v. rodonaia l. vasakize m. qartuli ena 4saqmatsne.ge/wp-content/uploads/2018/07/qart-4.pdfmtvare rom...
TRANSCRIPT
qarTuli ena 4
moswavlis wignipirveli nawili
v. rodonaia l. vaSakiZe m. mirianaSvili a. arabuli
IV klasi
qarTuli ena
moswavlis wigni
pirveli nawili
v. rodonaia l. vaSakiZe m. mirianaSvili a. arabuli
saqarTvelos macne
grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da
mecnierebis saministros mier 2018 wels
qarTuli ena _ IV klasi pirveli nawili
moswavlis wigni
v. rodonaia, l. vaSakiZe, m. mirianaSvili, a. arabuli
© gamomcemloba `saqarTvelos macne~, 2018 © v. rodonaia, l. vaSakiZe, m. mirianaSvili, a. arabuli gamocemis weli da rigiToba 2003, 2009, 2011, 2018 weli
ISBN 978-9941-16-575-7
gamomcemloba `saqarTvelos macne~
mis: q. Tbilisi, e. maRalaSvilis q. #5
tel: 568105467; 574 400 857
el.fosta: [email protected], [email protected]://saqmatsne.ge
redaqtori _ nana suxitaSvilimxatvrebi _ Tamar jayeli nino afciauridamkabadonebeli _ lia moseSvili
3
sarCevi
saqarTveloo lamazo _ ana kalandaZe ................................................................................5
iakob gogebaSvili (mokle biografia) ..............................................................................9
`dedaena~ _ giorgi leoniZe ...................................................................................................... 11
bedniereba _ revaz inaniSvili ............................................................................................... 13
ocneba _ aleqsandre sajaia ....................................................................................................... 15
tyeSi _ nugzar SataiZe ........................................................................................................... 17
Semodgoma _ Tamaz bibiluri ..................................................................................................20
mze _ avTandil arabiZe ................................................................................................................ 21
irmisa _ xalxuri ..............................................................................................................................23
Cveni xevi _ revaz inaniSvili..................................................................................................28
bebriscixesTan _ oTar WilaZe ...............................................................................................33
kavTisxeveli meurmeebi _ vaxuSti kotetiSvili .......................................................38
Cemi rusTaveli _ nodar dumbaZe ......................................................................................... 41
ucxo moyme _ SoTa rusTaveli ............................................................................................ 44
warwera qarTvel mweralTa suraTebze _ giorgi leoniZe .........................46
gamocdis Semdeg _ akaki wereTeli ......................................................................................48
nana _ akaki wereTeli ...................................................................................................................50
interviu akaki wereTelTan _ iona meunargia ...................................................... 51
vin daTvalos _ akaki wereTeli .........................................................................................53
Zmani xerxeuliZeni _ iakob gogebaSvili ......................................................................55
amagis dafaseba _ avTandil arabiZe .................................................................................57
daviTis gamefeba _ a. arabiZe (istoriuli dokumentebis mixedviT) ...........59
Zveli adaTi _ nugzar SataiZe ...............................................................................................63
damiloceT, Zmebo _ ana kalandaZe .......................................................................................65
alilo _ anzor erqomaiSvili ................................................................................................66
yvelas! yvelas! yvelas! _ murman lebaniZe ......................................................................68
saTaguri _ vaJa-fSavela .............................................................................................................69
5
qari gimReris nanasa,
zRapars giambobs Wadari...
Zewnam alersiT amavso
eWvebiT naavadari...
saqarTveloo lamazo,
`sxva saqarTvelo sad ari?~
ca varskvlavebiT inTeba,
ca _ arca risi sadari...
mTvare rom amobrwyindeba,
guli gafrenad mzad aris...
dideba, Seni dideba,
`sxva saqarTvelo sad ari?~
mindvrebi, qarTlis mindvrebi,
qedebi mxargaSlilebi...
mTaSi _ tye danabindebi,
tyeSi _ qorbuda irmebi...
barad Srialebs Wadari,
mzes umRerian Citebi...
mxarev mosilo didebiT,
`sxva saqarTvelo sad ari?~
ana kalandaZe
saqarTveloo lamazo
1. rogor gesmis gamonaTqvami: `sxva sa qar Tvelo sad ari?!~
(SearCie swori pasuxi)
1. saqarTvelo yvela qveyanaze mSvenieria.
2. saqarTvelo qarTvelisaTvis yvelaze Zvirfasi qveyanaa.
3. saqarTvelo yvelaze didi qveyanaa.
2. moZebne leqsSi da waikiTxe is frazebi, romlebSic Cans, Tu ra grZno bebs aRZravs mSobliuri buneba poetSi.
Zewna _ xe, tiri fis saxeoba.
eWvebiT naavadari _ eWvebiT Sepyro bili.
sadari _ Sesadare beli.
danabindebi _ dabu ruli.
qorbuda _ didrqe biani (iremi).
sityvis skivri
6
3. yuradRebiT waikiTxe winadadebebi. ra aris brWyalebSi Casmuli da ratom?
qarTuli poeziis yvela moyvarulma icis akaki wereTlis striqonebi:
`Conguri saqarTveloa,
simebi Cven varT yvelao~.
ilia WavWavaZem Tavis erT-erT moTxrobas waumZRvara andaza: `moyvares
pirSi uZraxe, mters _ pirs ukanao~.
sxva saqarTvelo sad ari,
romeli kuTxe qveynisa?!
eri guladi, puradi,
mebrZoli Savis bedisa?!
SavTa droT vera Sescvales
mis guli andamatisa,
igiv mxne, igiv mRerali,
moyvare Tavis miwisa...
grigol orbeliani
brWyalebi
ana kalandaZis leqsis erT-erTi striqoni brWyalebSi aris Cas-
muli: `sxva saqarTvelo sad ari~.
teqsts brWyalebSi maSin svamen, rodesac igi sxvas ekuTvnis.
kidev erTxel waikiTxeT nawyveti grigol orbelianis leq-
sidan. rogorc xedavT, ana kalandaZes misi erT-erTi striqoni
gamouyenebia, amitom is brWyalebSia Casmuli.
daimaxsovreT: Tu zustad gadmoi tanT nawyvets sxvisi
naweridan, es nawyveti aucileblad unda CasvaT brWyalebSi.
andamatisa _ aq: utexi, magari.
saxaliso
moismineT simRera `saqarTve loo lamazo~ (kompozitori Te imuraz
nacvliSvili). gamo xateT Tqveni STabeWdileba.
s a g a n Z u r i
daimaxsovre !
7
ana kalandaZem leqsi `saqarTveloo lamazo~ sagangebod gadawera
am sa xel mZRva nelosaTvis. uSualod Semoqmedis xeliT naweri teqstebi
is to riis saganZurad iTvleba. mwerlebis xelnawerebi literaturis
muzeumSi saguldagulod inaxeba.
bavSvebo, SeecadeT waikiTxoT Cveni didi mwerlebis xelnawerebi.
ilia WavWavaZe :
akaki wereTeli:
vaJa-fSavela:
8
anas TuTis xe
ana kalandaZes axalgazrdobaSi aqvs dawerili erTi leqsi, romlis
sityvebic qarTuli poeziis yvela moyvaruls zepirad axsovs:
`lamis saxlSi SemoiWras TuTa,
lamis welze Semomxvios xeli~.
gavida xani. qalbatoni ana TbilisSi erTi mravalsarTuliani
saxlis meore sarTulze dabinavda.
raoden didi iyo poetis gaoceba, roca erT mSvenier dRes
aivnidan TuTis xes mohkra Tvali. es xe ezoSi TavisiT amosuliyo
da SeumCnevlad aeyara tani.
idga laRad gazrdili TuTis xe, ezos alamazebda, bavSvebs tkbili
nayofiT umaspinZldeboda.
erTxel ezoSi xmauri atyda. ramdenime mezobels xis moWra ga-
daewyvita: aba, ra vqnaT, TuTam av to manqanebi Savad mogviTxvarao.
sxvebma ar daanebes: anas TuTis xes ar mogaWrevinebTo.
TuTis xe poetis saxlTan dRe sac dgas, is kenweroTi meo re
sarTuls karga didzea acile buli.
ai, is xec.
saSinao davaleba
moiZie ana kalandaZis leq sebis krebuli. amo ar Cie er Ti leqsi da
wa u kiTxe Sens Tanakla selebs.
imuSaveT jgufebad
warmoidgineT, rom akeTebT anas
Tu Tis xis dasacav abras. SeadgineT
teqsti. gaaformeT abra. SearCieT sa-
u keTeso namuSevari.
9
iakob gogebaSvili(mokle biografia)
iakob gogebaSvili daibada qarTlSi, sofel
varianSi, 1840 wlis 15 oqtombers. iakobis
mama mRvdeli yofila. 9 wlis iakobi Tbilisis
sasuliero saswavlebelSi Seiyvanes, sadac Turme
Zalian kargad swavlobda da pirvel mowafedac
iTvleboda. am saswavleblis damTav rebis Semdeg
iakobi sasuliero seminariaSi gadavida, mere ki
saxelmwifo xarjiT kievis sasuliero akademiaSi
gagzavnes.
kievSi iakob gogebaSvils avadmyofobam daria
xeli. igi iZulebuli gaxda, ori wlis Semdeg isev
samSobloSi dabrunebuliyo. erTxans mas wavleblad
muSaobda, mere ki samwerlo, samecniero da pe-
dagogiur moRvaweobas Seudga.
iakob gogebaSvilma Seadgina `qarTuli enis
anbani da pir veli saki T xavi wig ni~, `bunebis
kari~, ̀ ruskoe slovo~ da sxva sa xel mZRvaneloebi,
romelTa gamo ce mebis saerTo raode no bam sam
milions miaRwia. marto ̀ deda enis~ pirveli na wi-
li 45-jer gamoica. garda amisa, iakob gogebaSvili
100-ze meti saymawvilo moTx robis avtoric gaxlavT.
iakobi gardaicvala 1912 wlis 1 ivniss. `deda enis~ avtori qarTvel
mweralTa da sazogado moRvaweTa mTawmindis panTeonSi ganisvenebs.
1. ra gaigeT axali iakob goge baSvilis Se saxeb? amoikiTxeT teq stidan Sesabamisi adgilebi.
seminaria _ sasuliero saswavlebeli.
akademia _ umaRlesi saswavlebeli.
gaxlavT _ aris.
panTeoni _ gamoCenil adamianTa sasaflao.
sityvis skivri
imuSaveT wyvilebad
SeavseT cxrili: ra vicodi, axali ra gavige, kidev ra mainteresebs.
10
daimaxsovre !
biografia da avtobiografia
gamoCenili pirovnebebi _ mwerlebi, xelovanni, mecnierebi, sazogado
moRvaweebi _ Rrma kvals toveben TanamedroveTa mexsierebaSi. didi
pirovnebebis cxovreba aucileblad unda aRiweros, raTa momavalma
Taobebma isini ar daiviwyon. Tu ase ar moxda, STamomavloba mxolod
zepiri gadmocemebis imedad darCeba (magaliTad, udidesi berZeni poe-
tis, homerosis da `vefxistyaosnis~ avtoris, SoTa rusTavelis, Sesa-
xeb Cvens dromde mxolod zepiri gadmocemebia moRweuli).
gamoCenil pirovnebaTa cxovrebisa da moRvaweobis aRweras biog-
rafia ewodeba.
vTqvaT, biblioTekaSi varT da wignebs vakvirdebiT. erTs ydaze
`Cemi Tavgadasavali~ aweria, meores _ `Cemi cxovrebis gza~, mesames _
`rac gamaxsenda~ da sxv. marto saxelwodebebis wakiTxviTac mivxvdebiT,
rom am wignebis avtorebi TavianT cxovrebaze, Tavgadasavalze TviTon
mogviTxroben. amgvar wigns avtobiografiuls uwodeben.
biografias sxva piri wers, is mesame pirSi iwere ba; avtobiografias
ki adamiani TviTon wers da Txrobac pirveli piriT xdeba.
avtobiografia
me, dimitri javaxiSvili, davibade 2008 wlis 15 ivniss qalaq gorSi, maswavleblis
ojaxSi. deda, Tamar gedevaniSvili, diasaxlisia. mama, aleqsandre javaxiSvili,
muSaobs skolaSi istoriis maswavleblad. myavs erTi Zma da ori da _ giorgi,
Tamari da ana. isini Cemze ufrosebi arian da skolaSi swavloben.
4 wlisa mimiyvanes sabavSvo baRSi. 6 wlis rom gavxdi, Sevedi goris #1 saSua-
lo skolaSi. var meoTxe klasis moswavle. davdivar fexburTze, vmReri xal xuri
simReris bavSvTa ansamblSi. miyvars wignis kiTxva da liaxvSi banaoba.
gTavazobT erTi moswavlis avtobiografias:
gamohkiTxe Seni ojaxis romelime wevrs da dawere misi mokle biografia.
gaiTvaliswine Semdegi monacemebi: dabadebis TariRi, adgili, mSoblebi, ojaxis
Semadgenloba, sad swavlobda, ras saqmianobs, ra ainteresebs da ra moswons.
2. roca am avtobiografias werda, maSin giorgi meoTxe klasSi iyo. ro gor fiqrob, igi axla Seni Tanatolia, Senze ufrosi Tu Senze umcrosi?
saSinao davaleba:
11
s a g a n Z u r i
Cveni wigni, Cveni deda,
Cveni ena qarTuli,
vardnabami furceli,
Cvens yrmobaSi CarTuli!
dedis ZuZu meore,
siyvaruli pirveli,
Cvens akvans Semomjdari
mgalobeli frinveli.
iavnanis niavSi
Cvens yurTan rom gaisma,
yrmoba rom gvisurnela,
rogorc baRi maisma.
Cveni wigni, Cveni deda,
Cveni ena qarTuli,
oqrosxmian simebad
gulSi amoxlarTuli!
giorgi leoniZe
qarTvelebisaTvis deda marto mSobeli ar aris. qarTveli
RviZl enasac dedaenas eZaxis, ufros qalaqs _ dedaqalaqs, mkvidrs
da did boZs saxlisas _ dedaboZs, udides da umagres burjs _
dedaburjs, samTavro azrs _ dedaazrs, guTnis gamgebel ma ma-
kacsac ki _ guTnisdedas.
ramdenad gandidebulia mniSvneloba dedisa, ramdenad gamra val-
gvarebulia, gapatiosnebuli, gaZlierebuli, gaRonie rebuli da
Tav mosawonebeli!..
ilia WavWavaZe
`dedaena~
vardnabami _ vard gamobmuli,
vardgamosxmuli, ayva ve buli.
yrmoba _ bavSvoba.
gvisurnela _ sur neliT agvavso.
oqrosxmiani simebi _ simebi, romlebic mSvenier xmas gamo s cems.
sityvis skivri
1. ras miuZRvna poetma es leqsi?
2. ras adarebs poeti `dedaenis~ madls?
12
kuTvnilebiTi nacvalsaxeli
gaixseneT piris nacvalsaxelebi:
I piri _ me, Cven ;
II piri _ Sen, Tqven ;
III piri _ is, isini .
aseve arsebobs kuTvnilebiTi nacvalsaxelebi, romlebic raime
sag nis ama Tu im pirisaTvis kuTvnilebas gamoxatavs:
I piris kuTvnileba _ Cemi , Cveni (skola);
II piris kuTvnileba _ Seni, Tqveni (skola);
III piris kuTvnileba _ misi, maTi (skola).
dawere Tema: Cemi pirveli wigni
gaixsene, romeli wigni waikiTxe pir ve lad; ratom airCie es wigni; vin iyo misi
avtori; ra iyo am wignis saTauri; ra moge wona yvelaze metad.
daimaxsovre, ro gor iwereba!
dedaena dedaboZi dedaazri
dedabuneba dedaqalaqi dedamiwa
yuradRebiT waikiTxe teqsti. daasaxele, romelia piris nacvalsa xelebi,
romeli _ kuTvnilebiTi:
me ukve skolaSi davdivar, nana ki pataraa. is xSirad TamaSobs Cemi niv-
TebiT. deda sul afrTxilebs: Sen Seni saTamaSoebiT iTamaSeo. Cveni fisoc
mabrazebs, Sexteba magidaze da fanqrebs gadmoyris xolme. mama ki moiTxovs:
Tqvens nivTebs Tqven TviTon mixedeTo. me rom Cems magidas davalageb, mere
nanas vexmarebi. misi saTamaSoebi sul iatakzea mimofantuli.
saSinao davaleba:
sasaubro
pirvelad ra wigni wai kiTxeT?
ratom mogindaT am wig nis wakiTxva?
ra mogewonaT am wignSi yvelaze metad?
daimaxsovre !
13
bedniereba
Cveni saxlis win jer sxva saxlebi da xeebia, mere _ venaxebi, mere _
mTa.
mTis aqeTa ferdobze aqa-iqRa SerCenila buCqebi, mTis iqiT tyea,
didi tye.
saRamoobiT, rodesac wvims, an nawvimaria da civa, vexvevi mamaCemis
Tbil paltoSi, fexebmo kecili vjdebi aivnis kuTxeSi midgmul taxtze,
nikapiT vebjinebi muStebs, vuyureb nisl Cadedebul, Cabuntebul mTas
da vfiqrob:
mTis iqiT wvimis wveTebiT totebdamZimebuli, Zirs daSterebuli
Savi xeebi dganan. im xeebs scivaT.
scivaT danaRvlianebuli TvalebiT momziral ciyvebsa da kvernebs.
scivaT buCqnarSi gavlisas gawuwul Svlis nukrebs.
scivaT TavdaRunul, qeCoajagrul mglis lek vebsac.
me Tbilad var.
rom SeiZlebodes da mamaCemis Tbil paltoSi SemomayuJebina kvernebi,
ciyvebi, Svlis nukrebi, TviT mglis lekvebic ki, _ iyvnen SemoyuJulni
Ce mi mklavebis qveS da iyuron gareT mar to cxvirgamoyofilebma, _
meca da isi nic namdvilad bednierebi viqne bodiT.
marTla, ra aris es bedniereba, ase xSirad rom vnatrobT?
albaT siTbosaviT kargi raRac, ara?
ra Tqma unda, roca civa.
revaz inaniSvili
1. rogori amindia aRwerili moTxrobaSi?
2. ras xedavs patara biWi saxlis aivnidan?
3. rogor iqceva patara biWi wvimian amindSi?
4. ras fiqrobs patara biWi?
5. ras natrobs igi?
nislCa de debuli _ igulis xme ba
xevebSi Camdgari xSiri nisli.
Cabuntebuli _ Camu qebuli,
Ca b nele buli.
qeCo _ nadiris kis ris SemaRleba.
SeyuJva _ sadme Tavis Sefareba.
sityvis skivri
14
aRwere, ra moCans Seni fanjridan an aiv nidan (gamoiyene sityvebi: jer... mere...).
arsebiTi saxeli
arsebiTi saxelia sityva, romelic sagans aRniSnavs da daesmis kiT xvebi
`vin?~ da `ra?~
arsebiTi saxeli SeiZleba iyos sulieri da usulo. adamiani da yve-
la cocxali arseba sulieri saxelebis jgufSia gaerTia nebuli. yvela
danarCeni ki usulo arsebiTi saxelebia. magaliTad:
sulieri _ elene, eqimi, batkani, pepela, mercxali, knuti, Tevzi da sxva.
usulo _ balaxi, xe, iasamani, qva, saxli, ezo, wvima da sxva.
`vin?~ kiTxva daesmis mxolod im sityvebs, romlebSic adamiani igu-
lisxmeba. yvela danarCen arsebiT saxels, suliersac da usulosac, daesmis
kiTxva `ra?~. magaliTad:
vin? _ bavSvi, qali, policieli, deida, babua da sxv.
ra? _ lekvi, mTa, vaSli, ocneba, wvima da sxv.
dausvi kiTxvebi xazgasmul sityvebs:
aivanze Cveni fiso wamowolila. iqve maiko zis da kiTxulobs. dideda
ezoSi fusfusebs. WiSkars Cveni nikora moadga, boCola boslidan Seexmiana
dedas. mosaRamovda, mamac dabrunda, man Tavisi megobari moiyvana stumrad.
yurSa yefiT gaeqana WiSkrisken.
daimaxsovre !
sasaubro
imsjeleT, aris Tu ara bedni ereba is, rasac biWi natrobs.
Tqven rodis grZnobT Tavs bedni erad?
saSinao davaleba:
imuSaveT wyvilebad
CamowereT eqvsi sulieri da eqvsi usulo arsebiTi saxeli.
15
sofleli biWi viyavi,
Wilofis qudi mexura,
mdeloze wamovwvebodi
da vocnebobdi glexurad:
_ netav me momca is zeca,
varskvlavi damakrefina,
ifnebTan qaris CurCuli
marto me gamagebina!
TeTrad kaSkaSa mwvervalze
koSkebi amagebina!..
ocneba
aleqsandre sajaia
qalaquri kaxuri megruli
imereli fSauri qarTleli
2. daasaxele, romeli sityva Seefereba biWs da romeli _ simReras?
1. moZebne leqsSi Zaxilis winadadebebi. ra aris maTSi gamoxatuli _ natvra Tu Txovna?
Wilofis qudi _ Wi liT (Cali sebri
ma Rali balaxiT) daw nu li qudi.
ifani _ kopiti, foT lovani xe.
sityvis skivri
1. raze ocnebobs glexis biWi?
2. ras niSnavs: `TeTrad kaSkaSa mwvervali~?
3. ratom hqvia am leqss `ocneba~?
daimaxsovre, ro gor iwereba!
me vocnebob me vurCie
me vubrZane me vvarcxni
16
Seadgine eqvsi winadadeba, or maTganSi gamoiyene awmyo drois zmnebi, orSi _
warsulis, orSi _ momavlis.
zmnis dro
dros sxvadasxva sityva gamoxatavs:
warsuls _ winaT, adre, guSin, SarSan...
awmyos _ dRes, axla, am wams...
momavals _ xval, zeg, mazeg, gaisad...
dro zmnaSic gamoixateba. zmnas sami dro aqvs: warsuli, awmyo da
momavali. zmnis drois gamocnoba kiTxvis dasmiTac SeiZleba:
warsuli _ ra gaakeTa? (dawera)
awmyo _ ras akeTebs? (wers)
momavali _ ras gaakeTebs? (dawers)
daimaxsovre !
3. waikiTxe leqsis pirveli strofi. aRniSne, romel droSi dgas zmnebi.
gadaiyvane es zmnebi awmyosa da momavalSi.
4. yuradRebiT waikiTxe teqsti. moZebne masSi zmnebi, dausvi kiTxvebi da
daasaxele, romel droSi dgas isini:
`erTi mela SemogveCvia. sul gagvitiala da gagvioxra venaxi. bolos
vTqvi: waval, vuyarauleb da daviWer-meTqi. vipove xvreli, saidanac mela
moZvreboda. davjeqi da davelode.
vxedav, modis mela da moafaCunebs, aqeT-iqiT iyureba. vtace kudSi xeli
da daviWire~.
saSinao davaleba:
5. yuradRebiT waikiTxe teqsti. awmyoSi mocemuli zmnebi gadaiyvane jer
warsulSi, Semdeg _ momavalSi:
nino saintereso wigns kiTxulobs.
sandro urikas akeTebs.
giorgi gakveTilebs swavlobs.
babua nergebs rgavs.
neli winsafars keravs.
me megobars werils vwer.
17
yuradRebiT waikiTxe teqsti. Sinaarsisis gaTvaliswinebiT da yavi
epi zodebad da daasaTaure:
tyeSi
tyeSi dakargulxarT? _ ara?!
ai, niko ki erTxel daikarga!
rao? nikos ar icnobT?!
niko Tqvenxela biWia, qalaqeli, misi papa
da dideda ki soflad cxov roben; zafxulobiT
estumreba xolme da ardadegebs maTTan atarebs.
erTxel niko papasa da mis mezoblebs _ kolas,
gogiasa da valikos _ did, daburul tyeSi wahyva,
SeSa unda daemzadebinaT.
es didi, daburuli tye, iciT, rogoria? _
ara?!
dganan maRali, TvalSeuwvdeneli wiflebi, rcxi-
lebi, nekerCxlebi, aqa-iq _ muxebic. miwaze rbil
xaliCasaviT gafenila SarSandeli, Sar Sanwindeli
da imis winan deli foToli. midixar da miaSrialeb
im foTlebs. grila, xis totebSi dafrTxialeben
Cxikvebi, wiflisCitebi, bolocecxlebi, aqa-iq
gakrTeba, gaielvebs kudbuTquna ciyvic. ismis
gugulis Zaxili, Soriaxlos ki kodala akakunebs.
avidnen tyispirSi es Cveni niko, nikos papa,
kola, gogia da valiko. daibanes wyaroze xel-
piri, auCqareblad isauzmes da Seabijes im did, daburul tyeSi.
niko sul aqeT-iqiT icqireba, gakvirvebuli aTvalierebs deverxana wif-
lebs, rcxilebs, nekerCxlebsa da muxebs.
nikos papam dinjad, saqmianad miiar-moiara iqauroba, SearCia gamxmari,
dakorZe buli xeebi, daado zed culiT niSani da kacebs uTxra, _ sxvas
xeli ar axloT, marto eseni moWeriTo.
moimarjves imaTac culebi da daiwyes Wra...
niko erTxans wynarad idga da kacebs uyurebda, mere ki, pirveli xe rom
waaqcies da pirwmindad gasxipes, TiTqos raRac Caswyda gulSio, moiwyina;
papas gaxeda, magram isic kacebs exmareboda, imasac culi eWi ra xelSi.
uecrad nikos gugulis Zaxili Semoesma:
_ gu-gu! gu-gu!
mival erTi, vnaxav, rogori Citiao, gaifiqra da xmis mimarTulebiT wa-
vida. didxans iara, magram guguls versad miagno. bolos gaCerda, miixed-
moixeda...
irgvliv raRac ucnauri, idumali siCume Camowoliliyo; aRarc gugulis
xma ismoda da aRarc _ culebisa. moeCvena, rom viRac uxilavi arseba
uTvalTva lebda, tanze SiSis ekalma daayara da Tma yalyze daudga.
18
gaqceva mounda, magram muxlebi ise dasduneboda, nabiji ver gadadga, isic
ver iazra, saiT wasuliyo; sasowarkveTili erTi didi wiflis priala
zros mieyrdno da Cumad atirda...
_ ara grcxvenia, kaco, ra gatirebs?! _ moesma uceb.
nikom aixeda da papa ar dainaxa?!
_ ra iyo, ram SegaSina?
_ gza amebna...
papam mdumared SeaTvaliera biWi da mere uTxra:
_ papa Semogevlos, roca gza agebneva, is unda gaarkvio, sxvebi sad
arian; Sen ki imaze fiqrobdi, me sada varo. daimaxsovre: _ marto sakuTar
Tavze fiqri gzas ver gapovninebs!
moxuci gabrunda da tyeSi gaqnil biliks daadga, nikoc kviciviT
aedevna ukan.
asiode nabiji rom gaiares, isev moisma culebis kakuni da sul male
nikom tyeSi momuSave kacebic dainaxa.
ase daikarga erTxel niko tyeSi.
Tqven jer ar dakargulxarT? _ ara?!
nugzar SataiZe
sasaubro
risi damaxsovreba mos Txova papam biWs? ratom unda daimaxsovros
biWma papis es naTqvami? raSi gamoadgeba is?
1. rogoria didi daburuli tye?
2. rogor amzadeben SeSas?
3. ratom danaRvlianda niko?
4. ras ganicdida tyeSi da karguli niko?
5. ratom ver gaugnia nikos tyeSi gza?
6. ra gvapovninebs Turme gzas?
deverxana _ didi, veeba.
zro _ xis tani.
Tma yalyze daudga _ Si Si sgan
Tma ae burZgna.
iazra _ moifiqra, moi sazra.
gaqnili _ gakva luli, gat kep nili
(biliki).
sityvis skivri
19
SearCie klasSi SeTanxmebuli gegmis mixedviT moTxrobis romelime epizodi
da dawere misi Sinaarsi.
1. rodesac nawarmoebs Sinaarsis mixedviT epizodebad davyofT da da-
vasaTaurebT, nawarmoebis gegmas miviRebT. ganixileT Tqven mier Sedgenili
gegmebi. SeaTanxmeT, CamowereT dafaze da gadawereT saSinao davalebis rve-
ulebSi.
2. kidev erTxel waikiTxe teqsti, amokribe da TanmimdevrobiT gadmoeci,
Turme rogor amzadeben SeSas.
3. moZebne teqstSi da waikiTxe, sad aris bunebis aRwera.
4. warmoidgine da gviambe, rogor mohyve boda niko moTxrobaSi gadmo-
cemul ambavs.
zmniswini
zmnas SeiZleba TavSi daerTos erT an ormarcvliani nawili,
rome lic ZiriTadad mimarTulebas gamoxatavs.
magaliTad:
amo-vida _ qvemodan amosvlas aRniSnavs;
Se-vida _ SigniT Sesvlas;
Camo-vida _ zemodan qvemoT Camosvlas;
gada-vida _ rameze zed gadasvlas da sxv.
daakvirdiT danarCen formebs: a-vida, Ca-vida, wa-vida, ga-vida,
gamo-vida, Semo-vida, wamo-vida.
zmnis im nawils, romelic mas TavSi daerTvis da mimarTulebas
cvlis, zmniswini hqvia.
5. yuradRebiT waikiTxe winadadebebi. daakvirdi xazgasmul zmnebs. aRniSne, romel mimarTulebas gamoxatavs zmniswiniani formebi:
oTaxSi Ramis pepela Semofrinda. dedam kaba karadaSi Sekida.
papa maranSi Sevida da doqi gamoitana. arwivi mTebisken gafrinda.
TuTiyuSi galiidan gamofrinda. giorgim Tarodan wigni CamoiRo.
saSinao davaleba:
daimaxsovre !
zmna _ `Cxikvi zaqara~. Casvi gamotovebuli zmniswinebi.
20
Semodgoma
Semodgoma ganaxevrebula. enkenisTve, anu seq temberi gasula da Rvino-
bisTvec sacaa gava. mosavali venaxebidan da mindvrebidan, baRebidan da
bostnebidan Sin miutaniaT.
warmovidginoT Zveleburi saxli, krami tiT gadaxuruli da rikulebiani
aivniT damSvene buli.
rogorc ki ezoSi SexvalT, maSinve gasaSrobad gamo fenil CurCxelebs
SeavlebT Tvals. CurCxe lebi jer mxolod wiTlad Ruian.
Robeze namgliT aWrili simindis fuCeCi miuyu debiaT, esec gasaSrobad
aris gamotanili da mzis gulze mificxebuli. yviTeli taroebi erTmaneTze
gadaubamT da aivnis boZze CamoukidiaT. aqvea yur Znis jagani, gala nivrisa
da xaxvisa, wiTeli wi wa kis asxmula, yviTeli zafrana.
ezoSi gafenil fardagze kakali gauSliaT, co ta iqiT _ lobio da
daf xvnili simindi.
yvelafers mze sWirdeba, mzeze gamoSroba da gamoyvana.
sasimindidan yviTeli da TeTri taroebi ikri Webian. beReli xorbliTaa
savse. sabZelSi bzea, iqve saTive dgas, baRSi xbo icoxneba.
marnis, sabZlis da beRlis saxuravebze gogrebi miwolilan, TeTri da
yviTeli, xokera gogrebi. marnis kari farTod gauRiaT da iqidan axali
maW ris suni gamodis. es tikic raRa axla dausvamT marnis karTan da Tanac
samfexa xis skamze? Sig jer araferi asxia, magram tiki mainc didebulad
gaberila da imgvarad Semogvcqeris, TiTqos mis gareSe aqauroba arafrad
eRireboda.Tamaz bibiluri
sityvis skivri
jagani _ yurZnis mtev nebis asxmula.
gala _ foCebiT daw nuli niori an xax vi.
zafrana _ yviTeli yvavi li, sanelebeli.
sabZeli _ bzis Sesa naxi nageboba.
beReli _ puris Sesa naxi nageboba.
xokera _ sqel qer qiani.
tiki _ Rvinis Se sanaxi tyavis Wur Weli.
imuSaveT jgufebad
teqstSi weria: `mosavali venaxebidan da mindvrebidan, baRebidan da
bostnebidan Sin miutaniaT~. jer CamowereT, ra dovlaTi miuzidavT
ojaxSi... axla warmoidgineT, vin cxovrobs am Zvelebur saxlSi da vin ra
wvlils Seitanda mosavlis dabinavebaSi. waikiTxeT namuSevrebi.
1. romel Tves eZaxian RvinobisTves da ratom?
2. moTxrobis mixedviT ra moutaniaT venaxidan, bostnidan, mindvrebidan?
3. moTxrobis romeli epizodi migvaniSnebs, rom masSi RvinobisTvea aRwerili?
21
mzemze elodeba venaxSi mezvres,
mzem gaiRviZa didi xania,
mzes dilis cvari aTinaTs esvris,
mzis sixaruliT gauxaria,
mziT avsebula yvela mtevani
da mzed qceula wveTi yoveli,
amaRlebula, mzeo, Senamde
madlier miwis sagalobeli.
avTandil arabiZe
bruneba
gadmowereT dafaze, ramdeni formiT aris sityva mze leqsSi gamoyenebuli.
axla daakvirdiT sityvas qari:
qari movarda,
qarma momagno,
qars gavekide,
qaris bralia,
qariT daRlili
qarad viqeci,
qaro, rodemdis
viqnebi ase!
oTar WilaZe
ramdeni formiT gvxvdeba sityva qari?
amgvarad, erTi da igive arsebiTi saxeli winadadebaSi SeiZleba sxva dasxva
formiT Segvxvdes.
saxelis formis aseT cvlas bruneba hqvia.
rogorc xedavT, qarTulSi saxeli Svidnairad icvlis formas, anu saxels
Svidi brunvis forma aqvs. Svidive brunvis formas sakuTari sa xelwodeba
SeurCies da TanmimdevrobiT daalages.
sityvis skivri
1. ras dauswria mevenaxisaTvis venaxSi misvla?
2. ratom emadliereba mzes nayofiT savse miwa?
mezvre _ meve naxe.
aTinaTi _ are kli li sxivi.
daimaxsovre !
22
Camowere brunvaTa saxelwodebebi da miuwere am sityvebis Sesabamisi formebi:
saxli, wigni, burTi.
1. yuradRebiT waikiTxe winadadebebi. daakvirdi xazgasmul sityvebs, da-asaxele, romel brunvaSia TiToeuli maTgani:
iyo erTi devi. erTxel devs nacarqeqia Sexvda. nacarqeqiam devis qoneba
xelSi Caigdo. erTma ususurma kacma WkuiT ajoba devs.
jadoqarma mzeTunaxavi Citad aqcia.
biWma velosipediT gaiseirna parkSi.
mdinaris piras patara tirifi idga.
erTxel napirs navi moadga.
mzeo, amodi amodi, nu efarebi gorasa!
2. zepirad abruneT Semdegi sityvebi:
skami, navi, Citi, manqana, saxli.
saSinao davaleba:
imuSaveT jgufebad
SeadgineT moTxroba, sityva kaci gamoiyeneT Svidive brunvaSi.
brunvaTa saxelebi zustad am TanmimdevrobiT unda daimaxsovroT:
saxelobiTi: qari
moTxrobiTi: qarma
micemiTi: qars
naTesaobiTi: qaris
moqmedebiTi: qariT
viTarebiTi: qarad
wodebiTi: qaro
daakvirdiT: brunebis dros sityvaSi daboloeba icvleba; am cvalebad
nawils brunvis niSani ewodeba.
TiToeuli brunva winadadebaSi Tavis damoukidebel rols asrulebs.