ـر . شامره 9 . پاییز 90 Collegian Profrssional tract of Carpet student at The University of Art . 9th Issue . Fall 2011 نشـریه تخصصی دانشجویان رشته فرش دانشگاه هن

9ز 0

ایی9 . پ

ره ام

شـر .

هناه

شگدان

ش فر

ته رش

ن ویا

شجدان

ی صص

تخیه

شـر . ن

ان

سـتـار

هـ. بـ

دخرت پارسی

تاجران زبر دست، از سرزمین چین و ماچین خامه هایی سرشار از سپیدی را بر اسبان و اشتران بار می نهادند و راه سوی پارسیان در پیش، که کس

نتواند خلق بافته ای زیبا مر دختر پارسی.پری زادی مینو سرشت در کنج قصری گلی، به دور از نور و فلز، تار و پود بافت�ه ی خویش را آنگونه ببافت که ش�اهان را خلعتی ب�ود بس گرانبها و

سکه ای شهر روا؛ در هر دیاری چون سمرقند و بلخ و بخارا.یا که تن پوشی پر ز پاکی بر سنگ فرش مساجد، همچون نگینی درخشان که خواهنده ای بنشس�ته بر آن، گوش�ه طلب نماید و دس�ت نیاز س�وی

آسمان یازد و ریسمان استجابت به چنگ آرد.بافته ای رنگ رنگ از س�نگ و گیاه که س�رخی اش از جنبندگان مست از ش�راب حاصل آرن�د و نیلی اش از گیاهی در هندس�تان که در تغار حبس

نمایند و این گونه بهایش را به زر کشند.و از نقوش�ش نیز همی توان گفت: ش�اخ شکسته، یا که بته، یا که باغی پر ِز مرغان، چرخ بینی چ�رخ گردان، نقش بینی نقش حیوان، صحنه ی رزم و ش�کار، نغمه و س�از و س�وار، که جملگی به وصل آیند و وحدتی نیکو به نظم آورند. چونان که تأنیثی را منفرد بینی و گاه به آینه منفردی را تأنیث!حال که این اوصاف قصار را ش�نیدی آیا روا باش�د متاعی چنین مرصع و ثمین، یادگار اس�الف ایران زمین، بار غفلت اخالفی چو ما را بر دوش نهد

و سوار بر اسب فراموشی سوی غربت تازد و آه حسرت بر جای گذارد؟ بدان و آگاه باش که روباه، چشم ایستانیده بر خروس خفته در صبح!

وحید نورمحمدی :.

صاحب امتیاز: انجمن علمی فرش دانشگاه هنرمدیر مسئول و سردبیر: مصطفی کریمی زاده اصفهانی همکاران این شماره:

سپیده طراوتی محجوبی . کیمیا ملکی . وحید نورمحمدی لیال کیوان حسینی . نرگس احمدی . زهرا اردکانی موقتیبا سپاس از همکاری اساتید:بیژن اربابی . مجید نیکویی . یوسف صمدی بهرامی . رحیم ستاریصفحه آرایی: حجت نورالهی

نشانی: چهارراه ولیعصر، روبروی پارک دانشجو، کوچه باالور، شماره 8 طبقه دوم، دفتر امور فوق برنامه دانشگاه هنرتلفن: 66951688Email:art.baharestan@gmail.comاستفاده از مطالب نشریه فقط با ذکر منبع بالمانع است.مطالب و مقاالت ارسالی به نشریه حتی المقدور تایپ شده باشد.نشریه در ویرایش مطالب بدون تغییر در مفاهیم آن آزاد است.مطالب فرستاده شده باز گردانده نمی شود.

ـر . شامره 9 . پاییز 90 نشـریه تخصصی دانشجویان رشته فرش دانشگاه هن

وین فرش هفت رنگ که پامال رقص توست...

نشـــریه تخصصیـر دانشجویان رشته فرش دانشگاه هنشــامره نهمپاییــز نــود

3 2

پای�یز 90 پای�یز 90

فعالیت انجمن های علمی دانش��جویی همواره نماد پویایی و حرکت به سوی ایجاد فضایی علمی و باالبردن روحیه مسئولیت میان دانشجویان بوده است.

- ایجاد زمینه مناسب برای بروز استعداد ها و بر انگیختن خالقیت ها و شکوفایی علمی دانشجویان

- نهادینه ساختن فعالیت های فوق برنامه علمی و پژوهشی

- افزایش س��طح مشارکت دانش��جویان نخبه و ممتاز و بهره گیری از مش��ارکت آنان در ارتقای فضای علمی دانشگاه

از جمله اهداف مهم تش��ک�یل انجمن های عل�می دانش��جویی بر طب�ق مفاد آیین نام��ه ایی آن می باشد ؛ که گواه از تاکید بر ایجاد چنین فضاهایی برای تقویت نشاط علمی و حمایت از فعالیت

های جمعی و خود جوش پژوهشی می باشد.اما اینکه با ایجاد این انجمن ها؛ چقدر به چنین فضاهایی دست یافته ایم جای تأمل وجود دارد!

تش��کیل انجمن های علمی در فضای دانش��گاه هنر کمتر به این مهم رسیده اند چراکه گاهی به عنوان یک تکلیف چه از سوی دانشگاه و چه از سوی دانشجو به آن نگاه شده است که البته گمان

می رود نه فقط دانشگاه هنر بلکه بسیاری از دانشگاه ها در کشور با این مشکل روبرو هستند.عوامل متعددی برای ریش��ه یابی این مس��ئله می توان جس��ت که فارغ از موانع و معضالتی که همواره در مقابل این مس��یر و جود داش��ته ، مهمترین آن خود دانشجوست ؛ چرا که پیدایش این انجمن ها نیاز مند حرکت خود جوش از س��وی وی می باش��د. بس��یاری از این موارد نیز در چنین

فعالیت هایی کمتر به بعد علمی و پژوهشی آن توجه می شود.نش��ریات دانشجویی یکی از بس�تر های مه�م و مناس��ب برای تحقق چنین ف�ضاهایی پژوهشی می باشند، که عالوه بر اینکه بهانه ایی برای فعالیت های پژوهشی میان دانشجویان است؛ با تولید

علمی جدید می تواند برای سایرین نیز مفید واقع شود.در ش��ماره جدید بهارس��تان سعی ش��ده نگاهی هر چند اجمالی به این امر صورت گیرد و در جمع

آوری مطالب به امر تحقیق و پژوهش توجه بیشتری شود.

هرچند که در اولین گام ممکن اس��ت خواسته ها و انتظارات عزیزان محقق نگردد؛ اما امی�د است که در شماره های بعدی در تحقق به این امر کوشاتر و موفق تر باشیم.

مصطفی کریمی زاده :.

انجمن علمیاز آئین نامه تا واقعیت!

5 4

پای�یز 90 پای�یز 90

بـودن یـا نـبـودن،

س�الها ب�ود ک�ه ای�ران م��ردم�ان زمین تارو پود را با هم خیال بر نقش این بافتن�د و م�ی هنر را هم�گان بی آنک�ه در جای�ی که دانش�گاه ما امروز م�ی خوان�ی�م اش ف�را م�ی گرفتند و بافت�ن طری�ق از ای�ن ب���افت�ن و هن�ر دیری�ن پ�ا را تاکنون س�رپا نگاه

داشته اند...

گاهنامه بهارستان که قصد دارد از این پس در هر شماره به یکی از موضوعات و مباحث مرتبط با فرش دستباف بپردازد، در اولین گام به رش��ته دانش��گاهی به نام ف��رش پرداخته، رش��ته ای��ی که بیش از ی��ک دهه از حض��ور آن در فضای آکادمیک می گذرد و به عقیده برخی، بس��یاری از انتظارات

را برآورده نکرده و از آرمان های اولیه فاصله گرفته است.

از این رو بهارستان سعی دارد تا با پرداختن به این موضوع و ابهام زدایی از آن دریچه های جدیدی از پیشرفت و اعتالی

این رشته و در نگاه کالن تر جامعه ی فرش بگشاید.بهارستان تالش نموده تا با انتخاب افرادی که به گونه های متفاوت با حوزه ه��ای تأثیر گذار در این مهم ارتباط دارند ، امکان این گفتگ��و و تبادل نظرات را فراهم نماید . در واقع سعی شده تا با قرار دادن افکار و نگاه های متفاوت در کنار یک دیگر ، یافتن ضعف ها و ریشه یابی علل آن ها به دنبال

ارائه راهکارهای مثبت و کار ساز باشد .

بی��ش از یک دهه اس��ت که فرش دس��تباف ب��ا ایده ها و آرمان های گوناگون وارد فضای آکادمیک دانش��گاه گشته و همچن��ان ب��ه راه خود در حال ادامه دادن اس��ت . اهداف

گوناگون از جمله مسائل اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی در پیدایش این رشته تأثیر گذار بوده اند به این امید که فضای ایجاد شده برای فرش دستباف را دگرگون سازد ، اما پس از گذش��ت این ایام گمان می رود دانشگاه کمتر از مقوله های

دیگر در این حوزه تأثیر گذار بوده باشد.با این حال سؤالی که مطرح است این است که چه ضرورتی برای پیدایش این رش��ته وجود داشته است ؟و آیا رسیدن به اهداف و آرمان های مد نظر فقط در مکانی به اسم دانشگاه

قابل تحقق بوده یا خیر؟هر چند که به نظر می رسد بنیان اصلی تفکرات برای ورود فرش دس��تباف در فضای علمی و فرهنگی دانش��گاه بیشتر ترس از انقراض و نابودی این هنر بوده تا اعتال و پیش��رفت آن ام��ا آیا می توان انتظاراتی فراتر، از این حوزه داش��ت یا

خیر؟ب��ا ورود عمیق تر به ای��ن مباحث جای خال��ی گفتگوهای آس��یب شناس��ی به خوبی حس می ش��ود چراکه اگر چنین امری رخ داده بود تأثیر آن به وضوح در بازنگری ها و س��ر

فصل های درسی قابل مشاهده بود.در اولین میزگرد بهارستان سعی شده از افرادی دعوت شود

مسـاله این است!

ک��ه به نحوی در این مدت با فضای دانش��گاه در ارتب��اط بوده اند ؛ چه اف��رادی که از ابتدای پیدایش این رشته به عنوان استاد حضور داشته و چه کس��انی که از همین فضای ایجاد ش��ده مجدد به عنوان اس��تاد وارد فضای دانشگاهی ش��ده اند . در ای��ن میزگرد آقایان دکتر س��ید جالل الدین بص��ام ،محمد علی زرینه کفش و مهدی کشاورز افش��ار به بررسی این مسائل و راهکارهای پیش رو پرداخته اند، امید است که در ش��ماره ه��ای بعدی با ورود ب��ه حوزه های مختلف مرتبط به این امر از جمله دانشجویان، نهادها و سازمان های دولتی و ... در یافتن این

راهکارها موفق تر باشیم.بصام : ب��رای درک ضرورت وجود این رش��ته باید نگاهی داشته باشیم به تدوین برنامه های درس��ی فرش که اولین جرقه های آن در سال 1374 زده ش��د، در آن سالها مسائلی در جامعه ایجاد شده بود که ضرورت افزایش رشته های دانش��گاهی بیش از پیش احس��اس می ش��د، اولین آن تب ش��دید جامعه برای ادامه تحصیل و دومین آن متولدین س��الهای ابتدایی انقالب و پ��س از آن بودن��د که در این برهه به س��ن دانشگاهی رسیده و به یکباره این تقاضا بیشتر ش��ده بود.از ای��ن رو وزارت علوم و مس��ئولین به دنب��ال راهکارهای��ی برای پاس��خگویی به این نیاز اجتماعی بودن��د، خوب طبیعتا یکی از رش��ته هایی که می توانس��ت ای��ن خالء را پر

نماید فرش بود.در آن زم��ان تعدادی از دانش��گاه ه��ا اقدام به پذی��رش دانش��جو در 2 مقط��ع ف��وق دیپلم و کارشناس��ی کردند که در س��ال اول 2 دانشگاه در مقطع کارشناسی و 8 دانشگاه در مقطع فوق دیپلم حدود 300 دانشجو جذب کردند و بخشی از نیازهای موجود را پاس��خ دادند،عالوه بر این مس��ائل این نیازها هماهنگ شد با نیازی دیگر ک��ه آن علمی کردن فرش بود ، چرا که س��ال 1374 س��الی بود که م��ا اوج صادرات فرش را

پش��ت سر گذاشته و ناگهان دچار افت شدیدی ش��ده بودیم، تالش برای حفظ بازار از دس��ت رفت��ه و نگرانی از ورود رقبا و اس��تفاده از این وضعیت باعث ش��د که این مقوله یعنی نیاز به علمی کردن فرش بیش��تر احساس شود.در آن سالها 2 برنامه درس��ی بطور همزمان و موازی شروع بکار کرد که هرکدام دیدگاههای متفاوتی داشتند، یکی توس��ط سازمان صنایع دستی که بحث کارشناس��ی فرش را دنب��ال می کرد که بیش��تر بر نظام نظری و توان اجرایی دانش��گاه ها نگاه داش��ت و دیگری جهاد س��ازندگی بود ک��ه بحث فوق دیپل��م را دنبال م��ی کرد و بر اشتغال و مباحث علمی کاربردی تاکید بیشتری

داش��ت. بطور کلی بحث ضرورت از دو دیدگاه ضرورت های اجتماعی و ضرورت های ش��غلی قابل بررسی اس��ت که البته بعد از گذشت این ای��ام در مواضع هرکدام تغییراتی صورت گرفته که بطور مثال اکنون پس از گذش��ت 15 سال، ضرورت های اجتماعی مانند قبل احساس نمی ش��ود چرا که اگ��ر ما نگاهی به آمار س��ال 75 بیاندازیم خواهیم دی��د جمعیتی قریب به 600 هزار نفر وارد دانش��گاه ها می شدند اما اکنون ای��ن رقم به حدود 1/5 تا 2 میلیون نفر افزایش داش��ته و این در حالی است که نیاز شغلی هنوز

در جای خود باقی مانده .

مصطفی کریمی زاده :.

7 6

پای�یز 90 پای�یز 90

* تا پایان ســال 1389 حدود 225 عنوان کتاب منترش شــده که حدود 125 عنوان آن ســواالت کنکور، کتب درســی و بازنویسی بوده اســت و مابقی کتاب هایی هستند که بر اثر تحقیق و یا ترجمه مبادرت به نرش علم منوده اند.

زرینه کفش: در خصوص ضرورت وجود این رش��ته مطالب بطور کامل گفته ش��د اما باید بدانیم که فرش رش��ته ایست که در بین هنرهای س��نتی ما دارای قدمتی چندین هزار ساله می باشد ، و با نمونه هایی که از آن بجای مانده به وضوح هنر و دانش آمیخته با آن احس��اس می ش��ود ، قطعا هنری که دارای چنین قدمت و اصالتی اس��ت جایگاهی حتی فراتر از مقطع کارشناسی باید داشته

باشد.افش�ار: گفته ش��د که یکی از ضرورت های ایجاد این رش��ته بحث علمی کردن فرش بود، وقتی مقوله ای وارد محیط دانش��گاهی و علمی می ش��ود که انتظار گس��ترش ، رشد و پیشرفت داشته باش��یم، اما زمانی که با این دیدگاه رش��ته ای مانند فرش وارد دانش��گاه می شود سوال اینجاست که آیا در این مدت علمی صورت گرفته یا خیر؟ در س��الهای ابتدایی تش��کیل این رشته و دوره ای ک��ه من در این رش��ته تحصیل می کردم این قضیه مطرح نب��ود ، در واقع تنها چیزی که از فرش انتظ��ار نمی رفت پیش��رفت بود چ��را که در آن دوره صرفا تاکید بر حفظ داش��ته ها و جلوگیری از انقراض فرش بود ، که البته فقط ش��امل فرش نمی ش��د ، هنگامی که موج مدرنیته وارد ایران شد این احس��اس برای بس��یاری از سنتهای ما پیش آمده بود ، اما این مسئله به طرق مختلف از جمله ایجاد موزه ها و س��ازمانهایی چون میراث فرهنگی و صنایع دستی و ... که از وظایف اصلی آن ها حفظ و نگهداری میراث ماست قابل حل بود، چرا که طبق تعاریف دانشگاه زمانی که ما از فضای مدرنی چون دانش��گاه که هدف آن پیش��برد مسائل است و نه حفظ آن اس��تفاده می کنیم ، توقع پیشرفت و رشد وجود دارد ، که البته من در این دوران که در حوزه دانشگاه چه به عنوان دانشجو و چه به عنوان استاد حضور داشتم چنین روالی را مشاهده نکردم. سوال بعد اینجاست که چرا فرش وارد رش��ته های هنری ش��د؟ در حالی که طبق صحبت های قبل گفته شد که از مهمترین دالیل ایجاد این رش��ته حفظ وضعیت اقتصادی بود و ما قص��د علمی کردن فرش برای احیای اقتصاد از

دست رفته مان را داشتیم که با توجه به آن باید کس��انی پرورش می یافتند ک��ه در علم اقتصاد دانش بیش��تری داشته باش��ند عالوه بر این که در بح��ث های هنری نیز اطالعاتی دارند ، من فک��ر می کنم ک��ه باید در فصل جدید رش��ته فرش بازنگری های جدید صورت بگیرد که هم بتوانیم میراث مان را حفظ کنیم و هم وضعیت جهانی از دس��ت رفته را باز پس بگیریم ، و اگر در این مقوله مباح��ث هنری را به هنرمندان و بحث علمی آن را ب��ه مباحث اقتصادی واگذار

کنیم موفق تر خواهیم بود.بص��ام : در این که بای��د بازنگری صورت گیرد شکی نیس��ت چرا که نظام برنامه ریزی درسی نظامی اس��ت که همواره نیاز به بازنگری دارد . در هی��چ کجا دیده نمی ش��ود که برنامه ریزی در مورد یک رش��ته صورت گیرد و این روال تا پای��ان به همان گونه ادامه پیدا کند ، به هرحال در ابت��دای کار گروهی با اف��کار گوناگون اقدام به ای��ن برنامه ریزی کردند و رفت��ه رفته افراد جدی��د با اف��کار متف��اوت روی کار آمدند ، این

بررس��ی باید صورت گیرد که م��ا محور اصلی برنام��ه ریزی ها را بر چ��ه مبنایی باید قرار می

دادیم تا نتیجه بهتری گرفته شود.

به دلی��ل ضعف اطالعات موجود در س��ال 74 در این زمینه چی��زی حدود 18 کتاب در زمینه فرش تالیف ش��ده بود، این رقم در سال 78 به 26 و االن پس از گذش��ت 15 سال این رقم به حدود 100 کتاب رسید*، که این نشان از ضعف ش��دید علمی در زمینه فرش دارد ، در آن سالها با همین اطالعات موجود برنامه تدوین شد که پس از گذش��ت این مدت نیاز ب��ه بازنگری به شدت قابل احس��اس است، هر چند که پس از گذش��ت یک دهه این بازنگری صورت گرفت اما هنوز انتقادهایی بر آن وارد است چرا که باید بازنگ��ری ها اصولی تر مورد بررس��ی قرار می گرفت، بازنگری در یک برنامه درس��ی نیازمند آن است که نظرات اس��اتید، فارغ التحصیالن، دانش��جویان، و کارشناس��ان همه در کنار هم مورد اس��تفاده قرار گیرد ک��ه فکر می کنم این

اتفاق در بازنگری برنامه درسی فرش صورت نگرفته و امیدوارم در مراحل بعدی این امر به تحقیق بپیوندد.

زرینه کفش: در پاس��خ به این س��وال که فرش وارد مقوله هنر و رش��ته های هنری ش��د باید به مسائل دیگری نیز توجه شود، اینکه این انتخاب از طرف دانشجو به چه صورت انجام می گیرد و آیا دانشجویی که وارد این رشته می شود از هنر و معانی واالی آن و حتی فرش اطالعاتی هرچند مختصر دارد یا خیر؟ و آیا اصال از ش��خصیت و س��اختار هنری برخوردار اس��ت ؟ چرا که خالقیت درس��ت و کارس��از از ذهنیت های درست نش��أت می گیرند و اینگونه است که باعث پیشرفت می

شوند.

از طرفی با توجه به گذش��ته ی غنی این هنر ما می توانیم مفهومی جدید از گذش��ته را بیابیم یعنی با حفظ اصالت ها و آگاهی کامل از گذشته حرکتی رو به جلو داشته باشیم . من فکر می کنم اگر انتخ��اب بر پایه گزینش صورت گیرد ، دانش��جویان بهتری پ��رورش خواهند یافت چرا که در یک دوره کوتاه دو س��اله یا چهار س��اله نمی توان تمام مفاهیم هنر را به دانشجو آموخت و باید بخشی

از راه را خود فرد طی کرده باشد.افشار: عالوه بر این مطالب این سوال نیز وجود دارد که جایگاه فرش در میان آثار هنری چیست؟ هر ملتی دارای آثار هنری در تاریخ خود است و فرش ، یکی از مهمترین آثار فرهنگی هنری ماست که همزمان با تاریخ به جلو حرکت کرده اس��ت و ما در گوش��ه ای از این تاریخ تصمیم به حفظ و گسترش آن داریم. با نگاهی به گذشته متوجه خواهیم شد که نه تنها فرش بلکه خیلی از پیوست ها و هویت های ما در برهه ای از تاریخ قطع گردیده و حال ما به این نتیجه رس��یده ایم که این س��ر نخ ها را دوباره به هم وصل کنیم . به عقیده من کاری که در ابتدا رش��ته فرش باید انج��ام

9 8

پای�یز 90 پای�یز 90

می داد این بود و باید این گره را به وجود می آورد ، یعنی نسلی که قصد دنب��ال کردن فرش به صورت آکادمیک داش��ت، باید این ارتباط را پی�دا می کرد و زمانی که این اتفاق می افتد؛ جریانی که در دل تاریخ رخ داده ب��ود دوباره جاری و رو به جلو حرکت م��ی کرد . اما در این مقوله موفق نبودیم چرا که این حلقه ارتباط را میان دانشجویان نتوانستیم ایجاد کنیم و این باعث ش��د که فرد ضرورت های تاریخی را حس نکند و نسبت به گذش��ته فرش در بسیاری از اوقات با بی میلی و بی تفاوتی برخورد کند، این در حالی اس��ت که در همه شاخه های دانش بشری اولین کاری که در دوران جدید ص��ورت گرفت این بود که ضرورت های دانش تاریخی به کس��انی که جویای دانش اند نشان داده شود ، کاری که در انجام آن غفل��ت صورت گرفت . اگر م��ا بتوانیم تاریخ و ذهنیت موجود فرش را بر مبنای کارهای پژوهشی به یکدیگر اتصال دهیم و در این مرحله با دانش تاریخ��ی؛ ایجاد خالقیت کنیم بازدهی بهتری خواهیم داش��ت . این امر مس��تلزم آن است که دانش��جو مورد گزینش قرار گیرد، اما ایجاد فضای گزینش��ی نیازمند شناخت قبلی فرد و ایجاد فرهنگ سازی است در حالی که بس��یاری از دانش آموزان نه تنها شناختی از این مقوله ندارند بلکه از

وجود چنین رشته ای نیز بی خبرند.بص�ام: ای��ن که چرا چنین ش��ناختی قبل از دانش��گاه ص��ورت نگرفته بای��د گفت که متاس��فانه نه تنها فرش بلکه بس��یاری از رش��ته ها دچار چنین معضلی هس��تند و دانش آموزانی که مش��غول تحصیل در مدارس هس��تند خیلی امکان شناسایی و شناخت رشته ها را ندارند چراکه شرایط اجتماعی باعث انتخاب رش��ته دانش آموزان می شود ، این امری طبیعی اس��ت ، اکنون که فرش دارای شرایط مساعدی نیست بالطبع انگیزه ها

نیز ممکن است کاهش یافته باشد.

ایجاد انگیزه در این رش��ته برای دانش��جو و دانش آم��وز به چند عامل بس��تگی دارد که مهمترین آن شرایط اجتماعی جامعه و بعد از آن محیط

داخلی دانشگاه است که دانشجو را به این سمت سوق می دهد.

زرینه کفش:در ایجاد شناخت رشته ها در میان دانش آموزان ضع��ف هایی وجود دارد و این کامال صحیح اس��ت اما نکته دیگر دانشجویان و افرادی هستند که به طرق مختلف وارد این رش��ته می شوند . اگر ما بتوانیم با مباحثی مانند زیبایی شناسی ، این شناخت را درابتدای راه بین آنان ایجاد کنیم و انگیزه و عالقه آنان را افزایش دهیم ، دس��ت به کار بزرگی زده ای��م . چرا که با توجه به س��ر فصل ه��ای موجود اکثر دانش��جویان در میانه راه به این ش��ناخت دست می یابند ؛ زمان��ی که مج��ال پرداختن به بس��یاری از موضوعات را از دس��ت خواهند داد . عالوه بر این ؛ تبلیغات وس��یع از سمت فارغ التحصیالن و ارگان های مرتبط با فرش در ایجاد این ش��ناخت و در مراحل بعد پیوند میان دانش��جویان و فضای بیرون می تواند کارس��از باش��د ، هرچند که اکنون عواملی چون فضای اقتصادی موجود ، تبلیغات کم و از طرف دیگر عدم اعتماد کافی به یک فارغ التحصیل رشته فرش از سوی بازار باعث ع��دم پیوند صحیح میان دانش��جویان و فضای

کاری بیرون گشته است.

م��ا باید در صدد ایجاد فضایی باش��یم که پذیرای دانش��جو باشد و دانشجو امکان اثبات خود در آن محیط فراهم ببیند.

بصام: این صحبت کامال صحیح است اما در فضای کنونی ش��اید بتوان گفت که این شرایط برای هیچ رشته ای فراهم نیس��ت . بسیاری از رش��ته ها از ابتدا دچار چنین مشکالتی بودند و رفته رفته تغیراتی در آن ها حاصل گش��ته ، در مورد فرش شاید داشتن چنین توقعی کمی زود باشد چرا که رشته ای ج��وان و در ابتدای راه اس��ت ، ما ب��رای حرکت به این س��مت باید س��ه ویژگی مهارت ، دانش و ش��خصیت را به دانش��جویان آموزش دهیم . در دانشگاه عمدتا به دو ویژگی اول یعن��ی دانش و مهارت توجه می ش��ود ، ام��ا در زمینه شخصیت که مجموعه ایس��ت از اعتماد به نفس ، تجربه و توان حل مس��ئله هنوز دارای مشکل هستیم و کمتر به این

مهم توجه شده است .

توجه بیش از حد اس��اتید ب��ه تدریس به جای ایجاد فضای پژوهش��ی ، کم شدن بودجه های فرهنگی دانشگاهها ، کم ش��دن رغبت و انگیزه دانشجویان و ... می تواند در این امر تاثیر گذار باش��د . حمایت های دولتی ، ایجاد تش��کل های دانش��جویی و یا کانون هایی که ب��ه توان دانش آموختگان

فرش را گردهم آورد ؛ می تواند جنبه های شخصیت پردازی دانشجویان را بیشتر بپروراند .

زرینه کفش: عالوه بر این ، داش��تن یک شخصیت باعث استفاده درست از دانش و مهارت می گردد . آن چنان که ما در محیط بازار شاهد هستیم که افرادی با سابقه و اطالعاتی حت��ی کمتر از یک دانش آموخته فرش بس��یار با اعتماد به نفس و فعال مش��غول به کار هستند ، زیرا دارای شخصیتی اند که در این فضا بدست آورده اند و دانشجو فاقد آن است . عالوه بر ش��رایطی ک��ه باید در محیط خارج از دانش��گاه فراهم باشد ، برگزاری المپیادها ، مسابقات و همایش ها در فضای دانشگاهی می تواند به افزایش توان شخصیتی افراد

نیز کمک کند.افش�ار: فرش مقوله ای چند گانه اس��ت که بخش��ی از آن دانشگاه ، بخش��ی اقتصاد، بخشی دولت، و بخش دیگر آن مباحث هنری اس��ت . به عقیده من عدم اطالعات کافی در بی��ن دانش��جویان مانع از حضور موفق آن��ان در فضای کار می ش��ود و این اطالعات در فضایی چون دانش��گاه باید در اختیار وی قرار گیرد ، اگر در کنار س��ر فصل های درس��ی س��ر فصل هایی بگنجانیم که عالوه ب��ر اطالعات پایه ای ، ایج��اد دغدغه و ضرورت در مباح��ث مختلف فرش برای دانش��جو صورت گیرد می توانیم بسیاری از مسائل فرش از ب��ازار و اقتصاد گرفته تا فرهن��گ و پژوهش را حل نماییم . تا زمانی ک��ه ایجاد دغدغه و ضرورت صورت نگیرد نه تنها ف��رش بلکه هیچ پدیده اجتماعی پی��ش نخواهد رفت . این ایجاد دغدغه باعث می شود که دانشجو ناخوداگاه به سمت افزای��ش اطالعات حرکت کند و در مواجهه با فضای بیرون ب��ا اعتماد به نفس عم��ل نماید . حتی ب��ه عقیده من وقت آن رس��یده درهای سازمان های دولتی به سوی دانشجویان فرش باز ش��ود که دانشجو بتواند فضای مدیریتی و تصمیم

گیری را نیز درک نماید.ام��ا از آنجا که قصد همه ما پیش��رفت این هنر اس��ت پس نباید منتظر ایجاد انگیزه از سوی سایرین نشست و به دنبال مقصر گش��ت و این وظیفه دانشجوس��ت که دست به خود

اشتغالی بزند.زرین�ه کف�ش: در این که برای هر کار اب�ت��دا باید از خود ش��روع کرد ش��کی وجود ندارد ام��ا نمی ت��وان انک�ار کرد

و ه��ا نه��اد ک���ه س��ازمان های مرتبط با ف��رش بطور کامل از عده ای��ن پذیرای نیستند دانش��جویان چ��ه خوب اس��ت که و ش��رایط اتفاق این اثب��ات و حض��ور دانشجویان در محیط های کار فراهم شود.

م�ت�ول��ی بص�ام: خود کار ای��ن اصلی دانشجوست، تا زمانی تشنه حرکت که وی نش��ود نمی ت��وان به دیگری متولی دنبال گش��ت، اگر م��ا این تشنگی را در دانشجو ایج��اد کنی��م خ��ود او متول��ی را خواه��د جست، و تا زمانی که این اتفاق نیافتد حتی اگر متول��ی برای این کار مشخص شود باز نخواهد حل مشکلی

شد.

11 10

پای�یز 90 پای�یز 90

اب��داع به معنای آوردن، ب��رآوردن ، چیزی آوردن، نوآوردن، نونهادن ، نوپدیدآوردن، ایجاد، اختراع.

نوآوری: عملی نوآور، ابتکار، ابداع، بدعت گذاری. خالقیت: خلق کردن ، آفریدن، بوجود آوردن.

بدعت: چیز نوپیدا و بی سابقه، آئین نو، رسم تازه. بدعت آوردن: چیزی نو و بی سابقه آوردن است.

خالقیت ، پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر نو است در حالی که نوآوری عملی ساختن آن اندیشه و فکر است.

خالقیت به عنوان یک نیاز عالی بشری در تمام ابعاد زندگی او مطرح است و تولید اندیشه های جدید با استفاده از اندیشه های قبلی می باش��د در حالیکه در نوآوری از اندیش��ه های

تولید شده استفاده می گردد. در ریشه هر نوآوری یک فکر خالق پنهان است.

زمین��ه های بروز خالقیت می تواند ب��ه طور عمده از موارد ذیل متاثر باشد:

1� بها دادن متولیان حکومتی) مانند دوره صفویان(2� اوضاع مساعد اقتصادی 3� اوضاع اجتماعی خاص

4� برنامه ریزی و س��ازماندهی امکانات و نیروهایی که می توانند در جهت گسترش هنر نقش داشته باشند.

نوآوری در هنر:نوآوری حقیقی در هنر به غنای چش��مگیر محتوا و قالب آن می انجامد. ارزش نوآوری آن اس��ت که "پیش��رفت هنری" حاصل آن باشد زیرا اگر در تاریخ هنر، رشته ای ازپدیده های منفرد، بدون ارتباط علت و معلولی مش��اهده شود، می توان اثر هر هنرمند را جدا و مس��تقل از پیشکسوتان آن و جامعه ای ک��ه در آن زندگ��ی کرده مدنظر ق��رارداد در آن صورت

مسئله نوآوری معنایی نخواهد داشت. ن��و، کهن��ه را از میان به در نمی برد و ط��رد نمی کند بلکه در کنارش می ماند و آن را گس��ترش می دهد به شرط آنکه محت��وای این پدی��ده ی کهنه از همه جه��ات حقیقی زنده

باشد. در هنر، نوآوری واقعی آن اس��ت که از س��ویی راه و روش نهایی را که موجب پیدایش آن ش��ده اند گسترش دهد و از

سوی دیگر راه را برای مرحله بعدی تکامل خود باز کند. هنرمن��د می توان��د موضوعی قدیمی را براس��اس مفاهیم جهان نو مطرح کند و کاری نو انجام دهد . پیشرفت درهنر معادل پیدایش س��اده ی امری نوین که قباًل وجود نداش��ته نیس��ت . بلکه جهشی بلند در راستای پیدایش کیفیتی نوین

است .

ن�وآوری ، اب�داع مقول�ه خالقی�ت و ب�ا هس�تند های�ی معان�ی متف�اوت از ه�ر ام�ا یکدیگ�ر کدام از این ها باید بررس�ی و در جای خ�ود م�ورد بح�ث به ی�ا ق�رار گرفته ط�ور علمی ، اعمال

گردند.

سنت و مقوله نوآوریس��نت هرگونه ره آورد و دستاورد تاریخی و کهن است که به مرور توسط نس��لهای متعدد دست به دست و سینه به سینه تابع باور و اندیشه و نیاز، ایجاد و به مرور تکمیل شده و همواره با وضعیت های مختلف و نیازهای

مادی و معنوی انسان سازگار شده است. بنابراین با این تعریف ، س��نت به هیچ وجه ثابت نیس��ت . بلکه همواره بواس��طه ی پربار وغنی بودن، پویا و متحرک بوده اس��ت و زمینه تغییر و تحول و تنوع را داش��ته و دارد. در نتیجه ، س��نت زمانی زنده است که

حرکت کند، و همواره در آن نوآوری باشد.

شرایط نوآوری در هنر سنتی)فرش(:1� داشتن ایمان و عالقه به تولید کاالی ملی با هویت

2� برخورداری از مطالعه کافی در زمینه طراحی سنتی در ایران 3� برخ��ورداری از ح��س آزادگی و اطمین��ان به توانایی خ��ود و ارزش

سرمایه ی ملی 4� داشتن عالقه به مطالعه، نوآوری، و استفاده از سنت درنوآوری

مس��ایل زمینه ساز نوآوری در فرش دستباف ش��امل آگاهی و اطالعات طراح��ان ف��رش ، از فرش ایران و جهان و رونق ب��ازار بر تقویت انگیزه

نوآوری طراحان و نقاشان فرش دستباف می افزاید .در این راستا ، تهیه ی نقشه های فرش در سه مسیر کلی منشعب گشته

و در هر مسیر نیز شامل بخش های متفاوتی می شود .

روش اول: "احیا و بازبافی نقش��ه ها "می باشد که خود شامل زیر گروه های دیگری است :

الف( احیا به هدف تهیه نمونه ی اسنادی ب( احیا به هدف پاسخگویی به سفارش ها ج ( احیای نقشه ها به هدف تنوع در تولید

روش دوم: بازنگری در نقشه ها :الف( بازنگری در شکل نقشمایه ها و تبدیل آن به نقشمایه ای کامل و زیبا ب ( بازنگری در س��اختارها یا طرح ها و رسیدن به طرحی سامان یافته

و کامل ج ( بازنگری در ابعاد طرح ها و بدنبال آن تغییر نس��بی ترکیب طرح ها

به تناسب ابعاد د ( بازنگ��ری در رن��گ بندی و تغییر جزییات رنگ آمیزی و رس��یدن به

ترکیب رنگ مطلوب

روش سوم: نوآوری )ابداع(:الف( نوآوری ساختار یا طرح جدید

ب ( نوآوری در رنگ پردازی و ترکیب بندی رنگج( نوآوری نقشمایه ها یا ترکیبات نقشمایه ای

د( نوآوری صورت ها یا روایت های جدید از طرح های معموله�(تلفیق برای نوآوری

در نتیجه هر نوآوری باید از روش و شیوه ی خاصی منشعب شده، دارای شرایط خاص باشد و طریق صحیح را طی کند تا بتوان آن را یک نوآوری موفق دانس��ت و برای آن ارزش قائل گردید. خصوصا در جوامع سنتی ، هر نوآوری مورد پسند عموم قرار نمی گیرد و اغلب آثاری قابل تحسین

اند که ریشه هایی از فرهنگ آن جامعه را در بطن خود داشته باشند .

تـنــوع تجارب نــوآوری در فرش ایران

این مقاله توسط مجید نیکویی استاد دانشگاه هرن در هفته پژوهش به صورت ویدئو کنفرانس ارائه شده که چکیده ایی از آن در اینجا آمده است.

13 12

پای�یز 90 پای�یز 90

چک�یدهنام ش��یر و تصویر ش��یر از دیرباز بر هر س��طح تاثیرپذی��ر اعم از کاغذ ، س��فال ، س��نگ، گچ، پارچه و فرش و ... نقش بس��ته است و تحقیق در زمینه ی پیدایش و گسترش این اسطوره از گذش��ته تا کنون در تمامی ش��اخه های هنری زمینه گسترده ای را می طلبد . پژوهش در باب ش��یر و ارتباط این اسطوره با عقاید و پیوستگی هم��واره ی آن با بافته ه��ا ، موجب می گردد تا س��اختار و آداب و رس��وم ایلی کشور خود را بهتر شناخته و برای تحلیل نقوش بافته شده بر

سطوح ، دالیلی منطقی بیان نماییم.از جمله عوامل مهم در ظهور نقوش اس��طوره ای بر قالیچه های عشایری می توان موارد زیر

را برشمرد:الف-باورهای جمعی ب- باورهای فردی

ج-دالیل محیطی )تأثیر و تأثر(

د-تجلی آداب معنویه – حوادث تاریخی

و- ادیان کهن ز- ادیان امروز

از جمل��ه نتایج این پژوهش می تواند روش��ن ساختن دیدگاه ها نسبت به نقوش اسطوره ای قبایل باش��د تا بتوان با نگاهی عمیق به نقوش نگریست و درباره ی آنها قضاوت صحیح نمود.

واژگان کلیدی: هنر، ایل، قشقایی، نقش، شیر

دیباچهقال��ی ای��ران ب��رای هم��گان ش��ناخته ش��ده می باشد و همه ارزش ساختاری و هنری آن را می دانند. علیرغم آنکه امروزه بازارهای جهانی فرش را کش��ورهای دیگری اشغال نموده اند و فرصت��ی برای تنفس ک��ردن فرش های ایران باقی نگذاش��ته اند فرش ایران��ی هنوز هم در دل آسمان هنر می درخشد. چراکه فرش ایران

هنری صنعتی و تحمیلی نبوده و ریشه در سنت ها و آداب هنری مردمان عزیز و سخت کوش کشورمان دارد. مردمان کشور ما تا به حال هیچ گاه برای اشغال نمودن بازارهای جهانی، ارزش های هنری ایرانی را تخریب ننموده و بر ریشه ی هنر خود تیش��ه نزده اند. البته منکر آن نمی توان ش��د ک��ه در دوره هایی خاص برای جلب توجه بیش��تر غربیان به بازار فرش ایران، فرش دس��تباف از ارزش های هنری اش کاسته شد، اما هیچ گاه و هیچ لحظه فرش هایی که در دل ک��وه ها و کنج خانه های روس��تاها و برای دل مردم بافته می شدند، از رشد بازنمانده اند و در هر گوش��ه ای از تاریخ که برویم؛ اگر از شهرها دور ش��ویم و به دل روستاها قدم بگذاریم هیچ

گاه ای�ن صنعت را در رک�ود ن�می بینیم.در ای��ن میان هن��ر مردمان عش��ایر از جایگاه خ��اص و وی��ژه ای برخوردار بوده و هس��ت و همیش��ه نگاه غیر ایرانی��ان را به خود مجذوب

بافته هایی در نقش شـري"بررسی نقش شیر در قالیچه های عشایری منطقه فارس"

ساخته است. هنر این مردمان عزیز همواره تفکر برانگیز بوده و به دور از آلودگی های شهری است . آنچه اینان ارائه می کنند در یک کالم "هنر ناب" اس��ت و چشم بصیرت می خواهد تا درک شود. اما این هنر بر دل و جان هرکس��ی که چشم و دلی زالل داش��ته باشد می نشیند .اخیرا در حال ترجمه ی متنی بودم که نکته ای مرا سخت مجذوب خود ساخت و آن ه��م این بود که قبل از جنگ جهانی دوم )1938میالدی( در اتریش ی��ک دکتر روانکاو از نقوش فرش های قش��قائیان برای آرامش دادن به بیمارانش اس��تفاده می کرده اس��ت و در اینجاس��ت که قلم از توصیف

بازمی ماند.از توصیف��ات عمومی که بگذریم، توصیفات و رمزگش��ایی ریز نقش ها کمتر صورت گرفته است. هرچند تالش هنرمندان و پژوهشگران بزرگ کش��ور چون پرویز تناولی، سیروس پرهام، تورج ژوله و ... شایسته تقدیر اس��ت؛ اما آنچه که بیشتر راجع به آن پرداخته شده، کلیات و شیوه های بافت بوده اس��ت. قالی های پر رمز و راز عش��ایری، منابع الهامات غنی

ای هستند که هر گره ی آن ها احساس خاصی را تداعی می نماید .البته کامال بدیهی اس��ت که رمزگش��ایی دقیق این نقوش کار ه�رکس نیست و ه�رکس نمی تواند ب�نا به برداشت خ�ود ن�ظریه ای از یک نقش ارائه دهد. زیرا این امر نه تنها راهگش��ا نیس��ت بلکه ممکن است خوانن��دگان را در مس��یری غلط پیش ببرد. اما اگر بررس��ی های عمیق تر ،خصوصا توس��ط پژوهش��گران داخلی انجام ش��ود چه بسا بسیاری از گره های کور فرهنگی و هنری را باز کند. پژوهش��گران داخلی به دلیل مأنوس بودن بیش��تر با تمدن و فرهنگ و زبان کش��ور به�تر می توانند

راهگشا باشند.از جمله نقوشی که عشایر به طور جلوه کننده ای به آن می پردازند، نقش ش��یر اس��ت که از زمان های قدیم تاکنون بدون وقفه بافته شده است و هر چه که بدون وقفه در تاریخ تکرار ش��ود، نش��ان از پیامی خاص دارد

که باید بررسی گردد. نقش اجتماعی زنان

زنان در اقتصاد ایل نقش حساس��ی دارند؛ قالیبافی، قسمت مهمی از کار دامداری و کوچ، بخش��ی از کار کش��اورزی و جنگل کاوی به دوش آن

هاست . )عبداهلل شهبازی، همان، ص 149(زنان در پش��م ریس��ی و نخ تابی، بافندگی )گلیم ، جاجیم، گبه، لت)تکه( های س��یاه چادر، و اسباب و وس��ایل گلیم باف و پوشاک های بافتنی(، دوخت و دوز، سوزن دوزی، رنگرزی، ساختن اسباب و ابزار پوستی مانند مش��ک و کیسه و برخی کارهای دستی دیگر مهارت و ورزیدگی دارند و

به آن ه�ا م�ی پردازند. )علی بلوکباشی، همان، ص55(ذهن یک زن بافنده قش��قایی درست شبیه آینه است که نقش خطوط را از بیرون می گیرد و روی اثر خود منعکس می سازد. امروزه وقتی تداوم و قدم��ت اش��کال و نقوش پرندگان و جانوران را بر فرش قش��قایی می بینیم متوجه می شویم که هنر و هنرمند چیزی نیست که بتوان همچون متاعی از دس��ت کس��ی بگیرند ، اینها یادگار کهنسالی است که دست به دست و سینه به سینه گشته و ارمغانی از اندیشه های دور و دراز آنهاست.ردپای ایل پویای قش��قایی فرهنگی پایا است فرهنگی به درازای تاریخ

بشریت. )منوچهر کیانی، اسفند 1377(زنان همراه با کودکان در رشته کردن پشم همکاری می کنند و به هنگام

کار شعر می خوانند:دستم چون دست شیر باد، ای شیر بیا به کمک من

کمک رسان ندارم، زحمات بر دوش من است، ای شیر کمکم کن)منوچهر کیانی، همان، ص30(

هنرمن��دان ایل در حین بافتن ، نقوش را طرح و خلق می کنند و هنرمند

سپیده طراوتی محجوبی :.

15 14

پای�یز 90 پای�یز 90

خ��ود نمی داند ک��ه هنرمند اس��ت . )منوچهر کیانی ، همان ، ص28(

نقش ها و نگاره هاتمام��ی حیواناتی که در قالی ه��ا حضور دارند ، بی��ن آن ه��ا و مردم "روابط عاطفی" اس��ت.

)منوچهر کیانی ، همان ، ص67(هم چنین رمزگشایی عمده طرح ها و نقشمایه ها نش��ان داده اس��ت که از چنان ریش��ه های اعتقادی و مقدس��ی برخوردارند ک��ه هیچ گاه تغیی��ر و تزلزل��ی در محتوای آن ه��ا راه نیافته و ان��دک تغیی��رات را م��ی توان نو اندیش��ی و ابتکاراتی دانس��ت که با شیوه های متعدد ذوق

آزمایی به عرصه ی ظهور رسیده اند. )تورج ژوله، تابستان 1381، ص6(

ن�ق��ش ها و نگاره ها ی اصیل ای�لی از عوامل اعتبار ایل به خصوص ایل هایی چون قشقایی می باش��د. آن ها س��ال های س��ال روی این نق��ش ها کار کرده و از نی��اکان خود به یادگار گرفت��ه اند که نمونه ی ای��ن نگاره ها در دیگر صنایع دس��تی آنان نیز مش��اهده می شود. آن ه��ا از میان نگاره های ن��و و کهنه، هنرمندانه ترین را پیاده می کنند . همانطور که درنا: نشان درازی عمر، ققن��وس: عالمت جاودانگی، آهو: نشان خوشبختی، شانه: نمونه پاکی و پاکیزگی و ش��یر: نگهبان و محافظ پرستشگاه می باشد.

)منوچهر کیانی، همان، ص43(سمبل ها، باورها، ریشه های فلسفی

قدمت دس��تبافته های عشایری به تاریخ ایل و قومی��ت آن ها باز می گردد . چون اغلب نگاره ها و نقش های آنان الهام از ایران باستان دارد، می توان گفت ریش��ه ی این هنر در" فلس��فه

وجودی" آن هاست. )منوچهر کیانی ، همان ، ص40(

الف-باورهای جمعیش��کار: ایالتی ها به شکار عالقه مندند، شکار بزرگترین نش��انه دالوری و شهامت واالی فرد

است . ش��کار قوچ ، پلنگ ، خرس و حتی شیر در میان ایل قش��قایی به رقابت کش��یده شده اس��ت . از کسانی که عشق و عالقه ی فراوان به شکار شیر داشته اند ، "داراب خان" قشقایی است. این فرد در هنگام شکار هیچ گاه از پشت به ش��یر حمله نمی کرده و گویا بچه شیری را در منزل بزرگ کرده و آنقدر با آن مانوس شده که همیش��ه در س��فر ها همراه وی بوده است.

)منوچهر کیانی ، همان ، ص67(ب- باورهای فردی

بافندگان قالی ها قصد داش��ته اند به شیوه ای خاص و کامال شخصی، احساس خود را نسبت به کس��ی که برایش قالی می بافند بیان کنند.

)پرویز تناولی، شهریور 1369، ص4(.ش��یر همواره جانور محبوب هنرمندان قشقایی بوده اس��ت )محمد صادقی فسایی، اردیبهشت

1371،ص9(قالی ها و قالیچه ها همیشه جنبه ی اقتصادی نداش��ته و اغلب برای نیاز های درونی و داخلی ایل نیز مصرف می شده، خصوصا آنکه بسیاری از این قالیچه ها به دس��ت دختران ایل و برای تهیه ی جهیزیه بافته می ش��ده است . بنابراین ذوق هنری ش��خصی و طبع خ��الق زنان ایل بر فرش ها غالب می ش��ود. عش��ایر مردمانی هس��تند که خودش��ان نی�از خ��ود را برط�رف می کنند و تا چند س��ال اخیر نیازی به شهرها نداشتند، بنابراین تمامی نقوش بر پایه ی ذوق

و سلیقه ی بافنده بوده است.)منوچهرکیانی ، همان، ص44(

ج-دالیل محیطی )تأثیر و تأثر(تأثیر پذیری

تأثیر پذیری نقش شیر را به عنوان یک سمبل مه��م در قالی ه��ا می توان وابس��ته به محیط زندگ��ی و تأثی��ر محیط زندگی ب��ر نقش قالی دانس��ت . بر اس��اس نوش��ته های "فارسنامه ناص��ری"، جنگل های فارس مرکز ش��یر بوده

اس��ت و مثال های زیادی از شیر و مبارزه ی با آن در فرهنگ مردم ایالت وجود دارد. )منوچهر

کیانی، همان، ص66(از نقطه نظر جغرافیایی، کوهمره سلس��له جبال وسیعی است در استان فارس که در آن روستاها و قبایل کوه نشین متعددی وجود دارند . آنچنان که در کتب تاریخی مذکور است، آخرین نقطه ای که در آن جا شیر دیده شده است، کوهمره )دش��ت ارژن( بوده اس��ت. همچنین فارس از مناطق مهم مسکونی باستانی است پس امکان رویت ش��یر از دیرباز ب��رای مردم ایالت فراهم بوده است )عبداهلل ش��هبازی، همان، ص43 و

)47تأثیر گذاری

تأثیر گذاری نقش شیر بر محیط را می توان با توجه به این مطلب روش��ن س��اخت که داشتن گبه ش��یری عالوه بر استفاده به عنوان فرش ، نش��انه ی سخاوت و بی باکی و برازندگی بوده

و جلوه ای خاص به چادر می دهد.)منوچهر کیانی، همان، ص66(

نقش "وزیر مخصوص" و "گبه های ش��یری" و دیگ��ر بافته ها با بیش از 150 س��ال قدمت، ام��روزه در اغل��ب م��وزه ه��ا دیده می ش��ود.

)منوچهر کیانی، همان، ص47(منوچه��ر کیان��ی در کتاب خود از زب��ان پرویز تناولی نقل می کند: ))شیر از زمان های قدیم، م��ورد عالق��ه ی ایرانیان به خص��وص مردم فارس بوده اس��ت و از طریق س��که ها و مهر ها و شیرهای سنگی و نیز دیگر نقوش سنگی )که نمونه آن را در سنگفرش های امروز شیراز مشاهده نمودیم( بستگی خود را با گذشته حفظ می کند و با گبه های ش��یری به داخل چادرها و زندگ��ی مردم راه می یابد . مصرف گبه های ش��یری معموال روی قالیچه ها و در وسط چادر است. دیدن آن ها در میان دش�تها و کوه های بی�کران، برازندگی و جلوه ی خاصی به فضای

چادرها می دهد و عالوه بر نگهبانی از چادر، نش��انی از دلیری و غرور صاحب چادر است((.

)منوچهر کیانی ، همان ، ص67(د-تجلی آداب معنوی

شیر سمبل سلطنتی و نشانه ای است از "شجاعت" و "قدرت" . قدمت ش��یر سلطنتی دست کم به سه هزار س��ال پیش باز میگردد . مجسمه های این حیوان که در آذربایجان یافت شده ، مربوط به هزار سال قبل از میالد است . این سنت تا زمان ما همچنان ادامه یافته ، هرچند که کاربرد شیر دیگر منحصر به پادشاهان و ش��اهزادگان نیست و افراد طبقات پایین تر نیز از این رس��م بهره مند شده اند . شیرهای سنگی ایستاده ای که طی قرن گذش��ته علیرغم منع مجسمه سازی در مذهب اس��الم در منطقه فارس و نقاط دیگر بر مقبره دالوران نامدار ساخته شده اند، بارزترین نمونه ی این رسم جدید است. این شیر های سنگی به همان شیوه ی س��اده و در عین حال پر سطوت قالی های شیری س��اخته شده اند و بنابراین منش��ا شیر های سنگی و گبه های شیری همان سنت دیرین باستانی است که ب��ه صورت های دیگر و در زمینه های دیگر فرهنگ مردم نیز احیا شده است . )پرویز تناولی ،همان ، ص4(

ه – حوادث تاریخیپروی��ز تناولی در کت��اب قالیچه ه��ای تصویری می نویس��د : "می توان پذیرفت که به کارگیری ش��کل ش��یر به صورت همه جانبه و عمومیت دادن مجدد به آن در بعد از اسالم ، در زمان صفویان بوده است .." .عالق��ه خاص ایرانی��ان به حضرت عل��ی )ع( که در ش��جاعت و ش��هامت او را به ش��یر مثل م��ی زنند و ش��یر خدا از القاب آن حضرت است می تواند از علل رواج این نقش بر قالی ها بوده باشد . شیر و خورشید به طور رس��می در زمان محمد ش��اه قاجار و از سال

1252ه�..ق نشان پرچم ایران شد.

و- ادیان کهنمی�ترائیسم

در آثار زبان فارس��ی و ادبیات ایرانی که خود دنباله ی فرهنگ باس��تانی ایران اس��ت، نیلوفر نماد خورش��ید

پرستی و گل خورشید)=مهر( است.زایش مهر از میان گل نیلوفر

شیر نماد عدالتدر آیین مهرپرس��تی شیر نماینده ی ایزد مهر و مظهر عدالت او در جهان مادی اس��ت . همچنین نام مرتبه

چهارم از مراحل هفتگانه مهرپرستی نیز می باشد .آفتاب شیر سوار

آن هنگام��ی که خورش��ید در خانه ی ش��یر قرار می گی��رد ، برج پنجم فلکی اس��ت و آن ب��ا ماه م�رداد تط��بیق می کند. در این ماه ، خورشید در عین تابش و گرماس��ت و این نهایت ف��ر و طلعت آفتاب و کمال طبیعت می باش��د. از این روی ، تقارن شیر و خورشید در فرهنگ مهرپرس��تی نش��ان مس��اوات و برقراری

عدالت در پناه قدرت است.شیر نماد مددکاری

ش��یر به عن��وان نماد مه��ر در جهان خاک��ی، برقرار کننده ی خواس��ته های مهر است. خواسته های مهر همانگونه که در آیین میترائیس��م معلوم است، عدالت و مس��اوات میان مردم و عدم بهره کشی و حمایت از بینوایان است. گذشته از این شیر مردار خوار نیست و ذخیره هم نمی کند و کم خوراک است؛ دیگران را در آنچه دارد با خود ش��ریک می کند و از حاصل دسترنج دیگران نمی خورد. این همین چیزی اس��ت که جامعه

مهرپرستی خواستار آن است."خوی شیران پذیر با صولت/همچو گربه مباش دون

همت"قابوسنامه ص 3

)دکت��ر جواد برومند س��عید ،1381، ص176 و 177و )180

در آثار بازمان��ده از فرهنگ ایران، نش��انه هایی از اینک��ه گل نیلوفر، نم��اد خورش��ید و گل خورش��ید پرستی است، دیده می شود. گمان می رود قرارداد این نماد به دوران جمش��ید و به آیین ه��ای مذهبی مهرپرستان مربوط می شود. یعنی ب��ه دورانی که مردم باور داش��تند خورشید و دیگر ستارگان آسمانی در رش��د و تکوین موجودات زنده وجان��دار ک��ره ی زمی��ن تاثیر و دخالت دارند . و یا به عبارت دیگر، سرنوش��ت کره ی زمین در دست

ستارگان آسمانی است."گفتم به الله وگل، روی توکه داد

رنگ؟ گفت���ا دهد به الل��ه و گل، رنگ

ماهت�اب"دیوان عنصری ص10

ب��ه داری��وش ش��اه هخامنش��ی منظورنشان دادن پهلوانی و قدرت بدنی خود به جنگ ش��یر می رود. از آن جمله ُمه��ر داریوش، دارای تصویری است که در حال کشتن ش��یر با کمان است. بر روی ُم�هر دیگ��ری ک��ه داریوش ب��ه رئیس تشریفات اش داده، دو شیر کشته را به دست خود گرفته است. )جواد برومند س��عید، هم��ان، ص174 و

)175

17 16

پای�یز 90 پای�یز 90

ز- ادیان امروزآیین حق

گروهی از مردم ایالت و عشایر اهل حق هستند . راه و رسم آیین آن ها به "آیین حق" معروف است .این آیین برگرفته از عقاید و باورها و سنت های پیش از اسالم و عقاید و سنت های رایج میان غلو کنندگان درباره

ی جاه و مقام حضرت علی)ع( است .برخ��ی این آیین را تداوم "آیین مهری" ب��ا اختالف و ناهماهنگی هایی متاثر از ش��رایط زمانی و مکانی دانس��ته اند و مدعی اند که ستایشگری حضرت علی)ع( در ایران اس��المی جایگزین ستایشگری مهر سوشیانس

شده است. )علی بلوکباشی، همان، ص 96-95(می توان پنداش��ت که استفاده از نقش ش��یر در قالیچه ها ارتباط با دین

بافندگان داشته باشد.

نتیجه گیریهمانطور که مش��اهده گردید ، نقش شیر چه بصورت کاماًل واقعی و چه کام��اًل تجری��دی، از زمان های قدیم تا کنون ب��ر بافته ها حضور مداوم داش��ته است. اما آنچه جالب توجه است این است که این نقش ها اغلب س��اختاری غیررئالیستی داشته و دارند و این نشأت گرفته از همان شیوه ی بافت ذهنی است که ویژگی های آن را برشمردیم. همچنین شیوه ی آینه وار عمل کردن را تا به امروز نیز می توان مش��اهده نمود و آن هم نقوش ویژه ای از تخت جمش��ید هستند که هر چشم تیز بینی می تواند

این نقوش را هرچند کوچک، تش��خیص داده و آن ها را با محیط زندگی عشایر )فارس( تطابق دهد.

نکت��ه ی جال��ب دیگری که می توان به آن اش��اره نمود، تاثیر نظام مرد س��االری و پدر تباری اس��ت که بر ف�رش ها ن�مایان گشته است. گرچه بافندگان عش��ایری اکثراً بانوان هس��تند اما چون در نظامی با بافت مرد س��االری زندگی م��ی کنند، می توان احتمال داد ک��ه کتیبه هایی با نام مردان و یا تصویرش��یر نمی تواند خالی از دالیل س��اختاری نظام زندگی

آنان باشد.از هم��ه مطالب که بگذریم آنچه در نهایت می توان گفت آن اس��ت که نقش زنندگان عش��ایری ، همگی خلف راس��تین هنرمندان پیش از خود می باش��ند و نقاش و طراح و بافنده ی ایرانی هیچ گاه س��عی نداشته تا آن چی��ز که در دنیای مادی می بین��د را عینًا بازتاب دهد و همواره هنر و معنویت برای او ممزوج بوده اند. هنرمند ایرانی همواره جوهر آنچه در هستی موجود است را با تخیالت خود در می آمیزد و آنچه پدید می آورد نقشی است معنوی که این نقش می تواند بر زمینه بوم نقاشی، قلمزنی،

طراحی، تذهیب، منبت، گلیم، قالی و ... جای بگیرد.

__________________منبع:

قرآن کریمشهبازی ، عبداهلل . ایل ناشناخته . تهران

: نشر نی ، 1366.بلوکباش��ی ، علی . جامعه ایلی در ایران .

نشر دفتر پژوهش های فرهنگیکیانی ، منوچهر . کوچ با عشق شقایق .

نشر نگارستان ، 1377.صادق��ی فس��ایی ، محمد . ب��ا تار و پود

عشق . انتشارات نگار ، 1371.برومن��د س��عید ، ج��واد . تخت جمش��ید پرستشگاه خورش��ید . نشر موسسه عماد کرمانی و میراث فرهنگی اس��تان فارس

. 1381 ،ژوله ، تورج . طرح و نقش در قالی )نکته ه��ا و گفته ه��ا ( . تهیه ش��ده در بخش

تحقیقاتی طرح و نقشه ، 1381 .تناول��ی ، پروی��ز . قالیچه های ش��یری فارس . موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه

تهران ، 1369 .

19 18

پای�یز 90 پای�یز 90

چک�یده : فرش هنر زنده و ایرانی اس��ت که دارای قدمت بس��یار بوده و از دیرباز به عنوان تحفه ای گرانمایه به حس��اب می آمده است و همواره توانسته شکوه و جالل خود را در گذر ایام حفط نماید . و حتی پس از ورود اسالم به ایران و اس��الم آوردن ایرانیان ، هنر فرش بافی خود را با آداب اسالم

تطبیق داده و به عنوان هنری اسالمی مطرح می گردد. در فراز و نش��یب های تاریخ سیاس��ی اجتماعی ایران ، هنر فرشبافی نیز همچون س��ایر هنرهای زمان خود دس��ت خوش تغییر و تحوالتی گشته اس��ت. در دوران قاج��ار که یک��ی از مهمترین و پرفراز و نش��یب ترین دوران های حکومتی ایران اس��ت، فرش نیز دچار تحوالت گس��ترده ای شده است. قسمتی از این تحوالت که با ورود عکاسی به ایران آغاز می گ��ردد، زمینه ای را ب��رای تأثیرپذیری و تأثیرگذاری این دو هنر به ظاهر مجزا نس��بت به یکدیگر فراهم می کند. پرسشی که در این فرصت قابل

طرح و بررسی است این است که :»هنرعکاسی چه تأثیرات مهمی بر فرش ایران گذاشته است و چگونه ؟«بدیهی اس��ت به عنوان پرسشی مکمل می توان از چگونگی تأثیرگذاری فرش ایران بر هنر عکاس��ی در حوزه جغرافیایی این س��رزمین نیز سخن

گفت. واژگان کلیدی: قاجار، قالیچه های تصویری، عکاسی، فرش

- تأثیر عکاسی بر فرش های دوران قاجار :تاریخ عکاس��ی در ایران ، تقریبًا پیش��ینه ای همپای ظهور این پدیده در جهان دارد. سیر پیدایی و تحول این پدیده در ایران که با حمایت خاص ش��خص ناصرالدین شاه همراه بوده است ، موجب رشد ، ترقی و توسعه

این فن و هنر در سال های آغازین خود در ایران شده است. با ورود عکاس��ی به ایران پس از چندی شاهد تأثیرات این هنر بر سایر هنره��ا از جمله هنر صنعت فرش هس��تیم . نفوذ تصویر بر روی فرش ، کندتر از س��ایر هنرها بوده زیرا قالی وسیله ای بود برای استفاده روزمره در خان��ه و هم برای عبادت در مس��اجد ، با این حال اولین نش��انه های موضوع��ات تصویری در قرون 10 و 11 هجری قمری بر روی برخی از قالی ها پدید آمد. عکاس��ی در این دوران )قاجار( تغییراتی را در عملکرد ف��رش ها به وج��ود آورد به گونه ای که ف��رش از جنبه کاربردی ِصرف

خارج شده و جنبه های تزئینی نیز به خود می گیرد. نص��ب قالیچ��ه و از جمل��ه آن قالیچ��ه های تصویری ب��ر روی دیوار، دگرگونی هایی را در کاربرد فرش به وجود آورده. این کاربرد تازه، قالیچه را از روی زمی��ن و زی��ر پا به روی دیوار منتقل ک��رد و آن را به صورت

تابلوی نقاشی درآورد. از تأثی��رات دیگ��ر عکاس��ی بر فرش ایج��اد تغییراتی در ط��رح و نقش فرش ها اس��ت. به طوریکه باید گفت ، عکس و عکاس��ی موجب شد تا

موضوع��ات تازه ای وارد هنرهای تصویری دوران قاجار ش��ود. این تأثیر گذاری در قالیچه های نقش شاهی، فرش های مشروطه و سایر قالیچه های تصویری دیده می ش��ود. در بین قالیچه های ش��اهی ، تصویر هیچ پادش��اهی به اندازه تصویر احمد شاه مورد استفاده قالیبافان نقاط مختلف

کشور قرار نگرفته است. منشأ الهام همه این قالیچه ها ، عکس است. از مهمتری��ن رخ دادهای اواخر دوره قاجار وقوع انقالب مش��روطه بود. در طول انقالب مشروطه ، عکاسی نیز حضوری فعال داشت و شخصّیت های سیاس��ی و انقالبی در گیر در این واقعه ، عکس خویش را با فرش ه��ای زیبایی به تاریخ س��پردند. این رخ داد به یقین در مطالعه توس��عه تصویر بافی در ایران و گرایش��ات آن فصل مهمی اس��ت ، که باید مورد

توجه محققان قرار گیرد. - تأثیر فرش بر عکس های دوران قاجار :

با رواج عکاسی در ایران پس از مدتی شاهد ورود عناصر تزئینی اروپایی به تقلید از آثار نقاش��ی و عکاسی غربی در زمینه عکس ها هستیم. پرده های نقاش��ی شده ، نرده های چوبی ، میز کوچک و صندلی و مبل های اش��رافی از جمله وسایلی هستند که به تدریج وارد عکس های آن زمان

شدند. که این ها همه نش��ان دهنده میزان غرب زدگی ایران در آن زمان است که از شخص شاه شروع شده وتا سطح عامه مردم رسیده بود . در چنین

اوضاعی که ایرانی ها مس��ت و ش��یفته هر آنچه که از جانب غرب است ش��ده بودند ، نفوذ عناصر ایرانی از جمله ف��رش به عنوان یکی از اصلی تری��ن عناصر تزئینی در نماه��ا و تزئینات به درون کادر عکس ها در آن زمان کاری بس گران و س��تودنی است که با تمام این ها باز هم ردپای غربزدگی در آن دیده می شود. به طوری که اگر شوق غربی ها در ارزش گذاری و استفاده از فرش ایرانی نبود ، شاید فرش ایرانی به این سرعت وارد عک��س ه��ای آن زمان نمی گردید و این چنین ش��ناخته و ماندگار

نمی شد.در کل باید گفت تأثیر فرش نه بر فن عکاس��ی ، بلکه در عکس هاست. به طوری که عکس ها از حالت غربی خارج ش��ده و رنگ و بوی ایرانی به خود گرفته اند ، که این تغییر رویه و بومی سازی عکس ها در جامعه غرب زده ایران آن دوره کاری مهم و ارزشمند است ، که این خود یکی از عواملی اس��ت که موجب ماندگاری فرش ایران در طول تاریخ گردیده

است. - نتیجه :

فرش هنر زنده ایس��ت که با زندگی پیوندی مستقیم دارد و همانند هر موج��ود زنده ای از عوامل محیطی تأثیر م��ی گیرد و بر آن ها تأثیر می گذارد. آنچه در زمینه تأثیرات متقابل فرش و عکاس��ی بیان ش��د ، دلیل

مضاعفی بر این امر می باشد. با بررس��ی طرح های فرش هر س��رزمین در دوره های گوناگون ، می توان مجموعه اطالعات مفیدی از وجوه مختلف زندگی را استخراج کرد. و با بررسی وضعّیت اجتماعی و اقتصادی هر دوره ، به برخی دالیل مهم صع��ود یا افول هنر فرش��بافی پی برد ، و این همه نش��ان دهنده ارتباط

تنگاتنگ هنرصنعت فرش با وجوه مختلف زندگی است . توجه به این ویژگی مهم ما را بر آن می دارد تا به عنوان کسانی که در زمینه هنر صنعت فرش به فعالّیت مشغولیم ، حوزه نگاه مان را گسترش دهیم و بکوشیم از ظرفیت های گوناگون این هنر بیشترین بهره برداری را به عمل آوریم و نسبت به تحوالت محیطی حساس بوده و پایبندی به سنت ها ما را از توجه به مختصات زندگی دوران خود بازندارد و آن را به سرنوش��ت برخی هنر های سنتی گرفتار نکند . همان گونه که در مقطع

زهرا اردکانی موقتی :.

21 20

پای�یز 90 پای�یز 90

زمانی ورود هنر عکاس��ی به ایران ، س��نت گرایی افراطی می توانست مانع ایجاد هر نوع ارتباطی میان هنر فرش و هنر نو ظهور عکاس��ی شود و خللی در مسیر حرکت تکاملی و

نوین هنر فرش ایجاد کند. این س��خن به معنای قدر ناشناس��ی نسبت به سنت های ارزشمند ایران در حوزه فرش نیس��ت. چه آنکه باید در س��ایه سنت ها به نوآوری رس��ید. این سخن تأکید دوباره ای بر

لزوم زنده بودن سنت ها است ، چرا که فرش هنر زندگی است.______________________________________________

منابع :تناولی ، پرویز . قالیچه های تصویری ایران . تهران: انتشارات سروش ، 1368.

ژوله ، تورج .شناخت نمونه هایی از فرش ایران . تهران:شرکت سهامی فرش ایران.طهماسب پور ، محمدرضا . ناصرالدین ، شاِه عکاس . تهران : نشر تاریخ ایران ، 1381.

تناولی ، پرویز . " صندلی در هنر ایران " ، هنر و مردم . 8 . 1387.کش��اورز افش��ار ، مهدی . » بررس��ی قالیچه های تصویری قرون 13 و 14 هجری قمری ایران با موضوع تصویر انسان موجود در موزه فرش ایران « ؛ پایان نامه کارشناسی ارشد ؛ تهران : دانشگاه هنر ، 1386.

ستاری ، محمد . » بررسی تطبیقی میان آثار آقارضا اقبال السلطنه ، اولین عکاس حرفه ای ایران و تنی از معاصرین وی در جهان « ؛ پایان نامه دکتری ؛ تهران: دانشگاه هنر ، 1383

23 22

پای�یز 90 پای�یز 90

شکار شاهانهنگاهی به فرش ترنج و لچک موزه پولدی پتزولی میالن

خاستگاه اصلی فرش شکارگاه موزه میالن به درستی معلوم نیست. اولین بار در سال 1890 در سیاهه اموال کاخ کوئیریناله اقامتگاه تابستانی پاپ گریگوری س��یزدهم از این فرش نام برده شده است. قرن های متمادی دربار پاپ با آثار ش��اخص و برجس��ته هنری و فرش های زیبا تزئین می یافت. در 1870 پس از آن که کوهنش��ینان پی��ه مونته، مقر پاپ را فتح کردند پیوس پنجم مجبور شد که کاخش را به پادشاه جدید واگذار کند. در 20 س��پتامبر 1870 هنگامی که پادش��اه جدید به مقر جدیدش منتقل می ش��د یک فهرست اموالی از وسایل کاخ به دست ژنرال کادورنا افتاد. در آن س��یاهه اموال هیچ اشاره ای به فرش ش��کار گاه نشده بود اما در سیاهه اموال دیگری که حکایت از قرارداد بین دو متصدی موزه و ژنرال کادورنا داش��ت از این فرش مفصال و با تمام ابعاد و جزئیاتش یاد ش��ده است. روایات شفاهی ) که اتوره مودیلیانی مدیر موزه پیناکوتا دی بررا از سال 1908 تا 1947، آنها را تائید می نماید( حکایت از این دارند که این فرش در 1870 در کوئیریناله، هنگامی که پیدا شد در وضعیتی نامناسب و تکه تکه بود و سپس با استفاده از تکنیک تاپستری در یک مکان وزمان نامعلوم مرمت گردید. آلس��اندرا موتوال مولفینو مدیر موزه پولدی پتزولی بر این باور اس��ت که مرمت این فرش توس��ط تاپستری بافان کاستالنی در فلوران��س صورت گرفته در حالیکه آرتور اوپهام پوپ معتقد اس��ت که پیترو جنتیلی که اهل روم بود این مهم را انجام داده اس��ت. ش��اید بتوان علت اینکه این فرش در آن فهرست اموال اولیه نیامده است این دانست که فرش شکارگاه در وضعیت بسیار نا مناسبی قرار داشت و پس از آنکه مرمت شد در فهرس��ت اموال بعدی قرار گرفت. اما مهمترین هدفی که دولت س��اوویارد تعقیب می کرد عالوه بر انتق��ال پایتخت از واتیکان به رم آراس��تن کوئیریناله با اش��یائی نفیس بود که نه تنها از واتیکان بلکه از کاخهای س��لطنتی تورین، جنوا، فلوران��س و کاخ های فارنزی پارما و کولورنو تامین می گشت. یک فرض محتمل این است که قالی شکارگاه بین سالهای 1870 و 1889 از یکی از این اقامتگاهها به کوییریناله انتقال و دوباره سرهم گشته است. در 1895 در فهرست مبلمان پادشاهی مونتزا از این فرش در میان دکوراس��یون عمارت ویالرئاله ، باالخص اتاق ملکه مارگاریتا نام برده شده است. بعدها در یک فهرست اموال دیگر )1911-1908( به این فرش اش��اره می ش��ود. اگرچه اومبرتوی اول ویال رئاله را بسیار دوست می داشت ولی این کاخ در سال 1900 سالی که اومبرتوی اول توسط برشی آنارشیست کشته شد متروک گردید. در 1919 ویتوریو امانوئله س��وم این فرش را به دولت تحویل داد. در 1921 وزارت آموزش و پرورش آن را به موزه بررا به ودیعه گذاش��ت. اتوره مودیلیانی تصمیم به مذاکراتی گرف��ت تا این فرش را به موزه پولدی پتزولی منتقل نماید. موزه ای که در 1881 به خواهش ش��خصی به نام جیان جاکومو پولدی پتزولی بنا نهاده شده بود. این موزه مجموعه ای بسیار خوب ولی کوچک از فرش های خاوری و عتیقه داشت. مودیلیانی که جایی برای این فرش در بررا نداش��ت منطقی تر پنداشت که فرش شکارگاه را به موزه پولدی پتزولی الحاق نماید که این کار س��بب باال رفتن اهمیت موزه می ش��د باالخره در س��ال 1923 قالی شکارگاه را به مدت طوالنی به موزه امانت

دادند و این فرش در معرض نمایش عمومی گذاشته شد و از آن پس در ایتالیا و سایر کشور های دیگر به نمایش درآمد و سپس کنجکاوی هایی در باب منشاء این فرش مطرح گردید و باعث شد قصه ها و افسانه هایی چند در باب خاس��تگاه فرش مطرح شود. یکی از آن قصه ها این بود که این قالی توسط جرج پنجم به خانواده ساووی برای یک نمایشگاه قرض داده ش��ده بود که هیچ گاه آن نمایش��گاه برگزار نشد و آن قالی هیچگاه عودت داده نش��د. مطمئنا غنای تزئینات و اندازه بزرگ آن این فرضیه را مطرح می س��ازد که ورود این فرش ب��ه اروپا و ایتالیا نتیجه هدیه ای از جانب س��فیران دولت صفو