคลอด 50 ตวจากจ านวนแมทผสมได 60 ตว หรออตรา 0.833:1 หรอ 83.3 เปอรเซนต

4. ลกแรกคลอดตอครอก (total born) จ านวนลกแรกคลอดตอครอกควรอยในชวง 10 - 12 ตวตอครอก

5. ลกแรกคลอดมชวตตอครอก จ านวนลกแรกคลอดมชวตตอครอกสง โดยจ านวนลกกรอก (มมม) ต า จ านวนตายแรกคลอดหรอตายขาว (stillbirth) ต า จ านวนออนแอ พการ น าหนกนอย (ต ากวา 0.8 - 1.0 กโลกรม) ต า

6. การตายกอนหยานม (prewean mortality) จ านวนลกทตายกอนหยานมต า ซงจะสงผลถงจ านวนลกหยานมสง

7. น าหนกหยานม ลกสกรตองมน าหนกหยานมรวมสงหรอเฉลยตอตวสง สขภาพแขงแรง กนอาหารเกง

8. การตายหลงหยานม (postwean mortality) จ านวนลกสกรหลงหยานมทอยในชวงอนบาล (4 - 5 สปดาห) มการตายต า เพอใหไดลกสกรเลกเพอขนขายตอไปมคณภาพดอยในเกณฑ A และ B รอยละ 85 - 95 ขนไป หากมลกสกรน าหนกไมอยในเกณฑควรสงไปพรอมกบลกสกรในสปดาหตอไป

27

เรองท 1.6 จ ำนวนแมสกรคดทงและแมสกรสำวทดแทน

แมสกรจะถกคดทงปละ 15-20 เปอรเซนต บางฟารมอาจถง 35 เปอรเซนต หรอ 1 ใน 3 เนองจากสาเหต ไมเปนสด ผสมพนธไมตด ขาเสย เตานมอกเสบ เปนตน จงตองคดเลอกสกรสาวไวทดแทนใหเพยงพอกบความตองการในการผลตตามเปาหมายทวางไว ถาคดเลอกสกรสาวจากฝงสกรในฟารมตนเองจะตองค านวณจากลกสกรหยานมเกบไวเพอเปนแมพนธทดแทน และท าการเลยงตอไปอกจนกระทงถงอายท ใชผสมพนธได ระยะเวลาทตองใชประมาณ 8 เดอน แมพนธทคดขนมาทดแทนจะใชงานไดจรง ๆ ประมาณ 85 เปอรเซนต จงตองมการส ารองเผอไว เชน แมสกรจ านวน 100 ตว จะตองคดแมสกรทง 35 ตว และจะตองส ารองสกรสาวมาทดแทน (35×100)/85 = 41 ตวตอป ในทางปฏบตแมสกรถกคดทงทกเดอน ดงนนจงควรมแมสกรสาวทดแทนทกเดอนเพอใหมแมสกรไมขาดชวง แตฟารมสกรขนาดเลกจะมปญหาเนองจากจ านวนสกรมนอย นอกจากนอายของแมสกรจะมผลตอขนาดครอกของแมสกรและผลผลตของฟารม เพราะการใหผลผลตของแมสกรแตละทองนนไมเทากน แมสกรทองแรกใหผลผลตต าสดและจะเพมขนเรอย ๆ ในทองท 3 - 6 จะใหผลผลตดทสด จนกระทงทองท 8 ขนไปจะใหผลผลตต าลง ดงนนจากการทผลผลตในแตละอายไมเทากนท าใหมความจ าเปนตองเตรยมการคดทงและทดแทนเพอปรบปรงตลอดเวลา เชน ถาท าการทดแทนทก ๆ 3 เดอน จะตองท าการทดแทนครงละ 41/4 = 10.25 หรอประมาณ 10 ตว

28

การลงทนและการประมาณรายไดเปนการวางแผนการเลยงสกรทจะท าใหผเลยงไดรถง ผลตอบแทนทจะไดหลงจากการจ าหนายในการเลยงหมในแตละรนและตลอดอายในการเลยง

ตวอยำงวธค ำนวณ 1. คาพนธลกสกร ซอลกสกรน าหนก 15 กก. สมมต ราคาตวละ 980 บาท 2. คาอาหารสกร อาหารทใชเลยง ม 3 สตร สกรแตละระยะจะตองใชในปรมาณและมลคาดงน

2.1 สกรออน น าหนก 15 - 25 กก. ใชอาหาร 20 กก. สมมต กก. ละ 12.8 เปนเงน 256 บาท 2.2 สกรเลก น าหนก 25 - 50 กก. ใชอาหาร 70 กก. สมมต กก. ละ 8.7 เปนเงน 609 บาท 2.3 สกรขน น าหนก 50 - 100 กก. ใชอาหาร 165 กก. ราคา กก. ละ 8 บาท เปน

เงน 1,320 บาท ประมำณโดยรวม เปนเงนคำอำหำร 2,185 บำท 3. คายาและวคซน

3.1 ยาคมทองเสย (14 วน กนอาหาร 1.5 กก. คายาทใช 0.50 บาท/กก.) = 10.50 บาท 3.2 ยาปฎชวนะอนๆ, ยาฆาเชอ ประมาณตว 19.00 บาท

ประมำณโดยรวมคำยำ 29.50 บำท/ตว 3.3 คาวคซนอหวาตสกร 4 บาท วคซนปากและเทาเปอย 14 บาท วคซนพษสนขบา

เทยม 20 บาท ประมำณโดยรวมคำวคซน 38 บำท/ตว 4. คาแรงงานและสวสดการ

คนงาน 1 คน เลยงสกรได 500 ตว/รน ใน 1 ป เลยง 2.4 รน เงนเดอนๆ ละ 3,000 บาท ดงนนคดเปนคำแรงตอสกรขน 1 ตว = (3000x12)/(500x2.4) = 30.00 บำท 5. คาใชจายอนๆ

เชน คาไฟฟา คาน า คาซอมแซมโรงเรอน ฯลฯ เหมาจาย 20 บาท/ตว 6. อตราการสญเสย

ถาตายและคดทงในระหวางการเลยง 5% โดยสกรตายและคดทงมคาตวละ 1,500 บาท ดงนนอตรำกำรสญเสยนคดเปนมลคำ = (5 x 1500) / 95 = 78.94 บำท 7. คาเสอมโรงเรอนและอปกรณ

7.1 คากอสรางโรงเรอนและอปกรณคด 2,000 บาท/ตร.ม. อายใชงาน 10 ป 7.2 สกรขน 1 ตวใชพนท 1.4 ตารางเมตร คำเสอมจำกกำรเลยงสกรขน 1 ตว = (2000x1.4) / (2.4x10) = 166.66 บำท 8. คาดอกเบยเงนกและทนหมนเวยน

8.1 คาดอกเบยเงนกระยะยาว เสยดอกเบย 15% ถากมาเลยงสกรตวละ 1,400 บาท ดงนนเสยคำดอกเบยในกำรเลยงสกร 1 ตว/ป = (1400 x 15%)/2.4 = 87.50 บำท

8.2 คาดอกเบยเงนทนหมนเวยน (ระยะสน) เสยดอกเบย 12% ในเวลา 5 เดอน ถากมาใชในการเลยงสกรขนตวละ 2,000 บาท ดงนนเสยดอกเบยในกำรเลยง 1 ตว = (2000 x 12 %) x 5/12 = 100 บำท

เรองท 2 กำรลงทนและประมำณรำยไดทจะไดรบ

29

สรปรำยกำร จ ำนวนเงน (บำท) 1. คาพนธลกสกร 980 บาท 2. คาอาหาร 2,185 บาท 3. คายาและวคซน 67.5 บาท 4. คาแรงงานและสวสดการ 35 บาท 5. คาใชจายอน ๆ 20 บาท 6. อตราการสญเสย ตายและคดทง 78.94 บาท 7. คาเสอมโรงเรอนและอปกรณ 166.66 บาท 8. คาดอกเบยเงนกและเงนหมนเวยน 187.5 บาท

รวมตนทนกำรผลตสกรขน 1 ตว 3,720.60 บำท

การค านวณการลงทนและประมาณรายไดทจะไดรบนเปนตวอยางทก าหนดประมาณราคากลางขนมาเพอค านวณผลผลตตอตว ดงนนตนทนหรอก าไรทจะไดขนอยกบปจจยหลาย ๆ ดานเชน พนธเหมาะสมกบสภาพแวดลอม ทเลยงหรอไม สถานทเลยงมคาขนสงมากนอยเพยงใด และทส าคญคอตลาด

30

กรณตวอยำงกำรประมำณตนทน จำกผเลยงสกร

เลยงหมขน? รำยยอย-รำยไดกใชยอย

ชวงเกดวกฤตเศรษฐกจ มนษยเงนเดอน คนท างานบรษท หรอคนจากพนทเกษตรทเขามาท างานในเมอง อาจตองบายหนาออกสจงหวด ตาง ๆ แลวมองหาอาชพทางการเกษตรท ากนแทนอาชพเดม ซงในยคนดวยเทคโนโลยสมยใหมอาชพทางการเกษตรกใชวาตองขะมกขะมอมเสมอไป ไมเวนแมแตอาชพ “เลยงหม” ปจจบนการเลยงหมหรอสกรไดมการพฒนามากขน มการเลยงในโรงเรอนแบบปด การใหอาหารกเปนแบบอตโนมต ท าใหเกษตรกรเลยงและดแลสกรงายขน โดยทางบรษท เจรญโภคภณฑอาหาร จ ากด (มหาชน) หรอซพเอฟ กมโครงการสงเสรมอาชพเกษตรกรรายยอย มการถายทอดความร ใน การ “เลยงหมขน” การจดการ จดสรางโรงเรอนระบบปด ตดเครองใหอาหารอตโนมตใหกบเกษตรกรทเขารวมโครงการ อยางเชน ราย “สวารฟารม” ฟารมเลยงหมขนทม สวาร เอยมร า ดแลฟารมเพยงคนเดยว ซง ทม “ชองทางท ากน” ไดไปสมผสมา สวาร เอยมร า เกษตรกรรายยอยผเลยงหมขน ทเขารวมโครงการสงเสรมอาชพฯ มา 3 ป เลาวา กอนทจะมาท าอาชพเกษตรกรเลยงหมนน เดมไปท างานเปนพนกงานบรษทอยทประเทศญปนกบสาม หลงจากทตงทองกตดสนใจเดนทางกลบมาตงหลกทเมองไทย พอกลบมาอยบานกพยายามมองหาอาชพทเปนธรกจของตวเองท า จนไดไปเหนเพอนทเปนเกษตรกรเลยงหมแลวมรายไดด จงคดวานาจะลองเลยงด เพราะคดวานาจะสรางรายไดทด อกทงกมความชอบในอาชพเกษตรกรเปนทนเดมอยแลว จงตดสนใจเปนเกษตรกรเลยงหม หลงจากตดสนใจแลววาจะเลยงหม จงไปปรกษาและศกษาการท าฟารมกบทางซพเอฟเพอขอเขารวมโครงการสงเสรมเกษตรกรรายยอย และหลงจากทผานคณสมบตตามทโครงการก าหนดไว กตกลงท าทนท “ทเลอกเขาโครงการน กเพราะเหนวาเปนผน าในอตสาหกรรมเกษตรและอาหาร ม เ ท ค โ น โ ล ย ท ท น ส ม ย โดยเฉพาะด านการ เล ย งส กร มการดแล สงสตวบาลเขามาดแลตลอด ใหความรในเรอง กา ร เ ล ย ง ก า ร จ ดก าร ” ส าหรบเกษตรกรทสามารถเขา รวมโครงการนได จะตองมคณสมบ ต ต าม เกณฑ ด งน ค อ มทดน 5 ไร และพนทจะตองผานเกณฑการตรวจสอบ วาเหมาะสมดวย โดยพนทเลยงหมนนชมชนโดยรอบตอง ยอมรบ มแหลงน าเพยงพอ ซงพนท 5 ไร ตองมเงนทน 2,500,000 บาท ทส าคญคอจะตองมใจรกในอาชพนดวย เจาของฟารมเลาตอวา เงนทน 2,500,000 บาท จะใชสรางโรงเรอนระบบปด ปรบอากาศดวยการระเหยของน า หรออแวป (Evaporative cooling system) ขนาด 9 x 107 x 2 เมตร พนท าเปนคอนกรต ผนงคอนกรต แบงออกเปนคอก จ านวน 11 คอก จหมไดคอกละ 50 ตว สามารถเลยงหมไดทงหมด 550 ตว ตอ 1 รน สวนระบบการใหอาหารจะตดไซโล หรอเครองจายอาหารอตโนมต ขนาด 7.5 ตน 1 ลก เมอท าการสรางโรงเรอนเรยบรอย กเรมน าเอาลกหมมาเขา โดยลกหมทเอาเขามาจะมอาย 18 วน เปนลกหมทเพงหยานม ลกหมทน าเขามาจะตองใชไฟอบเพอใหความอบอน ประมาณ 1 เดอน การใหอาหารกใหตามปกต เชา - เยน ปรมาณทใหกขนอยกบขนาดของหม ถาหมเลกกจะใหอาหาร

31

วนละประมาณ 500 กโลกรมตอรน หมใหญขนกเพมปรมาณอาหารมากขนเรอย ๆ สวนการดแลท าความสะอาด ภายในโรงเรอนจะตองเนนเรองความสะอาดเปนอยางมาก ชวงหมยงเลกการท าความสะอาดกยงไมหนก แตเมอหมเรมโตตองท าเพมเปนวนละ 3 ครง ตองกวาดมลทง เปลยนน า ดแลอาหารวนละ 2 เวลา เชา - เยน และตองควบคมอณหภมภายในโรงเรอน เฉลยท 28 องศาเซลเซยส ทส าคญไมควรอาบน าใหหม เพราะจะท าใหสขภาพหมแย

สวารบอกตอไปวา หม 1 รนจะใชเวลาเลยงประมาณ 24 สปดาห หมจะไดน าหนกตามทตองการ ซงทางซพเอฟจะสงพนกงานมาจบ โดยใน 1 รน หม 550 ตว ถาดแลเลยงดด หลงหกคาไฟฟาเดอนละ 4,000 บาท และคาแรงอกเดอนละประมาณ 5,000 บาท กจะเหลอรายไดประมาณ 170,000 บาท ตอรนกบคาอาหารเลยงหมนน ถาอยในโครงการนจะไมเสย ทางโครงการจะจดการให โดยรายไดของเกษตรกรจะมาจากน าหนกหมทเพมขนจากการเลยงด ขณะทคาไฟนนถาในฟารมมระบบผลตไบโอแกส กอยทเดอนละประมาณ 4,000 บาท แตถาไมมกจะตกประมาณเดอนละ 12,000 บาท

ใครทสนใจขอเยยมชมฟารมเลยงหมขน สวารฟารม กลองตดตอสอบถามกบสวารท โทร. 08-4825-9815 สวนถาใครตองการสอบถามเพมเตมเรองการ “เลยงหมขน” ดวยการใชเทคโนโลย-อปกรณทนสมยเขามาชวยเลยง ตามโครงการสงเสรมอาชพเกษตรกรรายยอยของซพเอฟ กตดตอสอบถามไปท โทร. 0-2675-9909.

คมอลงทน...เลยงหมขน

ทนเบองตน ขนอยกบขนาด-ปรมาณการเลยง ทนหมนเวยน ประมาณ 50,000 บาท/550 ตว รายได ประมาณ 170,000 บาท/550 ตว แรงงาน 1-2 คนขนไป ตลาด เขาโครงการมบรษทรบซอถงฟารม จดนาสนใจ เขาโครงการจะดแลงาย-รายไดด

ทมำขอมล : หนงสอพมพเดลนวสออนไลน

32

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 3

1. จงอธบายถงขนตอนการแผนการเลยงสกร มาพอสงเขป ............................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................... ................................................. ............................................................................................................................................................ ................................................................................................................................... ............................................................. ............................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................. ............................. ..................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................... ................................................. ..................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .................................................................................... ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................. .............................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. .................................................................................................................... ........................................................................................................... 2. ใหนกศกษาออกแบบการประมาณคาใชจายการลงทนเลยงสกร มาพอสงเขป .............................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. .................................................................................................................... ........................................................................................................... ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................. ............................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................... ..... ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ............................................................ ............................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................... ............................

33

บทท 4 พนธและกำรคดเลอกพนธ

34

บทท 4 พนธและกำรคดเลอกพนธ สำระส ำคญ ปจจบนสายพนธสกรในประเทศไทยไดพฒนากาวไปไกลมาก โดยเฉพาะบรรดาฟารมทท าธรกจใหญๆ ไดน าเอาสกรทมสายพนธจากตางประเทศ หรอสายพนธทมชอเสยงเขามาผสมปรบปรงพนธใหมคณภาพดขน ทงนเพอทจะใหสกรทผลตไดตรงกบความตองการของตลาด ดงนนการทจะตดสนใจคดเลอกพนธสกรมาเลยงใหเหมาะสมกบสภาพพนทนน จะตองมความรความเขาใจในเรองพนธสกรเปนอยางด ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายชนดพนธของสกรได 2. สามารถคดเลอกพนธสกรทมความเหมาะสมกบสภาพพนทได ขอบขำยเนอหำ 1. ชนดของพนธสกรและการคดเลอก 2. การจดเตรยมพนธ กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 1 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

35

หมปาซสสโครฟา (Sus scrofa)

บทท 4 พนธและกำรคดเลอกพนธ

สกรสวนใหญสบสายพนธมาจากหมปาของยโรป เรยกวา ซสสโครฟา (Sus scrofa) ล าตวยาวสง แคบ ขนหยาบ ขาและเทา ใหญ ไขมนนอย เขยวยาว เปรยวคลายสนข โตชาและเปนหนม เปนสาวชา ในบางพนทและบางพนธจะมการรวมตวกนระหวางหมปาของยโรปกบสกรของเอเชย เรยกวา ชสวททาทส (Sus vittatus) ซงมลกษณะอวน เตย ตวกลม มไขมนมาก และโตเปนหนมเปนสาวเรว สวนสกรทไดรบการปรบปรงพนธแลวหรอสกรฟารม (Sus domesticus) ลกษณะหวเลก เนอมาก มนนอย โตเรว ลกดก เลยงลกเกง ทนทาน แขงแรง สามารถเปลยนอาหารเปนเนอไดด ตอมาเมอมการปรบปรงพนธสกรในกลมนใหดขนเปนระยะเวลายาวนาน ท าใหสกรมลกษณะเปลยนแปลงไปอยางมาก และเกดเปนสกรทเราเหนเลยงกนอยอยางในปจจบนขนมา

จากบนทกทางประวตศาสตรสกรไดถกน ามาเปนสตวเลยง ตงแต 2,000 ปกอนครสตศกราชในแตละประเทศคนเลยงอาจจะชอบลกษณะไมเหมอนกน ในสมยกอนทจะเรมน าสกรเขามาเลยงเปนสตวเลยงนน ผเลยงมกจะมงเนนไปคดลกษณะทไมมความส าคญทางเศรษฐกจอยางในปจจบนน โดยทวไปแลวมกจะมงไปคดลกษณะของส เชน สขาว, สแดง, สด า, มจดตามตว การทสกรถกแยกออกมาเปนกลมๆ กนท าใหเกดการผสมเลอดชด (Inbreeding) เกดขน ท าใหลกษณะตางๆ ถกแยกออกมา ถากลมนนชอบสขาวกจะท าการผสมพนธและคดเลอกเอาสขาวไวท าพนธตอไป สกรสอนๆ หรอมจดตามล าตวกจะถกคดทงไป เมอแตละกลมท าการคดเลอกกจะท าใหเกดเปนสกรทมลกษณะเดนขนจงท าใหเปนพนธตางๆ อยางทเหนกนอยในปจจบน

สกรพนธแท (Pure breed) สกรพนธตางๆ ทเกดขนมาไดนน เกดจากการผสมพนธกนมาหลายๆ ชวอายจนไดลกษณะเฉพาะอยางของพนธนนออกมา ตวอยางเชน ลกษณะของใบห อาจจะมลกษณะของใบหปรก หรอหตง ผวอาจจะมสขาว, ด า หรอแดง ซงเมอเราน าสกรทมลกษณะประจ าพนธนมาผสมกน ภายในฝงของมนในรนลก หลาน เหลน ตอๆ มาทกๆ ชวงอาย ลกษณะประจ าพนธของมนกจะยงคงแสดงลกษณะเดนใหเราเหนเหมอนเดมตลอดไป หรออาจจะผดไปเลกนอยซงถอวาเปนเพยงขอต าหนเทานน เชน พนธสขาวทมจดสด าเพยงหนงจดทบรเวณควหรอโคนหาง แตถามหลายๆ จดกแสดงวาไมใชพนธแทแลว เพราะพนธกรรมทควบคมลกษณะของสกยงไมคงทสกรพนธแททกพนธจะดองไดรบการจดทะเบยนเพอรบรองวาเปนพนธแท จากสมาคมผบ ารงพนธสกรพนธนนๆ ดวย

สกรลกผสม (Crossbreed) เกดจากการน าเอาสกรพนธแท ตางพนธกนตงแตสองพนธขนไปมาผสมกน หรอเปนการน าเอาสกรลกผสมตวเมยมาผสมกบพอพนธแทพนธใดพนธหนง หรอเปนการน าลกผสมตวเมยมาผสมกบลกผสมตวผกไดลกทไดอาจจะเปนลกผสมระหวางพนธแท 2 พนธ, 3 พนธ, 4 พนธ หรอ 5 พนธกได

โดยปกตแลวการผลตลกผสมนวตลประสงคเพอจะผลตลกสกรขนเพอน าไปขนแลวฆา หรอผลตสกรลกผสม 2 สายพนธเพอน าตวเมยไปท าเปนแมพนธ

สกรไฮบรด (Hybrid pig) เปนสกรลกผสมนนเอง เกดจากการน าเอาสกรพนธแทตางพนธกนตงแตสองพนธขนไปมาผสมกนแลวมการคดเลอกและปรบปรงลกผสมเหลานนโดยแยกเปนสายๆ กอนทจะท าการจบคแตละสายมาผสมพนธกนเพอหวงประโยชนในรนลกใหเกดพลงอดแจสงสด (Hybrid vigor) สกรไฮบรดนอาจจะมชอเรยกเฉพาะท าใหผเลยงคดวาเปนพนธแท แตบรษททเขาผลตสกรไฮบรดนขนมาเขาจะมค าวา ไฮบรดอยดานทายเสมอ

เรองท 1 ชนดพนธสกร

36

สกรพนธแทจะมลกษณะเดนประจ าพนธของมนทจะถายทอดลกษณะเหลานไปยงลกหลานทกๆ ชวอายไดเหมอนกนหมด เชน พนธแลนดเรซ จะมลกษณะเดน คอ มผวสขาว หปรก เมอน าพนธแลนดเรซมาผสมพนธกนลกทไดออกมากจะมผวสขาว หปรกดวย สกรพนธแลนดเรซมตนก าเนดทประเทศเดนมารก มหลายประเทศในโลกทน าเอาไปเลยงแลวท าการปรบปรงลกษณะรปรางภายนอกบางอยางใหแตกตางจากแลนดเรซดงเดม คอ ผวส ขาวและใบหปรก แตลกษณะรปรางภายนอกจะแตกตางกนไป เชน แลนดเรชเดนมารก ล าตวจะยาว หวเลก หเลก ขา เลก, แลนดเรชอเมรกาตวจะสนลก หวใหญ ขาใหญแขงแรง, แลนดเรชเบลเยยม สะโพกใหญ หลงหนาเปนรองกระดาน ตวเตย ไมวาจะเปนแลนดเรซเดนมารก, อเมรกา หรอเบลเยยม ตางกมลกษณะเดนเหมอนกนคอ ผวสขาว ใบหปรก แตลกษณะรปราง ภายนอกอาจจะแตกตางกนออกไปแลวแตละประเทศวาจะเนนลกษณะไหนเพอใหเปนลกษณะของประเทศตน

นอกจากน ถามการใชค าวาสายพนธ (Line) ซงอาจจะใชเรยกตามลกษณะการใหผลผลตของสกร เชน สกรทมกลามเนอมาก เจรญเตบโตเรว อตราการแลกน าหนกด ไขมนบาง อาจจะใชเปนสายพนธพอ (Sire Line) สวนสกรทใหลกดก เลยงลกด ใหลกทนทาน มเตานมทสมบรณมาก จะใชปนสายพนธแม (Dam Line) ซงการแบงแบบนจะท าใหสามารถทจะผลตสกรใหประสบความส าเรจไดตามความมงหมาย ถาไมรวาสกรทมลกษณะแบบไหนเหมาะทจะใชเปนสายพอ หรอสายแม เมอน ามาผสมพนธกนแลวกจะเปนผลเสยได เชน ถาหากตองการผสมลกสกรขน แตไปคดเลอกเอาตวเมยทมอตราการเจรญเตบโตทเรว สะโพกใหญ มกลามเนอมากมาใชเปนแมพนธ ผลเสยทตามมากคอ สกรอาจจะเปนสดยาก มปญหาเรองคลอดยาก ใหลกไมดก เลยงลกไมเกง เปนตน

37

สกรทเลยงเปนการคาในปจจบนมอยหลายพนธ รปราง ลกษณะของสกรเกดจากการผสมและการคดเลอกพนธเพอความตองการของนกผสมพนธและความตองการของผบรโภค ตลอดจนอาหารทใชเลยงด ถาจดแบงสกรตามรปรางลกษณะและคณภาพของเนอ หรอซากแลว จะแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ

1. สกรประเภทมน นกผสมพนธผสมและคดเลอกเพอทจะใหไดสกรทมมนมาก เนองจากสมยกอนทางประเทศทอยในแถบหนาวตองการน ามนเพอใชบรโภคใหเกดความอบอนแกรางกาย แตตอมาพบวาน ามนหมนท าใหมโคเลสเทอรอล (Cholesterol) ในเสนเลอดมาก ซงจะเปนอนตรายตอสขภาพ ดงนนจงหนมาใชน ามนพชแทน สกรประเภทมนจงคอยๆ สญพนธไป สกรประเภทมนมลกษณะล าตวสน ขาคอนขางสน โตชา หวใหญ คางยอย สะโพกเลก เชน โปแลนดไชนา, เบอรกเชยร, ดรอค สวนใหญ เปนพนธทมอยในสหรฐอเมรกา พนธพนเมองของไทย เชน พนธควาย, พนธราด, พนธพวง และพนธไหหล า กจดวาเปนพนธ มนไดเหมอนกนเพราะเมอน ามาช าแหละแลวเปอรเซนตไขมนจะมมากกวาเนอแดง

2. ประเภทเบคอน สกรประเภทเบคอนนมถนก าเนดในยโรป เชน ประเทศเดนมารก องกฤษ ทเขาผลตสกรประเภทน ขนมาเพราะชาวยโรปนยมอาหารหมแฮมและเบคอนมากกวาเนอสกรสด ฉะนนนกผสมพนธจงไดปรบปรงและสรางสกรประเภทนขนมาเพอทจะเอาแฮมและเบคอน ลกษณะของสกรประเภทน ล าตวยาวลก หวเลก ขายาว ล าตวแคบ มนบาง ใหเนอมาก คณภาพซากด ใหลกดก ไดแก สกรพนธลารจไวท และแลนดเรซ

3. ประเภทเนอ พฒนามาจากพนธมน จะมแผนหลงกวาง โดยวธผสมพนธและคดเลอกพนธใหมเนอแดงมากขนแตมนลด ลงเพราะความตองการเนอสดไปแปรรปเปนผลตภณฑอาหาร ดงนนนกปรบปรงพนธจงพยายามทจะท าใหมลกษณะของการใหเนอแดงสงขนมา และยงมการเจรญเตบโตเรว มการเปลยนอาหารดขน

สกรประเภทเนอโดยทวไปมสวนไหลและสะโพกผายใหญ ไหลโตกวาง ล าตวหนาลก มมนหนากวาพวกเบคอน ตวอยางก คอพนธดรอค, แฮมเชยร, เพยเทรยน, โปแลนดไชนา

เรองท 2 ประเภทของสกร

38

ปจจบนนเกษตรกรผเลยงสกรในประเทศไทยไมนยมเลยงสกรพนธพนเมอง เนองจากโตชา ใชเวลาเลยงนาน คณภาพเนอไมด และใหลกตอครอกนอย ไมตรงตามความตองของตลาด จงไดมการน าพนธสกรทไดรบการปรบปรงแลวเขามาเลยงหลายพนธ และปรากฏวาสกรพนธดทน ามาเลยงมการเจรญเตบโตไดด ประสทธภาพของสกรทกพนธใกลเคยงกน สายพนธทนยมน ามาเลยงในไทย เชน

3.1 สกรพนธลำรจไวท หรอมชอเรยกอกอยางหนงวา ยอรคเชยร เปนพนธทนยมเลยงมากทสด มตนก าเนดในประเทศองกฤษ มชอเสยงในการใหเนอมาก เตบโตเรว เปนพนธสกรทใหทงเบคอนและเนอแดงทมคณภาพด ไขมนนอย ถงแมวาจะช าแหละซากทน าหนกมากหรอนอยกตาม มความสามารถในการเปนแมทใหลกดก ใหน านมด เทาและขาแขงแรง มความสามารถในการลยงปลอยหรอขงในโรงเรอนได เลยงงายและเปนทตองการมากในตลาด สกรพนธลาจไวทมขนาดใหญ ตวผหนก 250 – 300 กโลกรม ตวเมยหนก 150 – 200 กโลกรม รปรางคอนขางยาว ขายาว ล าตวไมกวางนก หลงไมโคงมาก พนทองตงตรง หนาสน หสนตง จมกยาวตรง ไหลโตแตสะโพกไมโตเดนชด ล าตวสขาว เตบโตเรวในระยะแรกอายเพยง 6 – 7 เดอนจะท าน าหนกไดถง 100 กโลกรม เพมน าหนกตวไดวนละ 750 – 850 กรม ใหซากทมคณภาพสง มเนอแดงสง ไขมนคลมเนอนอย เมอเลยงตอๆไปจะเรมสะสมไขมนและถาขนใหอวนจดจะไดซากทมมนมาก โตเตมทจะหนกถง 350 กโลกรม ใหลกดก 10 ตว ตอครอก

3.2 สกรพนธแลนดเรซ มตนก าเนดอยทประเทศเดนมารก โดยใชสกรพนธลาจดไวทผสมกบพนธพนเมอง จงเรยกกนวาเดนนชแลนดเรซ เปนประเภทเบคอนทมชอเสยงในการเจรญเตบโตและใหเนอทด ตอมาประเทศสหรฐอเมรกาน าไปปรบปรงพนธใหมและเปนทนยมกนมากคอ อเมรกนแลนดเรซ ลกษณะประจ าพนธ ผวขาวและขนสขาวตลอดล าตว อาจมจดสด าบางแตไมถอเปนเรองส าคญ ล าตวยาวลกจงท าใหเบคอนมคณภาพ ไหลกวางหนา สะโพกโตใหญเหนไดชด หลงคอนขางตรง ขาสนเตย ใบหใหญปกปดใบหนา จมกยาว หวเรยวเลกรบกบคอและหวไหล เปนสกรทมรปรางดมาก ขอดของแลนดเรซ คอ ตวเมยใหลกดกครอกละ 7 – 9 ตวเปนแมทดเลยงลกเกง อตราการเจรญเตบโตเรววนละ 750 กรม ขนาดโตเตมทหนก 200 – 250 กโลกรม อตราแลกเนอด มไขมนนอย มนทสนหลงบางและมประสทธภาพในการใชอาหารผลตเนอไดดมาก นอกจากนนมลกษณะไดเปรยบพนธอนคอ มกระดกซโครง 16 – 17 ซ มากกวาพนธอน 1 ซ ท าใหละตวยางและลก ขอเสยคอ ขาไมคอยแขงแรง ขอเทาออน ลกเกดใหมเปนโรคขาแบะและตวสน (dancing pig) ล าตวมเนอมากแตกระดกเลกท าใหโครงสรางกระดกรบน าหนกของล าตวไมดเทาทควร

3.3 สกรพนธดรอคเจอรซ หรอทนยมเรยกสนๆวาดรอค มตนก าเนดจากประเทศสหรฐอเมรกาลกษณะประจ าพนธคอ ผวหนงและขนมสแดง แตกตางกนไปจากสเหลองเปนสแดงออกด า หรอน าตาลแก ตวมขนาดใหญหนาและลก สนหลงโคง สะโพกใหญ ไหลหนากวาง หวโตหเลกปรก เลยงขนใหอวนงาย เหมาะในการเลยงดในสภาพตางๆไดดมาก ทนทาตอโรคไดด ตวผหนก 450 กดลกรม ตวเมยหนก 350 กโลกรม เปนสาวเรว ใหลกไมดก คณภาพซากใหเนอทดมาก ดรอคเจอรซ เปนเปนสกรทนยมเลยงกนมากทสดในประเทศสหรฐอเมรกาและท ารายไดใหผเลยง ชาวอเมรกนไดมาก

เรองท 3 สำยพนธสกรทนยมเลยงในประเทศไทย

39

ในประเทศสหรฐอเมรกาสกรพนธดรอคเจอรซ เปนทยอมรบกนวาเปนแมทด ใหลกดก ขนาดและความสมบรณพนธเปนทพอใจผเลยงแคดรอคเจอรซ ทน ามาเลยงในประเทศไทยนน พบวาบางฟารมใหลกดก เลยงลกด แตบางฟารมกบอกวาดรอคเจอรซ ใหลกไมดก เลยงลกไมเกง จงไมนยมน าตวเมยไวเปนแมพนธทเปนเชนนอาจเปนเพราะวาสายพนธดรอคเจอรซ ทเราสงเขามาในระยะแรกๆ นนมงเนนทจะน ามาเปนสายพนธพอเพอน ามาผสมขามพนธอนในการผลตสกรขน ดงนนความสามารถในการใหลกหรอเลยงลกของดรอคเจอรซพนธแทจงไมคอยดนก แตในระยะหลงทมการสงสายแมพนเขามาเลยงจงท าใหบางฟารมมแมพนธดรอคเจอรซทใหลกดก ดรอคเจอรซทนทานตอสภาพดนฟาอากาศของประเทศไทยไดดมาก ไมคอยมปญหาเรองอากาศรอน การเจรญเตบโตเรว นอกจากสงดรอคเจอรซสายอเมรกาแลวผเลยงสกรยงไดสงดรอคเจอรซสายเดนมารกและแคนดามาปรบปรงพนธอกดวย

40

การทจะตดสนใจเลอกซอพนธสกร ผเลยงจ าเปนตองมความรในหลกการพจารณาพอสมควร ไมใชค านงถงแตเพยงราคาของสกรเปนเครองตดสนใจเทานน เพราะสกรทมราคาแพงๆกไมใชวาจะดเสมอไป ปจจบนการผลตสกรจ าเปนตองใชสกรทมความสามารถในการผลตสง ดงนนการทจะไดพนธสกรเหลานมานน จงตองอาศยหลกการพจารณาเลอกซอสกรทส าคญ คอ

4.1 ควำมนำเชอถอ โดยควรเลอกซอสกรจากแหลงทเชอถอได เชน จากหนวยงานราชการ บรษทหรอฟารมเลยงสกรใหญๆทมชอเสยงเปนเปนทนยมซอมาเลยงของผเลยงสกรทวไป หรอทคนเคยพอทจะเชอถอไดวาเปนสกรสายพนธด มการเลยงดและการจดการดแลทถกตองตามหลกวชาการ เพราะจะชวยลดหรอขจดปญหาตางๆทอาจเกดขนในฟารมไดในภายหลง

4.2 จดประสงคในกำรน ำไปเลยง โดยค านงถงวาจะซอสกรตวนนไปเลยงเปนสกรขน หรอสกรพนธ เพอทจะไดท าการคดเลอกกอนทจะตดสนใจซอไปเลยงดงน

4.2.1 ส าหรบสกรทจะน าไปเลยงเปนสกรขน มวธการพจารณาเลอกซอไมยงยากเทากบสกรทจะน าไปเลยงเปนสกรพนธ ในการเลอกซอสกรเพอน าไปเลยงเปนสกรขนนน ควรซอในชวงทหยานมใหมๆ ซงจะท าใหเราทราบถงการเจรญเตบโตหรอความแคระแกรนได และถาเปนไปไดควรเลอกซอลกสกรทเกดจากแมสกรทเคยใหลกมาแลว เพราะจะเลยงงายกวาลกสกรคอกแรก

4.2.2 ส าหรบสกรทน าไปเลยงเปนสกรพนธ จ าเปนตองดจากพนธประวต ความสามารถของตวสตว รปรางลกษณะ และสวนประกอบอนๆ เขาชวย สกรทจะซอมาเลยงท าเปนพอแมพนธ ควรเลอกสกรทมขนาดโตพอสมควร หรอสามารถทจะใชผสมพนธได ทงนกเพราะวาจะชวยใหเราเหนรปรางลกษณะหรอสงทผดปกตอนๆไดชดเจน ซงรปรางลกษณะของสกรทจะน ามาเปนพอแมพนธควรมลกษณะดงน

1) ขนาดน าหนกตามอาย พอหรอแมสกรขนาด 5 - 6 เดอน ควรมน าหนก 80 - 90 กโลกรม อาย 12 เดอน น าหนก 150 - 17 กโลกรม

2) รปรางทวๆไป คอ มรปรางสมสวนหรอสนทด แขงแรง ปราดเปรยว สงเกตจากดานขางดานหลง และดานหนาจากบรเวณหว คอ ไหลโตกลมกลน ความยาว ความลก ความสงของรางกาย และรวมทงสวนโคงของหลงไดตามลกษณะพนธ

3) หวและหนา คอ มขนาดและรปรางควรตามลกษณะพนธและเพศ เชน พนธลารจไวท หวขนาดกลางสนกวาแลนดแรช

4) บรเวณหวไหล คอ เดนนนแขงแรงมมดกลามเนอ ลกษณะด ดจากความกวางและความลกของบรเวณซงจะมสวนรบกบคอและสวนโคงของหลง

5) บรเวณอก คอ ลกและแผกวางมเนอเตมกลมกลนกบดานขางและพนทอง 6) บรเวณหลง สะเอว และบนทาย คอ เมอมองจากดานขาง บรเวณหลง สะเอว และบนทาย

โคงเลกนอย แตพองามส าหรบสกรเบคอน แตส าหรบสกรพนธเนอโคงมากคลายคนธน

เรองท 4 กำรเลอกพนธสกร

41

7) บรเวณดานขาง คอ บรเวณนมความส าคญมากส าหรบสกรเบคอนจะมความลกและกวางรบกบบรเวณพนทองซงเปนเสนตรงขนานกบพนและรบกบบรเวณกลางหลง สะเอวซงโคงกลมตามลกษณะความยาวของล าตว

8) บรเวณทองและขาพบ คอ บรเวณพนทองโตกลมรบกบบรเวณดานขาง และยาวขนานเปนเสนตรงกบพน สวนบรเวณขาพบต าและนนเตมรบกบบรเวณทอง

9) บรเวณสะโพกและบนทาย คอ บรเวณสะโพกโตนนกวางและลกมองเหนชด ลกษณะของกลามเนอใหญโคงรบกบบรเวณบนทายและสะเอว สวนลกจะจรดกบแขงขาหลง สวนบนทายจะลาดเอยงโคงจรดโคนหางแตพองามไมลาดชน โคนหางจะไมอยต าเกนไป

10) โครงราง คอ โครงกระดกโตขนาดกลางแขงแรง แลดเรยบ ไมโกงงอและบดตาม บรเวณขาหรอสวนตางๆไมควรมสนทบรเวณคอและหลง

11) ลกษณะทางเพศ คอเตานมควรมคตรงกน วางเรยงเปนแนวไดระเบยบ โดยมระยะระหวางเตาตอเตาสม าเสมอ ไมมเตาบอดหรอผดปกต เชน เตานมเลกเกนไป

42

5.1 กำรเตรยมพอพนธ สกรทจะน ามาเปนพอพนธจ าเปนจะตองท าการเลยง และปฏบตดแลใหเปนอยางดเพอทจะไดพอ

พนธสกรทสมบรณ แขงแรง อกประการหนงกเปนการถนอมและรกษาพอพนธเอาไวใชใหไดนานทสด ส าหรบการปฏบตการเลยงดพอพนธสกรทด ควรปฏบตดงน

5.1.1 กำรเลยงด การเลยงพอพนธสกรในระยะแรกจะเลยงรวมกนหลายๆตวในคอกเดยวไดแตควรจะเรมแยก

เลยงเดยวเมอมขนาดน าหนกไดประมาณ 50 - 60 กโลกรม เพราะถาหากเลยงไวรวมกนหลายๆตวแลวพอพนธมกจะกดกน จนท าใหบางตวมอาการกลวไมกลาเขาใกลตวอน เวลาใชผสมพนธกจะไมกลาเขาใกลแมพนธ ส าหรบการใหอาหารควรจะใหอาหารทมคณคาและปรมาณทเพยงพอ ควรใชอาหารทมโปรตน 16 เปอรเซนตเลยง และใชวนละประมาณ 2.2 – 3.1 กโลกรม เพอเปนการปองกนไมใหสกรอวนเกนไป ในระหวางการเลยงควรใหพอพนธสกรไดออกก าลงกายเสมอ โดยใหไลตอนใหวงหรอเดนในชวงเชา - เยน ผานคอกเลยงแมพนธสกรเพอใหเกดความคนเคย นอกจากนควรระมดระวงหรอปองกนไมใหพอพนธสกรเจบไขไดปวย หากเกดการเจบปวยกควรทจะรบท าการรกษาใหหายโดยเรว เมอพอพนธสกรมอายประมาณได 6 เดอน ควรทจะท าการฉดวคซนปองกนโรคอหวาต โรคปากและเทาเปอย และท าการเจาะเลอดตรวจหาโรคแทงตดตอดวย

5.1.2 กำรพจำรณำคดเลอกพอพนธสกรไวท ำพนธ มหลกการ ดงน 1) จะตองไมเปนพอพนธสกรทไดมาจากการผสมพนธแบบเลอดชด 2) เปนพอพนธสกรทไดมาจากครอกสกรทมลกทเลยงรอดแลวอยางนอย 8 - 10 ตว และ

จะตองเปนตวทมการเจรญเตบโตเรวทสด 3) มประสทธภาพในการใชอาหารไมเกน 3 ตอ 1 มเปอรเซนตเนอแดงในซากสงโดยสามารถ

ทราบไดจากการวดความหนาของมนทสนหลง เมอมอายได 5 เดอน 4) จะตองมเตานมอยางนอย 12 เตา และเตานมวางเรยงเปนแถวเปนระเบยบเพราะวาพอ

พนธสกรมอทธพลสงในการถายทอดคณสมบตเกยวกบเตานมของสกรเพศเมย 5) รปรางสดทด มลกษณะเปนพอพนธเตมท ตาแจมใส ขาแขงแรง ระบบอวยวะสบพนธเจรญ

เตมท ลกอณฑะทง 2 ขางมรปรางลกษณะเทากน

5.2 กำรเตรยมแมพนธสกร

5.2.1 กำรเลยงด ในการเลยงดแมพนธสกรในระยะแรกจะเลยงรวมกนทงตวผและตวเมย เพอเปนการกระตน

การเปนสดใหเรวขน จนมน าหนกประมาณ 50 กโลกรม เรมแยกเลยงออกจากตวผ เพอปองกนไมใหแมพนธบางตว เกดการผสมพนธ ควรแยกและน ามาเลยงรวมกนกบตวเมยดวยดวยกน แตไมควรเกนคอกละ 6 ตว เพราะถามากกวานจะท าใหสกรเกดการแยงอาหารและกดกน การเลยงแมพนธสกรตองระวงใหอวนมากเกนไปเพราะถาหากแมพนธสกรอวนเกนไปจะท าใหการผสมพนธตดยาก

ดงนนเมอแมพนธสกรมน าหนกประมาณ 90 กโลกรม ขนไป จงจ าเปนตองควบคมการใหอาหาร โดยใหอาหารทใชเลยงแมพนธโดยเฉพาะ และควบคมปรมาณอาหารโดยจะใหอาหารว นละ 2 เปอรเซนตของน าหนกตว ถาหากแมพนธสกรมความอวนมากเกนไปกจะใชวธลดอาหาร โดยใหอาหารมอเดยวในตอนเชา สวนตอนบายกจะใหกนอาหารหยาบจ าพวกหญาสดใหมากๆ

เรองท 5 กำรจดเตรยมพนธ แผนกำรเรยนรประจ ำบท

43

5.2.2 กำรพจำรณำคดเลอกแมพนธสกรไวท ำพนธ มหลกการ ดงน 1) จะตองไมเปนแมพนธสกรทไดมาจากการผสมพนธแบบเลอดชด 2) เปนแมพนธสกรทไดมาจากครอกทมลกเมอคลอด 9 ตว และหลงหยานมแลวตองตองเลยง

รอดไมนอยกวา 8 ตว 3) มประสทธภาพในการใชอาหารไมเกน 3 ตอ 1 อตราการเจรญเตบโตเมออาย 5 เดอน ควร

มน าหนก 75 – 80 กโลกรม และมความหนาและมนทสนหลงไมเกน 1.35 นว 4) จะตองมเตานมทสมบรณ จ านวนไมนอยกวา 12 เตา และเตานมวางเรยงเปนระเบยบ

และไมหยอนยานจนเกนไป 5) มลกษณะเปนแมพนธทด หวและคางบาง ตาแจมใส ไหลเกลยงเกลา หนาอกใหญ ล าต ว

ยาวลก หลงโคงพองาม สะโพกอมพอง และมลกษณะแขงแรงคลองแคลว 5.2.3 การเตรยมแมพนธสกรกอนท าการผสมพนธ

5.3 กำรเตรยมแมพนธสกรกอนท ำกำรผสมพนธ ส าหรบแมพนธสกรสาวทคดเลอกและเลยงไวเปนแมพนธนน นยมท าการผสมพนธเมอมอาย 7 - 9

เดอน หรอมน าหนกตงแต 90 กโลกรมขนไป แตกอนทจะมการผสมพนธนนจ าเปนอยางยงจะตองมการปฏบต หรอเตรยมแมพนธใหพรอมกอนการผสมพนธ ดงน

1) ควรท าการก าจดโรคผวหนง หรอพยาธภายนอกใหแกแมพนธสกรใหหมดเสยกอน โดยการอาบน าทผสมดวยน ายาฆาพยาธภายนอก

2) จะตองท าการถายพยาธใหแกสกรแมพนธ กอนท าการผสมพนธ 2 - 3 สปดาห หรอหลงจากทท าการผสมพนธแลวไมเกน 2 เดอน

3) จะตองท าการฉดวคซนปองกนโรคหวาตใหแกสกรแมพนธ ประมาณ 2 - 3 สปดาห หรอหลงจากทท าการผสมพนธแลว 20 - 40 วน

4) ควรท าการตรวจโรคแทงตดตอเสยกอน กอนทจะท าการผสมพนธ ประมาณ 2 - 3 สปดาห 5) จะตองท าการขนแมพนธสกรสาว โดยการเพมอาหารใหมากขนเปน 2 - 3 เปอรเซนตของ

น าหนกตว คอประมาณ 3 - 4 กโลกรม กอนการผสมพนธประมาณ 10 - 15 วน เพอเรงใหไขตกมากขน แตตองระวงอยาใหแมพนธสกรสาวอวนขนได

44

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 4

ค ำสง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. จงอธบายชนดพนธสกร มาพอสงเขป ...................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ...............................................................................................................................................................................................................................…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สกรทนยมเลยงในประเทศไทยไดแกพนธอะไรบาง ................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. .......................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ................................................. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

45

บทท 5 โรงเรอน วสด อปกรณ

46

บทท 5 โรงเรอน วสด อปกรณ สำระส ำคญ การสรางโรงเรอนส าหรบการเลยงสกรนน มความส าคญตอสกรเปนอยางมาก ถามการออกแบบโรงเรอนใหเหมาะสมกบระบบการผลตสกรแลว ยอมสงผลใหสกรมการเจรญเตบโตด มสขภาพทด ลดปญหาเรองโรคระบาดตางๆ ประหยดแรงงานและคาใชจาย และสามารถใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายการสรางโรงเรอนทเหมาะสมกบชนดสกรได 2. สามารถอธบายวธการเลอกใชวสด อปกรณทใชในการเลยงสกรได ขอบขำยเนอหำ 1. การสรางโรงเรอน 2. การเลอกใชวสด อปกรณทใช กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 5 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

47

บทท 5 โรงเรอนสกรและอปกรณ

1.1 กำรวำงผงฟำรมสกร การวางผงฟารมสกร ควรมหลกการ ดงน

1. จดวางโรงเรอนตามความยาวในแนวทศตะวนออก - ตะวนตก เพอลดความรอนจากแสงแดดทสองเขามาในโรงเรอน

2. ขนาดของโรงเรอน ขนอยกบเนอทของฟารมและจ านวนสกรทเลยง ไมควรเลยงสกรแนนจนเกนไปหรอเลยงนอยจนโหรงเหรง ควรค านงถงขนาดพนทตอตวสกรและสามารถใชประโยชนไดเตมท โรงเรอนแตละหลงควรหางกนไมนอยกวา 20 เมตรและอยหางจากบรเวณรวไมนอยกวา 20 เมตร เพอความปลอดภยในการปองกนโรคและการระบายอากาศบรเวณรอบโรงเรอน

3. จดวางโรงเรอนอยางเปนระเบยบ อยาใหบงทศทางลมธรรมชาต และควรมถนนภายในฟารมระหวางโรงเรอนตามความจ าเปน เพอสะดวกในการขนสงภายในฟารม

4. ฟารมจะตองมรวสามารถปองกนคนและสตวผานเขา - ออกได นอกจากนนจะตองมรวแบงเขตเลยงสกรและเขตทพกใหแยกจากกน

5. จดใหมทางเขา - ออกฟารมเพยงทางเดยวกนและตองผานโรงฉดพนน ายาฆาเชอหรอบอน ายาฆาเชอทงเขตฟารมและเขตทพก

6. อาคารส านกงานและบานพกจะตองอยนอกเขตเลยงสกร ควรตงอยเหนอลมและอยในทสง เพอใหระบายน าไดดและสามารถมองเหนโรงเรอนได

7. โรงผสมอาหารและโกดงเกบอาหารและอปกรณ ควรตงอยระหวางเขตทพกและเขตเลยงสกร เพอสะดวกในการขนสงอาหารและอปกรณเขาไปยงโรงเรอนเลยงสกรและสามารถปองกนโรคทตดมากบรถยนตบรรทกอาหารทมาสง

8. โรงเรอนพกสกรและโรงเรอนจ าหนายสกร ควรตงอยนอกเขตเลยงสกรหางจากรวประมาณ 10 เมตร เพอปองกนโรคระบาด

9. โรงเรอนเลยงสกรควรตงอยภายในรวเขตเลยงสกร ลกษณะของโรงเรอนขนอยกบระบบการเลยงสกรวา เปนระบบการเลยงสกรพนธหรอระบบการเลยงสกรขน

10. การจดวางโรงเรอนสกร ถาเลยงสกรพนธและขนควรวางโรงเรอนสกรพอแมพนธไวดานในสด ถดออกมาเปนโรงเรอนสกรเลก โรงเรอนสกรขนรน และโรงเรอนสกรขนใหญ ตามล าดบ ถาเลยงสกรขนอยางเดยว ควรวางโรงเรอนสกรขนขนาดเลกอยดานในสด ถดมาเปนโรงเรอนสกรขนขนาดรนและโรงเรอนสกรขนขนาดใหญอยดานหนาของฟารม เพอสะดวกในการจ าหนายและปองกนโรคตดตอไดอกดวย

1.2 ลกษณะโรงเรอนทด โรงเรอนสกรทด ควรมลกษณะ ดงน

1. ปองกนแดด ลม ฝน และศตรตาง ๆ ไดด 2. อากาศภายในโรงเรอนถายเทสะดวก ไมอบชน สกรอยไดอยางสขสบาย 3. สามารถรกษาความสะอาดไดงาย ไมเปนทขงน า และมอปกรณเพยงพอ 4. สะดวกและประหยดเวลาในการปฏบตงาน เพอใหสามารถใชแรงงานไดอยางมประสทธภาพ

และลดการสญเสยได เชน รางอาหารสามารถปองกนสกรคยเขยอาหารไมใหตกหลนได

เรองท 1 กำรสรำงโรงเรอน

48

5. ระบายของเสยไดด พนทลาดเทเลกนอย มบอพกมลสกรและระบบบ าบดน าเสยอยนอกโรงเรอนกลนจะไดนอยลง และท าใหน าสะอาดขนกอนปลอยออกภายนอกฟารม

6. สรางงาย ราคาถก ใชวสดกอสรางทมในทองถนและแขงแรงทนทาน 7. มการจดแบงพนทภายในโรงเรอนอยางเหมาะสม ท าใหสามารถใชประโยชนไดอยางเตมท

1.3 กำรแบงประเภทของโรงเรอนสกร แบงเปน 2 ประเภท คอ 1.3.1 โรงเรอนเปด เปนโรงเรอนเปดโลงหรอมก าแพงฝากนเปนบางสวน อณหภมอากาศ

ภายในโรงเรอนจะผนแปรไปตามอณหภมภายนอก นก แมลงวน ยง และฝนละอองเขาออกไดงาย แตเดมโรงเรอนสกรในประเทศไทยเปนโรงเรอนเปดทงสน

1.3.2 โรงเรอนปด เปนโรงเรอนทไดรบความนยมในปจจบนโดยเฉพาะฟารมใหญโรงเรอนแบบนมทงทปดแบบไมถาวร ซงดานขางโรงเรอนปดดวยผาใบทสามารถชกขนลงได และแบบถาวรทกออฐทบทงสองดาน สวนภายในโรงเรอนควบคมอณหภมโดยใชระบบท าความเยนดวยน า เรยกวา ระบบอแวป (Evaporated cooling system) โรงเรอนระบบอแวปนเรมตนดดแปลงใชกบโรงเรอนพอพนธกอน ตอมาขยายใชกบโรงเรอนขน โรงเรอนอนบาล และโรงเรอนแมพนธอมทองดวย โรงเรอนระบบอแวปจะตองลงทนสง แตใหผลคมคา ท าใหประสทธภาพการผลตดขน เชน การผลตน าเชอของพอพนธ การเจรญเตบโตของสกรขน การเพมจ านวนสกรทเลยงไดมากขน นอกจากนยงสามารถควบคมการตดตอของโรคบางชนดได ควบคมนก แมลงวน ยง ซงเปนพาหะของโรคได ปจจบนมการออกแบบวสดทใชเปนแผนท าความเยน (cooling pad) ทแตเดมใชกระดาษราคาแพงมาเปนการใชมงไนลอนหรออฐแดงมรหรออฐบลอกทออกแบบพเศษ

49

ซงมราคาถกกวาและมประสทธภาพในการท าใหอากาศในโรงเรอนเกดความเยนไดในระดบเปนทพอ ใจ การพฒนาโรงเรอนระบบอแวปจงเปนความกาวหนาของการเลยงสกรในประเทศไทย

เรองท 1.4 ขอพจำรณำในกำรสรำงโรงเรอนสกร ในการสรางโรงเรอนส าหรบการเลยงสกร ควรพจารณา ดงน

1) พนคอก ส าหรบเลยงสกรมความส าคญ เพราะมผลตอการเจรญเตบโตของสกรและ ความสะดวกในการท าความสะอาด พนคอกทนยม คอ พนซเมนตและพนสแลตลกษณะของพนซเมนตทดนนควรมความลาดเอยงไปทางดานระบายมล ความลาดเอยง 1 นวตอ 1 เมตร เพอปองกนไมใหพนคอกเปยกแฉะอยเสมอ และท าความสะอาดไดงาย พนคอกไมหยาบหรอลนจนเกนไป ถาพนคอกหยาบเกนไปจะท าใหสกรกบเทาแตก หากเชอโรคเขาไปจะท าใหเกดฝหรอเทาบวมได หากเกดในสกรพอแมพนธจะท าใหสกรตวนนไมสามารถใชผสมพนธได ถาพนคอกลนเกนไปจะท าใหสกรลนขาฉกหรอแมสกรแทงได ดงนนพนคอกซเมนตควรมอตราสวนผสมปน:ทรายกลาง:หนเบอร 1 = 1:2:4 และควรผสมยากนซมดวย พนผวเรยบแตไมตองขดมน

2) ฝำกผนงกนคอก ฝาผนงกนคอกควรท าอยางแขงแรง เพราะสกรชอบงดและกดแทะ ท าใหคอกพงไดงาย ฝาผนงคอกอาจเปนไม เหลกทอประปา ลวดถก หรออฐ

3) หลงคำ วสดทใชท าหลงคานน ถาใชจากหรอแฝกจะมราคาถกและท าใหอณหภมภายในโรงเรอนเยนสบายแตไมทนทาน ควรใชหลงคาสงกะส กระเบอง หรออลมเนยมจะคงทนวาแตราคาแพง ถาใชหลงคาสงกะสอณหภมภายในโรงเรอนจะรอนโดยเฉพาะในชวงบาย ซงสามารถแกไขได โดยใชจากหรอแฝกมงซอนดานลางหรอทาสดานในสงกะส หรอเพมความสงของหลงคาจะชวยบรรเทาความรอนลงได

4) กำรจดสรำงคอกภำยในโรงเรอนสกร แบงตามวตถประสงคในการเลยงได 2 แบบ คอแบบโรงเรอนสกรพนธและแบบโรงเรอนสกรขน

50

1. กำรจดสรำงคอกภำยในโรงเรอนสกรพนธ แบงไดเปน 5 หนวย คอ 1) คอกสกรพอพนธ เปนคอกสเหลยม ขนาด 2×3 เมตร พนคอกอาจเปนพนซเมนตหรอพน

สแลตกได ฝาผนงอาจเปนอฐบลอกหรอแปบน า สง 1 - 1.5 เมตร เพอปองกนไมใหสกรกระโดดออกไปนอกคอก ดานหนาตดรางอาหารและจบน า มพนทเดนออกก าลงกายและใชผสมพนธ

2) คอกสกรสำวทดแทน สกรสาวทดแทนในระยะแรกนยมเลยงรวมกนคอกละไมควรเกน 6 ตว เพอกระตนใหสกรเปนสดเรวขน ลกษณะคอกเหมอนคอกสกรพอพนธหรอคอกสกรขน

3) คอกสกรแมพนธ (อมทองและทองวำง) เปนซองขงเดยว ลกษณะเปนซองตดกน แมสกรแตละตวจะอยในซองเฉพาะ จะกนและนอนอยในซองนตลอดเวลา เพอปองกนการกระทบกระเทอนและสะดวกในการควบคมอาหารใหถกตอง บางครงจะปลอยออกมาเมอผสมพนธและปลอยใหเดนออกก าลงภายในแปลงหญาเปนครงคราว มรางอาหารและทใหน าอยหนาซอง พนคอกควรเปนพนสแลต เพอใหคอกแหงไมลน คอกชนดนควรสรางไวประมาณ 1 ใน 3 ของจ านวนแมพนธทงหมด

4) คอกคลอดและเลยงลก เปนคอกทใชคลอดและเลยงลก ลกษณะเปนคอกสเหลยม ม 2 สวน คอ 1) สวนซองส าหรบตวแมเพอไมใหเหยยบหรอทบลก มรางอาหารและทใหน าตดอยดานหนาซอง และ 2) สวนพนทวางส าหรบลกเปนทกก

5) คอกอนบำล ส าหรบเลยงลกสกรหยานมจนถง 10 สปดาห (น าหนกประมาณ 15 กโลกรม) ขนาด 3 ตารางเมตร บรรจลกสกรได 8 - 10 ตว เมอลกสกรแขงแรงดแลว จงน าไปเลยงในคอกสกรขนตอไป มรางอาหารและทใหน าตดอยดานขาง

ผเลยงบางรายนยมสรางโรงเรอนสกรพนธเปนชดหรอยนต (unit) โดยมทกหนวยยอยอยในหลงเดยวกน คอ โรงเรอนหลงหนง ประกอบดวย คอกผสมพนธ คอกอมทอง คอกคลอด - เลยงลก และคอกอนบาล ท าใหงายและสะอวกในการจดการ แตในกรณทแมสกรมจ านวนมากตงแต 300 - 400 แมขนไปอาจมการสรางโรงเรอนทแยกเปนสดสวน คอ โรงเรอนอมทอง โรงเรอนคลอด และโรงเรอนอนบาล

2. กำรจดสรำงคอกภำยในโรงเรอนสกรขน โรงเรอนสกรขนส าหรบเลยงสกรหลงหยานมจนถงน าหนกสงตลาด 90 - 120 กโลกรม ภายในโรงเรอนประกอบดวยคอกตาง ๆ ดงน

1) คอกสกรน น าหนก 15 - 35 กโลกรม 2) คอกสกรขน น าหนก 35 - 60 กโลกรม อาจแยกเปนสกรพนธบาง 3) คอกสกรขน น าหนก 60 - 120 กโลกรม สงตลาด 4) คอกสกรขน เลยงตงแต น าหนก 15 - 100 หรอ 120 กโลกรม สงตลาด

คอกสกรขนควรจดสรางเปน 2 แถว โดยแตละแถวมคอกยอย ๆ เลยงสกรขนตามน าหนกทกลาวมาแลว คอกละไมควรเกน 20 ตว ลกษณะเปนคอกสเหลยม มรางอาหารอยดานหนาคอก อาจเปนปนกอขนาดกวาง 30 เซนตเมตร ลก 20 เซนตเมตร รางแบบนตองใหอาหารทกวน หรอใชถงอาหารอตโนมตตงอยกลางคอก เพอใหอาหารออกมาในชองกนอาหาร สกรจะกนอาหารไดตลอดเวลา อาหารไมหกหลน และมทใหน าเปนจบอตโนมตในจ านวนทเพยงพอ พนคอกมความลาดเอยงเลกนอยไปทางดานหลงคอก เพอสะดวกในการท าความสะอาด ควรจดใหสกรถายเปนทในสวนหลงคอกหรอท าเปนอางมน าขง (สวมน า)

51

2.1 ทใหน ำสกร ตองมน าแรงพอสมควรและน าจะตองสะอาดและไมมตะกอนนยมในปจจบนม 2 ชนด คอ

2.1.1 จบน ำอตโนมต (nipple) ขนาดเสนผาศนยกลาง 4 - 6 หนตอเขากบทอประปา ปลายมลกษณะเปนลน สกรจะใชปากกดหรอดนน าใหไหลออกมา นยมใชในคอกสกรขน คอกสกรพอพนธ ซองตบสกรแมพนธและคอกอนบาล

2.1.2 ถวยน ำภำยในมลน ขนาดเสนผาศนยกลาง 6 หน ตอเขากบทอประปาสกรจะใชจมกดนใหน าไหลออกมา นยมใชในคอกคลอด

2.2 รำงอำหำร นยมในปจจบนม 3 ชนด คอ

2.2.1 รำงอำหำรธรรมดำ รางแบบนตองใหอาหารทกวนและมความประสงคจะใหสกรกนอยางจ ากด ม 2 แบบ คอ

ก. รำงปนกอ ขนาดกวาง 30 เซนตเมตร ลก 20 เซนตเมตร ความยาวตามจ านวนสกร มกกอตดกบผนงดานหนาคอกสกรขนหรอสกรพอพนธหรอแมพนธซองตบ

เรองท 2 อปกรณตำง ๆ ในโรงเรอนสกร

52

ข. รำงสงกะสหรอรำงอลมเนยม เปนรางเดยว ๆ มกตดกบฝาผนงคอกหรอแผงกนคอกดานหนาคอกสกรพอและแมพนธ

2.2.2 ถงอำหำรอตโนมต ดานฐานเปนถาดอาหารท าดวยเหลกหลอหรอปนหลอ สวนตวถง

เปนสแตนเลสหรอพลาสตกหมนรอบแกน เมอสกรดนตวถงอาหารจะท าใหอาหารไหลอกมาเปนระยะ ๆ ในถาดอาหารดานฐาน

2.2.3 รำงอำหำรอตโนมต รางอาหารเปนปนกอยาว หรอรางสงกะสหรอรางอลมเนยมเฉพาะตว มทอล าเลยงอาหารจากถงเกบอาหารตอลงมาทรางอาหาร

53

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 5

1. ใหนกศกษาอธบายถงลกษณะการสรางโรงเรอนทด ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ .................................................................................................................... ....................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................... ............................................................................................................................. .............................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................... ............................................... ............................................................................................................................. ............................................... ......................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ............................................... ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................... 2. ใหนกศกษาบอกถงวสดอปกรณในการเลยงสกร ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................... ................................................................................................ ............................................................................................................................. ............................................... ............................................................................................................................. ..................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................... ............................................... ............................................................................................................................. ............................................... ................................................................ ......................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................ ............................................... ........................................................... ................................................................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ...............................................

54

บทท 6 กำรจดกำรเลยงด

55

บทท 6 กำรจดกำรเลยงด สำระส ำคญ การจดการเลยงดสกร เปนการด าเนนการหรอปฏบตการเกยวกบการผลตสกรทถกตองตามหลกวชาการ ตงแตการเลยงดใหมความเจรญเตบโตตามวย การใหอาหารทถกตองตามวยของสกร ตลอดจนการดแลสถานทใหมความสะอาด ปราศจากเชอโรค ซงจะสงผลใหสกรทผลตออกมามคณภาพ ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายการเลยงสกรได ขอบขำยเนอหำ 1. การเจรญเตบโตตามวยตางๆ 2. การใหอาหารตามวย 3. การดแลสถานท กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 6 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

56

บทท 6

กำรจดกำรเลยงด

ปจจบนการเลยงสกรในประเทศไทยไดมการพฒนาการดานพนธอาหารสตว การจดการและการสขาภบาล จนทดเทยมกบตางประเทศ การเลยงสกรภายในประเทศ แมจะมฟารมใหญ ๆ แตกยงมเกษตรกรรายยอยทท าการเลยงสกรรายละ 1 - 20 ตว ตามหมบานอยเปนจ านวนมาก เกตษรกรรายยอยดงกลาวจ าเปนจะตองไดรบความรในดานการเลยงสกรอยางถกตอง เพอจะไดน าไปพฒนาการเลยงสกรอยางถกตอง เพอจะไดน าไปพฒนาการเลยงสกรของตนไดอยางมประสทธภาพ ซงจะท ารายไดใหกบครอบครว และยงจะไดประโยชนในการใชทรพยากรใหไดผลดดวย

กำรเลยงดสกร

กำรจดกำรพอสกร พอสกรทจะน ามาใชเปนพอพนธ ควรมอาย 8 เดอนขนไป ใหอาหารโปรตน 16 % ใหกนอาหารวนละ 2 กโลกรม ขนอยกบสภาพของพอสกรดวยวาไมอวนและผอมเกนไป

กำรจดกำรแมสกร ใหอาหารโปรตน 16% ใหกนอาหารวนละ 2 กโลกรม แมสกรสาวควรมอาย 7 - 8 เดอน น าหนก 100 - 120 กโลกรม จงน ามาผสมพนธ (เปนสดครงท 2 - 3) ผสมพนธ 2 ครง (เชา - เชา , เยน - เยน) เมอผสมพนธแลวควรลดอาหารใหเหลอ 1.5 - 2 กโลกรม เมอตงทองได 90 - 108 วน ควรเพมอาหารเปน 2 - 2.5 กโลกรม และเมอตงทองได 108 วนคลอดลก ใหลดอาหารลงเหลอ 1 - 1.5 กโลกรม (ปกตสกรจะตงทองประมาณ 114 วน) แมสกรควรอยในสภาพปานกลาง คอ ไมอวน หรอผอมเกนไป แมสกรจะใหลกดทสดในครอกท 3 - 5 และควรคดแมสกรออกในครอกท 7 หรอ8 (แมสกรใหลกเกนกวาครอก ท 7 ขนไป มกจะใหจ านวนลกสกรแรกคลอด มชวต และจ านวนสกรหยานมลดลง)

กำรจดกำรแมสกรกอนคลอด ระวงอยาใหแมสกรเจบปวยหรอทองผก ควรจดการ ดงน - แมสกรกอนคลอด 7 วน ใหอาบน าดวยสบท าความสะอาดแมสกร โดยเฉพาะราวนม บนทาย

อวยวะเพศ แลวพนอาบดวยน ายาฆาเชอโรค (ละลายน า ตามอตราสวน) และพนยาพยาธภายนอก แลวน าเขาคอกคลอด

- กอนแมสกรคลอด 4 วน ควรลดอาหารลงเหลอ 1 - 1.5 กโลกรม/วน ควรผสมร าละเอยดเพมอก 20 % ในอาหาร โดยใหแมสกรกน 4 - 6 วนกอนคลอด หรอผสมแมกนเซยมซลเฟต (ดเกลอ) ประมาณ 10 กรม โดยคลกอาหารใหทวใหแมสกรกนวนละครง 1 - 3 วนกอนคลอด เพอปองกนแมสกรทองผก ชวยลดปญหาแมสกรคลอดยาก

- ดแลแมสกรอยางใกลชด อยาใหแมสกรปวย เชน สงเกตรางอาหารวาแมสกรกนอาหารหมด หรอไม ถายอจจาระเปนเมดกระสน ทองเสย หอบแรง เปนตน ถาแมสกรปวยกควรรกษาตามอาการ

- คอกคลอด กอนน าแมสกรเขาคอกคลอด คอกคลอดตองสะอาด ราดหรอพนดวยน ายาฆาเชอโรค และโรยปนขาว ตองมอาการพกคอกไวอยางนอย 7 วน ซงจะเปนการตดวงจรของเชอโรค

เรองท 1 กำรเจรญเตบโตตำมวยตำง ๆ

57

กำรจดกำรลกสกรเมอคลอด แมสกรกอนคลอด 24 ชวโมง จะมน านมไหลออกมาจากเตานม ลกสกรแรกคลอดควรดแลปฏบต ดงน

- ใชผาทสะอาดหรอฟางเชดตวลกสกรใหแหง ควกเอาน าเมอกในปากและในจมกออก - การตดสายสะดอ ใชดายผกสายสะดอใหหางจากพนทองประมาณ 1 - 2 นว ตดสายสะดอดวย

กรรไกร ทารอยแผลดวยทงเจอรไอโอดนเพอฆาเชอโรค - ตดเขยวออกใหหมด (เขยวม 8 ซ ขางบน 4 ซ ขางลาง 4 ซ ) เพอปองกนลกสกรกดเตานมแมสกร

เปนแผลในขณะแยงดดนม - รบน าลกสกรกนนมน าเหลองจากเตานมแมสกรในนมน าเหลองจะมสารอาหาร และภมคมกนโรค

ปกตนมน าเหลองจะมอยประมาณ 36 ชวโมง หลงคลอด จากนนจะเปลยนเปนน านมธรรมดา

กำรจดกำรลกสกรแรกคลอด - หยำนม - ลกสกรในระยะ 15 วนแรก ตองการความอบอน - ลกสกรอาย 1 - 3 วน ใหฉดธาตเหลกเขากลามเนอตวละ 2 ซซ เพอปองกนโรคโลหตจาง - ลกสกรอาย 10 วน เรมใหอาหารสกรนมหรออาหารสกรออน (อาหารเลยราง) เพอฝกใหลกสกร

กนอาหาร โดยใหกนทละนอยแตบอยครง - ลกสกรทวไปหยานมเมออาย 28 วน (4 สปดาห)

กำรจดกำรลกสกรเมอหยำนม - หยานมลกสกรเมออาย 28 วน น าหนกประมาณ 6 กโลกรม ควรยายแมสกรออกไปกอนใหลก

สกรอยในคอกเดมสก 3 - 5 วน แลวจงยายลกออกไปคอกอนบาล เพอปองกนลกสกรเครยด และควรใชวตามนหรอยาปฏชวนะละลายน าใหลกสกรกนหลงจากหยานมประมาณ 3 - 5 วน

- ลกสกรอาย 6 สปดาห ใหฉดวคซนปองกนโรคอหวาตสกรและฉดวคซนซ าทก ๆ 6 เดอน ในสกรพอแมพนธ (วคซนมความคมโรคไดประมาณ 6 - 12 เดอน)

- ลกสกรอาย 7 สปดาห ใหฉดวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอย และฉดวคซนซ าทก ๆ 4 - 6 เดอน ในสกรพอแมพนธ (วคซนมความคมโรคไดประมาณ 4 - 6 เดอน)

- ลกสกรอาย 2 เดอนครง ควรใหยาถายพยาธ และใหซ าหลกจากใหครงแรก 21 วน ในสกรพอแมพนธควรถายพยาธทก ๆ 6 เดอน

กำรจดกำรแมสกรหลงคลอด - ฉดยาปฏชวนะ ใหแมสกรหลงคลอดทนทตดตอกนเปนเวลา 1 - 2 วน เพอปองกนมดลกอกเสบ

(ยาเพนสเตรป, แอมพซลน, เทอรรามยซน เปนตน - หลงคลอด 1 - 3 วน ควรใหอาหารแมสกรนอยลง (วนละ 1 - 2 กโลกรม) และเพมขนเรอย ๆ จน

ใหอาหารเตมทเมอหลงคลอด 14 วน (ใหอาหารวนละ 4 - 6 กโลกรม) จนกระทงแมสกรหยานม ระวงอยาใหแมสกรผอมเมอหยานม ซงจะมผลท าใหแมสกรไมสมบรณพนธ และโทรมมาก แมสกรหลงหยานมควรขงรวมกนคอกละประมาณ 2 - 5 ตว (ขนาดใกลเคยงกน) เพอใหเกดความเครยดจะเปนสดงายและจะเปนสดภายใน 3 - 10 วน ถาแมสกรเปนสดท าใหการผสมพนธไดเลย

- ปญหาแมสกรไมเปนสด สกรสาวหรอไม สกรหลงจากหยานมแลวไมเปนสด หรอเปนสดเงยบ จะพบเหนไดบอย ๆ มวธแกไข ดงน

1. ตอนแมสกรมาขงรวมกน เพอใหเกดความเครยด 2. เลยงพอสกรอยใกล ๆ หรอใหพอสกรเขามาสมผสแมสกรบาง

58

กำรผสมพนธเพอใหไดลกดก 1. คดเลอกสายแมพนธ เชน ควรใชแมพนธ เชน ควรใชแมพนธลารจไวท แมพนธแลนดเรซ หรอ

ลกผสมแลนดเรซ - ลารจไวท 2. ผสมเมอแมสกรเปนสดเตมท ซงจะท าใหไขตกมากจะอยชวงวนท 2 - 3 ของการะเปนสด ผสม

2 ครง หางกน 24 ชวโมง (เชา - เชา, เยน - เยน) 3. ถามพอสกรหลายตว และผลตสกรขนเปนการคาควรใชพอสกร 4. แมสกรหลงจากหยานมแลว 1 วน ควรเพมอาหารใหจนกระทงเปนสด โดยใหอาหารวนละ 3 -

4 กโลกรม (ไมเกน 15 วน) เพอท าใหไขตกมากขน และเมอผสมพนธแลว ใหลดอาหารแมสกรลงเหลอวนละ 1.5 - 2 กโลกรม ตามปกต

59

สกรเปนสตวกระเพาะเดยว ไมสามารถยอยอาหารทมเยอใยมากไดดเหมอนสตวกระเพาะรวม (โค กระบอ) ระบบการยอยอาหารทมหนาทยอยอาหารทสกรกนเขาไปใหแตกตวจนมขนาดเลกลง เพอสามารถดดซมไปใชเสรมสรางสวนตาง ๆ ของรางกาย สกรมความตองการโภชนะนน หมายถง สารอาหารทมประโยชนตอรางกายประกอบดวย 6 ชนด

1. น ำ ใหน าสะอาดแกสกรตลอดเวลา ปกตสกรจะกนน าประมาณ 5-20 ลตรตอวน ตามขนาดของสกร

2. โปรตน มความส าคญตอการเจรญเตบโตของสกร ชวยสรางเนอเยอและเปนสวนประกอบหลกทส าคญของรางกายสตว โปรตนประกอบดวย กรดอะมโนอยประมาณ 30 ชนด กรดอะมโนทจ าเปน 10 ชนด ไดแก ไลซน เมทไธโอนน ทรพโตแฟน อารยนน ฮสทดน ไอโซลซน ลซน อาลานน ทรโอนน และวาลน

3. คำรโบไฮเดรต เปนอาหารทใหพลงงานทเรยกงาย ๆ วาอาหารแปงและน าตาล รวมไปถงเยอใยทเปนสวนประกอบในวตถดบอาหารสตว

4. ไขมน เปนอาหารทใหพลงงาน เชน เดยวกบคารโบไฮเดรต แตใหพลงงาน 5. แรธำต แรธาตเปนสงจ าเปนมากทสด ส าหรบการท างานของรางกาย มหนาทเสรมสรางกระดก

และตานโรค ในรางกายสกรมแรธาต มากกวา 40 ชนด สวนทจ าเปนและส าคญตอรางกาย ไดแก แคลเซยม ฟอสฟอรส โซเดยม คลอรน เหลก ทองแดง ไอโอดน ก ามะถน สงกะส แมงกานส โคบอลต โพแทสเซยม แมกนเซยม และซลเนยม

6. ไวตำมน เปนสารประกอบอนทรย มความจ าเปนตอการเจรญเตบโตและการด ารงชวต ไวตามนมมากถง 50 ชนด สวนทจ าเปนในรางกายสตว ไดแก ไวตามน เอ ด อ บ 2 (ไรโบฟลาวน) ไนอาซน กรด แพนโทธนค โคลน ไบโอตน และบ 12 เปนตน

วตถดบอำหำรสตว

1. อำหำรประเภทโปรตน ไดมาจากพชและสตว มรายละเอยด ดงน 1.1 อาหารโปรตนทไดจากพช ไดแก กากถวเหลอง เปนอาหารโปรตนจากพชทดทสด ไดมาจากถวเหลองทสกดน ามนออก มโปรตนอยระหวาง 40-44 % ใชเปนอาหารสกรในรปของกากถวเหลองอดน ามน (แผนเคก) โปรตนจากกากถวเหลองมกรดอะมโนทจ าเปนสมดล เหมาะในการใชเลยงสกรทกระยะการเจรญเตบโตในเมลดถวเหลองดบไมเหมาะแกการน ามาใชเลยงไก และสกร ทงนเพราะเมลดถวเหลองดบมสารพษชนดทเรยกวา " ตวยบยงทรปซน" (Trypsin inhibitor) อยดวย สารพษนจะมผลไปขดขวางการยอยโปรตนในทางเดนอาหารถวเหลองทเหมาะส าหรบใชผสมอาหารเลยงสกรนม อาหารครพฟด อาหารสกรออน อาหารสกรเลก ไดแก ถวเหลองอบไขมนสง (ถวเหลองซงผานขบวนการอบใหสก โดยไมไดสกดน ามนออกม โปรตน 38 % ) สวนสกรเลกและสกรขนาดอนทวไปนยมใชกากถวเหลองสกดน ามนดวยสารเคม กากถวลสง เปนผลตผลพลอยไดจากการสกดน ามนออก มโปรตนอยประมาณ 40% กากใชกาถวลสงอยางเดยวในอาหารจะท าใหสกรเจรญเตบโตชา เนองจากความไมสมดลของกรดอะมโน ดงนน จงควรใชกากถวลสง ถามความชนสงจะเสยเรวเนองจากถวลสงเปนพชทมน ามนมาก จงเกบไวนานไมได จะเกดอาการเหมนหนและมราเกดไดงาย ซงราจะสรางสารพษ "อะฟลาทอกซน" ซงเปนอนตรายตอสตว ดงนนควรจะเลอกใชแตกากถวลสงทใหม มไขมนต า และควรเกบไวในทไมรอนและชน

เรองท 2 กำรใหอำหำรสกรระยะตำง ๆ

60

กากเมลดฝาย เปนผลผลตพลอยไดจากการสกดน ามนออกจากเมลดฝาย จะมโปรตนประมาณ 40 - 45% การเมลดฝายมสารพษทมชอวา "กอสซปอล" ซงเปนสารทละลายในน ามน จงเปนเหตใหการใชอยในขดจ ากดไมควรเกน 10% การใชในระดบสงจะท าใหการเจรญเตบโตชาลง นอกจากนการใชกากเมลดฝายควรจะเตมกรดอะมโนไลซนสงเคราะหลงไปดวย

กากมะพราว เปนวตถพลอยไดจากโรงงานสกดน ามนมะพราว ถาอดน ามนออกใหม ๆ จะมกลนหอมนากน มโปรตนประมาณ 20% ถาใชกากมะพราวในระดบสงเลยงสกรระยะการเจรญเตบโตและขน จะท าใหการเจรญเตบโตของสกรชา ดงนนควรจะใชในระดบ 10 - 15%

กากเมลดนน เมอสกดน ามนออกแลวจะมโปรตนประมาณ 20% เหมาะทจะใชเลยงสกรรนมากกวาสกรระยะอน ในปรมาณไมเกน 15% กากเมลดนนจะท าใหไขมนจบแขงตามอวยวะภายในรางกายตาง ๆ เชน ล าไส เปนตน 1.2 อาหารโปรตนทไดจากสตว ไดแก ปลาปน เปนอาหารโปรตนทไดจากสตวทดทสด มโปรตนอยระหวาง 50 - 60% คณภาพของปลาปนขนอยกบชนดของปลาทใชท าปลาปน และสงอนปะปนมากนอยแคไหน รวมทงกรรมวธการผลตปลาปน เชน ถาใหความรอนสง ท าใหคณคาทางอาหารต าลง ปรมาณกรดอะมโนในปลาปนจะต าลงเรอย ๆ ปลาปนมคณคาทางอาหารสงและใชเลยงสกรตลอดระยะถงสงตลอดระยะถงสงตลาดจะท าใหเนอมกลนคาวจด ดงนนจงควรใชในระหวาง 3 - 15% เลอดแหง ไดจากโรงฆาสตว มโปรตนคอนขางสง 80% เปนโปรตนทยอยยาก ท าใหการเจรญเตบของสกรต าลงควรใชรวมกบอาหารโปรตนชนดอน ๆ ไมควรเกน 5% หางนมผง มโปรตนปรมาณ 30 - 40% และเปนโปรตนทยอยงายแตมราคาแพง จงนยมใชกบอาหารลกสกรเทานน ขนไกปน เปนอาหารทไดจากผลตผลพลอยไดจากโรงงานฆาไก มโปรตนคอนขางสงถง 85% แตมคณคาทางอาหารเพยงเลกนอย เนองจากเปนโปรตนทไมสามารถยอยได

2. อำหำรประเภทคำรโบไฮเดรต (แปงและน ำตำลใหพลงงำน) ปลายขาว ปลายขาวและร าละเอยดเปนผลตผลพลอยไดจากการสขาว ปลายขาวมโปรตน

8% เปนวตถดบอาหารทเหมาะในการเลยงสตว ทงนปลายขาวประกอบไปดวยแปงทยอยงายเปนสวนใหญ มไขมนและเยอใยระดบด า (1.0 %) เกบไวไดนาน ตรวจสอบการปลอมปนไดงาย ปลายขาวทใชเลยงสกร ควรเปนปลายขาวเมดเลกปลายขาวทมขนาดใหญควรจะตองบดใหมขนาดเลกลงกอน แลวจงคอยผสมอาหาร นอกจากนยงมปลายขาวนง (ขาวเปลอกทเปยกน า หรอมความชนสง น ามาอบเอาความชนออก สเอาเปลอกออก ปลายขาวนงมสเหลองออนหรอสขาวปนเหลอง) น ามาเลยงสกรทดแทนปลายขาวได แตตองพจารณาเรองคณภาพดวย เชน การปนของเมลดขาวสด า ซงเมลดขาวสด ามคณภาพไมด

ร าละเอยด มโปรตนประมาณ 12% ร าละเอยดมไขมนเปนสวนประกอบอยในระดบคอนขางสง และเปนไขมนทหนไดงายในสภาวะทอากาศรอน หากเกบไวเกน 60 วน ไมเหมาะทจะน ามาใชเลยงสตว ร าละเอยดมกจะมการปลอมปนดวยแกลบปน ละอองขาวหรอดนขาวปน ท า ใหคณคาทางอาหารต าลง ถาเปนร าขาวนาปรงควรระวงเรองยาฆาแมลงทปะปนมาในระดบสง ร าสกดน ามนไดจากการน าเอาร าละเอยดไปสกดเอาไขมนออกใชทดแทนร าละเอยดไดดแตตองระวงเรองระดบพลงงาน เพราะร าสกดน ามนมคาพลงงานใชประโยชนไดต ากวาร าละเอยด ร าละเอยดมเยอใยเปนสวนประกอบในระดบสง จงมลกษณะฟาม ไมควรใชเกน 30% ในสตรอาหารร าละเอยดมคณสมบตเปนยาระบาย โดยเฉพาะสตรอาหารแมสกรอมทองและเลยงลก จะชวยลดปญหาแมสกรทองผก

61

ขาวโพด มโปรตนประมาณ 8% และมเยอใยอยในระดบต า เปนวตถดบอาหารทเหมาะในการผสมเปนอาหารสกร ขาวโพดทดควรเปนขาวโพดทบดอยางละเอยด ไมมมอดกน ไมมสงปลอมปน และทส าคญทสดจะตองไมขนรา (สารพษอะฟลาทอกซน) และไมมยาฆาแมลงปลอมปน ขาวโพดสามารถใชทดแทนปลายขาวได ขอเสยในการใชขาวโพดคอ มเชอราและยาฆาแมลง เนองจากการเกบเกยว และการเกบรกษาไมดพอ

ขาวฟาง มโปรตนประมาณ 11% ขาวฟางโดยทวไปจะมสารแทนนน ซงมรสฝาดอยในระดบสง สารแทนนนมผลท าใหการยอยไดของโปรตนและพลงงานลดลง ดงนนจงเปนขอจ ากดในการใช ขาวฟาง

มนส าปะหลง ใชเลยงสตวในรปมนส าปะหลงตากแหงทเรยกวา มนเสน มโปรตนประมาณ 2% มแปงมาก มเยอใยประมาณ 4% ขอเสยของการใชมนเสน คอ จะมล าตน เหงา และดนทรายปนมาดวย ดงนนจงควรเลอกใชมนเสนทมคณภาพด เกรดใชเลยงสกร สวนหวมนส าปะหลงสดไมควรน ามาใชเปนอาหารสตว เพราะมการพษกรดไฮโดรไซยานคในระดบสงมาก และเปนอนตรายตอสตวได วธการลดสารพษท าได 2 วธ คอ

ก. ท าเปนมนเสน โดยหนเปนชนเลก ๆ ผงแดดอยางนอย 3 แดด มนเสนทมคณภาพด สามารถใชทดแทนปลายขาวได ในกรณปลายขาวราคาแพง และมนเสนราคาถก (ปลายขาว 1 กโลกรม เทากบมนเสน 0.85 กโลกรม + กากถวเหลอง 0.15 กโลกรม)

ข. ท าเปนมนหมก หมกในหลม หรอถงพลาสตก ควรหมกอยางนอย 1 เดอน ซงจะลดปรมาณสารพษกรดไฮโดรไซยานคใหอยในระดบทไมเปนอนตรายตอสกร

3. อำหำรประเภทไขมน ไขมนจากสตว ไดแก ไขมนวว ไขมนสกร สวนไขมนจากพช ไดแก น ามนถวเหลอง น ามน

ปาลม น ามนร า เปนตน สาเหตทตองใชไขมนในสตรอาหาร เพอเพมระดบพลงงานในสตรอาหารนนใหสงขน สวนใหญใชในอาหารสกรเลก โดยเตม 2 - 5 % ในอาหาร ขอเสยของไขมนมกจะมกลนหน และเกบไวได ไมนาน

4. อำหำรประเภทแรธำต และไวตำมน กระดกปน เปนแหลงของธาตแคลเซยมและฟอสฟอรสทดมาก แตมคณภาพไมแนนอน

ไดแคลเซยมฟอสเฟส ใหธาตแคลเซยมและฟอสฟอรสท ามาจากกระดก หรอท าจากหน โดยน าเอาหนฟอสเฟตมาเผา ปกตจะใชไดแคลเซยมฟอสเฟตทมฟอสฟอรส 18% (P18) หรอสงกวา

เปลอกหอยบด ใหธาตแคลเซยมอยางเดยว หวไวตามนแรธาต หรอพรมกซ เปนสวนผสมของไวตามนและแรธาตปลกยอยทกชนดท

สกรตองการ และพรอมทจะน ามาผสมกบวตถดบ อาหารสตวอยางอนไดทนท พรมกซมขายตามทองตลาดทวไป

กำรใหอำหำรสกรตำมวย 1. ลกสกรระยะดดนมแม เรมใหอาหารสกรนมโปรตน 22% หรออาหารสกรออนโปรตน 20% เมอ

ลกสกรมอาย 10 วน ถงหยานม (หยานม 28 วน) และใหตออกประมาณ 3 วน หลงจากหยานมแลว 2. ลกสกรระยะหยำนม (หยานม 28 วน น าหนกประมาณ 6 กโลกรม) ใหอาหารสกรออนโปรตน

20 % จนถงอาย 2 เดอน (น าหนกประมาณ 12 - 20 กโลกรม) 3. สกรระยะน ำหนก 20 - 35 กโลกรม ใหอาหารโปรตน 18% โดยใหสกรกนอาหารเตมท สกรจะ

กนอาหารวนละ 1 - 2 กโลกรม

62

4. สกรระยะน ำหนก 35 - 60 กโลกรม ใหอาหารโปรตน 16% สกรจะกนอาหารวนละ 2 - 2.5 กโลกรม

5. สกรระยะน ำหนก 30 กโลกรม - สงตลำด ใหอาหารโปรตน 14 - 15 % สกรจะกนอาหารวนละ 2.5 - 3.5 กโลกรม กำรใหอำหำรสกรพนธทดแทน

สกรตวทตองการจะเกบไวท าพนธ (ยกเวนสกรขน ,สกรทดสอบพนธ) ควรจ ากดอาหารเพอไมใหอวนเกนไป เมอสกรน าหนกประมาณ 60 กโลกรม ใชอาหารโปรตน 16% ใหอาหารวนละ 2.2.5 กโลกรม

กำรใหอำหำรสกรพอพนธ ใหอาหารโปรตนประมาณ 15 - 16 % - พอพนธตวใหญ 150 กโลกรมขนไป ใหอาหารวนละ 2 - 2.5 กโลกรม - พอพนธตวเลก 100 - 150 กโลกรม ใหอาหารวนละ 2 กโลกรม

กำรใหอำหำรแมสกรอมทอง ใหอาหารโปรตนประมาณ 15 - 16 % แมสกรจะตงทองประมาณ 114 วน ควรใหอาหารดงน

1. แมสกรสำวทดแทน ใหอาหารวนละ 2 กโลกรม 2. แมสกรหลงจำกผสมพนธ ใหอาหารวนละ 1.5 - 2 กโลกรม 3. แมสกรตงทอง 0 - 90 วน ใหอาหารวนละ 2 กโลกรม 4. แมสกรตงทอง 90 - 108 วน ใหอาหารวนละ 2 - 2.5 กโลกรม (ขนอยกบสภาพแมสกรอวน

หรอผอมดวย) 5. แมสกรตงทอง 108 - 114 วน ใหอาหารวนละ 1 - 1.5 กโลกรม (เมอตงทองได 108 วน ให

ยายเขาคอกคลอด)

กำรใหอำหำรแมสกรหลงคลอด ใหอาหารโปรตนประมาณ 16% 1. คลอดลกแลว 0 - 3 วน ใหอาหารวนละ 1 - 2 กโลกรม 2. คลอดลก 3 - 14 วน ใหอาหารวนละ 2 - 3.5 กโลกรม 3. คลอดลก 14 วนขนไป ใหอาหารเตมทเทาทแมสกรจะกนอาหารได หรอประมาณวนละ 4 - 6

กโลกรม ในกรณทแมสกรมลก 7 ตวขนไป (ควรใหอาหารแมสกรวนละ 3 ครง เปนอยางนอย ดตามสภาพของแมสกร ระวงอยาใหแมสกรผอม)

กำรใหอำหำรแมสกรหลงหยำนม ใหอาหารโปรตนประมาณ 15-16 % 1. แมสกรหยำนมในวนแรก ใหอาหารวนละ 1.1.5 กโลกรม 2. แมสกรหยำนมจำก 2 วนขนไป จนถงแมสกรเปนสด (แตไมควรเกน 15 วน) ใหอาหารวนละ

3 - 4 กโลกรม เพอใหแมสกรสมบรณพนธเรวขนและเพมการตกไข 3. แมสกรเปนสดและผสมพนธแลว ลดอาหารลงเหลอวนละ 1.5 - 2 กโลกรม 4. แมสกรไมเปนสดเกน 15 วน แสดงวาแมสกรผดปกต ใหลดอาหารลงเหลอวนละ 2 กโลกรม

และหาวธการท าใหแมสกรเปนสด โดยท าใหแมสกรเกดความเครยด ใชวธตอนขงรวมกน (แมสกรขนาดน าหนกตวใกลเคยงกน) หรอขงสลบคอกทก ๆ 10 วน สวนใหญแมสกรกจะเปนสด ถาหากปฏบตเชนนแลวภายใน 1 เดอน แมสกรยงไมเปนสด ควรคดแมสกรออกไปจากฝง

63

ขอแนะน ำในกำรเลอกใชอำหำรเลยงสกร ผสมอาหารใชเองในฟารม ตองรจกเลอกวตถดบอาหารสตวทมคณภาพด วตถด บตวหลก ๆ

ไดแก กากถวเหลอง ปลาปน ปลายขาว ขาวโพด ร าละเอยด และไวตามนแรธาตในรปของพรมกซ แลวน าวตถดบมาผสมตามสตรและความตองการของสกรแตละขนาด โดยใชเครอง โดยใชเครองผสมอาหาร หรอ ผสมดวยมอกแลวแตสะดวก โดยอาศยหลกผสมจากสวนยอยทมปรมาณนอย ๆ กอน แลวจงผสมเขากบสวนใหญ วธนจะประหยด สามารถเลอกใชอาหารราคาถกและหาไดงายในทองถน เปนการลดตนทนการผลตไดมาก ซงในเอกสารน มสตรอาหารทใชเลยงสกรตงแตสกรนมจนถงสกรพอแมพนธ

ใชอาหารเมดส าเรจรป ตงแตสกรนม สกรออน สกรเลก สกรรน สกรขน และสกรพนธ ขอดคอสะดวกในการใชและจดหา ซงอาหารส าหรบสกรแตละขนาด จะมจ าหนายตามทองตลาด ขอเสยคอ ราคาจะแพง และผใชไมทราบชดเจนวาอาหารเมดส าเรจรปประกอบดวยวตถดบอะไรบาง

ใชหวอาหารส าเรจ (สวนใหญจะมโปรตนประมาณ 32-36 % และผสมไวตามนแรธาตไวดวยแลว) ใชผสมกบปลายขาว ขาวโพด ร าละเอยด ตามอตราสวน น าหนกทระบจ านวนวตถดบขางถงอาหาร การใชในสกรแตละขนาดใหค านงถงเปอรเซนตโปรตนในอาหารผสมดวย

64

เรองสถานทการเลยงนน เกษตรกรควรจะสรางโรงเรอนใหอยหางจากชมชนสกหนอยถาเปนไปได เพราะการเลยงสกรอาจจะท าใหมกลนทแรงและอาจจะไมเปนผลดตอสงแวดลอมของชมชนในยานนน หรอไมเกษตรกรกตองมการจดการกบระบบมลสกรหรอของเสยทอาจจะสงกลนออกมาใหด แหละถาใหดควรอยใกลแหลงวตถดบอาหารทสามารถหาซอไดโดยไมแพงมากจนเกนไป หรอ อาจจะใกลแหลงทสามารถหาอาหารเหลอใชจากครวเรอน หรอระบบไรนาเพอใชเปนอาหารเลยงสกรไดอยางเพยงพอ

กำรดแลสถำนทเลยงสกร ควรค านงถงหลกการส าคญ ตอไปน 1. ฟารมเลยงสกรจะตองมรวลอม และมประตเขาทางเดยว เพอปองกนไมใหสตวพาหะน าโรคอนๆ

เชน สนข วว ควาย เปนตน เขามาในฟารมได 2. บรเวณรอบๆรวฟารมควรปลกตนไมโดยรอบ เพอชวยปองกนการแพรระบาดของโรคสฟารมได

ดทประตทางเขาหนาฟารม จะตองมอางน ายาฆาเชอโรค 3. ส าหรบจมเทาและพาหนะตางๆ เพอปองกนไมใหน าเชอโรคเขามาในฟารมได 4. ส านกงานด าเนนการควรแยกออกหางจากโรงเรอนเลยงสกร 5. ไมควรใหบคคลภายนอกเขาฟารมโดยไมจ าเปน บคคลทจะเขาฟารมตองเปลยนรองเทา และถา

ท าไดใหอาบน าเปลยนเสอผาใหม 6. บรเวณรอบๆโรงเรอน ควรท าความสะอาดอยเสมอ และอยาใหมน าขง 7. โรงเรอนทเคยมโรคระบาดเกดขน บรเวณพนโดยรอบๆบอเกบมลควรโรยดวยปนขาวทกๆ 2

เดอน 8. ทางเขาโรงเรอนเลยงสกร ควรมอางน าน ายาฆาเชอโรคเพอไวส าหรบจมเทา และใหพนกงาน

หรอบคคลภายนอกจมเทาทกครงทจะเขาแตละโรงเรอน 9. อปกรณส าหรบเลยงดสกรจะตองท าความสะอาดและฆาเชอโรคทกวน 10. ท าความสะอาดภาชนะใสน าและรางอาหารทกๆวน 11. น าส าหรบใหสกรดมจะตองเปนน าทสะอาด 12. อาหารทใชเลยงสกรจะตองเปนอาหารใหม ไมบดหรอขนรา และไมมนก หน แมลง เขา

รบกวน ซงจะตองเกบไวอยางมดชด 13. เกบถาด เศษอาหาร และมลสกรทกๆวน เพอปองกนไมใหมแมลงวนมาตอม เพราะอาจเปน

พาหะน าโรคได 14. ท าความสะอาดโรงเรอน พนคอก ผนงคอก รางน า รางอาหารทกครงภายหลงจากทขายสกร

ออกไป และกอนน าสกรเขามาเลยง ดวยน ายาฆาเชอโรค ทนยมใชและมตามทองตลาดทวไป เชน - ไลโซล ใชขนาดความเขมขน 3 - 5 เปอรเซนต - โซดาไฟ ใชขนาดความเขมขน 2 - 5 เปอรเซนต - โซเดยมไฮโปคลอไรท ใชขนาดความเขมขน 1 เปอรเซนต - โซเดยมคารบอเนต ใชขนาดความเขมขน 4 เปอรเซนต - น ายาฟอรมาลน ใชขนาดความเขมขน 1 - 2 เปอรเซนต

เรองท 3 กำรดแลสถำนท

65

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 6

ค ำสง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. จงอธบายการใหอาหารสกรมาวย มาพอสงเขป ............................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................ ................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ ................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ............................................... ............................................................................................................................. .............................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................ ............................................... 2. จงอธบายถงการจดการสถานทเลยงสกร มาพอสงเขป ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................... ................. ................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................ ..................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................. ..............................

66

บทท 7 กำรสขำภบำล

67

บทท 7 กำรสขำภบำล สำระส ำคญ การมความร ความเขาใจถงปจจยทมอทธพลตอสขภาพสตว สาเหตของการเกดโรคของสกร การแพรระบาดของเชอโรค เวชภณฑและอปกรณทจ าเปนในการสขาภบาล ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายถงปจจยทมอทธพลตอสขภาพสตวได 2. สามารถอธบายถงสาเหตและวธการปองกนของสกรได 3. สามารถอธบายเวชภณฑและอปกรณทจ าเปนในการสขาภบาลได ขอบขำยเนอหำ 1. ปจจยทมอทธพลตอสขภาพสตว 2. สาเหตของการเกดโรคและการปองกน 3. การแพรระบาดของเชอโรค 4. เวชภณฑและอปกรณทจ าเปนในการสขาภบาล กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 7 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

68

บทท 7

กำรสขำภบำล

ผเลยงสกรทกคนมความตองการสกรทมสขภาพดและปราศจากโรค การทสกรจะมสขภาพดไดนนขนอยกบ การไดกนอาหารทมคณภาพด การจดการทด การสขาภบาลทถกตอง และม กาปองกนโรคทด เมอสกรมสขภาพดจะท าใหผเลยงสามารถลดตนทนคายาและคารกษาลงได ท าใหสกรสามารถใหผลผลตไดเตมความสามารถ และท าใหไดผลตอบแทนสง แตจะท าอยางไรผเลยงถงจะไดสกรทมสขภาพด จงเปน สงส าคญมากทผเลยงตองท าความเขาใจและปฏบตตอสกรอยางถกตองดวย การทสกรมสขภาพขนอยกบปจจยตาง ๆ ดงน

1. อำกำศและกำรถำยเทอำกำศ สกรชอบอากาศเยนสบายและมการถายเทอากาศด ซงจะท าใหสกรอยอยางสขสบายและมสขภาพด

2. ควำมชน ถาบรเวณทมความชนสงเกนไป มกเปนแหลงสะสมเชอโรค ซงจะเปนอนตรายตอสกรและถาความชนเปลยนแปลงอยเสมอกจะท าใหสกรไมสบาย ดงนน ปรมาณความชนควรทจะพอเหมาะไมสงหรอต าจนเกนไป

3. อำหำร อาหารทใชเลยงสกรควรเปนอาหารทมคณภาพด ใหสารอาหารเพยงพอกบความตองการของสกร และสกรสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางเตมท ท าใหสกรมสขภาพสมบรณแขงแรง

4. คอกและโรงเรอน คอกและโรงเรอนเปนสถานททจ าเปน เพอใหสกรไดพกอาศยและปองกนศตรทจะมารบกวน ดงนนคอกและโรงเรอนควรทจะแขงแรงและสะอาดไมเปนแหลงสะสมโรค มการถายเทอากาศด ท าใหสกรอยอยางสขสบายและมสขภาพด

เรองท 1 ปจจยทมผลตอสขภำพสกร แผนกำรเรยนรประจ ำบท

69

เชอโรคของสกร

สาเหตของเชอโรคทท าใหสกรเปนโรคนนส าคญมาก เพราะเปนสาเหตทท าใหสกรตายไดมากกวาสาเหตอน ๆ สาเหตเชอโรคทท าใหเกดโรคแกสกรไดแก

1. เชอไวรส สวนมากไมมยารกษาและมกเปนปญหาของโรคระบาดในสกร เชน โรคอหวาตสกร โครปากและเทาเปอย โรคพษสนขบาเทยม โรคพาโวไวรส โรคทจอ โรคฝดาษ โรคล าไสอกเสบตดตอ เปนตน

2. เชอแบคทเรย สวนมากใชยารกษาไดและมกพบเปนปญหาในการเลยงสกร เชน โรคขอบวมในลกสกร โรคมดลกอกเสบ โรคเตานมอกเสบ โรคบาดทะยก โรคตดเชอทางระบบหายใจ โรคทองเสย เปนตน สวนโรคทเปนปญหาของโรคระบาดในสกร เชน โรคแทงตดตอ โรคโพรงจมกอกเสบตดตอ โรคไฟลามทง โรคซลโมเนลโลซส เปนตน

3. เชอมำยโคพลำสมำ ยาสามารถรกษาไดและมกพบเปนปญหาของโรคทางระบบหายใจ เชน โรคปอดบวม โรคเอนซตกนวโมเนย เปนตน

4. เชอโปรโตซว ยาสามารถรกษาไดและมกพบเปนปญหาของโรคทางเดนอาหาร (ทองเสย) เชน โรคทอกโซพลาสโมซส เปนตน

5. เชอสไปโรซส ยาสามารถรกษาไดและมกพบเปนปญหากบระบบสบพนธ และทางเดนอาหาร เชน โรคเลปโตสไปโรซส เปนตน

6. เชอรำ สรางสารพษทเปนอนตรายตอสกร ซงสารพษนไมมยาท าลายได เชน เชอราชนดแอสเปอจลลสเฟลวสสรางสารพษอะฟลาทอกซน ท าใหเกดโรคแอสเปอจลโลซส เปนตน

7. พยำธภำยในและภำยนอก ยาสามารถรกษาได เชน พยาธตวกลม พยาธตวแบน พยาธตวตด เหา ไร เปนตน

เมอเชอโรคทง 7 กลมนผานเขาสรางกายสกร ซงอาจโดยทางบาดแผลทผวหนงหรอทางเดนหายใจ หรอผนงทางเดนอาหาร หรอรเปดธรรมชาตของรางกาย เชน เยอบ ตา ห จมก และปาก เปนตน รางกายสรพยายามฆาหรอท าลายเชอโรคเหลานโดยอาศยระบบตอตานของรางกาย และถาเชอโรคสามารถหนพนระบบตอตานและก าจดเชอโรคของรางกายสกรได เชอโรคกจะเคลอนเขาสกระแสเลอด ซงเรยกสภาวะนวา “โลหตเปนพษ” อาการทพบไดจากสกรปวย คอ ไขสง เจบปวด ไมกนอาการ และออนแอ เปนตน

เรองท 2 สำเหตทเกดจำกเชอโรคทท ำใหสกรปวย

70

อำกำรปวยของสกรทเกดจำกกำรตดเชอโรคของระบบตำง ๆ อาการปวยของสกรทตรวจพบไดจากการตดเชอโรคของระบบตาง ๆ ดงน 1. โรคตดเชอทำงระบบหำยใจ อาการทตรวจพบไดคอ สกรมไขสง เยอตาแดง ซม เบออาหารหรอไมกนอาหาร ไอ จาม

หายใจล าบากหรอหายใจแรงหรอหอบ น ามกไหลและมขตา ส าหรบยาทใหผลตอโรคตดเชอระบบหายใจทเกดจากเชอแบคทเรย ไดแก ยาปฏชวนะ

ตวอยางเชน ยาเพนนซลน ยาอรโทรมยซน ยาไทโลซน และยากลมเตตราไซคลน เปนตน และยากลมซลฟา และถามไขสงกควรใหยาลดไขรวมดวย ตวอยางเชน ยาพาราเซททามอน ยาโนวายน เปนตน

2. โรคตดเชอทำงระบบทำงเดนอำหำร อาการทสามารถตรวจพบไดคอ มไขสง อจจาระเหลวเปนน า มสเหลองหรอแดงหรอน าตาล

หรอมมกเลอดปนออกมาดวย ถาไมรบท าการรกษาสกรปวยจะมอาการผวหนงแหง ขนหยาบไมเปนมน ซม และเบออาหาร

ส าหรบยาทใหผลตอโรคตดเชอทางระบบทางเดนอาหารทเกดจากเชอแบคทเรย ไดแก ยาปฏชวนะ ตวอยางเชน ยาสเตรปโตมยซน ยาคลอดแรมเฟนนคอน และยานโอมยซน เปนตน ยากลมซลฟาและยาสงเคราะหในกลมไนโตรฟราโซน และถาสกรสญเสยน ามากกควรใหน าเกลอโดยการฉดเขาเสนเลอด

3. โรคตดเชอทำงระบบสบพนธ อาการทตรวจพบได คอ มไข ซม เบออาหาร หนองไหลจากชองคลอด เตานมบวมแดงรอน

และแขง ในกรณสกรทองพบวาจะท าใหแทงลก ส าหรบยาทใหผลตอโรคตดเชอทางระบบสบพนธทเกดจากเชอแบคทเรย ไดแก ยาปฏชวนะ

ตวอยางเชน ยาเพนนซลน ยาลวโอซลน ยาคลอแรมเฟนนคอล และยากลมเตตราไซคลน เปนตน และยากลมซลฟา

4. โรคตดเชอทำงระบบประสำท อาการทสามารถตรวจพบไดคอ ไขสง ทาเดนแขงผดปกต ตวสนจนกนอาหารไมได เดนไม

สมพนธกน ขาเกรง และชก ส าหรบยาทใหผลตอโรคตดเชอทางระบบประสาททเกดจากเชอแบคทเรย เชน โรคบาดทะยก

ยาปฏชวนะทใชรกษาคอ ยาเพนนซลน และยาแอนตทอกซน 5. โรคตดเชอทำงระบบขบถำยปสสำวะ อาการทตรวจพบไดคอ มไข ปสสาวะขนขาวหรอมสแดงหรอสน าตาลแดง อาจพบอาการซม

และเบออาหารดวย ส าหรบยาทใหผลตอโรคตดเชอทางระบบขบถายปสสาวะทเกดขนจากเชอแบคทเรยนน

สวนมากนยมใชกลมซลฟา ส าหรบอาการทกลาวมาทง 5 ระบบ เปนเพยงอาการของโรค ซงอาจพบเพยงอาการใดอาการ

หนงเทานน ไมจ าเปนตองพบทงหมด

71

กำรดแลรกษำและกำรชวยสกรปวย 1. ใหสกรปวยอยในคอกทสะอาด อบอนและแหง 2. ใหอาหารทมคณคาของโปรตนสง ถาสกรไมกนอาหาร ควรใหยากระตนการกนอาหาร เชน

วตามนบ 12 เปนตน และถารางกายสญเสยน ามาก เนองจากขไหลหรออาเจยน ควรใหน าเกลอแกสกรปวย 3. ใชยารกษาใหตรงกบโรคและปรมาณถกตองตามทแนะน า 4. สกรทปวยเนองจากไดรบเชอโรคไวรส สวนใหญไมมยาฆาเชอ เพราะเชอมขนาดเลกและอาศยอย

ในเซลลของรางกายสตว ดงนน สตวปวยดวยเชอไวรสจะฟนจากโรคไดกโดยอาศยระบบตอตานของรางกาย และควรใหยาปฏชวนะหรอยาซลโฟนามายหรอยาสงเคราะห เพอปองกนโรคแทรกซอน

โรคทมกเกดกบสกร

โรค คอ สภาวะของรางกายทไมท าหนาท ถาสวนของรางกายทไมส าคญไมท างาน สตวจะไมตาย เชน โรคเบาหวาน เนองจากสตวไมสรางอนซลนมาควบคมระดบน าตาลในเลอด แตแกไขไดโดยใหฮอรโมนอนซลนชดเชยได แตถาสวนของรางกายทส าคญไมท างาน จะมผลท าใหสตวตาย เชน โรคตบลมเหลว โรคหวใจลมเหลว เปนตน

โรคทเกดขนกบสกรในฟารมนนมทงโรคระบาด (คอ โรคทสามารถแพรจากสกรปวยตวหนงไปยงสกรตวอนไดอยางรวดเรว) และโรคไมระบาด (คอ โรคทไมสามารถแพรจากสกรปวยตวหนงไปยงสกรตวอน ๆ หรอเปนโรคเฉพาะตว) โรคทมกเกดขนกบสกรในฟารม ไดแก

1. โรคปำกและเทำเปอย (Foot and Mouth Desease; FMD) โรคปากและเทาเปอยตามภาษาพนบานเรยก โรคไขกบหรอโรคไขขวนขอ

สำเหต เกดจากเชอไวรส ชอ Hositis pectoris มหลายชนด คอ ไทป (Type) A O และ Asia 1 (ไทปโอรนแรงทสด)

อำกำร เรมแรกสกรมตมน าใสขนบรเวณเยอซมตามชองปาก รมฝปาก เหงอกบนลน และเพดานปาก บางทอาจพบทหวนมและเตานม ตมาตมนจะแตกออกเปนแผลน าใส ในตมนมเชอไวรสอยเปนจ านวนมาก ท าใหโรคแพรกระจายออกไปอยางรวดเรว อาจมอาการแทรกซอนของปอดบวมและอาการของโลหตเปนพษ เบออาหาร มไขสง หงอย ซม มน าลายฟมปาก ภายใน 2-3 วนตอมา เทาจะบวม มน าเหลอง เปนแผล มอาการเจบเทา บารายกบหลด สกรทองจะแทง ถาเปนสกรใหญจะมอตราการตายต า แตน าหนกลดและไมโต ในลกสกรหรอสกรเลกจะมอตราการตายสงถง 50 เปอรเซนต สกรปวยทฟนจากโรคนพบวา มภมคมกนโรคเฉพาะกลมไวรสทท าใหเกดการปวยเทานน สามารถปองกนโรคไดนาน 90 -180 วน และแมสกรสามารถถายทอดภมคมโรคใหลกสกรไดทางนมน าเหลอง ซงคมโรคไดนานหลายสปดาห

กำรตดตอ 1. โดยการสมผสกบสตวทเปนโรค 2. กนอาหาร หญา และน าทมเชอโรคปะปนอย 3. การหายใจเอาเชอโรคเขาไป 4. ตดมากบพาหะตาง ๆ เชน คน นก หน และสตวอน ๆ ทเขาออกในฟารม

กำรปองกน 1. ฉดวคซนปองกนโรค ในลกสกรเมออาย 7 สปดาหและท าซ าอก 2 สปดาหตอมา สวนพอ

และแมสกรพนธควรท าซ าทก ๆ 4-5 เดอน วคซนแตละชนดจะปองกนโรคเฉพาะชนดนน 2. จดการดานสขาภบาลใหด

72

กำรรกษำ ไมมยารกษาโดยเฉพาะ แตโรคนไมท าใหสกรปวยตาย การรกษาจงท าไดเพยงรกษาตามอาการโดย

1. ใชยาทงเจอรไอโอดน 5-10 เปอรเซนต หรอยาเยนเซยนไวโอเลต ทาแผลทเกดจากตมน าใส 2. ใหยาปฏชวนะผสมในอาหาร เพอปองกนโรคแทรกแกสกรทยงไมแสดงอาการ และใหยาโดย

การฉดแกสกรทแสดงอาการแลว 3. พนน ายาจนสทความเขมขน 5 เปอรเซนต ทกบ หมายเหต สกรทไมแสดงอาการของโรคใหท าวคซนซ า 2 ครง ชวงหางกน 1 สปดาห 2. โรคอหวำตสกร (Swone fever หรอ Hog cholera; SF) เปนโรคระบาดทรายแรงของสกร พบไดในสกรทกอาย ท าใหผเลยงตองสญเสยสกรปละมาก ๆ

เพราะโรคนสามารถแพรกระจายไปไดอยางรวดเรว และรนแรง ในทองทหรอฟารมทไมได ฉดวคซนปองกนโรคอยางสม าเสมอ สกรอาจตายไดถง 100 เปอรเซนต โรคนท าความเสยหายแกเศรษฐกจของประเทศอยางมาก เนองจากเปนอปสรรคตอการสงสกรออกจ าหนายไปตางประเทศ

สำเหต เกดจากเชอไวรส ชอ Tortor suis ระยะฟกตว 3 วน – 3 สปดาห แตโดยทวไป 1 สปดาห อำกำร ชนดเฉยบพลน คอ สกรจะตายโดยไมทราบสาเหต ชนดธรรมดา คอ สกรจะซม ไมกนอาหาร หางตก หลงโกง หนาวสน ชอบนอนสมทบกน มไขสง

105-107 องศาฟาเรนไฮต หรอ 40.5-42 องศาเซลเซยส สวนมากจะทองผก แตบางตวอาจมทองรวงสลบทองผก อจจาระเปนน าสเหลองเทา อาจพบอาการอาเจยนรวมดวย เยอบลกตาอกเสบแดง น าตาไหล

กำรตดตอ 1. โดยตรงจากากรสมผสกบสกรปวย 2. กนอาหารและน าทมเชอโรค 3. การหายใจเอาเชอทอยในอากาศเขาไป 4. เชอโรคเขาทางผวหนง หรอทางเยอตา 5. เชอโรคทตดไปกบพาหะทเขาออกในฟารม เชน ตดไปกบเสอผา รองเทาของคนเลยงหรอม

แมลงวนและนกเปนพาหะของโรค กำรปองกน 1. ฉดวคซนปองกนโรคอยางสม าเสมอ สกรพอพนธท าทก 6 เดอน สกรแมพนธท าทกครงท

หยานม สกรขนและลกสกรควรท าการถายพยาธกอนท าวคซนและท าวคซนครงแรกเมออายประมาณ 6 สปดาห และท าซ าอกครงในอก 2 สปดาหตอมา

2. จดการดานสขาภบาลใหด หมายเหต วคซนอหวาตเชอเปนหามท ากบสกรทออนแอหรอก าลงปวย กำรรกษำ ไมมยารกษาโดยตรง การใหยาปฏชวนะชวยไดเพยงปองกนอาการแทรกซอนทอาจ

ตามมาภายหลง จงควรท าลายโดยการเผาหรอฝง สกรปวยดวยโรคอยางเรอรง อาจตายไดเอง ทงนขนกบสกรแตละตววาจะทนทานตอเชอนไดมากนอยเพยงใด อยางไรกตาม ถงแมจะหายปวยไดเอง แตสขภาพกจะเสอมโทรมมาก เพราะอวยวะตาง ๆ เชน หวใจ ปอด ตบ ล าไส เปนตน เกดการอกเสบ ผลทตามมาคอ สกรแคระแกรน อตราการเจรญเตบโตต า

73

3. โรคพอำรอำรเอส (Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome; PRRS) เปนโรคหรอกลมอาการทางระบบสบพนธและทางเดนหายใจในสกร ปรากฏอยในพนททมการเลยง

สกรหนาแนนทงในยโรปและอเมรกา ปจจบนระบาดไปทวโลก กลมอาการดงกลาวจงมชอเรยกตาง ๆ กน สำเหต เกดจากเชอไวรสพอารอารเอส (PRRS) ในกลม Arteriviridae ซงเปน RNA ไวรสชนดสาย

เดยว ขนาดเลก (45-65 nm) มเปลอกหม เชอถกท าลายไดงายในภาพอากาศรอน (37 องศาเซลเซยส ภายใน 48 ชวโมง) และมความคงทนต าในสภาพกรด-ดาง (คงทนท pH 5.5-6.5) มเซลลเพยงไมกชนดทสามารถใชเพาะเลยงเชอไวรสนได เซลลทใชไดดทสดคอเซลลแมคโคฟาจทเตรยมจากปอดลกสกรอาย 4 -8 สปดาห เชอไวรสนสามารถคงอยในกระแสเลอดไดเปนเวลานาน แมในระยะทตรวจพบแอนตบอดกยงสามารถตรวจพบเชอได นอกจากนนเชอไวรสพอารอารเอสยงมความหลากหลายทางดานแอนตเจน เชอทแยกไดจากอเมรกาเปนคนละชนดกบทางยโรป โดยมคณสมบตของแอนตเจนบางสวนรวมกนบางแตไมเหมอนกนทงหมด เชอทแยกไดจากทางอเมรกาเองมความหลาหลายมากกวาเชอทแยกไดจากทางยโรป เชอไวรสจะถกขบออกมาจากรางกายของสกรปวยทางอจจาระ ปสสาวะ ลมหายใจ และน าเชอ

กำรตดตอ 1. สมผสกบสกรตวทเปนพาหะของโรคโดยตรง เชน การดม การเลย หรอการผสมพนธ 2. กนอาหารหรอน าทมเชอโรค 3. การหายใจเอาเชอโรคทอยในอากาศเขาไป เชอโรคสามารถแพรกระขายในอากาศไดไกลใน

รศม 3 กโลเมตร 4. สมผสวสดอปกรณเครองใชตาง ๆ ภายในฟารมทปนเปอนเชอไวรส หรอการเคลอนยายสกร

ปวยหรอสกรพาหะของโรคเขามารวมฝง 5. เชอโรคสามารถถกขบผานรกในขณะทมการตงทอง อำกำร เชอไวรสพอารอารเอสเพยงอยางเดยวไมท าใหสกรแสดงอาการอยางเดนชด อาการและ

ความรนแรงของโรคขนอยกบชนดของเชอ การจดการฟารม การสขาภบาล ระบบการหมนเวยนอากาศ และสถานภาพสขภาพของสกรในฝง เปนตน เมอมการตดเชอไวรสพอารอารเอสครงแรกในฟารม เชอจะแพรระบาดไปอยางรวดเรวในสกรพนธ

สกรแมพนธ ท าใหเกดความลมเหลวทางระบบสบพนธ เชน การแทง ในระยะทายของการอมทอง (107-112 วน) อตราการเกดมมมและการตายแรกคลอดสง ซงลกษณะดงกลาวเดนชดมากในฝงทไมเคยไดรบเชอไวรสมากอน แมสกรแสดงอาการปวย มไข เบออาหาร หายใจล าบาก การตดเชอมกมสาเหตจากการน าสกรเขามาทดแทน ซงมการตดเชอกอนเขามาในฝงโดยไมไดผานการตรวจกอน

ลกสกรระยะดดนมอาจไดรบเชอไวรสพอารอารเอสผานทางรกของแมสกร ขณะอมทองหรอไดรบเชอหลงคลอด แสดงอาการปวย มไข เบออาหาร หายใจล าบาก อาจแสดงอาการหายใจดวยทองเนองจากสภาวะปอดอกเสบชนด interstituel pneumonia ขนหยอง หยาบ และโตชา นอกจากนอาจตดเชอแทรกซอน เชน Streptococcus suis, Enzootic Pneumonia, Haemophilus parasuis เปนตน ในฝงสกรทเคยไดรบเชอนมากอนและผานพนระยะเสยหายมากแลวระยะหนง พบวาลกสกรไดรบภมคมกนโรคผานแมสกรซงมภมคมกนโรค แตลกสกรอาจแสดงอาการทางระบบทางเดนหายใจในชวงหลงหยานมหรอชวงอนบาล ผลมาจากการลดลงของภมคมกนโรคเฉพาะตอเชอไวรสพอารอารเอส การเพมจ านวนของไวรสในลกสกรและการโนมน าของเชอไวรสพอารอารเอสทท าใหเกดกลไกการปองกนตวเองภายในระบบทางเดนหายใจของลกสกรเสยไป เปดโอกาสใหลกษณะของการตดเชอแทรกซอนจากแบคทเรยหรอไวรสของโรคระบบทางเดนหายใจและอน ๆ รวมดวย

74

สกรขนอาจแสดงอาการเบออาหาร อาการของระบบทางเดนหายใจแบบออน ๆ อาจพบอาการใบหเปนสมวง เนองจากภาวการณขาดออกซเจน ท าใหสกรแคระแกรน โตชาหรอตายในทสด

กำรวนจฉยโรค การตรวจหาภมคมกนโรคตอเชอไวรสพอารอารเอสโดยใชชดตรวจส าเรจรป (ELISA test kit) และ

การตรวจแยกพสจนเชอ โดยการเกบตวอยางซรมจากแมสกรทแทงลก สกรทแทงหรอตายแรกคลอด ซรมของลกสกรปวยหรออวยวะ เชนตอมน าเหลอง ทอนซล มาม ปอด หรอสงทงตว โดยแชเยนในกระตกน าแขง และน าสงทนท ถาไมสามารถสงตรวจไดในวนนน ใหเกบแชชองแขงและควรสงตรวจภายใน 3 วน โดยสงตรวจไดทสถาบนสขภาพสตวแหงชาต กรมปศสตว

กำรปองกน 1. การส ารวจสถานภาพของโรคในฝง โดยการสมตวอยางสกรในฟารมตรวจหาแอนตบอดตอ

เชอไวรสพอารอารเอส 2. ฝงทยงไมพบการตดเชอ (แอนตบอดเปนลบ) มความเสยงตอการตดเชอสง หากมการน าเชอ

ไวรสขามาในฝงท าใหมการระบาดเกดขนรวดเรว รนแรงและอตราการสญเสยสง การควบคมโรคตองเพมมาตรการน าสกรทดแทนเขามาในฟารม มการตรวจสอบอยางเครงครด ควรมาจากแหลงทปลอดเชอไวรสพอารอารเอส กอนน าสกรใหมเขามารวมฝง ควรท าการกกกนอยางนอย 2 ขนตอน คอ กกทตนทางกอนการเคลอนยายและกกทปลายทางกอนน าเขารวมฝง ระหวางทกกควรสมตรวจหาโรคโดยวธทางซรมวทยาดวย และควบคมการเขาออกฟารมโดยอาจใหมการเปลยนเสอผาหรอพนน ายาฆาเชอกอนเขาฟารม

3. ฝงทมการสมผสโรคมาแลว (แอนตบอดเปนบวก) ความเสยงตอความเสยหาย ขนกบอตราการสมผสโรคของสกร หรออตราสวนของสกรทมภมคมกนโรคในฝง และระยะเวลานบแตการตดเชอครงแรกในฝง หากสกรสวนใหญเคยสมผสเชอมานานแลวและใหผลบวกตอแอนตบอดเปนเปอรเซนตสง จะมความเสยงตอการสญเสยอยางรนแรงลดลง แตอาจพบปญหาการสญเสยอยางแอบแฝงบาง โดยเฉพาะในลกสกรอนบาลและสกรขน มกพบปญหาระบบทางเดนหายใจจากเชอพอารอารเอสรวมกบไวรสหรอแบคทเรยอน ๆ จงควรมการจดการทดเพอไมท าใหเกดอาการทรนแรง การใหยาปฏชวนะเพอควบคมโรคแบคทเรยแทรกซอน และการใชวคซนเพอควบคมโรคไวรสระบบทางเดนหายใจ ในลกสกรทมการตดเชอแรกคลอดใหลดภาวะทกอใหเกดความเครยด เชน เลอนการตดหางและการฉดธาตเหลกออกไปประมาณ 3 วนหลงคลอด ในลกสกรทออนแออาจงดหรอเลอนการตดเขยวออกไป แตการผกสายสะดอท าไดในวนแรกคลอด และใหวตามน กลโคส และอเลกโตรไลทแกลกสกรทออนแอ ในแมสกรควรเปลยนสตรอาหารเปนชนดทใหพลงงานสง อยารบผสมพนธแมสกรทเพงแทงลก ควรรออยางนอย 21 วน การผสมครงแรกหลงจากมากรระบาดของโรค ควรใชการผสมเทยมกอนเพอหลกเลยงความไมสมบรณพนธในสกรตวผ ในกรณทมการน าสกรสาวทดแทนหรอสกรพอพนธทปลอดจากโรคพอารอารเอสเขาสฟารม ควรน าสกรดงกลาวไปอยรวมกบสกรเดมทมการตดเชอเพอใหสกรใหมไดรบเชอและสรางภมคมกนขนกอนทจะน าไปใชงาน อยางนอย 1 เดอน เพอปองกนปญหาระหวางอมทอง วธทดทสด คอ การน าสกรสาวไปขงไวใกลกบลกสกรอาย 6 -10 สปดาห เปนเวลานาน 3 สปดาห เพอใหแนใจวามการคดเชอ หลงจากนนรออก 3 -4 สปดาหเพอใหมการสรางแอนตบอดขน จงน าไปใชผสมพนธได

4. ท าวคซนปองกนโรคพอารอารเอสชนดเชอตายใหแกสกรสาวและสกรแมพนธ และวคซนชนดเชอเปนใหแกลกสกรและสกรขน แตวคซนปองกนโรคพอารอารเอสทมอยยงมขอจ ากดในการใช จงควรค านงดงน

4.1 ราคาแพง จงควรค านงถงความคมทน โดยเปรยบเทยบคาใชจายในการท าวคซน และความสญเสยทจะเกดขนกรณทไมใชวคซน เพราะโรคนหากมการจดการทด จะไมท าใหเกดอาการทรนแรง

75

4.2 ชนดของเชอทน ามาท าวตซน หากไมใชเชอชนดเดยวกนหรอใกลเคยงกบชนดทท าใหเกดโรคในฟารมจะใหภมคมกนโรคทไมด

4.3 ภมคมกนทเกดขนและตรวจพบจากซรมไมสามารถแยกไดวาเกดจากวคซนหรอการตดเชอ 4.4 วคซนทผลตจากเนอเยอทไมบรสทธ อาจน าโรคอน ๆ ตดมาถงสกรได 4.5 การใชวคซนเชอเปนเชอไวรสสามารถผานออกมาทางน าเชอไดเปนเวลานาน และอาจม

ผลใหตวอสจมรปรางผดปกตและเคลอนไหวชาลง นอกจากนในสกรอมทอง อาจผานรกไปถงลกออน ท าใหเกดการตดเชอในลกออนได

กำรรกษำ 1. ไมมยารกษาโดยตรง การรกษาสกรทปวยจงเปนการรกษาตามอาการปวย และการบ ารง

รางกายสตวปวย เชน การใหสารเกลอแร วตามน การเปล ยนสตรอาหารทใหพลงงานสงและใหยาปฏชวนะเพอปองกนการตดเชอแทรกซอน ซงอาจใหโดยการฉด ผสมน า หรอผสมอาหาร

2. การรกษาความสะอาดและฆาเชอโรคอยางสม าเสมอ เพอลดจ านวนเชอไวรสทหมนเวยนภายในฝง

4. โรคเอพพหรอโรคปอดและเยอหมปอดอกเสบ (Actinobacillus) มชอเดมวาฮโมฟลส พาราฮโมลยดคส จากการปรบปรงสายพนธสกรใหมสมรรถภาพการ

เจรญเตบโตสง คณภาพซากด อตราเปลยนอาหารด สงผลทางลบตอสขภาพ ท าใหความตานทานโรคต าลง โดยเฉพาะโรคระบบทางเดนหายใจ นอกจากนในชวงเศรษฐกจตกต าหลง พ.ศ. 2540 ไดมการซอขายสกรเลกเพอเขาขน เนองจากราคาลกสกรต ามการน าเอาสกรจากตางแหลงมารวมกนเปนจ านวนมาก มการเลยงในสภาพแออด และมการเคลอนยายสกรไกล ๆ ท าใหเกดการน าโรคเอพพมากบตวสกรและระบาดอยางรนแรงจนไมสามารถควบคมรกษาไดดวยระบบและวธจดการสขภาพแบบเดม ผเลยงจ าเปนตองเพมปรมาณยาในอาหาร หรอเปลยนกลมยา หรอหาวคซนชนดทใหซโรไทปตรงกบชนดเชอยอยทเกดขน แตไดผลเพยงบางสวนและตองใหยาในระดบสงผสมอาหารเพอควบคมโรคตดตอกนเปนเวลานาน

สำเหต เกดจากเชอ Actinobaclllus pleuropheumoniae อำกำร สกรจะปวยเปนโรคปอด pneumonia หรอ pleuropneumonia ไดงาย สกรปวยจะไมกน

อาการทมยาผสมอยหรอกนไดเพยงเลกนอย ท าใหไมไดรบยาในการรกษาหรอไดรบในปรมาณเพยงเลกนอย ท าใหการรกษาไมไดผล สกรปวยหนกขนและตายในวนตอมา หากมการใหอาหารแบบถงอตโนมตยงไมทราบวาสกรตวใดไมกนอาหาร ท าใหสกรไมไดรบการรกษา ดงนนหากมแนวโนมความรนแรงมากขนใหรบรกษา

กำรรกษำ การฉดยาปฏชวนะ เชน เซโฟแทกซม หรอเซฟตรอาโซน หรอเจนตามยซน หรอกานามยซน หรอเอนโรฟลอกซาซน ชนดใดชนดหนงหรอรวมกน ในขนาดรกษาทกตวเปนเวลา 3 วนตดตอกน แลวตามดวยการใหยาปฏชวนะเซฟาเลกซน หรอแอมพซลลนในอาหารกนตดตอกนไปอกประมาณ 2 สปดาหหรอจนกวาโรคสงบ

5. โรคเอนซตกนวโมเนย (Enzootic Pneumonia, EP) เชอไมโคพลาสมา (Mycoplasma) เปนจลชพกงแบคทเรยกงไวรสทกอปญหามากในอตสาหกรรม

การเลยงสตวทวโลก เชอไมโคพลาสมาทกอใหเกดโรคและเปนปญหาส าคญมากในอตสาหกรรมการเลยงสกร มอยประมาณ 2 - 3 ชนด คอ

76

1) ไมโครพลำสมำไฮโอนวโมนอ (mycoplasma hyopneumoniae, Mh) ท าใหเกดโรคปอดเอนซตกนวโมเนยหรอปอดอกเสบจากเชอไมโคพลาสมาไฮโอนวโมนอมผล

ท าใหสกรแสดงอาการหอบไอ เนองจากโรคนมลกษระการกอโรคแบบเรอรง สกรทแสดงอาการหอบไอ เปนชวงทเกดการอกเสบแบบเรอรงในสวนของเนอเยอปอดรอบหลอดลม สวนใหญเกดในชวงน าหนก 30-50 กโลกรม หรออาจกอปญหาไอเรอรงในบางฟารมตลอดชวงการขน

2) ไมโคพลำสมำไฮโอไรนส (Mycoplasma hyorhinis) ท าใหเกดโรคในลกสกรอนบาลชวงอาย 3-10 สปดาห โดยท าใหเกดการอกเสบของเยอ

เสอมทวรางกาย สกรอนบาลชวงอาย 3-10 สปดาห โดยท าใหเกดการอกเสบของเยอเสอมทวรางกาย (polyserositis) และขอทวไปอกเสบ (polyarthritis) ลกสกรแสดงอาการขากะเผลกและหายใจล าบาก เนองจากมการอกเสบแบบนมไฟบรนคอนขางรนแรงภายในชองอก ทงนมลกษณะใกลเคยงมากกบโรคเกลสเซอร (Glaesser.s Disease) ทเกดจากเชอฮโมฟลสพาราซอส (Hemophilus parasuis) โดยมขอแตกตางทเดนชดตรงทโรคเกลสเซอร สวนใหญท าใหสมองอกเสบรวมดวย ท าใหสกรปวยชกตายไดในชวงหลงหยานม

3) ไมโคพลำสมำไฮโอซนโนวอ (Mycoplasma hyosynoviae) เปนเชอไมโคพลาสมาทกอใหเกดขออกเสบในสกรขนชวงอายประมาณ 3 เดอนขนไปถงชวง

ใกลขาย ท าใหสกรขนแสดงอาการขากะเผลกและเดนขาแขง ในลกษณะของการเกดโรคทคอนขางเฉยบพลน ในบรรดาเชอไมโคพลาสมาทงสามชนด เชอไมโคพลาสมาไฮโอนวโมนอ เปนตวส าคญทสด

เพราะกอใหเกดโรคเอนซตกนวโมเนย ซงจดเปนโรคตดตอทส าคญทสดในระบบทางเดนหายใจของสกรและมการระบาดแพรหลายในฝงสกรทงในประเทศและตางประเทศ

กำรตดตอ ทางการหายใจ โดยแมสกรจะเปนตวแพรโรคทส าคญ โดยแมสกรจะไมแสดงอการผดปกตใหเหน เนองจากมความตานทานโรคจากการสมผสเชอหรอปวยในชวงทเปนสกรเลกหรอสกรรน ลกสกรมโอกาสตดเชอตลอดทอยในซองคลอดจากแมสกรทแพรเชอออกมาทางลมหายใจ โดยเฉพาะในชวงหลงคลอดใหม ๆ

กำรปองกน 1. การใชยาปฏชวนะเพอลดการแพรเชอจากแมสกรไปยงลกและลดการแพรเชอของลกสกร

ดวยกนในเลาอนบาล โดยใชยาปฏชวนะผสมในอาหารแมสกรเลยงลกตงแต 1 สปดาหกอนคลอดตอเนองถงหลงคลอด 1-2 สปดาห รวมเปน 2-3 สปดาหตดตอกน หรออาจตลอดชวงอายการเลยงลก และผสมในการอหารลกสกรใหกนตอเนองจนถง 2 สปดาห หลงหยานม อายประมาณ 6 สปดาห ชนดยาปฏชวนะทใชดงน ไทโลซน (tylosin) กลมยาเตตราซยคลน (tetracyclines) ลนโคมยซน ( lincomycin) สไปรามยซน (spiramycin) ไทอะมลน (tiamulin) และโจซามยซน (josamycin)

2. การใหวคซน ฉดแมสกรพนธกอนคลอด 2 สปดาห และฉดใหลกสกร 2 ครง ทอายครอบ 1 และ 3 สปดาห

77

6. เซอโคไวรสสกร (Circovirus infection in Swine. PCV-2) โรคนมกพบในสกรอนบาลมผลท าใหลกสกรผอมลงอยางรวดเรว ตอมน าเหลองทวรางกายบวมโต

ขนอยางเหนไดชด หายใจล าบาก ทองเสยเปนครงคราว ผวหนงซดเกดดซาน จงเรยกอาการเหลานวา กลมอาการ post-weaning multisystemetic wasting syndrome (PMWS) นอกจากนยงสามารถท าใหเกดกลมอาการ porcine dermatitis and nephropathy syndrome (PDNS) และกลมโรคซบซอน porcine respiratory disease complex (PRDC) ดวย

สำเหต เกดจากเชอไวรสสายพนธ PCV-2 ซงเปนไวรสขนาดเลกทม DNA ลกษณะเปนวงกลม (single stranded circular DNA genome) ไมมเหลอกหม มความคงทนในสงแวดลอมไมเหมาะสมและยาฆาเชอโรคหลายชนด เชอไวรสชนดนมคณสมบตท าลายระบบภมคมกนโรค ท าใหเกดภาวะภมคมกนโรคบกพรอง

ระบำดวทยำกลมอำกำร PMWS ตวทบงบอกถงการการตดเชอไวรส PCV-2 คอ การเกดกลมอาการ PMWS จากรายงานการเกด

อาการ PMWS เปนครงแรกใน ค.ศ. 1991 ทประเทศแคนนาดา ปจจบนมการระบาดในหลายประเทศ เชน ทวปอเมรกาเหนอและใต หลายประเทศทางยโรปและเอเชยรวมถงประเทศไทยดวย กลมอาการนเปนปญหาอยางมากในสกรอนบาลและสกรขน เมอเปนโรคอบตใหมส าหรบฟารมทไมเคยตดเชอมากอนท าใหมความรนแรงสงมากทงในสกรหลงหยานม สกรเลก สกรรน และในฝงแมพนธ สามารถตรวจพบไวรสจากซากลกสกรอายระหวาง 5-18 สปดาห อาการทพบคอ ลกสกรไมโตเมอเทยบกบลกสกรตวอนในชดเดยวกน ตอมาน าหนกลดและผอมโทรม บางครงอาจแสดงลกษณะของปอดอกเสบรวมกบอาการทองเสย สกรปวยไมตอบสนองตอการใหยาปฏชวนะหรอการบ าบดรกษาใด ๆ หรอถงแมวาจะใหการดแลอยางใกลชดแตลกสกรยงคงสญเสยน าหนกตวไปเรอย ๆ

ระบำดวทยำกลมอำกำร PDNS การเกดกลมอาการ PDNS พบตงแต ค.ศ. 1993 เกยวของกบการตดเชอไวรส PCV-2 สกรอาจไม

แสดงอาการปวย ไมมไข แตพบแผลหลมในกระเพาะอาหารและรอยโรคทผวหนงในบรเวณสวนขาหลงดานใน ดานทายล าตว และพนทอง รอยโรคอาจมตมแดงเปนปนกวางหรอเปนดวงโต มหนองแหงกรงปกคลม และมเศษสะเกดสด า สกรทปวยอาจตายหรอบางครงหายเองไดแมไมท าการรกษา เมอท าการผาซากชนสตรพบวาไตบวมสซดขยายใหญและมจดเลอดออกขนาดเลกทผวไต จากการสองกลองจลทรรศนพบรอยโรคของการเกดการแพจากการตอบสนองของระบบภมคมกนในรางกาย โดยกลมอาการเหลานเกดจากเชอไวรส PCV-2 รวมกบเชอแบคทเรย Pasteurella multocida

ระบำดวทยำกลมอำกำร PRDC สหรฐอเมรกาพบกลมอาการ PRDC ซงเกยวของกบการตดเชอ PCV-2 รวมกบการตดเชอ

Pasteurella multocida, swine influenza, PRRS virus หรอ Mycoplasma hyopneumoniae มผลท าใหเปนโรคเรอรงและมกเกดการระบาดของกลมโรคทางเดนหายใจอยางรนแรงตามมา เมอเกดการระบาดจะไมพบการตอบสนองตอยาปฏชวนะ เปนผลใหสกรมการตายมากกวาปกตสงขน 2 -10 เทา รอยโรคอนทเกยวของกบ PCV-2 อาจเปนการเสยหายของระบบสบพนธในแมสกร ล าไสอกเสบ แสดงอาการโรคทางระบบประสาท จากการชนสตรซากในลกสกรทผอมแหงพบวามหลายต วทมแผลหลมหรอการอกเสบใน กระเพาะอาหาร มบรเวณเลอดออก ตอมน าเหลองบวมโตทวรางกาย มรอยโรคทบงชถงภาวการณอกเสบอยางรนแรงและยงมการเสอมสลายของเซลลปอด ตบออน ไต ตบ กลามเนอหวใจ และเนอเยอตอมน าเหลองทวไป

78

กำรปองกน 1. มการกกกนสกรใหม กอนน าเขาฝงตองตรวจเชอไวรส PCV-2 ใหไดผลลบ จงน าเขาฝงท

ปลอดโรค 2. ลกสกรแรกคลอดตองใหนมน าเหลองอยางเพยงพอโดยทนท 3. ลดการฝากเลยงลกสกรหรอไมควรท าเลยในขณะทมการระบาดของโรคอย หรอน าสกร

ออนแอมาเลยงรวมกน หากเปนไปไดควรท าลายเพอลดจ านวนเชอทแพรระบาดในฝง 4. ลดขนาดของฝงสกร 5. มระบบการน าสกรเขาหมด-ออกหมดในระดบโรงเรอนหรอฟารม 6. ควบคมสงแวดลอมใหมการระบายอากาศดในทกโรงเรอน 7. มการปองกนการน าเขาและการแพรกระจายเชอจากผเขาเยยมฟารม หน แมลง นก

สตวอน ๆ และยานพาหนะทเขาออกฟารม โดยตองมการอาบน าและฆาเชอโรคกอนเขาฟารม มการท าความสะอาดโรงเรอนและอปกรณอยางดไมใหเปนแหลงเพาะเชอและเพาะพนธสตวอน ๆ

กำรรกษำ 1. ไมมการรกษา หากมการตดเชอแบคทเรยอนกอนมการตดเชอไวรส PCV-2 อาจใชยา

ปฏชวนะชวยควบคมโรคไดบาง 2. ท าการรกษาโรคแบคทเรยแทรกซอนทเกดขนโดยการใชยาปฏชวนะวงกวางในรปการกนเพอ

ลดความรนแรงของโรค หรอใชเคมบ าบดโดยเฉพาะในชวงเกดความเครยด เชน จากการท าวคซนตางๆ การขนสงเคลอนยาย การรวมฝงและแยกสกรทไมตอบสนองตอการรกษาออกจากฝง

3. ก าจดหรอลดปญหาการเกดโรค PRRS รวมดวย โดยการท าวคซน หรอลดการเคลอนยายสกร หรออยาใหเกดความเครยดกบสกร

4. ก าจดหรอลดปญหาการเกดการตดเชอไวรสไขหวดใหญสกรรวมดวย โดยการท าวคซน 5. หากพบวามการตดเชอพารโวไวรสในสกรในระยะเวลาทเกดโรคจากเชอไวรส PCV-2 ใหท า

วคซนปองกนโรคพารโวไวรสในสกรขนดวย 6. ลดปญหาโรคปอดอกเสบทเกดจากเชอ Mycoplasma Hyopneumoniae โดยการท าวคซน

หรอท าการรกษาทางยา ทงยาฉดและยาผสมอาหาร เชน ยากลม macrolides pleuromutilins 7. หากพบวาท าการแกปญหาดวยวธตาง ๆ แลวไมไดผล ควรเปลยนแหลงทมาของพนธกรรม

สกรในฟารมหรอเปลยนสายพนธของสกรเปนสายพนธอนทมความตานทานตอโรคไดดกวา

7. โรคกระเพำะอำหำรและล ำไสอกเสบตดตอ หรอ โรคทจอ (Transmissible Gastro-enteritis;

TGE) เปนโรคระบาดของทางเดนอาหารทเกดอยางรนแรงในลกสกร อตราการเกดโรคอละอตราการตาย

สงถง 100 เปอรเซนต สำเหต เกดจากเชอไวรสสกล Coronavirus และวงศ Coronaviridae กำรตดตอ

1. กนอาหารหรอน าทมเชอโรคปะปนอย 2. การหายใจทเอาเชอโรคเขาไป

ระยะฟกตว 14 ชวโมง – 4 วน

79

อำกำร อาการของโรคจะรนแรงในลกสกรทมอายต ากวา 3 สปดาห อาการแรกทพบคอ อาเจยน (มตะกอนน านม) และมอาการทองเสยตามมา ซงอาการทองเสยจะพบไดเมอสกรสมผสกบเชอโรคแลวนาน 18-30 ชวโมง

กำรปองกน 1. ท าวคซนปองกนโรคทจอ ตามโปรแกรมทก าหนดไว 2. มการจดการควบคมโรคทเขมงวด 3. มการสขาภบาลทด 4. มการเลยงดและการใหอาหารทด 5. ก าจดสตวทสามารถเปนพาหะของโรค 6. มการกกโรคและตรวจโรคสขกรใหม

กำรรกษำ ไมมยาทจะใชรกษาโดยเฉพาะ นอกจากจะรกษาตามอาการโดย 1. ใหน าเกลอ เพอทดแทนน าและอเลคโทรไลททสญเสยออกมากบอจจาระ 2. ใหความอบอนอยางเพยงพอแกลกสกรปวย 3. ใหยาปฏชวนะละลายน า เพอปองกนโรคแทรกซอน

8. โรคขอบวมอกเสบเปนหนอง (Suppurative arthritis หรอ Purulent arthritis) พบไดในสกรทกชวงอาย แตพบมากในลกสกรทมการตดสายสะดอไมสะอาด เปนโรคทกอใหเกด

การสญเสยทางเศรษฐกจจากอตราการเจรญเตบโตทลดลง เนองจากเปนโรคแบบเรอรง คณภาพซากลดลงและตายได

สำเหต เกดจากเชอแบคทเรยหลายชนด คอ Streptococcus spp.. Stphylococcus spp. และ Corynebacterium pyogenes ทงนพบกวา Streptococcus spp. และ Stphylococcus spp. เปนสาเหตสวนใหญในลกสกรกอนหยานม ขณะท Corynebaterium pyogenes จะเปนสาเหตสวนใหญในลกสกรหลงหยานม

กำรตดตอ 1. การหายใจเอาเชอโรคเขาไป 2. เชอโรคเขาทางบาดแผลหรอรอยถลอกทเยอเมอกหรอผวหนง เชน การตดเขยว ตดหาง

รอยถลอกทผวหนง การตอน การตดสายสะดอ การฉดยา เปนตน อำกำร สกรมอาการขออกเสบบวมแดงและเจบปวดมาก การอกเสบเกดทขอขา ขอเขา และขอ

บรเวณปลายกบของขาหนา ซงท าใหสกรนอนอยกบทไมยอมเคลอนไหวบางรายอาจพบฝเกดขนทเนอเยอโยรอบขอได เดนขากะเผลก (lameness) น าหนกลด ขนหยาบกราน ในรายทขออกเสบเปนเวลานาน อาจพบรเปดของแผลชอนทะล (fistula) ซงจะมหนองไหลออกมาและจ าไหลมากเมอใชมอบบกดบรเวณขอทบวม รายทเปนเรอรงเชออาจแพรกระจายไปตามกระแสเลอด และท าใหเกดการอกเสบของอวยวะตาง ๆ ทเชอไปอยเฉพาะท ทพบเสมอ ไดแก เยอหมสมองอกเสบ ขอสนหลงอกเสบ เปนตน ท าใหสกรแสดงอาการหลงโกงหรออมพาตของสวนทายล าตว (paraplegia) หากท าการเจาะขอจะพบหนอง หนองจากเชอ streptococci และ staphylococci ในระยะแรกมลกษณะเปนครมสขาว ในรายเรอรงมลกษณะคลายเนยแขง หนองจากเชอ C. pyogenes มลกษณะขน สเหลองหรอสเขยวแกมเหลอง

กำรปองกน 1. มการตดสายสะดอหรอใชเขมฉดยาทสะอาด 2. มการสขาภบาลทดและการจดการทดและสะอาด

กำรรกษำ ใชยาปฏชวนะ เชน ยากลมเพนนซลนหรอยากลมเตตราไซคลน เปนตน

80

9. โรคเกลสเซอรหรอโรคเยอเสอม (Glasser’s disease หรอ Porcine polyserositis and polyarthritis)

เปนโรคตดเชอทพบในสกรทกชวงอาย แตโดยปกตจะพบมากในสกรเลกชวงอาย 2 สปดาหหรอ 4 เดอน แตพบมากทสดคอชวงหลงหยานม (อาย 5 - 8 สปดาห) เชอวามสาเหตจากความเครยด ซงอาจเกดจากการหยานม การขนยาย การยายคอกหรอโรคเรอน การเกดโรคมกเกดภายหลงมภาวะเครยด 2 - 7 วน อาจมสกรเพยงตวเดยวหรอหลายตวในกลมปวย อตราการตาย 10 - 50 เปอรเซนต

สำเหต เกดจากเชอแบคทเรย Hemophilus parasuis (H. parasuis) ซงเปนแบคทเรย แกรมลบรปกลมร มหลายซโรไทปกอโรคในสกร

กำรตดตอ 1. การหายใจเอาเชอโรคเขาไปแลวกลายเปนการตดเชอแอบแฝง ( latent infection) ท

ทางเดนหายใจของสกร เมอเกดภาวะเครยดเชอจะแทรกเขาไปท าใหเกดภาวะเลอดมแบคทเรยและเกดการอกเสบของเยอเสอมขอทวไป การเกดโรคอาจจะเปนชวงเดยวกบทสกรหมดภมคมกนทไดรบจากแมทางนมน าเหลอง

2. การน าสกรทไมมภมคมกนหรอไมเคยสมผสกบเชอชนดนเขามารวมกลมกบสกรทเปนพาหะ (มการตดเชอแฝง) พบไดในฝงสกรสวนใหญ ท าใหเกดการระบาดของโรคคอนขางรนแรงจนกวาฝงสกรนนจะมภมคมกนเกดขน

อำกำร ในภาวะโลหตเปนพษจากการตดเชอฮโมฟลส รางกายลกสกรมการสงผานซรมเขาสชองวางสวนตาง ๆ ของรางกายมากขน ไมวาจะเปนชองอก ถงหมหวใจชองทอง ชององเชงกราน รวมทงบรเวณขอตอตาง ๆ สงผลใหมการสะสมไฟบรน (fibrin) เพมมากยงขนตามล าดบ สกรมอาการไขสงปานกลางถงสง (104-105 องศาฟาเรนไฮต) ไมกนอาหาร เฉอยชา อตราการเตนของหวใจสง 160 ครง/นาท เยอตาขาวสแดง การบวมน าของหนงตาและใบห เดนขากะเผลก ขอบวมและแสดงอาการเจบปวดเมอคล าตรวจหรอสงเสยงรองเมอลกขนยน สกรปวยจะยนดวยปลายกบและเดนลากขาโดยมชวงกาวสน ๆ อาจมอาการหายใจล าบากในลกษณะหายใจแบบตน มการยดสนหว และอาปากหายใจในรายรนแรง อาการของเยอหมสมองและสมองอกเสบ ท าใหกลามเนอสนกระตก กลามเนอขาหลงทงสองไมประสานกน อมพาตโดยลมตวลงนอนตะแคงและมการดนรนเพอจะลกขน ซงเปนลกษณะทางคลนกทพบไดเปนสวนใหญ สกรสวนใหญตายภายใน 2-5 วนหลงเรมอาการปวย สกรทมชวตรอดจะเกดขออกเสบแบบเรอรง (chronic arthritis) หรออาจเกดการอดกนของล าไสไดในบางราย ในฤดกาลทมฝนตกชกละอองฝนสาดเปยกและอากาศหนาวเยนจะพบกรณปญหารนแรงมาก

เมอเปดผาซากจะพบเยอเหนยวสขาวเหลองใสหรอขนเหมอนกาวแขงแปงเปยก ซงเกดจากการรวมตวสะสมของไฟบรนในชองอก ถงหมหวใจ ชองทอง โดยเฉพาะชองทอง ท าใหอวยวะภายในถกยดตรงตดกนทกสวนเปนกอนกลมขนาดใหญซงเปนลกษณะคอนขางเฉพาะของโรคน

กำรปองกน 1. เมอมการขนยายหรอการรวมกลม ควรใหยาซลโฟนาไมด (sulfonamide) หรอซนโฟนา

ไมด-ไตรเมทโทพรม (sulfonamide-trimethoprime) ผสม 2. ควรใสยาปฏชวนะหรอเคมบ าบดผสมอาหารหรอน าดมกนเพอควบคมปองกนโรค เชน ชนด

ยาในกลมเบตาแลคแตม กลมเตตระไซคลน กลมมาโครลดส ลงโคซามดสหรอกลมควโนโลนส ตวยาเอนโรฟลอกซาซนผสมในอาหารมกออกรสขม อาจท าใหสกรไมกนได

3. ใหยาทควบคมโรคระบบทางเดนอาหาร เชน อะมโนกลยโคไซดสลเปปไทด เพอท าใหสขภาพสมบรณ แขงแรงยงขน

81

กำรรกษำ ควรรบรกษาใหเรวทสด ดวยการฉดยารกษาและฉดซ าทก ๆ 24 ชวโมง (กรณไมใชยาชนดออกฤทธนาน) ตดตอกน 5-7 วน สกรตวอนในคอกเดยวกนตองใหยาเพอปองกนหรอควบคมการระบาดของเชอ ยาทใชตองใหในปรมาณสงเพอใหยาในกระแสเลอดสงพอทจะเขาไปในไขสนหลง และแพรเขาไปในขอทอกเสบ

ยาทใช คอ ยาเพนนซลลน (penicillin) แอมพซลลน (ampicillin) ซนโฟนาไมดไตรเมทโทพรม และเตตราไซคลน (tetracycline)

10. โรคทองเสยในลกสกรทเกดจำกเชออ.โคไล (Colibacillosis) เปนโรคตดเชอทางเดนอาหาร พบวาเปนไดกบสกรทกอายโดยเฉพาะลกสกร สำเหต เกดจากเชอแบคทเรยอ. โคไล (Escherichia coli; E. coli) เชอนสามารถพบไดในทางเดน

อาหารปกต และเมอรางกายสกรออนแอนเชอโรคกจะเพมจ านวนมากขน เปนผลใหสกรปวย อำกำร ความรนแรงของโรคขนอยทอายของสกรทปวย คอ ถาเปนกบลกสกรแรกคลอดมกพบวา

ลกสกรปวยจะตายดวยอาการโลหตเปนพษ โดยไมพบอาการทองเสย ส าหรบลกสกรปวยทไมตาย จะพบอาการทองเสย ขนหยาบ รางกายสญเสยน า และผอมแกรน สวนสกรรนทเกดอาการทองเสยเนองจากเชออ.โคไล มกเนองมาจากการกนหรอหายใจเอาเชอโรคตวนเขาไป

กำรปองกน 1. มการจดการเลยงดทดทงแมสกรและลกสกร 2. มการสขาภบาลทด 3. ลกสกรแรกคลอดตองใหไดกนนมน าเหลองจากแมสกร

กำรรกษำ ใชยาปฏชวนะ เชน ยานโอมยซนหรอยาสเตรปโตมยซน หรอยาโคลสตน หรอยากลมสงเคราะห

11. โรคโพรงจมกอกเสบ (Atrophic rhinitis, AR) เปนกบระบบทางเดนหายใจ พบไดในสกรทกชวงอาย มอตราการเกนโรคสงแตมอตราการตายต า สำเหต เกดจากเชอแบคทเรย 2 ชนดรวมกน คอ Bordetella bronchiseptica (Bb) และ

Pasteurella multocida (Pm) ชนดสรางสารพษท าใหเกดการฝอลบอยางรนแรงของ turbinate bone และจมกผดรป

กำรตดตอ 1. การหายใจเอาเชอโรคเขาไป 2. การสมผสกบสกรปวยโดยตรง 3. การกนน าและอาหารทมเชอโรคปนอย

อำกำร จาม เลอดไหลออกจากจมก มกพบอาการทงสองในสกรทมอายนอยกวา 4 สปดาห เยอบตาอกเสบและมคราบน าตา จมกและ/หรอยากรรไกรปากบนหดสนและจมกบดเบยว ปญหาทางเดนหายใจมมากขน ปอดบวม สญเสยประสทธภาพการผลตสกรใหญทเปนโรคนพบวาไมมผลท าใหจมกบดเบยวหรอยน แตจะเปนตวอมโรคและจะแพรเชอโรคเมอสกรเครยด

กำรปองกน 1. การกกโรคและตรวจโรคสกรใหม 2. ศกษาแหลงทมาของสกรใหมวามโรคนระบาดหรอไม 3. ก าจดหน แมว และสนข ออกจากโรงเรอน เพราะสตวเหลานเปนพาหะของโรค

82

4. การจดการควบคมโรคทเขมงวด 5. การเลยงดดและอาหารด 6. การสขาภบาลทด

กำรรกษำ ใชยาปฏชวนะชนดทออกฤทธและท าลายเชอโรคไดกวางหรอยาซลโฟนามาย เชน ยาซลฟาเมทธาลน ซลฟาไทอะโซน เปนตน

12. โรคไฟลำมทง (Erysipelas) เปนโรคระบาดทสามารถตดตอถงคนได ความรนแรงของโรคอาจมผลเนองจากพนธกรม

คณคาของอาหารทใชเลยง การสขาภบาล อณหภมของสภาพแวดลอมหรอฤดกาล สำเหต เกดจากเชอแบคทเรย Erysipelothrix rhusiopathiae กำรตดตอ

1. การกนน าและอาหารทมเชอโรคปนอย 2. การสมผสกบสกรปวยโดยตรง

ระยะฟกตว 3-4 วน อำกำร อาการม 4 แบบ คอ 1. แบบทหนง สกรปวยแสดงอาการแบบฉบพลนและอาจตายไดโดยไมแสดงอาการปวยใหเหน

อาการทพบคอ ไขสง 104-108 องศาฟาเรนไฮต ซม เบออาหาร หนาวสน นอนสมกน ตาแดง ไอ มขมกขตา ทองผกตามดวยอาการทองเสยอยางรนแรง บางตวอาจพบอาการอาเจยน

2. แบบทสอง สกรปวยแสดงอาการทผวหนง คอ พบอาการบวมทผวหนง ลกษณะคลายรปขาวหลามตดหรอเปนหยอมสแดงจนถงสมวงทบรเวณทอง ตนขาและล าตว สกรปวยทฟนจากโรคจะพบวาผวหนงทมรอยโรคจะลอก

3. แบบทสาม สกรปวยแสดงอาการทขอขา คอ เดนขากระเผลกหรอเดนในลกษณะขาไมสมพนธกน เกดจากขออกเสบโดยเฉพาะทขอเขาหนาและเขาหลง

4. แบบทส สกรปวยจะตายแบบทนทหรออาจพบอาการบวมทปลาย จมก ห และสวนอนของรางกาย

กำรปองกน 1. การกกโรคและตรวจโรคสกรใหม 2. การจดการควบคมโรคทเขมงวด 3. การเลยงดดและอาหารด 4. การสขาภบาลทด

กำรรกษำ ใชยาปฏชวนะในกลมของยาเพนนซลนและยาปฏชวนะทออกฤทธท าลายเชอไดกวาง

13. โรคซลโมแนลโลซสหรอพำรำไทฟอยด (salmonellosis) โรคนเปนโรคระบาดทพบไดกบสกรทกอาย อตราการเกดโรคสงและอตราการตายสง สำเหต เกดจากเชอแบคท เรยกรมลบ ในสกลซลโมเนลลา ( salmonella) ม 2 ชนด คอ

Salmonella choleraesuis และ Salmonella typhisuis กำรตดตอ 1. การกนอาหารและน าทมเชอโรคปนอย 2. การกนกระดกปนทมเชอโรคปนอย 3. การสมผสกบสตวฟนแทะหรอนกปาทเปนตวพาหะของโรค

83

ระยะฟกตว 1-2 วน อำกำร อาการปวยทพบไดมอย 4 แบบ คอ 1. แบบทหนง มกพบกบลกสกร โดยอาการปวยจะเกดแบบฉบพลนไขสง 105 - 107 องศา-

ฟาเรนไฮต สกรจะซมและตายภายใน 24 - 48 ชวโมง นอกจากนยงพบวาผวหนงมสแดงเขมจนถงสมวง โดยเฉพาะทขอบตาและใตทอง อาการทางประสาทอาจพบและอตราการตายสงถง 100 เปอรเซนต

2. แบบทสอง มกพบกบสกรทมอายมากหรอสกรใหญ อาการทพบได คอ ไขสง 105 - 107 องศาฟาเรนไฮต ทองเสยเปนน าอยางรนแรง อจจาระมกลนเนา เปนมกและอาจพบเยอเมอกของล าไสปนดวย

3. แบบทสาม อาการทพบคอ ไขสง 103 - 104 องศาฟาเรนไฮต เบออาหาร อจจาระนม และบางรายพบอาการสญเสยน า เชน ผวหนงขาดความยดหยน ตาจมลก ขนลก ซบผอมลงเรอย ๆ และตายในทสด

4. แบบทส อาการทพบคอ ทองเสย โดยพบเปน ๆ หาย ๆ ผอมแหงและตอบสนองตอการรกษาไดนอย (อจจาระอาจปกตหรออาจมมกหรอเลอดปน)

กำรปองกน 1. ก าจดสกรทเปนตวอมโรค 2. การกกโรคและตรวจโรคสกรใหม 3. การจดการควบคมโรคทเขมงวด 4. ระวงการใชวตถดบอาหารสตวจากโรงฆาสตว 5. การสขาภบาลทด

กำรรกษำ ใชยาปฏชวนะ เชน ยานโอมยซน หรอยาเตตราไซคลน หรอยาซลโฟนามาย หรอ ยาไนโตรฟราโซน

14. โรคแทงตดตอหรอบรเซลโลซส (Brucellosis, Undulent fever, Mediter ranean fever) เปนโรคตดตอทมการระบาดแพรหลายทวไปในสตวเลยง เชน โค แพะ แกะ และสกรในคน

สามารถตดโรคนได สำเหต เกดจากเชอแบคทเรยบรเซลลา (brucella) ซงมอยหลายสายพนธยอย กำรตดตอ

1. กนอาหารและน าทมเชอปะปนอย 2. เชอโรคเขาทางบาดแผล หรอเยอบตาง ๆ 3. การผสมพนธ 4. ทางน านมและสงขบถายจากการแทงลกของสตวทเปนโรค

อำกำร ในสตวแมพนธมกแทงลกหลงจากตงทองได 5 เดอน แตถาไมแทงลก ลกทออกมาจะออนแอและมกเกดโรคแทรกซอน ถาเปนแบบรนแรงอาจเกดอาการโลหตเปนพษตาย ถามดลกอกเสบเรอรงท าใหเกดอาการเปนหมน เปนสดไมสม าเสมอ ผสมไมคอยตด ซงอาจเปนแบบถาวรหรอชวคราวกได นอกจากนรปรางลกษณะทวไปไมคอยสมบรณ น าหนกลด เกดเนองอกทขอเขา และในบางรายเกดเตานมอกเสบ สตวบางตวไมมอาการใด ๆ เลย แตเปนตวแพรเชอโรคไดในการผสมพนธตามธรรมชาตหรอผสมเทยม สวนในสตวพอพนธมอาการอกเสบของอณฑะและผวของอณฑะ ท าใหเปนหมนและเปนตวแพรเชอโรคในการผสมพนธ

84

กำรปองกน 1. ฉดวคซนปองกนโรคในลกสตวเพศเมยอาย 3-8 เดอน 2. ท าการตรวจสอบโรคแทงตดตอทก 6 เดอน

กำรรกษำ ไมมยารกษาใหหายขาด เพยงแตท าใหเชอโรคสงบลงชวคราวแลวโรคจะกลบเปนขนไดอก 15. โรคเลปโตสไปโรซส (Leptospirosis) เปนโรคทเกดกบสกรไดทกชวงอาย โดยเฉพาะแมสกรท าใหแทงลกได สามารถตดตอสคนได

โดยเชอเขาทางบาดแผล ในขณะสมผสกบสตวปวยหรอการช าแหละซากสตวทมเชอโรค หรอการใชน าหรอกนเนอหรอนมทมเชอโรคอยและไมสก

สำเหต เกดจากเชอเลปโตสไปรามอยหลายชนด กำรตดตอ

1. เชอโรคเขาทางบาดแผลของผวหนงหรอเยอบผนงตา 2. กนอาหารและน าทมเชอโรค 3. การหายใจ เอาเชอทอยในอากาศเขาไป 4. แมลงดดเลอดเปนตวแพรเชอโรคน

ระยะฟกตว 1-2 สปดาห อำกำร แมสกรแสดงอาการไขสง เบออาหาร ลมลงนอน ไมมรแรงลกขน หายใจถหอบ ม

ฮโมโกลบนและเลอดในปสสาวะ หลงแสดงอาการปวยแลวประมาณ 10 วน แมสตวทองจะแทงลก ถาไมแทงลก ลกทคลอดออกมาจะตายกอนคลอดหรอเปนมมมหรอลกสกรทคลอดจะออนแอ สวนในลกสตวมอาการไข แลวคอย ๆ ลดลงภายใน 48 ชวโมง มอาการดซานโดยมเมดเลอดแดงลดลงและเมดเลอดขาวเพมขนจากปรมาณปกต เชอโรคนสวนใหญเปนสาเหตท าใหไตถกท าลายโดยไตจะมจดสขาว ในกรณเชอรนแรงโดยเฉพาะทเกดกบลกสตวอาจท าใหตายภายใน 5-7 วน สวนลกสตวทกนนมน าเหลองจากแมทเคยเปนโรคแลวหายจะมภมคมกนโรคนาน 5-7 วน สวนลกสตวทกนนมน าเหลองจากแมทเคยเปนโรคแลวหายจะมภมคมกนโรคนาน 1-2 เดอน เชอโรคนถกขบออกจากรางกายทางปสสาวะและสงขบถายทแทงออกมา ท าใหเชอโรคแพรระบาดได

สงทบงบอกวาฟารมไดเกดโรคเลปโตสไปโรซส คอ 1. การแทงลกในชวงทองได 2 เดอน จนกระทงใกลคลอด 2. ลกสตวตายกอนคลอดมากกวาลกสตวทคลอดมชวต 3. ลกสตวทคลอดออกมาออนแอ 4. น าปสสาวะของแมสกรมสน าตาลเขม

กำรปองกน 1. การจดการฟารมและการสขาภบาลทด 2. การกกโรคสตวใหมและการตรวจโรค

กำรรกษำ 1. ใชยาปฏชวนะ ไดแก ยาสเตปโตมยซน หรอกลมยาเตตราไซคลน 2. ใชยาฆาเชอโรคลาดพนคอกนาน 2-3 สปดาห

85

16. โรคทอกโซพลำสโมซส (Toxoplasmosis) โรคทพบไดในสกรทกอาย แตลกสกรและแมสกรจะแสดงอาการรนแรงมากกวา สำเหต เกดจากเชอโปรโตซว Toxoplasma gondii พบไดในอจจาระแมวและสามารถอยในดนชน

ไดนานหลายเดอน กำรตดตอ

1. กนน าและอาหารทมเชอโรคปะปนอย 2. การหายใจเอาเชอทอยในอากาศเขาไป

อำกำร แมสกรแสดงอาการเบออาหาร อาเจยน หายใจล าบาก ไขสง 104 -106 องศาฟาเรนไฮต และสวนทายไมมแรงหรออมพาต ในรายรนแรงแมสกรจะตายภายใน 1-2 วน หลงแสดงอาการปวย แมสกรทองอาจจะแทงหรอใหลกสกรตายหรอออนแอ แตลกสกรพบอาการรนแรงมากกวา และสามารถตดตอถงลกสกรไดโดยทางน านมแม

ลกสกร แสดงอาการ หายใจล าบาก เยอตาอกเสบ ขไหล ควบคมตวเองไมได และสน และอตราการตายสงถง 100 เปอรเซนต

สกรรนและสกรใหญ แสดงอาการ ไขสง เบออาหาร ไอ หายใจล าบากเลกนอย ผวหนงทหและทองอาจจะแดง พบอตราการเกดโรค 20-30 เปอรเซนต แตอตราการตายต า

กำรปองกน 1. ก าจดแมวพาหะของโรคออกจากฟารม 2. มการจดการฟารมและการสขาภบาลทด 3. มการกกโรคสกรใหม

กำรรกษำ ใชยาซลฟาไดอะซน (72.6 มลลกรมตอน าหนก 1 กโลกรม) และยาไพรเมธทามน (0.44 มลลกรมตอน าหนก 1 กโลกรม) และอาจเสรมดวยวตามนบ

17. โรคพษสนขบำเทยมหรอโรคเอด (Pseudorabies หรอ Aujesky’s disease, AD) เปนโรคระบาดทท าใหสตวเปนโรคแบบปจจบนและท าใหสตวตายเนองตากผลของเชอตอระบบ

ประสาท (nervous system) โรคนกอใหเกดความสญเสยตออตสาหกรรมการเลยงสกรเปนอยางมาก โดยสกรทไดรบเชอจะมอาการทางระบบการหายใจ ระบบประสาท และระบบการสบพนธ เปนไดกบสกรทกอายแตความรนแรงของโรคจะเกดกบลกสกรและสกรเลก อตราการเกดโรคและอตราการตายสง และสกรทฟนจากโรคจะเปนพาหะของโรคและสามารถปลอยเชอโรคออกมากบลมหายใจ อาจเกดโรคในสตวเลยงลกดวยนมทกชนดและสตวปกอกหลายชนด เชน โค แกะ สนข และแมว จะท าใหเกดสมองอกเสบและมอาการคน (itching) อยางรนแรงและเดนชด

สำเหต เกดจากเชอไวรสในกลมเฮอรปสไวรส (Herpesvirus) ชอ Herpes suis กำรตดตอ

1. สมผสกบสกรตวทเปนพาหะของโรค 2. กนอาหารหรอน าทมเชอโรค 3. การหายใจเอาเชอโรคทอยในอากาศเขาไป 4. การผสมพนธกบสกรทเปนโรค (เชอโรคถกขบออกทางน าเชอ) 5. เชอโรคเขาทางเยอบตา 6. เชอโรคสามารถถกขบออกมาทางน านมของแมสกรและผานรกในขณะทมการตงทอง 7. หนบานเปนตวแพรเชอโรค

86

ระยะฟกตว 36-48 ชวโมง อำกำร มากหรอนอยขนอยกบอาย อาการจะรนแรงในลกสกรแรกคลอด ลกสกรทปวยจะลมลงภายในไมกชวโมงภายหลงจากการตดเชอ มไขสงถง 108 องศาฟาเรนไฮตหรอ

42 องศาเซลเซยส สกรควบคมการเคลอนไหวไมได ตนเตน กลามเนอกระตกอยางแรง แลวลมลงโดยขาอยในลกษณะถบจกรยาน (อาจพบอาการทองเสยและอาเจยนได และน าลายฟมปาก ลกสกรอาจไดรบเชอตวนกอนคลอดออกมา อาจแสดงอาการใหเหนเมออาย 2 วนและมกตายเมออาย 5 วน และพบวาอตราการตายของลกสกรทมอายต ากวา 2 สปดาหจะสงถง 100 เปอรเซนต และอตราการตายของลกสกรทมอายมากกวา 3 สปดาหขนไปจะลดลงประมาณ 50 เปอรเซนต เนองจากความสามรถในการตานโรคมมากขน เมอสกรโตขนและอตราการตายจะลดลงเหลอเพยง 5 เปอรเซนตในสกรทมอาย 5 เดอนขนไป)

สกรรนทปวยจะมไขสง เบออาหาร ไมอยนง หายใจล าบาก ตวสน และควบคมตวไมไดโดยเฉพาะสวนของขาหลง และสกรปวยจะชกตายในทสด สกรทฟนจากโรคจะเปนพาหะของโรคและสามารถปลอยเชอโรคออกมากบลมหายใจ

สกรใหญทปวยมกแสดงอาการไมรนแรง อาการสวนใหญเปนอาการทางระบบหายใจ ไดแก ไอ จาม มน ามก และหายใจล าบาก สวนอาการซม อาเจยน ทองเสยหรอทองผกอาจพบไดในสกรบางตว

ถาสกรทองปวยจะแทงลก เพราะเชอสามารถผานทางรกได ซงท าใหเกดความไมสมบรณในแมสกรสงถง 20 เปอรเซนต ถามการตดเชอภายใน 30 วนแรกของการตงทองท าใหเอมบรโอตายและถกดดซมกลบ ถาตงทองไดประมาณ 40 วน (เปนระยะทมการสรางกระดกแลว) ท าใหตวออน (fetus) ตายหมดหรอตายในบางตว และอาจมการขบตวออนออกมา (แทงลก) ถาแมสกรทมการตดเชอในระยะทาย ๆ ของการตงทองท าให เกดการตายคลอดหรอลกทออกมามสภาพออนแอหรอพบเปนลกษณะการตายและการแชยย (maceration) ของลกทออกมา รวมทงอาจพบการขบตวออนในสภาพดงกลาวออกมาเมอพนก าหนดคลอดไปแลวถง 2-3 สปดาห และทส าคญคอถาแมสกรไดรบเชอในระยะใกลเคยงกบก าหนดคลอดมาก ลกสกรแรกเกดมโอกาสไดรบเชอไวรสทผานทางน านมได แมสกรปวยมกไมตายและแสดงอาการปวยเพยงเลกนอยเทานน แตถาไดรบสายเชอทมความรนแรงมาก ๆ อาจท าใหเกดการปวยเหมอนสกรใหญทวไปและถงตาย

สกรปวยทฟนจากโรคนจะมภมคมกนสงขนอาจอยไดเปนป แมสกรสามารถถายทอดภมคมกนโรคนแกลกสกรไดโดยทางนมน าเหลอง สามารถปองกนโรคไดนาน 5 สปดาหถง 4 เดอน ขนอยกบระดบภมคมกนโรคในนมน าเหลองและปรมาณนมน าเหลองทลกสกรกนเขาไป ภมคมกนโรคนไมสามารถปองกนลกสกรจากการตดเชอไวรสตวนได เพยงแตภมคมกนโรคนจะปองกนไมใหเชอไวรสแทรกเขาไปในเนอเยอของลกสกรได เมอภมคมกนโรคนลดลงสกรกเรมไวตอเชอไวรสตวน และเมอสกรมอาการเครยดเชอไวรสภายในตวจะเพมจ านวนมากขนและแทรกเขาเนอเยอของรางกายเปนผลใหสกรตวนนเรมแสดงอาการปวยออกมาใหเหน

กำรปองกน 1. ท าวคซนปองกนโรคพษสนขบาเทยมตามโปรแกรมทก าหนดไว (ถามโรคนระบาด) 2. การจดการควบคมโรคทเขมงวด 3. การสขาภบาลทด 4. การเลยงดดและอาหารด 5. การกกโรคและตรวจโรคสกรใหม 6. ก าจดหน แมลงวน นก แมว และสนข ทเขามาอยในบรเวณฟารม

กำรรกษำ ไมมยาทใชรกษาโดยเฉพาะ นอกจากรกษาตามอาการ (ลกสกรมกตายจงไมแนะน าใหรกษา) เมอเกดการระบาดของโรคการใหเซรมภมคมกนสง (hyperimmune serum) แกลกสกรจะชวยลดอตราการตายไดมาก และใหผลดถาลกสกรนนเกดจากแมทท าวคซนมาแลว เมอเกดการระบาดของโรคท

87

รนแรง พบวาการท าวคซนใหกบสกรตวอน ๆ หรอฝงอนทยงไมแสดงอาการปวยทนทมแนวโนมใหผลดในการควบคมโรคใหสงบโดยเรวและลดการสญเสยทจะเกดขนไดคอนขางเดนชด นอกจากนชวงการระบาดของโรค การใหยาดานจลชชนดออกฤทธกวางในรปละลายน าหรอผสมอาหาร มความจ าเปนมากเพอปองกนการคดเชอแทรกซอนโดยเฉพาะโรคระบบการหายใจ

โปรแกรมกำรท ำวคซนปองกนโรคพษสนขบำเทยม 1. สกรพอและแมพนธ ท าซ าทก ๆ 4 - 6 เดอน (วคซนเชอตาย) หรอท าวคซนกบแมสกรทอง

กอนคลอด 3 สปดาห และท าซ าอกครงกอนคลอด 1 สปดาห สวนสกรสาวควรไดรบการท าวคซนขนมากอนอยางนอย 1 ครง กอนการใชงานประมาณ 2 สปดาห

2. ลกสกร ท าวคซนเมอสกรอาย 8 - 9 สปดาห และใหท าวคซนซ าอกครงใน 2 สปดาห หรออาจท าครงแรกเมอสกรอาย 5 - 6 สปดาห และท าซ าอกครงเมอสกรอาย 10 - 12 สปดาห

18. โรคฝดำษ (swine pox) เปนโรคทเกดขนแบบฉบพลนกบสกรทกอาย ท าใหเกดวการของโรคทผวหนงในสวนหนา หว

ดานลางของชองทอง ทรกแร และทขาหนบ เปนสวนใหญ มอตราการเกดโรคสงแตอตราการตายต า สำเหต เกดจากเชอไวรส 2 ชนด คอ แวคซเนยไวรส (vaccinia virus) และสไวนพอกซไวรส

(swine pox virus) กำรตดตอ

1. การสมผสกบสกรปวยโดยตรง 2. ยง ไร เหา เปนตวน าเชอโรค

ระยะฟกตว 3-6 วน อำกำร ไขสงประมาณ 104 องศาฟาเรนไฮต ซม ไมกนอาการ น ามกน าตาไหลและพบเมดตมท

ผวหนง ตอมาเมดตมจะเปลยนเปนตมหนองและแตกในทสด และแผลทแตกจะตกสะเกด สกรปวยทฟนจากโรคจะมภมคมกนโรค

กำรปองกน 1. วางโปรแกรมการก าจดยง ไร และเหา 2. ก าจดแหลงน าขงส าหรบเพาะยง 3. การเลยงดดและอาหารด 4. การสขาภบาลทด

กำรรกษำ ไมมยากทใชรกษาโดยเฉพาะ นอกจากรกษาตามอาการของโรคโดย 1. ใชทงเจอรไอโอดน 2-5 เปอรเซนตทาแผลทผวหนง 2. อาจจะใหยาปฏชวนะผสมอาหารเพอปองกนโรคแทรก 3. คอกหรอเลาสกรจะตองดแลรกษาใหสะอาดและแหงอยเสมอ

19. โรคสมองอกเสบจำกเชอสเตรปโตคอกคส (Streptococcal meningitis) สำเหต เกดจากการตดเชอแบคทเรย Streptococcus suis type I และ II เขาในเยอหมสมอง อำกำร กรณของสกรดดนมจะเปน type I หรอสกรหลงหยานมเปน type II ลกสกรปวยมอาการ

แสดงทางระบบประสาท ชกตะกาย มกรยาอาการผดปกต ตาจองคาง (opisthotonus) เคยวปากจนน าลายจบเปนฟองเหนยว นอนบดตว เกรงตว ไมลกยนหรอยนแตเดนไมได ซงมกจะพบเสมอจากลกสกรจ านวนมาก สวนใหญพบในลกษณะชกตะกาย 2 ขาหนาคลายถบจกรยานหรอกรรเชยงเรอ มกวนจฉย

88

สบสนกบโรคทแสดงทางระบบประสาท เชน โรคพษสนขบาเทยมหรอ neurotoxin จากแบคทเรย E. coli ทท าใหเกดการบวมน าของสมองจนแสดงอาการระบบประสาท และอาจมอาการประสาทคลายกบอาการของโรค polioen cephalomyelitis

การตรวจผาซากอาจไมพบรอยโรคจากอวยวะตาง ๆ นอกจากการอกเสบของเยอหมสมองทมเสนเลอดคงและมหนอง จงตองอาศยการเพาะแยกเชอจากแบคทเรยเกบจากดานใตของเยอหมสมอง พรอมทงทดสอบหาความไวของเชอตอยาปฏชวนะและ/หรอเคมบ าบดตาง ๆ ความเครยดทกอใหเกดโรคเกลสเซอร อาจกอใหเกดปญหาสมองอกเสบจากเชอ Strptococcus ไดเชนกน ในบางครงอาจแยกไดเชอ Staphylococcus และจากเชอ Strepococcus ไดเชนกน ในบางครงอาจแยกไดเชอ Staphylococcus และ Actinobacillus จากสวนของเยอหมสมองนกอใหเกดอาการทางประสาทไดเชนกน

กำรปองกน 1. ควรใสยาปฏชวนะหรอเคมบ าบดผสมอาหารหรอน าดมกนเพอควบคมปองกนโรค เชน ชนด

ยาในกลมเบตาแลคแตม กลมเตตระไซคลน กลมมาโครลดสลงโคซามดส หรอกลมควโนโลนส ตวอยาเอนโรฟลอกซาซนผสมในอาหารมกออกรสขมอาจท าใหสกรไมกนได

2. ใหยาทควบคมโรคระบบทางเดนอาหาร เชน อะมโนกลยโคไซดส โปลเปปไทด เพอท าใหสขภาพสมบรณ แขงแรงยงขน

20. ภำวะน ำนมแหงในแมสกร (Mastitis Metritis Agalactia; MMA) เปนภาวะทสงผลใหแมสกรน านมแหง เตานมอกเสบ และมหนองไหลออกจากชองคลอด

รวมกบการตดเชอแบคทเรยท าใหเกดหนองไหลออกมา นอกจากนยงมผลตอการกลบสด หรอผลตอระยะการเปนสดหลงหยานม

สำเหตของภำวะน ำนมแหงในแมสกร (Mastitis Metritis Agalactia; MMA) 1. เตำนมอกเสบแบบแสดงอำกำรและไมแสดงอำกำร (clinical and subclinical

mastits) เตานมอกเสบเปนอาการทพบไดบอยมาก อตราการเกดเตานมอกเสบสงถง 23 เปอรเซนต

อาการทพบคอ เตานมบวมรอน เมอเอามอลบจะเปนแถบสขาว ๆ การกจอาหารลดลง อณหภมรางกายสงประมาณ 39.8 ± 0.5 องศาเซลเซยส แบคทเรยท เปนสาเหตหลกคอ โอไลฟอรมแบคทเรย เชน Escherichia, Klebsiella spp., Enterobacter และ Citrobacter โดยเฉพาะอ.โคไลจะพบวาเปนสาเหตท าใหเกดบอยทสด เมอแมสกรเกดอาการเตานมอกเสบจะไปกระทบการสรางนม การเจรญเตบโตของลกสกรลดลง ท าใหเมอหยานมลกสกรเหลานมน าหนกตวทนอยและมอตราการตายกอนหยานมทสงขน

2. ภำวะมสำรพษจำกแบคทเรยในกระแสเลอด (Endotoxemia) การสรางน านมทมปญหาในชวงแรกหลงคลอด สวนหนงเกยวของกบการทแมสกรไดรบสารพษ

จากแบคทเรย (endotoxin) โดยเฉพาะจากแบคทเรยแกรมลบ พบวา ในแมสกรบางแม (มากกวา 33 เปอรเซนต) ทมปญหาในการใหน านมชวงหลงคลอดมกพบปรมาณของสารพษจากแบคทเรยในกระแสเลอดในปรมาณทคอนขางสง โดยผลของสารพษจากแบคทเรยไปยบยงการหลงฮอรโมนโปรแลคตน หรอท าใหระดบของฮอรโมนโปรแลคตนในกระแสเลอดลดลงหรอหยดสรางไป ส าหรบทมาของสารพษจากแบคทเรยนนยงไมทราบแนชด แตจากการสนนษฐานอาจมาไดหลายทาง เชน จากการอกเสบของทางเดนปสสาวะ (urinary inflammation) จากภาวะเตานมอกเสบ (mastitis) หรอจากการตดเชอในโพรงมดลก (uterine infection) เปนตน

89

3. มดลกอกเสบ (Metritis) ตวบงชวาเกดปญหามดลกอกเสบ (metritis) คอ พบหนอง (purulent vulvar discharge)

ไหลออกมาจากชองคลอดในชวง 14 ถง 20 วน ภายหลงจากการเปนสด ซงมกเกดจากการตดเชอเขาไปในโพรงมดลกในชวงทเปนสด ทงจากการผสมทไมสะอาดหรอจากการทมเชอโรคในปรมาณทมากแลวมก ารเคลอนตวเขาไปในมดลก (passive ascending infection) เชอแบคทเรยสาเหตทพบบอย ๆ ไดแก อ.โคไล และกลมสเตรปโตคอคคส แตพบวาสาเหตทท าใหเกดปญหาหนองไหลหลงผสมไดงายทสดกคอ การผสมในชวงทเลยการเปนสดไปแลว หรอการผสมในจงหวะทแมสกรไมนงนนเอง

ผลกระทบของ มดลกอกเสบ (metritis) ตอประสทธภำพกำรผลต ผลกระทบของ มดลกอกเสบ (metritis) ทมตอประสทธภาพของระบบสบพนธ เชน การกลบสด

ระยะการเปนสดหลงหยานม (ทงเปนสดปกตและเปนสดชา) การตาย การแทง จ านวนลกสกรทงหมดและลกสกรแรกเกดมชวต

กำรรกษำ มดลกอกเสบ (metritis) เมอตรวจพบ MMA แลวตองรบท าการรกษาแมสกรทมปญหาอยางรวดเรวทสดหลงคลอด โดยท า

การวดอณหภมอยางถกตองและรวดเรวหลงคลอด ถาพบวามการเพมขนของอณหภม (39.8 องศาเซลเซยส) แสดงวาแมสกรควรจะท าการรกษาดวยยาปฏชวนะ หากท าการรกษาไดเรวเทาใดกยงชวยท าใหอตราการตายของลกสกรลดลง

กำรรกษำเตำนมอกเสบ 1. ฉดยาลดการอกเสบ: ใชเดกซาเมทธาโซน (1 มลลกรม/กโลกรม) 1 เขมเทานน หรอใชยาลดการ

อกเสบทไมใชสารสเตอรอยด (NSAID) 2-3 เขม 2. ใชยาปฏชวนะทออกฤทธวงกวางและฆาเชอ เชอ อ.โคไลและสเตรปโตคอคคสไดโดยฉดตดตอกน

3 วน

กำรรกษำมดลกอกเสบ 1. ใชพรอสตาแกลนดน (PGF2) หลงคลอด 12-24 ชวโมง 1 เขมเพอสลายคอรปสลเตยม และท าให

มดลกบบตวขบหนอง 2. ใชยาปฏชวนะออกฤทธวงกวางและฆาเชอ อ.โคไล และสเตรปโตคอคคสไดโดยฉดตดตอกน 3 วน 3. ใชน ายาฆาเชอละลายน าเจอจางชะลางปากชองคลอดวนละ 2 ครง (เชา -เยน) เปนเวลา 3 วน

เพอลดสงคดหลงอนเปนอาหารของการเจรญเตบโตของเชอ กำรปองกน การใชยาฉดปองกนการปวยเนองจากการตดเชอของแมสกรทเขาคลอดจะสามารถชวย

ปองกนปญหาเตานมอกเสบและมดลกอกเสบได โดยมโปรแกรมดงนกอนคลอด 1 วน และหลงคลอดเสรจใหฉดยาทไวตอเชออ.โคไลและสเตรปโตคอคคสส าหรบแมสกรสาวและแมสกรทลวงชวยคลอดใหฉดยาตอไปอก 2 วนหลงคลอดโดยควรเลอกใชยาตามผลการตอบสนองของสกรในฟารมวาตวใดตอบสนองไดดทสด โดยยาทแนะน าไดแก เจนตามยซน กานามยซน และเอนโรฟลอกซาซน นอกจากนการฉดยาลมเบงหรอออกซโตซน 20 IU. หลงคลอดเสรจใหกบแมสกรทกตวกเปนสงจ าเปน

90

21. พยำธภำยนอกของสกร (external parastes) โรคขเรอนสกร (hog mange) โรคขเรอนสกรเกดจากไร (mites) 1 ชนด คอ Sarcoptes scabiei และ Demodex

phylloides ก. โรคขเรอนทเกดจำกไรชนด Sarcoptes scabiei อำกำร ตวไรมขนาดเลก ๆ จะชอนไชเขาไปอาศยอยทชนผวหนงก าพราของสกรตลอดชวตของ

มน โดยจะฝงตวอยตรงโคนของขนท าใหรขนอดตน อาการแรกทสงเกตวาสกรเปนขเรอน พบแผลผนคนบรเวณขอบตา ใบห และรอบ ๆ จมก หรอบรเวณทผวหนงออนแอและมขนบาง ผวหนงเกดการระคายเคองเปนผนหนาขน สกรแสดงอาการคนมากและพยายามถผวหนงกบคอก ท าใหเกดแผลน าเหลองเยมบรเวณทคน ตอมา น าเหลองแหงเปนสะเกดอยบนผวหนง ถาไมมการรกษาผวหนงนนจะหนาและมรอยยนในสกรทโตแลวจะพบแผลผนคนรอบ ๆ ใบห หาง ซอกขาหลง ซอกขาหนา ในรายทเปนมากจะเปนผนสะเกดทวตว ขนรวง เบออาหาร และน าหนกลด แผลผนคนนอาจพบไดหลงจากตวไรไปเกาะอยแลว 6 สปดาห ลกษณะของแผลทผวหนงคลายกบอาการของโรค parakeratosis ทเกดจากการขาดธาตสงกะส

สกรตวอนตดไรชนดนโดยไรตวเมยจะไปวางไขทใตผวหนงวนละ 2-3 ฟอง เปนเวลาประมาณ 1 เดอน ไขของไรจะมขนาด 0.15 × 0.1 มลลเมตร หลงจากวางไขแลวตวเมยจะตาย สวนไขจะใชเวลาฟกเปนตวออนประมาณ 5 วน ตวออน (learvae) อาจอยในรขนตอไปหรออาจออกมาเดนบนผวหนงของสกรเพอหาทซกตวใหม จากตวออนจะเปลยนไปเปนระยะดกแด (nymphal stage) จากนนจะลอกคราบกลายเปนตวแก (adult) ตวแกจะผสมพนธกนในคราบทลอกหรอบนผวหนงของสกรใกล ๆ กบทตวเมยจะฝงตวลงไปเพอวางไขใหม วงจรชวตตงแตเปนไขจนกระทงเปนตวเมยทองแกใชเวลา 10-15 วน ไรชนดนไมผสมพนธกนทอนนอกจากบนผวหนงของสกรทมนอาศยอยเทานน สามารถมชวตนอกตวสกรไดนาน 2-3 สปดาห และไขของมนถาตกไปในทเหมาะสมอาจมชวตอยได 2-4 สปดาห แตถาภาวะไมเหมาะสม เชน แดดรอนจด อาจตายภายใน 1 วน

การวนจฉยไดวาสกรเปนโรคขเรอนหรอไมโดยขดผวหนงก าพรามาสองดดวยกลองจลทรรศนจะพบตวไร

ข. โรคขเรอนทเกดจำกไรชนด Demodex phylloides หรอ Demodex folliculorum อำกำร ไรชนดนอาศยอยทตอมขนใตผวหนง พบนอยในสกรแตพบมากในคน สนข และสตว

อน ๆ ตวเลกกวาชนดแรก มขนาดเพยง 0.25 มลลเมตร ตวยาวคลายหนอนสามารถแบงไดเปน สวนหว อก และทอง สวนอกมขาสน ๆ 4 ค ไขมรปรางยางคลายกระสวย ถามจ านวนนอยสกรไมแสดงอาการ แตตวไรมากขนอยางรวดเรวถาสกรตวนนออนแอ ขาดอาหาร อาการขนแรกทแสดงคอ มแผลบรเวณรอบ ๆ จมกและขอบตา จากนนลามไปทคอ สขาง ทอง และซอกขา ในระยะแรกผวหนงสวนนจะมสแดง พรอมกบมสะเกดรงแค ในระยะตอมาจะมตมแขง ๆ เกดขนบนผวหนง ขนาดเทาหวเขมหมดจนถงเมดถว ตอมาตมนนจะแตกและมของเหลวคลายครมขนสขาวออกมา ตมทแตกนนอาจบรรจบกนเกดเปนแผลอกเสบมหนองเกดขน การวนจฉยโดยการขดสะเกดออกมาดตวไร

กำรตดตอ 1. สกรเปนขเรอนไดโดยการสมผสโดยตรงกบสกรตวทเปนแลว 2. สกรถกขงไวในคอกทสกรเคยเปนอยแลวยายออกไปไมนาน

กำรปองกน การสขาภบาลทด หมนท าความสะอาดคอกดวยยาฆาพยาธภายนอกบอย ๆ

91

กำรรกษำ ท าการอาบหรอพนยาฆาไร เชน น ายามาไธออน (malathion), lime sulfur, toxaphene หรอ lindane เปนตน การพนควรพนตามตวสกรและบรเวณคอกสตวใหทว ระวงอยาใหเขาตา ปาก หรอจมก ทงระยะหางกน 10-14 วน หรออาจใชก ามะถนชนดละลายน า 1 สวนผสมกบน ามนหม 12 สวนทาใหทว ปจจบนมบรษทผลตยาถายพยาธตวกลมและสามารถก าจดพยาธภายนอกไดอกดวย จงอาจพจารณาตามค าแนะน าในการใช

22. พยำธภำยในของสกร (Internal parasites) ก. พยำธตวกลม (Ascaris lumbricoides) พยาธตวกลมจะมอยทกแหงทมการเลยงสกร พยาธตวแกจะอยในล าไสเลกและจะชอนไชเขา

ไปในทอน าด ตวออนจะกระจายไปสสวนตาง ๆ ของรางกายทางเลอดและน าเหลอง จงสามารถพบพยาธชนดนไดทกแหงของรางกายแมแตในตบและปอด

รปรำง ล าตวกลม สขาวครม ตวเมยยาวเกอบ 12 นว ตวผสนกวาเลกนอย สวนทายของตวผจะงอคลายเบด ไขของพยาธจะมเปลอกหมหนารปไขสน าตาล ยาว 45 -87 ไมครอน กวาง 37-57 ไมครอน ไขทตรวจพบในอจจาระจะมสน าตาล

วงจรชวตของพยำธตวกลม ตวแกของพยาธอาศยอยในทางเดนอาหารสวนตน เมอมการผสมพนธ ไขทถกผสมจะถกขบถายออกมาพรอมกบอจจาระ (ตวเมย 1 ตวจะวางไขครงละหลายลานฟอง) ตวออนเจรญเตบโตอยในไขใชเวลา 18 วน หรออาจอยในไขหลายปจนกวาสกรจะกนเขาไป เมอสกรกนเขาไปน ายอยจากกระเพาะอาหารของสกรจะยอยเปลอกไขออก ไขจะฟกเปนตวออน จากนนตวออนจะเจาะผนงกระเพาะ จากนน 10-12 วนจะลอกคราบครงท 3 ตวออนในระยะนเกอบทงหมดจะเขาสหลอดลมสกรจะไอ และตวออนถกกลนเขาไปใหม ดงนนการลอกคราบครงท 4 ซงเปนครงสดทายของการเจรญเตบโตจะเกดทล าไสเลกและเปนตวออนใชเวลา 50-60 วน พยาธตวผเมอผสมพนธกบตวเมยน าเชอจะยงสามารถผสมกบไขของตวเมยไดอกประมาณ 16 สปดาห พยาธตวกลมนจะถกขบออกจากรางกายไดเองตามธรรมชาตเมอมนอยในรางกายสกร 20 สปดาหและจะหมดไปจากตวสกรประมาณสปดาหท 55

อำกำร สกรจะไอ น าหนกลด เบออาหาร รางกายออนแอ แคระแกรน บางทมอาการดซานดวย สกรจะไอหลงจากทไดรบไขพยาธทลอกคราบครงท 1 แลวเขาไปในระยะทมอาการไอ อณหภมรางกายจะสง 40-41 องศาเซลเซยส ตอมาอก 2-3 วน อาการไอจะหายไป โดยไมมอาการของปอดบวม ตวออนทเขาไปในตบจะท าใหเนอตบถกท าลาย ถาผาดจะพบรอยแผลเปนจดขาว ๆ สวนทปอดจะพบจดเลอดหลงจากไขพยาธเขาสรางกายแลว 2-3 วน ในสวนของล าไสเลกจะถกท าลายนอยนอกจากจะมพยาธตวแกจ านวนมากจนอดตนล าไส บางกรณพยาธชอนไชไปทอน าด ท าใหเกดการอดตนในทอน าด สกรจะแสดงอาการดซาน สวนตวแกของพยาธจะแหยงอาหารทสกรกนเขาไป

กำรปองกน 1. ท าความสะอาดคอกเปนประจ า โดยเฉพาะคอกคลอดตองท าความสะอาดกอนน าสกร

เขาคลอด 2. ท าความสะอาดตวแมสกรกอนน าเขาคอกคลอด 3. การสขาภบาลทด 4. มการถายพยาธเปนประจ าตามโปรแกรม

กำรรกษำ ใชยาถายพยาธ ซงมทงชนดผสมอาหารหรอชนดฉด แลวแตความสะดวกของผเลยง โดยท าตามค าแนะน าของบรษทผผลต

92

ข. โรคทรคโนซสหรอโรคพยำธตวตด (Trichinosis) สำเหต เกดจากพยาธตวตด ชอ Trichinella spiralis พยาธนท าอนตรายตอคนได สกรทม

พยาธนหามน ามารบประทาน

วงจรชวตของพยำธตวตด ตวแกจะอาศยในล าไสเลกของสกร เมอผสมพนธกน ตวเมยวางไขในเยอบผนงล าไสเลก ตวออนหลงจากฟกแลวจะชอนไชผานเขาสเสนเลอดไปอยในบรเวณกระบงคมและตามกลามเนอของสกรโดยเขากระเปาะ (cyst) มลกษณะเปนตมคลายเมดสาค โดยใชระยะเวลาตงแตกนเนอทมพยาธเขาไปจนกระทงตวออนเขากระเปาะอยในกลามเนอ 1 -4 สปดาห ตวออนทเขากระเปาะมชวตอยไดหลายป

กำรตดตอ คนจะตดโรคนโดยกนเนอสกรทมตวออนของพยาธ (เมดสาค) ชนดนเขาไป จะแสดงอาการ คลนไสอยางรนแรง เบออาหาร ระบบยอยอาหารผดปกต อดอดในทอง ตอมาจะมอาการปวดตามกลามเนอ และสวนตาง ๆ ทตวออนของพยาธนเดนทางไปถง ถาขนสมองกจะท าใหเสยชวตได

กำรท ำลำย ตวออนของพยาธตวตดถกท าลายไดดวยความรอน 77 องศาเซลเซยส เปนเวลา 30 นาท หรอเกบในทอณหภม -15 องศาเซลเซยส เปนเวลา 20 วน

กำรรกษำ ใชยาถายพยาธทมจ าหนายในทองตลาด ขนาดและวธใชใหปฏบตตามค าแนะน าของบรษทผผลต

93

ยำเวชภณฑ การใชยาในการปองกนและรกษาสกรทเจบปวยดวยยาชนดตางๆ นน ผใชจงทความจ าเปนอยางยงทจะตองมทกษะ ความรในเรองการใชยา และจะตองปรกษาสตวแพทยทมความร ไมเชนนนอาจเกดอนตรายตอสกรได 1. ยำปฏชวนะ เปนสารทสกดจากจลชพบางชนด ซงสามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอโรค หรอท าใหเชอโรคนนๆถกท าลายได ยาปฏชวนะใชในการปองกนและรกษาโรค เชน โรคปอดบวม โรคหลอดลมอกเสบ การอกเสบตางๆ โรคทางเดนอาหาร โรคตดเชอทางเดนปสสาวะ มดลกอกเสบ โลหตเปนพษ เปนตน ยากลมน เชน เพนนซลน สเตรปโตมย เพนสเตปโตมยซน แอมพซลน กานามยซน เทตราไซลน ออกซเทตรา คลอเทตราไซคลน นโอมยซน ลนโคสเปคโตมยซน เปนตน 2. ยำซลฟำ เปนยาทสงเคราะหขนมาเพอใชปองกนและรกษาโรค ยากลมน เชน สโตรเมซ ไบรนา ไตรซลฟาน ไตรเวทตรน เวซลอง ซลเมท ซลฟาเมอราซน ซลฟาควนอคซาลน ซลฟาไดอาซน ซลฟาไทอาโซน เปนตน 3. ยำบ ำรง สวนใหญเปนยาเขาในรปฟอสฟอรส แคลเซยม น าตาลกลโคส ตลอดจนวตามน และแรธาตทจ าเปนส าหรบรางกาย ชวยกระตนใหการดดซมของระบบการยอยอาหารใหดขน ยากลมน เชน โทโนฟอสฟาน อารซล คาโตซาล ไวตาเลกซ อมโนไลท คาลมาเดก(แคลเซยมโบโรกลโคแนท) วตามนเอ วตามนบ – คอมเพลกซ มลตวตามน เปนตน 4. ยำฆำเชอโรค ใชลางคอกโดยทวไป เชน ไอซาล ซานตสเซฟลอน ไอโอดน ฟอรมาลน จนส น ายาไลโซน โซดาไฟ คอลรน ปนขาว วนคลน แบทเทลส ไบโอเทน ไบโอคลน ฟอรมฟลอดเอส เปนตน ซงมวธการและขอจ ากดในการใชแตกตางกน ควนศกษาวธการใชใหเขาใจกอนใชงาน 5. ยำฆำพยำธในล ำไสของสตว ทใชกนมากทสด คอ ตวยาปพเพอรราซน คารบอนเตตราคลอไรด ไพแรนเทลทารเทรด ไทอะเบนดาโซล เปนตน ชอการคาไดแก เวอรบาน ดาวซน ฮอกโทซาน วอรม – เอกซ แบนมนซ ไอโวเมก(ส าหรบฉด) เลมโซล 10 % เปนตน 6. ยำถำยพยำธภำยนอก ใชฆาพวกเหบ ไร ขเรอน ขเรอนแหงในสกร เชน เอนโก เยนโก ไฟสเปรย มาลาเฟช มาลาไธออน เซฟวนส เยอรเมก อาซนโทน เนกวอน ยาฉดไอโวแมก โพเรค เปนตน 7. ยำทใชกรอกปำกลกสกร เพอปองกนและรกษาลกสกรทองเสย เชน ฟารโมซนปายลน (ปมปากลกสกร ตวยาคลอเทตราไซคลน ไฮโดรคลอไรด) โคไล – การด (ปมปากสกรดวยยาสเตรปโตมยซนซลเฟต ซลฟาไธอาโซน อะโทรฟนซลเฟต) ไดอะตรมชนดน า โนโรดนชนดน า เปนตน นอกจากนอาจจะใชยาผงละลายน าใหลกสกรกน หรอกรอกปากลกสกรกได เชน นโอมกซ 325 เคด – นโอ เปนตน 8. ยำใสแผล ใชแผลสดและแผลเรอรง เชน ทงเจอรไอโอดน ยาเหลอง เจนเชยนไวโอเลต(ยาสมวง) ซลฟานลาไมด เนกาซนท ลกเหมน(ใชฆาหนอนในแผลเรอรง) สครวอรม ขผงก ามะถน แอลกอฮอล เปนตน 9. ฮอรโมน ฮอรโมนทใชในการกระตนลมแบงในแมสกร เชน ฮอรโมนออกซโตซน สวนฮอรโมนพรอสตาแกลนดนเอฟ 2 อลฟา (ชอการคา ลทาไลส) เปนฮอรโมนทใชฉดแมสกร เพอใชก าหนดชวงระยะเวลาคลอดใหแมสกร ท าใหสะดวกในการจดการ หรอใชในกรณทแมสกรครบก าหนดคลอด (114 วน) แตไมคลอด หลงจากฉดยาแลวจะชวยใหแมสกรคลอดลกภายใน 36 ชวโมง ในการใชฮอรโมนใหศกษารายละเอยดวธการใช หรอปรกษาสตวแพทย 10. ธำตเหลก เพอปองกนโรคโลหตจางในลกสกร เชน ไฟเดกซ ไมโอเฟอร พกซเดรก ไอรอน – เดรกทราน โรนาเดก เปนตน

เรองท 3 เวชภณฑและอปกรณทจ ำเปนในกำรสขำภบำล แผนกำรเรยนรประจ ำบท

94

กำรฉดยำใหสกร 1. กำรฉดยำเขำกลำมเนอ (Intramuscular injection) ต าแหนงทฉดยา สกรตวโตฉดตรงกลามเนอบรเวณคอ หางจากโคนหประมาณ 2 นว ใชเขมเบอร 18 ยาว 1.5 นว โดยแทงเขมในลกษณะตงฉากกบจดทแทงเขม สกรตวเลกควรควรฉดทบรเวณกลามเนอขาหลงดานใน โดยใชเขมขนาดเลกและความยาวลดลงตามขนาดของสกร 2. กำรฉดยำเขำใตผวหนง (Subcutaneous injection) ต าแหนงทฉด นยมฉดใตผวหนงหางจากหางจากโคนห 2-3 นว โดยดงหนงขนแทงเขมใหผานชนผวหนงเขาไปในระหวางชนผวหนงกบชนกลามเนอ โดยแทงเขมเฉยงๆ ตองใชเขมทแหลมคม ต าแหนงทฉด อปกรณทจ ำเปนในกำรสขำภบำล ในฟารมเลยงสกร ควรจะเตรยมมอปกรณและเครองมอทจ าเปน ดงน 1. กระบอกฉดยาขนาด 5, 10, 20 ซซ 2. เขมฉดยาเบอร 16, 18, 20 3. ปากคบจบเขมจบส าล 4. กรรไกรผาตด 5. ดามมดและใบมดผาตด 6. คมตดเขยวสกร 7. คมตดใบห อปกรณตดหลกสกร และเครองสกเบอรห 8. ปรอทวดไข 9. ส าล ผากอช แอลกอฮอล ทงเจอรไอโอดน เปนตน

95

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 7 ค ำสง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. จงบอกปจจยทมผลตอสขภาพของสกร มาพอสงเขป ......................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................... ............................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ ............................................... 2. โรคระบาดของสกรมอะไรบาง .................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 3. ยาเวชภณฑส าหรบการเลยงสกรมอะไรบาง ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

96

บทท 8 กำรจดกำรตลำด

97

............ บทท 8 กำรจดกำรกำรตลำด สำระส ำคญ

ในการเลยงสกร การด าเนนการตลาดมบทบาทส าคญในการทจะท าใหการเลยงสกรเตบโต และเกษตรกรจะมความมนคงในอาชพไดกตองอาศยกระบวนการทางการตลาด ซงการผลตสกรออกสตลาดผประกอบธรกจจะตองมสวนเกยวของกบกจกรรมทางการตลาด จงควรศกษาหาความร ท าความเขาใจเกยวกบการตลาด ววฒนาการทางการตลาด การจดท าขอมลทางการตลาด และการวเคราะหการตลาด เพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงานใหไปในทศทางทถกตองและลดความเสยง รวมทงเพมประสทธภาพในการประกอบอาชพ ผลกำรเรยนรทคำดหวง

1. อธบายกระบวนการตลาดได เรองท 1. การวเคราะหการตลาด

2. ชองทางการจ าหนาย 3. การขายและการสงเสรมการขาย 4. การบรรจหบหอ 5. การก าหนดราคาขาย

กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 8 2. กจกรรมกลมโดยผสอน

สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารการสอนบทท 8 2. สอวดทศนการตลาดของธรกจในประเทศ

กำรประเมนผล 1. ประเมนผลจากกจกรรมในเอกสารการสอน

2. ประเมนผลจากการคนควากจกรรมกลม

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

98

บทท 8 กำรจดกำรกำรตลำด

ปญหาการตลาดเปนปญหาส าคญทสดในขบวนการผลตสกรในปจจบน เพราะผผลตจะตองชวงชง แสวงหาตลาดของตน เองใหแนนอนและยตธรรมดวยการแขงขนกนทางดานคณภาพ นนคอ การผลตสกรในอนาคตจะตองค านงถงคณภาพใหดทสด และมตนทนการผลตต าสดดวย ตลาดในปจจบนและอนาคตตอง การสกรทซากสวย คอ เนอมาก มนบาง และถกสขลกษณะอนามย หากสกรของฟารมใดมคณภาพดกสามารถทจะหาตลาดไดงาย ไมวาจะเปนตลาดภายในและตางประเทศ

การเลยงสกรนบเปนอกหนงธรกจทสามารถสรางรายได และเปนอาชพทมความส าคญของเกษตรกรไทย โดยรปแบบการเลยงสกรของไทย ในปจจบนไดพฒนาเปลยนแปลงไปจากเดมอยางชดเจน กลาว คอจากระบบ การเลยงแบบพนบานปรบเปลยนมาเปนการเลยงแบบการคา หรอ อตสาหกรรมมากขน อนเปนผลจากความกาวหนาทางวชาการและดานเทคโนโลย สงผลใหสกรมอตราการรอดมากขน หากพจารณาโครงสรางการผลตสกรในปจจบน พบวาการเลยงสกรในประเทศไทยมรปแบบการ เลยงอย 3 ประเภท ไดแกผเลยงสกรรายอสระ (ประกอบดวยฟารมสกรทผลตลกสกรขน ฟารมสกรทซอลกสกรขนมาเลยงเปนสกรขน และฟารม สกรทผลตลกสกรเองและเลยงสกรขน) ผประกอบการสกรแบบครบวงจร และผเลยงสกรพนธะสญญากบผประกอบการครบวงจรทงแบบรบจางเลยง และแบบประกนราคา โดยสดสวนการผลต กวา 52.4% ยงคงเปนการเลยงสกรในรปแบบของผเลยงรายอสระขณะทการเลยงสกรของผประกอบการแบบครบวงจร มสดสวนการผลต 47.6% ของการผลตทงหมด ทงนแมวาสดสวนการผลตในกลมของผประกอบการแบบครบวงจรจะอยในระดบต ากวากลมผเลยงอสระ แตกมแนวโนมปรบเพมขนอยางตอเนอง ผลจากการ เลยงสกรทมการลงทนสงอกทงธรกจตองเผชญกบปจจยเสยงคอนขางมาก โดยเฉพาะปญหาดานระดบราคาทผนผวน และปญหาโรคระบาด ท าใหผเลยงสกรอสระบางรายตองประสบกบสภาวะขาดทนและเลกกจการไปเปนจ านวนมาก หรอในบางรายตองปรบการเลยงมาอยในรปแบบพนธะสญญากบผประกอบการครบวงจรแทน ในป พ.ศ. 2557 ธรกจสกรจะอยในลกษณะ “พอใช” เนองจากเปนธรกจทตองเผชญกบอปสรรค คอนขางมาก ทงปญหาความไมสมดล ระหวางอปสงคกบอปทาน จนน าไปสความผนผวนทางดานราคาจ าหนายในประเทศทมมาโดยตลอดและกลายเปนวฏจกรธรกจ (Hog Cycle) ประกอบกบปญหาโรคระบาดในสตว แนวโนมการเพมสงขนของราคาอาหารสตว และปจจยส าคญคอ นโยบายแทรกแซงราคาของภาครฐ ซงอาจสงผลท าใหกลไกราคาไมไดสะทอนตามตนทนทแทจรง ขณะทในดานความตองการบรโภคเนอสกรคาดวาจะเพมขนไดไมมากนกเนองจากผล ของการชะลอตวทางเศรษฐกจอกทงปจจยดานราคาทเพมสงขน อาจท าให ผบรโภคหนไปบรโภคสนคาทดแทนอยางไกทมราคาตอหนวยต ากวาแทน อยางไรกดคาดวาธรกจจะไดรบผลดอยบางจากปรมาณการผลตทคาดวาจะขยายตวไดเลกนอยจากแรงจงใจดานราคาท าใหผเลยงขยายการเลยงเพมมากขน

เรองท 1 กำรวเครำะหกำรตลำด แผนกำรเรยนรประจ ำบท

99

ปญหาดานการตลาดซงเปนอปสรรคท าใหการผลตสกรพฒนาไดไมเตมท ปร มาณการผลตกเปลยนแปลงไปตามวฏจกร และวตถดบอาหารมผลท าใหผเลยงตองลมลกคลกคลานตลอดมา การตลาดแยกออกไตตามประเภท ดงน

ตลำดภำยในประเทศ ตลาดจ าหนายสกรมชวตและเนอ สกรช าแหละเปนตลาดในอ าเภอและในแตละจงหวดจะมบางกเพยงสวนนอยทอยในเปนแบบของสหกรณฯ ไดรวบรวมสกรของสมาชกเขามาสงยงตลาดในกรงเทพมหานคร หรอตลาดประมลซงจดตงโดยบรษทเอกชน จดใหมการประมลราคาสกรกนตามคณภาพซงมแนวโนมทจะไดรบความนยมขนเรอยๆ

ตลาดกรงเทพหานคร เปนตลาดจ าหนายสกรทใหญทสดของประเทศ เพราะมประชากรหนาแนน มรายไดสง การเคลอนยาย สกรจากแหลงผลตมาถงผบรโภคคนกลางรายใหญ 3 ประเภท คอ พอคารวบรวมสกรเปนๆ ในทองถน พอคาขายสงสกรช าแหละซงจะน าเขาโรงฆาในทองถนหรอโรงฆาทตลาดกลางกรงเทพฯ แลวขายสกรช าแหละใหพอคาขายปลกซงจะขายเนอสกรใหผบรโภคตอไป

ปญหาตลาดภายในประเทศยงมปญหาตอฟารมผลตสกร อยหลายประการ หลกใหญๆ คอ ระบบตลาดยงไมเหมาะสมการตลาดมกลไกทสลบซบชอน ผเลยงไมสามารถก าหนดราคาขายได ไมทราบวาเมอไหรราคาสกรมชวตจะขนหรอลดต าลง สวนเหลอมของราคายงไมเปนธรรมแกผเลยง พอคา (เจาของเขยงและผบรโภคขาดการเชอมโยงกนทงระบบและขาดเสถยรภาพ โดยปกตจะเหนวาขณะทราคาสกรมชวตลดลง แตราคาเนอสกรตามเขยงจะยงคงราคาอยไมลดลง หรอลดลงในอตราทไมเปนสดสวนยตธรรม

ตลาดรบซอสกรยงไมมการรบชอตามคณภาพซาก ไมท าใหเกดแรงจงใจผลตสกรคณภาพดและท าใหการพฒนาพนธสกรเปนไปอยางชาๆ ระบบการฆาสกรยงไมไดรบการพฒนาเทาทควรขาดความคลองตวและขาดประสทธภาพ คราวใดทราคาสกรลดลงเจาของฟารมอาจจะท าการช าแหละเนอสกรขายเสยเองเพอไมตองมคาใชจายใหแกโรงฆาเทศบาล ท าใหยากแกการวางแผนพฒนาระบบตลาดใหสงขน

การผลตสกรภายในประเทศมการเพมขนอยางสม าเสมอ แตสวนมากเปนฟารมรายใหญทเพมก าลงการผลต โดยเฉพาะ

บรษทธรกจเอกซน สวนฟารมรายยอยนบวนจะลดลง

เรองท 2 ชองทำงกำรจ ำหนำย

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

100

ตลำดตำงประเทศ การผลตสกรของประเทศไทยเรานน มโอกาสและไดเปรยบประเทศเพอนบานมาก ในแงของวตถดบ อาหารสตว ซงมมากพอทจะผลตสกรไดตลอดเวลาและในจ านวน ทตลาดตองการ แตการผลตสกรยงตองอาศยตลาดในประเทศเปนหลก มจ านวนเลกนอยทสงออกไปขายตางประเทศซงสวนใหญ เปนเกษตรกรทเลยงสกรระดบฟารมหรอเอกชนเทานน ประเทศ น าเขา เชน สงคโปร ฮองกง เวยดนาม และลาว เราสงไปใน รปสกรขนมชวต ซากแชเยนและผลตภณฑ แตกมปรมาณเพยง เลกนอยไมสามารถขยายตลาดใหกวางขวางได ทงนเนองจากปญหาโรงฆาสตวทไมทนสมยและไดมาตรฐาน ตลาดตางประเทศจะค านงถงคณภาพซากสกรทดและถกสขลกษณะอนามยใน ขณะทโรงฆาสตวเราสวนใหญยงดอยมาตรฐาน เปนทรงเกยจของ ตางประเทศ

บางประเทศทพฒนาแลวไมยอมรบสกรจากประเทศไทย เนองจากเกรงตอการน าเอาโรคระบาดสตว โดยเฉพาะโรคปากและ เทาเปอย อหวาตและพษสนขบาเทยมซงยงมปญหาการระบาดอย บางประเทศใชนโยบายกดกนทางการคา มการใชกฎระเบยบดานสาธารณสขเปนขอจ ากดในการน าเขา เชน ประเทศญปนยอมใหไทยสงเฉพาะเนอสกรตมสกหรอผลตภณฑแปรรปเขาไปจ าหนายได แตยงอาจใชเงอนไขดานภาษตงก าแพงภาษเพอปองกนการแขงขนดานราคา

ส าหรบบางประเทศ เชน มาเลเซย ซงเปนประเทศคแขง ในการสงสกรไปจ าหนายในตลาดประเทศสงคโปร พยายามกดกน การขนสงสกรจากประเทศไทยผานแดนมาเลเซยโดยใชปญหาโรค ระบาดในการหามขนสงสกรผานแดน

ประเทศทเปนผผลตสกรรายใหญ เชน จน ไตหวน สหรฐ อเมรกา และกลมประเทศผผลตในประชาคมยโรป ซงมระบบการ ผลตททนสมยกวาไทย มการปรบปรงพนธสกรใชเองภายใน ประเทศ ท าใหมตนทนการผลตทไดเปรยบกวา นอกจากนบาง ประเทศยงใชระบบใหการอดหนนการสงออก ท าใหเปนอปสรรค ในการทไทยจะสงสกรไปจ าหนายแขงขนในตลาดโลก

กำรตลำดและรำคำสกร การผลตสกรของไทยมแนวโนมขยายตวไดมาก เนองจาก ความตองการเนอสกรมมากทงปรมาณ

และชนด ผเลยงตนตวเปด ฟารมเลยงมากขน รฐบาลเปดเสรในการเลยง มโรงงานช าแหละใหมๆ ทนสมยเพม รวมทงขยายความรทางวทยาการผลต การจดการและอาหาร การขยายตลาดเนอสกรและตลาดผลตภณฑเพอ สงไปจ าหนายตลาดตางประเทศจะเปนแรงจงใจใหอตสาหกรรม สกรไทยมการพฒนาปรบปรงคณภาพทกดานใหดขน

สภาพตลาดและราคาสกรมชวตจะปรบขนลงตามปรมาณหรอจ านวนลกสกรและสกรขนทมอยภายในประเทศ ตวก าหนด อปสงคอปทานการผลตมปจจยตางๆ ทเกยวของ ดงน

1. รำคำหรอควำมตองกำรกำรบรโภคเนอสกรของคนไทย ถาราคาเนอสกรสง ผผลตมแนวโนมจะขยายการผลตมากขน

สภาพการตลาดหรอราคาจ าหนายลกสกร ราคาจ าหนายสกรขนมกจะผกตดไปดวยกน เชน เมอราคาสกรขนมชวตต า จะท าใหราคาลกสกรต าลงดวยและท าใหเนอสกรสดถกลง เปนผลดตอผบรโภค แตหากเกดภาวะราคาตกต ายาวนานไปกจะเกดผลกระทบตอฟารมผลตตองขาดทนเลกกจการไดเชนกน

2. จ ำนวนฟำรมหรอจ ำนวนผเลยง ถามฟารมผลตและมผเลยงสกรจ านวนมากจะท าใหสกรมชวตมากเกนความตองการของตลาดมผลท าใหราคาสกรต าลง เมอแตละฟารมเพมก าลงผลตเพมจ านวนแมพนธอยางเตมท บรษทขนาดใหญทมทงก าลงคน เงนทน ตางกขยายก าลงผลต กเปนทแนนอนวาจ านวนสกรจะเพมมากขนเกนความตองการจนลนตลาด ยงผลใหอก 8-12 เดอน ขางหนาราคาสกรตกต าลง

101

3. จ ำนวนลกสกร บางเวลากาวะลกสกรตกต าอยางทสด เหลอเพยงตวละไมเกน 500 บาท ไดมการเรงแกปญหาโดยการตดลกสกรออกจากวงจร เชน ท าหมหน และลดจ านวนแมพนธภายในฟารมลง อกไมกเดอนราคาลกสกรจะคอยๆ เพมขน

4. จ ำนวนสกรขน บางชวงเวลาราคาสกรขนมชวตตกต าลงเปนอยางมาก ราคาสกรขนหนาฟารมต ากวาตนทนการผลตกโลกรมละหลายบาท ท าใหกลมผเลยงสกรรวมมอกนลดจ านวนการผลตลง โดยปลด แมพนธ ตองตดวงจรสกรน าไปท าหมหน และขอใหผผลตขนาดใหญครบวงจรลดจ านวนแมพนธลง รวมทงมฟารมรายยอยจ านวนหนงเลกกจการไป ยงผลใหในอก 8-13 เดอนถดมาราคาสกรขนสงขนเปนปกต

ผทอยในวงการสกรทงหลายลวนทราบดวา ราคาสกรขนมแนวโนมเฉลยตกต า 2-3 ป และราคาดขน 1 ป สาเหตในอดตทฟารมตางๆ สามารถยนหยดไดเนองจากปทราคาตกต าแลวดขน เมอน ามาเฉลยรายปจะไมขาดทน เวนแตถาเปนชวงทราคาขนเรวลงเรวมากโอกาสท าก าไรจากการเลยงสกรจงเปนไปไดยาก

5. โรคระบำด ปจจยดานธรรมชาตสกร อณหภม ดนฟา อากาศ ถาเกดโรคสกรจะตายและเตบโตชา ผเลยงจะมตนทนสงขนมาก ปรมาณสกรจะลดลง ถาอากาศรอนมากสกรจะเตบโตชา กนอาหารไดนอย ปรมาณสกรสงตลาดจะลดลง ตนทนการผลตจะสงขน ราคาสกรจะสงในชวงตนฤดรอน จะออนตวในชวงฤดฝน ฤดหนาว

การเกดโรคระบาดตางๆ เชน โรคปากและเทาเปอย โรค อหวาตสกร โรคปอดและเยอหมปอดอกเสบ โรคพอารอารเอส เปนตวการส าคญท าใหสกรปวยและตาย ตดสกรจ านวนหน งออกจากระบบ ท าใหราคาสกรสงขน ในขณะฟารมทเกดโรคระบาด จะเสยหายและขาดทน และตองใชเวลาอก 8-10 เดอน ทสขภาพ สกรจะฟนตวมภมตานทานจากโรคพวกน

แมวาปจจบนประเทศไทยจะสงสกรออกไปจ าหนายตางประเทศแตสวนใหญเปนการสงออกในระดบฟารมหรอบรษทเอกชนเทานน ฟารมรายยอยหมดสทธ

6. รำคำอำหำรสตว หรอตนทนการผลตสกร เมอราคาวตถดบอาหารสตวตวหลกๆ มราคาถกลง

เชน ปลายขาว ขาวโพด กากถวเหลอง ปลาปน ขณะทปรมาณสกรขนในตลาดมจ านวนไมมากนกจะดงใหคนกลมหนงทมโรงเรอนเกาอยแลวเขามาชอลกสกรและวตถดบอาหารสตวไปผสมเอง บางสวนซออาหารส าเรจจากบรษทน าไปเลยงสกร เมอสกรมชวตจ านวนมากและราคาตกต า คนกลมนจะหยดการเลยงไป

ขณะทราคาวตถดบอาหารสตวสงขน ผนวกกบถกสกรราคาสง (1,300-1,500 บาท) มผลใหคนกลมนตองใชเวลาตดสนใจทจะน าสกรเขามาเลยงนานขน แตตวแปรส าคญคอ สกรขนมชวตราคาสงเชนกน

102

7. ดอกเบยเงนก เจาของฟารมสกรสวนหนงใชแหลงเงนทนทมาจากธนาคาร ซงคดอตราดอกเบยเงนกชนดลกคารายยอยชนด (MRR/Minimum Retail Rate) ทคงระดบไมเกน 8 เปอรเซนตตอป แตหากเกดภาวะราคาสกรตกต าและฟารมใชวงเงนกทเบกเกนบญชจะเสยอตราดอกเบยเงนกเบกเงนเกนบญช 15%ตอป

ในอดตทอตราดอกเบยเงนกต าและราคาสกรมแนวโนมยนอยในระดบสง จะมคนใชแหลงเงนทนทมาจากธนาคารไปเลยงสกรพนธและสกรขน แตแนวโนมเชนนไดลดลงเนองจากราคาสกรไมเสถยร แกวงตวมาก รวมทงวตถดบอาหารสตวและปจจยการผลตมราคาสง

ตราบใดทตนทนการลงทนเพมขน ความเสยงในการลงทนสง ผเลยงขาดความมนใจ ฟารมรายยอยขายแมพนธออกไป ฟารมรายยอยทเลกเลยงไปเพยงรอยละ 20 กสงผลถงแนวโนมการเปลยนแปลงราคาสกร

8. ก ำลงซอ จากสภาวะเศรษฐกจและก าลงซอของผบรโภค สภาวะเศรษฐกจด มงานกอสรางตามโครงการตางๆ การมงานท ารายไดของประชากรเพมขน เงนไหลเขาสระบบเศรษฐกจหมนเวยน ก าลงซอกมากขนตาม มผลใหความตองการบรโภคเนอสกรมากขน ราคาสกรมแนวโนมวาจะสงขนตามก าลง การบรโภค หากแตก าลงการผลตตองไมลนตลาดเชนกน

เนอจากเขยง แตกเปนหมฟารม ซากดทกสวน

103

วตถประสงคส าคญในการจดท ากำรสงเสรมกำรขำยนนกเพอ เปนการกระตนยอดขายของกจการ และ การแนะน าสนคาสลกคา ทงนยงสบเนองกบ ความพงพอใจทดของลกคา ในการบรโภคหรออปโภคสนคา เพอการสรางเครอขายความเปนไปได ในการเลอกบรโภคหรออปโภคสนคานนๆ อยางตอเนอง ประกอบกบการแนะน าสนคาโดยอาศยชองทางแบบปากตอปากหรอเพอนสเพอนตอไป และจะสรปไดวา "กำรสงเสรมกำรขำยคอกำรสนบสนนกำรสรำงรำคำสนคำเฉพำะเจำะจง/กำรสรำงมลคำตรำสนคำ กำรสรำงกลมลกคำถำวร และกำรสรำงภำพพจนของกจกำร" นนเอง ในทางปฏบต การสงเสรมการขาย หมายถง การตดตอสอสาร (Communication between Company and Customer) ระหวางลกคาและกจการ โดยอาศยเครองมอในการสอสาร (Marketing Tools) ไดแก

1. กำรโฆษณำ (Advertising) ในการโฆษณาสนคาและการบรการกจการจะตองศกษาและก าหนดตลาดเปาหมายและกลมลกคา และหลงจากนนกจการจงจะสามารถทจะเรมด าเนนการและตดสนใจเกยวกบโครงการในการโฆษณาสนคาและการบรการโดยอาศยหลกเกณฑตอไปน

วตถประสงคของการโฆษณาคออะไร (What are the advertising objectives?) งบประมาณทจะจดสรรใหโครงการมเทาไร (How must to spend?) สงทจะสอสารใหกลมเปาหมายทราบคออะไร (What message should be sent?) สอชนดใดทสมควรจะน ามาใช (What media should be used?) และกจการจะท าการประเมนผลอยางไร (How should the results be evaluated?)

ขนตอนแรกในการจดท ากจกรรมการโฆษณาคอ การก าหนดวตถประสงคในการจดท าโครงการโฆษณา และวตถประสงคเหลานนจะตองสอดคลองกบตลาดเปาหมาย (Target Market) ต าแหนงสนคาในตลาด (Market Positioning) และสวนประสมทางการตลาด (Marketing Mix) โดยต าแหนงสนคาในตลาดและสวนประสมทางการตลาดจะเปนปจจยทใชในการก าหนดการโฆษณาวาจะควรเปนในทศทางใด หลงจากการก าหนดวตถประสงคในการโฆษณา กจการสามารถทจะประเมนคาใชจายของโครงการและจดท างบประมาณ การจดท าโฆษณานนเปนกระบวนการในการผลกดนความตองการของลกคาในตวสนคาใหสงขน หรอกจการยอมทจะสญเสยคาใชจายในการโฆษณาเพอใหบรรลยอดขายทไดก าหนดไว

2. กำรตลำดทำงตรง (Direct Marketing) การตลาดทางตรง คอ ระบบหนงของการตลาดทใชสอในการโฆษณาอยางใดอยางหนงหรอมากกวาเพอการเขาถงกลมลกคาซงสามารถวดผลไดและสามารถกระท าไดในทกสถานท ในอกนยหนงการตลาดทางตรงเปนความพยายามของการโฆษณาในการสรางความสนใจของลกคาใหมตอสนคาหรอการบรการ การสงเสรมการขายกถอไดวาเปนการตลาดทางตรงทกจการใชในการกระตนยอดขายโดยการจงใจลกคา

เรองท 3 กำรขำยและกำรสงเสรมกำรขำย

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

104

3. กำรท ำกำรขำยดวยกำรใชพนกงำน (Persoal Selling) การท าการขายดวยการใชพนกงานเปนเรองทตองอาศยเครองมอการพยากรณความคมคาของคาใชจาย ผลทจะไดรบจากกระบวนการในการท าการขาย การใชจตวทยาเฉพาะบคคลในการจงใจลกคาเพอการตดสนใจซอสนคาหรอการบรการ และคณภาพในการท าการขายทประกอบไปดวย 3 เรองหลกๆ คอ:

การสรางบรรยากาศระหวางการขาย การสรางความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมการตดสนใจของผบรโภคและอปโภค การสรางแรงจงใจและการสรางความสมพนธระยะยาว

105

ควำมส ำคญของบรรจภณฑ หนาทโครงสรางของบรรจภณฑ คอ ตองคมครองปกปองผลตภณฑทหอหมใหคงสภาพเดมไวได

ชวยรกษาคณภาพและตองสะดวกในการขนสงผลตภณฑจากผผลตไปยงผบรโภค ดงนนผผลตจงตองรจกเลอกวสดทใชท าบรรจภณฑทมคณสมบตเหมาะสมกบชนดและลกษณะของผลตภณฑ วสดทใชตองสามารถปกปอง รกษาคณภาพสนคา งายแกการขนสงและปองกนความเสยหายทอาจเกดระหวางการขนสงดวย

ในปจจบนพฤตกรรมผบรโภคเปลยนแปลงไปท าใหบรรจภณฑเปลยนแปลงและมความหลากหลายสวยงามมากขน ทงการออกแบบ รปราง และชนดของวสดทใช มการค านงถงความสวยงามสะดดตาแก ผพบเหน สะดวกในการใชผลตภณฑ บรรจภณฑทท าจากวสดชนด และการออกแบบสวยงาม จะชวยใหผลตภณฑดมคณคา หรหราและมระดบมากขนท าใหผผลตสามารถทจะก าหนดราคาผลตภณฑใหสงขนได จงอาจกลาวไดวาบรรจภณฑชวยกระตนใหเกดการซอบรรจภณฑทมรายละเอยดครบถวนและสวยงาม จะสามารถท าหนาทแทนพนกงานขายได เครองหมายยหอ สญลกษณตาง ๆ บนบรรจภณฑ จะชวยให คนทวไปรจกสนคามากขน ขนาดทเหมาะสมกบผลตภณฑท าใหผลตภณฑทขายเหมาะสมกบความตองการของผใชไดอยางด นอกจากนการเปลยนบรรจภณฑเสยใหมของผลตภณฑใด ๆ จะท าใหผลตภณฑนน ๆ กลายเปนผลตภณฑใหมในสายตาของผบรโภค

ลกษณะของบรรจภณฑทด 1. จงใจใหซอ บรรจภณฑจงตองสะดดตา นาสนใจ 2. น าเสนอขอมลเกยวกบสนคา 3. เราอารมณใหอยากซอ ขนาดและรปแบบทเหมาะสมของบรรจภณฑชวยเราอารมณใหผพบเหน

อยากซอสนคาไดเปนอยางด 4. สะดวกในการใช บรรจภณฑตองท าจากวสดทเหมาะสมกบชนดสนคา และออกแบบใหสามารถ

หยบจบ ใชผลตภณฑนน ๆ ไดสะดวก ปลอดภยไมมน าหนกมากเกนไป

ประเภทของบรรจภณฑ แบงบรรจภณฑออกไดเปน 4 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. บรรจภณฑขนท 1 (Primary Packaging) เปนบรรจภณฑชนในสดอยตดกบเนอของบรรจภณฑท าหนาทหอหมหรอบรรจสนคา

2. บรรจภณฑขนท 2 (Secondary Packaging) ท าหนาทขายและจงใจใหผบรโภคซอผลตภณฑ 3. บรรจภณฑขนท 3 (Shopping Packaging) ท าหนาทขนสงผลตภณฑ 4. บรรจภณฑเบดเตลด (Labeling) เปนรายละเอยดขอมลตาง ๆ ทปรากฏบนบรรจภณฑ

เรองท 4 กำรบรรจหบหอ

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

106

กลยทธของบรรจภณฑ 1. ควรเลอกใชวสดใหม ๆ ในการจดท าบรรจภณฑใหกบผลตภณฑ ทงนเพอความทนสมยและลด

ตนทน ปจจบนนยมใชวสดทไมท าลายสงแวดลอม 2. ออกแบบโครงสราง โครงสรางแขงแรงจะชวยปองกนผลตภณฑไมใหแตกหก บบสลาย ช ารด ใน

ระหวางการขนสง 3. ออกแบบกราฟกใหม เพอใหบรรจภณฑทไดเปนบรรจภณฑทสวยงาม ดงดดใจมากขน ท าให

ผลตภณฑดนาใช นาหยบและทนสมย 4. ออกแบบขนาดและรปรางใหม ขนาดทเหมาะสมและรปรางทนาจบตองและออกแบบไดสะดวก

ตอการใชผลตภณฑจะชวยใหผลตภณฑมภาพลกษณดขน และทนสมยมากขน 5. บรรจภณฑเพอสงแวดลอม อาจท าไดโดย Recycle - เปนการแปรสภาพของบรรจภณฑทใชเสยใหม Refill - เปนบรรจภณฑชนดเตม ชวยประหยดทงทรพยากร และลดปรมาณขยะ

ไดเปนอยางด Reuse - เปนบรรจภณฑทใชซ าไดอก Reduce - เปนบรรจภณฑขนาดเลกท าใหประหยดทรพยากรไดเปนอยางด Reject - เปนบรรจภณฑทท าจากวสดทไมกอใหเกดมลภาวะ Repair - เปนบรรจภณฑทเมอช ารดแลวสามารถ ไวใชใหมไดอก

107

กำรก ำหนดรำคำ รำคำ หมายถง มลคาของสนคาหรอบรการทแสดงออกมาในรปจ านวนเงน หรอ เปนสอกลางการแลกเปลยนในรปเงนตรา มลคำ หมายถง อ านาจของผลตภณฑอยางหนงทสามารถใชแลกเปลยนกบ สนคาอกชนดไดโดยแสดงออกมาในรปเชงปรมาณ ปจจยทควรค ำนงในกำรก ำหนดรำคำ

มอย 2 ปจจย นนคอ ปจจยภายใน และปจจยภายนอก ดงน 1. ปจจยภำยใน

1.1 วตถประสงคขององคการ (Company Objective) องคการหรอบรษทจะเปนผก าหนดเปาหมายและนโยบายในการด าเนนกจการ แลวจงก าหนดราคาเพอให สอดคลองกน

1.2 ลกษณะและประเภทของสนคา (Character of Product) เชน สนคาเกษตรกรรมนอกฤดจะขายราคาแพงกวาปกตมาก

1.3 ตนทนจะเปนตวก าหนดราคาขนต าสด 2. ปจจยภำยนอก

2.1 ค านงถงอปสงค (Demand) ของตลาดวามความตองการเสนอซอสนคามากเทาใดและอปสงค ของสนคานนมความยดหยนตอราคาเปนอยางไร

2.2 สภาพเศรษฐกจในปจจบน 2.3. กฎหมายและรฐบาล 2.4. จรรยาบรรณในการประกอบธรกจ 2.5 สภาพการแขงขน 2.6 ค านงถงพอคาคนกลาง ผผลตตงราคาใหเขาสามารถขายได 2.7 ผบรโภค

วตถประสงคในกำรก ำหนดรำคำ แบงไดเปน 3 ประเภท ใหญ ๆ คอ 1. พจารณาดานก าไร (Profit Oriented Objectives)

2. พจารณาดานการขาย (Sales Oriented Objectives) 3. เพอรกษาเสถยรภาพของราคา (Stabilize Price Objectives)

วธกำรขนพนฐำนในกำรตงรำคำ วธการขนพนฐานในการตงราคา (Basic Methods of Setting Price) นยมกนอยทวไป 3 วธ คอ

1. วธกำรตงรำคำโดยยดตนทนเปนเกณฑ วธปฏบตม 2 แบบ คอ 1.1 ตงรำคำโดยคดตนทนบวกก ำไร ราคาขายตอหนวย = ตนทนทงหมด + ก าไรทตองการ จ านวนการผลต วธนจะใชไดตองแนใจวาจ านวนผลตตองเทากบจ านวนจ าหนาย ผขายจงจะมก าไรตามทตองการ ส าหรบพอคาคนกลาง อาจจะบวกก าไรกบตนทนไดหลายลกษณะ เชน (ก าไร)

เรองท 5 กำรก ำหนดรำคำขำย

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

108

- ราคาขายตอหนวย = ตนทนตอหนวย + 10% ของราคาขาย (ก าไร) - ราคาขายตอหนวย = ตนทนตอหนวย + 10% ของราคาทน 1.2 วธกำรวเครำะหจดคมทน

จดคมทน (Break - Even Point) เปนจดทแสดงวาปรมาณ ณ จดของการผลต หรอ การจ าหนาย รายไดรวมจะเทากบตนทนรวมพอด

สตร จดคมทน = ตนทนคงททงหมด ราคาขายตอหนวย ตนทนผนแปรตอหนวย

2. วธกำรตงรำคำโดยยดควำมตองกำรของตลำดเปนเกณฑ การพจารณาตงราคาโดยยดความตองการของตลาดเปนเกณฑนน สามารถจ าแนกไดเปนลกษณะยอย ๆ ดงน 2.1 การตงราคาในตลาดผกขาด 2.2 การตงราคาในตลาดทมการแขงขนอยางสมบรณ 2.3 การตงราคาในตลาดทมการแขงขนนอยรายระดบราคาทเหมาะสมของสนคา ในตลาดทง 3 ประเภทอาศยแนวความคดเดยวกน คอ ผผลตตองพยายามผลต และขายในปรมาณทท าใหเกดก าไรสงสด โดยสรปไดวา ระดบราคาทเหมาะสม อยทปรมาณการผลตทท าใหตนทนเพมเท ากบรายไดส วนเ พม แต ราคาจะต างกน ตามลกษณะเสน อปสงคของตลาดแตละประเภท 2.4 การตงราคาในตลาดทมความแตกตางกนในดานความตองการซงระดบราคา จะแตกตางตามกรณ เชน - ลกคามมากกวา 1 กลม และแตละกลมมความตองการสนคาแตกตางกน กลมใด มความตองการและความจ าเปนมาก ราคาจะสงกวากลมอน - ลกคาแตละกลมอยหางไกลกนท าใหตนทนคาใชจายตาง ๆ ส าหรบแตละ กลมเปาหมายแตกตางกนไปดวย - ชวงเวลาทขายสนคาแตกตางกน ระดบราคาสนคาทจ าหนายในแตละชวง เวลาจะไมเทากน เชน รถรบ-สงสองแถว เปนตน

3. วธกำรตงรำคำโดยยดกำรแขงขนเปนเกณฑ การตงราคาโดยมงพจารณาทการแขงขน เปนวธการทนกการตลาดเหนความส าคญของคแขงขนมากกวาความส าคญของความตองการของตลาดและตนทนลกษณะ ราคาเชนนอาจเกดขนในชวงเวลาใดเวลาหนงเพอเอาชนะคแขงขน ระดบราคา ไมจ าเปนตองเทาเทยมกบคแขงขน อาจสงกวาหรอต ากวากได ตวอยางทเหนชดเจนถงการตงราคาในลกษณะน ไดแก 3.1 การก าหนดราคาตามคแขงขน 3.2 การก าหนดราคาโดยยนซองประมล

109

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 8

ค ำสง ใหผเรยนจงตอบค าถามดงตอไปน 1. ใหผเรยนสรปภาพรวมของหลกการจดการตลาดของสกรมา 1 หนากระดาษขนาด A4 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ใหผเรยนดวดทศนจากนนแบงกลมวเคราะหสถานการณทางการตลาดแลวน าเสนอหนาชนเรยน ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

110

บทท 9 กำรท ำบญช

111

บทท 9 กำรท ำบญช สำระส ำคญ การจดท าบญช เปนการจดท าเรองรายรบ – รายจาย การบนทกทรพยสนทเกยวของกบการเลยงสกร เพอใหผเรยนมความร ความเขาใจในการจดท าบญช ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายการท าบญชได ขอบขำยเนอหำ 1. การท าบญชทรพยสน 2. การท าบญชรายรบ – รายจาย กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 9 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

112

บทท 9 กำรท ำบญช

กำรท ำบญชทรพยสน หนสน เปนการบนทกรายการทรพยสนตาง ๆ อปกรณการเกษตรตาง ๆ ปย ปจจยการผลตอน ๆ จ านวนผลผลต ผลผลตทคงเหลอ ตลาดจนหนสนตาง ๆ ทเกดขนในการด าเนนการผลต ในการบนทกทรพยสน – หนสนตาง ๆ เพอจะน าไปใชในการสรปฐานะทางการเงนและเปนขอมลทจะใชในการค านวณหารายไดสทธตอไป

กำรจดบนทกกำรปฏบตงำน นอกจากการบนทกทรพยสนแลว การจดบนทกการปฏบตงานกควร จดท าควบคกนไป เปนการบนทกขอมลในดานการผลตทส าคญ ไดแก

- พนธ บนทก ชอพนธ การคดพนธ รวมถงรายละเอยดตาง ๆ ทเกยวของเพอเปรยบเทยบหาลกษณะ วธการทเหมาะสมและใหไดผลดทสดในทองถนของตน วธการเกบเกยวทเหมาะสมและใหไดผลดทสดในทองถนของตน วธการเกบเกยว โรค แมลง ศตรพชอน ๆ เพอพจารณาการปลกครงตอไป

- ความอดมสมบรณของดน เชน ผลการทดสอบดน รวมทงชนดและปรมาณปยทใชความเปนกรด เปนดางของดนเพอปองกนและหาวธการปรบปรงรกษาดนใหสมบรณและรกษาความสมดลของธาตอาหารตลอดไปผลผลต เปนรายงานปรมาณของผลผลตทสงจ าหนายทงตลาดบรโภคและสงจ าหนายตลาด

- อตสาหกรรมเพอเปนแนวในการวางแผน ก าหนดจ านวนและขยาดของพนทในการผลตครงตอไปไดอยางถกตองสภาพแวดลอมเปนขอมลทว ๆ ไปของสภาพแวดลอในการปลกในขณะนน ไดแก ปรมาณน าฝน

- การกระจายตวของฝน สภาพแสง อณหภมสงสด ต าสด ทศทางลม กระแสลม รวมถงโรค ศตรอน ๆ มาตรการปองกนก าจด ปรมาณผลผลตทไดคมคากบการลงทนหรอไมและเพอหาวธการปรบปรงในการปลกครงตอไป

- การตลาด ถอเปนหวใจทมความส าคญและจ าเปนมากทผลตควรรบทราบของมลตาง ๆ ทเกยวของกบการตลาด เชน แหลงรบซอ พอคาคนกลาง ความเคลอนไหวทเกยวกบปรมาณและราคาของผลผลตในแตละชวงของป การบนทกขอมลพนฐานอยางหนงทจะชวยในการตดสนใจเกยวกบการจดระบบการปลกพช การปรบปรงดนบ ารงดนตาง ๆ ตลาดจนชวงเวลาทเหมาะสมในการทจะปลกพชในปตอไป

เรองท 1 กำรท ำบญชทรพยสน

113

บญช หมายถง การจดบนทกเหตการณทเกยวกบการเงนหรออยางนอยทสดกเกยวกบบางสวนทเกยวของกบการเงน โดยผานการวเคราะห จดประเภทและบนทกไวในแบบฟอรมทก าหนดเพอแสดงฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจกรรมในชวงระยะเวลาหนง

รำยรบ คอ สงทบงบอกถงความสามารถในการหาเงนของเราวามาจากทางใดบาง ไดแก - รายรบหลก ๆ เชน เงนเดอน คาแรงทไดรบในแตละเดอน - รายรบอน ๆ หรอ รายรบเสรม เชน รายรบจากอาชพเสรมตางๆ หรอ ผลตอบแทนจากการลงทน

รำยจำย คอ สงทบงบอกถงการใชจายของตวเรา วาไดใชเงนไปอยางไรบาง โดยจะแบงออกเปน รายจายคงทและรายจายผนแปร

- รายจายคงท คอ รายจายทเกดขนแนนอนและสม าเสมอในทกๆเดอน เชน คาเชาหอพก คาเดนทาง คาอาหาร (ตามความจ าเปน) คาใชจายในการดแลครอบครว เปนตน

- รายจายผนแปร คอ รายจายทมการเปลยนแปลงขนลง ไมเทากนในแตละเดอน เชน คางานเลยงสงสรรค คารกษาพยาบาล คาทองเทยว สนทนาการตาง ๆ เปนตน

กำรท ำบญชรำยรบ – รำยจำย บญช หมายถง การจดบนทกเหตการณทเกยวกบการเงนหรออยางนอยทสดกเกยวกบบางสวนทเกยวของกบการเงน โดยผานการวเคราะห จดประเภทและบนทกไวในแบบฟอรมทก าหนดเพอแสดงฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจกรรมในชวงระยะเวลาหนง ตวอยำงกำรบนทกบญช

ล ำดบ วนท รำยกำร รำยรบ รำยจำย 1 01 /05/xx รบเงนเดอน (หกเงนกอนทนท 10 %) 9,000 - 2 02 /05/xx ซกเสอผา - 500 3 03 /05/xx ซออาหาร - 700 4 xx / xx / xx ฯลฯ xx / xx / xx xx / xx / xx 5 31/05/xx เตมน ามนรถ - 1,000 6 รวม 9,000 8,700

ประโยชนของกำรท ำบญช

1. เพอควบคมไมใหทรพยสนของกจกรรมรวไหล 2. เพอบนทกเหตการณทเกยวกบการเงนทเกดขนในชวงระยะเวลาหนงตามล าดบกอน - หลง

จากบญชทบนทกไวท าใหทราบถงก าไรขาดทน ในการด าเนนงาน 3. ท าใหเรารการใชจายของเราในแตละเดอน ชวยใหสามารถตดรายจายทไมจ าเปนในออกไปท าให

มเงนเหลอมากขน เชน คากาแฟ คาชอปปงของทไมจ าเปน

เรองท 2 กำรท ำบญชรำยรบ – รำยจำย เรองท 1 กำรท ำบญชทรพยสน

114

4. ท าใหรจกคดใหรอบคอบกอนจะใชจาย รวาคาใชจายไหนเหมาะสมหรอไมเหมาะสม เพราะถาเรารจกตวเอง และมองเหนพฤตกรรมการใชจายของตนเองแลว การละเลกกจกรรมทสรางความฟมเฟอยทงปวง จะเปนจดเรมตนของการออมทเพมขนดวยการท าบญชรายรบรายจาย

บญชตนทน เปนบญชบนทกตนทนการผลตของผลตภณฑจะแยกบญชออกตามลกษณะของตนทน คอ วตถดบทางตรง แรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต หากในการผลตนนจ าเปนจะตองใชวตถดบหลายชนดจะแยกบญชวตถดบออกตามชนด หรอแรงงานทางตรงหากมการผลตในหลายแผนกหลาย หนวยงานจะบนทกแรงงานทางตรงของแตละหนวยออกจากกน เชนเดยวกบคาใชจายการผลต เชน แรงงานทางออม คาเชา คาประกนภย คาบ ารงรกษา คาเสอมราคา คาภาษทรพยสน เปนตน เพราะฉะนนการบนทกบญชจ าเปนตองใชบญชคมยอดส าหรบรายการทเกดขน บญชคมยอดทใชอยเปนประจ าส าหรบบนทกตนทน คอ 1. บญชวตถดบ ใชบนทกรบเขาและเบกวตถดบทางตรงไปใชโดยมบญชแยกประเภทยอยหรอบตรวตถดบส าหรบวตถดบแตละชนด 2. บญชคำแรง ใชบนทกคาแรงทคนงานแตละคนท างานใหกบกจการ โดยค านวณคาแรงจากบตรลงเวลาหรอสมดบนทกการท างาน และจะเครดตออกเมอโอนตนทนคาแรงเขาบญชงานระหวางท า 3. บญชคำใชจำยกำรผลต ส าหรบบนทกคาทใชจายในการผลต ปกตเมอเกดรายจายขนจะบนทกไวในบญชคาใชจายประเภทนนแลวโอนมาเขาบญชคาใชจายการผลตภายหลง 4. บญชคำใชจำยกำรผลตคดเขำงำน ส าหรบบนทกการโอนคาใชจายการผลตเขาการผลต โดยปกตมกมการก าหนดเกณฑหรออตราในการโอนไวลวงหนา ซงอาจมยอดไมเทากบบญชคาใชจายการผลตทเกดขนจรงจนกวาจะมการโอนปดบญช 5. บญชงำนระหวำงท ำ ใชเปนทรวมตนทนของผลตภณฑทก าลงด าเนนการผลต บญชนจงรบโอนตนทนมาจากบญชวตถดบ บญชคาแรงและบญชคาใชจายการผลตคดเขางาน 6. บญชสนคำส ำเรจรป เปนบญชทรวบรวมตนทนของสนคาทผลตส าเรจและยงไมไดจ าหนาย โดยรบโอนตนทนมาจากบญชงานระหวางท า และจะเครดตออกเมอไดจายหรอขายสนคาออกไป ทงนน จะขออธบายโดยเนนการบญชตนทนตามระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง เปนหลก เนองจากระบบสะสมตนทนแบบตอเนองจะใหขอมลตนทนทเปนประโยชนตอการตดสนใจของผบรหารมากกวาระบบการสะสมตนทนแบบสนงวด

115

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 9

ค ำสง จงยกตวอยางการท าบญช รายรบ – รายจาย เกยวกบการเลยงสกร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

116

บทท 10 กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

117

บทท 10 กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม สำระส ำคญ

การเลยงหมกบปญหาสงแวดลอม นบเปนสงทเปนปญหามาตลอดส าหรบเกษตรกรกบชมชน ฉะนน จะตองเลยงอยางไร มวธการแบบไหน ทจะลดปญหาสงแวดลอมลงได ท าอยางไรจงจะเปน การเลยงแบบอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในการเลยงสกรได

ขอบขำยเนอหำ 1. เรอง การอนรกษทรพยากรธรรมชาต

กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 10 2. กจกรรมกลมโดยผสอน สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารการสอนบทท 10

กำรประเมนผล 1. ประเมนผลจากกจกรรมในเอกสารการสอน 2. ประเมนผลจากการคนควากจกรรมกลม 3.ประเมนผลปลายภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

118

บทท 10 กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

การอนรกษทรพยากรธรรมชาต หมายถง การรจกใชทรพยากรธรรมชาตใหเปนประโยชนตอมหาชนมากทสด และใชไดเปนระยะเวลานานมากทสด ทงนจะตองใหมความสญเสยทรพยากรโดยเปลาประโยชนนอยทสด แตในขณะเดยวกนสามารถใชประโยชนจากทรพยากรนนใหคมคามากทสด หรอเรยกวาการใชอยางยงยน สาเหตทตองมการอนรกษทรพยากรธรรมชาต เพราะผลสบเนองจากการเพมประชากรและ การขยายตวทางเศรษฐกจ ความกาวหนาทางเทคโนโลย เปนตวเรงทท าให เกดการรอยหรอของทรพยากรธรรมชาต อนน ามาซงปญหาความเสอมโทรมของทรพยากร ซงผลกระทบทเกดขนจะเกยวของกบการด ารงชวตของประชาชนทงในเขตเมองบและชนบท นอกจากนยงเกยวของกบความมนคง และมงคงของประชาชนในชาต การอนรกษทรพยากรธรรมชาตนน จะตองมนโยบายในการควบคมการใชทรพยากรอยางชาญฉลาด ค านงถงผลไดผลเสยอยางถถวน โดยการพจารณาตามหลกวชาการอยางมประสทธภาพ ถกจงหวะและความตองการของสงคม ทงนเพราะทรพยากรธรรมชาตเปนมรดกอนมหาศาล ทธรรมชาตใหไว เพอมนษยไดใชในการด ารงชวต จงจ าเปนตองศกษาคนควาถงการใชทรพยากรธรรมชาต เพอมใหทรพยากรธรรมชาตนนหมดไปอยางรวดเรว เพราะในการอนรกษเปนเรองทเกยวของกบมนษยทงในเมองและชนบท ดงนน ในการวางแผนการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางชาญฉลาด จะตองไมแยกมนษยออกจากสภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม หรอสภาพแวดลอมตามธรรมชาต

หลกกำรและวธกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและ สงแวดลอม การอนรกษสงแวดลอม (Environmental Conservation) หมายถง การใชสงแวดลอมอยาง มเหตผล เพออ านวยใหมคณภาพชวตทดตลอดไปแกมนษย โดยมแนวความคดทจะอนรกษสงแวดลอมใหเกดผลอย 6 ประการ คอ

1. ตองมความรในการทจะรกษาทรพยากรธรรมชาตทจะใหผลแกมนษยทงท เปนประโยชนและโทษ และค านงถงเรองความสญเปลาในการจะน าทรพยากรธรรมชาตไปใช

2. รกษาทรพยากรธรรมชาตทจ าเปนและหายากดวยความระมดระวง ตระหนกเสมอวาการใชทรพยากรมากเกนไปจะเปนการไมปลอดภยตอสภาพแวดลอมฉะนนตองท าใหอยในสภาพเพมพนทง ดานกายภาพและเศรษฐกจ

3. รกษาทรพยากรททดแทนไดใหมสภาพเพมพนเทากบอตราทตองการใชเปนอยางนอย 4. ประมาณอตราการ เปล ยนแปลงของประชากรได พจารณาความตองการใช

ทรพยากรธรรมชาตเปนส าคญ 5. ปรบปรงวธการใหม ๆ ในการผลตและใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและพยายาม

คนควาสงใหม ๆ ทดแทนการใชทรพยากรจากแหลงธรรมชาตใหเพยงพอตอความตองการใชของประชากร 6. ใหการศกษาแกประชาชนเพอเขาใจถงความส าคญในการรกษาสมดลธรรมชาต ซงมผลตอ

การท าใหส งแวดลอมอย ในสภาพทด โดยปรบความรทจะเผยแพรใหเหมาะแกวย คณวฒ บคคล สถานทหรอทองถน ทงในและนอกระบบโรงเรยน เพอใหประชาชนเขาใจในหลกการอนรกษสงแวดลอม อนจะเปนหนทางน าไปสอนาคตทคาดหวงวามนษยจะไดอาศยในสงแวดลอมทดได

เรองท 1 กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำต (Conservation)

119

วธกำรรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม มขนตอน ดงน 1. ก าจดการใชทไมจ าเปนหรอมแนวโนมทจะสญเปลา

2. ดแลรกษาทรพยากรทหายากหรอมนอย ใหอยในสภาวะทมากพอเสยกอนจงจะใหใชทรพยากรนน ๆ ได 3. ผใชทรพยากรทงหลายควรตระหนกอยเสมอวา ทรพยากรแตละอยางจะมความสมพนธตอกนยากทจะแยกจากกนได

4. การเพมผลผลตของพนทแตละแหงควรจะตองท า 5. ตองพยายามอ านวยใหสภาวะตาง ๆ ดขน ทง 5 ประการนเปนสงทควรจะไดกระท า เพอใหการอนรกษไดผลตามเจตนารมณ โดยไมลมวา

วตถประสงคสดยอดของการอนรกษ คอ ตองท าใหโลกนด ใหผลผลตเหมอนเมอพบครงแรก พยายามอยาใหโลกทรดโทรมหรอขาดแคลนทรพยากร ตามค ากลาวสนบสนนทวา“ ชาตทจะเจรญรงเรองนนตองรวาจะผลตและสรางทรพยากรอยางไรโดย ปราศจากการท าลาย การอนรกษจงเปนหวใจของการพฒนา ”การทจะใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตใหถกตองตาม หลกการอนรกษนนจ าเปนอยางยงทจะมความเขาใจสงตาง ๆ ทอยรอบตวเรา อกทงตองมความสนใจตอการด าเนนการตาง ๆ ทงในดานการปฏบตและการจดการทรพยากร รวมทงการขวนขวายหาความรใหมเพมเตม เพอการคงไวซงทรพยากร ทงนการมความรเรองการอนรกษจะชวยใหรจกการใชทรพยากร ธรรมชาต โดยหลกเลยงการสญเปลา (Waste) และการท าลาย การสญเปลาตามหลกอนรกษวทยานน เกดขนได 2 กรณ คอ ขนผลตกรรม (Production) และขนบรโภค (Consumption) แยกไดเปน

1. การสญเปลาแบบสมบรณ (Absolute Waste) ไดแกการสญเปลาทเกดขนแลวไมสามารถกลบคน เชน การพงทลายของดนจากทงลมและน า

2. การสญเปลาแบบเพมพน (Waste Plus) เปนขบวนการสญเปลาทรนแรงคอนอกจากสญเสยทรพยากรตาง ๆ แบบสมบรณแลว ยงมผลท าใหสงหรอขบวนการอน ๆ สญเปลาไปดวย เชน การเกดไฟฟา ท าลายตนไมในปาและยงสญเสยปรมาณสตวปา สญเสยดนและอน ๆ

3. การสญเปลาแบบสมพนธ (Relative Waste) ไดแก การสญเสยทเกดจาก การแสวงหาสงหนง แตท าใหเกดผลเสยอกอยางหนง เชน การท าเหมองแร อาจท าใหเกดการท าลายพชพรรณธรรมชาตท าใหน าในล าธารขนการเกบของปาอาจตองท าลายหรอตดฟนตนไมเพอใหได มาซงผลผลตจากปา อาท น าผง ยาสมนไพร เปนตน

4. การสญเปลาแบบตงใจ (Organized Waste) ไดแกการท าใหเกดการสญเปลาโดยตงใจจะจดการกบบางอยาง เพอรกษาราคาหรอคาทางเศรษฐกจของทรพยากรธรรมชาต หรออตสาหกรรมไวใหดทสด เชน การทประเทศบราซลยอมทงกาแฟลงในทะเลเพราะผลตมากเกนไป จ าเปนตองรกษาราคากาแฟใหเปนไปตามตองการ การเผาใบยาสบทงเพราะผลตมากเกนไป การน าแอปเปลเทบนถนนใหรถบรรทกบดเพอท าลาย เนองจากมผลผลตลนตลาด

120

กำรเลยงหมแบบอนรกษสงแวดลอม

ถาจะพดถงฟารมเลยงสตว เชอวาหลายคนคงตดภาพความสกปรก และกลนเหมนอนเปนเอกลกษณ ทท าใหนอยคนนกทอยากจะเขาไปดหรอไมแมแตจะอยใกล การด าเนนธรกจอยางเปนมตรกบสงแวดลอม ถอเปนนโยบายหลกและเปนแนวคดการท าฟารมกาญจนบรแหงนใหเปน “กรนฟารม” ทเนนการควบคมดานสงแวดลอม ประหยดพลงงาน และใสใจชมชนรอบขาง ทนใชระบบโรงเรอนปด หรอ EVAP เพอชวยลดการปลอยมลพษสอากาศ และเลอกใชไบโอแกสระบบบอหมกแบบพลาสตกคลมบอ หรอ Cover Lagoon ซงเปนระบบปดทงหมด จงตดโอกาสทจะเกดกลนออกจากระบบและแมลงวนทจะไปรบกวนชมชน และยงสามารถผลตไฟฟาใชในฟารมไดดวย ส าหรบน าทออกจากระบบไบโอแกส กจะมระบบทมประสทธภาพสงมาใชบ าบด ซงทางฟารมมนโยบายทจะไมปลอยน าหลงการบ าบดออกไปภายนอก ถงแมจะผานมาตรฐานของกรมควบคมมลพษแลวกตาม โดยจะน ากลบมาใชรดตนไม และบางสวนจะปรบสภาพและฆาเชอจนสะอาดส าหรบใชลางท าความสะอาดโรงเรอน ซงถอเปนการใชประโยชนจากน าอยางคมคามากทสด โครงการไบโอแกสคอกลไกทสะอาด นบวาเปนการชวยลดการปลอยกาซมเทน หนงในกาซเรอนกระจกทส าคญ ซงเปน สาเหตของปญหาโลกรอนในปจจบน อยางไรกตาม แมระบบการเลยงและระบบบ าบดทใชจะมประสทธภาพดเพยงใด แตกยงกงวลวาจะมกลนทออกจากโรงเรอนหลงเหลออย ทฟารมแหงนจงพฒนา ระบบฟอกอากาศ มาชวยลดกลนเพมเตม เพอใหมนใจวาจะไมมกลนรบกวนชมชน โดยตดตงระบบดงกลาวไวดานหลงพดลมระบายอากาศททายโรงเรอน ดวยวธการลดกลน 3 ขนตอน เรมจากการใชน าชวยลดปรมาณฝนละอองในอากาศใหนอยลง จากนนจะใชกรดออนดกจบกลนทเหลออย แลวจงใชวสดธรรมชาตทสามารถดกจบกลนไดด เชนกาบมะพราว ในชนสดทาย พบวาระบบนสามารถลดกลนเหมนและกลนแกสแอมโมเนยไดอยางมประสทธภาพ ท าใหภายในฟารมและชมชนรอบขางมสภาพแวดลอมทด และชวยลดปญหาไดอยางแทจรง การน าระบบฟอกอากาศมาใชแกปญหาเรองกลนไดอยางเปนรปธรรม แมวาเปนระบบทตองใชเงนลงทนคอนขางสง แตกเปนวธการทไมกอผลกระทบกบชมชนและสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข หากทกภาคสวนหนมาตระหนกถงความส าคญของสงคมและสงแวดลอมเชนเดยวกนน ธรรมชาตทสมบรณในสงคมทเปยมความสข คงไมเปนเพยงแคจนตนาการอกตอไป. การจดการมลสกรและน าเสยจากฟารมสกร ปญหามลพษทางน าของประเทศ นอกจากจะเกดจากการระบายน าเสยจากกจกรรมตาง ๆ ลงสแมน าล าคลอง อาทเชน ชมชนและกจการอตสาหกรรมแลวน าเสยจากกจกรรมการเกษตรไมวาจะเปนการเพาะปลกการเพาะเลยงสตวน า หรอการปศสตว กเปนอกสาเหตหนงทท าใหคณภาพน าของแหลงน าเสอมโทรมได โดย เฉพาะอยางยงการเลยงสกร ซงปจจบนมอยเปนจ านวนมากและกระจายอยทวทกภาคของประเทศ ประกอบ ดวยฟารมสกรทงขนาดเลก ขนาดกลาง ขนาดใหญ รวมทงการเลยงตามบานแบบดงเดม การเลยงสกรนอกจากจะท าใหเกดน าเสยทมความสกปรกสง ยงท าใหเกดปญหากลนเหมน และแมลงวนรบกวน ซงอาจท าใหเกดความเดอดรอนแกชมชนใกลเคยงได ดงนน ฟารมสกรเหลานจ าเปนตองมการจดการของเสยและน าเสยจากฟารมสกรอยางเหมาะสม รวมทงขณะนกรมควบคมมลพษไดมการออกประกาศคามาตรฐานน าทง เพอควบคมใหฟารมสกรตองมการบ าบดน าเสยใหไดตามมาตรฐานทก าหนดกอนจะระบายทงลงส แหลงน าหรอออกสส งแวดลอม แตท งนตองอาศยความรวมมอของเกษตร และผประกอบการเปนส าคญเพอเปนการชวยกนรกษาทรพยากรน าและสงแวดลอมทดไวตลอดไป รวมทงเพอใหฟารมสกรสามารถอยรวมกบชมชนไดอยางยงยน

121

ของเสยจำกฟำรมสกร

ของเสยจากฟารมสกร ม 2 ประเภทหลก คอ สวนทเปนมลสกรและเศษอาหารทตกคางในคอก อกสวนหนงเกดจากการลางคอกดวยน า และปสสาวะสกรซงจะกลายเปนน าเสย มลสกร การเลยงสกรท าใหเกดมลสกรเปนจ านวนมากหากไมมการจดการทดโดยเฉพาะดานความสะอาด จะเปนแหลงทกอใหเกดกลนเหมน โดยเฉพาะบนพนคอกทมการหมกหมมของมลสกรและใตพนคอกทม การตกคางของมลสกร ปสสาวะ และน าจากการลางคอก นอกจากนมลสกรทเกบกวาดออกจากพนคอก เมอน ามาตากแหงตองมการดแลโดยไมควรกองทงมลไวเปนเวลานาน เพราะความชนในอากาศและอณหภมจะท าใหเกดปฏกรยาเกดกาซทมกลนได

กำรจดกำรมลสกรและน ำเสยจำกฟำรมสกร

กำรจดกำรมลสกร มลสกรทเกบกวาดออกกอนทจะท าการฉดลางคอกสกร อาจจะน าไปใชประโยชนไดหลายอยาง เชน ขำยสด : ใหแกเกษตรกรทตองการ ท ำปยคอก : ตากใหแหงแลวน าไปใชเปนปยส าหรบการเกษตร เปนอำหำรปลำ : น ามลสกรทตากแหง หรอมลสกรสด ใหเปนอาหารโดยตรง หรอผสมในสตรอาหารทใชเลยงปลา แตในขณะเดยวกนตองค านงถงปรมาณทจะใช ไมควรมากเกนไป เพราะจะท าใหน าเนาและปลาตายได ผลตกำซชวภำพ : โดยการน ามลสกรและน าเสยไปหมกในสภาพไรอากาศ ท าใหเกดกาซชวภาพ สามารถน าไปใชประโยชนไดหลายรปแบบ เชน เปนเชอเพลงในการหงตน จดตะเกยง กกลกหม หรอผลตกระแสไฟฟา เปนตน ส าหรบมลสกรทผานการหมกแลวน าไปเปนปยส าหรบปลกพชไดเปนอยางด

122

กำรจดกำรน ำเสย ฟารมสกรสวนใหญจะเปนฟารมสกรขนาดเลกและฟารมสกรรายยอย ดงนนในการจดการน าเสยอยางงายควรมหลกการ คอ ตองแยกมลสกรออกจากน าเสย เพอลดการตนเขนของบอพกน าเสยและลดความสกปรกของน าเสยทไหลเขาสบอพก บอพกน าเสยควรมประมาณ 2 - 3 บอตอเนองกน น าจากบอสดทายสามารถน ากลบ มาใชประโยชนไดอก ไมวาจะเปน ใชลางพนคอก สบใสบอเลยงปลา ใชรดน าตนไมบรเวณรอบ ๆ ฟารม ส าหรบฟารมสกรทมน าเสยจากหลายโรงเรอน ควรจะ มรางระบายน าเสยอยใตหลงคาโรงเรอน เพอปองกนไมใหน าฝนไหลมารวมเปนการลดปรมาณน าเสยทจะบ าบดและเพอปองกนปญหาน าลนบอพก

มำตรฐำนบำงประกำรส ำหรบกำรเลยงสตวในประเทศไทย

นบตงแตไดมการกอตงองคการการคาโลก (WTO) ซงเปนองคกรทมหนาทดแลและก าหนดมาตรการตางๆ ในการสงออกสนคาสตลาดประเทศ ซงเรมมการบงคบใชในป พ.ศ. 2543 ประเทศตาง ๆ ทเปนสมาชกองคกรดงกลาว จงมความตนตวและจ าเปนทจะตองปรบตวเพอการแขงขนทางการคามากขน หนวยงานทรบผดชอบในการผลตปศสตวในประเทศไทย คอ กรมปศสตว ไดออกกฎ ระเบยบ กฎหมาย รวมถงมาตรฐานตางๆ เพอใหมความสอดคลองกบขอก าหนดขององคการการคาโลก และองคกรโรคระบาดสตวระหวางประเทศ (OIE) และถอวาเปนมาตรฐานการผลตสนคาทางการเกษตร (GAP) ดานการผลตปศสตว ซงมมาตรฐานทส าคญบางประการดงน มำตรฐำนฟำรมเลยง กำรควบคมกำรใชยำในมำตรฐำนฟำรมปศสตว โดยมขอก าหนดการควบคมการใชยาส าหรบสตว

ใหผประกอบการฟารมเลยงสตวทมความตองการขอใบรบรองมาตรฐานฟารมเลยงสตวจากกรมปศสตว เพอยนค ารองพรอมดวยหลกฐานตอปศสตวจงหวดหรอปศสตวอ าเภอในทองทฟารมตงอย แลวเจาหนาทปศสตวจงไปท าการตรวจสอบฟารมเพอด าเนนการตอไป

123

วตถประสงคของกำรจดท ำมำตรฐำนฟำรม 1. เพอปรบปรงระบบการเลยงสตวของประเทศไทยใหเปนรปแบบมาตรฐานเดยวกนและมคณภาพ 2. เพอคมครองผบรโภคใหปลอดภยในการบรโภคเนอสตวและผลตภณฑสตวจากฟารมเลยงสตวทไดรบการรบรองเปนฟารมมาตรฐานจากกรมปศสตว 3. เพออ านวยความสะดวกทางการคาแกผประกอบการฟารมเลยงสตวสงออก 4. เพอลดมลภาวะจากฟารมเลยงสตวทมผลกระทบตอสงแวดลอมและชมชน 5. เพอเพมประสทธภาพในการควบคมปองกนและก าจดโรคในฟารมเลยงสตว .

องคประกอบของฟำรม ท าเลทตงของฟารม 1. อยบรเวณทมการคมนาคมสะดวก

2. สามารถปองกนและควบคมการแพรระบาดของโรคจากภายนอกเขาสฟารม 3. อยหางจากแหลงชมชน โรงฆาสตว ตลาดนดคาสตว 4. อยในท าเลทมแหลงน าสะอาดตามมาตรฐานคณภาพน าใชเพยงพอตอการบรโภคตลอดป 5. ควรไดรบการยนยอมจากองคการบรหารราชการสวนทองถน 6. เปนบรเวณทไมมน าทวมขง 7. เปนบรเวณทโปรง อากาศสามารถถายเทไดด และมตนไมใหรมเงาภายในฟารม

ลกษณะของฟำรม 1. เนอทของฟารม ตองมเนอทเหมาะสมกบขนาดของฟารม โรงเรอน 2. การจดแบงเนอทตองมเนอทกวางเพยงพอส าหรบการจดแบง การกอสรางอาหารโรงเรอนอยางเปนระเบยบ สอดคลองกบการปฏบตงานและไมหนาแนนจนไมสามารถจดการดานการผลตสตว การควบคมโรคสตวสขอนามยของผปฏบตงานและการรกษาสงแวดลอมไดตามหลกวชาการ ฟารมจะตองมการจดแบงพนทฟารมเปนสดสวนโดยมผงแสดงการจดวางทแนนอน 3. ถนนภายในฟารมถนนภายในฟารมตองใชวสดคงทน มสภาพและความกวางเหมาะสมสะดวกในการขนสงล าเลยงอปกรณ อาหารสตว รวมทงผลผลตเขา-ออกจากภายนอกและภายในฟารม 4. บานพกอาศยและอาการส านกงานอยในบรเวณอาศย โดยเฉพาะไมมการเขาอยอาศยในบรเวณโรงเรอนเลยงสตว บานพกตองอยในสภาพแขงแรง สะอาด เปนระเบยบไมสกปรกรกรงรง มปรมาณเพยงพอกบจ านวนเจาหนาท ตองแยกหางจากบรเวณเลยงสตวพอสมควร สะอาด รมรน มรวกนแบงแยกจากบรเวณเลยงสตวตามทก าหนดอยางชดเจน 5. ไมควรใหสตวเลยงทอาจเปนพาหะน าโรคเขาไปในบรเวณเลยงสกร ลกษณะโรงเรอน โรงเรอนควรมขนาดทเหมาะสมกบจ านวนสตว ถกสขอนามย สตวอยสขสบาย

กำรจดกำรฟำรม กำรจดกำรโรงเรอน 1. โรงเรอน และทใหอาหาร ตองสะอาดและแหง 2. โรงเรอนตองสะดวกในการปฏบตงาน 3. ตองดแลซอมแซมโรงเรอนใหมความปลอดภยตอสกรและผปฏบตงาน 4. มการจดการโรงเรอนเตรยมความพรอมกอนน าสตวเขา 5. มการท าความสะอาดโรงเรอนและอปกรณดวยน ายาฆาเชอตามความเหมาะสม

124

กำรจดกำรดำนบคลำกร 1. ตองมจ านวนแรงงานอยางเพยงพอและเหมาะสมกบจ านวนสตวเลยง มการจดแบงหนาทและความรบผดชอบของบคลากรในแตละต าแหนงอยางชดเจน บคลากรภายในฟารมควรไดรบการตรวจสขภาพเปนประจ าทกป 2. ใหมสตวแพทยควบคมก ากบดแลดานสขภาพสตวภายในฟารมโดยสตวแพทย ตองม ใบอนญาตประกอบบ าบดโรคสตวชนหนง และไดรบอนญาตควบคมฟารมจากกรมปศสตว

คมอกำรจดกำรฟำรม ผประกอบการฟารมตองมคมอการจดการฟารม แสดงใหเหนระบบการเลยงการจดการฟารมระบบบนทกขอมลการปองกนและควบคมโรคสตว การดแลสขภาพสตวและสขอนามยในฟารม

ระบบบนทกขอมล ฟารมจะตองมระบบการบนทกขอมล ซงประกอบดวย 1. ขอมลการบรหารฟารม ไดแก บคลากร แรงงาน 2. ขอมลจดการผลต ไดแก ขอมลตวสตว ขอมลสขภาพสตว ขอมลการผลตและขอมลผลผลต

กำรจดกำรดำนอำหำรสตว 1. คณภาพอาหารสตว ประกอบดวย - แหลงทมาของอาหารสตว ในกรณซออำหำร ตองซอจากผขายทไดรบอนญาตตาม พ.ร.บ. ควบคมคณภาพอาหารสตว พ.ศ. 2525 ในกรณผสมอำหำรสตวเอง ตองมคณภาพอาหารสตวเปนไปตามก าหนดตามกฎหมายตาม พ.ร.บ. ควบคมคณภาพอาหารสตว พ.ศ. 2525 - ภาชนะบรรจและการขนสง ภาชนะบรรจอาหารสตวควรสะอาด ไมเคยใชบรรจวตถมพษ ปยหรอวตถอนๆ ใดทอาจเปนอนตรายตอสตว สะอาด แหง กนความชนได ไมมสารทจะปนเปอนกบอาหารสตว ถาถกเคลอบดวยสารอนสารดงกลาวตองไมเปนอนตรายตอสตว - การตรวจสอบคณภาพอาหารสตว ควรมการตรวจสอบอาหารสตวอยางงาย นอกจากนตองสมตวอยางอาหารสตวสงหองปฏบตการทเชอถอไดเพอวเคราะหคณภาพและสารตกคางเปนประจ าและเกบบนทกผลการตรวจวเคราะหไวใหตรวจสอบได 2. การเกบรกษาอาหารสตว ควรมสถานทเกบอาหารสตวแยกตางหาก กรณมวตถดบเปนวตามนตองเกบในหองปรบอากาศ หองเกบอาหารสตว ตองสามารถรกษาสภาพของอาหารสตวไมใหเปลยนแปลง สะอาด แหง ปลอดจากแมลงและสตวตางๆ ควรมแผลงไมรองดานลางของภาชนะบรรจอาหารสตว

กำรจดกำรดำนสขภำพสตว 1. ฟำรมจะตองมระบบเฝำระวงควบคม และปองกนโรคไดอยางมประสทธภาพ ทงนรวมถงการมโปรแกรมท าลายเชอโรคกอนเขาและออกจากฟารม การปองกนการสะสมของเชอโรคในฟารม การควบคมโรคใหสงบโดยเรว และไมใหแพรระบาดอาหารสตว

125

2. กำรบ ำบดโรค 2.1 การบ าบดโรคสตว ตองปฏบตตาม พ .ร.บ. ควบคมการประกอบการบ าบดโรคสตว พ.ศ. 2505 2.2 การใชยาส าหรบสตวตองปฏบตตามขอก าหนดการใชยาส าหรบสตว (มอก.7001-2540)

กำรจดกำรสงแวดลอม 1. ประเภทของของเสย ของเสยทเกดจากฟารมปศสตว จะประกอบดวย 1.1 ขยะมลฝอย 1.2 ซากสกร 1.3 มลสกร 1.4น าเสย 2. กำรก ำจดหรอบ ำบดของเสย ฟารมจะตองจดใหมระบบก าจดหรอบ าบดของเสยทเหมาะสมเพอไมใหเกดผลกระทบตอผอยอาศย ขางเคยง หรอสงแวดลอม ประกอบดวย 2.1 ขยะมลฝอย ท าการเกบรวบรวมขยะมลฝอยในถงทมฝาปดมดชด และน าไปก าจดทงในบรเวณททงของเทศบาล สขาภบาล หรอองคการบรหารราชการสวนทองถน 2.2 ซากสกร ฟารมจะตองมการจดการกบซากสกรใหถกสขลกษณะอนามย 2.3 มลสกร น าไปท าปย หรอหมกเปนปยโดยไมทงหรอกองเกบในลกษณะทจะท าใหเกดกลนหรอกอความร าคาญตอผอยอาศยขางเคยง 2.4 น าเสย ฟารมจะตองมระบบเกบกก หรอบ าบดน าเสยใหเหมาะสมทงนน าทงจะตองมคณภาพน าทเปนไปตามมาตรฐานคณภาพน าทงทก าหนด

มาตรฐานน าทงจากฟารมสกร รฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลย และสงแวดลอมอาศยมาตรา 35, 48, 50 และ 51 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยในการด าเนนการในมาตรา 55 ของพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ใหมประกาศ 2 ฉบบ ดงน 1. เรองก าหนดใหการเลยงสกรเปนแหลงก าเนดมลพษทจะตองถกควบคมการปลอยน าเสยลงสแหลงน าสาธารณะ หรอ ออกสสงแวดลอม 2. ก าหนดมาตรฐานควบคมการระบายน าทงจากแหลงก าเนดมลพษประเภทการเลยงสกร ซงทงสองฉบบมสาระสรปไดดงน การเลยงสกร ประเภท ก และ ข เปนแหลงก าเนดมลพษ ซงถามการปลอยน าเสยลงสแหลงน าสาธารณะ หรอออกสสงแวดลอมจะตองมมาตรฐานของน าทงเปนไปตามประกาศของกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม โดยมการเกบตวอยางน าทงแบบเกบจวงจากจดทระบายน าทงออกสสงแวดลอมและการตรวจสอบมาตรฐานน าทงเปนไปตามคมอวเคราะหน า และน าเสยของสหรฐอเมรการวมกนก าหนดไวหรอวธการอนๆ ตามทกรมควบคมมลพษประกาศในราชกจจานเบกษา

126

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 10

1. ใหผเรยนแบงกลมคนควาผลกระทบการเลยงสกรกบสงแวดลอมแลวน าเสนอหนาชนเรยน........................................................................................... .............................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .............................................................................................…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

127

บทท 11 คณธรรมในกำรประกอบอำชพ

128

บทท 11 คณธรรมในกำรประกอบอำชพ สำระส ำคญ ในการประกอบอาชพใด ๆ กตาม ถาหากขาดคณธรรมแลว จะสงผลกระทบตอทงตวผประกอบการเอง กระทบไปถงสงคม และสงผลใหระบบกลไกทางการตลาดขาดความสมดล เนองจากความเปนแกประโยชนสวนตวของผประกอบการรายใดรายหนงเทานน ดงนน คณธรรมในการประกอบอาชพจงเปนสงทจะท าใหกลไกทางการตลาดเปนไปอยางสมดล สงคมและประเทศชาตกจะพฒนาไปไดดยงขน

ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. ผเรยนสามารถอธบายถงคณธรรมในการประกอบอาชพได

ขอบขำยเนอหำ 1. ความรบผดชอบ 2. ความซอสตย 3. ความขยนอดทน

กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 11 2. กจกรรมกลมโดยผสอน

สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารการสอนบทท 11 2. สอวดทศนเกยวกบคณธรรม

กำรประเมนผล 1. ประเมนผลจากกจกรรมในเอกสารการสอน 2. ประเมนผลจากการคนควากจกรรมกลม 3.ประเมนผลปลายภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

129

บทท 11 คณธรรมในกำรประกอบอำชพ

ควำมส ำคญในกำรประกอบอำชพ ความส าคญของคณธรรมในการประกอบอาชพ คณธรรมเปนมาตรฐานความประพฤตของมนษยจะเกดขนไดตองอาศยความสมพนธระหวางจรรยาคอความประพฤต และธรรม คอ เครองรกษาความประพฤต การประกอบอาชพใด ๆ กตามผประกอบอาชพจะตองค านงถงผลกระทบตอสงคมภายนอกเสมอ ทงนกคอจะตองไมใชความรความสามารถในทางทผด หากประกอบอาชพโดยไรคณธรรมผลเสยหายจะตกอยกบสงคมและประเทศชาต ฉะนนคณธรรมจงมบทบาทส าคญอยางยงทจะลดปญหาทอาจจะเกดขนความส าคญของคณธรรมในการประกอบอาชพ มดงน 1. ชวยใหผประกอบอาชพแตละสาขาไดใชวชาชพในการท างานทถกตองเหมาะสม และเปนประโยชนตอสงคมและประเทศชาต 2. ชวยควบคมและสงเสรมใหผประกอบอาชพท างานอยางมประสทธภาพ โดยมความส านกในหนาทและมความรบผดชอบในงานของตน 3. ชวยสงเสรมและควบคมการผลต และการปฏบตงานใหมคณภาพเปนทเชอถอและไววางใจไดในเรองของความปลอดภยและการบรการทด 4. ชวยสงเสรมใหผประกอบอาชพไมเอารดเอาเปรยบผบรโภคและไมเหนแกตว ทงนตองยดหลกโดยค านงถงผลกระทบทจะเกดแกผบรโภคเสมอ 5. ชวยใหวงการธรกจของผประกอบอาชพมความซอสตย ยตธรรม และมความเออเฟอตอสงคมสวนรวมมากขน

อำชพ (Occopation) ด ารง ฐานพ (2536 : 2) ไดใหความหมายไวดงน หมายถง กจกรรมทเกยวของกบงานทกประเทศและเกยวของกบองคประกอบทางดานเทคนค เศรษฐกจและสงคม ดงนนค าวาอาชพจงครอบคลมไปถงงานทใคร ๆ กท าไดโดยไมตองอาศยการฝกหดมากอน เชน งานทตองใชแรงงาน (Manual works) และเปนงานทผกระท าจะตองไดรบการฝกฝนเปนพเศษหรอเปนงานทใชทกษะและการฝกหดขนสง (Technic world) อาชพมสวนเกยวของกบสงคมเปนอยางมาก ในทศนะของนกสงคมวทยานน อาชพอาจกอใหเกดผลตอสงคมได ดงน 1. อาชพสามารถแบงกลมแยกกลมคนในสงคมออกเปนสวน ๆ ตามสาขาอาชพ เชน ผประกอบ ธรกจอตสาหกรรม ผประกอบธรกจการเกษตร ผประกอบธรกจการบรการ ขาราชการ เปนตน ในกลมอาชพดงกลาว สามารถแยกยอยออกไปไดอก เชน ขาราชการกมทงขาราชการคร ขาราชการทหาร ขาราชการต ารวจ ผประกอบธรกจการเกษตรกมทงชาวนา ชาวสวน ชาวประมง เปนตน

เรองท 1 ควำมรบผดชอบ

130

2. อาชพแตละอาชพนนกอใหเกดเปนแหลงรวมผคนจากถนตาง ๆ เขาดวยกน ท าใหกลายเปนกลมคนทมอดมการณ และความสนใจไปในแนวเดยว 3. อาชพมผลตอบคลกภาพของแตละบคคล 4. อาชพมสวนเชอมโยงบคคลรวมกนเปนสงคม 5. อาชพกอใหเกดความสามารถและความช านาญแกผประกอบอาชพนน ๆ

วธกำรสรำงคณธรรมในกำรประกอบอำชพ วธการสรางคณธรรมตองอาศยการฝกฝนเปนหลก ปจจบนนโลกเราก าลงมปญหาดานศลธรรม ปญหาการขาดคณธรรม ในหลาย ๆ อาชพ ฉะนนจะตองมการพฒนาสงทมอยแลวใหดยงขน และสรางเสรมเตมตอสงทยงขาดอยใหมขน วธกำรทน ำมำใชสรำงคณธรรมสำมำรถท ำได ดงน 1. การอบรมตามหลกศาสนา 2. การปลกฝงพฤตกรรมทพงประสงค 3. การสอนใหรจกความเมตตาตอผอน 4. การสรางคานยมทพงประสงค 5. การใชอทธของกลมใหเกดความคลอยตาม 6. การใชหลกมนษยสมพนธ 7. การจดสงแวดลอมและประสบการณในทางทด

คณธรรมทผประกอบอำชพควรประพฤต หลกในการยดถอปฏบตของผประกอบอาชพทวไปพงกระท าเพอความเจรญกาวในอาชพของตน และรวมรบผดชอบในสงคม ควรมดงน 1. ความซอสตยสจรต และมความรบผดชอบตอสงคม 2. การมคณธรรมตอสงแวดลอม 3. ความนาเชอถอและความปลอดภยในบรการ 4. การมจรรยาอาชพและด าเนนกจกรรมอยางมคณภาพ 5. การสรางสมพนธภาพทดตอลกคา 6. การเคารพสทธและรกษาผลประโยชนของผอน 7. การใชคณธรรมในการตดตอสอสาร 8. การสรางสมพนธภาพกบชมชน 9. การสรางวนยในการประกอบอาชพ 10. การด าเนนงานอยางถกตองตามกฎหมาย 11. การใชแหลงขอมลขาวสารอยางถกตอง 12. การประกอบอาชพดวยความขยนหมนเพยร

131

ควำมรบผดชอบส ำคญอยำงไร สถานการณปญหาเดกในสงคมไทยนบวนจะรนแรงมากขน ระบบเศรษฐกจแบบทนนยมทแขงขนกนอยางเสร ตอสกนทางการตลาด กระตนและเรงเราใหผคนนยมการบรโภคผานสอเทคโนโลยตางๆ รวมทงวฒนธรรมในยคโลกาภวตนท าใหโครงสรางของสงคมไทยออนแอ ตนทนทางสงคม ศาสนา ภมปญญาทองถน วฒนธรรมไทย ทเปนเอกลกษณแสดงใหเหนความเปนตวตนของไทยถกละเลยและถกปฏเสธจากเดกและเยาวชน เดกและเยาวชนสวนหนงจงไดรบการหลอหลอมจากบรรยากาศและสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม สงผลใหเยาวชนมพฤตกรรมทเบยงแบนเสยงตอการท าผดกฎหมายและศลธรรมอนดงาม มคานยมทไมพงประสงค ขาดคณธรรม จรยธรรม ในเรองความรบผดชอบ ขาดระเบยบวนย ความขยนหมนเพยรและความซอสตย พอ แม ผปกครองไมมเวลาอบรมเลยงดบตรหลาน สถาบนครอบครวเปลยนแปลงไปตามโลกาภวตนท าใหความสมพนธของครอบครวลดนอยลง ขาดการเอาใจใสและละเลยในการปลกฝงเรองคณธรรม จรยธรรม วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม ประเพณทดงามของสงคมไทยใหกบเยาวชนเหลานเปนสาเหตท าใหเกดปญหาเกยวกบพฤตกรรมของเดก การศกษามหนาทปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนคนในชาตปลกฝงและสรางความรบผดชอบ ใหเกดขนกบเยาวชนดวยกระบวนการทางการศกษาเพอลดปญหาและเพมความสขใหเกดขนในสงคม การศกษามบทบาทในการพฒนาเดกและเยาวชนอย 6 บทบาทคอ

1. การบงคบ ควบคม (Custodial Function) เพอใหเยาวชนรนใหมอยในกรอบ กฎเกณฑของสงคมโดยใชวธการทแตกตางกนไปตามความแตกตางของวย

2. การสรางเอกลกษณประจ าชาต (Creating a national identity Function) การศกษาตองพฒนาใหเยาวชนเกดความรสกและประสบการณรวม เพอท าใหเกดความผกพน ความรสกเปนเจาของและรบผดชอบตอประเทศชาต

3. การพฒนาทกษะทจ าเปนในการด ารงชวต (The shilling Function) ใหความส าคญกบทกษะการด ารงชวต การพฒนาทกษะการท างานเพอการท างานตามความตองการของภาคเศรษฐกจ

4. การสรางและคดสรรคณภาพของคน (The credentialing Function) เพอตอบสนองตอการเขาสต าแหนงงานและสถานภาพทางสงคม

5. การคดสรรความร จดระบบองคความร (Knowledge Function) คอการพจารณาคดสรรความรของสงคมมาสรางเปนหลกสตร

6. การถายทอดความรของสงคม (The selecting organizing and transmitting of public) ดงนน การศกษามพลงในตวเองทจะสรางสรรคและก าหนดบทบาทการพฒนา เดก และเยาวชน

ดวยกระบวนการการบงคบควบคม การสรางเอกลกษณประจ าชาต การพฒนาทกษะทจ าเปนในการด ารงชวต การสรางและคดสรรคณภาพของคน การจดองคความร และการถายทอดทางสงคม เพอเดกและเยาวชน คนในชาตใหเกดคณลกษณะอนพงประสงคตามตองการได

ในการทจะปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกนนตองมงใหเดกสามารถควบคมตนเองและรจกปกครองตนเองได โรงเรยนตองมกระบวนการในการสอนทกษะทางสงคมและพฤตกรรมใหแกผเรยนอยางเปนระบบ ตองปลกฝงแนวทางปฏบตทถกตองใหแกนกเรยน ใหนกเรยนมการปรบตวทด และตองดแล ปองกน ควบคมและแกไข พฤตกรรมทเปนปญหาของเดกนกเรยน ดวย กฎ ขอบงคบ ระเบยบตางๆ เพอเปนการสงเสรมและพฒนาบคลกภาพทดของนกเรยนใหควบคมตนเองและปฏบตตามกฎระเบยบ กตกาของสงคมไดอยางเหมาะสม ซงจะชวยใหลดปญหาในดานความประพฤตของเดกนกเรยนได

132

ความรบผดชอบ เปนลกษณะของความเปนพลเมองทดทส าคญอยางหนง ความรสกรบผดชอบ เปนลกษณะนสยและทศนคตของบคคลซงเปนเครองผลกดนใหเกดการปฏบตตามระเบยบ เคารพสทธของผอน ท าตามหนาทของตนเองและมความซอสตยสจรต การทบคคลมลกษณะความผดชอบ จะชวยใหการอยรวมกนในสงคมเปนไปดวยความราบรน สงบสข นอกจากนความรบผดชอบยงเปนคณธรรมทส าคญในการพฒนาประเทศหากคนในชาตมความรบผดชอบจะเกดผล ดงน - คนทมความรบผดชอบยอมท างานทกอยางส าเรจตามเปาหมายไดทนเวลา - คนมความรบผดชอบยอมเปนทนบถอ ไดรบการยกยอง สรรเสรญและเปนประโยชนตอตนเองและ ตอสงคม - ความรบผดชอบเปนสงเกอหนนใหบคคลปฏบตงานสอดคลองกบกฎหมาย คณธรรม จรยธรรม และ หลกเกณฑของสงคม โดยไมมการบงคบจากผอน - คนทมความรบผดชอบ จะไมน าความเสอมเสยและสรางความเสยหายแกตนเองและสงคม - คนทมความรบผดชอบจะท าใหเกดความกาวหนาสงบสข ตอตนเองและสงคม - คนทขาดความรบผดชอบ ยอมจะไมไดรบความไววางใจในการท างานส าคญใดๆและมกจะไดรบค า ต าหนในการท างาน - คนทขาดความรบผดชอบ จะเปนคนเฉอยชาไมสามารถแกไขอปสรรคใดๆได ตองพงผอนอยเสมอ กลายเปนคนไมมความสามารถ และไมมความเชอมนในตนเอง - คนทขาดความรบผดชอบ มกจะท างานใดๆไมบรรลจดหมาย ไมทนเวลา - คนทขาดความรบผดชอบ ไมกอใหเกดความกาวหนาในสงคม ท าใหสงคมวนวายไมเรยบรอย ไมม ระเบยบ สรปไดวา ความรบผดชอบ มความส าคญ และเปนประโยชนตอตนเองและสงคม ดงน

1. คนทมความรบผดชอบ เปนคนทมศกยภาพทด 2. คนทมความรบผดชอบ เปนคนทสมรรถนะทด(Based Competency) 3. คนทมความรบผดชอบ เปนคนทมความกระตอรอรนในการปฏบตงานเสมอ 4. คนทมความรบผดชอบ เปนคนทมการวางแผนทด 5. คนทมความรบผดชอบ เปนคนทตรงตอเวลา 6. คนทมความรบผดชอบ เปนคนทมวสยทศนทด 7. คนทมความรบผดชอบ เปนคนขยนหมนเพยร 8. คนทมความรบผดชอบ เปนคนมงมนและมเปาหมายในการท างาน 9. คนทมความรบผดชอบ มความเชอมนในตนเอง 10. คนทมความรบผดชอบ เปนคนมองโลกในแงทดเสมอ 11. คนทมความรบผดชอบ จะเจรญกาวหนาในหนาทการงาน 12. คนทมความรบผดชอบเปนคนนาเชอและมคณคาในสงคม 13. คนทมความรบผดชอบจะไดรบความไววางใจจากผอน 14. คนทมความรบผดชอบสามารถด ารงชวตในสงคมอยางมความสขตามหลกเศรษฐกจพอเพยง 15. คนทมความรบผดชอบเปนคนทมระเบยบวนยตอตนเองและสงคม 16. คนทมความรบผดชอบเปนคนซอสตย ซอตรง ตอตนเองและสงคม 17. คนทมความรบผดชอบเปนคนทมความยตธรรม 18. คนทมความรบผดชอบเปนคนทมความเปนประชาธปไตย 19. คนทมความรบผดชอบเปนคนทมนษยสมพนธดกบทกคน

133

20. คนทมความรบผดชอบเปนคนทมชวตทสงบสข 21. คนทมความรบผดชอบเปนคนทพบความส าเรจในชวต

จะเหนไดวาความรบผดชอบ มความส าคญมากเพราะจะท าใหมนษยอยในสงคมไดอยางมความสขประเทศชาตเจรญกาวหนา และสงคมโลกเกดความสนตสขอยางถวนหนาดงนนโรงเรยน คร และบคลากรตางๆซงเปนสวนหนงของกระบวนการทางการศกษา จงตองแสดงบทบาทและความรบผดชอบในการสรางเดก เยาวชนและคนในชาตใหเปนคนทมความรบผดชอบตอตนเอง และสงคมสวนรวม อยางจรงจง

134

ซอสตยตอวชาชพ หมายถง การประกอบอาชพดวยความสจรต รกในอาชพทท าอยไมน าสงปลอมปนมาใชในการประกอบอาชพ เชน พอคาขายขาวสารน าทรายมาผสมในเมลดขาวหรอน าขาวคณภาพต ามาผสมกบขาว คณภาพด แลวบรรจถงจ าหนายเพอใหมปรมาณมากขนหรอขายของทไมปลอมปน แตขายในราคาทสงกวาความจรง แมจะไดก าไรมากขนแตนานไปลกคาหรอผบรโภคจะหมดความเชอถอท าใหขาย สนคาไดนอยลงจนตองปดกจการไปในทสดอาชพทางคอมพวเตอรกเชนกนถา ผประกอบการขาดความซอสตยในอาชพแลวกประกอบอาชพอยไมได ดงนน ความซอสตยจงถอวามความส าคญตอ การท าหนาทของตนเอง ตองมความรอบคอบ มการตรวจสอบทด และทกอาชพตองมความซอสตยตอตนเอง ตอลกคา ตอหนาททรบผดชอบ

ดงนนความซอสตยจงเปนพฤตกรรมหรอความสามารถทางดานหนงทคณเองไมควร ละเลยหรอเพกเฉย คณควรเรมส ารวจตวเองวาคณมความซอสตยในการท างานหรอไม และอยในพฤตกรรมระดบไหน ทงนขอใหคณเปดใจพรอมทจะปรบเปลยนตนเองใหมความซอสตยในการท า งาน ซงคณเองอาจลมหรอคดไมถงวาพฤตกรรมความซอสตยของตวคณเองนนจะ สงผลตอภาพลกษณทปรากฏตอสายตาของผอนและบคคลรอบขาง และจะสงผลตอเนองไปถงผลประโยชนทหนวยงานจะไดรบ

ยกตวอยำงดงน เชน เปนขาราชการ ทหาร ต ารวจใชอ านาจในทางมชอบ กระท าทจรต หรอแสวงหาผลประโยชนแกตนเองหรอครอบครว กจะกอใหเกดความเสยหายแกประชาชนและบานเมองดงทเราจะเหนกนอยใน ปจจบน หรอหากเปนพอคาแมขาย ชาวสวนชาวนาไมซอสตยตอหนาท ขายของโกงเขา หรอใชสารเคมทเปนอนตราย ฯลฯ กจะท าใหเกดการทะเลาะววาท โรคภยไขเจบจากสารพษสะสมในรางกาย เปนตน ซงลวนแลวแตสรางความเดอดรอนใหแกตนเองและผเกยวของทงสน

เรองท 2 ควำมซอสตย

135

ขยน คอ การเอาภาระงานอยางไมนงดดาย ไมวาจะกระท าใหแกตวเองหรอผอนกตามแลวกกระท าอยางสม าเสมอดวยความอดทน ไมเกยจคราน ไมยอทอ โดยประการใด ๆ ไมรงเกยจตองานประเภทนน ๆ ไมวาจะไดรบประโยชนมากหรอนอยเพยงนด แตเปนงานอาชพทสจรตถกกฎหมาย สงคมยอมรบ

ขยน หมายถง พฤตกรรมการกระท าการงาน หรอสงอนใดกตามโดยการกระท านนไดท าอยางสม าเสมอ ถกตองตามระเบยบ ไมผดศลธรรม ไมผดกฎหมายบานเมอง เพราะหากขยนผด ๆ แลวยอมกอภยตามมาภายหลง อาจตองเสยทรพย เสยชอเสยง ตดคกตดตาราง บาดเจบ ถงแกชวตสงคมรอบดานตราบาปไว ใหทกขทรมานในชาตนหรอชาตหนาตอๆไป ฯลฯ แตหากขยนผดทางโลกทางธรรม กมแตเสยเวลาของชวตอยเรอย ๆ ไป หลงวกวนแตเรองเดม ๆ เดนทางผด หลงทางผด เปาหมายของชวตเปลยนไป สญสนไปอยางไรคา

ความขยนทส าคญอกอยางกคอ ตองขยนอยางรจกใชสต - ปญญา ควบคกนไป เพราะแมขยนบากบนทมโถมเตมทสกปานใดกตาม หากขยนอยางโง ๆ ไมไตรตรองอยางรอบคอบกจะประสบความลมเหลวได จนบางคนถงกบลมละลายหมดเนอหมดตวมาแลวนกตอนก ดงนนการทคนเราจะประสบความส าเรจในชวตไดอยางดผานพนอปสรรคตาง ๆ ไปไดนนไมมทกขภยหรอบาปกรรมใด ๆ ตามมาเบยดเบยนจะตองมองคประกอบของความขยนดงน

1. ขยนอยางอดทนสม าเสมอ 2. ขยนในทางทด ถกตอง สงคมยอมรบ ยกยอง 3. ขยนอยางมสตปญญา

ควำมอดทน ความอดทน มาจากค าวา ขนต หมายถง การรกษาปกตภาวะของตนไวได ไมวาจะถกกระทบกระทงดวยสงอนเปนทพงปรารถนา หรอไมพงปรารถนากตาม มความมนคงหนกแนนเหมอนแผนดน ซงไมหวนไหว ไมวาจะมคนเทอะไรลงไป ของเสย ของหอม ของสกปรกหรอของดงามกตาม งานทกชนในโลกไมวาจะเปนงานเลกงานใหญ ทส าเรจขนมาไดนอกจากจะอาศยปญญาเปนตวน าแลว ลวนตองอาศยคณธรรมอนหนงเปนพนฐานจงส าเรจได คณธรรมอนนนคอ ขนต ถาขาดขนตเสยแลว จะไมมงานชนใดส าเรจไดเลย เพราะขนตเปนคณธรราส าหรบทงตอตานความทอถอยหดห ขบเคลอนเรงเราใหเกดความขยน และท าใหเหนอปสรรคตางๆ เปนเครองทาทายความสามารถ ดงนนอาจกลาวไดวา ความส าเรจของงานทกชน ทงทางโลกและทางธรรม คออนสาวรยของขนตทงสน โดยเหตน พระสมมาสมพทธเจาจงตรสวา “ยกเวนปญญาแลว เราสรรเสรญวาขนตเปนคณธรรมอยางยง” ลกษณะความอดทนทถกตอง 1. มความอดกลน คอ เมอถกคนพาลดา กท าราวกบวาไมไดยน ท าหเหมอนหกระทะ เมอเหนอาการยวย กท าราวกบวาไมไดเหน ท าตาเหมอนตาไมไผ ไมสนใจใยด ไมปลอยใจใหเศราหมองไปดวย ใสใจ สนใจ แตในเรองทจะท าความเจรญใหแกตนเอง เชน เจรญศล สมาธ ปญญาใหยง ๆ ขนไป 2. เปนผไมดราย คอ สามารถขมความโกรธไวได ไมโกรธ ไมท ารายท าอนตรายดวยอ านาจแหงความโกรธนน ผทโกรธงายแสดงวายงขาดความอดทน มค าตรสของทาวสกกะ เปนขอเตอนใจอยวา “ผใดโกรธ

เรองท 3 ควำมขยนอดทน

เรองท 2 ควำมซอสตย

136

ตอบผทโกรธกอนแลว ผนนกลบเปนคนเลวกวา ผทโกรธกอน ผทไมโกรธตอบคคลผก าลงโกรธอย ยอมชอวา เปนผชนะสงครามอนชนะไดยากยง”

3. ไมปลกน าตาใหแกใครๆ คอ ไมกอทกขใหแกผอน ไมท าใหผอนเดอดรอนหรอเจบแคนใจจนน าตาไหลดวยอ านาจความเกรยวกราดของเรา

4. มใจเบกบานแจมใสอยเปนนตย คอ มปตอมเอบใจเสมอๆ ไมพยาบาท ไมโทษฟา โทษฝน โทษเทวดา โทษโชคชะตา หรอโทษใครๆ ทงนน พยายามอดทนท าการงานทกอยางดวยใจเบกบาน ลกษณะความอดทนนน โบราณทานสอนลกหลานไวยอๆ วา “ปดหซายขวา ปดตาสองขาง ปดปากเสยบาง นอนนงสบาย” คนบางคนขเกยจท างาน บางคนขเกยจเรยนหนงสอ บางคนเกะกะเกเร พอมผวากลาวตกเตอนกเฉยเสย แลวบอกวาตนเองก าลงบ าเพญขนตบารม อยางนเปนการเขาใจผด ตความหมายของขนตผดไป ขนตไมไดหมายถงการตกอยในสภาพใดกทนอยอยางนน

“พวกทจน กทนจนตอไป ไมขวนขวายท ามาหากน จดเปนพวกตายดาน” “พวกทโง กทนโงไป ใครสอนใหกไมเอา จดเปนพวก ดอดาน” “พวกทชว แลวกชวอก ใครหามกไมฟง จดเปนพวก ดอดง” ลกษณะทส าคญยงของขนต คอ ตลอดเวลาทอดทนอยนน จะตองมใจผองใส ไมเศราหมอง สรปลกษณะของขนตโดยยอ ไดดงน 1. อดทนถอนตวหรอหลกเลยงจากความชวใหได 2. อดทนท าความดตอไป 3. อดทนรกษาใจไวไมใหเศราหมอง

ประเภทของควำมอดทน

ความอดทนแบงตามเหตทมากระทบไดเปน 4 ประเภท คอ 1. อดทนตอความล าบากตรากตร า เปนการอดทนตอสภาพธรรมชาต ดนฟาอากาศ ความหนาว

ความรอน ฝนตก แดดออก ฯลฯ กอดทนท างานเรอยไป ไมใชเอาแตโทษเทวดาฟาดน หรออางเหตเหลานแลวไมท างาน

2. อดทนตอทกขเวทนา เปนการอดทนตอการเจบไขไดปวยความไมสบายกายของเราเอง ความปวด ความเมอย ผทขาดความอดทนประเภทน เวลาเจบปวย จะรองครวญคราง พร าเพอร าพน หงดหงด ฉนเฉยวงาย ผรกษาพยาบาลท าอะไรไมทนใจหรอไมถกใจ กโกรธงายพวกนจงตองปวยเปน ๒ เทา คอ นอกจากจะปวยกายทเปนอยแลว ยงตองปวยใจแถมเขาไปดวย ท าตวเปนทนาเบอหนายแกชนทงหลาย

3. อดทนตอความเจบใจ เปนการอดทนตอความโกรธ ความไมพอใจ ความขดใจ อนเกดจากค าพดทไมชอบใจ กรยามารยาททไมงาม การบบคนทงจากผบงคบบญชาและลกนอง ความอยตธรรมตางๆ ในสงคม ระบบงานตางๆ ทไมคลองตว ฯลฯ คนทงหลายในโลกแตกตางกนมากโดยอธยาศยใจคอ โอกาสทจะไดอยางใจเรานนอยาพงคด เพราะฉะนน เมอเรมเขาหมคนหรอมคนตงแตสองคนขนไป ใหเตรยมขนตไวตอตานความเจบใจ

4. อดทนตออ านาจกเลส เปนการอดทนตออารมณอนนาใครนาเพลดเพลนใจ อดทนตอสงทเราอยากท า แตไมสมควรท า เชน อดทน ไมเทยวเตร ไมเลนการพนน ไมเสพสงเสพยตด ไมรบสนบน ไมคอรปชน ไมผดลกเมยเขา ไมเหอยศ ไมบาอ านาจ ไมขโอ ไมขอวด เปนตน

137

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 11 1. ใหผเรยนสรปเนอหาเกยวกบความส าคญของคณธรรมในการประกอบอาชพมาคนละ 1 หนากระดาษ A4 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

138

2. ใหผเรยนแบงกลมศกษาคนควาตามหวขอแลวน าเสนอหนาชนเรยน …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

139

บทท 12 ปญหำและอปสรรคในกำรเลยงสกร

140

บทท 12 ปญหำ อปสรรคในกำรเลยงสกร สำระส ำคญ ในการผลตสกรของเกษตรกรไทย จะพบปญหาและอปสรรคในการเลยงสกรมาโดยตลอด ไมวาจะเปนปญหาดานกระบวนการผลต ปญหาดานการตลาดทมราคาผนผวน การตกต าของราคาเนอสกร ดงนนผเลยงจะตองศกษาใหมความเขาใจ ผลกำรเรยนรทคำดหวง 1. สามารถอธบายปญหา อปสรรคในการเลยงสกรได ขอบขำยเนอหำ 1. ปญหาดานกระบวนการผลต 2. ปญหาดานการตลาด กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารแบบเรยน 2. ศกษาสอ CD การเลยงสกร 3. ท าแบบฝกหดทายบท สอประกอบกำรเรยนร 1. เอกสารแบบเรยน บทท 12 2. สอ CD การเลยงสกร 3. แบบฝกหดทายบท ประเมนผล 1. ประเมนจากการสอบประจ าภาคเรยน

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

141

บทท 12 ปญหำ อปสรรคในกำรเลยงสกร

การเลยงสกรในประเทศไทยถงแมจะมพฒนาการมายาวนาน แตเนองจากเกษตรกรผเลยงสกรมอสระเสรในการเลอกเลยงสกรและขยายการเลยงมากขนในชวงทสกรมราคาด และเพราะแรงจงใจดานราคาท าใหผเลยงขยายการเลยงอยางไมมขดจ ากด เมอปรมาณสกรมมากเกนความตองการผลทตามมาราคากจะตกต า จนถงระดบทเกษตรกรผเลยงสกรแบกรบภาระการขาดทนไมไหว กจะหยดเลยงสกรไปชวระยะเวลาหนง เมอปรมาณสกรลดลงถงระดบทไมเพยงพอทจะสนองความตองการของตลาด ราคาสกรกจะกลบปรบตวสงขนอกครงหนง จนกระทบถงผบรโภคซงเปนคนสวนใหญของประเทศ เหตการณจะปรบเปลยนหมนเวยนไปเชนนตลอดมา กลาวคอ ราคาสกรและปรมาณการเลยงสกรจะผนผวนเปนวฏจกรทเรยกกนวา “วฎจกรสกร” หรอ Hog Cycle ประกอบกบปญหาโรคระบาดสตว โดยเฉพาะโรคปากและเทาเปอย รวมทงการใชสารตองหามบางชนดในสกรสงผลใหตลาดสกรของไทยไมพฒนากาวหนาไปเทาทควรจะเปน ไมวาตลาดภายในประเทศและตลาดตางประเทศ และการทเนอสกรของไทยไมสามารถสงออกไปขายในตลาดส าคญ ๆ ในตางประเทศทนยมบรโภคสกร เชน ประเทศญปน สงคโปร ฮองกง ท าใหการแกปญหาวฏจกรสกรทเกดขนเปนประจ า ไมสามารถแกไขไดโดยการใชนโยบายการสงออกเขามาเปนเครองมอในการแกปญหา สงผลใหอตสาหกรรมสกรของไทยสญเสยโอกาสในการพฒนาใหเจรญเตบโตอยางตอเนองจนถงขดสดได ทง ๆ ทประเทศไทยมศกยภาพเพยงพอทจะพฒนาอตสาหกรรมสกรทกดาน ไมวาจะเปนดานเทคโนโลยการผลตสกร ความเพยงพอดานพชอาหารสตวทมหลากหลายชนด และการสงสมประสบการณและทกษะในการเลยงสกรของเกษตรกรผเลยงสกรจ านวนมากทสามารถพฒนาไปสการเลยงสกรเพอการคาได แตเพราะขอจ ากดดานการตลาดและความไมแนนอนชดเจนในนโยบายของรฐในการพฒนาอตสาหกรรมสกรท าใหอตสาหกรรมสกรของไทยย าอยกบทไมมความเจรญกาวหนาทดเทยมประเทศคแขงทวโลก เชน ประเทศจน เนเธอรแลนด เดนมารก เบลเยยม สหรฐอเมรกา และแคนาดา เปนตน

สามารถแยกพจารณาไดในประเดนหลกของปญหาและอปสรรค ดงตอไปน คอ 1. ดำนกำรผลต

1.1 ความไมชดเจนในปรมาณสกรทมในแตละชวงเวลา 1.2 โรคระบาดในสกร 1.3 สารตกคางในสกร 1.4 ปญหาการขาดแคลนโรงฆาสตวททนสมยและถกสขอนามย 1.5 ปญหาตนทนการผลตสกรและตนทนอาหารสตว

2. ดำนกำรตลำด 2.1 ความจ ากดในการสงออกสกรมชวตและเนอสกรไปตลาดตางประเทศ 2.2 ปญหาระบบการตลาดภายในประเทศขาดประสทธภาพ 2.3 การจดสรรสวนเหลอมการตลาด (Marker’s Margin) ภายในประเทศ โดยระบบตลาดยงไมเปนธรรม 2.4 ปญหาราคาตกต าทเกดจากวฏจกรสกร (Hog cycle)

เรองท 1 ปญหำดำนกระบวนกำรผลต และกำรตลำด

142

3. ปญหำนโยบำยสกรของรฐ

แมวาการดแลดานนโยบายสกรของรฐ จะมคณะกรรมการนโยบายและพฒนาการปศสตวแหงชาตดแล แตในความเปนจรงคณะกรรมการชดนมการประชมนอยครงมากในแตละป และยงขาดความชดเจนเชงนโยบายเกยวกบการควบคมดแล และการบรหารจดการอตสาหกรรมสกรแหงช าต 3.1 ปญหานโยบาย ไดแก ปญหาเชงโครงสรางการบรหารเพอการควบคมการผลตและการตลาดสกร ปจจบนยงขาดโครงสรางการบรหารเพอการควบคมการผลตและการตลาดทสมบรณเพยงพอทจะใหเกดการปฏบตใหเปนเอกภาพ และยงไมมหนวยงานเจาของเรองทชดเจน

3.2 นโยบายการใหการดแลสนบสนนเกษตรกรรายยอยในการพฒนาการเลยงสกร การลดตนทนการเลยงสกร การสนบสนนการผลตและการตลาดของเกษตรกรรายยอยไมมความชดเจนวา จะใหอยภายใตการดแลของหนวยงานใดเปนทแนนอน ท าใหเกษตรกรรายยอยเสยเปรยบเชงธรกจในระบบการคาเสรทเปนอยในปจจบน

3.3 กฎหมายทเกยวของกบอตสาหกรรมสกรมหลายฉบบและขดแยงกน

4. ปญหำดำนสงแวดลอม

การทจะตองดแลรกษาสงแวดลอม (Environment Concern) เปนความรบผดชอบทส าคญทเกษตรกรผเลยงสกรทกระดบจะตองดแลจะตองรบผดชอบดวย (Pollution pay) โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกรผเลยงสกรจะตองถอปฏบตภายใตพระราชบญญต สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ดวย เกยวกบปญหานปรากฏวา มขอรองเรยนเกยวกบมลภาวะจากฟารมสกรของประชาชนโดยทวไปทอยในพนทเขาสกระบวนการบรหารอยเสมอ โดยเฉพาะอยางยงคณะกรรมาธการเกษตรและสหกรณ วฒสภาเองกมเรองรองเรยนเกยวกบการสรางฟารมสกรในพนทไมสมควรเขามาดวยเชนกน แนวทำงแกไข

เพอใหอตสาหกรรมสกรของไทยเปนเอกภาพ และเกดประสทธภาพในการบรหารจดการ การผลตและการตลาดใหบรรลเปาหมาย สกรไทยสามารถสงออกไปตางประเทศไดมากกวาทเปนอยในปจจบน คณะท างานจงเสนอแนวทางแกไขเพอใหวฏจกรสกรถกท าลายไปอยางถาวรยงยน ไมใหการตกต าของราคาสกรหวนกลบมาเปนวฏจกรอก โดยเสนอความเหนเกยวกบแนวทางแกไขตอรฐบาล ดงตอไปน แนวทำงแกไขดำนกำรผลต 1. จะตองด าเนนการใหมการจดทะเบยนฟารม จดทะเบยนผเลยงสกรใหครบถวน และก าหนดระเบยบปฏบตใหผเลยงสกรตองรายงานปรมาณสกร ใหหนวยงานรบผดชอบของทางราชการทราบเปนระยะ ๆ เพอใหทางราชการมขอมลตวเลขปรมาณทแนนอนชดเจนเพอประโยชนทางการบรหารจดการ และเพอการวางแผนควบคมการผลต และดแลเรองราคาใหเหมาะสมอยเสมอ 2. เพอลดตนทนการเลยงสกรใหแกเกษตรกรรายยอย ทางราชการโดยกรม ปศสตวจะตองด าเนนการสรางสกรพนธแทของไทยขนเอง ใหเปนพนธทเหมาะสมทจะจ าหนายจายแจกใหเกษตรกรทวทกภมภาคน าไปเลยงแลวไดก าไรสงสด 3. ภาครฐจะตองมมาตรการสงเสรมใหสรางโรงฆาสตวททนสมยในทกเขตทมการเลยงสกรจ านวนมากเหมาะสมทจะใหสรางโรงฆาสตวทนสมยขนได โดยใหองคการบรหารสวนทองถนมโอกาสเขามามสวนรวม และมบทบาทในเรองนดวย เพราะเกยวกบสงแวดลอม สขอนามย และรายไดของทองถนอกทางหนงดวย

143

4. กรมปศสตวจะตองเปนหนวยงานหลกทจะตองดแลเรองโรคสกรและสารตกคางในสกรช าแหละ ซงเปนอนตรายตอผบรโภคอยางจรงจงและเรงดวน โดยเฉพาะอยางยงเรองสารเรงเนอแดง ในปจจบนทมปญหาอยางมาก 5. กรมปศสตว จะตองคดคนและเผยแพรสตรอาหารสกรทลดตนทนคาอาหารใหแกเกษตรกรผเลยงสกร แนะน าใหเกษตรกรเลยงสกรดวยสตรอาหารทสกรกนแลวไมเหลอธาตอาหารถายออกมาเปนมลสตวท กอใหเกดมลภาวะมากเกนไป 6. ก าหนดเขต (Zoning) พนทสงเสรมการเลยงสกรเพอการสงออก ภาครฐอาจจะสนบสนนใหมการจดตงนคมอตสาหกรรมสกรเพอการสงออก เพอด าเนนการผลตสกรควบวงจรเพอลดตนทนการผลต เพอจดการดแลสภาพแวดลอมอยางจรงจงและเปนเขตปลอดโรคระบาดสตวเพอเปนการสนบสนนการสงออกสกรไปตลาดตางประเทศไดทงหมด 7. การเลยงสกรของเกษตรกรรายยอยตองไดรบการดแลจากหนวยงานสงเสรมของทางราชการอยางใกลชด และไดรบการสงเสรมใหรวมตวกนทางการผลต สหกรณผผลตสกรควรปรบปรงใหเขมแขงขนอกครงโดยมาตรการของทางราชการ แนวทำงกำรแกไขดำนกำรตลำด

1. ทางราชการจะตองมมาตรการสงเสรมใหมการแปรรปเนอสกรเปนผลตภณฑจากสกร เพอการสงออกอยางจรงจง และมการแสวงหาชองทางการตลาดใหดวยเปนพเศษ 2. ภาครฐควรมมาตรการสงเสรมใหภาคเอกชนไปลงทนเพอการผลต และการตลาดในตางประเทศ โดยเฉพาะในประเทศทเปนทยอมรบในตลาดโลกดานสกรเพอใชแรงงานและอาหารสตวบางสวนจากประเทศไทย ซงจะเปนการน าเขาเงนตราตางประเทศอกทางหนงดวย 3. พฒนาและสงเสรมใหมตลาดกลางประมลสกร ในทกเขตสงเสรมการเลยงสกร โดยสนบสนนใหสหกรณผเลยงสกรและภาคเอกชนทวไป มความสะดวกทจะจดตงตลาดกลางขนและสนบสนนสงเสรมใหมโรงฆาสตวททนสมยด าเนนควบคกนไปดวย 4. ใหเนอสกรช าแหละเปนสนคาควบคมมาตรฐานและทางราชการจะตองมมาตรการดแลไมใหราคาสกรมชวตตกต ากวาราคาตนทน เพอใหเกดความเปนธรรมในการจดสรรสวนเหลอมทางการตลาด โดยใชการจดการตามสตร ราคาเนอแดง 1 กก. = (ราคาสกรมชวต x 2) + 2 ซงเปนทยอมรบในวงการคาสกร ผนวกกบวถตลาดสกรทส านกงานเศรษฐกจการเกษตรศกษาไวแลว 5. ระเบยบ กฎหมาย ทมอยแลวหรอจะตองตราขนใหม จะตองใหมผลปฏบตอยางจรงจงทจะปองกนไมใหมการ Dump ราคา โดยของไมมคณภาพหรอมคณภาพกตาม

แนวทำงกำรแกไขดำนนโยบำย 1. จะตองจดตงคณะกรรมการสกรระดบชาต โดยมรฐมนตรเปนประธานเพอท าหนาทก าหนดนโยบายการผลต การตลาด และท าหนาทควบคมบรหารและจดการ และดแลการตลาดอยางจรงจง โดยใหมโครงสรางคณะกรรมการบรหารทมาจากตวแทนของผเลยงรายยอย รายกลาง และรายใหญ และฝายราชการทเกยวของ ทงน จะตองยดหลกทจะปกปองคมครองและสงเสรมเกษตรกรรายยอยใหยนบนขาตวเองใหไดในอนาคตอนใกล 2. กฎหมายทเกยวของกบอตสาหกรรมสกรไมวาจะเปนการก ากบควบคมการผลต การตลาด การสงเสรมการวจยและการพฒนา จะตองมการศกษาวเคราะหและปรบปรงแกไขใหทนสมยและสอดคลองกบสถานการณของโลกปจจบน

144

3. การจดตงกองทนเพออตสาหกรรมสกรโดยเฉพาะ โดยใหมทมาของเงนกองทนจากแหลงทสมควรและเหมาะสม เพอใชแกปญหาการผลต การตลาด การวจยพฒนาและอน ๆ จะตองเรงด าเนนการโดยทางราชการจะตองเปนผสนบสนนเงนสมทบเขากองทนสวนหนงดวย แนวทำงกำรแกไขดำนสงแวดลอม 1. จะตองพจารณาแกไขมลภาวะทมสาเหตมาจากฟารมสกรทกขนาดภาครฐจะตองเขาสนบสนนทางการเงน เพอใหมการด าเนนการแกไขเรองมลภาวะจากฟารมสกร 2. จะตองสนบสนนการวจยพฒนาเพอใหมการจดการบ าบดของเสยจากฟารมสกรใหเกดประโยชนและลดตนทนการจดการของเสยดวย 3. พจารณาด าเนนการเพอจดตงนคมอตสาหกรรมการเลยงสกรขนโดยเฉพาะ และจะตองจดเปนนคมของสมาชกเกษตรกรผเลยงสกรขนาดเลกและขนาดกลาง เพอใหมาอยรวมกนในพนททเหมาะสมและถกก าหนดใหเปนเขตเศรษฐกจการเลยงสกร เพอความสะดวกและประสทธภาพในการบรหารจดการดานสงแวดลอม และทางราชการจะตองใหการสนบสนนในดานเงนทนด าเนนการในเบองตน ทงนใหใชการบรหารจดการโดยระบบสหกรณ

145

กจกรรมแบบฝกหดทำยบทท 12

ค ำสง ใหนกศกษาตอบค าถามตอไปน 1. จงบอกถงปญหา อปสรรคและแนวทางการแกไข ในการเลยงสกร มาพอสงเขป ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

146

บรรณำนกรม

กรมปศสตว. มำตรฐำนฟำรมเลยงสกรของประเทศไทย. กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ธ ารงศกด พลบ ารง. 2545. กำรเลยงสกร. ส านกพมพ ไทยวฒนาพานช จ ากด: กรงเทพมหานคร.

ไชยา อยสงเนน. คมอกำรเลยงสกร. ส านกพมพเทพพทกษการพมพ: กรงเทพมหานคร.

บวรศกด หสดน ณ อยธยา. 2537. คมอกำรเลยงสกร สตวเศรษฐกจทสรำงรำยไดสงทสด. ส านกพมพ สงเสรมอาชพธรกจ เพชรกะรต: กรงเทพมหานคร.

ภานมาศ ปยะภานกล. 2551. กำรเลยงสกรครบวงจร. บรษทมตชน จ ากด (มหาชน): กรงเทพมหานคร.

ววฒน ชวนะนกล.2551. กำรบรหำรและกำรจดกำรฟำรมสกรในยคปจจบนและอนำคต. ภาควชาสตวบาล คณะสตวแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมโภชน ทบเจรญ. คยคยคอก. วารสารสกรสาสน ฉบบท 133 ศนยวจยและฝกอบรมการเลยงสกรแหงชาต. มหาวทยาลยเกษตรสาสตร: นครปฐม.

อนนต ศรปราโมช. 2545. กำรเลยงสกร. โครงการหนงสอชมชน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.ส านกพมพ เกษตรสาสน: กรงเทพมหานคร.

อทย คนโท. 2529. อำหำรและกำรผลตอำหำรเลยงสกรและสตวปก. ศนยวจยและฝกอบรมการเลยงสกรแหงชาต. มหาวทยาลยเกษตรสาสตร: นครปฐม.

147

คณะผจดท ำ

ทปรกษำ

นายสรอย พทธโส ผอ านวยการ กศน.อ าเภอสะเมง นางสพรรณ ฟองเงน ครช านาญการ กศน.อ าเภอสะเมง ผจดท ำและเรยบเรยง

นายภวกร วรยา ครอาสาสมครฯ กศน.อ าเภอสะเมง นายไพรช ปนนะมา ครอาสาสมครฯ กศน.อ าเภอสะเมง นางสาวนงลกษณ ดงเดง ครอาสาสมครฯ กศน.อ าเภอสะเมง นายยทธศกด ชนชภาพ คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสะเมง นางสาวศรญญา ตนใจ คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสะเมง นางสภาษา สบสขสกลผล คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสะเมง นายสรรนกร ใจบญ คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสะเมง นายธงชย ขยน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสะเมง นายบญรตน หมนบญตน เจาหนาทบนทกขอมล กศน.อ าเภอสะเมง นายณฐวตร แสงประสทธ บรรณารกษ กศน.อ าเภอสะเมง

148

คณะบรรณำธกำร/ปรบปรงแกไข

ทปรกษำ

นายศภกร ศรศกดา ผอ านวยการส านกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม นางมนา กตชานนท รองผอ านวยการส านกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม คณะบรรณำธกำร/ปรบปรงแกไข

นางสาวมนทกา ปอนตะ ผอ านวยการ กศน.อ าเภอแมอาย ประธานกรรมการ นางนชล สทธานนทกล ครช านาญการพเศษ กศน.อ าเภอสนปาตอง กรรมการ นางยพด ดวงค า ครช านาญการ กศน.อ าเภอสนทราย กรรมการ นางพรวไล สาระจนทร คร คศ.1 กศน.อ าเภอเมองเชยงใหม กรรมการ นายสมย รกรวม คร คศ.1 กศน.อ าเภอแมออน กรรมการ นายทวช กนธะค า คร คศ.1 กศน.อ าเภอแมอาย กรรมการ นายสมชาย วงศเขยว ครอาสาสมครฯ กศน.อ าเภอดอยสะเกด กรรมการ นางธเนตรศร บญหมน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสารภ กรรมการ นางประกายมาศ เขมกาอมพร คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสารภ กรรมการ นายทนง อนทรตน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสนก าแพง กรรมการ นายจกรกฤษณ ปก า คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอแมแตง กรรมการ นางสาวดารกา ชยแกน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสนปาตอง กรรมการ นายศภฤกษ ศรธนาสรรค คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสนปาตอง กรรมการ นายธนภม ชมภรตน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสนปาตอง กรรมการ นายดนพงษ บรณะพมพ คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอหางดง กรรมการ นางศาธมา ศรนา นกวเคราะหนโยบายและแผน ส านกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม กรรมการและเลขานการ