và chấn thương ở việt nam 2008 -...

Gánh nặng bệnh tật và chấn thương ở Việt Nam 2008

NHÀ XUẤT BẢN Y HỌC HÀ NỘI - 2011

Dự án VINE

Trường Đại học Y tế Công cộng Trang ii

Tác giả ThS. Nguyễn Thị Trang Nhung, Trường Đại học Y tế Công cộng, Việt Nam CN. Trần Khánh Long, Trường Đại học Y tế Công cộng, Việt Nam CN. Bùi Ngọc Linh, Trường Đại học Y tế Công cộng, Việt Nam GS. TS. Theo Vos, Trường Sức khỏe dân số, Đại học Queensland, Úc TS. Ngô Đức Anh, Trường Sức khỏe dân số, Đại học Queensland, Úc TS. Nguyễn Thanh Hương, Trường Đại học Y tế Công cộng, Việt Nam Lời cảm ơn Chúng tôi xin chân thành cảm ơn tổ chức Atlantic Philanthropies đã tài trợ cho dự án

“Cung cấp các bằng chứng khoa học về bệnh tật và tử vong cho quá trình hoạch định

chính sách y tế ở Việt Nam” (dự án VINE). Nghiên cứu “Gánh nặng bệnh tật và chấn

thương ở Việt Nam 2008” là một cấu phần của dự án VINE.

Dự án VINE

Trường Đại học Y tế Công cộng Trang iii

MỤC LỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................................................ viii TÓM TẮT ............................................................................................................................ 1 1. GIỚI THIỆU .................................................................................................................... 3 2. MỤC TIÊU ...................................................................................................................... 4 2.1. MỤC TIÊU CHUNG................................................................................................................4 2.2. MỤC TIÊU CỤ THỂ ...............................................................................................................4 3. PHƯƠNG PHÁP ............................................................................................................ 5 3.1. ƯỚC TÍNH TỬ VONG ............................................................................................................5 3.2. SỐ NĂM SỐNG MẤT ĐI DO TỬ VONG SỚM (YLL)...........................................................8 3.3. SỐ NĂM SỐNG MẤT ĐI DO TÀN TẬT (YLD).....................................................................9 3.4. CÁC NHÓM BỆNH HOẶC CHẤN THƯƠNG .......................................................................9 3.5. DÂN SỐ ................................................................................................................................11 3.6. CHIẾT KHẤU .......................................................................................................................11 3.7. TRỌNG SỐ BỆNH TẬT........................................................................................................12 3.8. TRỌNG SỐ TUỔI .................................................................................................................14 3.9. TỶ LỆ MỚI MẮC VÀ THỜI GIAN MẮC.............................................................................15 4. TỔNG QUAN VỀ MÔ HÌNH BỆNH VÀ CHẤN THƯƠNG ............................................ 17 4.1. LAO.......................................................................................................................................17 4.2. HIV/AIDS..............................................................................................................................17 4.3. TIÊU CHẢY ..........................................................................................................................18 4.4. NHIỄM KHUẨN HÔ HẤP ....................................................................................................18 4.5. UNG THƯ .............................................................................................................................19 4.6. ĐÁI THÁO ĐƯỜNG .............................................................................................................20 4.7. CÁC BỆNH TÂM THẦN KINH............................................................................................21

Rối loạn do lạm dụng rượu ....................................................................................................21 Rối loạn lo âu ........................................................................................................................21 Mất trí nhớ ............................................................................................................................21 Trầm cảm ..............................................................................................................................22 Lạm dụng ma túy ..................................................................................................................22 Động kinh .............................................................................................................................22 Tâm thần phân liệt .................................................................................................................23

Dự án VINE

Trường Đại học Y tế Công cộng Trang iv

4.8. CÁC KHUYẾT TẬT VỀ GIÁC QUAN .................................................................................23 Khiếm thị ..............................................................................................................................23 Khiếm thính ..........................................................................................................................24

4.9. BỆNH MẠCH VÀNH (ISCHEMIC HEART DISEASE) .......................................................24 4.10. ĐỘT QỤY............................................................................................................................25 4.11. BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MÃN TÍNH (COPD) ...............................................................26 4.12. BỆNH THOÁI HÓA KHỚP (OSTEOARTHRITIS).............................................................26 4.13. CHẤN THƯƠNG ................................................................................................................27 5. KẾT QUẢ...................................................................................................................... 29 5.1. TỬ VONG VÀ KỲ VỌNG SỐNG.........................................................................................29 5.2. GÁNH NẶNG DO TỬ VONG Ở VIỆT NAM (YLL) ............................................................30 5.3. SỐ NĂM SỐNG TÀN TẬT (YLD)........................................................................................34 5.4. SỐ NĂM SỐNG TÀN TẬT HIỆU CHỈNH (DALYs) ............................................................39 5.5. MÔ HÌNH GÁNH NẶNG BỆNH TẬT THEO TUỔI VÀ GIỚI .............................................46 5.6. CÁC BỆNH VÀ CHẤN THƯƠNG CỤ THỂ .........................................................................53

Các bệnh truyền nhiễm ..........................................................................................................54 Ung thư .................................................................................................................................56 Đái tháo đường......................................................................................................................59 Các bệnh tâm thần kinh .........................................................................................................60 Các khuyết tật về giác quan ...................................................................................................62 Bệnh tim mạch ......................................................................................................................64 Bệnh cơ xương khớp .............................................................................................................67 Chấn thương..........................................................................................................................69

BÀN LUẬN ....................................................................................................................... 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 79 PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 82

Dự án VINE

Trường Đại học Y tế Công cộng Trang v

DANH MỤC BẢNG Bảng 1. Các cụm điều tra nguyên nhân tử vong theo các trường Đại học Y .....................................7 Bảng 2. 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong theo giới ...............................................................29 Bảng 3. 10 nguyên nhân hàng đầu của YLL theo giới....................................................................34 Bảng 4. 10 nguyên nhân hàng đầu của YLD theo giới ...................................................................39 Bảng 5. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs theo giới ...............................................................46 Bảng 6. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở lứa tuổi 0-14 ở cả hai giới..................................47 Bảng 7. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở lứa tuổi 15-44 theo giới .....................................49 Bảng 8. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở lứa tuổi 45-69 theo giới .....................................51 Bảng 9. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở lứa tuổi 70+ theo giới ........................................53 Bảng 10. Các nguồn số liệu hiện mắc, mới mắc và vấn đề về chất lượng số liệu của các bệnh/chấn thương chính .................................................................................................................................77 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Hình 1. Mô hình cơ bản của bệnh sử dụng trong DISMOD2 ......................................................... 16 Hình 2. Mô hình chung của ung thư sử dụng trong tính toán YLD (bao gồm khoảng trọng số bệnh tật và thời gian mắc)...................................................................................................................... 20 Hình 3. YLL của 3 nhóm bệnh lớn, Việt Nam 2008 ...................................................................... 30 Hình 4. YLL của 3 nhóm bệnh lớn theo giới, Việt Nam 2008 ........................................................ 30 Hình 5. YLL của các phân nhóm bệnh ở nam giới, Việt Nam 2008 ............................................... 31 Hình 6. YLL của các phân nhóm bệnh ở nữ giới, Việt Nam 2008.................................................. 31 Hình 7. YLL của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008 ............................................. 32 Hình 8. YLL của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008 ................................................ 32 Hình 9. YLL của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008........................................ 33 Hình 10. YLL của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008 ........................................ 33 Hình 11. YLD của 3 nhóm bệnh lớn, Việt Nam 2008 .................................................................... 34 Hình 12. YLD của 3 nhóm bệnh lớn theo giới, Việt Nam 2008 ..................................................... 35 Hình 13. YLD của các phân nhóm bệnh ở nam, Việt Nam 2008 .................................................... 35 Hình 14. YLD của các phân nhóm bệnh ở nữ, Việt Nam 2008....................................................... 36 Hình 15. YLD của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008 ........................................... 36 Hình 16. YLD của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008.............................................. 37 Hình 17. YLD của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008 ..................................... 37 Hình 18. YLD của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008 ....................................... 38 Hình 19. DALYs của 3 nhóm bệnh lớn, Việt Nam 2008 ................................................................ 40 Hình 20. Tỷ lệ YLL và YLD trong tổng gánh nặng bệnh tật theo giới, Việt Nam 2008 ................. 40 Hình 21. DALYs của các phân nhóm bệnh, Việt Nam 2008 .......................................................... 41 Hình 22. DALYs của 3 nhóm bệnh lớn theo giới, Việt Nam 2008 ................................................. 41 Hình 23. DALYs của các phân nhóm bệnh ở nam, Việt Nam 2008................................................ 42 Hình 24. DALYs của các phân nhóm bệnh ở nữ, Việt Nam 2008 .................................................. 42 Hình 25. DALYs của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008....................................... 43 Hình 26. DALYs của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008 ......................................... 44 Hình 27. DALYs của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008 ................................. 44 Hình 28. DALYs của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008.................................... 45

Dự án VINE

Trường Đại học Y tế Công cộng Trang vi

Hình 29. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 0-14, Việt Nam 2008 .................................. 47 Hình 30. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 15-44 ở nam, Việt Nam 2008 ..................... 48 Hình 31. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 15-44 ở nữ, Việt Nam 2008........................ 48 Hình 32. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 45-69 ở nam, Việt Nam 2008 ..................... 50 Hình 33. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 45-69 ở nữ, Việt Nam 2008........................ 50 Hình 34. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 70+ ở nam, Việt Nam 2008 ........................ 52 Hình 35. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 70+ ở nữ, Việt Nam 2008........................... 52 Hình 36. YLL và YLD của các bệnh chính, Việt Nam 2008 .......................................................... 54 Hình 37. Gánh nặng bệnh tật của các bệnh truyền nhiễm theo giới, Việt Nam 2008...................... 54 Hình 38. Bình quân DALYs (trên 100.000 dân) của các bệnh truyền nhiễm theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008.............................................................................................................................. 55 Hình 39. Bình quân DALYs (trên 100.000 dân) của các bệnh truyền nhiễm .................................. 56 theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008 ...................................................................................................... 56 Hình 40. DALYs của các loại ung thư theo giới, Việt Nam 2008................................................... 57 Hình 41. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các loại ung thư ............................................... 58 ở nam giới, Việt Nam 2008 ........................................................................................................... 58 Hình 42. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các loại ung thư ............................................... 58 ở nữ giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................. 58 Hình 43. DALYs của bệnh đái tháo đường theo giới, Việt Nam 2008............................................ 59 Hình 44. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của bệnh đái tháo đường theo tuổi ở nam giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................................. 59 Hình 45. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của bệnh đái tháo đường theo tuổi ở nữ giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................................. 60 Hình 46. DALYs của các bệnh tâm thần kinh theo giới, Việt Nam 2008........................................ 60 Hình 47. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tâm thần kinh .................................... 61 ở nam giới, Việt Nam 2008 ........................................................................................................... 61 Hình 48. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tâm thần kinh .................................... 62 ở nữ giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................. 62 Hình 49. DALYs của các khuyết tật về giác quan theo giới, Việt Nam 2008.................................. 62 Hình 50. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các khuyết tật về giác quan ở nam giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................................. 63 Hình 51. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các khuyết về giác quan................................... 63 ở nữ giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................. 63 Hình 52. DALYs của các bệnh tim mạch theo giới, Việt Nam 2008 .............................................. 64 Hình 53. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tim mạch ........................................... 65 ở nam giới, Việt Nam 2008 ........................................................................................................... 65 Hình 54. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tim mạch ........................................... 65 ở nữ giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................. 65 Hình 55. Gánh nặng của các bệnh đường hô hấp theo giới, Việt Nam 2008 ................................... 66 Hình 56. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh đường hô hấp .................................... 66 ở nam giới, Việt Nam 2008 ........................................................................................................... 66 Hình 57. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh đường hô hấp .................................... 67 ở nữ giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................. 67 Hình 58. Gánh nặng bệnh tật của các bệnh cơ xương khớp theo giới, Việt Nam 2008.................... 67 Hình 59. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh cơ xương khớp .................................. 68 ở nam giới, Việt Nam 2008 ........................................................................................................... 68

Dự án VINE

Trường Đại học Y tế Công cộng Trang vii

Hình 60. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh cơ xương khớp .................................. 68 ở nữ giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................. 68 Hình 61. DALYs của các chấn thương không chủ định theo giới, Việt Nam 2008 ......................... 69 Hình 62. Gánh nặng do tử vong sớm và gánh nặng do tàn tật của các chấn thương không chủ định, Việt Nam 2008.............................................................................................................................. 70 Hình 63. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các các chấn thương không chủ định ở nam giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................................. 71 Hình 64. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các các chấn thương không chủ định ở nữ giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................................. 71 Hình 65. DALYs của chấn thương có chủ định theo giới, Việt Nam 2008 ..................................... 72 Hình 66. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các các chấn thương có chủ định ở nam giới, Việt Nam 2008.............................................................................................................................. 73 Hình 67. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các các chấn thương có chủ định ở nữ giới, Việt Nam 2008 ..................................................................................................................................... 73 DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1. Phân nhóm bệnh tương ứng với mã ICD-10.................................................................83 Phụ lục 2. Trọng số bệnh tật ..........................................................................................................85 Phụ lục 3. Tử vong theo giới tính, tuổi và nguyên nhân .................................................................93 Phụ lục 4. YLL theo giới tính, tuổi và nguyên nhân.......................................................................95 Phụ lục 5. YLD theo giới tính, tuổi và nguyên nhân ......................................................................97 Phụ lục 6. DALY theo giới tính, tuổi và nguyên nhân ...................................................................99 Phụ lục 7. Tỷ lệ hiện mắc YLD theo giới tính, tuổi và nguyên nhân ............................................101

Dự án VINE

Trường Đại học Y tế Công cộng Trang viii

CHỮ VIẾT TẮT

BoD Gánh nặng bệnh tật (Burden of Disease)

COPCORD Chương trình định hướng cộng đồng kiểm soát bệnh thấp

khớp (Community-Oriented Program for the Control of

Rheumatic Disease)

COPD Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính

DALY Năm sống tàn tật hiệu chỉnh (Disability-adjusted life years)

DW Trọng số bệnh tật (disability weight)

GBD study Nghiên cứu Gánh nặng bệnh tật toàn cầu (Global Burden

of Disease study)

HIV/AIDS Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người

ICD Hệ thống phân loại bệnh tật quốc tế

PTO method Phương pháp Hoán đổi về con người (Person Trade-Off

method)

VA Điều tra nguyên nhân tử vong sử dụng phương pháp

phỏng vấn (Verbal autopsy)

VINE Project Dự án “Cung cấp bằng chứng khoa học về bệnh tật và tử

vong cho quá trình hoạch định chính sách y tế ở Việt

Nam”

VMIS Điều tra Chấn thương Liên trường ở Việt Nam (Vietnam

Multi-center Injury Survey)

WHO Tổ chức Y tế Thế giới

YLD Số năm sống tàn tật (Years lived with disability)

YLL Số năm sống mất đi do tử vong sớm (Years of life lost)

Dự án VINE

Trường Đại học Y tế Công cộng Trang 1

TÓM TẮT

GÁNH NẶNG BỆNH TẬT DO TỬ VONG SỚM (YLL)

Gánh nặng bệnh tật do tử vong sớm của các bệnh và chấn thương ở nam giới của

Việt Nam năm 2008 là 4,1 triệu YLL và ở nữ giới là 2,7 triệu YLL.

Các nguyên nhân chính của YLL năm 2008 bao gồm các bệnh tim mạch (24%), ung

thư (21%) và chấn thương không chủ định (17%).

Đột quỵ (14%), tai nạn giao thông (9%) và ung thư gan (7%) là các nguyên nhân

chính gây tử vong ở nam giới.

Đột quỵ (17%), tai nạn giao thông (4%) và viêm phổi (4%) là 3 nguyên nhân chính gây

tử vong ở nữ giới.

10 nguyên nhân hàng đầu của YLL đóng góp 58% trong tổng gánh nặng do tử vong

sớm ở nam và 51% trong tổng gánh nặng do tử vong sớm ở nữ.

GÁNH NẶNG BỆNH TẬT DO TÀN TẬT (YLD)

Gánh nặng bệnh tật do tàn tật của cả hai giới của Việt nam năm 2008 đều là 2,7 triệu YLD.

Các bệnh tâm thần kinh (33%), chấn thương không chủ định (20%) và các khuyết tật

về giác quan (8%) là ba nhóm nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng do tàn tật cho

nam giới.

Bệnh tâm thần kinh (41%), các khuyết tật giác quan (11%) and bệnh cơ xương khớp

(10%) là 3 nguyên nhân chính gây nên gánh nặng bệnh tật cho nữ

Lạm dụng rượu (14%), trầm cảm (11%) và tai nạn giao thông (8%) là ba nguyên hàng

đâu gây nên gánh nặng bệnh tật không tử vong của nam giới trong khi 3 nguyên nhân

này ở nhóm nữ giới là trầm cảm (29%), khuyết tật về mắt (10%), thoái hóa khớp (9%).

Mười nguyên nhân hàng đầu của YLD đóng góp 71% trong tổng gánh nặng do tàn tật

ở nam và 81% trong tổng gánh nặng do tàn tật ở nữ.

Dự án VINE


GÁNH NẶNG BỆNH TẬT

Tổng gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam năm 2008 là 12,3 triệu DALYs, trong đó gánh

nặng bệnh tật ở nam giới chiếm 56% tổng gánh nặng.

Gánh nặng bệnh tật do tử vong sớm chiếm 56% tổng gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam,

60% tổng gánh nặng bệnh tật ở nam và 50% tổng gánh nặng bệnh tật ở nữ.

Gánh nặng bệnh tật do các bệnh không truyền nhiễm chiếm 66% tổng gánh nặng

bệnh tật ở nam và 77% tổng gánh nặng bệnh tật ở nữ.

Chấn thương không chủ định (18%), các bệnh tim mạch (17%) và các bệnh tâm thần

kinh (14%) là các nhóm nguyên nhân chính của gánh nặng bệnh tật ở nam giới trong

khi ở nữ giới các nhóm nguyên nhân chính của gánh nặng bệnh tật là các bệnh tâm

thần kinh (22%), các bệnh tim mạch (18%) và ung thư (12%).

Ở nam giới, đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật (10%), tiếp đến là

tai nạn giao thông (8%) và các rối loạn do lạm dụng rượu (5%).

Ở nữ giới, trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật (12%), tiếp

đến là đột quỵ (10%) và khiếm thị (4%).

Nhiễm khuẩn hô hấp dưới (viêm phổi) là nguyên nhân chính của gánh nặng bệnh tật

ở trẻ em, chiếm 11% tổng gánh nặng bệnh tật.

Tai nạn giao thông và HIV/AIDS chiếm một phần tư tổng gánh nặng bệnh tật ở nam

giới độ tuổi 15-44. Trầm cảm và tai nạn giao thông chiếm 32% tổng gánh nặng bệnh

tật ở nữ giới độ tuổi này.

Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật ở nam (14%) và nữ (9%)

độ tuổi 45-69. Ở độ tuổi trên 70, đột quỵ gây ra 22% tổng DALYs ở nam và 24% tổng

DALYs ở nữ.

CHẤT LƯỢNG SỐ LIỆU

Hiện nay ở Việt Nam chưa có nhiều số liệu dịch tễ học có chất lượng cao có thể

sử dụng để tính toán gánh nặng bệnh tật.

Dự án VINE


Thiếu sự nhất quán giữa kết quả của các nghiên cứu/điều tra khác nhau về một bệnh.

Nên có một trung tâm lưu trữ số liệu chi tiết của các nghiên cứu/điều tra để từ đó

các nhà nghiên cứu có thể phân tích sâu và giám sát chất lượng số liệu.

Cần đầu tư nâng cao chất lượng hệ thống ghi nhận tử vong và số liệu trong

bệnh viện.

1. GIỚI THIỆU

Nhu cầu về sử dụng dịch vụ y tế ngày càng tăng do sự tăng lên về dân số đặt ra một

thách thức cho tất cả các quốc gia trên toàn cầu. Nguồn lực hạn chế đòi hỏi chính phủ

các nước phải cân nhắc kỹ trong việc đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người

dân. Thiếu các bằng chứng khoa học định hướng cho việc ra quyết định và phân bổ

nguồn lực là rào cản chính đối với việc xây dựng chính sách y tế. Việc ra quyết định đúng

đắn trong phân bổ nguồn lực (dựa trên các tác động về sức khỏe) phụ thuộc rất nhiều

vào sự sẵn có các thông tin chính xác và có thể dùng để so sánh. Các nhà nghiên cứu

của trường Đại học Harvard và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã xây dựng một phương

pháp tổng quát để đo lường những mất mát về mặt sức khỏe của quần thể cho Báo cáo

Phát triển Toàn cầu của Ngân hàng Thế giới năm 1993. Mất mát về sức khỏe được đo

lường bằng chỉ số DALY - năm sống hiệu chỉnh theo mức độ tàn tật (sau đây chúng tôi

sẽ gọi là Năm sống tàn tật hiệu chỉnh) cho phép đo lường kết hợp gánh nặng do tử vong

và tàn tật.

Về phương diện chính sách, chỉ số DALY có ưu điểm là cho phép đo lường tình trạng

sức khỏe của quần thể bằng một chỉ số tổng hợp cả tác động của tử vong và tàn tật lên

sức khỏe. Điều này cho phép so sánh quy mô của các vấn đề sức khỏe khác nhau và so

sánh chi phí-hiệu quả của các can thiệp cho một vấn đề sức khỏe hay cho một số bệnh.

Thông tin về quy mô của các vấn đề sức khỏe hiện tại và trong tương lai, cùng với thông

tin về khả năng đáp ứng dịch vụ y tế bằng các can thiệp có tính chi phí - hiệu quả là

những thông tin rất hiệu quả dành cho các nhà hoạch định chính sách.

Dự án VINE


Mục đích của Nghiên cứu “Gánh nặng bệnh tật và chấn thương ở Việt Nam 2008” là

đo lường gánh nặng của bệnh và chấn thương ở Việt Nam. Nghiên cứu này áp dụng

phương pháp của nghiên cứu “Gánh nặng bệnh tật toàn cầu” (GBD). Báo cáo này

cung cấp các thông tin dịch tễ học nhất quán cho một danh sách bệnh và chấn thương

ở Việt Nam năm 2008.

Theo sau báo cáo này sẽ là báo cáo về gánh nặng bệnh tật của một số yếu tố nguy cơ.

Nghiên cứu “Gánh nặng bệnh tật và chấn thương ở Việt Nam 2008” là một cấu phần của

dự án “Cung cấp các bằng chứng khoa học về bệnh tật và tử vong cho quá trình hoạch

định chính sách y tế ở Việt Nam” (VINE) trong khuôn khổ hợp tác giữa Bộ Y tế, trường

Đại học Y Hà Nội, trường Đại học Y tế công cộng và Đại học Queensland-Úc. Các nghiên

cứu viên của trường Đại học Y tế công cộng và Đại học Queensland chịu trách nhiệm

thực hiện nghiên cứu này trên cơ sở sử dụng thông tin về nguyên nhân tử vong của

nghiên cứu Điều tra nguyên nhân tử vong bằng phương pháp phỏng vấn (VA) và các

thông tin thu thập từ các nghiên cứu dịch tễ học hoặc các nguồn số liệu khác. Kết quả

của hai nghiên cứu này được sử dụng cho các đánh giá chi phí – hiệu quả thuộc cấu

phần thứ ba của dự án VINE.

2. MỤC TIÊU

2.1 MỤC TIÊU CHUNG

Cung cấp đánh giá tổng thể về gánh nặng bệnh tật do tử vong sớm và tàn tật theo từng

nguyên nhân bệnh và loại chấn thương.

2.2 MỤC TIÊU CỤ THỂ

Ước lượng tỷ lệ tử vong của Việt Nam năm 2008 theo tuổi và giới.

Cung cấp các số liệu mới mắc, hiện mắc, tử vong và thời gian mắc theo tuổi và giới

của từng bệnh và loại chấn thương một cách đồng nhất.

Đo lường gánh nặng bệnh tật do tử vong sớm, do tàn tật và do cả hai phần này (chỉ

số DALY).

Dự án VINE


3. PHƯƠNG PHÁP

Nghiên cứu “Gánh nặng bệnh tật và chấn thương ở Việt Nam 2008” chủ yếu sử dụng

phương pháp của nghiên cứu GBD. Nghiên cứu GBD lần đầu tiên được thực hiện vào

đầu những năm 1990 với mục tiêu đo lường gánh nặng của bệnh và chấn thương của

các quần thể khác nhau và xác định các vấn đề sức khỏe chính trên toàn cầu [1].

Phương pháp của nghiên cứu cho phép lượng hóa tất cả các tình trạng bệnh/chấn

thương bằng một chỉ số tổng hợp gọi là chỉ số DALY.

DALYs của một bệnh hay tình trạng sức khỏe được tính bằng tổng số năm sống mất đi

do tử vong sớm (YLL) trong quần thể và số năm sống “khỏe mạnh” mất đi do tàn tật

(hoặc số năm phải sống với bệnh hay tình trạng sức khỏe đó) (YLD) của các trường hợp

mới mắc bệnh hay tình trạng sức khỏe đó:

DALY = YLL + YLD

DALYs trong nghiên cứu GBD được chiết khấu ở mức 3% và áp dụng trọng số tuổi trong

khi DALYs của nghiên cứu “Gánh nặng bệnh tật và chấn thương ở Việt Nam 2008” cũng

được chiết khấu nhưng không áp dụng trọng số tuổi. Hiện vẫn còn nhiều tranh cãi xung

quanh việc áp dụng trọng số tuổi với ý nghĩa gán cho những người ở độ tuổi lao động có

trách nhiệm xã hội cao hơn trẻ em và người già [2].

Nghiên cứu này sử dụng kết hợp trọng số bệnh tật (DW) của nghiên cứu GBD và nghiên

cứu của Hà Lan [3], trong đó nghiên cứu của Hà Lan tính toán DW chi tiết hơn cho các

mức độ trầm trọng của bệnh.

3.1. ƯỚC TÍNH TỬ VONG

Số liệu tử vong theo nguyên nhân được tính dựa trên điều tra đại diện quốc gia về

nguyên nhân tử vong sử dụng phương pháp xác định nguyên nhân tử vong bằng

phương pháp phỏng vấn (VA) thực hiện tại 192 xã của 16 tỉnh thành đại diện cho 5 vùng

kinh tế - xã hội của Việt Nam là Thái Nguyên, Hòa Bình, Sơn La, Hà Nội, Quảng Ninh,

Dự án VINE


Hải Dương, Thanh Hóa, Bình Định, Đắc Lắc, Khánh Hòa, Thừa Thiên Huế, Bình Dương,

Lâm Đồng, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ và Kiên Giang. Điều tra sử dụng kỹ thuật

chọn mẫu cụm nhiều giai đoạn với đơn vị mẫu đầu tiên là tỉnh thành và hộ gia đình là

đơn vị lên danh sách (listing units). Mẫu nghiên cứu gồm có 668.142 hộ gia đình với

2.616.056 người, đại diện cho khoảng 3% dân số Việt Nam.

Ghi nhận tử vong

Danh sách những trường hợp tử vong trong khoảng thời gian 01/01/2008 đến 31/12/2008

được lấy từ 3 hệ thống sổ sách ghi nhận tại tuyến xã: ghi nhận của trạm y tế xã, ghi nhận

của Ủy ban nhân dân xã và ghi nhận của cơ quan dân số. Với mỗi trường hơp tử vong,

các thông tin về người chết (tuổi, giới, ngày mất) và địa chỉ hộ gia đình được ghi lại nhằm

thuận tiện cho việc tìm hộ gia đình để phỏng vấn về nguyên nhân tử vong.

Xác định nguyên nhân tử vong

Giai đoạn 2 của quá trình thu thập số liệu về tử vong là phỏng vấn người chăm sóc chính

của người đã mất. Ở Việt Nam, điều tra nguyên nhân tử vong sử dụng phương pháp

phỏng vấn lần đầu tiên được áp dụng để ước tính tử vong mẹ và tử vong sơ sinh [4] và

sau đó là xác định nguyên nhân tử vong ở người trưởng thành tại Fila Bavi, một hệ thống

giám sát dân số cách Hà Nội khoảng 1 giờ đi bằng ô tô [5, 6]. Để điều tra nguyên nhân

tử vong sử dụng phương pháp phỏng vấn cho toàn quốc, bộ câu hỏi chuẩn của WHO đã

được chỉnh sửa cho phù hợp với bối cảnh của Việt Nam dựa trên những kinh nghiệm thu

được qua nghiên cứu tại Fila Bavi. Bộ câu hỏi bao gồm 2 phiếu: một phiếu phỏng vấn

cho các trường hợp tử vong chu sinh và trẻ dưới 12 tuổi và phiếu thứ 2 cho các trường

hợp tử vong vị thành niên và người trưởng thành. Bộ câu hỏi thu thập các thông tin về (i)

gia đình và các đặc điểm dân số học; (ii) các dấu hiệu và triệu chứng thông qua bảng

kiểm; (iii) các câu hỏi mở để tìm ra các thông tin về tình trạng ốm đau/bệnh tật dẫn đến tử

vong; và (iv) thông tin về việc tiếp cận dịch vụ y tế trong khoảng thời gian ốm đau trước

khi chết. Bản tiếng Anh của bộ câu hỏi đã được dịch ra tiếng Việt và thử nghiệm trước

khi sử dụng chính thức cho nghiên cứu.

Dự án VINE


Ở mỗi xã được chọn, 2 điều tra viên được tuyển là nhân viên trạm y tế (y tá hoặc nữ hộ

sinh) và cán bộ dân số. Điều tra viên được tập huấn trong 3 ngày về các kỹ năng phỏng

vấn điều tra nguyên nhân tử vong. Quá trình tập huấn tập trung vào kỹ thuật làm dịu nỗi

đau và các kỹ năng truyền thông để động viên người chăm sóc chính của người đã mất

tham gia vào cuộc phỏng vấn và đưa ra các câu trả lời chính xác, đầy đủ. Ngoài ra, điều

tra viên cũng được tập huấn đầy đủ các nội dung của bộ câu hỏi, mục đích chính của

từng câu hỏi và hướng dẫn cụ thể cách ghi lại các câu trả lời. Phương pháp tập huấn

gồm có thuyết trình, thảo luận nhóm, đóng vai và thực hành. Trong quá trình tập huấn

cũng đề cập đến việc các kiến thức về y khoa của điều tra viên có thể gây nhiễu/sai lệch

kết quả phỏng vấn và hướng dẫn cụ thể cách hỏi và ghi lại câu trả lời cho từng câu hỏi là

phương pháp để hạn chế yếu tố nhiễu này.

Quá trình điều tra nguyên nhân tử vong được điều phối bởi 5 trường đại học Y Dược là

Đại học Y Dược Thái Nguyên và Đại học Y Hà Nội ở miền Bắc, Đại học Y Dược Huế ở

miền Trung, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh và Đại học Y Dược Cần Thơ ở

miền Nam. Để thuận tiện cho việc chuẩn bị và điều phối, 16 tỉnh thành được chia thành 5

cụm (Bảng 1) tương ứng với vị trí địa lý của mỗi trường. Mỗi trường chịu trách nhiệm thu

thập thông tin về nguyên nhân tử vong, thẩm định lại phiếu điều tra để xác định nguyên

nhân tử vong và mã hóa nguyên nhân tử vong vào các nhóm. Điều tra hoàn thành trong

6 tháng, từ tháng 5 đến tháng 10 năm 2009.

Bảng 1. Các cụm điều tra nguyên nhân tử vong theo các trường Đại học Y

STT Tên trường Đại học Y Tỉnh phụ trách

1 Hà Nội Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Dương, Thanh Hóa

2 Thái Nguyên Thái Nguyên, Hòa Bình, Sơn La

3 Huế Thừa Thiên Huế, Bình Định, Khánh Hòa

4 HCM HCM, Lâm Đồng, Bình Dương

5 Cần Thơ Cần Thơ, An Giang

Dự án VINE


Tổng số 9.293 phiếu điều tra đã được thẩm định bởi một nhóm các bác sỹ y khoa có kinh

nghiệm tại mỗi trường Đại học Y Dược và nhóm này xác định nguyên nhân tử vong vào

phiếu xác định nguyên nhân tử vong chuẩn [7]. Nguyên nhân chính gây tử vong được xác

định và mã hóa theo Hệ thống phân loại bệnh tật quốc tế phiên bản 10 (ICD-10) bởi các bác

sỹ y khoa đã được học về mã hóa ICD và có khả năng tiếng Anh tốt (có thể sử dụng phiên

bản tiếng Anh của ICD-10).

Phân tích thống kê

Có nhiều phương pháp gián tiếp như phương pháp Preston-Coale [8] nhằm đánh giá

tính chưa đầy đủ của hệ thống ghi nhận tử vong. Khi sử dụng phương pháp này đối

với các trường hợp tử vong được ghi nhận trong Điều tra biến động dân số năm 2006

của Tổng Cục thống kê, kết quả về tính đầy đủ rất thấp của hệ thống ghi nhận tử vong

(54% đối với tử vong ở nam và 69% đối với tử vong ở nữ) có vẻ không hợp lý. Vì vậy,

chúng tôi sử dụng ước lượng tử vong trẻ em và khả năng tử vong ở độ tuổi 15-59 của

nghiên cứu GBD mới [9, 10]. Ước lượng tử vong của Việt Nam năm 2008 được tính

theo phương pháp hồi quy các số liệu tử vong hiện có trên toàn cầu từ năm 1950.

Chúng tôi cho rằng những ước lượng này là đáng tin cậy nhất trong các số liệu hiện

có. Chúng tôi sử dụng chương trình phần mềm ModMatch của nghiên cứu GBD để

đưa các số liệu về tử vong trẻ em và người trưởng thành vào bảng sống. Sau đó mô

hình nguyên nhân tử vong theo tuổi và giới của nghiên cứu VA được áp dụng đối với

ước lượng tử vong của tất cả các nguyên nhân trong bảng sống để có được số liệu tử

vong theo nguyên nhân của toàn quốc.

3.2. SỐ NĂM SỐNG MẤT ĐI DO TỬ VONG SỚM (YLL)

YLL là cấu phần tử vong của DALYs và được tính theo kỳ vọng sống chuẩn của mỗi tuổi.

YLL ở các trường hợp tử vong tại mỗi nhóm tuổi theo giới được ước tính từ tuổi trung

bình khi tử vong và kỳ vọng sống chuẩn tại tuổi trung bình khi tử vong ở nhóm tuổi đó.

Công thức cơ bản để tính YLL là:

YLL = N * L

Dự án VINE


Trong đó N là số trường hợp tử vong theo nhóm tuổi và giới và L là kỳ vọng sống chuẩn theo

nhóm tuổi và giới. Với tỷ lệ chiết khấu 3%, công thức tính sẽ là:

YLL = N * (1-e-0.03L) /0.03

3.3. SỐ NĂM SỐNG MẤT ĐI DO TÀN TẬT (YLD)

Mất mát về sức khỏe của những tình trạng sức khỏe không tử vong được tính dựa vào tỷ

suất mới mắc của tình trạng sức khỏe đó (bệnh tật hoặc chấn thương) trong năm nghiên

cứu. Với mỗi trường hợp mới mắc, số năm sống khỏe mạnh mất đi do tàn tật được tính

bằng cách nhân thời gian mắc bệnh hoặc chấn thương trung bình (đến khi khỏi hoặc tử

vong) với trọng số về mức độ trầm trọng (trọng số bệnh tật) của bệnh hoặc chấn thương

đó. Công thức cơ bản để tính YLD là:

YLD = I * DW * L

Trong đó I là số trường hợp mới mắc trong thời gian nghiên cứu, DW là trọng số bệnh tật

và L là thời gian mắc bệnh hoặc chấn thương trung bình (tính bằng năm). Với tỷ lệ chiết

khấu 3%, công thức tính sẽ là:

YLD = I * DW * L*(1-e-0.03L) / 0.03

Để cho ngắn gọn trong báo cáo này trở về sau chúng tôi gọi YLD là số năm sống tàn tật.

3.4. CÁC NHÓM BỆNH HOẶC CHẤN THƯƠNG

Một trong những mục tiêu chính của nghiên cứu GBD là xây dựng phương pháp ước tính

nhất quán và tin cậy các số liệu về gánh nặng bệnh tật, loại trừ được sự ước tính quá

cao về gánh nặng bệnh tật của một bệnh hay chấn thương nào đó do tính nhiều lần.

Cách tiếp cận của nghiên cứu là xác định các nhóm bệnh hoặc chấn thương hoàn toàn

riêng biệt của hơn 100 tình trạng sức khỏe và 400 giai đoạn bệnh sử dụng mã ICD-10.

Trong nghiên cứu của Việt Nam, các bệnh/chấn thương được chia làm 3 nhóm lớn, 22

phân nhóm bệnh hoặc chấn thương và các bệnh hoặc chấn thương cụ thể theo đúng cấu

trúc của danh sách bệnh và chấn thương của GBD (Phụ lục 1).

Dự án VINE


Báo cáo này mô tả phương pháp đã được sử dụng để tính gánh nặng do tàn tật (YLD)

của 42 bệnh và chấn thương theo các giai đoạn hoặc hậu quả bệnh. Các bệnh và chấn

thương được lựa chọn trên cơ sở được cho là đóng góp đáng kể vào tổng gánh nặng do

tàn tật dựa trên xếp hạng của nghiên cứu Gánh nặng bệnh tật (BoD) tại Thái Lan năm

1999 [11] và các số liệu hiện có ở Việt Nam. Danh sách các bệnh và chấn thương được

lựa chọn cho nghiên cứu này chưa được đầy đủ, do đó kết quả của một số tình trạng

bệnh hoặc chấn thương phải ngoại suy do hạn chế về số liệu hiện có ở Việt Nam.

Ngược lại, ước tính gánh nặng bệnh tật do tử vong được cho là khá đầy đủ trong điều

kiện hạn chế của việc thu thập số liệu về nguyên nhân tử vong hiện nay. Do vậy, để hoàn

thiện bức tranh toàn cảnh về tổng gánh nặng bệnh tật của Việt Nam, chúng tôi sử dụng

một số giả định sau đây để tính gánh nặng do tàn tật của 41 bệnh và chấn thương không

được phân loại riêng:

Đối với các bệnh/chấn thương có tỷ lệ tử vong cao, chúng tôi sử dụng tỉ số YLD/YLL

của các nhóm bệnh liên quan được phân loại riêng trong danh sách để tính gánh

nặng do tàn tật của các bệnh hoặc chấn thương đó.

YLD cho một số tình trạng bệnh/chấn thương ở Việt Nam được tính bằng cách nhân tỉ

số YLD/YLL của bệnh/chấn thương đó trong nghiên cứu BoD của Thái Lan năm 1999

với YLL của Việt Nam. Chúng tôi sử dụng phương pháp ngoại suy này đối với suy

dinh dưỡng, rối loạn nội tiết, bệnh thấp tim (rheumatic heart disease), bệnh tim do

tăng huyết áp (hypertensive heart disease), bệnh tim do viêm (inflammatory heart dis-

ease), các bệnh di truyền và các dị tật bẩm sinh. Đối với các bệnh đường tiêu hóa,

YLD ở Việt Nam được tính bằng tỉ số YLD/YLL của các bệnh đường tiêu hóa ở Thái

Lan. YLD của các nhóm “khác” trong mỗi phân nhóm như “các bệnh tim mạch khác”,

“các ung thư khác”, “các bệnh lý thời kỳ chu sinh khác”, “các bệnh ở bà mẹ khác”,

“các nhiễm khuẩn khác” được ngoại suy sử dụng tỉ số YLD/YLL của các bệnh trong

phân nhóm đã được tính YLD và YLL. Vì số liệu các nghiên cứu hiện nay của Việt

nam chỉ cho phép ước tính YLD trực tiếp cho động kinh và mất trí nhớ một các chính

xác nên YLD của “các bệnh tâm thần kinh khác” được tính từ tỉ số tổng YLD/tổng YLL

của động kinh và mất trí nhớ của Việt nam.

Dự án VINE


Đối với những bệnh/chấn thương có tỷ lệ tử vong thấp mà không được phân loại

riêng trong danh sách, để tính YLD, chúng tôi sử dụng tỷ lệ YLD theo tuổi và giới từ

nghiên cứu BoD ở Thái Lan năm 1999.

3.5. DÂN SỐ

Dân số được ước tính dựa trên điều tra dân số quốc gia năm 1999 và 2009. Hai cuộc tổng

điều tra dân số gần đây cung cấp số liệu về số người, số hộ gia đình và các đặc tính dân số.

3.6. CHIẾT KHẤU

DALY đo lường số năm sống khỏe mạnh mất đi trong tương lai của mỗi trường hợp tử

vong hay mỗi trường hợp mới mắc bệnh/chấn thương. Như vậy, DALY được coi là

phương pháp đo lường dựa trên số liệu mới mắc hơn là số liệu hiện mắc. Nghiên cứu

GBD áp dụng mức chiết khấu 3% đối với những năm sống mất đi trong tương lai để ước

tính giá trị hiện tại của những năm sống đó. Ví dụ, khi áp dụng chiết khấu 3%, một năm

sống khỏe mạnh của 10 năm sau có giá trị thấp hơn 24% giá trị của một năm sống khỏe

mạnh ở hiện tại.

Áp dụng chiết khấu cho những lợi ích trong tương lai là phương pháp chuẩn được sử

dụng trong các phân tích kinh tế. Việc áp dụng chiết khấu đối với DALY trong tính toán

sức khỏe dân số [12] nhằm đảm bảo:

Nhất quán với phương pháp đo lường kết quả về sức khỏe trong các phân tích chi

phí - hiệu quả.

Tránh việc gán trọng số quá lớn cho các trường hợp tử vong ở lứa tuổi trẻ (nếu

không áp dụng trọng số tuổi và chiết khấu thì một trường hợp tử vong ở 0 tuổi của

nam giới đóng góp YLL nhiều hơn một trường hợp tử vong ở tuổi 25 là 44% và

một trường hợp tử vong ở tuổi 40 là 97%; nếu áp dụng chiết khấu 3% thì một

trường hợp tử vong sơ sinh chỉ đóng góp YLL nhiều hơn 12% so với một trường

hợp tử vong ở 25 tuổi và 29% so với một trường hợp tử vong ở 40 tuổi).

Tránh được những nghịch lý trong lựa chọn đầu tư cho nghiên cứu hay cho loại

trừ một bệnh nào đó: giả dụ việc đầu tư cho nghiên cứu hoặc cho loại trừ một

Dự án VINE


bệnh nào đó có cơ hội thành công, nếu không áp dụng chiết khấu thì tất cả kinh

phí hiện tại sẽ được cho là nên đầu tư vào bệnh đó bởi lợi ích tương lai của việc

đầu tư này là vô hạn.

Chiết khấu có tác động rất lớn đến việc ước tính quy mô của kết quả sức khỏe. Chiết

khấu làm thay đổi giá trị của các trường hợp tử vong ở các độ tuổi khác nhau. Vì vậy,

việc lựa chọn tỷ lệ chiết khấu nào cho kết quả về sức khỏe, cho dù là do yêu cầu về

mặt kỹ thuật tính toán, cũng có thể dẫn đến sự phân chia không thể chấp nhận được

về mặt đạo đức giữa các thế hệ. Do không dễ giải quyết những vấn đề xung quanh

chiết khấu, nghiên cứu GBD công bố cả 2 kết quả về gánh nặng bệnh tật: có chiết

khấu và không có chiết khấu.

Mức chiết khấu 5%/năm thường được sử dụng trong kinh tế y tế và các phân tích chính

sách xã hội trong nhiều năm. Trong những thập niên gần đây, các nhà môi trường và

các nhà phân tích năng lượng thay thế đã tranh luận rất nhiều về việc áp dụng mức chiết

khấu thấp hơn đối với các quyết định mang tính xã hội. Nghiên cứu xác định ưu tiên

trong kiểm soát bệnh tật của Ngân hàng Thế giới và nghiên cứu GBD đều sử dụng tỷ lệ

chiết khấu 3% [13,14]. Hội đồng phân tích chi phí-hiệu quả trong y dược của Mỹ gần đây

đã khuyến cáo về việc sử dụng tỷ lệ chiết khấu 3% trong các nghiên cứu chi phí-hiệu quả

đối với cả chi phí và kết quả sức khỏe [15] và phải có phân tích độ nhạy đối với kết quả

thu được. Trong nghiên cứu này, chúng tôi sử dụng tỷ lệ chiết khấu 3% đối với DALY.

3.7. TRỌNG SỐ BỆNH TẬT

DALY sử dụng giá trị “ưu tiên” của các tình trạng sức khỏe khác nhau, được gọi là “trọng

số bệnh tật” (DW). Trọng số bệnh tật đo lường mức độ “ưu tiên” của xã hội đối với mỗi

tình trạng sức khỏe. Trọng số này không thể hiện sự trải nghiệm khi sống trong điều kiện

tàn tật hay tình trạng sức khỏe nào đó hay thể hiện giá trị xã hội của một người sống

trong điều kiện sức khỏe đó. Nó chỉ đo lường sự “ưu tiên” của xã hội đối với tình trạng

sức khỏe đó so với tình trạng sức khỏe “lý tưởng”. Trọng số bệnh tật có giá trị từ 0 đến 1

với 0 là hoàn toàn khỏe mạnh và 1 là tử vong.

Dự án VINE


Trọng số bệnh tật của tình trạng liệt hai chi dưới là 0,57 không có nghĩa một người trong

tình trạng này là “chết một nửa” hay giá trị xã hội của người đó thấp hơn của những

người khác. Nó chỉ có nghĩa xã hội đánh giá một năm sống với tình trạng mù lòa (DW

0,43) được chấp nhận hơn so với một năm sống với tình trạng liệt hai chi dưới (DW 0,57)

và một năm sống với tình trạng liệt hai chi dưới được xã hội chấp nhận hơn so với một

năm sống liên tục trong tình trạng trầm cảm nặng (DW 0,76). Nó cũng có nghĩa rằng xã

hội chấp nhận một người sống 1 năm hoàn toàn khỏe mạnh rồi tử vong hơn là sống 1

năm với tình trạng liệt hai chi dưới và sau đó tử vong. Bên cạnh đó, xã hội chấp nhận

một người sống 3 năm với tình trạng liệt hai chi dưới rồi tử vong hơn là sống 1 năm hoàn

toàn khỏe mạnh rồi tử vong (3x (1-0,57) = 1,3 năm sống “khỏe mạnh” lớn hơn 1 năm

sống trong tình trạng hoàn toàn khỏe mạnh).

Trọng số bệnh tật sử dụng trong nghiên cứu BoD được xác định bằng phương pháp

“hoán đổi về con người” (PTO) bởi nó gần với việc đo lường sự chấp nhận của xã hội

hơn so với các phương pháp khác. Khi sử dụng phương pháp này, trọng số bệnh tật của

22 tình trạng sức khỏe được các nhóm chuyên gia y tế trên khắp thế giới xác định và sau

đó là một quá trình thảo luận cho phép các thành viên của nhóm chỉnh sửa những đánh

giá ban đầu của họ sau khi nghe phản biện từ các thành viên khác. Đã có tranh cãi về sự

chấp nhận đối với các tình trạng sức khỏe là khác nhau ở các quần thể dân số khác nhau

về niềm tin văn hóa, khái niệm về sức khỏe, kỳ vọng về sức khỏe cũng như sự khỏe

mạnh. Tuy nhiên có rất ít bằng chứng chứng tỏ cho điều này [17]. Nghiên cứu GBD thực

hiện nghiên cứu về sự chấp nhận đối với các tình trạng sức khỏe trên 10 quốc gia và kết

quả rất ngạc nhiên là có sự nhất quán khá cao giữa trọng số bệnh tật cho 22 tình trạng

sức khỏe với các mức độ trầm trọng khác nhau [16].

Chúng tôi sử dụng trọng số sẵn có hoặc được tính toán lại từ hai nguồn: nghiên cứu

GBD và trọng số của Hà Lan sử dụng trong nghiên cứu của Úc [3, 18]. Nghiên cứu của

Hà Lan chỉ cho trọng số bệnh tật của một số tình trạng sức khỏe nhưng được xác định

cho các giai đoạn và mức độ trầm trọng của tình trạng sức khỏe. Chính vì vậy, trọng số

bệnh tật của Hà Lan có thể áp dụng trong các mô hình bệnh chi tiết để ước tính YLD.

Trọng số bệnh tật của Hà Lan cũng có ưu điểm là chúng định nghĩa một giai đoạn hay

mức độ trầm trọng của tình trạng sức khỏe theo những mô tả chuẩn sử dụng các mức

Dự án VINE


phân loại của EuroQol với 6 phạm trù (đi lại, tự chăm sóc, hoạt động thường ngày, đau

đớn, tình cảm và nhận thức) và 3 mức độ trầm trọng cho mỗi phạm trù (‘không có vấn

đề”, “có chút vấn đề” và “rất có vấn đề”).

Nghiên cứu GBD có trọng số bệnh tật cho nhiều tình trạng sức khỏe nhưng không cụ thể

cho từng giai đoạn hay mức độ trầm trọng của tình trạng sức khỏe. Riêng đối với chấn

thương, nghiên cứu GBD có trọng số bệnh tật khá toàn diện cho 39 loại chấn thương với

thời gian “ngắn hạn” và “dài hạn”. Trọng số bệnh tật của đa số các tình trạng sức khỏe từ

2 nguồn khó có thể so sánh trực tiếp với nhau bởi các bệnh trong nghiên cứu của Hà Lan

cụ thể hơn. Hệ số tương quan giữa 2 hệ thống trọng số bệnh tật là 0,91 cũng như đường

mô phỏng khá khớp với nhau (giá trị độ dốc: 0,998 và điểm cắt: 0,009) cho thấy có thể sử

dụng trọng số của GBD và của Hà Lan trong cùng một nghiên cứu.

Danh sách các trọng số bệnh tật được sử dụng trong nghiên cứu cùng nguồn số liệu của

chúng được trình bày ở Phụ lục 2.

3.8. TRỌNG SỐ TUỔI

Nghiên cứu GBD coi một năm khỏe mạnh ở lứa tuổi trẻ và già có giá trị thấp hơn ở

những lứa tuổi khác.Tuy nhiên, không có sự thống nhất trong việc gán cho năm sống ở

lứa tuổi trẻ và già có giá trị thấp hơn hoặc nếu làm vậy thì thấp hơn bao nhiêu so với năm

sống ở lứa tuổi khác.

Trọng số tuổi là giá trị được lựa chọn gây nhiều tranh cãi nhất khi tính toán DALY. Bốn

vấn đề tranh cãi chính xung quanh trọng số tuổi là [2, 19]:

Xét ở góc độ công bằng, trọng số tuổi là không thể chấp nhận được bởi các

năm sống phải có giá trị như nhau;

Trọng số tuổi chưa được kiểm chứng trên quần thể dân số lớn;

Trọng số tuổi không phản ánh giá trị xã hội; và

Dự án VINE


Sử dụng trọng số tuổi chỉ làm phức tạp thêm phương pháp tính toán gánh nặng

bệnh tật và làm nó trở nên khó hiểu trong khi kết quả cuối cùng thay đổi rất không

đáng kể.

Ngược lại, có một số ý kiến cho rằng trọng số tuổi bản thân nó đã mang tính công bằng

bởi mỗi cá nhân đều có thể sống qua các lứa tuổi khác nhau và nó thực chất đã phản

ánh các ưu tiên được chấp nhận về mặt xã hội [20]. Nghiên cứu gánh nặng bệnh tật và

chấn thương của Việt Nam sử dụng trọng số tuổi đồng nhất có nghĩa một năm sống khỏe

mạnh có giá trị như nhau ở tất cả các lứa tuổi.

3.9. TỶ LỆ MỚI MẮC VÀ THỜI GIAN MẮC

Bước đầu tiên khi tính toán YLD là xác định số trường hợp mới mắc của một bệnh hoặc

loại chấn thương nào đó trong năm nghiên cứu và ước tính hay mô hình hóa thời gian

mắc bệnh hoặc chấn thương và đôi khi xây dựng mô hình của bệnh/chấn thương theo

các giai đoạn và mức độ trầm trọng. Với một số bệnh/chấn thương, ta có thể lấy số liệu

mới mắc từ các hệ thống ghi nhận bệnh, các số liệu thường kỳ hay các nghiên cứu dịch

tễ học, tuy nhiên đa số bệnh/chấn thương chỉ có số liệu hiện mắc. Ngoài ra, ta cũng

thường phải ước tính thời gian mắc bệnh trung bình thông qua các số liệu khác như tỷ lệ

khỏi bệnh hay tỷ lệ tử vong. Đối với những bệnh/chấn thương đó, chúng tôi sử dụng

phần mềm DISMOD2. Mô hình sử dụng trong DISMOD2 được mô tả dưới đây (Hình 1).

Mô hình dịch tễ học của một bệnh được mô tả bằng các chỉ số mới mắc, hiện mắc, khỏi

bệnh, thời gian mắc, và một số chỉ số về tử vong (nguy cơ tương đối, tỷ lệ chết/mắc hay

tỷ lệ tử vong). Các chỉ số này khác nhau về bản chất. Ví dụ, tỷ lệ mới mắc và tỷ lệ

chết/mắc mô tả sự biến đổi từ trạng thái này sang trạng thái khác trong khi tỷ lệ hiện

mắc chỉ đơn thuần là tỷ lệ phần trăm. Về cơ bản, tất cả các chỉ số này đều có thể thu

được qua quan sát/theo dõi tùy theo mức độ khó thực hiện. Ví dụ như tỷ lệ tử vong thì

có thể dễ dàng quan sát/theo dõi nhưng đối với một số bệnh thì có thể xác định nhầm

nguyên nhân tử vong; tuy nhiên các số liệu về nguyên nhân tử vong thường là nguồn

thông tin đáng tin cậy.

Dự án VINE


Hình 1. Mô hình cơ bản của bệnh sử dụng trong DISMOD2 Nếu có 3 trong 5 chỉ số trên thì DISMOD2 có thể tính toán 2 chỉ số còn lại. Thông thường

ta hay có tỷ lệ hiện mắc, tỷ lệ tử vong và một số thông tin về tỷ lệ khỏi bệnh. DISMOD2

tính tỷ lệ mới mắc và thời gian mắc bệnh trung bình theo tuổi và giới sao cho nhất quán

với các chỉ số đã biết.

Tuy các giả định khác nhau về tỷ lệ khỏi bệnh và tỷ lệ chết/mắc ảnh hưởng đến sự phân

bố theo tuổi của tỷ lệ hiện mắc và YLD, tổng YLD gần như không bị thay đổi do các giả

định này khớp với phân bố cố định của tỷ lệ hiện mắc. Đó là do YLD được tính bằng cách

nhân số trường hợp mới mắc với thời gian mắc bệnh - gần như tương đương với số hiện

mắc. Nói cách khác, đối với đa số các bệnh, sự kết hợp giữa tỷ lệ mới mắc, tỷ lệ

chết/mắc và tỷ lệ khỏi bệnh (để tính ra thời gian mắc bệnh) sử dụng trong tính toán YLD

tạo ra rất ít sự khác biệt về tổng YLD ở các nhóm tuổi nếu mô hình hiện mắc không thay

đổi. Tuy nhiên khi áp dụng chiết khấu thì phức tạp hơn, các bệnh có tỷ lệ mới mắc thấp

và thời gian mắc bệnh dài bị chiết khấu nhiều hơn những bệnh có tỷ lệ mới mắc cao

nhưng thời gian mắc bệnh ngắn.

Đối với những giai đoạn bệnh có thời gian ngắn như giai đoạn hồi phục sau phẫu thuật,

thay vì sử dụng DISMOD2, chúng tôi sử dụng các giả định về thời gian mắc trong các y

văn hoặc theo ý kiến của chuyên gia.

Dự án VINE


4. TỔNG QUAN VỀ MÔ HÌNH BỆNH VÀ CHẤN THƯƠNG 4.1. LAO

Chúng tôi sử dụng số liệu thường niên về lao từ năm 2002 đến năm 2008 của Bệnh

viện Phổi Trung Ương (số liệu này cũng được sử dụng trong hệ thống dữ liệu Lao

toàn cầu của WHO) để tính số mới mắc lao. Do chỉ có số mới mắc AFB+ theo tuổi và

giới, chúng tôi áp dụng mô hình theo tuổi và giới của AFB+ cho các trường hợp mới

mắc lao phổi (bao gồm AFB+ và AFB-) và lao ngoài phổi.

YLD của lao được tính cho 6 nhóm: điều trị và khỏi bệnh, điều trị và tái phát, điều trị

nhưng không khỏi bệnh, không được điều trị và tử vong, không được điều trị nhưng tự

hồi phục và không được điều trị dẫn đến lao mãn tính. Theo một nghiên cứu quần thể ở

Việt Nam, có 20% số trường hợp lao không được ghi nhận [21]. Do không có số liệu của

Việt Nam, chúng tôi giả định giống giả định trong nghiên cứu BoD của Thái Lan rằng tỷ lệ

được điều trị là 70% [11, 22]. Thời gian điều trị lao là 10 tháng, bao gồm 4 tháng có triệu

chứng trước khi điều trị và 6 tháng điều trị [23]. Theo số liệu của Chương trình phòng

chống Lao quốc gia, tỷ lệ khỏi bệnh của các trường hợp được điều trị là 89%. Với 8,6%

là những người tái phát, thời gian điều trị trung bình là 12 tháng (4 tháng trước điều trị và

8 tháng điều trị) [24]. Với 2,4% là những người không khỏi bệnh, thời gian điều trị trung

bình là 18 tháng. Với những người không được điều trị, chúng tôi giả định 50% tử vong,

18% chuyển sang lao mãn tính và 32% tự hồi phục [25].

Trọng số bệnh tật của Hà Lan được sử dụng để tính YLD của lao (0,29 đối với lao phổi

và 0,30 đối với lao ngoài phổi).

4.2. HIV/AIDS

Chúng tôi xây dựng mô hình của HIV/AIDS gồm 4 giai đoạn: Giai đoạn đầu nhiễm HIV

không có triệu chứng (DW của Hà Lan là 0,20), tiếp theo là giai đoạn nhiễm HIV có triệu

chứng (DW là 0,31), sau đó là giai đoạn AIDS (DW là 0,56) và cuối cùng là giai đoạn cuối

của bệnh (DW là 0,95).

Dự án VINE


Theo báo cáo dự báo về HIV/AIDS của Việt Nam, tỷ lệ mới mắc HIV ở Việt Nam là

khoảng 39/triệu dân [26]. Báo cáo này cũng có tỷ lệ hiện mắc, tỉ số giới và số trường hợp

nhiễm HIV trong năm 2008 của Việt Nam. Chúng tôi áp dụng mô hình theo tuổi và giới

trong báo cáo về HIV/AIDS của Bộ Y tế đối với số liệu mắc HIV năm 2008 [27].

Điều trị bằng thuốc kháng vi-rút (ARV) giúp tăng thời gian sống của bệnh nhân. Ở Úc,

thời gian sống trung bình của những bệnh nhân HIV/AIDS được điều trị là khoảng 30

năm [28]. Nó tương đương với thời gian ủ bệnh trung bình ở người trưởng thành từ khi

nhiễm HIV đến khi chuyển sang giai đoạn AIDS là khoảng 10 năm đối với những trường

hợp không được điều trị. Các chuyên gia y tế về các bệnh truyền nhiễm ước tính có

59.000 người cần được điều trị, khả năng đáp ứng của hệ thống y tế là 29.000 nhưng

thực sự chỉ có 20.000 người được điều trị [29]. Theo báo cáo của Bộ Y tế năm 2008,

diện bao phủ hiệu quả của ARV ở Việt Nam là 45% [30]. Vì vậy, chúng tôi giả định 27%

có thời gian sống dài hơn (ước tính theo những trường hợp được điều trị ở Úc) và số còn

lại có thời gian sống ngắn hơn được ước tính theo thời kỳ chưa có phác đồ điều trị.

Thời gian trung bình từ giai đoạn AIDS đến khi tử vong được ước tính tương tự dựa trên

diện bao phủ hiệu quả là 45% với thời gian 5,5 năm [18], với giả định những người không

được điều trị có thời gian sống trung bình là 1,3 năm (theo nghiên cứu dự báo về

HIV/AIDS của Thái Lan [11]). 4.3. TIÊU CHẢY

Số mới mắc và thời gian mắc tiêu chảy được lấy từ Điều tra mức sống hộ gia đình Việt

Nam năm 2006. Trong điều tra này, các thành viên hộ gia đình trả lời về thời gian và mức

độ tiêu chảy (nhẹ, trung bình hay nặng). Trọng số bệnh tật sử dụng trong tính toán YLD

của tiêu chảy là trọng số của Hà Lan: 0,056 với những trường hợp không phức tạp (nhẹ

và trung bình) và 0,402 với những trường hợp phức tạp (nặng).

4.4. NHIỄM KHUẨN HÔ HẤP

Chúng tôi sử dụng số liệu tự báo cáo trong Điều tra Y tế quốc gia năm 2002 về triệu chứng

ho trong 4 tuần trước khi phỏng vấn ở 3 mức độ: nhẹ, trung bình và nặng. Chúng tôi giả định

Dự án VINE


những trường hợp nặng là những trường hợp nhiễm khuẩn hô hấp dưới với trọng số bệnh

tật theo nghiên cứu GBD là 0,28. Những trường hợp nhẹ được cho là viêm mũi họng và

trường hợp trung bình được cho là viêm xoang hoặc viêm amiđan (DW của nghiên cứu BoD

của Úc tính toán theo mô hình hồi quy của trọng số Hà Lan là 0,014 và 0,061)

Với những người đang làm việc, số ngày nghỉ trung bình do nhiễm khuẩn hô hấp là 0,5

ngày. Nghiên cứu GBD giả định thời gian mắc bệnh trung bình là 3,5 ngày. Nếu chúng tôi

sử dụng số liệu hiện mắc do cá nhân tự báo cáo, số liệu đó có thể bao gồm số lượng

đáng kể các trường hợp nhiễm khuẩn nhẹ với mức “tàn tật” tối thiểu. Vì vậy, chúng tôi lấy

số ngày nghỉ ốm cộng với 1,5 ngày để tính thời gian mắc bệnh trung bình.

4.5. UNG THƯ

Chúng tôi lấy tỷ lệ mới mắc của các loại ung thư từ 6 hệ thống ghi nhận ung thư (3 hệ

thống ở miền Bắc, 1 ở miền Trung và 2 ở miền Nam). Khi so sánh tỷ lệ mới mắc của hệ

thống ghi nhận với tỷ lệ tử vong từ điều tra VA, kết quả cho thấy tỷ lệ tử vong cao hơn tỷ

lệ mới mắc ở hầu hết các loại ung thư trong các lứa tuổi ở 2 giới. Qua trao đổi với các

chuyên gia về ung thư của Bệnh viện K, những người trực tiếp tham gia vào quá trình thu

thập số liệu của hệ thống ghi nhận, chúng tôi được biết số liệu của các hệ thống ghi nhận

hiện nay chưa đầy đủ bởi diện bao phủ chưa toàn diện cũng như thiếu nhân lực thu thập

thông tin có chất lượng. Để đảm bảo tính nhất quán giữa số liệu tử vong và số liệu mới

mắc, chúng tôi quyết định tính tỷ lệ mới mắc của các loại ung thư bằng cách nhân tỷ lệ tử

vong từ điều tra VA với tỉ số mới mắc/tử vong từ một nghiên cứu trong khu vực về tử

vong và mới mắc của ung thư [31].

Những người bị ung thư và sống được ít nhất 5 năm được cho là khỏi bệnh và bị bệnh

trong 5 năm. Đối với những trường hợp tử vong, thời gian sống cho đến khi tử vong

được giả định là theo phân bố của hàm Weibull. Do đó thời gian sống trung bình của

những trường hợp tử vong được ước tính bằng cách áp dụng phân bố của hàm này đối

với tỷ lệ sống sót tương đối trong 5 năm ở các nước đang phát triển từ một nghiên cứu

về tử vong của 25 loại ung thư trên toàn cầu [32].

Dự án VINE


Chúng tôi tính toán YLD cho các ung thư theo mô hình bệnh được sử dụng trong nghiên

cứu BoD của Úc [18] và áp dụng trọng số bệnh tật của Hà Lan cho mỗi giai đoạn bệnh.

Mô hình chung của các ung thư được trình bày ở Hình 2.

Hình 2. Mô hình chung của ung thư sử dụng trong tính toán YLD (bao gồm khoảng trọng số bệnh tật và thời gian mắc)

4.6. ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

YLD của đái tháo đường được tính cho 2 loại: không có biến chứng và có biến chứng. Tỷ

lệ hiện mắc của bệnh được tính từ số liệu của điều tra dịch tễ học về bệnh đái tháo

đường ở Việt Nam [33]. Để tính tỷ lệ mới mắc và thời gian mắc bệnh, phần mềm DIS-

MOD2 [34] được dùng với các chỉ số đầu vào là tỷ lệ khỏi bệnh bằng 0, nguy cơ tử vong

tương đối ở những người bị đái tháo đường từ một nghiên cứu của khu vực Châu Á Thái

Bình Dương [35]. Chúng tôi sử dụng tỉ số YLD của đái tháo đường có biến chứng/số hiện

mắc đái tháo đường trong nghiên cứu BoD của Thái Lan 1999 để ước tính YLD của đái

tháo đường có biến chứng ở Việt Nam. Trọng số bệnh tật của Hà Lan (0,07) được sử

dụng cho đái tháo đường không có biến chứng.

12 tháng hoặc ít hơn

Mới mắc

Chẩn đoán và điều trị ban đầu

DW 0,19-0,69

Giai đoạn sau điều trị tích cực

DW 0,18-0,38

Chết

Khỏi 12 tháng hoặc ít hơn

Đến 5 năm

Thay đổi tùy theo loại ung thư

1 tháng

Giai đoạn ổn định

DW 0.18-0.47 Di căn

DW 0.75-0.91 Giai đoạn cuối DW 0.19-0.93

Dự án VINE


4.7. CÁC BỆNH TÂM THẦN KINH

Chúng tôi sử dụng kết quả của Điều tra dịch tễ học của 10 rối loạn tâm thần thường gặp

trên 8 vùng sinh thái của Việt Nam năm 2008-2009. Cỡ mẫu của điều tra này là 82.908

người. Số liệu của điều tra này được tính riêng cho các nhóm tuổi và phân theo giới.

Rối loạn do lạm dụng rượu

Số mới mắc của các rối loạn do lạm dụng rượu được tính bằng DISMOD2 với các chỉ số

đầu vào là tỷ lệ hiện mắc của điều tra dịch tễ học, tỷ lệ khỏi bệnh là 0,24 theo một nghiên

cứu theo dõi dọc của Mỹ ở những người uống rượu ở mức độ có nguy cơ [36] và nguy

cơ tử vong là 1,8 ở nam và 3,84 ở nữ [37]. Do thiếu số liệu trong nước, các chuyên gia y

tế trong lĩnh vực này chấp nhận việc sử dụng các số liệu trên.

DW trung bình của các rối loạn do lạm dụng rượu là 0,09 dựa trên nghiên cứu BoD của

Úc [18].

Rối loạn lo âu Điều tra dịch tễ học cho kết quả 2.085 trường hợp được chẩn đoán là rối loạn lo âu. Tỷ lệ

khỏi bệnh là 4,3% được ước lượng từ 4 nghiên cứu dọc ở những người bị rối loạn lo âu

[38]. Tỷ suất tử vong hiệu chỉnh trong một nghiên cứu tổng quan của Harris và Barra-

clough có giá trị từ không tăng nguy cơ đối với loạn thần lo âu (anxiety neurosis) đến

tăng gấp đôi đối với rối loạn sợ hãi (panic disorder) [37]. Chúng tôi giả định nguy cơ

tương đối của rối loạn lo âu bằng 1 và sử dụng DISMOD2 để xác định tỷ lệ mới mắc và

thời gian mắc. Đối với trọng số bệnh tật, chúng tôi sử dụng giả định của nghiên cứu BoD

của Úc có tính đến mức độ trầm trọng trung bình và phần trăm thời gian có triệu chứng

của những trường hợp bệnh mãn tính.

Mất trí nhớ Chúng tôi sử dụng DISMOD2 với đầu vào là tỷ lệ hiện mắc, tỷ lệ khỏi bệnh bằng 0 và

nguy cơ tử vong tương đối từ nghiên cứu của Aguero-Torres (bằng 3,6 ở nam và 4,5 ở

nữ lứa tuổi 77-84, 1,7 ở nam và 2,4 ở nữ lứa tuổi trên 85) [39]; để tính tỷ lệ mới mắc và

thời gian mắc. Chúng tôi còn sử dụng phân bố về mức độ trầm trọng của bệnh từ nghiên

Dự án VINE


cứu của Rotterdam (rất nhẹ là 13,8%, nhẹ là 41,3%, trung bình là 30,0% và nặng là 15%)

[34]. Do đó chúng tôi tính được trọng số bệnh tật là 0,52.

Trầm cảm Có 2.653 trường hợp được chẩn đoán là trầm cảm trong điều tra dịch tễ học lâm sàng nói trên. Do không có số liệu về các chỉ số dịch tễ học khác của trầm cảm ở Việt Nam nên chúng tôi quyết định sử dụng ước tính về thời gian mắc của nghiên cứu GBD 1990 cho nghiên cứu này. Chúng tôi giả định rằng thời gian mắc bệnh trung bình là 0,5 năm và tiếp sau đó là 2 năm khỏi bệnh. Nguy cơ tử vong tương đối là 1,36 được sử dụng trong DISMOD2.

Lạm dụng ma túy Có 369 trường hợp lạm dụng ma túy trong điều tra dịch tễ học nói trên, trong đó nam giới

chiếm 91%. Lạm dụng ma túy trong điều tra này được định nghĩa là nghiện cocaine, her-

oin, thuốc phiện và cannabis. Điều tra này cho thấy nghiện heroine là phổ biến nhất. Kết

quả điều tra cho thấy tỷ lệ hiện mắc của lạm dụng ma túy là 0,0078 ở lứa tuổi 10-19.

Chúng tôi giả định lạm dụng ma túy chỉ xảy ra ở lứa tuổi trên 15 với tỷ lệ hiện mắc gấp

hai lần tỷ lệ hiện mắc ở lứa tuổi 10-19.

Cũng do không có số liệu về các chỉ số khác của lạm dụng ma túy ở Việt Nam, chúng tôi

sử dụng tỷ lệ khỏi bệnh là 5% và tỷ lệ chết/mắc do quá liều là 1%/năm theo nghiên cứu

của Úc [40]. Chúng tôi sử dụng trọng số bệnh tật là 0,27 giống nghiên cứu BoD của Úc.

Động kinh Vì số liệu hiện mắc động kinh theo tuổi ở người trưởng thành không đáng tin cậy do cỡ mẫu nhỏ, chúng tôi mô hình hóa số hiện mắc ở người trưởng thành tại tất cả các nhóm tuổi. Chúng tôi sử dụng nguy cơ tử vong tương đối là 1,55 là giá trị ở giữa của khoảng dao động từ 1,3 đến 1,8 của tỉ suất tử vong hiệu chỉnh do động kinh [41]. Sau 10 năm kể từ khi chẩn đoán, tỷ lệ những người không còn các cơn động kinh và không phải điều trị thuốc trong ít nhất 5 năm là 51% trong những người được chẩn đoán trước 10 tuổi, 40% ở những người được chẩn đoán ở lứa tuổi 10-19, 28% ở những người được chẩn đoán ở lứa tuổi 20-59 và chỉ 6% ở những người được chẩn đoán khi 60 tuổi hoặc hơn. Ngoài

Dự án VINE


ra, khả năng tái phát sau khi khỏi bệnh 20 năm là 13% ở những trường hợp được chẩn đoán trước 9 tuổi, 22% ở những trường hợp được chẩn đoán ở độ tuổi 10-19 và 32% ở những người được chẩn đoán trên 20 tuổi [42]. Chúng tôi loại trừ tỷ lệ tái phát trong tỷ lệ khỏi bệnh để lấy được tỷ lệ khỏi bệnh thuần sử dụng cho DISMOD2. Tâm thần phân liệt

Cũng trong điều tra dịch tễ học này, có 348 trường hợp tâm thần phân liệt. Chúng tôi sử dụng trung vị của tỷ suất tử vong hiệu chỉnh là 2,58 ở những bệnh nhân tâm thần phân liệt và tỷ lệ khỏi bệnh bằng 0,0137 được tính dựa trên nghiên cứu tổng quan về 10 nghiên cứu của Saha năm 2007 [43].

Theo nghiên cứu BoD của Thái Lan, chúng tôi giả định 63% thời gian của bệnh nhân

sống với DW của GBD là 0,627 đối với những trường hợp không được điều trị (đây là tỷ

lệ bệnh nhân thuyên giảm bệnh trong 2 năm theo dõi trong 1 nghiên cứu của WHO tại 10

quốc gia [44]) và thời gian còn lại sống với trọng số 0,351 (DW của GBD cho những

trường hợp được điều trị), và từ đó tính được trọng số của bệnh là 0,453.

4.8. CÁC KHUYẾT TẬT VỀ GIÁC QUAN

Khiếm thị Chúng tôi sử dụng số trường hợp khai báo là bị khiếm thị trong Điều tra mức sống hộ gia

đình 2006. Khiếm thị được chia thành 3 nhóm: nhẹ, trung bình và nặng. Trong điều tra

này, điều tra viên hỏi đối tượng nghiên cứu có gặp khó khăn khi nhìn hay không, bao

gồm cả việc họ có phải đeo kính hay không. Các phương án trả lời của đối tượng nghiên

cứu là: không gặp khó khăn gì, có chút khó khăn, rất khó khăn và mù hoàn toàn. Chúng

tôi xếp mức độ trầm trọng theo 4 nhóm bình thường, nhẹ, trung bình và nặng tương ứng

với 4 phương án trả lời trên.

Chúng tôi dùng DW của Hà Lan là 0,02 cho trường hợp nhẹ, 0,17 cho trường hợp trung

bình và 0,43 cho trường hợp nặng. DISMOD2 cũng được sử dụng để tính tỷ lệ mới mắc

và thời gian mắc của khiếm thị ở mỗi mức độ trầm trọng với giả định tỷ lệ khỏi bằng 0 và

tử vong rất thấp.

Dự án VINE


Khiếm thính Tỷ lệ hiện mắc của khiếm thính cũng được lấy từ Điều tra mức sống hộ gia đình năm 2006.

Trong điều tra này, đối tượng nghiên cứu khai báo 1 trong 3 mức độ khiếm thính: có chút

khó khăn về thính giác, rất khó khăn và điếc hoàn toàn. Chúng tôi cũng xếp 3 lựa chọn trả

lời này vào 3 nhóm khiếm thính nhẹ, trung bình và nặng với trọng số bệnh tật của Hà Lan

tương ứng là 0,02, 0,12 và 0,37.

Do số hiện mắc nhỏ, DW trung bình của tất cả các trường hợp hiện mắc khiếm thính

khác nhau đáng kể theo tuổi nhưng cũng có thể thấy rõ là DW ở tuổi dưới 45 (trung bình

là 0,083) cao hơn ở tuổi trên 45 (trung bình là 0,051)

DISMOD2 được dùng để tính số mới mắc và thời gian mắc với giả định tỷ lệ khỏi bệnh là

0 và nguy cơ tử vong tương đối bằng 1.

4.9. BỆNH MẠCH VÀNH (ISCHEMIC HEART DISEASE)

Chúng tôi tính toán YLD cho 3 dạng của bệnh mạch vành là chứng đau thắt ngực, nhồi

máu cơ tim và suy tim. Số mới mắc của chứng đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim được

lấy từ số liệu bệnh viện của 200 trung tâm y tế huyện, bệnh viện tỉnh và bệnh viện trung

ương trên cả nước. Chúng tôi lấy số hiện mắc của bệnh mạch vành từ số liệu của các

cơ sở y tế được quản lý bởi Cục quản lý và khám chữa bệnh. Theo ý kiến tư vấn của

các chuyên gia, chúng tôi giả định 70% các trường hợp nhập viện trên 60 tuổi là nhập

viện lần đầu do chứng đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim, 40% các bệnh nhân nhồi máu

cơ tim không tử vong ở bệnh viện nên không được ghi nhận trong số liệu của bệnh

viện. Chúng tôi áp dụng mô hình theo tuổi và giới của Thái Lan đối với tổng số bệnh

nhân lấy từ số liệu bệnh viện.

Cũng qua trao đổi với chuyên gia của Viện Tim mạch quốc gia, chúng tôi giả định rằng tỷ

lệ chết/mắc của bệnh mạch vành ở Việt Nam là 50%, cao hơn so với tỷ suất này ở Úc.

DISMOD2 cũng được sử dụng để tính thời gian mắc bệnh trung bình ở tất cả các trường

hợp mới mắc bệnh mạch vành (bao gồm chứng đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim) với

Dự án VINE


giả định tỷ lệ khỏi bằng 0. Sau đó chúng tôi dùng tỉ số giữa những người nhập viện do

chứng đau thắt ngực và những người nhập viện do nhồi máu cơ tim để tính số mới mắc

cho mỗi dạng bệnh. Chúng tôi giả định 15% các trường hợp nhồi máu cơ tim dẫn đến suy

tim và cũng giả định tỷ lệ chết/mắc do suy tim ở Việt Nam cao hơn ở Úc và bằng 50%.

Chúng tôi giả định chứng đau thắt ngực có mức độ bệnh nhẹ và trung bình (DW bằng

0,08) cho đến 6 tháng cuối thì có DW ở mức độ trầm trọng là 0,57. Trọng số bệnh tật

GBD của nhồi máu cơ tim trong 3 tháng là 0,491 đối với những trường hợp không được

điều trị và 0,395 với những trường hợp được điều trị. Do giả định 50% các trường hợp

nhồi máu cơ tim được điều trị nên chúng tôi tính được DW cho bệnh này là 0,443. Đối với

suy tim, chúng tôi giả định 60% là trường hợp nhẹ, 30% trung bình và 10% trầm trọng

tương ứng với DW là 0,06, 0,35 và 0,65.

4.10. ĐỘT QỤY

YLD của đột qụy được tính riêng cho những người tử vong trong vòng 28 ngày và những

người sống qua 28 ngày. Những người tử vong trong vòng 28 ngày được cho là có 1

tuần ở mức độ bệnh trầm trọng với DW là 0,92.

Chúng tôi áp dụng mô hình theo tuổi và giới của các trường hợp nhập viện tại Thái Lan

đối với tổng số bệnh nhân tại Việt Nam được tính bằng số bệnh nhân ra viện sau khi bị

đột quỵ có hiệu chỉnh do số liệu bệnh viện không bao phủ được toàn bộ dân số như đã

mô tả trong phần tính toán YLD cho bệnh mạch vành. Tại Perth-Úc, 22% những trường

hợp không tử vong được quản lý bên ngoài hệ thống bệnh viện [45]. Chúng tôi giả định

hơn 50% các trường hợp bị đột quỵ ở Việt Nam không đến bệnh viện và tỷ lệ này cao

hơn ở lứa tuổi từ 75 trở lên (44%) so với các lứa tuổi trẻ hơn (17%).

Bonita [45] cũng ghi nhận rằng 69% các trường hợp được chẩn đoán là tai biến mạch

máu não là những trường hợp bị lần đầu. Chúng tôi áp dụng tỷ lệ này đối với những

trường hợp mới mắc trên 60 tuổi. Trong nghiên cứu tại Perth, 22% các trường hợp ở

nam và 26% các trường hợp ở nữ tử vong trong vòng 28 ngày. Tỷ lệ tử vong ở những

trường hợp trên 75 tuổi (29%) cao hơn ở những trường hợp dưới 75 (18%) [45]. Theo ý

Dự án VINE


kiến của các chuyên gia từ viện Tim mạch quốc gia, chúng tôi giả định tỷ lệ chết/mắc do

tai biến mạch máu não là 50% ở Việt Nam.

Theo số liệu của miền Tây nước Úc [46] về mức độ bệnh trước và sau khi bị tai biến

mạch máu não ở những bệnh nhân sống sót, chúng tôi có DW trung bình của những

bệnh nhân sống sót ở 4 tháng và 12 tháng sau khi bị tai biến mạch máu não. Trọng số

này được tính từ sự thay đổi tuyệt đối về mức độ tàn tật sau khi bị tai biến mạch máu não

ở mỗi bệnh nhân và áp dụng cho những bệnh nhân sống sót chứ không chỉ áp dụng cho

những người bị tàn tật. Chúng tôi sử dụng DW của những bệnh nhân sống sót tại 4 tháng

cho năm đầu sau khi bị tai biến và áp dụng trọng số bệnh tật của những bệnh nhân sống

sót tại 12 tháng cho những năm sau đó.

4.11. BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MÃN TÍNH (COPD)

Nghiên cứu này sử dụng kết quả của Điều tra dịch tễ học cắt ngang (đại diện quốc gia)

về tỷ lệ hiện mắc COPD được thực hiện từ tháng 9 năm 2006 đến tháng 7 năm 2007 tại

Việt Nam [47]. COPD trong điều tra này được định nghĩa theo tiêu chuẩn của WHO

(WHO GOLD) ở những người được đo phế dung có tỷ lệ dung tích khí hít vào gắng sức

trong giây đầu tiên thấp hơn 70% (FEV1/FVC < 0.7).

Chúng tôi giả định mô hình tiến triển của bệnh là từ không có triệu chứng đến mức độ

nhẹ, trung bình và cuối cùng là trầm trọng. Chúng tôi có DW cho trường hợp bệnh trầm

trọng (Gold III-IV) là 0,53 và cho các trường hợp nhẹ, trung bình là 0,17. Định nghĩa về

các trường hợp Gold II (FEV1/FVC trong khoảng 50-80%) bao phủ rộng hơn định nghĩa

của chúng tôi về các trường hợp nhẹ và trung bình (50-70% FEV1/FVC) với DW là 0,17.

Chúng tôi tính thời gian mắc bệnh trung bình và số mới mắc của COPD bằng DISMOD2

với giả định tỷ lệ khỏi bệnh bằng 0.

4.12. BỆNH THOÁI HÓA KHỚP (OSTEOARTHRITIS)

Chúng tôi quyết định ước tính tỷ lệ hiện mắc của bệnh thoái hóa khớp theo một nghiên

cứu cộng đồng nhằm kiểm soát các bệnh thấp khớp (COPCORD) tại Việt Nam mặc dù

quy mô của nghiên cứu khá nhỏ [48] bởi nghiên cứu này có tỷ lệ hiện mắc của thoái hóa

Dự án VINE


khớp thông qua chụp X-quang chứ không phải tự khai báo. Nghiên cứu này thực hiện ở

2.119 đối tượng ở thành thị tuổi từ 16 trở lên, sử dụng bộ câu hỏi WHO-ILAR COPCORD

để ghi nhận các triệu chứng của đối tượng và tiến hành chụp X-quang và thử máu để

phân loại các bệnh cơ xương khớp [48] . Do nghiên cứu này chỉ có tỷ lệ hiện mắc theo

giới nên chúng tôi sử dụng mô hình theo tuổi của tỷ lệ hiện mắc bệnh thoái hóa khớp

trong một nghiên cứu COPCORD của Thái Lan [11].

Những người bị thoái hóa khớp có nguy cơ tử vong cao hơn người bình thường nhưng

nguy cơ tử vong này được cho là do khả năng bị các “tàn tật” khác cao hơn người bình

thường chứ không phải trực tiếp do bệnh thoái hóa khớp, do đó chúng tôi giả định tỷ lệ

chết/mắc của bệnh bằng 0. Chúng tôi sử dụng DISMOD2 để tính tỷ lệ mới mắc và thời

gian mắc trung bình. Tương tự nghiên cứu BoD của Thái Lan [11] và Úc [18], chúng tôi

dùng DW trung bình của Hà Lan với mô hình phân bố các mức độ trầm trọng của bệnh

dựa trên mức độ 2 và 3-4 qua chụp X-quang của Kellgren and Lawrence trong nghiên

cứu của Framingham [49, 50].

4.13. CHẤN THƯƠNG

Số liệu mới mắc của chấn thương được lấy từ điều tra chấn thương ở Việt Nam (VMIS)

[51] và điều tra về chấn thương ở trẻ em tại 6 tỉnh thành: Hải Phòng, Hải Dương, Huế,

Quảng Trị, Cần Thơ và Đồng Tháp [52]. Các trường hợp chấn thương trong hai điều tra

được xếp vào 8 loại: bỏng, đuối nước, ngã, giết người và bạo lực, ngộ độc, tự tử, tai nạn

giao thông và các chấn thương có chủ định khác. So với điều tra chấn thương ở trẻ em,

tỷ lệ mới mắc trong điều tra VMIS cao hơn ở tất cả các loại chấn thương và có tính đại

diện hơn do cỡ mẫu lớn hơn. Cả hai điều tra đều có thông tin đầy đủ về loại chấn thương

(ví dụ ngã hay tai nạn giao thông) nhưng không có số liệu đầy đủ về đặc điểm của chấn

thương (ví dụ như gãy chân hay chấn thương ở đầu). Trong điều tra chấn thương ở trẻ

em cũng có một số thông tin về bộ phận cơ thể bị chấn thương và một số thông tin về

việc trẻ có bị gãy xương hay không. Do hạn chế về thông tin, chúng tôi sử dụng mô hình

về 32 đặc điểm của chấn thương trong nghiên cứu BoD của Thái Lan. Ví dụ, trong tất cả

Dự án VINE


các nạn nhân bị tai nạn giao thông ở Thái Lan có chấn thương ở vùng mặt (trong điều tra

chấn thương ở người trưởng thành ở Việt Nam chỉ có thông tin này), 67% bị gãy xương

mặt, 22% bị vỡ xương sọ và 11% chấn thương ở mắt. Chúng tôi áp dụng các tỷ lệ này

đối với số liệu về chấn thương ở vùng mặt do tai nạn giao thông ở Việt Nam. Đối với các

bộ phận bị chấn thương khác, chúng tôi cũng tính tương tự với số liệu lấy từ nghiên cứu

BoD của Thái Lan. Trọng số bệnh tật và thời gian mắc của chấn thương ngắn hạn và dài

hạn được lấy từ nghiên cứu GBD.

Dự án VINE


5. KẾT QUẢ 5.1 .TỬ VONG VÀ KỲ VỌNG SỐNG

Số lượng tử vong ước tính ở Việt Nam năm 2008 là 541.228, trong đó tử vong ở nam

chiếm 54% và ở nữ là 46%. Nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở cả 2 giới là đột quỵ

(Bảng 2). Ung thư gan và tai nạn giao thông là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 2 và

thứ 3 ở nam giới trong khi ở nữ giới là COPD và viêm phổi.

Bảng 2. 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong theo giới

Nam Nữ

STT Bệnh/chấn thương Tử vong % Bệnh/chấn thương Tử vong %

1 Đột quỵ 53.217 18% Đột quỵ 56.771 23%

2 Ung thư gan 19.915 7% COPD 14.941 6%

3 Tai nạn giao thông 17.330 6% Viêm phổi 11.175 4%

4 Ung thư phổi 15.720 5% Bệnh mạch vành 11.015 4%

5 COPD 14.355 5% Đái tháo đường 9.858 4%

6 Bệnh mạch vành 13.504 5% Ung thư gan 8.587 3%

7 Lao 11.450 4% Ung thư phổi 7.869 3%

8 Viêm phổi 9.470 3% Lao 6.798 3%

9 HIV/AIDS 9.417 3% Tai nạn giao thông 5.750 2%

10 Ung thư dạ dày 8.469 3% Ung thư dạ dày 5.470 2%

Tổng 290.624 Tổng 250.605

Kỳ vọng sống khi sinh năm 2008 ở nam là 69,7 năm và ở nữ là 77,7 năm. Tỷ suất tử vong

thô là 6,4/1000. Nguy cơ tử vong trước 5 tuổi là 15/1000 ở nam và 12/1000 ở nữ. Nguy cơ

tử vong ở độ tuổi 15-59 là 0,03 ở nam và 0,07 ở nữ.

Dự án VINE


5.2. GÁNH NẶNG DO TỬ VONG Ở VIỆT NAM (YLL)

Tổng YLL của dân số Việt Nam năm 2008 là 6,8 triệu năm. Gần hai phần ba tổng YLL là

do các bệnh không truyền nhiễm (nhóm II). Tỷ lệ YLL của các bệnh truyền nhiễm, các vấn

đề về bà mẹ và bệnh lý thời kỳ chu sinh (nhóm I) và của chấn thương (nhóm III) đều là

16% trong tổng YLL (Hình 3). 16%

68%

16%

Nhóm I

Nhóm II

Nhóm III

Hình 3. YLL của 3 nhóm bệnh lớn, Việt Nam 2008 Tử vong sớm làm mất 4,1 triệu YLL ở nam và 2,7 triệu YLL ở nữ. Tỷ lệ YLL của 3 nhóm

bệnh lớn khác nhau ở nam và nữ. Nhóm I và nhóm III có tỷ lệ trong tổng YLL ở nam lớn

hơn ở nữ (Hình 4).

17%

64%

19%14%

75%

11%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Nhóm I Nhóm II Nhóm III

% Y

LL

Nam

Nữ

Hình 4. YLL của 3 nhóm bệnh lớn theo giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


YLL theo giới Các bệnh tim mạch, ung thư và chấn thương không chủ định là các nhóm nguyên nhân hàng đầu của tử vong sớm ở nam giới trong năm 2008 (Hình 5). Các bệnh truyền nhiễm cũng đóng góp một phần đáng kể trong tổng YLL. Bốn nhóm nguyên nhân trên chiếm đến 74% tổng YLL ở nam giới.

17%

11%

6%

4%

4%

2%2%

2%7%

24%

21%

Bệnh tim mạch

Ung thư

Chấn thương không chủ định

Bệnh truyền nhiễm

Bệnh đường tiêu hóa

Bệnh đường hô hấp

Nhiễm trùng hô hấp

Chấn thương có chủ định

Dị tật bẩm sinh

Bệnh tâm thần kinh

Khác

Hình 5. YLL của các phân nhóm bệnh ở nam giới, Việt Nam 2008 Mô hình các nhóm nguyên nhân gây tử vong sớm ở nữ cũng tương tự như ở nam giới.

Các nhóm nguyên nhân hàng đầu của YLL ở nữ cũng là các bệnh tim mạch, ung thư,

chấn thương không chủ định và các bệnh truyền nhiễm. Bốn nhóm nguyên nhân này đóng

góp 69% tổng YLL ở nữ giới (Hình 6).

31%

22%9%

7%

5%

4%

4%

3%

3%2%

10%Bệnh tim mạch

Ung thư





Đái tháo đường



Bệnh lý thời kỳ chu sinh

Khác

Hình 6. YLL của các phân nhóm bệnh ở nữ giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


YLL theo tuổi Ở nam giới, tổng YLL tăng đều từ giá trị thấp nhất tại nhóm tuổi 5-14 và đạt giá trị cao

nhất ở nhóm tuổi 45-59 (Hình 7). Mô hình YLL theo tuổi ở nữ cũng tương tự ở nam nhưng

YLL ở nữ tại các nhóm tuổi thấp hơn so với ở nam (Hình 8). Chấn thương và các bệnh

truyền nhiễm, các vấn đề sức khỏe bà mẹ, dinh dưỡng và bệnh lý thời kỳ chu sinh là

nguyên nhân chính của YLL khi còn trẻ trong khi các bệnh không truyền nhiễm là nguyên

nhân chính gây tử vong sớm ở người cao tuổi.

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g bị

mất

do

tử v

ong

sớm

Nhóm III

Nhóm II

Nhóm I

Hình 7. YLL của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g bị

mất

do

tử v

ong

sớm

Nhóm III

Nhóm II

Nhóm I

Hình 8. YLL của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008

Dự án VINE


Các bệnh nhiễm khuẩn và bệnh lý thời kỳ chu sinh là nguyên nhân chính của gánh nặng

do tử vong ở trẻ em Việt Nam. Trước tuổi 45, chấn thương không chủ định và các bệnh

truyền nhiễm là nguyên nhân hàng đầu của YLL ở cả hai giới. Sau tuổi 45, ung thư và các

bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu của YLL ở Việt Nam (Hình 9 và 10).

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g bị

mất

do

tử v

ong

sớm Khác



Chấn thương chủ định






Ung thư

Bệnh tim mạch

Hình 9. YLL của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g bị

mất

do

tử v

ong

sớm

Khác

Bệnh lý thời kỳ chu s inh








Ung thư

Các bệnh tim mạch

Hình 10. YLL của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008 YLL theo nguyên nhân Nguyên nhân chính của YLL ở cả nam và nữ là đột quỵ và tai nạn giao thông. Điều đáng

lưu ý là ung thư gan và ung thư phổi là hai trong số 10 nguyên nhân hàng đầu của YLL ở

cả hai giới (Bảng 3).

Dự án VINE


Bảng 3. 10 nguyên nhân hàng đầu của YLL theo giới Nam Nữ

STT Bệnh/chấn thương YLL % Bệnh/chấn thương YLL %

1 Đột quỵ 579.115 14% Đột quỵ 453.357 17%

2 Tai nạn giao thông 381.728 9% Tai nạn giao thông 121.629 4%

3 Ung thư gan 300.877 7% Viêm phổi 118.805 4%

4 HIV/AIDS 238.430 6% Ung thư gan 117.215 4%

5 Ung thư phổi 201.595 5% Bệnh mạch vành 110.197 4%

6 Viêm phổi 157.546 4% Đái tháo đường 104.814 4%

7 Bệnh mạch vành 150.223 4% Ung thư phổi 97.558 4%

8 Lao 140.286 3% COPD 96.738 4%

9 COPD 118.716 3% Lao 83.496 3%

10 Đuối nước 118.503 3% Ung thư dạ dày 71.878 3%

5.3. SỐ NĂM SỐNG TÀN TẬT (YLD)

Tổng YLD ở Việt Nam năm 2008 là 5,4 triệu năm. YLD của các bệnh không truyền nhiễm

chiếm gần ¾ tổng gánh nặng do tàn tật. Nhóm I và III gây ra 10% và 15% tổng YLD của

Việt Nam năm 2008 (Hình 11)

10%

75%

15%

Nhóm I

Nhóm II

Nhóm III

Hình 11. YLD của 3 nhóm bệnh lớn, Việt Nam 2008

Dự án VINE


YLD theo giới YLD của các bệnh không truyền nhiễm chiếm 69% tổng YLD ở nam giới và 80% ở nữ

giới. Chấn thương ở nam đóng góp nhiều YLD hơn ở nữ, 21% so với 10% tổng YLD

tương ứng ở hai giới (Hình 12).

11%

80%

10%10%

69%

21%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


%Y

LD

Nữ

Nam

Hình 12. YLD của 3 nhóm bệnh lớn theo giới, Việt Nam 2008

Các nhóm nguyên nhân hàng đầu của YLD tương tự ở nam và nữ. Các bệnh tâm thần

kinh là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng do tàn tật (Hình 13 và 14). Ở nam giới,

chấn thương không chủ định là nguyên nhân đứng hàng thứ 2, theo sau là các khuyết tật

về giác quan (khiếm thị và khiếm thính). Ở nữ giới, các khuyết tật về giác quan là nguyên

nhân đứng hàng thứ 2 của YLD, theo sau là các bệnh cơ xương khớp.

20%8%

6%

6%

5%

4%

3%2%

9%

4%

33%

Bệnh tâm thần khinh


Khuyết tật giác quan



Bệnh cơ xương khớp

Thiếu hụt dinh dưỡng



Ung thư

Khác

Hình 13. YLD của các phân nhóm bệnh ở nam, Việt Nam 2008

Dự án VINE


11%10%

9%

6%

5%

4%

4%

2% 5%3%

41%

Thần tâm thần kinh









Bệnh liên quan đến răng miệng

Khác

Hình 14. YLD của các phân nhóm bệnh ở nữ, Việt Nam 2008 YLD theo tuổi

Mô hình YLD theo tuổi ở nam và nữ khá tương đồng nhau. YLD của các bệnh không

truyền nhiễm chiếm tỷ lệ lớn nhất trong tổng gánh nặng do tàn tật ở tất cả các nhóm tuổi

và YLD tăng dần theo tuổi và đạt giá trị lớn nhất ở nhóm tuổi 30-44 (Hình 15 và 16).

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g tà

n tậ

t

Nhóm III

Nhóm II

Nhóm I

Hình 15. YLD của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008

Dự án VINE


0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g tà

n tậ

t

Nhóm III

Nhóm II

Nhóm I

Hình 16. YLD của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008

Phần lớn YLD ở hầu hết các nhóm tuổi ở hai giới là do các bệnh không truyền nhiễm. Đối

với trẻ nam nhỏ hơn 5 tuổi, YLD chủ yếu do bệnh đường hô hấp và chấn thương không

chủ định. Hơn 1/3 tổng gánh nặng do tàn tật ở các nhóm tuổi từ 14 trở lên ở nam là do

các bệnh tâm thần kinh và chấn thương. Từ tuổi 60, YLD ở nam chủ yếu là do các bệnh

tâm thần kinh và bệnh đường hô hấp. Ngoài ra, trong độ tuổi 30-60, các khuyết tật về giác

quan cũng đóng góp đáng kể vào việc gây ra YLD ở nam (Hình 17).

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g tà

n tậ

t

Khác

Ung thư










Hình 17. YLD của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008

Dự án VINE


Tương tự như ở nam giới, YLD ở nữ giới chủ yếu là do các bệnh tâm thần kinh. Ngoài ra,

các khuyết tật về giác quan và các bệnh cơ xương khớp cũng là những nguyên nhân hàng

đầu của YLD ở nữ. Ở nữ dưới 15 tuổi, các bệnh tâm thần kinh, chấn thương không chủ

định, rối loạn về dinh dưỡng (chủ yếu là thiếu máu) và bệnh đường hô hấp (chủ yếu là hen)

là những nguyên nhân chính gây ra YLD. Từ tuổi 15 trở lên, các bệnh tâm thần kinh, khuyết

tật về giác quan và các bệnh cơ xương khớp là nguyên nhân chính của YLD ở nữ (Hình 18)

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g tà

n tậ

t

Khác

Bệnh liên quan đến răng miệng










Hình 18. YLD của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008

Nguyên nhân hàng đầu của YLD ở nam là các rối loạn do lạm dụng rượu, theo sau là trầm

cảm, tai nạn giao thông và khiếm thị. Ở nữ, trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu của YLD,

tiếp theo là khiếm thị, thoái hóa khớp và rối loạn lo âu. COPD, ngã và lạm dụng ma túy là

những nguyên nhân nằm trong 10 nguyên nhân hàng đầu của YLD ở nam trong khi ở nữ

giới là bệnh mất trí nhớ, khiếm thính và tâm thần phân liệt (Bảng 4).

Dự án VINE


Bảng 4. 10 nguyên nhân hàng đầu của YLD theo giới

Nam Nữ

STT Bệnh/chấn thương YLD % Bệnh/chấn thương YLD %

1 Rối loạn do lạm dụng rượu 303.138 14% Trầm cảm 638.658 29%

2 Trầm cảm 237.014 11% Khiếm thị 223.711 10%

3 Tai nạn giao thông 177.909 8% Thoái hóa khớp 202.544 9%

4 Khiếm thị 164.032 8% Rối loạn lo âu 146.254 7%

5 Đột quỵ 135.817 6% Mất trí nhớ 129.578 6%

6 Thoái hóa khớp 120.839 6% Đái tháo đường 114.855 5%

7 COPD 114.966 5% Đột quỵ 109.144 5%

8 Ngã 114.960 5% Tai nạn giao thông 91.075 4%

9 Rối loạn do nghiện ma túy 104.769 5% Tâm thần phân liệt 74.926 3%

10 Đái tháo đường 77.749 4% Khiếm thính 65.381 3%

5.4. SỐ NĂM SỐNG TÀN TẬT HIỆU CHỈNH (DALYs)

Tổng gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam năm 2008 là 12,3 triệu DALYs. Gánh nặng bệnh tật

của các bệnh không truyền nhiễm (nhóm II) chiếm gần ¾ tổng gánh nặng của Việt Nam.

Gánh nặng bệnh tật của chấn thương (nhóm III) chiếm 16% tổng gánh nặng bệnh tật. Tỷ

lệ gánh nặng bệnh tật còn lại của các bệnh truyền nhiễm, các vấn đề sức khỏe của bà mẹ

, dinh dưỡng và bệnh lý chu sinh (nhóm I) (Hình 19).

Dự án VINE


13%

71%

16%

Nhóm I

Nhóm II

Nhóm III

Hình 19. DALYs của 3 nhóm bệnh lớn, Việt Nam 2008

Gánh nặng do tử vong sớm (YLL) lớn hơn gánh nặng do tàn tật (YLD) ở Việt Nam năm

2008 (Hình 20).

60%

50%

56%

40%

50%

44%

0 2 4 6 8 10 12 14

Nam

Nữ

Chung

YLL

YLD

Hình 20. Tỷ lệ YLL và YLD trong tổng gánh nặng bệnh tật theo giới,

Việt Nam 2008

Các bệnh tâm thần kinh và bệnh tim mạch là hai nhóm nguyên nhân hàng đầu của gánh

nặng bệnh tật ở Việt Nam năm 2008 với tỷ lệ DALYs của mỗi nhóm là 17% trong tổng

gánh nặng bệnh tật. Chấn thương không chủ định và ung thư xếp hàng thứ 3 và 4, gây ra

14% và 13% tổng DALYs (Hình 21).

Dự án VINE


14%13%

7%

5%

4%

4%

3%

3%

11%

18%

18% Bệnh tâm thần kinh



Ung thư







Khác

Hình 21. DALYs của các phân nhóm bệnh, Việt Nam 2008 DALYs theo giới

Tổng số DALYs ở nam là 6,8 triệu và ở nữ là 4,5 triệu. Các bệnh không truyền nhiễm là

nguyên nhân chính của tổng gánh nặng bệnh tật ở cả nam (77%) và nữ (66%). Tỷ lệ DA-

LYs của các bệnh truyền nhiễm, các vấn đề sức khỏe bà mẹ, dinh dưỡng và bệnh lý thời

kỳ chu sinh gần như tương đương ở hai giới. Tỷ lệ DALYs của chấn thương trong tổng

gánh nặng bệnh tật ở nam cao gấp hai lần so với tỷ lệ này ở nữ (Hình 22).

12%

77%

10%14%

66%

20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


% D

ALY

Nữ

Nam

Hình 22. DALYs của 3 nhóm bệnh lớn theo giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


Ở nam, chấn thương không chủ định là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật,

chiếm 18% tổng DALYs. DALYs của các bệnh tim mạch chiếm 17% tổng gánh nặng bệnh

tật, theo sau là các bệnh tâm thần kinh và ung thư đều gây ra 14% tổng DALYs. Cộng lại,

gánh nặng bệnh tật của 4 nhóm bệnh này chiếm gần 2/3 tổng DALYs ở nam (Hình 23).

Nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật ở nữ là các bệnh tâm thần kinh (22%),

tiếp theo là các bệnh tim mạch (18%), ung thư (12%) và chấn thương không chủ định

(12%). Gánh nặng của 4 nhóm bệnh này cũng chiếm 2/3 tổng DALYs ở nữ giới (Hình 24).

17%

8%

5%

4%

3%

3%2%

14%

12%

14%

18%Chấn thương không chủ định



Ung thư







Khác

Hình 23. DALYs của các phân nhóm bệnh ở nam, Việt Nam 2008

18%

12%9%

5%

5%

4%

4%

3%

13%

5%

22%Bệnh tâm thần kinh


Ung thư








Khác

Hình 24. DALYs của các phân nhóm bệnh ở nữ, Việt Nam 2008

Dự án VINE


DALYs theo tuổi Gánh nặng bệnh tật ở nhóm tuổi 5-14 là ít nhất. Từ tuổi 14 trở lên, gánh nặng bệnh tật ở

nam giới tăng dần theo tuổi và cao nhất ở nhóm tuổi 45-59. Gánh nặng bệnh tật ở trẻ nhỏ

chủ yếu là do các bệnh truyền nhiễm, các vấn đề sức khỏe bà mẹ, dinh dưỡng và bệnh lý

thời kỳ chu sinh. Từ tuổi 15 trở lên, các bệnh không truyền nhiễm là nguyên nhân hàng

đầu của gánh nặng bệnh tật, tuy nhiên gánh nặng do chấn thương cũng đóng góp đáng

kể vào gánh nặng bệnh tật trong độ tuổi 15-59 (Hình 25).

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

1.4

1.6

1.8

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g tà

n tậ

t hiệ

u ch

ỉnh

Nhóm III

Nhóm II

Nhóm I

Hình 25. DALYs của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008 Trước 14 tuổi, gánh nặng bệnh tật giảm dần theo tuổi ở nữ giới. Từ 14 tuổi trở đi, gánh

nặng bệnh tật ở nữ lại tăng dần và cao nhất ở nhóm tuổi 45-59 do các bệnh không truyền

nhiễm (Hình 26).

Dự án VINE


0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g tà

n tậ

t hiệ

u ch

ỉnh

Nhóm III

Nhóm II

Nhóm I

Hình 26. DALYs của 3 nhóm bệnh lớn theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008 Chấn thương không chủ định và nhiễm khuẩn hô hấp là nguyên nhân chính của gánh

nặng bệnh tật ở nam dưới 15 tuổi. Trong độ tuổi 15-44, chấn thương không chủ định và

các bệnh tâm thần kinh là nguyên nhân chính của gánh nặng bệnh tật ở nam. Các bệnh

tim mạch và ung thư là hai nguyên nhân chính của gánh nặng ở lứa tuổi trên 45 (Hình 27).

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g tà

n tậ

t hiệ

u ch

ỉnh

Khác







Ung thư




Hình 27. DALYs của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nam, Việt Nam 2008

Dự án VINE


Mô hình gánh nặng bệnh tật ở nữ dưới 45 tuổi khác so với ở nam. Chấn thương không

chủ định là nguyên nhân chính của gánh nặng bệnh tật ở trẻ nữ. Các bệnh tâm thần kinh

và chấn thương không chủ định là hai nguyên nhân chủ yếu của gánh nặng bệnh tật ở

phụ nữ trưởng thành trẻ tuổi. Giống như ở nam, gánh nặng bệnh tật của nữ trên 45 tuổi

chủ yếu là do các bệnh tim mạch và ung thư (Hình 28).

0.0

0.5

1.0

1.5

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Triệu

Nhóm tuổi

Số

năm

sốn

g tà

n tậ

t hiệ

u ch

ỉnh Khác








Ung thư



Hình 28. DALYs của các phân nhóm bệnh theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008

DALYs theo nguyên nhân

10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở cả hai giới gây ra gần ½ tổng gánh nặng bệnh tật

ở Việt Nam năm 2008. Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở nam, gây ra 10%

tổng gánh nặng bệnh tật. Ở nữ, trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh

tật, gây ra 12% tổng gánh nặng bệnh tật. Tai nạn giao thông, rối loạn do lạm dụng rượu,

ung thư gan và HIV/AIDS là các nguyên nhân xếp tiếp theo trong danh sách 10 nguyên

nhân hàng đầu của DALYs ở nam giới. Đột quỵ, khiếm thị, đái tháo đường và tai nạn giao

thông là các nguyên nhân xếp sau trầm cảm trong danh sách này ở nữ giới (Bảng 5).

Dự án VINE


Bảng 5. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs theo giới

Nam Nữ

STT Bệnh/chấn thương DALYs % Bệnh/chấn thương DALYs %

1 Đột quỵ 714.931 10% Trầm cảm 638.658 12%

2 Tai nạn giao thông 559.637 8% Đột quỵ 562.501 10%

3 Rối loạn do lạm dụng rượu

315.841 5% Khiếm thị 223.711 4%

4 Ung thư gan 312.804 5% Đái tháo đường 219.669 4%


6 Trầm cảm 237.014 3% Thoái hóa khớp 209.452 4%

7 COPD 227.957 3% Rối loạn lo âu 146.254 3%

8 Ung thư phổi 214.804 3% Viêm phổi 146.202 3%

9 Ngã 185.372 3% COPD 143.410 3%

10 Viêm phổi 183.475 3% Mất trí nhớ 143.258 3%

5.5. MÔ HÌNH GÁNH NẶNG BỆNH TẬT THEO TUỔI VÀ GIỚI

Trẻ em 0-14 tuổi Ở Việt Nam, tổng gánh nặng bệnh tật ở trẻ em 0-14 tuổi trong năm 2008 là 1,3 triệu DA-

LYs, chiếm 11% tổng gánh nặng bệnh tật. Chấn thương không chủ định, dị tật bẩm sinh

và nhiễm khuẩn hô hấp là 3 nguyên nhân gây ra 50% tổng gánh nặng bệnh tật ở lứa tuổi

này (Hình 29).

Dự án VINE


13%11%

9%

8%

8%

5%2%

6%

16%

22% Chấn thương không chủ định

DỊ tật bẩm sinh

Nhiễm khuẩn hô hấp

Bệnh lý thời kỳ chu sinh






Khác

Hình 29. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 0-14, Việt Nam 2008

Viêm phổi là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật ở trẻ em, tiếp đến là đuối

nước. Bên cạnh đó, hai loại chấn thương là ngã và tai nạn giao thông cũng là nguyên

nhân chính của gánh nặng bệnh tật ở trẻ em (Bảng 6).

Bảng 6. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở lứa tuổi 0-14 ở cả hai giới

Hai giới STT Bệnh/chấn thương

DALYs %

1 Viêm phổi 150.228 11%

2 Đuối nước 89.853 7%

3 Ngã 51.953 4%

4 Tai nạn giao thông 37.009 3%

5 Động kinh 23.073 2%

6 Khiếm thính 19.718 1%

7 Tiêu chảy 16.639 1%

8 Trầm cảm 15.983 1%

9 Rối loạn lo âu 15.142 1%

10 Khiếm thị 8.450 1%

Dự án VINE


Nam và nữ 15-44 Ở nam giới độ tuổi 15-44, chấn thương không chủ định là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật, theo sau là các bệnh tâm thần kinh. Hai nhóm bệnh này gây ra hơn 50% tổng gánh nặng bệnh tật ở lứa tuổi 15-44. Gánh nặng bệnh tật của các bệnh truyền nhiễm và bệnh tim mạch cũng chiếm 1/5 tổng gánh nặng bệnh tật ở nam giới lứa tuổi này. Ở nữ, các bệnh tâm thần kinh, chấn thương không chủ định, các bệnh truyền nhiễm và các bệnh cơ xương khớp là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật trong lứa tuổi này (Hình 30 và 31).

23%14%

7%

7%

3%

3%

3%3%

3%6%

28%




Bệnh tim mạch

Ung thư






Khác

Hình 30. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 15-44 ở nam,

Việt Nam 2008

13%8%

7%

7%

4%

4%

4%

3%2%

8%

40%





Ung thư


Bệnh tim mạch




Khác

Hình 31. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 15-44 ở nữ,

Việt Nam 2008

Dự án VINE


Tai nạn giao thông là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật ở nam giới 15-44,

gây ra 15% tổng gánh nặng bệnh tật. Nguyên nhân thứ 2 và 3 là HIV và rối loạn do lạm

dụng rượu, gây ra 17% tổng gánh nặng bệnh tật ở lứa tuổi này. Ở nữ giới, trầm cảm là

nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở nhóm tuổi này, chiếm 24% tổng gánh nặng bệnh tật,

theo sau là tai nạn giao thông (8%) và rối loạn lo âu (7%). HIV/AIDS là nguyên nhân đứng

thứ 2 ở nam giới trong khi nó xếp thứ 7 ở nữ. Ung thư gan, ngã và rối loạn do lạm dụng

rượu là những nguyên nhân trong danh sách 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở

nam giới lứa tuổi này nhưng không xuất hiện trong danh sách này ở nữ giới. Ngược lại,

rối loạn lo âu, khiếm thị và đái tháo đường là 3 trong 10 nguyên nhân hàng đầu của gánh

nặng bệnh tật ở nữ 15-44 (Bảng 7).

Bảng 7. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở lứa tuổi 15-44 theo giới

Nam Nữ

STT Bệnh/chấn thương DALYs % Bệnh/chấn thương DALYs %

1 Tai nạn giao thông 384.885 15% Trầm cảm 383.971 24%


3 Rối loạn do lạm dụng rượu 191.147 7% Rối loạn lo âu 106.526 7%

4 Trầm cảm 149.309 6% Thoái khóa khớp 100.193 6%

5 Đột quỵ 130.827 5% Tâm thần phân liệt 65.575 4%

6 Rối loạn do sử dụng ma túy 106.600 4% Khiếm thị 60.503 4%

7 Ngã 87.370 3% HIV/AIDS 52.278 3%

8 Ung thư gan 68.872 3% Đái tháo đường 42.633 3%

9 Tâm thần phân liệt 67.610 3% Đột quỵ 37.838 2%

10 Thoái khóa khớp 65.382 2% Lao 34.502 2%

Dự án VINE


Nam và nữ 45-69 Ung thư gây ra 23% tổng gánh nặng bệnh tật ở nam và 18% tổng gánh nặng bệnh tật ở nữ

45-69. Các bệnh tim mạch là nguyên nhân đứng thứ 2 của gánh nặng bệnh tật ở nam và

nguyên nhân đứng thứ 3 ở nữ. Các bệnh tâm thần kinh là nguyên nhân hàng đầu của gánh

nặng bệnh tật ở nữ lứa tuổi này, gây ra 19% tổng gánh nặng bệnh tật, nhưng chỉ là nguyên

nhân đứng hàng thứ 3 ở nam giới với 11% tổng gánh nặng bệnh tật (Hình 32 và 33).

22%

11%

11%

5%

5%

5%

4%

3%3%

8%

23% Ung thư

Bệnh tim mạch









Khác

Hình 32. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 45-69 ở nam, Việt Nam 2008

19%

18%

17%8%

8%

8%

6%

3%3%

2%8% Bệnh tâm thần kinh

Ung thư

Bệnh tim mạch








Khác

Hình 33. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 45-69 ở nữ,

Việt Nam 2008

Dự án VINE


Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật ở nam 45-69 trong khi trầm

cảm là nguyên nhân hàng đầu ở nữ lứa tuổi này. 3 nguyên nhân xếp tiếp theo ở nam là

ung thư gan, tai nạn giao thông và ung thư phổi trong khi ở nữ là đột quỵ, khiếm thị và đái

tháo đường (Bảng 8).

Bảng 8. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở lứa tuổi 45-69 theo giới

Nam Nữ STT Bệnh/chấn thương

DALYs % Bệnh/chấn thương

DALYs %

1 Đột quỵ 343.396 14% Trầm cảm 220.731 13%

2 Ung thư gan 191.497 8% Đột quỵ 156.548 9%

3 Tai nạn giao thông 139.243 6% Khiếm thị 107.214 6%

4 Ung thư phổi 127,657 5% Đái tháo đường 100.593 6%

5 Rối loạn do lạm dụng rượu 122.931 5% Thoái hóa khớp 97.719 6%

6 COPD 86.819 4% Ung thư gan 68.525 4%

7 Bệnh mạch vành 86.406 4% Tai nạn giao thông 63.393 4%

8 Khiếm thị 83.144 3% Bệnh mạch vành 59.551 3%

9 Trầm cảm 76.381 3% Mất trí nhớ 52.119 3%

10 Đái tháo đường 71.417 3% Ung thư phổi 49.956 3%

Nam và nữ trên 70 Tổng gánh nặng bệnh tật từ tuổi 70 trở lên là gần 2,5 triệu DALYs, trong đó gánh nặng

bệnh tật ở nữ chiếm 58% tổng DALYs ở lứa tuổi này. Các bệnh tim mạch là nguyên nhân

hàng đầu của gánh nặng bệnh tật ở cả hai giới, gây ra 40% tổng gánh nặng bệnh tật.

Nguyên nhân hàng thứ 2 ở cả hai giới là ung thư, tiếp theo sau là bệnh đường hô hấp ở

nam giới và các bệnh tâm thần kinh ở nữ giới (Hình 34 và 35).

Dự án VINE


20%

10%

5%

5%

4%

4%

3%2%

2%5%

40%

Bệnh tim mạch

Ung thư


Bệnh truyền nhiễm và ký sinh trùng







Khác

Hình 34. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 70+ ở nam, Việt Nam 2008

40%

13%9%

7%

5%

5%

4%

4%

3%3%

7%

Bệnh tim mạch

Ung thư

Thần kinh




Bệnh truyền nhiễm và ký sinh trùng




Khác

Hình 35. DALYs của các phân nhóm bệnh ở lứa tuổi 70+ ở nữ,

Việt Nam 2008

Dự án VINE


Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh tật ở cả nam và nữ trên 70 tuổi

(Bảng 9) với 22% tổng gánh nặng bệnh tật ở nam và 24% tổng gánh nặng bệnh tật ở

nữ. COPD, ung thư phổi và bệnh mạch vành là 3 nhóm nguyên nhân xếp tiếp theo sau

ở nam trong khi ở nữ là bệnh mất trí nhớ, COPD và đái tháo đường.

Bảng 9. 10 nguyên nhân hàng đầu của DALYs ở lứa tuổi 70+ theo giới

Nam Nữ

STT Bệnh/chấn thương DALYs %

Bệnh/chấn thương DALYs %

1 Đột quỵ 234.042 22% Đột quỵ 367.039 24%

2 COPD 80.255 8% Mất trí nhớ 91.139 6%

3 Ung thư phổi 60.332 6% COPD 82.857 5%

4 Bệnh mạch vành 57.927 5% Đái tháo đường 76.443 5%

5 Ung thư gan 51.568 5% Bệnh mạch vành 61.082 4%

6 Lao 41.848 4% Viêm phổi 52.691 3%

7 Ung thư dạ dày 34.920 3% Khiếm thị 52.359 3%

8 Đái tháo đường 32.774 3% Ung thư phổi 39.027 3%

9 Mất trí nhớ 28.758 3% Ung thư gan 36.471 2%

10 Viêm phổi 25.360 2% Lao 32.762 2%

5.6. CÁC BỆNH VÀ CHẤN THƯƠNG CỤ THỂ

Gánh nặng bệnh tật ở ung thư, các bệnh tim mạch, chấn thương không chủ định và

các bệnh truyền nhiễm chủ yếu là do tử vong sớm. Ngược lại, gánh nặng bệnh tật của

khuyết tật về giác quan, bệnh tâm thần kinh và bệnh cơ xương khớp lại chủ yếu do

tàn tật (Hình 36).

Dự án VINE


0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%


Bệnh tim mạch


Ung thư


Bện đường hô hấp

Tàn tật

Xương khớp

Nhiễm trùng đường hô hấp


Khác

% DALYs

YLL

YLD

Hình 36. YLL và YLD của các bệnh chính, Việt Nam 2008

Các bệnh truyền nhiễm Tổng gánh nặng bệnh tật của các bệnh truyền nhiễm ở nam cao hơn ở nữ. DALYs do

HIV/AIDS ở nam cao gấp 4 lần ở nữ. Gánh nặng bệnh tật của viêm phổi là tương đương

ở hai giới (Hình 37).

0.0% 0.5% 1.0% 1.5% 2.0% 2.5% 3.0% 3.5% 4.0% 4.5%

TB

HIV/AIDS

Tiêu chảy

Các bệnh nhiễm khuẩn khác

Viêm phổi

Viêm đường hô hấp trên

Các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp khác

% of the total DALYs

Nam

Nữ

Hình 37. Gánh nặng bệnh tật của các bệnh truyền nhiễm theo giới,

Việt Nam 2008

Dự án VINE


Hình 38 biểu thị bình quân DALYs trên 100.000 dân. Viêm phổi là nguyên nhân chủ yếu

của gánh nặng bệnh tật do các nhiễm khuẩn đường hô hấp ở trẻ nam. Ở các độ tuổi lớn

hơn, HIV/AIDS là nguyên nhân hàng đầu của DALYs. Gánh nặng bệnh tật của các bệnh

truyền nhiễm ở nam giới từ 60 tuổi trở lên chủ yếu là do lao. Viêm phổi và viêm đường hô

hấp trên là những nguyên nhân chính của gánh nặng bệnh tật trên 70 tuổi.

-

2

4

6

8

10

12

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

100

000

dân



Viêm phổi


Tiêu chảy

HIV/AIDS

TB

Hình 38. Bình quân DALYs (trên 100.000 dân) của các bệnh truyền nhiễm theo tuổi

ở nam, Việt Nam 2008

Tương tự như ở nam giới, DALYs của các bệnh truyền nhiễm ở nữ giới chủ yếu là do

viêm phổi ở lứa tuối 0-4 và trên 70 (Hình 39). Ở độ tuổi lớn hơn, bên cạnh viêm phổi,

lao là nguyên nhân chính của việc tăng số DALYs bình quân. HIV/AIDS cũng là nguyên

nhân của việc tăng lên theo tuổi của số DALYs bình quân.

Dự án VINE


-

2

4

6

8

10

12

14

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân



Viêm phổi


Tiêu chảy

HIV/AIDS

TB

Hình 39. Bình quân DALYs (trên 100.000 dân) của các bệnh truyền nhiễm theo tuổi ở nữ, Việt Nam 2008

Ung thư Mô hình gánh nặng bệnh tật của ung thư khác nhau ở nam và nữ. Gánh nặng bệnh tật ở

nam giới cao hơn ở nữ giới ở hầu hết các loại ung thư, đặc biệt gánh nặng bệnh tật của

ung thư phổi, ung thư gan và ung thư miệng ở nam đều cao gần gấp đôi ở nữ. Tuy nhiên,

những ung thư chỉ có ở nữ giới như ung thư buồng trứng, ung thư dạ con và ung thư vú

cũng chiếm một tỷ lệ đáng kể trong tổng gánh nặng bệnh tật của ung thư (Hình 40).

Dự án VINE


0% 1% 1% 2% 2% 3% 3% 4% 4% 5% 5%

Ung thư vòm họng và miệng

Ung thư thực quản

Ung thư dạ dày

Ung thư ruột

Ung thư gan

Ung thư tụy

Ung thư phổi

Ung thư da

Ung thư vú

Ung thư tử cung

Ung thư buồng trứng

Ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư bàng quang

Ung thư hạch

Ung thư máu

Các loại ung thư khác

% of tổng DALYs

Nam

Nữ

Hình 40. DALYs của các loại ung thư theo giới, Việt Nam 2008

Bình quân DALYs trên 100.000 dân của ung thư tăng đều theo tuổi và cao nhất ở tuổi 70

rồi giảm dần. Ung thư dạ dày, ung thư gan và ung thư phổi là các ung thư thường gặp

nhất ở cả nam và nữ (Hình 41 và 42).

Dự án VINE


-

2

4

6

8

10

12

14

16

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân


Ung thư máu

Ung thư hạch


Ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư vú

Ung thư da

Ung thư phổi

Ung thư tụy

Ung thư gan

Ung thư ruột

Ung thư dạ dày



Hình 41. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các loại ung thư

ở nam giới, Việt Nam 2008

-

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân


Ung thư máu

Ung thư hạch


Ung thư buồng trứng

Ung thư tử cung

Ung thư vú

Ung thư da

Ung thư phổi

Ung thư tụy

Ung thư gan

Ung thư ruột

Ung thư dạ dày



Hình 42. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các loại ung thư

ở nữ giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE



Gánh nặng bệnh tật của bệnh đái tháo đường là 358.000 DALYs, trong đó gánh nặng ở

nữ giới chiếm tỷ lệ cao hơn ở nam giới (Hình 43). Gánh nặng do tàn tật chiếm 46% tổng

DALYs của bệnh đái tháo đường.

0% 1% 2% 3% 4% 5%

Nữ

Nam

% tổng DALYs

Nam

Nữ

Hình 43. DALYs của bệnh đái tháo đường theo giới, Việt Nam 2008

Bình quân DALYs của bệnh đái tháo đường tăng đều và cao nhất ở nhóm tuổi 60-69 ở cả

hai giới với 3,8 trên 100.000 dân (Hình 44 và 45).

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân

Hình 44. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của bệnh đái tháo đường theo tuổi ở

nam giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

9.0

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên1

0000

0 dâ

n

Hình 45. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của bệnh đái tháo đường theo tuổi ở nữ giới, Việt Nam 2008

Các bệnh tâm thần kinh

Trong năm 2008, các bệnh tâm thần kinh gây ra 2,1 triệu DALYs trong tổng gánh nặng

bệnh tật ở Việt Nam. Nhìn chung, gánh nặng của các bệnh tâm thần kinh ở nữ giới cao

hơn ở nam giới do gánh nặng của trầm cảm, rối loạn lo âu, mất trí nhớ và tâm thần phân

liệt cao hơn ở nữ. Các rối loạn do lạm dụng rượu và lạm dụng ma túy chiếm tỷ lệ cao hơn

trong tổng gánh nặng bệnh tật ở nam giới so với nữ giới (Hình 46).

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14%

Trầm cảm

Lo âu

Tâm thần phân liệt

Động kinh

Rối loại do lạm dụng rượu

Mất trí nhớ

Lạm dụng ma túy

Các bệnh tâm thần kinh khác

% tổng DALYs

Nam

Nữ

Hình 46. DALYs của các bệnh tâm thần kinh theo giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tâm thần kinh ở nam giới tăng nhanh từ

5 đến 44 tuổi, sau đó khả ổn định trong khoảng 45 đến 60 tuổi và lại tăng đến giá trị cao

nhất ở tuổi 80. Ở nam giới trưởng thành trẻ tuổi và trung niên, các rối loạn do lạm dụng

rượu là nguyên nhân chính của gánh nặng bệnh tật, theo sau là trầm cảm. Bệnh mất trí

nhớ gây ra tỷ lệ lớn gánh nặng bệnh tật ở nam giới trên 60 tuổi (Hình 47).

-

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân



Mất trí nhớ


Động kinh


Lo âu

Trầm cảm

Hình 47. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tâm thần kinh


Tuy tỷ lệ của các rối loạn do lạm dụng rượu và lạm dụng ma túy ở nữ thấp, bình quân

DALYs của các bệnh tâm thần kinh ở nữ giới vẫn cao hơn ở nam giới (2739 so với 2349

trên 100.000 dân). Bình quân DALYs ở nữ tăng đều và đạt giá trị cao nhất ở các nhóm

tuổi lớn chủ yếu là do gánh nặng của bệnh mất trí nhớ ở người cao tuổi. Trầm cảm cũng

gây ra tỷ lệ khá lớn gánh nặng bệnh tật ở độ tuổi 15 đến 60 (Hình 48)

Dự án VINE


-

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân



Mất trí nhớ


Động kinh


Lo âu

Trầm cảm

Hình 48. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tâm thần kinh ở nữ giới, Việt Nam 2008

Các khuyết tật về giác quan Gánh nặng bệnh tật của khiếm thị và khiếm thính ở nữ giới cao hơn ở nam giới (Hình 49).

0% 1% 2% 3% 4% 5%

Khiếm thị

Khiếm thính

% tổng DALYs

Nam

Nữ

Hình 49. DALYs của các khuyết tật về giác quan theo giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


Nhìn chung, mô hình về số DALYs bình quân trên 100.000 dân của khiếm thính và khiếm

thị là tương tự nhau ở nam và nữ. Ở trẻ em, bình quân DALYs cao nhất ở độ tuổi 5-14 và

sau đó giảm xuống ở độ tuổi 15-29 và tiếp tục tăng nhanh theo tuổi. Gánh nặng bệnh tật

của khiếm thị cao hơn gánh nặng của khiếm thính (Hình 50 và 51).

-

500

1,000

1,500

2,000

2,500

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân

Khiếm thính

Khiếm thị

Hình 50. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các khuyết tật về giác quan ở nam giới, Việt Nam 2008

-

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân

Các khuyếttật khác

Khiếm thính

Khiếm thị

Hình 51. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các khuyết về giác quan


Dự án VINE


Bệnh tim mạch

Bệnh tim mạch gây ra một phần lớn gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam năm 2008. Gánh

nặng của đột quỵ và bệnh mạch vành chiếm tỷ lệ như nhau trong tổng gánh nặng bệnh tật

ở nam và nữ trong khi nhóm “các bệnh tim mạch khác” chiếm tỷ lệ gánh nặng cao hơn ở

nam giới so với nữ giới (Hình 52).

2.4%

10.4%

5.3%

2.5%

10.4%

4.1%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12%

Bệnh mạch vành

Đột quỵ

Các bệnh timmạch khác

% tổng DALYs

Nam

Nữ

Hình 52. DALYs của các bệnh tim mạch theo giới, Việt Nam 2008

Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tim mạch tăng theo tuổi ở cả hai giới với

nguyên nhân chủ yếu là do đột quỵ (Hình 53 và 54).

Dự án VINE


-

10

20

30

40

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ânCác bệnh timmạch khác

Đột quỵ

Bệnh mạch vành

Hình 53. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tim mạch


-

10

20

30

40

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên1

0000

0 dâ

n

Các bệnh timmạch khác

Đột quỵ

Bệnh mạch vành

Hình 54. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh tim mạch


Dự án VINE


Các bệnh đường hô hấp

Tỷ lệ gánh nặng bệnh tật của COPD trong tổng gánh nặng bệnh tật ở nam cao hơn tỷ lệ

này ở nữ (Hình 55).

0.0% 0.5% 1.0% 1.5% 2.0% 2.5% 3.0% 3.5% 4.0%

COPD

Bệnh đường hôhấp khác

% tổng DALYs

Nữ

Nam

Hình 55. Gánh nặng của các bệnh đường hô hấp theo giới, Việt Nam 2008

Bình quân DALYs trên 100.000 dân của COPD và “các bệnh đường hô hấp khác” tăng

đều theo tuổi ở nam và nữ (Hình 56 và 57).

-

2

4

6

8

10

12

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

t rên

1000

00 d

ân

Các bệnh đườnghô hấp khácCOPD

Hình 56. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh đường hô hấp ở nam giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


-

2

4

6

8

10

12

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nghìn

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

100

000

dân

Các bệnh đườnghô hấp khácCOPD

Hình 57. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh đường hô hấp ở nữ giới, Việt Nam 2008

Bệnh cơ xương khớp Trong tổng gánh nặng bệnh tật, gánh nặng bệnh tật của bệnh thoái hóa khớp ở nữ chiếm

tỷ lệ gấp hai lần so với ở nam giới (4% so với 2%) (Hình 58). Bình quân DALYs trên

100.000 dân ở nữ cũng gần gấp đôi bình quân DALYs ở nam (Hình 59 và 60).

0% 1% 2% 3% 4% 5%

Bệnh thoái khớp

Các bệnh cơxương khớp khác

% tổng DALYs

Nam

Nữ

Hình 58. Gánh nặng bệnh tật của các bệnh cơ xương khớp theo giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


-

300

600

900

1,200

1,500

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân Các bệnh cơ xươngkhớp khác

Bệnh thoái hóa khớp

Hình 59. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh cơ xương khớp ở nam giới, Việt Nam 2008

-

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

100

000

dân Các bệnh cơ xương

khớp khác

Bệnh thoái hóa khớp

Hình 60. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các bệnh cơ xương khớp ở nữ giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


Chấn thương Chấn thương không chủ định DALYs do chấn thương không chủ định ở nam cao hơn 2,5 lần ở nữ (1.229 so với 505).

Trong số các chấn thương không chủ định, tai nạn giao thông gây ra gánh nặng bệnh tật

lớn nhất trong tổng gánh nặng bệnh tật với 4% ở nữ và 8% ở nam. Ngã và đuối nước

cũng là hai nguyên nhân chính của gánh nặng do chấn thương không chủ định ở cả hai

giới (Hình 61).

0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9%

Tai nạn giao thông

Ngộ độc

Ngã

Bỏng

Đuối nước

Các chấn thương không chủ định khác

% tổng DALYs

Nam

Nữ

Hình 61. DALYs của các chấn thương không chủ định theo giới, Việt Nam 2008

Chấn thương không chủ định là một trong những nhóm nguyên nhân hàng đầu của gánh

nặng bệnh tật ở Việt Nam 2008 (chiếm 14% tổng gánh nặng bệnh tật (Hình 62). Gánh

nặng do tử vong sớm chiếm phần lớn gánh nặng bệnh tật do chấn thương không chủ

định, đặc biệt đối với tai nạn giao thông, đuối nước và ngộ độc.

Dự án VINE


0 100 200 300 400 500 600 700 800 900

Tai nạn giao thông

Ngộ độc

Ngã

Bỏng

Đuối nước

Các chấn thương không chủ định khác

Đơn vị: nghìn

Số năm sống tàn tật hiệu chỉnh

YLL

YLD

Hình 62. Gánh nặng do tử vong sớm và gánh nặng do tàn tật của các chấn thương

không chủ định, Việt Nam 2008

Bình quân DALYs trên 100.000 dân do các chấn thương không chủ định ở nam cao

nhất ở lứa tuổi trẻ. Ở nữ giới, chỉ số này cao nhất ở lứa tuổi trẻ và người già. Đuối

nước là nguyên nhân thường gặp của gánh nặng bệnh tật ở trẻ nhỏ ở cả hai giới.

Trong độ tuổi 15- 69, DALYs ở cả hai giới chủ yếu là do tai nạn giao thông. Từ 70 tuổi

trở lên, ngã là nguyên nhân chủ yếu của gánh nặng bệnh tật (Hình 63 và 64). Điều

đáng chú ý là từ 60 tuổi trở lên, bình quân DALYs cho chấn thương không chủ định ở

nữ giới tăng dần trong khi lại giảm dần ở nam giới.

Dự án VINE


-

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

4,500

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân

Các chấnthương khôngchủ định khácĐuối nước

Bỏng

Ngã

Ngộ độc

Tai nạn giaothông

Hình 63. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các các chấn thương không chủ định ở nam giới, Việt Nam 2008

-

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

100

000

dân

Các chấnthương khôngchủ định khácĐuối nước

Bỏng

Ngã

Ngộ độc

Tai nạn giaothông

Hình 64. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các các chấn thương không chủ định ở nữ giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE



Gánh nặng bệnh tật của chấn thương có chủ định chiếm 1,5% tổng gánh nặng bệnh tật ở

Việt Nam và tự tử là nguyên nhân chủ yếu của gánh nặng bệnh tật trong nhóm nguyên

nhân này (Hình 65).

0% 0% 0% 1% 1% 1% 1%

Tự tử

Đánh nhau

% tổng DALYs

Nam

Nữ

Hình 65. DALYs của chấn thương có chủ định theo giới, Việt Nam 2008

Tương tự như chấn thương không chủ định, gánh nặng bệnh tật do chấn thương có chủ

định ở nam cao hơn ở nữ ở cả hai nguyên nhân (Hình 66 và 67). Bình quân DALYs của

chấn thương có chủ định cao nhất ở lứa tuổi thanh niên và trung niên.

Dự án VINE


-

50100

150200

250300

350400

450

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân

Đánh nhau

Tự tử

Hình 66. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các các chấn thương có chủ định ở nam giới, Việt Nam 2008

-

50

100

150

200

250

300

350

400

0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Nhóm tuổi

DA

LYs

trên

1000

00 d

ân

Đánh nhau

Tự tử

Hình 67. Bình quân DALYs trên 100.000 dân của các các chấn thương có chủ định ở nữ giới, Việt Nam 2008

Dự án VINE


BÀN LUẬN

Đây là nghiên cứu đầu tiên ước tính mô hình gánh nặng bệnh tật và chấn thương ở Việt

Nam. Kết quả tính toán DALYs được dựa trên rất nhiều nguồn số liệu hiện có về tử vong,

tàn tật và chấn thương của hơn 50 bệnh và chấn thương khác nhau. Những kết quả này

là nguồn thông tin giá trị hỗ trợ cho việc ra quyết định và lựa chọn ưu tiên trong ngành y tế

ở Việt Nam. Các ước tính về tử vong dựa trên số liệu của nghiên cứu VA lần đầu tiên đã

đưa ra được bức tranh toàn cảnh về nguyên nhân tử vong ở Việt Nam. Chúng tôi hi vọng

rằng hệ thống ghi nhận thông tin về tử vong ở Việt Nam sẽ được cải thiện do tầm quan

trọng của các số liệu chính xác về nguyên nhân tử vong. Có như vậy, chúng ta sẽ không

cần những lần thu thập số liệu đặc thù như nghiên cứu VA trong tương lai.

Hiện nay ở Việt Nam có khá nhiều số liệu dịch tễ học của bệnh, bao gồm số liệu mới

mắc, hiện mắc, phân bố mức độ trầm trọng và nguy cơ của các di chứng “tàn tật”.

Những số liệu này rất hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách và lập kế hoạch y tế.

Ví dụ, mô hình hiện mắc cùng với mô hình sử dụng dịch vụ y tế có thể đưa ra chỉ số về

diện bao phủ của dịch vụ y tế, hoặc có thể cho thấy vấn đề sức khỏe nào hiện nay ở

Việt Nam cần được đầu tư nhiều hơn về cơ sở hạ tầng và cung cấp dịch vụ y tế (và

loại dịch vụ nào cần được cung cấp).

Gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam trong năm 2008 chủ yếu là do các bệnh không truyền

nhiễm (gây ra 70% tổng gánh nặng bệnh tật). Gánh nặng của chấn thương chiếm 16% và

còn lại là gánh nặng do các bệnh truyền nhiễm, vấn đề sức khỏe bà mẹ và các bệnh lý

thời kỳ chu sinh. Các bệnh tim mạch mà chủ yếu là đột quỵ và chấn thương không chủ

định mà chủ yếu là tai nạn giao thông là các nguyên nhân hàng đầu của gánh nặng bệnh

tật ở người trưởng thành trong khi viêm phổi là nguyên nhân chính của gánh nặng bệnh

tật ở trẻ em. Mô hình này cho thấy Việt Nam phải nỗ lực phòng chống các bệnh không

truyền nhiễm và chấn thương đồng thời vẫn phải có những biện pháp kiểm soát các bệnh

truyền nhiễm.

Dự án VINE


Sử dụng DALYs như một chỉ số đo lường tổng thể sức khỏe quần thể cho phép so sánh

một cách có ý nghĩa những mất mát về sức khỏe gây ra bởi các bệnh khác nhau, bao

gồm cả tử vong và tàn tật. Vì vậy, những bệnh có tử vong không cao như các bệnh tâm

thần kinh, bệnh cơ xương khớp và các khuyết tật về giác quan trở thành những vấn đề

sức khỏe lớn trong khi chúng không được coi là các vấn đề quan trọng nếu chỉ sử dụng

cách đo lường về tử vong như thông lệ để so sánh với các vấn đề sức khỏe khác. Thông

tin này một lần nữa nhấn mạnh ưu tiên trong y tế công cộng đối với các bệnh không

truyền nhiễm và có ý nghĩa trong hoạch định chính sách y tế, lập kế hoạch cũng như nâng

cao sức khỏe của quốc gia.

Chất lượng số liệu Những kết quả của nghiên cứu này cũng có những hạn chế riêng. Trước hết, số liệu về tử

vong không đầy đủ do đặc điểm khác nhau giữa các vùng miền trên cả nước, và đặc biệt

là số liệu tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Chúng tôi sử dụng bảng sống 2008 của Việt Nam tính

cho nghiên cứu GBD và được cập nhật bởi trường Đại học Washington, đại học Havard,

đại học Queensland, WHO và đại học Johns Hopkins. Bảng sống này được tính dựa trên

mô hình thống kê các số liệu tử vong của các quốc gia theo nhiều năm. Do có ít số liệu

của Việt Nam được sử dụng trong mô hình thống kê này nên các ước tính trong bảng

sống cũng cần được cân nhắc về độ chắc chắn.

Thứ hai, nguyên nhân tử vong được xác định dựa trên phương pháp VA. Mặc dù phương

pháp này được chấp nhận là phương pháp thay thế sử dụng khi không có hệ thống ghi

nhận tử vong đáng tin cậy, phương pháp này vẫn có những hạn chế trong xác định

nguyên nhân tử vong. Điều quan trọng là các nhà lập kế hoạch phải xác định VA không

thể là phương pháp áp dụng lâu dài để thu thập số liệu về nguyên nhân tử vong. Việc cần

làm là cải thiện hệ thống ghi nhận tử vong hiện có. Việc này đòi hỏi phải có sự kết hợp

giữa các Bộ, chính quyền, ban ngành và cơ quan địa phương hiện đang trực tiếp tham gia

vào hệ thống thu thập thông tin tử vong tại các xã/phường. Cần có hệ thống ghi nhận tại

địa phương để tổng hợp, xác minh và số hóa từng trường hợp tử vong với các thông tin

về tuổi, giới, nguyên nhân tử vong, địa điểm và thời gian tử vong cũng như nơi ở của

người đã mất.

Dự án VINE


Thứ ba, các số liệu về “tàn tật” chủ yếu được lấy từ các điều tra với chất lượng khác

nhau. Đối với các bệnh tâm thần kinh và bệnh đái tháo đường, số liệu của hai cuộc điều

tra lớn năm 2006 và 2008 có những điểm không nhất quán và cũng có sự nhất quán

không đáng tin cậy về số liệu theo tuổi. Chúng tôi cũng không thể tiếp cận được các bộ số

liệu gốc của các cuộc điều tra, ngoại trừ số liệu của các điều tra quốc gia của Tổng cục

Thống kê. Do đó, chúng tôi rất khó khăn trong việc đánh giá chất lượng của số liệu. Do

các cuộc điều tra, nghiên cứu đều sử dụng kinh phí nhà nước hoặc kinh phí tài trợ, Chính

phủ nên đưa ra quy định về việc số liệu của các điều tra phải được chuyển tới và quản lý

bởi một trung tâm thông tin nghiên cứu của quốc gia và quy định một khoảng thời gian

phù hợp (ví dụ như 2 năm sau khi thu thập thông tin) để các nghiên cứu viên được phép

công bố bộ số liệu cho các nhà nghiên cứu khác được phép sử dụng số liệu đó để phân

tích tiếp.

Thứ 4, do số liệu từ hệ thống bệnh viện không đầy đủ (thiếu các thông tin về tuổi, giới và

nguyên nhân nhập viện hay các số liệu điện tử không bao phủ toàn diện), chúng tôi phải

sử dụng các thông tin bổ sung từ hệ thống ghi nhận bệnh viện ở Thái Lan. Số liệu chấn

thương đã xuất bản hiện nay của Việt nam không có các thông tin về loại thương tổn và

chỉ ra vị trí chấn thương, vì vậy chúng tôi khuyến nghị trong các nghiên cứu tiếp theo về

chấn thương cần thu thập các thông tin này.

Bảng 10 dưới đây mô tả các vấn đề về chất lượng số liệu.

Dự án VINE


Bảng 10. Các nguồn số liệu hiện mắc, mới mắc và vấn đề về chất lượng số liệu của các bệnh/chấn thương chính

Nguồn số liệu Bệnh/chấn thương Vấn đề về chất lượng số liệu

Số liệu bệnh viện Bệnh mạch vành, đột quỵ • Không bao phủ toàn diện

• Chỉ có 2 nhóm tuổi: <5 and 5+

Số liệu thường quy Lao

HIV/AIDS

• Giả định tất cả các trường hợp mắc lao đều đến cơ sở y tế

• Không rõ số trường hợp lao không được chẩn đoán

• Số liệu HIV/AIDS được ước tính từ nghiên cứu mô hình có chất lượng tốt

Điều tra chấn thương Chấn thương • Có chất lượng nhưng không có thông tin đầy đủ về đặc điểm chấn thương

• Số liệu chấn thương ở trẻ em không nhất quán giữa các điều tra

Hệ thống ghi nhận ung thư

Ung thư • Bao phủ không toàn diện

• Các hệ thống có độ bao phủ khác nhau

• Số liệu tử vong và mới mắc không nhất quán

Điều tra y tế quốc gia Tiêu chảy

Nhiễm khuẩn hô hấp

Khiếm thính

Khiếm thị

• Có tính đại diện, số liệu gốc có chất lượng tốt

Điều tra các bệnh tâm thần kinh

Bệnh tâm thần

Mất trí nhớ

Động kinh

• Không có số liệu gốc cho từng cá thể

• Không có thông tin về mức độ trầm trọng của bệnh

• Có sự tăng đột biến về tỷ lệ hiện mắc trầm cảm giữa hai cuộc điều tra 2008 và 2006.

• Mô hình hiện mắc theo tuổi và giới giữa hai cuộc điều tra 2008 và 2006 giống nhau đến mức khó tin

Điều tra đa quốc gia Thoái hóa khớp (Osteoarthritis)

• Việt Nam là một quốc gia trong nghiên cứu

• Nghiên cứu có chất lượng

Điều tra về COPD COPD • Chất lượng tốt

Dự án VINE


Tuy có những hạn chế, nghiên cứu này có thể được coi là bước đi đầu tiên cho việc đánh

giá gánh nặng bệnh tật và tử vong ở Việt Nam trong tương lai. Nó cũng chỉ ra những

nhược điểm của các hệ thống thu thập thông tin hiện có và nhu cầu cải thiện hệ thống

thông tin y tế ở Việt Nam. Tuy các số liệu đầu vào để tính DALYs còn có những hạn chế

nhất định về chất lượng, các kết quả của nghiên cứu cũng cho thấy bức tranh toàn cảnh

hợp lý về các vấn đề sức khỏe ở Việt Nam và rất hữu ích cho các nhà hoạch định chính

sách. Các kết quả này có được là nhờ nỗ lực lớn trong việc xử lý các nguồn số liệu y tế

khác nhau về chất lượng, độ tin cậy cũng như độ bao phủ. Tuy nhiên, chúng có thể chính

xác hơn nữa nếu hệ thống thu thập số liệu định kỳ hoặc quá trình thu thập số liệu của các

điều tra được cải thiện theo các khuyến cáo của báo cáo này.

Dự án VINE


TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Murray, C.J.L. and A.D. Lopez, Global health Statistics: A Compendium of Incidence ,

Prevalence and Mortality Estimates for Over 200 Conditions. 1996, Cambrigde: Havard Uuversity Press.

2. Barendregt, J., J.,, L. Bonneux, and P.J. Van der Maas, DALYs: the age-weights on balance. Bulletin of the World Health Organization, 1996. 74: p. 439-43.

3. Stouthard, M.E., et al., Disability weights for diseases in The Netherlands, Department of Health, Editor. 1997, Erasmus University Rotterdam.: Rotterdam.

4. Ministry of Health, Maternal and Mortality in Vietnam. 2007: Hanoi.

5. Huong, D., Minh, HV., Byass, P.,, Applying verbal autopsy to determine cause of death in rural Vietnam Scand J Public Health, 2003. 31(suppl, 62): p. 19-25.

6. Minh. H.V., et al., Cardiovascular disease mortality and its association with socioeconomic status: findings from a population-based cohort study in rural Vietnam,1999-2003. Prev Chronic Dis, 2006. 3(3): p. A89.

7. World Health Organization, Verbal autopsy standards. Ascertaining and Attributing Cause of Death. 2007: Geneva.

8. Preston, S., et al., Estimating the completeness of reporting of adult deaths in populations that are approximately stable. Population Index, 1980. 46(2): p. 179-202.

9. Rajaratnam, J.K., et al., Neonatal, postneonatal, childhood, and under-5 mortality for 187 countries, 1970-2010: a systematic analysis of progress towards Millennium Development Goal 4. Lancet. 375(9730): p. 1988-2008.

10. Rajaratnam, J.K., et al., Worldwide mortality in men and women aged 15-59 years from 1970 to 2010: a systematic analysis. Lancet. 375(9727): p. 1704-20.

11. The Thai working group on burden of disease and injury, Burden of Disease and Injury in Thailan, Kanitta Bundhamcharoen, et al., Editors. 2002, Bureau of Health Policy and Plan-ning

12. Murray, C.J.L. and A.K. Acharya, Understanding DALYs. Journal of Health Economics, 1997(19): p. 703-30.

13. Murray, C.J.L., et al., Summary Measuremen of Population Health: Concepts, Ethics, Measurement and Applications 2002: World Health Organization.

14. Weatherall, D., et al., "Science and Technology for Disease Control: Past, Present, and Fu-ture." Disease Control Priorities in Developing Countries (2nd Edition),ed. 2006, New York: Oxford University Press.

15. Siegel Gold, M.R. and M.C.J.E. Weinstein, Cost effectiveness in health nad medicine. 1996, NY: Oxford Unuversity Press.

16. Murray, C.J.L. and Lopez; A.D., The Global Burden of Disease ed. C.J.L. Murray; and A.D. Lopez;. Vol. 1. 1996: World Health Organiation.

Dự án VINE


17. Reidpath DD, Allotey PA, and C.R. Kouame A, Measuring health in a vacuum: examining the disability weight of the DALY. Health Policy Plan, 2003. 18(4): p. 351-6.

18. Begg, S., et al., The burden of disease and injury in Australia 2003. PHE. Vol. 82. 2007, Canberra: AIHW. 82.

19. Anand S, H.K., Disability-adjusted life years: a critical review. Journal of Health Econom-ics, 1997. 16: p. 685-702.

20. Murray, C.J.L., J.A. Salomon, and C.D. Mathers, A critical examination of summary meas-ures of population health. Bulletin of the World Health Organization, 2000. 78(8): p. 981-994.

21. Thorson A, et al., Do women with tuberculosis have a lower likelihood of getting diag-nosed? Prevalence and case detection of sputum smear positive pulmonary TB, a popula-tion-based study from Vietnam. J Respir Crit Care Med, 2009. 180(9): p. 903-8.

22. World Health Organization, Global tuberculosis control: epidemiology, strategy, financing, in WHO report 2009. 2009, World Health Organization: Geneva.

23. Pungrassami, P., et al., The study of patient's and doctor's delay of tuberculosis case detec-tion in TB Center Zome 12 Yala. Thai J Tuberc Chest Dis, 1993. 14(2): p. 73-83.

24. M. Vree, et al., Survival and relapse rate of tuberculosis patients who successfully com-pleted treatment in Vietnam. NT J TUBERC LUNG DIS, 2007. 11(4): p. 392–397.

25. Grzybowski . and D.A. Enarson, The fate of cases of pulmonary tuberculosis under various treatment programmes. Bull. Int. Un. Tuberc., 1978. 53(2): p. 70-5.

26. Ministry of Health, HIV/AIDS estimate and projection. 2009, Viet Nam Administration of HIV/AIDS control: Hanoi.

27. Ministry of Health, Report of HIV situation in Vietnam in 2008 and planning to 2009 2009, Viet Nam Administration of HIV/AIDS control: Hanoi.

28. Department of Human Services, The Victorian Burden of Disease Study: mortality and morbidity in 2001 1999: Melbourne.

29. The Socialist Repubic of Vietnam, The third country report on following up the implemen-tation to the declaration of commitment on HIV and AIDS (UNGRASS). 2008.

30. The Socialist Republic of Vietnam, Declaration of Commitment on HIV and AIDS adopted at the 26th United Nations General Assembly Special Session in June 2001 (UNGASS). 2010.

31. Shibuya, K., et al., Global and regional estimates of cancer mortality and incidence by site: II. results for the global burden of disease 2000. BMC Cancer, 2002. 2:37.

32. Pisani, Estimates of the worldwide mortality from 25 cancers in 1990. Int.J.Cancer 1999. 83: p. 18-29.

33. Binh, T.V., et al., Epidemiology of diabetes in Vietnam, treatment methods and preventive measures, T.V. Binh, Editor. 2006, National Hospital of Endocrinology: Hanoi.

34. Barendregt, J.J., et al., A generic model for the assessment of disease epidemiology: The computational basis of DisMod II. . Population Health Metrics, 2003. 1(4).

Dự án VINE


35. Woodward, M., et al., The effects of diabetes on the risks of major cardiovascular diseases and death in the Asia-Pacific region. Diabetes Care, 2003. 26(2): p. 360-6.

36. Booth, B.M., et al., Short-term course of drinking in an untreated sample of at-risk drinkers. Journal of Studies on Alcohol, 2001. 62: p. 580-8.

37. Harris, E.C. and B. Barraclough, Excess mortality of mental disorder. British Journal of Psychiatry, 1998. 173: p. 11–53.

38. Steketee, G., et al., Predictors of course in obsessive-compulsive disorder, in Psychiatry Re-search 1999. p. 229-38.

39. Aguero-Torres, H., et al., Mortality from dementia in advanced age: a 5-year follow-up study of incident dementia cases. Journal of Clinical Epidemiology, 1999. 52(737): p. 43.

40. Law, M.G., et al., Back-projection estimates of the number of dependent heroin users in Australia. Addiction 96, 2001. 96(4): p. 33–43.

41. Tomson, T., Mortality in epilepsy. Journal of Neurology, 2000. 247: p. 15-21. 42. Annegers, J., W. Hauser, and L. Elveback, Remission of seizures and relapse in patients

with epilepsy. Epilepsia, 1979. 20: p. 729-37. 43. Saha, S., D. Chant, and J. McGrath, A Systematic Review of Mortality in Schizophrenia.

Arch Gen Psychiatry, 2007. 64: p. 1123-1131. . 44. Jablensky, A., et al., National Survey of Mental Health and Wellbeing Report 4: people liv-

ing with psychotic illness: an Australian study 1997–98. Canberra: Mental Health Branch. 1999, Commonwealth Department of Health and Aged Care.

45. Bonita, R., A. Stewart, and R. Beaglehole, International trends in stroke mortality: 1970-1985 Stroke, 1994. 21: p. 989-92.

46. Katzenellenbogen, J.M., P. Somerford, and J.P. Codde, Western Australian Burden of Dis-ease Study. Disability-Adjusted Life Years: Technical overview. 2004, Epidemiology Branch, Department of Health of Western Australia,: Perth.

47. Nguyen thi Xuyen, D.N. Sy, and N.V. Nhung, An Epidemiological Cross-sectional study on COPD prevalence in Vietnam. Journal of Pratical Medicine, 2010. 704(2).

48. Hoa, T.T.M., et al., Prevalence of the Rheumatic Diseases in Urban Vietnam: AWHO-ILAR COPCORD Study. Journal Rheumatology 2003. 30: p. 10

49. Guccione, A., D. Felson, and J. Anderson, Defining arthritis and measuring functional status in elders: methodological issues in the study of disease and physical disability. American Journal Public Health, 1990. 80(8): p. 945-9.

50. Felson, D., The epidemiology of knee osteoarthritis: results from the Framingham Os-teoarthritis Study. Semin Arthritis Rheum 1990. 20(3 (Suppl 1)): p. 42-50.

51. Anh, L.V., et al., Vietnam Multi Center Injury survey. 2003, Hanoi School of Public Health: Hanoi.

52. Anh, L.V., et al., Baseline survey of Injury in Children under 18 in 6 provinces: Hai Duong, Hai Phong, Quang tri, Thua Thien Hue, Can tho, Dong thap. 2004, Hanoi School of Public Health: Hanoi.

Dự án VINE


Trang tài liệu tham khảo

Dự án VINE


PHỤ LỤC Phụ lục 1. Phân nhóm bệnh tương ứng với mã ICD-10

Tên bệnh ICD-10 Code

I Bệnh truyền nhiễm, vấn đề sức khỏe bà mẹ, dinh dưỡng và bệnh lý thời kỳ chu sinh

A00-B99, G00-G02, N70-N73, J00-J06, J10-J18, J20-J22, H65-H66, O00-O99, P00-P99, E00-E02, E40-E46, E50, D50-D53, 55-D57, D80-D89

A Bệnh truyền nhiễm A00-B99, G00, N70-N73 1 Lao A15-A19, B90 2 HIV B20-B24 3 Tiêu chảy A00-A04, A06-A09 B Nhiễm khuẩn hô hấp J00-J06, J10-J18, J20-J22, H65-H66 1 Viêm phổi J10-J22 2 Nhiễm khuẩn hô hấp trên J00-J06 3 Viêm tai giữa H65-H66

C Bệnh lý thời kỳ chu sinh O00-O99 D Các vấn đề sức khỏe bà mẹ P00-P99 E Bệnh liên quan đến dinh dưỡng E00-E02, E40-E46, E51-E64, D50-D53

II BỆNH KHÔNG TRUYỀN NHIỄM C00-C97, D00-D48, D55-D80, E03-E07, E10-E16, E20-E34, E65-E89, F00-F99, G03-G99, H00-H61, H68-H95, I00-I99, J30-J99, K00-K99, N00-N64, N75-N99, L00-L99, M00-M99, Q00-Q99

A Ung thư C00-C97 1 Ung thư vòm họng và miệng C00-C14 2 Ung thư thực quản C15 3 Ung thư dạ dày C16 4 Ung thư đại trực tràng C18-C21 5 Ung thư gan C22 6 Ung thư tụy C25 7 Ung thư phổi C33-C34 8 Ung thư da C43-C44 9 Ung thư vú C50 10 Ung thư cổ tử cung C53 11 Ung thư thân tử cung C54 12 Ung thư buồng trứng C56 13 Ung thư tuyến tiền liệt C61 14 Ung thư bàng quang C67 15 Ung thư hạch C81-C87 16 Ung thư máu C91-C95

B Ung thư nguyên phát D00-D48 C Đái tháo đường E10-E14

Dự án VINE


D Rối loạn nội tiết D55-D80, E03-E07, E15-E16, E17-E34, E65-E89 E Bệnh tâm thần kinh F00-F69, F70-F99, G03-G99 1 Trầm cảm F32-F33 2 Rối loạn lo âu F40-F42 3 Tâm thần phân liệt F20-F29 4 Động kinh G40-G41 5 Rối loạn do lạm dụng rượu F10 6 Mất trí nhớ F00-F03, G30-G31 7 Lạm dụng ma túy F11-F16, F18-F19

F Khuyết tât về giác quan H00-H61, H68-H95 G Bệnh tim mạch I00-I99 1 Bệnh mạch vành I20-I25 2 Đột quỵ I60-I69

H Bệnh đường hô hấp J30-J99 1 Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính J40-J44

I Bệnh hệ tiêu hóa K20-K99 J Bệnh hệ sinh dục tiết niệu N00-N64, N75-N99 K Các bệnh liên quan đến da L00-L99 L Thoái khóa khớp M00-M99 1 Bệnh viêm cơ xương khớp M15-M19 2 Các bệnh cơ xương khớp khác M00-M04, M07-M14, M20-M99

M Dị tật bẩm sinh Q00-Q99 N Bệnh liên quan đến răng miệng K00-K14

III Chấn thương V01-Y98 A Chấn thương không chủ định V01-X59, Y40-Y98 1 Tai nạn giao thông V01-V89, Y85 2 Ngộ độc X40-X49, Y14, Y16, Y17, Y18, Y19 3 Ngã W00-W19 4 Bỏng X00-X09 5 Đuối nước W65-W74

6 Chấn thương không chủ định khác V90-V99, W20-W64, W75-W84, W85-W99, X10-X39, X50-X59, Y40-Y84, Y86, Y88-Y91

B Chấn thương chủ định X60-Y09, Y35-Y36 1 Tự tử X60-X84, Y87 0, Y87 1 2 Bạo lực/đánh nhau X85-Y09 3 Chiến tranh Y35-Y36

Dự án VINE


Phụ lục 2. Trọng số bệnh tật

Tên bệnh Trọng số bệnh tật Tuổi Giải thích

A Bệnh truyền nhiễm

1 Lao Lao phổi 0.295 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Lao ngoài phổi 0.300 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan 2 HIV/AIDS

Sớm HIV 0.200 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

Muộn HIV 0.310 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan AIDS 0.560 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Gia đoạn cuối của AIDS 0.950 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan 3 Tiêu chảy

Không cấp tính 0.056 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan với không cấp tính, biên chứng

Cấp tính 0.402 tất cả Được tính từ trọng số bệnh tật Hà lan với biến chứng 50% cộng với không biến chứng 50%

4 Nhiễm khuẩn hô hấp

Viêm phổi 0.280 tất cả Trọng số của GBD Viêm mũi họng cấp tính 0.014 tất cả Trọng số của GBD Viêm xoang cấp tính 0.061 tất cả Nghiên cứu BOD của Úc Sưng yết hầu 0.061 tất cả Nghiên cứu BOD của Úc B Ung thư Hạch Cấp độ ác tính thấp, di

căn giai đoạn I và II 0.190 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

Cấp độ ác tính thấp, di căn giai đoạn III và IV

0.610 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

Cấp độ ác tính cao và di căn giai đoạn I


Cấp độ ác tính cao và di căn giai đoạn II, III, và IV


Tạm thời ổn định sau điều trị


Hoàn toàn hồi phục 0.190 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Trước giai đoạn cuối 0.750 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

Dự án VINE


Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan cho giai đoạn cuối

Bàng quang Chẩn đoán và điều trị ban

đầu 0.270 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số

bệnh tật Hà Lan Giai đoạn sau điều trị tích

cực 0.180 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số

bệnh tật Hà Lan Nam sống sót bất lực hay

thiếu kiểm soát 0.200 tất cả Nghiên cứu WHO GBD

2000 Ổn định 0.180 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số

bệnh tật Hà Lan Di căn 0.640 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số

bệnh tật Hà Lan Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

cho giai đoạn cuối Ung thư vú Chẩn đoán, điều trị ban

đầu, kích thước khối u dưới 2 cm


Chẩn đoán, điều trị ban đầu kích thước khối u trong khoảng 2-5 cm


Chẩn đoán điều trị ban đầu, kích thước khối u từ 5 cm trở lên




Sống sót sau khi cắt bỏ khối u

0.090 tất cả Lấy từ nghiên cứu GBD 2000

Ổn định 0.260 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Di căn 0.790 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Gia đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan

cho giai đoạn cuối Ung thư cổ tử cung Chẩn đoán và điều trị ban




bệnh tật Hà Lan

Sống sót sau khi cắt bỏ tử cung

0.180 tất cả gán trọng số cho tuổi dưới 40

Ổn định 0.200 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số bệnh tật Hà Lan

Di căn 0.750 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số bệnh tật Hà Lan

Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan giai đoạn cuối

Dự án VINE


Ung thư đại trực tràng Chẩn đoán và điều trị ban

đầu 0.430 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan



Sống sót sau khi cắt bỏ đại trực tràng

0.210 tất cả Trong số trong nghiên cứu WHO GBD 2000

Ổn định 0.430 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Di căn 0.830 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan

cho giai đoạn cuối Ung thư thân tử cung Chẩn đoán và điều trị ban




bệnh tật Hà Lan Sống sót sau khi cắt bỏ tử

cung 0.180 tất cả Gán trọng số cho tuổi dưới



bệnh tật Hà Lan Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Ung thư máu Chẩn đoán và điều trị ban




bệnh tật Hà Lan Ổn định 0.190 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số

bệnh tật Hà Lan Trước giai đoạn cuối 0.750 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số

bệnh tật Hà Lan Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan

cho giai đoạn cuối Ung thư gan Chẩn đoán và điều trị ban




bệnh tật Hà Lan Ổn định 0.200 tất cả Hiệu chỉnh từ trọng số



cho giai đoạn cuối Da Điều trị ban đầu không

thấy dấu hiệu di căn 0.190 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

Dự án VINE


Không có dấu hiệu di căn sau khi điều trị tích cực


Điều trị ban đầu, có hạch nhưng không di căn xa


Ổn định 0.190 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Di căn 0.810 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan

cho giai đoạn cuối Ung thư miệng Chẩn đoán và diều trị ban

đầu 0.560 tất cả Dựa vào trọng số bệnh tật

Hà lan cho ung thư thực quản


0.370 tất cả Dựa vào trọng số bệnh tật Hà lan cho ung thư thực quản

Ổn định 0.370 tất cả Dựa vào trọng số bệnh tật Hà lan cho ung thư thực quản

Di căn 0.900 tất cả Dựa vào trọng số bệnh tật Hà lan cho ung thư thực quản

Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan cho giai đoạn cuối

Ung thư thực quản Chẩn đoánvà điều trị ban




Di căn 0.900 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Trước giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Buồng trứng Chẩn đoán và điều trị ban




bệnh tật Hà Lan Sống sót sau khi cắt bỏ

buồng trứng 0.180 tất cả Gán trọng số cho tuổi dưới




cho giai đoạn cuối Tuyến tụy Chẩn đoán điều trị ban

đầu 0.430 tất cả Dựa vào trọng số bệnh tật

Hà Lan cho ung thư đại trực tràng

Dự án VINE



0.200 tất cả Dựa vào trọng số bệnh tật Hà Lan cho ung thư đại trực tràng

Di căn 0.830 tất cả Dựa vào trọng số bệnh tật Hà Lan cho ung thư đại trực tràng


Tuyến tiền liệt Chẩn đoán, điều trị ban

đầu: ung thư khu trú 0.270 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

Không có triệu chứng lâm sàng sau điều trị


Sống bất lực và thiếu kiểm soát dài hạn

0.200 tất cả Trọng số từ nghiên cứu WHO GBD 2000

Ổn định 0.270 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Không đáp ứng với điều trị

nội tiết 0.640 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan


Da dày Chẩn đoán và điệu tri ban




Sống nhưng hậu quả lâu dài Di căn 0.730 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan

cho giai đoạn cuối Ung thư phổi Chẩn đoán và điều trị ban


Không có triệu chứng lâm sàng sau điều trị


Di căn 0.910 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Giai đoạn cuối 0.930 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan

cho giai đoạn cuối C Đái tháo đường (IDDM and NIDDM)

0.700 tất cả Trọng số của GBD

D Bệnh tâm thần kinh

Rối loạn do lạm dụng rượu 0.090 tất cả Nghiên cứu BOD của Úc Rối loạn lo âu 0.098 Nam Nghiên cứu BOD của Úc 0.093 Nữ Nghiên cứu BOD của Úc Mất trí nhớ 0.520 Trọng số bệnh tật Hà Lan

Dự án VINE


Trầm cảm 0.410 nam Trọng số bệnh tật Hà Lan 0.370 Nữ Trọng số bệnh tật Hà Lan Lạm dụng ma túy 0.270 Nghiên cứu BOD của Úc Động kinh 0.850 0-4 Trọng số của GBD 0.129 5 + Trọng số của GBD Tâm thần phân liệt 0.453 Trọng số của GBD E Khuyết tật về giác quan

Khiếm thính mức độ nhẹ (25-34 dBHTL)

0.020 tất cả Một nửa của trọng số bệnh tật Hà lan có gán trọng số cho khiếm thính mức độ nhẹ

Khiếm thính mức độ nhẹ (35-44 dBHTL)


Khiếm thính mức độ vừa 0.120 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

Khiếm thính mức độ nặng 0.370 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Khiếm thính mức độ nặng

( bị bệnh bẩm sinh) 0.170 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

Khiếm thị mức độ vừa 0.430 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan F Bệnh mạch vành

Đau thắt ngực Nhẹ 0.080 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Nặng 0.570 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Nhồi máu cơ tim cấp tính Không điều trị 0.491 tất cả Trọng số của GBD Điều trị 0.395 tất cả Trọng số của GBD Suy tim Nhẹ 0.060 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Vừa 0.650 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan Nặng 0.350 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan G Đột quỵ

Nghiên cứu thuần tập của Tây Úc

Sống sót sau năm đàu tiên

Sống sót trong những năm còn lại

0.33 0.37 0.27

0.20 0.27 0.39

0.59 0.67

Nam < 65 tuổi 74 tuổi

75 + tuổi Nữ

< 65 tuổi 65–74 tuổi

75 + tuổi Nam

< 65 tuổi 74 tuổi

Nghiên cứu thuần tập của Tây Úc

Dự án VINE


0.74

0.67 0.59 0.73

75 + tuổi Nữ

< 65 tuổi 65–74 tuổi

75 + tuổi

H COPD COPD nhẹ và vừa 0.17 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan COPD nặng 0.53 tất cả Trọng số bệnh tật Hà Lan

I Thoái hóa khớp Mức độ 2(X-quang): hông

và mắt cá chân 0.01 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan

gán trọng số cho hạn chế ADL ở người cao tuổi

Mức độ 2 có triệu chứng, 0.14 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan mức độ 2

Mức độ 3-4, không có triệu chứng

0.14 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan mức độ 2

Mức độ 3-4 có triệu chứng

0.42 tất cả Trọng số bệnh tật Hà lan mức độ 3 và 4

K Chấn thương không chủ định 1 Gãy xương Hộp sọ, ngắn hạn 0.431 tất cả Trọng số của GBD Hộp sọ, dài hạn 0.223 tất cả Trọng số của GBD Cột sống 0.266 tất cả Trọng số của GBD Xương sườn, xương ức 0.199 tất cả Trọng số của GBD Xương chậu 0.247 tất cả Trọng số của GBD Xương đòn, xương bả vai 0.153 tất cả Trọng số của GBD Xương quay khuỷu tay 0.180 tất cả Trọng số của GBD Xương tay 0.100 tất cả Trọng số của GBD Xương đùi, ngắn hạn 0.372 tất cả Trọng số của GBD Xương đùi, dài hạn 0.272 tất cả Trọng số của GBD Xương bánh chè, xương

chày hoặc xương mác 0.271 tất cả Trọng số của GBD

Mắt cá chân 0.196 tất cả Trọng số của GBD Xương bàn chân 0.077 tất cả Trọng số của GBD 2 Chấn thương cột sống 0.725 tất cả Trọng số của GBD 3 Sai khớp Vai, khủy tay và hông 0.074 tất cả Trọng số của GBD Sai khớp khác 0.074 tất cả Trọng số của GBD 4 Bong gân 0.064 tất cả Trọng số của GBD 5 Chấn thương sọ não

Ngắn hạn 0.359 tất cả Trọng số của GBD

Dự án VINE


Dài hạn 0.350 tất cả Trọng số của GBD

6 Chấn thương bên trong 0.208 tất cả Trọng số của GBD 7 Vết thương hở 0.108 tất cả Trọng số của GBD 8 Chấn thương mắt

Ngắn hạn 0.108 tất cả Trọng số của GBD Dài hạn 0.301 tất cả Trọng số của GBD 9 Cắt cụt Ngón tay cái 0.165 tất cả Trọng số của GBD Ngón tay 0.102 tất cả Trọng số của GBD Cánh tay 0.257 tất cả Trọng số của GBD Ngón chân cái 0.102 tất cả Trọng số của GBD Bàn chân 0.300 tất cả Trọng số của GBD Cẳng chân 0.300 tất cả Trọng số của GBD 10 Vỡ nát 0.218 tất cả Trọng số của GBD 11 Bỏng Dưới 20% và ngắn hạn 0.158 tất cả Trọng số của GBD Dưới 20% và dài hạn 0.001 tất cả Trọng số của GBD Từ 20% đến 60% và

ngắn hạn 0.441 tất cả Trọng số của GBD

Từ 20% đến 60% và dài hạn

0.255 tất cả Trọng số của GBD

Lớn hơn 60% và ngắn hạn 0.441 tất cả Trọng số của GBD Lớn hơn 60% và dài hạn 0.255 tất cả Trọng số của GBD 12 Chấn thương thần kinh Ngăn hạn 0.064 tất cả Trọng số của GBD Dài hạn 0.064 tất cả Trọng số của GBD 13 Ngộ độc 0.611 tất cả Trọng số của GBD

Phụ lục 3: Tử vong theo giới tính, tuổi và nguyên nhân Males Females

Persons Males Females 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Tất cả các nguyên nhân 250,605

290,624

250,605

11,242

2,278

19,801

30,603

53,406

41,560

65,460

66,274

7,933

1,453

5,841

10,771

23,981

24,160

56,229

120,237

I. Bệnh truyền nhiễm, bệnh lý chu sinh, sức khỏe bà

mẹ mang thai và dinh dưỡng 64,234

37,096

27,138

5,754

362

5,266

7,749

3,646

2,492

4,598

7,229

4,282

248

1,415

1,991

1,247

1,596

4,381

11,979

A. Bệnh truyền nhiễm và ký sinh trùng

38,664

25,318

13,346

726

286

4,953

7,157

3,150

1,352

3,056

4,638

405

170

1,253

1,721

907

1,324

2,576

4,989

1 Lao

18,248

11,450

6,798

-

38

560

1,384

1,844

1,136

2,727

3,760

-

-

367

732

506

931

1,598

2,664

2 HIV/AIDS

10,834

9,417

1,416

-

105

3,812

4,984

517

-

-

-

-

31

625

760

-

-

-

-

3 Tiêu chảy

3,229

910

2,319

242

38

37

37

100

72

64

321

-

31

49

-

-

69

436

1,734

4 Các bệnh nhiễm khuẩn khác

6,353

3,541

2,812

484

105

544

753

689

143

266

557

405

108

211

229

402

324

542

590

B. Nhiễm khuẩn hô hấp

20,717

9,541

11,175

2,791

76

313

591

497

1,141

1,542

2,591

1,675

54

94

115

340

271

1,637

6,990

1 Viêm đường hô hấp trên

20,645

9,470

11,175

2,791

76

313

591

497

1,069

1,542

2,591

1,675

54

94

115

340

271

1,637

6,990

2 Viêm phổi

72

72

-

-

-

-

-

-

72

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

3 Các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp Khác

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

C. Tình trạng nhiễm bệnh của bà mẹ 223

-

223

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

68

155

-

-

-

-

D. Tình trạng sức khỏe khi mang thai 4,439

2,237

2,203

2,237

-

-

-

-

-

-

-

2,203

-

-

-

-

-

-

-

E. Thiếu hụt dinh dưỡng 191

-

191

-

-

-

-

-

-

-

-

-

23

-

-

-

-

168

-

II. Bệnh không truyền nhiễm

422,589

216,313

206,277

3,935

573

3,996

14,812

42,233

35,685

58,103

56,976

2,600

479

1,949

6,694

19,782

20,802

49,774

104,196

A. Ung bướu

107,118

63,741

43,377

70

115

1,467

5,879

18,119

13,435

15,473

9,184

183

186

772

3,529

9,256

6,989

11,573

10,889

1 Ung thư miệng, hầu họng

5,458

3,426

2,032

-

-

37

313

1,201

924

481

471

144

-

-

50

55

617

407

759

2 Ung thư thực quản

2,290

1,677

613

-

-

-

91

878

214

403

92

-

-

-

50

-

-

265

297

3 Ung thư dạ dày

13,938

8,469

5,470

-

-

-

510

2,433

1,278

2,567

1,680

-

-

68

470

990

957

1,835

1,148

4 Ung thư đại tràng

7,463

3,607

3,856

-

-

99

426

532

709

785

1,055

-

-

47

137

887

611

785

1,389

5 Ung thư gan

28,503

19,915

8,587

-

29

372

2,431

7,000

3,903

4,136

2,045

-

46

83

527

2,105

1,660

2,486

1,681

6 Ung thư tụy

1,818

960

858

-

-

-

189

157

142

319

153

-

-

-

115

223

202

229

89

7 Ung thư khí quản, phế quản, phổi

23,589

15,720

7,869

-

29

269

774

3,468

4,274

4,959

1,947

-

-

83

457

1,361

1,330

2,189

2,450

8 Ung thư hắc tố và ung thư da khác

358

220

138

-

-

-

-

57

70

-

92

-

46

-

-

-

-

-

92

9 Ung thư vú

2,968

103

2,865

-

-

-

-

103

-

-

-

-

-

-

506

1,060

467

534

297

10 Ung thư tử cung

4,148

-

4,148

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

34

341

942

470

1,398

964

11 Ung thư buồn trứng

589

-

589

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

34

113

247

133

61

-

12 Ung thư tiền liệt tuyến

861

861

-

-

-

-

-

-

72

339

450

-

-

-

-

-

-

-

-

13 Ung thư bàng quang

1,100

823

277

-

-

-

52

103

214

198

256

-

-

-

-

62

66

-

149

14 Ung thư hạch

4,036

2,518

1,518

35

29

180

526

759

357

325

307

-

62

258

203

349

-

127

518

15 Ung thư máu (bệnh bạch cầu)

812

587

224

35

-

224

52

114

70

-

92

39

-

34

152

-

-

-

-

16 Các bệnh ung thư khác

9,190

4,856

4,334

-

29

286

517

1,313

1,207

961

542

-

31

130

409

976

476

1,256

1,056

B. Các loại U khác

5,080

3,436

1,643

172

57

149

322

651

781

914

390

-

23

-

52

124

133

436

876

C. Đái tháo đường

15,347

5,489

9,858

-

-

40

229

679

1,278

1,982

1,280

-

-

-

302

646

2,016

3,551

3,343

D. Rối loạn nội tiết

1,692

831

861

35

-

54

135

398

-

138

69

77

-

81

63

341

64

145

89

Males Females


E. Bệnh tâm thần kinh 12,994

4,736

8,258

242

286

476

732

690

568

670

1,072

-

85

473

227

525

399

558

5,989

1 Trầm cảm

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2 Lo âu

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

3 Tâm thần phân liệt

534

211

323

-

-

-

49

98

-

64

-

-

-

-

-

111

69

-

143

4 Động kinh

2,133

1,073

1,060

-

105

318

204

241

72

64

69

-

31

330

113

238

197

61

89

5 Lạm dụng rượu

600

600

-

-

-

37

245

247

70

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

6 Mất trí

3,480

600

2,880

-

-

-

-

-

72

138

390

-

-

-

-

-

-

145

2,735

7 Lạm dụng ma túy

216

216

-

-

-

81

135

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

8 Các bệnh tâm thần kinh khác

6,031

2,036

3,995

242

181

40

98

103

354

404

612

-

54

143

115

177

133

352

3,021

F. Các khuyết tật khác

89

-

89

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

89

1 Khiếm thị

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2 Khiếm thính

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

3 Các loại khuyết tật khác

89

-

89

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

89

G. Bệnh tim mạch

194,436

93,933

100,503

551

-

705

4,366

13,996

14,570

28,893

30,852

-

31

164

1,674

6,652

7,920

25,706

58,356

1 Bệnh mạch vành

24,519

13,504

11,015

-

-

77

758

2,224

2,541

4,174

3,730

-

-

-

176

1,674

1,146

2,794

5,225

2 Đột quỵ

109,988

53,217

56,771

-

-

517

2,578

9,051

8,810

16,231

16,030

-

-

130

657

2,914

3,978

15,517

33,576

3 Các bệnh tim mạch khác 59,930

27,212

32,718

551

-

111

1,029

2,722

3,219

8,489

11,092

-

31

34

842

2,064

2,795

7,396

19,555

H. Bệnh hệ hô hấp

39,022

19,554

19,468

207

29

260

225

1,744

2,633

5,949

8,506

222

-

-

177

634

1,362

3,432

13,641

1 Viêm phổi tắc nghẽn mãn tính

29,296

14,355

14,941

172

-

74

139

795

1,851

4,626

6,698

-

-

-

-

341

883

2,454

11,263

2 Các bệnh đường hô hấp khác

9,726

5,199

4,527

35

29

186

86

949

782

1,323

1,808

222

-

-

177

293

479

978

2,378

I. Bệnh hệ tiêu hóa

24,023

15,069

8,953

140

29

317

2,481

5,056

1,780

2,328

2,938

260

54

115

126

615

936

2,002

4,845

J. Bệnh đường sinh dục

8,133

3,678

4,454

-

29

267

234

453

426

1,074

1,196

-

-

198

442

755

729

972

1,359

K. Bệnh liên quan đến da

1,346

472

874

-

-

54

41

54

72

-

251

-

-

49

102

119

-

229

375

L. Bệnh xương khớp

8,177

2,324

5,853

-

-

-

82

249

142

681

1,170

-

23

-

-

62

255

1,169

4,344

1 Viêm cơ xương khớp

1,896

554

1,342

-

-

-

-

108

70

69

306

-

-

-

-

-

-

252

1,090

2 Các bệnh cơ xương khớp khác

6,281

1,770

4,511

-

-

-

82

141

72

612

864

-

23

-

-

62

255

917

3,254

M. Các dị tật bẩm sinh

4,981

2,897

2,084

2,517

29

204

49

98

-

-

-

1,858

77

96

-

54

-

-

-

N. Bệnh liên quan đến răng miệng

152

152

-

-

-

-

37

46

-

-

69

-

-

-

-

-

-

-

-

III. Chấn thương

54,405

37,215

17,190

1,554

1,343

10,539

8,042

7,526

3,383

2,759

2,068

1,051

725

2,477

2,086

2,952

1,762

2,074

4,062

A. Chấn thương không chủ định

47,339

32,682

14,657

1,554

1,316

9,137

6,595

6,765

2,970

2,335

2,010

1,051

725

1,846

1,587

2,506

1,306

1,783

3,852

1

Chấn thương giao thông

23,081

17,330

5,750

34

306

6,104

3,761

4,278

1,390

908

549

-

112

1,324

1,289

1,670

523

556

277

2

Ngộ độc

1,624

1,296

327

-

-

270

417

417

134

-

58

-

-

-

109

-

65

-

154

3

Ngã

8,578

4,678

3,899

34

30

517

853

636

676

833

1,099

72

-

81

-

116

262

656

2,713

4

Bỏng

243

148

95

-

-

75

-

-

72

-

-

36

-

-

-

59

-

-

-

5

Đuối nước

6,488

4,561

1,927

1,259

817

1,084

571

510

140

123

58

322

531

228

141

168

131

195

210

6

7,326

4,669

2,658

227

164

1,087

993

924

558

470

246

622

82

213

48

493

326

376

498

Các loại chấn thương không chủ định khác

B. Chấn thương có chủ định 7,066

4,532

2,533

-

27

1,402

1,447

761

413

425

58

-

-

631

499

445

456

291

210

1 Tự tử

5,573

3,206

2,366

-

-

711

1,161

629

346

302

58

-

-

584

499

445

391

236

210

2 Bạo lực/đánh nhau

1,432

1,265

167

-

27

691

286

132

67

62

-

-

-

47

-

-

65

55

-

3 Các chấn thương có chủ định khác

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Phụ lục 4: YLL theo giới tính, tuổi và nguyên nhân Nam Nữ

Chung Nam Nữ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Tất cả các nguyên nhân

6,845,317

4,130,875

2,714,442

340,278

66,724

541,224

732,222

1,017,229

562,724

572,373

298,101

241,855

42,995

162,370

265,383

484,421

364,266

567,299

585,853

I. Bệnh truyền nhiễm, bệnh lý chu sinh, sức

khỏe bà mẹ mang thai và dinh dưỡng 1,069,891

689,975

379,916

174,278

10,677

141,604

189,483

70,273

33,173

40,171

30,317

130,620

7,348

38,972

49,400

25,683

24,279

44,223

59,392


649,558

463,762

185,795

21,970

8,424

133,108

174,928

60,806

18,153

26,949

19,424

12,325

5,067

34,502

42,526

18,562

20,307

25,843

26,663

1 Lao

223,782

140,286

83,496

-

1,126

15,127

33,661

35,017

15,481

23,969

15,904

-

-

10,022

17,946

10,295

14,163

16,196

14,875

2 HIV/AIDS

275,476

238,430

37,046

-

3,086

102,169

122,584

10,592

-

-

-

-

929

17,204

18,913

-

-

-

-

3 Tiêu chảy

30,969

15,056

15,913

7,323

1,126

983

931

1,896

891

636

1,270

-

929

1,403

-

-

974

4,417

8,190


119,330

69,990

49,340

14,647

3,086

14,830

17,752

13,301

1,781

2,343

2,250

12,325

3,210

5,873

5,667

8,268

5,170

5,230

3,598


277,242

158,436

118,805

84,532

2,253

8,496

14,554

9,467

15,020

13,222

10,893

51,071

1,605

2,619

2,834

7,121

3,972

16,856

32,729


276,351

157,546

118,805

84,532

2,253

8,496

14,554

9,467

14,129

13,222

10,893

51,071

1,605

2,619

2,834

7,121

3,972

16,856

32,729

2 Viêm phổi

891

891

-

-

-

-

-

-

891

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

3


-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

C. Tình trạng nhiễm bệnh của bà mẹ 5,892

-

5,892

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1,851

4,041

-

-

-

-

D. Tình trạng sức khỏe khi mang thai 135,000

67,776

67,224

67,776

-

-

-

-

-

-

-

67,224

-

-

-

-

-

-

-

E. Thiếu hụt dinh dưỡng 2,200

-

2,200

-

-

-

-

-

-

-

-

-

676

-

-

-

-

1,523

-


4,674,678

2,644,211

2,030,467

119,100

16,755

109,844

349,615

800,050

482,490

507,829

258,530

79,239

14,191

54,217

164,027

398,129

312,872

502,037

505,756

A. Ung bướu

1,475,925

887,518

588,406

2,110

3,332

40,262

138,992

342,070

181,717

136,653

42,382

5,576

5,491

21,413

86,739

186,369

106,111

119,969

56,739


74,915

50,327

24,588

-

-

983

7,486

23,059

12,501

4,006

2,291

4,403

-

-

1,246

1,128

9,003

4,494

4,313


30,088

25,243

4,846

-

-

-

2,166

16,382

2,826

3,549

320

-

-

-

1,246

-

-

2,405

1,194


176,111

104,234

71,878

-

-

-

11,987

45,392

17,416

22,299

7,139

-

-

1,851

11,693

20,160

14,108

17,936

6,130


91,524

44,697

46,827

-

-

2,744

10,260

9,689

9,830

7,367

4,808

-

-

1,309

3,243

17,922

9,235

7,765

7,351

5 Ung thư gan

418,092

300,877

117,215

-

833

10,087

57,304

133,545

53,601

36,020

9,487

-

1,352

2,328

12,658

41,688

25,328

25,639

8,221

6 Ung thư tụy

26,058

12,953

13,105

-

-

-

4,346

2,799

1,935

3,182

690

-

-

-

2,834

4,435

2,998

2,234

605

7

Ung thư khí quản, phế quản, phổi

299,153

201,595

97,558

-

833

7,259

18,054

65,078

56,670

44,392

9,309

-

-

2,328

11,233

27,483

20,233

23,252

13,029

8

Ung thư hắc tố và ung thư da khác

4,317

2,341

1,976

-

-

-

-

977

1,045

-

320

-

1,352

-

-

-

-

-

624

9 Ung thư vú

50,636

1,946

48,690

-

-

-

-

1,946

-

-

-

-

-

-

12,343

21,662

7,519

5,971

1,194


55,779

-

55,779

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

925

8,430

19,050

7,403

15,087

4,883


10,979

-

10,979

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

925

2,733

4,587

2,023

711

-


6,188

6,188

-

-

-

-

-

-

891

2,913

2,384

-

-

-

-

-

-

-

-


11,650

8,816

2,835

-

-

-

1,173

1,946

2,826

1,819

1,052

-

-

-

-

1,147

1,091

-

597

14 Ung thư hạch

69,212

43,096

26,115

1,055

833

4,963

12,616

14,372

4,607

3,092

1,558

-

1,857

7,182

5,187

7,320

-

1,477

3,092


17,749

11,812

5,938

1,055

-

6,266

1,173

1,954

1,045

-

320

1,173

-

925

3,840

-

-

-

-


133,474

73,395

60,079

-

833

7,961

12,426

24,932

16,526

8,013

2,704

-

929

3,638

10,052

19,786

7,170

12,998

5,507


67,644

52,140

15,504

5,214

1,666

4,192

7,883

12,290

10,720

8,505

1,671

-

676

-

1,347

2,294

2,023

4,417

4,746


165,822

61,008

104,814

-

-

1,110

5,334

13,336

17,416

17,777

6,035

-

-

-

7,193

12,690

30,052

37,771

17,109


30,850

14,815

16,035

1,055

-

1,541

3,170

7,578

-

1,071

401

2,345

-

2,235

1,487

6,842

1,049

1,472

605

Males Females


E. Bệnh tâm thần kinh

148,453

77,900

70,553

7,323

8,424

13,119

17,433

13,270

7,741

5,758

4,833

-

2,533

13,242

5,566

10,561

6,070

5,838

26,742

1 Trầm cảm

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2 Lo âu

-

-


7,550

3,645

3,905

-

-

-

1,119

1,889

-

636

-

-

-

-

-

2,357

974

-

574

4 Động kinh

45,641

23,557

22,084

-

3,086

8,807

4,958

4,779

891

636

401

-

929

9,220

2,733

4,815

3,072

711

605


12,703

12,703

-

-

-

983

5,946

4,730

1,045

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

6 Mất trí

17,312

3,632

13,680

-

-

-

-

-

891

1,071

1,671

-

-

-

-

-

-

1,472

12,208


5,389

5,389

-

-

-

2,219

3,170

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-


59,857

28,973

30,884

7,323

5,339

1,110

2,239

1,872

4,915

3,414

2,762

-

1,605

4,022

2,834

3,390

2,023

3,655

13,355


605

-

605

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

605

1 Khiếm thị

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2 Khiếm thính

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-


605

-

605

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

605


1,829,829

992,251

837,579

16,695

-

19,268

103,026

263,531

197,352

251,400

140,978

-

929

4,563

40,916

133,993

118,332

255,442

283,404


260,420

150,223

110,197

-

-

2,092

17,854

41,755

34,507

37,544

16,471

-

-

-

4,219

33,645

17,490

28,374

26,468

2 Đột quỵ

1,032,472

579,115

453,357

-

-

14,228

60,680

169,955

119,671

140,796

73,784

-

-

3,638

16,219

58,735

58,905

154,048

161,812

3 Các bệnh tim mạch khác

536,937

262,913

274,025

16,695

-

2,948

24,492

51,821

43,174

73,060

50,723

-

929

925

20,477

41,613

41,936

73,020

95,124


318,432

176,693

141,740

6,268

833

7,139

5,278

33,121

35,262

51,484

37,308

6,749

-

-

4,320

12,474

19,786

34,069

64,341


215,455

118,716

96,738

5,214

-

1,965

3,227

15,149

24,695

39,666

28,801

-

-

-

-

6,842

12,891

24,422

52,583


102,977

57,976

45,001

1,055

833

5,174

2,051

17,972

10,566

11,818

8,507

6,749

-

-

4,320

5,632

6,895

9,647

11,757


312,696

226,501

86,195

4,219

833

8,546

58,075

97,827

23,651

20,454

12,896

7,922

1,605

3,160

2,973

12,930

14,089

19,396

24,120


102,377

42,863

59,514

-

833

7,393

5,409

8,505

5,805

9,172

5,745

-

-

5,489

10,893

15,325

11,165

10,205

6,437


15,607

5,216

10,391

-

-

1,541

988

927

891

-

869

-

-

1,403

2,593

2,408

-

2,234

1,753


55,612

19,215

36,397

-

-

-

1,976

4,737

1,935

5,556

5,012

-

676

-

-

1,147

4,195

11,222

19,157


11,723

4,815

6,908

-

-

-

-

1,855

1,045

535

1,381

-

-

-

-

-

-

2,285

4,623


43,889

14,400

29,489

-

-

-

1,976

2,882

891

5,020

3,631

-

676

-

-

1,147

4,195

8,936

14,534


148,525

85,789

62,736

76,215

833

5,733

1,119

1,889

-

-

-

56,647

2,281

2,712

-

1,096

-

-

-


2,301

2,301

-

-

-

-

931

969

-

-

401

-

-

-

-

-

-

-

- III.

Chấn thương

1,100,748

796,689

304,059

46,901

39,292

289,776

193,125

146,906

47,061

24,373

9,254

31,997

21,456

69,182

51,956

60,608

27,115

21,039

20,706


951,548

698,287

253,260

46,901

38,515

251,388

158,223

132,105

41,279

20,824

9,053

31,997

21,456

51,657

39,447

51,438

19,929

17,842

19,495

1

Chấn thương giao thông 503,357

381,728

121,629

1,022

8,947

168,141

90,847

83,538

19,052

7,682

2,500

-

3,295

37,013

31,948

33,997

7,971

5,742

1,662

2

Ngộ độc

32,106

27,737

4,369

-

-

7,326

9,993

8,226

1,991

-

201

-

-

-

2,685

-

1,067

-

617

3

Ngã

100,659

70,412

30,248

1,022

876

14,148

19,961

11,915

9,858

7,631

5,001

2,172

-

2,235

-

2,358

3,845

6,365

13,274

4

Bỏng

5,113

2,930

2,183

-

-

2,030

-

-

900

-

-

1,086

-

-

-

1,097

-

-

-

5

Đuối nước 162,539

118,503

44,035

37,986

23,928

29,918

13,470

10,152

1,896

953

201

9,773

15,712

6,444

3,570

3,423

1,993

1,910

1,211

6

147,773

96,977

50,797

6,871

4,764

29,825

23,952

18,275

7,583

4,558

1,150

18,966

2,449

5,966

1,243

10,563

5,053

3,826

2,731


B. Chấn thương có chủ định

149,200

98,402

50,799

-

778

38,388

34,902

14,801

5,782

3,549

201

-

-

17,524

12,510

9,171

7,186

3,197

1,211

1 Tự tử

114,810

67,028

47,782

-

-

19,441

27,988

12,015

4,787

2,596

201

-

-

16,215

12,510

9,171

6,120

2,556

1,211


33,914

30,897

3,017

-

778

18,947

6,914

2,786

995

477

-

-

-

1,309

-

-

1,067

640

-


-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Phụ lục 5: YLD theo giới tính, tuổi và nguyên nhân Nam Nữ

Chung Nam Nữ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+

Tất cả các nguyên nhân 5,423,142

2,714,126

2,709,016

161,751

208,526

626,877

731,221

631,649

169,165

124,059

60,878

119,909

162,038

502,999

670,965

657,031

241,702

216,537

137,835


khỏe bà mẹ mang thai và dinh dưỡng 560,759

270,756

290,003

35,903

46,980

71,430

54,025

34,113

13,084

10,921

4,300

34,172

45,095

83,130

54,405

31,981

16,031

15,951

9,239

A. Bệnh truyền nhiễm và ký sinh trùng 166,510

97,182

69,328

5,090

1,923

37,819

31,469

13,736

3,231

2,535

1,379

4,248

2,301

30,071

13,750

8,301

3,917

4,011

2,729

1 Lao 38,219

25,683

12,536

-

28

4,603

9,423

7,484

2,170

1,448

527

27

199

3,236

3,298

2,784

1,300

1,142

549

2 HIV/AIDS 64,529

47,318

17,211

418

-

28,319

16,520

1,863

129

63

6

181

289

11,270

4,890

480

62

35

4

3 Tiêu chảy 21,520

10,577

10,943

3,475

983

2,140

1,840

1,199

586

188

166

2,080

723

1,384

1,718

2,050

801

916

1,273

4 Các bệnh nhiễm khuẩn khác 42,242

13,605

28,637

1,198

912

2,758

3,685

3,190

346

837

680

1,959

1,090

14,180

3,845

2,987

1,754

1,919

902

B. Nhiễm khuẩn hô hấp 86,308

45,301

41,007

6,528

13,425

9,779

7,205

5,315

1,494

1,242

314

3,639

7,476

9,114

7,951

6,621

2,249

2,161

1,796

1 Viêm đường hô hấp trên 53,326

25,929

27,397

1,693

4,299

7,825

5,568

4,115

1,183

1,017

228

1,454

3,321

6,873

5,892

5,064

1,686

1,729

1,377

2 Viêm phổi 16,535

7,415

9,120

548

1,456

1,954

1,637

1,199

311

225

85

599

1,250

2,241

2,059

1,556

562

432

419

3 Các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp khác

16,447

11,957

4,489

4,287

7,670

-

-

-

-

-

-

1,585

2,905

-

-

-

-

-

-

C. Tình trạng nhiễm bệnh của bà mẹ

9,664 -

9,664

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

4,659

5,005

-

-

-

-

D. Tình trạng sức khỏe khi mang thai

15,580 6,200

9,380

6,200

-

-

-

-

-

-

-

9,380

-

-

-

-

-

-

-

E. Thiếu hụt dinh dưỡng

282,697 122,072

160,625

18,084

31,632

23,831

15,351

15,062

8,359

7,144

2,608

16,906

35,318

39,287

27,698

17,059

9,866

9,778

4,714


4,046,588

1,885,970

2,160,618

97,246

86,098

358,672

530,428

504,190

148,307

106,254

54,774

71,359

82,635

356,296

552,882

568,024

214,176

188,759

126,486

A. Ung bướu 105,802

60,680

45,122

74

106

1,112

5,215

14,713

11,977

14,728

12,756

-

491

562

3,914

10,481

10,007

13,000

6,667

1 Ung thư miệng, hầu họng 9,566

6,393

3,174

-

-

55

572

2,241

1,781

949

794

-

324

-

128

132

361

2,035

193

2 Ung thư thực quản 2,540

2,172

368

-

-

-

114

1,117

288

547

106

-

-

-

68

-

-

-

300

3 Ung thư dạ dày 16,723

11,000

5,722

-

-

-

666

3,145

1,708

3,532

1,949

-

-

-

653

1,023

794

1,674

1,578

4 Ung thư đại tràng 12,193

7,069

5,124

-

-

188

847

1,074

1,457

1,685

1,817

-

-

83

-

1,417

1,373

1,301

950

5 Ung thư gan 16,239

11,927

4,312

-

34

157

1,324

2,762

1,589

1,787

4,274

-

9

34

149

714

795

953

1,658

6 Ung thư tụy 1,387

788

599

1

1

4

148

122

119

293

100

-

-

2

38

167

100

185

107


18,467

13,209

5,258

-

17

131

521

2,389

3,521

4,570

2,060

-

-

41

230

1,151

1,090

2,026

720


692

580

113

-

-

-

-

160

192

-

228

-

-

113

-

-

-

-

-

9 Ung thư vú 10,295

-

10,295

-

-

-

1,241

3,582

3,121

2,045

306

10 Ung thư tử cung 6,097

-

6,097

-

-

-

461

1,386

1,389

2,119

742

11 Ung thư buồn trứng 955

-

955

-

-

-

138

103

496

219

-

12 Ung thư tiền liệt tuyến 713

713

-

-

-

-

-

-

8

335

370

13 Ung thư bàng quang 2,090

1,830

260

-

-

-

116

220

485

456

552

-

-

-

-

-

260

-

-

14 Ung thư hạch 4,501

3,168

1,333

38

40

201

645

955

486

444

359

-

94

215

368

400

80

177

-

15 Ung thư máu (bệnh bạch cầu) 936

659

277

35

-

249

63

129

78

-

105

-

44

-

233

-

-

-

-

16 Các bệnh ung thư khác 2,409

1,173

1,236

-

13

127

199

398

264

128

43

-

19

75

207

407

148

267

113

B. Các loại U khác 1,034

767

266

6

4

25

66

174

234

230

29

-

4

-

32

51

44

80

54

C. Đái tháo đường 192,604

77,749

114,855

-

-

2,190

25,932

30,467

10,198

6,931

2,031

-

-

2,369

33,072

39,391

18,461

15,659

5,904

D. Rối loạn nội tiết 9,152

2,810

6,342

764

-

157

430

1,221

-

176

63

3,287

-

433

314

1,548

245

365

151

Males Females


E. Bệnh tâm thần kinh 2,012,259

906,247

1,106,013

25,083

20,725

297,775

275,639

201,972

47,690

27,652

9,711

19,882

32,335

306,290

315,355

239,676

83,542

62,945

45,988

1 Trầm cảm 875,673

237,014

638,658

-

4,707

58,383

90,925

62,099

14,282

5,323

1,295

-

11,276

150,834

233,137

176,198

44,532

17,764

4,916

2 Lo âu 202,288

56,034

146,254

-

4,592

22,511

18,689

8,122

1,473

538

109

-

10,551

64,025

42,501

21,662

4,963

2,031

522

3 Tâm thần phân liệt 145,627

70,665

74,962

-

-

39,062

27,429

4,174

-

-

-

-

3,820

43,737

21,838

5,568

-

-

-

4 Động kinh 25,178

12,199

12,979

3,809

6,451

1,462

343

100

19

11

6

3,769

5,030

3,092

746

308

24

7

2

5 Lạm dụng rượu 333,482

303,138

30,345

-

-

51,201

133,017

104,149

13,007

1,285

478

-

-

9,330

12,813

7,520

452

142

87

6 Mất trí 189,881

60,304

129,578

-

-

-

-

17,769

16,518

18,791

7,226

-

-

-

-

22,128

29,990

39,532

37,927

7 Lạm dụng ma túy 114,638

104,769

9,870

-

3,558

101,210

-

-

-

-

-

-

-

9,870

-

-

-

-

-

8 Các bệnh tâm thần kinh khác 125,492

62,125

63,367

21,274

1,417

23,946

5,236

5,558

2,392

1,705

598

16,113

1,659

25,402

4,320

6,291

3,580

3,469

2,533

F. Các khuyết tật khác 509,827

220,735

289,092

1,811

15,088

11,603

55,063

85,950

25,052

16,878

9,289

1,486

9,782

20,070

51,047

94,640

44,424

41,554

26,089

1 Khiếm thị 387,743

164,032

223,711

925

3,890

10,582

47,348

67,323

15,822

11,289

6,853

640

2,994

15,763

44,740

74,944

32,270

30,144

22,215

2 Khiếm thính 122,084

56,703

65,381

886

11,198

1,021

7,715

18,627

9,230

5,589

2,436

846

6,787

4,307

6,307

19,696

12,154

11,410

3,874

3 Các loại khuyết tật khác -

-

-

G. Bệnh tim mạch 318,893

176,100

142,793

2,906

5,374

21,134

42,783

51,088

19,148

21,609

12,057

221

918

4,984

17,437

32,552

19,566

37,015

30,100

1 Bệnh mạch vành 38,049

20,458

17,591

49

176

1,316

4,861

7,624

2,520

2,501

1,412

8

31

316

2,581

5,790

2,626

3,454

2,786

2 Đột quỵ 244,961

135,817

109,144

1,468

5,198

19,635

36,282

39,858

13,913

13,467

5,995

213

862

4,614

13,369

24,399

14,509

29,490

21,689

3 Các bệnh tim mạch khác 35,883

19,826

16,057

1,389

-

183

1,640

3,607

2,715

5,641

4,650

-

25

54

1,487

2,364

2,431

4,071

5,624

H. Bệnh hệ hô hấp 268,229

171,164

97,065

9,772

39,166

17,862

41,895

36,711

12,734

8,468

4,556

7,266

35,061

7,675

16,998

17,558

4,939

4,152

3,416

1 Viêm phổi tắc nghẽn mãn tính 161,637

114,966

46,672

-

572

14,251

41,380

35,183

11,792

7,682

4,106

-

22

5,232

15,185

16,060

4,321

3,346

2,505

2 Các bệnh đường hô hấp khác 106,592

56,198

50,394

9,772

38,594

3,611

515

1,528

942

785

450

7,266

35,039

2,443

1,813

1,498

618

806

911

I. Bệnh hệ tiêu hóa 29,332

17,325

12,006

321

166

927

2,613

5,742

2,196

3,372

1,991

1,911

662

477

205

1,013

1,351

2,778

3,610

J. Bệnh đường sinh dục 19,060

13,948

5,112

-

77

197

8,329

3,058

1,058

892

339

-

-

581

1,245

1,292

767

799

428

K. Bệnh liên quan đến da 12,814

7,316

5,498

190

2,840

649

531

808

873

723

702

818

101

320

452

605

434

1,296

1,474

L. Bệnh xương khớp 402,500

143,526

258,974

232

350

982

68,184

55,682

13,344

3,823

930

720

950

8,355

106,677

107,862

24,692

7,569

2,149

1 Viêm cơ xương khớp 323,383

120,839

202,544

-

-

-

65,382

44,104

8,978

2,012

362

-

-

1,123

99,070

83,157

14,562

3,852

781

2 Các bệnh cơ xương khớp khác 79,117

22,688

56,430

232

350

982

2,802

11,578

4,366

1,810

568

720

950

7,232

7,607

24,705

10,130

3,718

1,368

M. Các dị tật bẩm sinh 74,296

46,534

27,762

45,925

99

250

52

208

-

-

-

27,252

151

205

-

153

-

-

-

N. Bệnh liên quan đến răng miệng 90,785

41,067

49,718

10,163

2,103

3,809

3,695

16,398

3,805

774

321

8,516

2,180

3,975

6,134

21,202

5,706

1,547

457

III. Chấn thương 815,795

557,400

258,396

28,602

75,447

196,774

146,767

93,347

7,774

6,883

1,804

14,378

34,307

63,574

63,679

57,026

11,495

11,828

2,110

A. Chấn thương không chủ định 783,247

531,505

251,742

28,602

73,518

185,440

141,044

87,191

7,088

6,818

1,804

14,378

33,815

61,098

60,821

56,309

11,384

11,828

2,110

1 Chấn thương giao thông

268,984 177,909

91,075

2,177

11,930

76,919

48,978

35,149

1,504

982

270

2,851

6,786

24,012

31,545

17,984

3,440

4,310

146

2 Ngộ độc

695

519

176

55

46

61

63

86

55

66

87

19

16

21

21

28

19

22

29

3 Ngã

177,057

114,960

62,098

11,174

22,647

29,573

23,688

20,814

2,418

3,592

1,055

5,957

8,105

11,994

6,521

17,879

4,364

5,516

1,761

4 Bỏng

10,604

7,886

2,718

1,530

1,479

2,455

1,460

773

115

63

11

870

482

587

395

201

96

48

39

5 Đuối nước

4,748 4,296

452

1,948

364

710

1,191

28

55

-

-

84

58

168

-

130

12

-

-

6 321,158

225,935

95,223

11,718

37,052

75,722

65,664

30,342

2,941

2,115

381

4,597

18,368

24,315

22,339

20,087

3,452

1,932

134


B. Chấn thương có chủ định 32,548

25,895

6,654

-

1,930

11,334

5,723

6,156

686

66

-

-

492

2,476

2,858

717

111

-

-

1 Tự tử 214

128

87

-

21

75

24

-

7

-

-

-

-

12

20

54

-

-

-

2 Bạo lực/đánh nhau 32,334

25,767

6,567

-

1,908

11,259

5,699

6,156

679

66

-

-

492

2,464

2,837

662

111

-

-


-

-

-

Phụ lục 6: DALY theo giới tính, tuổi và nguyên nhân Nam Nữ

Chung Nam Nữ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+


12,268,460

6,845,001

5,423,459

502,029

275,250

1,168,100

1,463,443

1,648,878

731,889

696,431

358,979

361,764

205,032

665,370

936,348

1,141,452

605,968

783,836

723,689


khỏe bà mẹ mang thai và dinh dưỡng

1,630,650

960,731

669,919

210,181

57,657

213,034

243,508

104,386

46,257

51,092

34,617

164,792

52,443

122,101

103,805

57,665

40,310

60,173

68,630


816,068

560,945

255,123

27,060

10,347

170,927

206,398

74,542

21,384

29,484

20,803

16,573

7,368

64,572

56,276

26,864

24,224

29,855

29,392

1 Lao

262,001

165,969

96,032

-

1,154

19,729

43,084

42,501

17,651

25,417

16,431 27

199

13,258

21,243

13,079

15,463

17,338

15,424

2 HIV/AIDS

340,005

285,748

54,257

418

3,086

130,488

139,104

12,455

129

63

6

181

1,218

28,475

23,803

480

62

35

4

3 Tiêu chảy

52,490

25,633

26,856

10,798

2,110

3,123

2,772

3,095

1,477

824

1,436 2,080

1,651

2,787

1,718

2,050

1,775

5,333

9,463


161,572

83,595

77,977

15,845

3,998

17,587

21,438

16,491

2,128

3,180

2,930 14,284

4,300

20,052

9,512

11,255

6,924

7,149

4,501


363,550

203,738

159,812

91,060

15,677

18,275

21,759

14,782

16,513

14,464

11,206 54,709

9,081

11,732

10,784

13,742

6,221

19,017

34,525


329,677

183,475

146,202

86,225

6,552

16,321

20,122

13,582

15,312

14,239

11,121 52,525

4,926

9,491

8,726

12,185

5,658

18,585

34,106

2 Viêm phổi

17,426

8,306

9,120

548

1,456

1,954

1,637

1,199

1,201

225

85

599

1,250

2,241

2,059

1,556

562

432

419

3 Các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp khác

16,447

11,957

4,489

4,287

7,670

-

-

-

-

-

-

1,585

2,905

-

-

-

-

-

-

C. Tình trạng nhiễm bệnh của bà mẹ

15,556

-

15,556

-

-

-

-

-

-

-

- -

-

6,509

9,046

-

-

-

-

D. Tình trạng sức khỏe khi mang thai

150,580

73,976

76,604

73,976

-

-

-

-

-

-

- 76,604

-

-

-

-

-

-

-

E. Thiếu hụt dinh dưỡng

284,897

122,072

162,824

18,084

31,632

23,831

15,351

15,062

8,359

7,144

2,608 16,906

35,994

39,287

27,698

17,059

9,866

11,302

4,714


8,721,266

4,530,181

4,191,085

216,346

102,853

468,516

880,042

1,304,240

630,797

614,083

313,304

150,598

96,826

410,513

716,908

966,154

527,048

690,796

632,242

A. Ung bướu

1,581,726

948,198

633,528

2,183

3,438

41,374

144,207

356,783

193,694

151,381

55,137 5,576

5,981

21,976

90,653

196,849

116,118

132,970

63,406


84,481

56,719

27,761

-

-

1,038

8,058

25,300

14,283

4,955

3,085 4,403

324

-

1,375

1,260

9,364

6,529

4,506


32,628

27,415

5,214

-

-

-

2,281

17,499

3,114

4,096

425

-

-

-

1,314

-

-

2,405

1,494


192,834

115,234

77,600

-

-

-

12,654

48,537

19,124

25,832

9,088 -

-

1,851

12,346

21,183

14,902

19,610

7,708


103,717

51,766

51,950

-

-

2,932

11,107

10,763

11,287

9,052

6,626 -

-

1,392

3,243

19,339

10,609

9,066

8,301

5 Ung thư gan

434,331

312,804

121,527

-

867

10,244

58,628

136,307

55,190

37,807

13,761 -

1,361

2,362

12,808

42,402

26,123

26,592

9,879

6 Ung thư tụy

27,445

13,741

13,704

1

1

4

4,494

2,922

2,054

3,475

790 -

-

2

2,872

4,602

3,098

2,419

712


317,620

214,804

102,816

-

850

7,390

18,575

67,467

60,190

48,963

11,369

-

-

2,369

11,464

28,633

21,323

25,277

13,749


5,010

2,921

2,089

-

-

-

-

1,137

1,237

-

547

-

1,352

113

-

-

-

-

624

9 Ung thư vú

60,931

1,946

58,985

-

-

-

-

1,946

-

-

- -

-

-

13,584

25,244

10,641

8,016

1,500


61,875

-

61,875

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

925

8,891

20,437

8,792

17,206

5,624


11,934

-

11,934

-

-

-

-

-

-

-

- -

-

925

2,871

4,690

2,519

929

-


6,900

6,900

-

-

-

-

-

-

899

3,248

2,754 -

-

-

-

-

-

-

-


13,740

10,646

3,095

-

-

-

1,289

2,166

3,311

2,276

1,604 -

-

-

-

1,147

1,351

-

597

14 Ung thư hạch

73,713

46,265

27,448

1,093

873

5,164

13,261

15,327

5,093

3,536

1,917 -

1,951

7,397

5,554

7,720

80

1,654

3,092


18,686

12,471

6,215

1,090

-

6,515

1,235

2,083

1,123

-

424 1,173

44

925

4,073

-

-

-

-


135,883

74,568

61,315

-

846

8,088

12,625

25,331

16,790

8,141

2,747 -

948

3,713

10,259

20,193

7,318

13,265

5,620


68,678

52,908

15,770

5,220

1,671

4,216

7,949

12,465

10,954

8,735

1,699 -

680

-

1,379

2,345

2,068

4,497

4,801


358,427

138,758

219,669

-

-

3,300

31,267

43,802

27,614

24,708

8,066 -

-

2,369

40,265

52,081

48,512

53,430

23,013


40,003

17,625

22,377

1,819

-

1,698

3,600

8,798

-

1,247

464 5,633

-

2,668

1,800

8,390

1,293

1,837

756

Males Females



2,160,712

984,147

1,176,566

32,406

29,149

310,894

293,071

215,241

55,430

33,410

14,544 19,882

34,869

319,532

320,922

250,237

89,612

68,783

72,730

1 Trầm cảm

875,673

237,014

638,658

-

4,707

58,383

90,925

62,099

14,282

5,323

1,295 -

11,276

150,834

233,137

176,198

44,532

17,764

4,916

2 Lo âu

202,288

56,034

146,254

-

4,592

22,511

18,689

8,122

1,473

538

109 -

10,551

64,025

42,501

21,662

4,963

2,031

522


153,177

74,310

78,867

-

-

39,062

28,548

6,063

-

636

-

-

3,820

43,737

21,838

7,924

974

-

574

4 Động kinh

70,820

35,756

35,063

3,809

9,536

10,269

5,301

4,879

909

647

406 3,769

5,959

12,312

3,479

5,123

3,096

718

607


346,185

315,841

30,345

-

-

52,184

138,963

108,879

14,051

1,285

478 -

-

9,330

12,813

7,520

452

142

87

6 Mất trí

207,193

63,936

143,258

-

-

-

-

17,769

17,408

19,862

8,896 -

-

-

-

22,128

29,990

41,004

50,135


120,028

110,158

9,870

-

3,558

103,430

3,170

-

-

-

- -

-

9,870

-

-

-

-

-


185,348

91,097

94,251

28,597

6,756

25,055

7,474

7,430

7,307

5,119

3,360 16,113

3,263

29,424

7,154

9,681

5,603

7,124

15,888


510,432

220,735

289,697

1,811

15,088

11,603

55,063

85,950

25,052

16,878

9,289 1,486

9,782

20,070

51,047

94,640

44,424

41,554

26,694

1 Khiếm thị

387,743

164,032

223,711

925

3,890

10,582

47,348

67,323

15,822

11,289

6,853 640

2,994

15,763

44,740

74,944

32,270

30,144

22,215

2 Khiếm thính

122,084

56,703

65,381

886

11,198

1,021

7,715

18,627

9,230

5,589

2,436 846

6,787

4,307

6,307

19,696

12,154

11,410

3,874


605

-

605

-

-

-

-

-

-

-

- -

-

-

-

-

-

-

605


2,148,722

1,168,351

980,371

19,601

5,374

40,403

145,809

314,620

216,500

273,008

153,035

221

1,847

9,547

58,353

166,546

137,898

292,457

313,503


298,469

170,681

127,788

49

176

3,408

22,714

49,379

37,027

40,045

17,883 8

31

316

6,800

39,435

20,116

31,828

29,254

2 Đột quỵ

1,277,432

714,931

562,501

1,468

5,198

33,864

96,963

209,812

133,584

154,263

79,779 213

862

8,251

29,588

83,134

73,414

183,537

183,502

3 Các bệnh tim mạch khác

572,820

282,739

290,082

18,085

-

3,131

26,132

55,428

45,889

78,701

55,373 -

954

980

21,965

43,977

44,367

77,092

100,748


586,662

347,857

238,805

16,041

39,999

25,001

47,173

69,832

47,995

59,952

41,864 14,015

35,061

7,675

21,318

30,032

24,726

38,221

67,756


377,092

233,682

143,410

5,214

572

16,216

44,607

50,331

36,487

47,349

32,906 -

22

5,232

15,185

22,902

17,212

27,768

55,088


209,569

114,174

95,395

10,827

39,427

8,785

2,566

19,500

11,508

12,603

8,958 14,015

35,039

2,443

6,133

7,130

7,513

10,453

12,668


342,027

243,826

98,201

4,540

999

9,473

60,687

103,568

25,846

23,826

14,887

9,833

2,266

3,638

3,178

13,944

15,440

22,174

27,729


121,437

56,811

64,626

-

910

7,590

13,739

11,563

6,863

10,063

6,084 -

-

6,070

12,138

16,618

11,932

11,004

6,865


28,421

12,532

15,889

190

2,840

2,190

1,519

1,735

1,764

723

1,571 818

101

1,723

3,045

3,012

434

3,530

3,227


458,113

162,742

295,371

232

350

982

70,160

60,419

15,279

9,378

5,941 720

1,626

8,355

106,677

109,009

28,887

18,791

21,306


335,106

125,654

209,452

-

-

-

65,382

45,959

10,023

2,548

1,742 -

-

1,123

99,070

83,157

14,562

6,137

5,404


123,006

37,088

85,919

232

350

982

4,778

14,460

5,256

6,831

4,199 720

1,626

7,232

7,607

25,852

14,326

12,654

15,902


222,821

132,324

90,498

122,139

932

5,983

1,172

2,097

-

-

- 83,899

2,432

2,918

-

1,249

-

-

-


93,086

43,368

49,718

10,163

2,103

3,809

4,626

17,367

3,805

774

721

8,516

2,180

3,975

6,134

21,202

5,706

1,547

457 III. Chấn thương

1,916,543

1,354,089

562,455

75,503

114,740

486,551

339,893

240,253

54,836

31,256

11,058

46,374

55,764

132,756

115,635

117,634

38,610

32,867

22,816


1,734,794

1,229,792

505,002

75,503

112,032

436,828

299,267

219,296

48,368

27,642

10,857 46,374

55,271

112,755

100,268

107,746

31,313

29,670

21,605


772,341

559,637

212,704

3,199

20,877

245,060

139,825

118,687

20,556

8,664

2,770

2,851

10,082

61,025

63,493

51,981

11,412

10,052

1,808

2 Ngộ độc

32,801

28,256

4,545

55

46

7,388

10,056

8,311

2,046

66

288 19

16

21

2,706

28

1,086

22

647

3 Ngã

277,717

185,372

92,345

12,196

23,523

43,721

43,649

32,729

12,276

11,222

6,056 8,129

8,105

14,229

6,521

20,236

8,209

11,881

15,035

4 Bỏng

15,717

10,816

4,901

1,530

1,479

4,485

1,460

773

1,015

63

11

1,956

482

587

395

1,298

96

48

39

5 Đuối nước

167,287

122,800

44,487

39,934

24,292

30,628

14,661

10,180

1,951

953

201 9,857

15,770

6,612

3,570

3,553

2,005

1,910

1,211

6

468,932

322,912

146,020

18,590

41,816

105,547

89,616

48,617

10,524

6,673

1,531

23,563

20,817

30,281

23,583

30,650

8,505

5,757

2,865



181,749

124,296

57,452

-

2,707

49,723

40,625

20,957

6,468

3,615

201 -

492

20,001

15,367

9,887

7,297

3,197

1,211

1 Tự tử

115,024

67,156

47,869

-

21

19,516

28,012

12,015

4,793

2,596

201 -

-

16,227

12,530

9,225

6,120

2,556

1,211


66,248

56,664

9,584

-

2,686

30,206

12,613

8,942

1,675

542

- -

492

3,774

2,837

662

1,178

640

-


-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Phụ lục 7: Tỷ lệ hiện mắc YLD theo giới tính, tuổi và nguyên nhân Nam Nữ

Chung Nam Nữ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+


I. Bệnh truyền nhiễm, bệnh lý chu sinh, sức khỏe bà mẹ mang thai và dinh dưỡng


1 Lao

56,361

40,116

16,245

-

358

8,497

14,885

10,806

2,931

1,930

709

51

345

4,962

4,442

3,296

1,405

1,183

560

2 HIV/AIDS

93,082

68,113

24,969

650

-

41,351

23,348

2,521

163

75

6

280

430

16,536

6,948

651

79

41

4

3 Tiêu chảy

21,523

10,578

10,945

3,475

983

2,141

1,841

1,199

586

188

166

2,081

723

1,384

1,718

2,050

801

916

1,273 B. Nhiễm khuẩn hô hấp


15,820

7,416

8,404

548

1,456

1,954

1,637

1,200

311

225

85

537

1,124

2,053

1,896

1,444

530

409

412

2 Viêm phổi

53,348

25,940

27,408

1,693

4,301

7,828

5,570

4,117

1,184

1,018

228

1,455

3,323

6,875

5,894

5,067

1,687

1,730

1,378 C. Tình trạng nhiễm bệnh của bà mẹ D. Tình trạng sức khỏe khi mang thai E. Thiếu hụt dinh dưỡng II. Bệnh không truyền nhiễm

A. Ung bướu


9,909

6,621

3,287

-

-

57

592

2,322

1,845

983

823

-

336

-

133

137

374

2,107

200


2,595

2,219

376

-

-

-

117

1,141

294

559

108

-

-

-

69

-

-

-

307


17,059

11,222

5,837

-

-

-

680

3,208

1,742

3,603

1,989

-

-

-

666

1,044

810

1,708

1,610


12,489

7,240

5,249

-

-

193

868

1,100

1,493

1,725

1,860

-

-

85

-

1,452

1,407

1,332

973

5 Ung thư gan

11,161

8,197

2,964

-

13

129

976

2,829

1,625

1,826

799

-

-

37

80

586

843

915

503

6 Ung thư tụy

1,322

747

575

-

-

-

147

118

111

263

107

-

-

-

38

166

98

158

115


20,716

15,362

5,354

-

31

213

752

3,325

4,313

5,060

1,669

-

-

42

235

1,172

1,110

2,063

734


723

605

118

-

-

-

-

167

201

-

237

-

-

118

-

-

-

-

-

9 Ung thư vú

10,646

-

10,646

-

-

-

1,283

3,703

3,227

2,115

317


6,321

-

6,321

-

-

-

478

1,439

1,441

2,196

768


987

-

987

-

-

-

142

106

513

226

-


2,139

2,139

-

-

-

-

-

-

201

913

1,025


2,158

1,889

269

-

-

-

120

228

502

472

567

-

-

-

-

-

269

-

-

14 Ung thư hạch

4,614

3,248

1,367

39

41

206

661

980

498

455

368

-

97

221

377

410

82

181

-


951

670

281

36

-

253

64

132

80

-

106

-

45

-

237

-

-

-

-



248,707

70,837

177,871

-

-

440

13,033

28,607

14,808

11,549

2,400

-

-

225

13,471

38,285

42,640

62,167

21,083



1 Trầm cảm

827,681

229,989

597,692

-

3,897

54,390

89,477

60,447

14,673

5,692

1,412

-

9,311

137,105

220,003

163,682

43,804

18,490

5,297

2 Lo âu

189,912

53,522

136,391

-

763

12,178

19,239

14,055

3,891

2,498

896

1

1,437

29,805

47,566

34,761

10,982

8,057

3,783


154,164

78,182

75,981

-

892

20,212

32,357

18,893

3,868

1,619

342

-

516

13,498

27,439

23,505

6,340

3,645

1,038

4 Động kinh

31,688

15,678

16,010

982

5,939

5,549

2,204

776

132

71

24

1,026

5,137

5,807

2,440

1,103

253

172

73


291,000

261,672

29,328

-

2,226

59,916

114,673

74,096

8,414

1,724

623

-

498

6,314

12,416

8,715

1,041

231

114

6 Mất trí

180,028

58,405

121,622

-

-

-

127

7,141

14,745

23,140

13,252

-

-

-

10

7,505

21,669

44,400

48,038


115,826

105,098

10,727

-

605

61,089

36,662

6,044

474

173

52

-

35

6,001

3,703

819

113

42

14 F. Các khuyết tật khác

1 Khiếm thị

360,743

140,795

219,948

371

1,513

6,855

17,513

44,204

21,070

25,743

23,525

229

1,008

7,563

16,264

43,226

33,551

54,991

63,117 2 Khiếm thính

119,624

56,546

63,078

50

2,551

7,809

7,982

9,277

9,610

11,671

7,597

56

1,599

5,516

6,863

9,770

9,877

15,444

13,953

Nam Nữ Nam Nữ

Chung Nam Nữ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+ 0-4 5-14 15-29 30-44 45-59 60-69 70-79 80+



61,709

33,106

28,603

49

177

2,735

6,433

10,103

4,973

5,101

3,535

8

31

622

2,276

5,988

4,708

7,342

7,627

2 Đột quỵ

347,965

192,502

155,462

2,183

7,685

28,589

51,531

55,164

18,984

18,964

9,402

336

1,345

7,007

19,450

33,740

19,371

40,743

33,471 H. Bệnh hệ hô hấp


150,976

106,414

44,562

-

44

3,971

19,478

37,743

18,866

17,528

8,785

-

1

1,069

6,459

14,831

8,028

8,369

5,806





292,467

114,874

177,593

-

66

986

14,358

42,370

27,654

20,247

9,193

-

89

1,499

9,566

71,763

37,719

35,660

21,297


292,467

114,874

177,593

-

66

986

14,358

42,370

27,654

20,247

9,193

-

89

1,499

9,566

71,763

37,719

35,660

21,297 M. Các dị tật bẩm sinh


III. Chấn thương



431,697

280,915

150,782

4,642

23,184

132,838

72,146

44,999

1,765

1,062

280

6,713

14,600

45,453

50,149

24,858

4,123

4,729

156

2 Ngộ độc

695

519

176

55

46

61

63

86

55

66

87

19

16

21

21

28

19

22

29

3 Ngã

289,777

187,837

101,941

24,124

44,852

50,162

34,437

26,592

2,793

3,797

1,080

13,938

17,571

22,781

10,335

24,275

5,110

6,088

1,844

4

Bỏng

25,067

14,989

10,078

-

-

14,657

-

-

332

-

-

8,803

-

-

-

1,275

-

-

-

5 Đuối nước

8,924

8,119

805

4,355

666

1,196

1,805

34

64

-

-

191

113

311

-

177

14

-

-

6

569,311

393,209

176,102

26,309

77,667

138,971

103,021

40,966

3,533

2,339

404

11,168

41,853

49,077

38,022

29,274

4,343

2,221

143



1 Tự tử

335

209

126

-

42

125

36

-

7

-

-

-

-

21

31

74

-

-

-


51,347

39,972

11,376

-

3,695

19,275

8,434

7,730

769

70

-

-

1,049

4,717

4,514

958

138

-

-

và chấn thương ở việt nam 2008 -...

Documents