v. rodonaia m. mirianasvili l. vasakize qartuli...

23
qarTuli ena v. rodonaia m. mirianaSvili l. vaSakiZe

Upload: dangkhanh

Post on 22-May-2018

313 views

Category:

Documents


10 download

TRANSCRIPT

qarTuli enaqarTuli enav. rodonaia m. mirianaSvili l. vaSakiZe

gamomcemloba`saqarTvelos macne~

qarTuli enaIII klasi

vaxtang rodonaiamariam mirianaSvili

lali vaSakiZe

avtorebi:

vaxtang rodonaia _ avtorTa jgufis xelmZRvaneli

mariam mirianaSvili

lali vaSakiZe

avTandil arabuli

gamomcemlobis redaqtori _ naTela Tuxareli

mxatvari _ Tamar jayeli

damkabadonebeli _ dali jvarSeiSvili

© gamomcemloba `saqarTvelos macne~

© vaxtang rodonaia, mariam mirianaSvili,

lali vaSakiZe, avTandil arabuli

simRera mamulze

hai, dililme, dililme,

mTa-bari Semovirbine;

mTaSi wyaroni mRerian,

barSi mindori bibinebs.

wyarosac davewafebi,

davkref vardebs da gvirilebs,

ra lamazi xar, mamulo,

Seni gamCenis Wirime!

jansuR Carkviani

sakmaod griloda, magram morevSi mainc

banaobda sami Savad gaxuxuli biWi, aTi-

Tormeti wlisani. samive ise iyo gamxdari,

neknebs saTiTaod dauTvlidi.

napirze cecxli enToT.

gamocvivdnen biWebi wylidan akankale-

bulebi, Tma zRarbiviT edgaT, kbilebs

akawkawebdnen. miucucqdnen cecxls, Tanac

im mxares, saiTac boli midioda. Tvaleb-

daxuWulebi xelebs alSi urevdnen.

male seqtemberic dadgeba

menaxire Tedo Walidan brundeboda da mobanaveebs Tavze waadga.

daeyuda joxze, uyurebs. amoxedes, Cqar-Cqara daaxamxames Tvalebi,

bols aqeT-iqiT dauwyes gayra xelebiT.

– aqedan mainc dausxediT, kacebo, mag bolSi ras ixrCobT Tavs?!

– uTxra Tedom biWebs.

maT erTmaneTs gadaxedes:

– mandeT rom siTbo ar modis?

gawbilebulma Tedom kefa moifxana.

– ki, magram raRa gabanavebT, roca Tan egre gcivaT?

– kargia! – siamovnebis siciliT Tqva yvelaze gamxdarma.

– adre gebanavaT, sanam mze maRla iyo da Tbiloda.

– maSinac vbanaobdiT.

– ar geyoT?

– ara, male swavla iwyeba da mere...

– mere aRar SeiZleba banaoba?

– SeiZleba, magram egeTi gemo aRara aqvs.

– ratom?

– imitom, rom gakveTilebi gvaqvs mosamzadebeli...

uceb wamoxtnen, gaiqcnen da gadaeSvnen morevSi.

revaz inaniSvili

morevi – Rrma adgi-

li mdinareSi.

Wala – vake adgili

mdinaris piras.

gawbilebuli – gam-

tyunebuli, Ser-

cxvenili.

2

Tema

1. weliwadis romeli dro aris aRwerili moTxrobaSi?

2. ra ukavSirdeba seqtembris dadgomas?

3. ras niSnavs „Savad gaxuxuli“?

4. ratom usxedan biWebi cecxls bolis mxridan?

5. ratom eSurebian biWebi banaobas?

yavarjeni – siarulis dros sabjeni joxi.

wkepla – moqnili wvrili joxi.

saxre – saqonlis gasadeni joxi.

kavi – boloSi mokauWebuli mecxvaris joxi.

kombali – Tavmomrgvalebuli joxi.

Woki – xexilis sabertyi grZeli joxi.

sityvis kvaldakval

1 daakvirdi magaliTs: naxiri _ menaxire.

Seadgine msgavsi sityvebi:

Zroxa _ . . . Rori _ . . . cxvari _ . . .

CamoTvlili sityvebis gamoyenebiT orsityviani winadadebebi

aqcie samsityvianad: sasiamovnod, mxiarulad, tkbilad, gaavebiT.

qari uberavda. oTaxSi Tbiloda.

cecxli guzguzebda. bebia Tvlemda.

2

gviambeT zafxulis ardadegebis erTi dRis Sesaxeb. ra

Seicvleba TqvenTvis saswavlo wlis dadgomasTan erTad?

ra movaleobebs gakisrebT skola?

sasaubro

weriTi davaleba: dawere: me moswavle var.

sami-oTxi winadadebiT gadmoeci,

ra movaleobebs gakisrebs skola.

fefos axalwlisa

erTxel fefom gaigona: sityvis kacs

uTqvams, Zvelad seqtembers axalwlisa

erqvao.

fefom ifiqra: seqtembers ase albaT im-

itom daarqves, rom swavla seqtemberSi

iwyebodao.

is dRe iyo da is dRe, sofelSi yvelaze

metad fefo elodeboda seqtembris anu

axalwlisas dadgomas.

Tumca ra madli aqvs aseT molodins,

roca zafxulis bolo dReebi ase gulis-

gamawvrileblad gaiweleba xolme.

daujda fefo Tavis Tavs pirispir da

uTxra:

_ jer moTmineba iswavle da danarCenze ise ilaparake!

marTalic iyo.

ai, mouTmenlobam SarSan am dros ra damarTa.

Cauvlidnen ufrosklaselebi umcrosebs usalmod, laparak-

laparakiT; Zlivs mihqondaT TavianTi damZimebuli CanTebi. meorek-

lasel fefos pirdapir guls uklavda Tavisi bumbuliviT mCate

CanTis danaxva.

iTmina fefom ufrosklaselebis yelyelaoba, iTmina da veRar

moiTmina. Tavis CanTaSi, romelSic ori wigni, erTi rveuli da

erTi sawyali kalami dalaRlaRebda, qvebi Caamata. fefos CanTa

iseTi gaxda, ufrosklaselebis CanTebisgan ver gamoarCevdi.

TviTonac gaWrili vaSliviT daemsgav-

sa ufrosklaselebs, ise saqmianad

dahqonda Tavisi CanTa.

magram vin icis, vis ro-

dis daugebs wuTisofeli

maxes?!

erT mSvenier dRes,

gakveTilze wignis

amoRebis dros,

fefos sifxizlem

umtyuna da wamovi-

da qvebi.

gulis gamawvrile-

blad _ momabezre-

blad, Semawuxeblad.

yelyelaoba _ amayoba,

Tavis mowoneba.

dalaRlaRebda _

Tavisuflad, xal-

vaTad iyo Sig.

emand _ iqneb, egeb.

3

Tema

iq ambavi atyda!..

mere sofelSi mTeli weli ismoda:

_ es is gogoa, skolaSi qva rom dahqonda...

_ eg im gogos mezobelia, CanTiT rom qva dahqonda..

erTxel avtobusis mZRolma cerodena gios CanTac ki gauCxrika,

emand qvebi xom ar amoapareo?!

xalxs xom salaparako ar daeleva am qveyanaze! magram fefo

ukve mesameklaselia da misi CanTa ufrosklaselebis CanTas bevri

aRarafriT Camouvardeba.

leila beroSvili

1. ra gaifiqra fefom, roca gaigo, rom seqtembers Zvelad axalwlisa

erqva?

2. rogor eloda fefo axalwlisas?

3. ra urCia fefom Tavis Tavs?

4. ra exarbeboda fefos ufrosklaselebisa?

5. ra gamosavali moZebna fefom, riT daemsgavsa igi ufrosklaselebs?

6. ra xifaTi SeemTxva fefos?

7. ras ambobdnen soflelebi?

8. namdvilad rodis daemsgavsa fefo ufrosklaselebs?

sasaubro

ratom undoda fefos,

rom ufrosklaselebs

damsgavseboda? Tqven Tu

hbaZavT ufrosebs? Tqven

Tu gbaZavT vinme? rogor

iqceviT, roca gindaT, rom

ufrosebs mihbaZoT?

daimaxsovre

gamonaTqvamebi :

is dRe iyo da is dRe _

im dRis Semdeg sul.

ra madli aqvs _

raRad varga? raRaSi gamoadgeba?

pirdapir guls uklavda _

awuxebda, anaRvlebda.

gaWrili vaSliviT daemsgavsa _

Zalian, metismetad daemsgavsa.

wuTisofeli maxes daugebs _

cudi ram SeemTxveva.

salaparako ar daeleva _

laparakis sababs ipovis,

iWoravebs.

ucnauri gogona. (SerCeuli sityvebis gamoy-

enebiT daaxasiaTe fefo).

es sainteresoara erqva Zvelad Tveebs?

Zvelad Tveebs xalxuri saxelebic rqmevia. Tves imis mixed-

viT arqmevdnen saxels, ra iyo misTvis damaxasiaTebeli. magali-

Tad, maiss erqva vardobisa imitom, rom am dros vard-yvavili

yvaoda, ivniss _ TibaTve da ivliss _ mkaTaTve, radgan am TveebSi

Tibavdnen da mkidnen; oqtombers RvinobisTve erqva, raki am dros

rTveli imarTeboda da Rvinos ayenebdnen.

ai, seqtembers ki axalwlisa erqva imitom, rom Zvelad axali

weli seqtembridan iwyeboda. gana axali saswavlo welic seqtem-

bridan ar iwyeba?!

daakvirdi magaliTs. daasrule winadadebebi:

1

2biWebi etlSi Casxdnen.

biWebi manqanaSi gadasxdnen.

biWebi skamze dasxdnen.

qaTmebi qandaraze Sesxdnen.

bavSvebi magidas miusxdnen.

biWi etlSi Cajda.

biWi etlidan manqanaSi . . .

biWi skamze . . .

qaTami qandaraze . . .

bavSvi magidas . . .

daakvirdi magaliTs:

bavSvebs mihqondaT TavianTi CanTebi.

fefos mihqonda Tavisi CanTa.

Casvi gamotovebuli sityvebi:

fefom amoiRo . . . wigni.

bavSvebma amoalages . . . wignebi.

fefom gaswia . . . saxlisaken.

megobrebma gaswies . . . saxlebisaken.

daasaxele, romeli sityvebi Seefereba fefos:

gonebamaxvili

cnobismoyvare

mouTmeneli

mxiaruli

Suriani

fiqriani

sevdiani

mondomebuli

ucnauri

uxasiaTo

uyuradRebo

metiCara

3

weriTi davaleba:

1�

weriTi davaleba:

amowere moTxrobidan winadadebebi, romlebSic gamoyenebulia

pirveli da meore piris nacvalsaxelebi.

d a i m a x s o v r e !

moTxrobis erT monakveTSi akaki wereTeli Tavis Tavze sau-

brobs: me SmaSuri daviwye. me sircxvilis ofli gadamskda. me

ena Camivarda.

roca adamiani Tavis Tavze laparakobs, iyenebs sityvas me. vinc

laparakobs, is aris pirveli piri.

meore monakveTSi maswavlebelma mabezRara moswavles hkiTxa:

_ Sen ara gaqvs ra jibeSio? aq maswavlebeli mimarTavs meore

moswavles da iyenebs sityvas Sen. visac mosaubre mimarTavs, aris

meore piri.

yvelaferi danarCeni (rac arc pirveli piria da arc _

meore) aris mesame piri da mas gamoxatavs sityva is. magaliTad:

is mirbis, is kiTxulobs.

sityvebs me, Sen, is piris nacvalsaxelebi hqvia.

1. me

2. Sen

3. is

pirveli piris

meore piris

mesame piris

nacvalsaxelia

5 daasaxele gamotove-

buli sityvebi:

me vswavlob.

Sen . . .

is swavlobs.

me . . .

Sen kiTxulob.

is . . .

6

. . . kiTxulobs.

. . . wer.

. . . vvarjiSob.

. . . vTamaSob.

. . . icini.

. . . ambob.

Seuwyve sityvebs Sesabamisi

piris nacvalsaxelebi:

1�

patara mogonebebi didi mwerlis Sesaxeb

warwera wignze

erTxel akakim Tavisi megobrebis vaJs saqar-

Tvelos istoriis saxelmZRvanelo aCuqa.

poetma aseTi warwera gaukeTa wigns:

`Cemo daTiko!

visac Tavisi samSoblo ar uyvars, ar Seuswav-

lia da ar iTvaliswinebs, is kaci ar aris.

Seni biZia akaki~.

es wigni poetis warweriT, rogorc Zvirfasi

relikvia, amJamad sxvitorSi, akakis saxl-muzeum-

Sia daculi.

sikeTis Zala

akakis erTxel qurdi miepara da Cumad xeli Cauyo jibeSi, sa-

dac xelnawerebis meti ara iyo ra. policielma SeniSna da waavlo

xeli jibgirs. mweralma damfrTxali da SeSinebuli axalgazrda

qurdi rom dainaxa, Seebrala, miubrunda da siciliT uTxra:

_ Se kaco, aki erTxel giTxari, magas nu Svrebi-meTqi! rad ici

xolme Cems jibeSi xelis Cayofa? xelnaweri rom ar waikiTxo,

ar iqneba? roca daibeWdeba, maSinac moes-

wrebi sxvasTan erTad wakiTxvas!

policielma es rom gaigona, ifiqra,

albaT vinme kargi Sexumrebuli nacnobi

yofilao, bodiSi moixada da gauSva jib-

giri.

ramdenime wlis Semdeg mwerals weri-

li mouvida:

`didi xania, rac ki ram Tqveni dabeW-

dila an ibeWdeba, yvelafers vkiTxulob.

Tqven rom pirvelad gnaxeT, im dRidan

xeli aviRe Cems pirvandel `xelobaze~,

Seviswavle wignebis kinZva. Tu inebebT,

wignebs naxevar fasad SegikravT~.

relikvia _ Zveli,

samaxsovro, mniS-

vnelovani nivTi.

xelnaweri _ avtoris

xeliT naweri.

jibgiri _ jibis qur-

di.

wignis Sekvra _ akinZva

da ydaSi Casma.

kinZva _ furclebis

wignad Sekvra.

balavari _ saZirkveli.

dairRva _ daiSala.

6

Tema

1�

Wirveuli biWi da akaki wereTeli

akaki erT ojaxSi sadilad iyo. diasaxlisis patara vaJi

gaWirveulda da vermiSeli aRar Wama. deda daemuqra. Svili dai-

medebuli iyo, stumarTan mainc aras

metyviano, da xelSi kovzs awva-

lebda. mere miubrunda akakis da

hkiTxa:

_ Zia, am kovzs ra aweria?

akakim kovzi CamoarTva da viTom

waikiTxa:

`Tu ar Wame vermiSeli,

gaglaxaven, ver giSveli~.

akakis saxli

ai, ra Tqva erTxel moxucma ani-

ko abduSeliSvilma, akakis saxlis

Zvelma moamagem sxvitorSi:

`Cemo batono, am saxls balavari

ara aqvs. pirdapir kldezea amoSene-

buli. miwisZvris dros am sofelSi xis saxlebic dairRva, akakis

saxls ki erTi bzaric ar gasCenia...“

akaki Tavis saxls hgavs: misi Semoqmedeba pirdapir xalxis gu-

lidanaa aRmocenebuli; droTa cvla bzars ver gauCens.

1. romel mogonebaSi Cans akakis xalisiani buneba da enamaxviloba?

2. ratom hqvia meore mogonebas `sikeTis Zala~?

3. ratom inaxeba akakis muzeumSi patara daTikosaTvis naCuqari wig-

ni, rogorc Zvirfasi relikvia?

4. rogor pirovnebad warmoCnda akaki wereTeli mogonebaSi ̀ warwera

wignze~?

5. riT hgavs akaki Tavis saxls?

6. ratom eZvirfaseba xalxs umniSvnelo epizodebic ki mwerlis

cxovrebidan?

1�

Soridan mosuli mowafe

skola!

am sityvis xseneba gvaxarebs, saxeze Ri-

mili gvefineba.

skolisken mimavali gza icis yvelam _

didmac da pataramac. Tu SeekiTxebiT, sia-

movnebiT migaswavlian.

skolaSi bavSvebi fexiT midian. Tu So-

ria, zogan _ saxedriT, cxeniT, zogan

_ manqaniT, velosipediT, civ qveynebSi _

TxilamurebiT, marxiliT da, Tqven war-

moidgineT, aqlemiTac ki, Tu udabnoa gasavleli...

gagikvirdebaT, magram erTi indoeli biWi skolaSi curviT mi-

dioda.

biWis mSoblebs qoxi mdinaris gamoRma napiras edgaT. mama miwis

muSa iyo, deda tyeSi samkurnalo balaxebs agrovebda. mdinare

iseTi didi iyo da ganieri, rom kaci meore napirs Tvals ver miu-

wvdenda. amxela mdinareze xids, aba, vin gadebda?!

sxva ra darCenoda swavlas mowyurebul biWs?

dilauTenia dgeboda. waixemsebda. mere koxtad dakecil tansac-

mels da wignebs Tavze daiwyobda _ ar damisveldeso _ da mdina-

reSi Securavda.

biWi nafotiviT msubuqi iyo, curva ar uWirda. Sori manZili

hqonda gasacuri. gzaSi xan raze fiqrobda da xan _ raze. ase

mieCvia fiqrs.

miwis muSa _ glex-

kaci, mxvnel-mTes-

veli.

waixemsebda _ msu-

buqad isauzmebda.

7

Tema

1�

Tavsxma wvimebis Semdeg adidebuli mdi-

nare mRvrie talRebs moaqanebda da raRa

ar mohqonda. mdinareSi Sesvla saSiSi iyo,

magram biWma SiSis daZlevac iswavla. isev

skolis siyvarulma uSvela.

maswavlebeli welSi moxrili saTvali-

ani berikaci iyo, uzomod keTili da

fiqriani. igi moswavleebs lamaz sagalo-

blebs, Zvel legendebs, winaparTa gmirul

Tavgadasavals, avisa da kargis garCevas

aswavlida.

maswavlebelma biWs `Soridan mosuli

mowafe~ Searqva.

gakveTilebis Semdeg bavSvebi Sinisken mokurcxlavdnen, mecadi-

neobiT daRlil biWs ki mdinare ukanve unda gadaecura.

ase ganvlo ramdenime welma. mowafeebi wamoizardnen.

erT mSvenier dRes skolasTan damSvidobebis zarmac dareka.

maswavlebelma moswavleebi saTiTaod daloca. mere `Soridan

mosul mowafes~ miubrunda:

_ didma mdinarem da uxidobam Sen swavlaSi xeli ver SegiSala.

axla ufro Zneli gza gelis. bevri ram unda iswavlo. mjera, rom

codnas SeiZen da mas adamianTa gulebs Soris xidad gadeb...

maswavlebelma skolis ezoSi mdgar cadawvdil xeebs gaxeda da

Tqva:

_ me maSin amqveynad aRar viqnebi, magram es xeebic iloceben

SenTvis.

maswavleblis winaswarmetyveleba axda.

`Soridan mosulma mowafem~ msoflios cnobil universitetebSi

iswavla, did sibrZnes daeufla, adamianebs siyvaruliT gauTbo

gulebi. mSobelma xalxma mas qveynis gaZRola miando.

p. mamforia

1. romeli sityvis xseneba axarebs adamians?

2. riTi gamoirCa erTi biWi sxvebisgan?

3. ram daaZlevina biWs SiSi?

4. rogor gvixatavs mwerali maswavlebels?

5. rogor gamoarCia man biWi sxva moswavleebisgan?

6. ra uwinaswarmetyvela maswavlebelma biWs?

7. ratom ando mas xalxma Tavisi bedi?

sagalobeli _ saRvTo

simRera.

legenda _ zepirad

gadmocemuli isto-

riuli ambavi.

winaswarmetyveleba _

winaswar Tqma imisa,

Tu ra moxdeba.

1�

daasaxele raime sagani, rasaviT msubuqi SeiZleba iyos da

rasaviT mZime:

1

daimaxsovre, rogor iwereba

bavSvebi

velosipedi

dilauTenia

cadawvdili

bed-iRbali

sasaubrorogoria Tqveni skola, skolis

ezo, skolis Senoba, saklaso oTaxi,

sportuli darbazi? Tqven riTi

dadixarT skolaSi? aRwereT

skolisaken mimavali gza.

daasaxele, romeli ar Seesabameba am gamonaTqvams:

`codnas adamianTa gulebs Soris xidad gadeb~.

mSvidobas daamyareb; adamianTa siyvaruls iqadageb;

mdinareze xidebs gadeb; adamianebs erTmaneTTan daaaxloveb.

2

qvasaviT

bambasaviT

nafotiviT

lodiviT

tyviasaviT

bumbuliviT

foToliviT

CalasaviT

3

weriTi davaleba:dawere, rogor axda maswavleblis winaswarmetyveleba.

daasaxele, romeli piris

nacvalsaxeli romel

sityvas Seefereba:

me icinis

Sen vicini

is iciniT

Cven icini

Tqven viciniT

isini icinian

mouZebne sityvas dilauTenia

msgavsi sityvebi:

mzis amosvlisas

mamlis yivilze

gariJraJze

Sebindebisas

ganTiadisas

ciskrisas

alionze

SuadRisas

4

20

xelis CuqurTma

Sens baraTs rom davakvirdi,

Svilo, sul ar momewona!

es ra aris? rogora wer?

asoa Tu fiCxis kona?

„a“ „e“-sa hgavs, „bans“ ki _ „mani“,

„r“-s ar xuravs Tavsaxuri.

TiTqos urems gadaevlos,

mWle aris da usaxuri.

zogi aso uTosa hgavs,

zogi kidev _ Citis budes,

da miyrili striqonebi _

Zveli saxlis ablabudebs.

o, Cvens qarTul xelnawerebs

ra sjobia, aba, miTxar?

wakiTxvac rom ar gindodes,

dagawafebs wasakiTxad.

amitomac vidre, Svilo,

moswavle xar, axalgazrda,

unda lamaz weriT SeZlo

Sejibreba lamaz azrTan.

unda weras daeuflo

urbiless da ulamazess,

unda bevri imuSao

qarTul xelis CuqurTmaze.

ioseb griSaSvili

Zveli qarTuli xelnaweri

baraTi _ werili

mWle _ Cia, gamxdari.

usaxuri _ uSno.

dagawafebs _ kiTxvas

dagawyebinebs.

1. ras usayvedurebs poeti ymawvils?

2. ras da ras adarebs poeti ulamazo asoebs?

3. ra aniWebs poets did siamayes?

4. riT unda gaejibros ymawvili lamaz azrs?

8

Tema

21

galeqsili anbani

abgad evzaT

ikal mano

paJa rasta

ufqa RayaS

Caca Zawa

Waxa jaha

akaki SaniZe

weriTi davaleba: moifiqre anbanis TiToeul asoze dawye-

buli TiTo sityva da Cawere rveulSi.

daasaxele:

orasoiani, samasoiani, oTxasoiani

sityvebi;

don-ze dawyebuli sityvebi;

man-ze dawyebuli qalaqi, cxoveli,

frinveli, adamianis saxeli, aveji.

1

daSale es sityvebi asoebad.

gaixsene TiToeuli asos saxeli.

magaliTad: mTa → m T a _ man, Tan, an.

bude, CanTa, Tofi, kunZi, mze.

2

d a i m a x s o v r e !

qarTuli anbani

sityva bgerebisagan Sedgeba. TiToeul bgeras werisas Sesabamisi

aso gamoxatavs. ramdeni bgeracaa sityvaSi, imdenive asoa. qarTul-

Si 33 bgera, ese igi, 33 asoa. bgeras warmovTqvamT, asos vwerT.

TanmimdevrobiT dalagebul asoebs anbani hqvia. anbanSi yvela

asos Tavisi saxeli aqvs:

an, ban, gan, don, en, vin, zen, Tan, in, kan, las, man, nar, on,

par, Jan, rae, san, tar, un, far, qan, Ran, yar, Sin, Cin, can, Zil,

wil, War, xan, han, jae.

sityva anbani pirveli ori asos saxelebiT aris Sedgenili.

xelis CuqurTma _ ase uwodebs poeti lamaz xelnawers, kargad

gamoyvanil asoebs.

CuqurTma hqvia eklesiebis kedlebze gamokveTil naxatebs, rom-

lebsac didi ostatobiT Wridnen qvaSi. amitomac aris CuqurTmas-

Tan Sedarebuli guldasmiT gamoyvanili asoebi.

sityvis kvaldakval

22

deda wertili da Svili wertili

iyo da ara iyo ra, iyo erTi fanqari.

am fanqars Zalian uyvarda aTasnairi xaze-

bisa da xveulebis xatva. erTxel Tqva:

_ axla wertilebs davxatav.

adga da erTi didi wertili daxata,

meore _ patara.

_ Sen deda wertili iqnebi, _ uTxra

did wertils, _ Sen kidev Svili wer-

tili, _ miubrunda patara wertils.

pirvel xanebSi wertilebi Tavs mSvenivrad grZnobdnen.

_ ra kargia, wertilebi rom varT, _ ambobdnen isini, _ verc

xazebi Segvedrebian da verc xveulebi!

_ nametans nu gaibRinZebiT! _ uTxra mezobelma xveulma, _ didi

ambavi, wertilebi xarT Tu raRac! isxediT TqvenTvis da iyaviT

Cumad!

wertilebi TavisTvis isxdnen da Cumad iyvnen, bolos deda wer-

tilma veRar moiTmina da Tqva:

_ rame mainc gveTamaSa!

_ Seni TamaSi rogor SeiZleba! _ gaukvirda Svil wertils. _

Sen didi xar. me rom viTamaSo, sxvaa, me patara var.

_ ar minda, ara! _ gajiutda deda wertili, _ TamaSi mirCev-

nia!

_ e, es ukve uwesobaa, _ Tqva fanqarma da deda wertils irgv-

liv wre Semoavlo, rom arsad gaqceuliyo.

deda wertili Zalian gabrazda.

`rogor gavide am wridan? _ fiqrobda is, _ modi, tirils da-

viwyeb, cremlis tbas davayeneb da mere im tbas gadavcurav~.

Seecada kidec atirebuliyo, magram erTi cremli ra aris, erTi

cremlic ki ver gadmoagdo.

swored am dros ki fanqarma gadawyvita:

`modi, moTxrobas davwer!~

adga da daiwyo wera.

ramdeni winadadebac dawera, imdeni patara wertili dasva.

wera, wera da boloSic Cavida. didi wertilis dasmaRa iyo saWi-

ro, magram am dros fanqars wveri mostyda da pirkatanacemi darCa.

_ ar itiro! _ uTxra fanqars saSlelma, _ me wris nawils

wavSli, didi wertili wridan gamova da Seni moTxrobis boloSi

dajdeba.

xveulebi _ daxveuli

xazebi.

pirkatanacemi _ Sem-

cbari, gaognebuli.

uwesoba _ uwesri-

goba, ukanonoba.

9

Tema

2�

_ didebuli azria! _ gauxarda fanqars, _ didad gmadlob, Zvir-

faso saSlelo, gadamexados!

saSlelma wris nawili moSala, wertili gamovida, fanqris mier

dawerili moTxrobis dasasruli monaxa da iq daskupda.

aqve mTavrdeba Cveni ambavic... wertili!

donald biseti

1. ratom daarqva erT wertils fanqarma `deda wertili~, meores

ki _ `Svili wertili~?

2. ratom Semoavlo fanqarma deda wertils wre?

3. rogor wertilebs svamda fanqari axaldaweril moTxrobaSi?

4. ratom gamouSva saSlelma deda wertili wridan?

5. sad monaxa deda wertilma Tavisi adgili?

6. rogor iwyeba es ambavi? raze miuTiTebs aseTi dasawyisi?

imuSaveT wyvilebad

TiToeulma Tqvenganma mokled daweros, rogoria es zRapari

_ mxiaruli Tu sevdiani; marTla viyenebT Tu ara werisas didsa

da patara wertilebs; sad vwerT xolme wertils. sasveni niS-

nebi ar dasvaT. mere gacvaleT nawerebi. dausviT erTmaneTis naw-

ers sasveni niSnebi.

weriTi davaleba:

`vin var me~ (warudgine sxvebs sakuTari Tavi: ra gqvia? ramdeni

wlis xar? sac cxovrob? sad swavlob)?

gamoiyene imdeni winadadeba, rom oTxi wertili dagWirdes.

daawyvile sapirispiro mniSvnelobis

sityvebi da Camowere dafaze:

didi viwro

ganieri patara

Txeli dabali

maRali msxvili

wvrili sqeli

daimaxsovre, rogor iwereba

mostyda

mSvenivrad

TavisTvis

rameebi

2�

sasveni niSnebi

(bavSvebisa da sityvis kacis gabaaseba)

_ sityvis kaco, mag Sens skivrSi

rad inaxav sasven niSnebs?

rad uwodeb `sityvis mwyemsebs~

am patara samSvenisebs?

_ ai, ratom:

amden sityvas

Tuki `mwyemsi~ ar eyola,

ise azri dagvebneva,

Seiqmneba zedaxora.

_ sasven niSnebs meTaurobs

es niSani _ wertili,

Tumc danarCen niSnebs Soris

moCans cicqna wveTiviT.

umisod ver mouxerxebT

saTqmels sazRvris dadebas,

da ver aqcevT axal azrad,

anu winadadebad.

_ am patara Tavkombalas

wilad ergo saqme mZime:

wertilidan wertilamde

azrs da sityvebs anawilebs.

amitomac hqvia mZime.

_ iq ki, sadac Camwkrivdeba

sityvis CamonaTvali,

orwertili bebosaviT

darajad dgas saTvaliT.

_es vis Svenis brZanebebi _

xmamaRali, maxvili? _

ase rom hgavs mwyemsis kombals,

niSania Zaxilis.

10

Tema

samSvenisi _ samkauli.

zedaxora _ xrova,

grova.

sazRvris dadeba _

damTavreba.

2�

_ TiTqos eWviT gaRunula

welSi kiTxvis niSani:

ratom?

rogor?

sad?

rad?

rodis?

es aris?

Tu

is aris?

_ es niSani gamoxatavs

azrs da saTqmels gawyvetils,

mravalwertils eZaxian

am miwyobil sam wertils.

_ vTqvaT da sityva dagvekarga,

Svelis saqmes satirels

romelime ZmaTagani _

an defisi, an tire.

_ ai, Turme

namdvil `mwyemsebs~,

gana mxolod samSvenisebs,

ramdeni ram SesZlebia

am patara sasven niSnebs!

a. arabiZe

1. rodis vsvamT wertils?

2. ra niSani iwereba winadadebis bolos daZaxebis, brZanebis dros?

3. rodis vsvamT kiTxvis niSans?

4. romel sasven niSans vsvamT sityvebis CamoTvlis dros?

5. ra sasven niSans vsvamT gamotovebuli sityvis nacvlad?

2�

1

2

daakvirdi magaliTs: deda da mama _ ded-mama. romeli gamo-

tovebuli sityvis nacvlad davsviT defisi? ori sityva aqcie

erT sityvad. romel sasven niSans gamoiyeneb?

tye da veli _ . . . codva da madli _ . . .

Sroma da garja _ . . . Zala da Rone _ . . .

tyvia da wamali _ . . . Tovli da Wyapi _ . . .

Tavi da piri _ . . . bedi da iRbali _ . . .

daakvirdi magaliTs: cad aris awvdili _ cadawvdili.

aqcie erT sityvad:

d a i m a x s o v r e !

sasveni niSnebi

iseve, rogorc sityvas, sasven niSansac Tavisi saTqmeli aqvs:

zogi gvibrZanebs, zogi gvekiTxeba, zogi gveZaxis, zogi mogviTxrobs;

zognic CamoTvlis dros Camwkrivdebian xolme sityvebs Soris.

Tqven ukve iciT, rodis iwereba wertili, kiTxvis niSani da Zaxi-

lis niSani. sxva sasven niSnebsac araerTxel SexvedrixarT.

axla kidev erTxel gadavavloT maT Tvali:

. _ wertili: aRniSnavs winadadebis dasasruls., _ mZime: erTmaneTisagan gamoyofs CamoTvlil sityvebs

an winadadebis nawilebs.? _ kiTxvis niSani: gamoxatavs SekiTxvas.! _ Zaxilis niSani: gamoxatavs brZaneba-mowodebas.

: _ orwertili: am niSans mosdevs sxvisi naTqvami,

an sityvaTa CamonaTvali.. . . _ mravalwertili: aRniSnavs, rom kidev darCa raRac saTqmeli.

rogorc xedavT, CamoTvlis win iwereba orwertili;

CamoTvlisas sityvebi erTmaneTisagan mZimiT gamoiyofa;

rodesac saTqmeli dasrulebuli ar aris, mravalwertili iwereba.

Tvali aqvs mipyrobili

xeli aqvs gawvdili

guli aqvs damSvidebuli

yeli aqvs moRerebuli

2�

weriTi davaleba:

gadawere mocemuli teqsti da dasvi sasveni niSnebi:

zamTris susxiani dRe iyo civi qari uberavda sciodaT tyis

binadarT melakudebs mglebs ciyvebs kurdRlebs kvernebs mow-

yenilad gamoiyurebodnen gaSiSvlebuli xeebic aRar ismoda

frinvelTa galoba

mocemuli winadadebebis mixedviT erTi sityviT upasuxe Se-

sabamis kiTxvas:

romeli? rogori?

Tamari saukeTeso moswavlea.

_ rogori moswavlea Tamari?

luka mesame klasSi swavlobs.

_ romel klasSi swavlobs luka?

mamam elenes naxatebiani wigni uyida.

_ rogori wigni uyida mamam elenes?

gogim SarSandeli saxelmZRvaneloebi mezobels aCuqa.

_ romeli saxelmZRvaneloebi aCuqa gogim mezobels?

Cemi Svilebidan mxolod ufrosi dadis skolaSi.

_ romeli dadis skolaSi?

didedam elenes Wreli xelTaTmanebi mouqsova.

_ rogori xelTaTmanebi mouqsova didedam elenes?

4

5 daasaxele, romeli kiTxva Seesabameba xazgasmul

sityvebs:

spilo Zlieri cxovelia.

mesame wigni zRaprebis krebulia.

kibis mexuTe safexuri Catexilia.

ninikos lamazi kaba acvia.

giorgis calxaziani rveuli saxlSi darCa.

Cemi umcrosi Svili eqimia.

Tamunas didi Tojina aCuqes.