v. rodonaia m. mirianasvili l. vasakize qartuli...
TRANSCRIPT
gamomcemloba`saqarTvelos macne~
qarTuli enaIII klasi
vaxtang rodonaiamariam mirianaSvili
lali vaSakiZe
avtorebi:
vaxtang rodonaia _ avtorTa jgufis xelmZRvaneli
mariam mirianaSvili
lali vaSakiZe
avTandil arabuli
gamomcemlobis redaqtori _ naTela Tuxareli
mxatvari _ Tamar jayeli
damkabadonebeli _ dali jvarSeiSvili
© gamomcemloba `saqarTvelos macne~
© vaxtang rodonaia, mariam mirianaSvili,
lali vaSakiZe, avTandil arabuli
�
simRera mamulze
hai, dililme, dililme,
mTa-bari Semovirbine;
mTaSi wyaroni mRerian,
barSi mindori bibinebs.
wyarosac davewafebi,
davkref vardebs da gvirilebs,
ra lamazi xar, mamulo,
Seni gamCenis Wirime!
jansuR Carkviani
�
sakmaod griloda, magram morevSi mainc
banaobda sami Savad gaxuxuli biWi, aTi-
Tormeti wlisani. samive ise iyo gamxdari,
neknebs saTiTaod dauTvlidi.
napirze cecxli enToT.
gamocvivdnen biWebi wylidan akankale-
bulebi, Tma zRarbiviT edgaT, kbilebs
akawkawebdnen. miucucqdnen cecxls, Tanac
im mxares, saiTac boli midioda. Tvaleb-
daxuWulebi xelebs alSi urevdnen.
male seqtemberic dadgeba
menaxire Tedo Walidan brundeboda da mobanaveebs Tavze waadga.
daeyuda joxze, uyurebs. amoxedes, Cqar-Cqara daaxamxames Tvalebi,
bols aqeT-iqiT dauwyes gayra xelebiT.
– aqedan mainc dausxediT, kacebo, mag bolSi ras ixrCobT Tavs?!
– uTxra Tedom biWebs.
maT erTmaneTs gadaxedes:
– mandeT rom siTbo ar modis?
gawbilebulma Tedom kefa moifxana.
– ki, magram raRa gabanavebT, roca Tan egre gcivaT?
– kargia! – siamovnebis siciliT Tqva yvelaze gamxdarma.
– adre gebanavaT, sanam mze maRla iyo da Tbiloda.
– maSinac vbanaobdiT.
– ar geyoT?
– ara, male swavla iwyeba da mere...
– mere aRar SeiZleba banaoba?
– SeiZleba, magram egeTi gemo aRara aqvs.
– ratom?
– imitom, rom gakveTilebi gvaqvs mosamzadebeli...
uceb wamoxtnen, gaiqcnen da gadaeSvnen morevSi.
revaz inaniSvili
morevi – Rrma adgi-
li mdinareSi.
Wala – vake adgili
mdinaris piras.
gawbilebuli – gam-
tyunebuli, Ser-
cxvenili.
2
Tema
�
1. weliwadis romeli dro aris aRwerili moTxrobaSi?
2. ra ukavSirdeba seqtembris dadgomas?
3. ras niSnavs „Savad gaxuxuli“?
4. ratom usxedan biWebi cecxls bolis mxridan?
5. ratom eSurebian biWebi banaobas?
yavarjeni – siarulis dros sabjeni joxi.
wkepla – moqnili wvrili joxi.
saxre – saqonlis gasadeni joxi.
kavi – boloSi mokauWebuli mecxvaris joxi.
kombali – Tavmomrgvalebuli joxi.
Woki – xexilis sabertyi grZeli joxi.
sityvis kvaldakval
1 daakvirdi magaliTs: naxiri _ menaxire.
Seadgine msgavsi sityvebi:
Zroxa _ . . . Rori _ . . . cxvari _ . . .
CamoTvlili sityvebis gamoyenebiT orsityviani winadadebebi
aqcie samsityvianad: sasiamovnod, mxiarulad, tkbilad, gaavebiT.
qari uberavda. oTaxSi Tbiloda.
cecxli guzguzebda. bebia Tvlemda.
2
gviambeT zafxulis ardadegebis erTi dRis Sesaxeb. ra
Seicvleba TqvenTvis saswavlo wlis dadgomasTan erTad?
ra movaleobebs gakisrebT skola?
sasaubro
weriTi davaleba: dawere: me moswavle var.
sami-oTxi winadadebiT gadmoeci,
ra movaleobebs gakisrebs skola.
�
fefos axalwlisa
erTxel fefom gaigona: sityvis kacs
uTqvams, Zvelad seqtembers axalwlisa
erqvao.
fefom ifiqra: seqtembers ase albaT im-
itom daarqves, rom swavla seqtemberSi
iwyebodao.
is dRe iyo da is dRe, sofelSi yvelaze
metad fefo elodeboda seqtembris anu
axalwlisas dadgomas.
Tumca ra madli aqvs aseT molodins,
roca zafxulis bolo dReebi ase gulis-
gamawvrileblad gaiweleba xolme.
daujda fefo Tavis Tavs pirispir da
uTxra:
_ jer moTmineba iswavle da danarCenze ise ilaparake!
marTalic iyo.
ai, mouTmenlobam SarSan am dros ra damarTa.
Cauvlidnen ufrosklaselebi umcrosebs usalmod, laparak-
laparakiT; Zlivs mihqondaT TavianTi damZimebuli CanTebi. meorek-
lasel fefos pirdapir guls uklavda Tavisi bumbuliviT mCate
CanTis danaxva.
iTmina fefom ufrosklaselebis yelyelaoba, iTmina da veRar
moiTmina. Tavis CanTaSi, romelSic ori wigni, erTi rveuli da
erTi sawyali kalami dalaRlaRebda, qvebi Caamata. fefos CanTa
iseTi gaxda, ufrosklaselebis CanTebisgan ver gamoarCevdi.
TviTonac gaWrili vaSliviT daemsgav-
sa ufrosklaselebs, ise saqmianad
dahqonda Tavisi CanTa.
magram vin icis, vis ro-
dis daugebs wuTisofeli
maxes?!
erT mSvenier dRes,
gakveTilze wignis
amoRebis dros,
fefos sifxizlem
umtyuna da wamovi-
da qvebi.
gulis gamawvrile-
blad _ momabezre-
blad, Semawuxeblad.
yelyelaoba _ amayoba,
Tavis mowoneba.
dalaRlaRebda _
Tavisuflad, xal-
vaTad iyo Sig.
emand _ iqneb, egeb.
3
Tema
�
iq ambavi atyda!..
mere sofelSi mTeli weli ismoda:
_ es is gogoa, skolaSi qva rom dahqonda...
_ eg im gogos mezobelia, CanTiT rom qva dahqonda..
erTxel avtobusis mZRolma cerodena gios CanTac ki gauCxrika,
emand qvebi xom ar amoapareo?!
xalxs xom salaparako ar daeleva am qveyanaze! magram fefo
ukve mesameklaselia da misi CanTa ufrosklaselebis CanTas bevri
aRarafriT Camouvardeba.
leila beroSvili
1. ra gaifiqra fefom, roca gaigo, rom seqtembers Zvelad axalwlisa
erqva?
2. rogor eloda fefo axalwlisas?
3. ra urCia fefom Tavis Tavs?
4. ra exarbeboda fefos ufrosklaselebisa?
5. ra gamosavali moZebna fefom, riT daemsgavsa igi ufrosklaselebs?
6. ra xifaTi SeemTxva fefos?
7. ras ambobdnen soflelebi?
8. namdvilad rodis daemsgavsa fefo ufrosklaselebs?
sasaubro
ratom undoda fefos,
rom ufrosklaselebs
damsgavseboda? Tqven Tu
hbaZavT ufrosebs? Tqven
Tu gbaZavT vinme? rogor
iqceviT, roca gindaT, rom
ufrosebs mihbaZoT?
daimaxsovre
gamonaTqvamebi :
is dRe iyo da is dRe _
im dRis Semdeg sul.
ra madli aqvs _
raRad varga? raRaSi gamoadgeba?
pirdapir guls uklavda _
awuxebda, anaRvlebda.
gaWrili vaSliviT daemsgavsa _
Zalian, metismetad daemsgavsa.
wuTisofeli maxes daugebs _
cudi ram SeemTxveva.
salaparako ar daeleva _
laparakis sababs ipovis,
iWoravebs.
�
ucnauri gogona. (SerCeuli sityvebis gamoy-
enebiT daaxasiaTe fefo).
es sainteresoara erqva Zvelad Tveebs?
Zvelad Tveebs xalxuri saxelebic rqmevia. Tves imis mixed-
viT arqmevdnen saxels, ra iyo misTvis damaxasiaTebeli. magali-
Tad, maiss erqva vardobisa imitom, rom am dros vard-yvavili
yvaoda, ivniss _ TibaTve da ivliss _ mkaTaTve, radgan am TveebSi
Tibavdnen da mkidnen; oqtombers RvinobisTve erqva, raki am dros
rTveli imarTeboda da Rvinos ayenebdnen.
ai, seqtembers ki axalwlisa erqva imitom, rom Zvelad axali
weli seqtembridan iwyeboda. gana axali saswavlo welic seqtem-
bridan ar iwyeba?!
daakvirdi magaliTs. daasrule winadadebebi:
1
2biWebi etlSi Casxdnen.
biWebi manqanaSi gadasxdnen.
biWebi skamze dasxdnen.
qaTmebi qandaraze Sesxdnen.
bavSvebi magidas miusxdnen.
biWi etlSi Cajda.
biWi etlidan manqanaSi . . .
biWi skamze . . .
qaTami qandaraze . . .
bavSvi magidas . . .
daakvirdi magaliTs:
bavSvebs mihqondaT TavianTi CanTebi.
fefos mihqonda Tavisi CanTa.
Casvi gamotovebuli sityvebi:
fefom amoiRo . . . wigni.
bavSvebma amoalages . . . wignebi.
fefom gaswia . . . saxlisaken.
megobrebma gaswies . . . saxlebisaken.
daasaxele, romeli sityvebi Seefereba fefos:
gonebamaxvili
cnobismoyvare
mouTmeneli
mxiaruli
Suriani
fiqriani
sevdiani
mondomebuli
ucnauri
uxasiaTo
uyuradRebo
metiCara
3
weriTi davaleba:
1�
weriTi davaleba:
amowere moTxrobidan winadadebebi, romlebSic gamoyenebulia
pirveli da meore piris nacvalsaxelebi.
d a i m a x s o v r e !
moTxrobis erT monakveTSi akaki wereTeli Tavis Tavze sau-
brobs: me SmaSuri daviwye. me sircxvilis ofli gadamskda. me
ena Camivarda.
roca adamiani Tavis Tavze laparakobs, iyenebs sityvas me. vinc
laparakobs, is aris pirveli piri.
meore monakveTSi maswavlebelma mabezRara moswavles hkiTxa:
_ Sen ara gaqvs ra jibeSio? aq maswavlebeli mimarTavs meore
moswavles da iyenebs sityvas Sen. visac mosaubre mimarTavs, aris
meore piri.
yvelaferi danarCeni (rac arc pirveli piria da arc _
meore) aris mesame piri da mas gamoxatavs sityva is. magaliTad:
is mirbis, is kiTxulobs.
sityvebs me, Sen, is piris nacvalsaxelebi hqvia.
1. me
2. Sen
3. is
pirveli piris
meore piris
mesame piris
nacvalsaxelia
5 daasaxele gamotove-
buli sityvebi:
me vswavlob.
Sen . . .
is swavlobs.
me . . .
Sen kiTxulob.
is . . .
6
. . . kiTxulobs.
. . . wer.
. . . vvarjiSob.
. . . vTamaSob.
. . . icini.
. . . ambob.
Seuwyve sityvebs Sesabamisi
piris nacvalsaxelebi:
1�
patara mogonebebi didi mwerlis Sesaxeb
warwera wignze
erTxel akakim Tavisi megobrebis vaJs saqar-
Tvelos istoriis saxelmZRvanelo aCuqa.
poetma aseTi warwera gaukeTa wigns:
`Cemo daTiko!
visac Tavisi samSoblo ar uyvars, ar Seuswav-
lia da ar iTvaliswinebs, is kaci ar aris.
Seni biZia akaki~.
es wigni poetis warweriT, rogorc Zvirfasi
relikvia, amJamad sxvitorSi, akakis saxl-muzeum-
Sia daculi.
sikeTis Zala
akakis erTxel qurdi miepara da Cumad xeli Cauyo jibeSi, sa-
dac xelnawerebis meti ara iyo ra. policielma SeniSna da waavlo
xeli jibgirs. mweralma damfrTxali da SeSinebuli axalgazrda
qurdi rom dainaxa, Seebrala, miubrunda da siciliT uTxra:
_ Se kaco, aki erTxel giTxari, magas nu Svrebi-meTqi! rad ici
xolme Cems jibeSi xelis Cayofa? xelnaweri rom ar waikiTxo,
ar iqneba? roca daibeWdeba, maSinac moes-
wrebi sxvasTan erTad wakiTxvas!
policielma es rom gaigona, ifiqra,
albaT vinme kargi Sexumrebuli nacnobi
yofilao, bodiSi moixada da gauSva jib-
giri.
ramdenime wlis Semdeg mwerals weri-
li mouvida:
`didi xania, rac ki ram Tqveni dabeW-
dila an ibeWdeba, yvelafers vkiTxulob.
Tqven rom pirvelad gnaxeT, im dRidan
xeli aviRe Cems pirvandel `xelobaze~,
Seviswavle wignebis kinZva. Tu inebebT,
wignebs naxevar fasad SegikravT~.
relikvia _ Zveli,
samaxsovro, mniS-
vnelovani nivTi.
xelnaweri _ avtoris
xeliT naweri.
jibgiri _ jibis qur-
di.
wignis Sekvra _ akinZva
da ydaSi Casma.
kinZva _ furclebis
wignad Sekvra.
balavari _ saZirkveli.
dairRva _ daiSala.
6
Tema
1�
Wirveuli biWi da akaki wereTeli
akaki erT ojaxSi sadilad iyo. diasaxlisis patara vaJi
gaWirveulda da vermiSeli aRar Wama. deda daemuqra. Svili dai-
medebuli iyo, stumarTan mainc aras
metyviano, da xelSi kovzs awva-
lebda. mere miubrunda akakis da
hkiTxa:
_ Zia, am kovzs ra aweria?
akakim kovzi CamoarTva da viTom
waikiTxa:
`Tu ar Wame vermiSeli,
gaglaxaven, ver giSveli~.
akakis saxli
ai, ra Tqva erTxel moxucma ani-
ko abduSeliSvilma, akakis saxlis
Zvelma moamagem sxvitorSi:
`Cemo batono, am saxls balavari
ara aqvs. pirdapir kldezea amoSene-
buli. miwisZvris dros am sofelSi xis saxlebic dairRva, akakis
saxls ki erTi bzaric ar gasCenia...“
akaki Tavis saxls hgavs: misi Semoqmedeba pirdapir xalxis gu-
lidanaa aRmocenebuli; droTa cvla bzars ver gauCens.
1. romel mogonebaSi Cans akakis xalisiani buneba da enamaxviloba?
2. ratom hqvia meore mogonebas `sikeTis Zala~?
3. ratom inaxeba akakis muzeumSi patara daTikosaTvis naCuqari wig-
ni, rogorc Zvirfasi relikvia?
4. rogor pirovnebad warmoCnda akaki wereTeli mogonebaSi ̀ warwera
wignze~?
5. riT hgavs akaki Tavis saxls?
6. ratom eZvirfaseba xalxs umniSvnelo epizodebic ki mwerlis
cxovrebidan?
1�
Soridan mosuli mowafe
skola!
am sityvis xseneba gvaxarebs, saxeze Ri-
mili gvefineba.
skolisken mimavali gza icis yvelam _
didmac da pataramac. Tu SeekiTxebiT, sia-
movnebiT migaswavlian.
skolaSi bavSvebi fexiT midian. Tu So-
ria, zogan _ saxedriT, cxeniT, zogan
_ manqaniT, velosipediT, civ qveynebSi _
TxilamurebiT, marxiliT da, Tqven war-
moidgineT, aqlemiTac ki, Tu udabnoa gasavleli...
gagikvirdebaT, magram erTi indoeli biWi skolaSi curviT mi-
dioda.
biWis mSoblebs qoxi mdinaris gamoRma napiras edgaT. mama miwis
muSa iyo, deda tyeSi samkurnalo balaxebs agrovebda. mdinare
iseTi didi iyo da ganieri, rom kaci meore napirs Tvals ver miu-
wvdenda. amxela mdinareze xids, aba, vin gadebda?!
sxva ra darCenoda swavlas mowyurebul biWs?
dilauTenia dgeboda. waixemsebda. mere koxtad dakecil tansac-
mels da wignebs Tavze daiwyobda _ ar damisveldeso _ da mdina-
reSi Securavda.
biWi nafotiviT msubuqi iyo, curva ar uWirda. Sori manZili
hqonda gasacuri. gzaSi xan raze fiqrobda da xan _ raze. ase
mieCvia fiqrs.
miwis muSa _ glex-
kaci, mxvnel-mTes-
veli.
waixemsebda _ msu-
buqad isauzmebda.
7
Tema
1�
Tavsxma wvimebis Semdeg adidebuli mdi-
nare mRvrie talRebs moaqanebda da raRa
ar mohqonda. mdinareSi Sesvla saSiSi iyo,
magram biWma SiSis daZlevac iswavla. isev
skolis siyvarulma uSvela.
maswavlebeli welSi moxrili saTvali-
ani berikaci iyo, uzomod keTili da
fiqriani. igi moswavleebs lamaz sagalo-
blebs, Zvel legendebs, winaparTa gmirul
Tavgadasavals, avisa da kargis garCevas
aswavlida.
maswavlebelma biWs `Soridan mosuli
mowafe~ Searqva.
gakveTilebis Semdeg bavSvebi Sinisken mokurcxlavdnen, mecadi-
neobiT daRlil biWs ki mdinare ukanve unda gadaecura.
ase ganvlo ramdenime welma. mowafeebi wamoizardnen.
erT mSvenier dRes skolasTan damSvidobebis zarmac dareka.
maswavlebelma moswavleebi saTiTaod daloca. mere `Soridan
mosul mowafes~ miubrunda:
_ didma mdinarem da uxidobam Sen swavlaSi xeli ver SegiSala.
axla ufro Zneli gza gelis. bevri ram unda iswavlo. mjera, rom
codnas SeiZen da mas adamianTa gulebs Soris xidad gadeb...
maswavlebelma skolis ezoSi mdgar cadawvdil xeebs gaxeda da
Tqva:
_ me maSin amqveynad aRar viqnebi, magram es xeebic iloceben
SenTvis.
maswavleblis winaswarmetyveleba axda.
`Soridan mosulma mowafem~ msoflios cnobil universitetebSi
iswavla, did sibrZnes daeufla, adamianebs siyvaruliT gauTbo
gulebi. mSobelma xalxma mas qveynis gaZRola miando.
p. mamforia
1. romeli sityvis xseneba axarebs adamians?
2. riTi gamoirCa erTi biWi sxvebisgan?
3. ram daaZlevina biWs SiSi?
4. rogor gvixatavs mwerali maswavlebels?
5. rogor gamoarCia man biWi sxva moswavleebisgan?
6. ra uwinaswarmetyvela maswavlebelma biWs?
7. ratom ando mas xalxma Tavisi bedi?
sagalobeli _ saRvTo
simRera.
legenda _ zepirad
gadmocemuli isto-
riuli ambavi.
winaswarmetyveleba _
winaswar Tqma imisa,
Tu ra moxdeba.
1�
daasaxele raime sagani, rasaviT msubuqi SeiZleba iyos da
rasaviT mZime:
1
daimaxsovre, rogor iwereba
bavSvebi
velosipedi
dilauTenia
cadawvdili
bed-iRbali
sasaubrorogoria Tqveni skola, skolis
ezo, skolis Senoba, saklaso oTaxi,
sportuli darbazi? Tqven riTi
dadixarT skolaSi? aRwereT
skolisaken mimavali gza.
daasaxele, romeli ar Seesabameba am gamonaTqvams:
`codnas adamianTa gulebs Soris xidad gadeb~.
mSvidobas daamyareb; adamianTa siyvaruls iqadageb;
mdinareze xidebs gadeb; adamianebs erTmaneTTan daaaxloveb.
2
qvasaviT
bambasaviT
nafotiviT
lodiviT
tyviasaviT
bumbuliviT
foToliviT
CalasaviT
3
weriTi davaleba:dawere, rogor axda maswavleblis winaswarmetyveleba.
daasaxele, romeli piris
nacvalsaxeli romel
sityvas Seefereba:
me icinis
Sen vicini
is iciniT
Cven icini
Tqven viciniT
isini icinian
mouZebne sityvas dilauTenia
msgavsi sityvebi:
mzis amosvlisas
mamlis yivilze
gariJraJze
Sebindebisas
ganTiadisas
ciskrisas
alionze
SuadRisas
4
20
xelis CuqurTma
Sens baraTs rom davakvirdi,
Svilo, sul ar momewona!
es ra aris? rogora wer?
asoa Tu fiCxis kona?
„a“ „e“-sa hgavs, „bans“ ki _ „mani“,
„r“-s ar xuravs Tavsaxuri.
TiTqos urems gadaevlos,
mWle aris da usaxuri.
zogi aso uTosa hgavs,
zogi kidev _ Citis budes,
da miyrili striqonebi _
Zveli saxlis ablabudebs.
o, Cvens qarTul xelnawerebs
ra sjobia, aba, miTxar?
wakiTxvac rom ar gindodes,
dagawafebs wasakiTxad.
amitomac vidre, Svilo,
moswavle xar, axalgazrda,
unda lamaz weriT SeZlo
Sejibreba lamaz azrTan.
unda weras daeuflo
urbiless da ulamazess,
unda bevri imuSao
qarTul xelis CuqurTmaze.
ioseb griSaSvili
Zveli qarTuli xelnaweri
baraTi _ werili
mWle _ Cia, gamxdari.
usaxuri _ uSno.
dagawafebs _ kiTxvas
dagawyebinebs.
1. ras usayvedurebs poeti ymawvils?
2. ras da ras adarebs poeti ulamazo asoebs?
3. ra aniWebs poets did siamayes?
4. riT unda gaejibros ymawvili lamaz azrs?
8
Tema
21
galeqsili anbani
abgad evzaT
ikal mano
paJa rasta
ufqa RayaS
Caca Zawa
Waxa jaha
akaki SaniZe
weriTi davaleba: moifiqre anbanis TiToeul asoze dawye-
buli TiTo sityva da Cawere rveulSi.
daasaxele:
orasoiani, samasoiani, oTxasoiani
sityvebi;
don-ze dawyebuli sityvebi;
man-ze dawyebuli qalaqi, cxoveli,
frinveli, adamianis saxeli, aveji.
1
daSale es sityvebi asoebad.
gaixsene TiToeuli asos saxeli.
magaliTad: mTa → m T a _ man, Tan, an.
bude, CanTa, Tofi, kunZi, mze.
2
d a i m a x s o v r e !
qarTuli anbani
sityva bgerebisagan Sedgeba. TiToeul bgeras werisas Sesabamisi
aso gamoxatavs. ramdeni bgeracaa sityvaSi, imdenive asoa. qarTul-
Si 33 bgera, ese igi, 33 asoa. bgeras warmovTqvamT, asos vwerT.
TanmimdevrobiT dalagebul asoebs anbani hqvia. anbanSi yvela
asos Tavisi saxeli aqvs:
an, ban, gan, don, en, vin, zen, Tan, in, kan, las, man, nar, on,
par, Jan, rae, san, tar, un, far, qan, Ran, yar, Sin, Cin, can, Zil,
wil, War, xan, han, jae.
sityva anbani pirveli ori asos saxelebiT aris Sedgenili.
xelis CuqurTma _ ase uwodebs poeti lamaz xelnawers, kargad
gamoyvanil asoebs.
CuqurTma hqvia eklesiebis kedlebze gamokveTil naxatebs, rom-
lebsac didi ostatobiT Wridnen qvaSi. amitomac aris CuqurTmas-
Tan Sedarebuli guldasmiT gamoyvanili asoebi.
sityvis kvaldakval
22
deda wertili da Svili wertili
iyo da ara iyo ra, iyo erTi fanqari.
am fanqars Zalian uyvarda aTasnairi xaze-
bisa da xveulebis xatva. erTxel Tqva:
_ axla wertilebs davxatav.
adga da erTi didi wertili daxata,
meore _ patara.
_ Sen deda wertili iqnebi, _ uTxra
did wertils, _ Sen kidev Svili wer-
tili, _ miubrunda patara wertils.
pirvel xanebSi wertilebi Tavs mSvenivrad grZnobdnen.
_ ra kargia, wertilebi rom varT, _ ambobdnen isini, _ verc
xazebi Segvedrebian da verc xveulebi!
_ nametans nu gaibRinZebiT! _ uTxra mezobelma xveulma, _ didi
ambavi, wertilebi xarT Tu raRac! isxediT TqvenTvis da iyaviT
Cumad!
wertilebi TavisTvis isxdnen da Cumad iyvnen, bolos deda wer-
tilma veRar moiTmina da Tqva:
_ rame mainc gveTamaSa!
_ Seni TamaSi rogor SeiZleba! _ gaukvirda Svil wertils. _
Sen didi xar. me rom viTamaSo, sxvaa, me patara var.
_ ar minda, ara! _ gajiutda deda wertili, _ TamaSi mirCev-
nia!
_ e, es ukve uwesobaa, _ Tqva fanqarma da deda wertils irgv-
liv wre Semoavlo, rom arsad gaqceuliyo.
deda wertili Zalian gabrazda.
`rogor gavide am wridan? _ fiqrobda is, _ modi, tirils da-
viwyeb, cremlis tbas davayeneb da mere im tbas gadavcurav~.
Seecada kidec atirebuliyo, magram erTi cremli ra aris, erTi
cremlic ki ver gadmoagdo.
swored am dros ki fanqarma gadawyvita:
`modi, moTxrobas davwer!~
adga da daiwyo wera.
ramdeni winadadebac dawera, imdeni patara wertili dasva.
wera, wera da boloSic Cavida. didi wertilis dasmaRa iyo saWi-
ro, magram am dros fanqars wveri mostyda da pirkatanacemi darCa.
_ ar itiro! _ uTxra fanqars saSlelma, _ me wris nawils
wavSli, didi wertili wridan gamova da Seni moTxrobis boloSi
dajdeba.
xveulebi _ daxveuli
xazebi.
pirkatanacemi _ Sem-
cbari, gaognebuli.
uwesoba _ uwesri-
goba, ukanonoba.
9
Tema
2�
_ didebuli azria! _ gauxarda fanqars, _ didad gmadlob, Zvir-
faso saSlelo, gadamexados!
saSlelma wris nawili moSala, wertili gamovida, fanqris mier
dawerili moTxrobis dasasruli monaxa da iq daskupda.
aqve mTavrdeba Cveni ambavic... wertili!
donald biseti
1. ratom daarqva erT wertils fanqarma `deda wertili~, meores
ki _ `Svili wertili~?
2. ratom Semoavlo fanqarma deda wertils wre?
3. rogor wertilebs svamda fanqari axaldaweril moTxrobaSi?
4. ratom gamouSva saSlelma deda wertili wridan?
5. sad monaxa deda wertilma Tavisi adgili?
6. rogor iwyeba es ambavi? raze miuTiTebs aseTi dasawyisi?
imuSaveT wyvilebad
TiToeulma Tqvenganma mokled daweros, rogoria es zRapari
_ mxiaruli Tu sevdiani; marTla viyenebT Tu ara werisas didsa
da patara wertilebs; sad vwerT xolme wertils. sasveni niS-
nebi ar dasvaT. mere gacvaleT nawerebi. dausviT erTmaneTis naw-
ers sasveni niSnebi.
weriTi davaleba:
`vin var me~ (warudgine sxvebs sakuTari Tavi: ra gqvia? ramdeni
wlis xar? sac cxovrob? sad swavlob)?
gamoiyene imdeni winadadeba, rom oTxi wertili dagWirdes.
daawyvile sapirispiro mniSvnelobis
sityvebi da Camowere dafaze:
didi viwro
ganieri patara
Txeli dabali
maRali msxvili
wvrili sqeli
daimaxsovre, rogor iwereba
mostyda
mSvenivrad
TavisTvis
rameebi
2�
sasveni niSnebi
(bavSvebisa da sityvis kacis gabaaseba)
_ sityvis kaco, mag Sens skivrSi
rad inaxav sasven niSnebs?
rad uwodeb `sityvis mwyemsebs~
am patara samSvenisebs?
_ ai, ratom:
amden sityvas
Tuki `mwyemsi~ ar eyola,
ise azri dagvebneva,
Seiqmneba zedaxora.
_ sasven niSnebs meTaurobs
es niSani _ wertili,
Tumc danarCen niSnebs Soris
moCans cicqna wveTiviT.
umisod ver mouxerxebT
saTqmels sazRvris dadebas,
da ver aqcevT axal azrad,
anu winadadebad.
_ am patara Tavkombalas
wilad ergo saqme mZime:
wertilidan wertilamde
azrs da sityvebs anawilebs.
amitomac hqvia mZime.
_ iq ki, sadac Camwkrivdeba
sityvis CamonaTvali,
orwertili bebosaviT
darajad dgas saTvaliT.
_es vis Svenis brZanebebi _
xmamaRali, maxvili? _
ase rom hgavs mwyemsis kombals,
niSania Zaxilis.
10
Tema
samSvenisi _ samkauli.
zedaxora _ xrova,
grova.
sazRvris dadeba _
damTavreba.
2�
_ TiTqos eWviT gaRunula
welSi kiTxvis niSani:
ratom?
rogor?
sad?
rad?
rodis?
es aris?
Tu
is aris?
_ es niSani gamoxatavs
azrs da saTqmels gawyvetils,
mravalwertils eZaxian
am miwyobil sam wertils.
_ vTqvaT da sityva dagvekarga,
Svelis saqmes satirels
romelime ZmaTagani _
an defisi, an tire.
_ ai, Turme
namdvil `mwyemsebs~,
gana mxolod samSvenisebs,
ramdeni ram SesZlebia
am patara sasven niSnebs!
a. arabiZe
1. rodis vsvamT wertils?
2. ra niSani iwereba winadadebis bolos daZaxebis, brZanebis dros?
3. rodis vsvamT kiTxvis niSans?
4. romel sasven niSans vsvamT sityvebis CamoTvlis dros?
5. ra sasven niSans vsvamT gamotovebuli sityvis nacvlad?
2�
1
2
daakvirdi magaliTs: deda da mama _ ded-mama. romeli gamo-
tovebuli sityvis nacvlad davsviT defisi? ori sityva aqcie
erT sityvad. romel sasven niSans gamoiyeneb?
tye da veli _ . . . codva da madli _ . . .
Sroma da garja _ . . . Zala da Rone _ . . .
tyvia da wamali _ . . . Tovli da Wyapi _ . . .
Tavi da piri _ . . . bedi da iRbali _ . . .
daakvirdi magaliTs: cad aris awvdili _ cadawvdili.
aqcie erT sityvad:
d a i m a x s o v r e !
sasveni niSnebi
iseve, rogorc sityvas, sasven niSansac Tavisi saTqmeli aqvs:
zogi gvibrZanebs, zogi gvekiTxeba, zogi gveZaxis, zogi mogviTxrobs;
zognic CamoTvlis dros Camwkrivdebian xolme sityvebs Soris.
Tqven ukve iciT, rodis iwereba wertili, kiTxvis niSani da Zaxi-
lis niSani. sxva sasven niSnebsac araerTxel SexvedrixarT.
axla kidev erTxel gadavavloT maT Tvali:
. _ wertili: aRniSnavs winadadebis dasasruls., _ mZime: erTmaneTisagan gamoyofs CamoTvlil sityvebs
an winadadebis nawilebs.? _ kiTxvis niSani: gamoxatavs SekiTxvas.! _ Zaxilis niSani: gamoxatavs brZaneba-mowodebas.
: _ orwertili: am niSans mosdevs sxvisi naTqvami,
an sityvaTa CamonaTvali.. . . _ mravalwertili: aRniSnavs, rom kidev darCa raRac saTqmeli.
rogorc xedavT, CamoTvlis win iwereba orwertili;
CamoTvlisas sityvebi erTmaneTisagan mZimiT gamoiyofa;
rodesac saTqmeli dasrulebuli ar aris, mravalwertili iwereba.
Tvali aqvs mipyrobili
xeli aqvs gawvdili
guli aqvs damSvidebuli
yeli aqvs moRerebuli
2�
weriTi davaleba:
gadawere mocemuli teqsti da dasvi sasveni niSnebi:
zamTris susxiani dRe iyo civi qari uberavda sciodaT tyis
binadarT melakudebs mglebs ciyvebs kurdRlebs kvernebs mow-
yenilad gamoiyurebodnen gaSiSvlebuli xeebic aRar ismoda
frinvelTa galoba
mocemuli winadadebebis mixedviT erTi sityviT upasuxe Se-
sabamis kiTxvas:
romeli? rogori?
Tamari saukeTeso moswavlea.
_ rogori moswavlea Tamari?
luka mesame klasSi swavlobs.
_ romel klasSi swavlobs luka?
mamam elenes naxatebiani wigni uyida.
_ rogori wigni uyida mamam elenes?
gogim SarSandeli saxelmZRvaneloebi mezobels aCuqa.
_ romeli saxelmZRvaneloebi aCuqa gogim mezobels?
Cemi Svilebidan mxolod ufrosi dadis skolaSi.
_ romeli dadis skolaSi?
didedam elenes Wreli xelTaTmanebi mouqsova.
_ rogori xelTaTmanebi mouqsova didedam elenes?
4
5 daasaxele, romeli kiTxva Seesabameba xazgasmul
sityvebs:
spilo Zlieri cxovelia.
mesame wigni zRaprebis krebulia.
kibis mexuTe safexuri Catexilia.
ninikos lamazi kaba acvia.
giorgis calxaziani rveuli saxlSi darCa.
Cemi umcrosi Svili eqimia.
Tamunas didi Tojina aCuqes.