v24 2018 2408 0845 - kpru · v24 2018 2408 0845 22 การร เท าท นส อส...

The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal (GTHJ.)

Vol.24 Special Issue January - April 2018 ISSN 2408 - 084522

การรเทาทนสอสงคมออนไลน Media Literacy in Social Media

พชราภา เอออมรวนช* Patcharapa Euamornvanich

บทคดยอ สอสงคมออนไลน (Social Media) กาวเขามามบทบาทตอการเปดรบขาวสารของคนในสงคมในปจจบน สงผลใหสอมวลชนทเปนสอหลกตองมการปรบรปแบบการน าเสนอขาวสารเพอแขงขนกบสอสงคมออนไลน แตทงนขอมลขาวสารทน าเสนอในสอสงคมออนไลนนนมทงขาวทเปน ขาวจรง ขาวหลอก และขาวลอ สงผลใหผรบสารตองมการรเทาทนสอในยคสงคมออนไลน โดยทกษะของการรเทาทนสอนน ประกอบไปดวย ทกษะการเขาถง ทกษะการวเคราะห ทกษะการประเมน ทกษะการสรางเรองราว ทกษะการไตรตรอง ทกษะการแสดงออก และทกษะการมสวนรวม ซงการสรางการรเทาทนสอสงคมออนไลนใหกบคนในสงคมนนจ าเปนตองอาศยความรวมมอจากทกภาคสวนในสงคม ตงแตสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา หนวยงานภาครฐทเกยวของ สอมวลชน รวมถงตวผรบสารเอง เพอใหคนในสงคมสามารถเปดรบขาวสาร และเลอกใชสอสงคมออนไลนอยางรเทาทนได

ค าส าคญ : สอสงคมออนไลน / การรเทาทนสอ

ABSTRACT Present, Social media take an important role of media exposure which effected to the media. Press should be competitive with social media. Eventhough some of information in social media is incorrect. Media Literacy is a very important tool in social media era. A person in Media Literacy should have these skills : Access, Analyse, Evaluation, Content Creation, Conduct, Act and Participate. Media Literacy for people requires collaboration from all sectors of society ; Family, School or University, Government sector, media and audiences. So that people can be exposed to news and have a Media Literacy skills.

Keywords : Social Media / Media Literacy *อาจารยประจ าหลกสตรนเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏธนบร

การรเทาทนสอสงคมออนไลน Media Literacy in Social Media

พชราภา เอออมรวนช* Patcharapa Euamornvanich

บทคดยอ สอสงคมออนไลน (Social Media) กาวเขามามบทบาทตอการเปดรบขาวสารของคนในสงคมในปจจบน สงผลใหสอมวลชนทเปนสอหลกตองมการปรบรปแบบการน าเสนอขาวสารเพอแขงขนกบสอสงคมออนไลน แตทงนขอมลขาวสารทน าเสนอในสอสงคมออนไลนนนมทงขาวทเปน ขาวจรง ขาวหลอก และขาวลอ สงผลใหผรบสารตองมการรเทาทนสอในยคสงคมออนไลน โดยทกษะของการรเทาทนสอนน ประกอบไปดวย ทกษะการเขาถง ทกษะการวเคราะห ทกษะการประเมน ทกษะการสรางเรองราว ทกษะการไตรตรอง ทกษะการแสดงออก และทกษะการมสวนรวม ซงการสรางการรเทาทนสอสงคมออนไลนใหกบคนในสงคมนนจ าเปนตองอาศยความรวมมอจากทกภาคสวนในสงคม ตงแตสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา หนวยงานภาครฐทเกยวของ สอมวลชน รวมถงตวผรบสารเอง เพอใหคนในสงคมสามารถเปดรบขาวสาร และเลอกใชสอสงคมออนไลนอยางรเทาทนได

ค าส าคญ : สอสงคมออนไลน / การรเทาทนสอ

ABSTRACT Present, Social media take an important role of media exposure which effected to the media. Press should be competitive with social media. Eventhough some of information in social media is incorrect. Media Literacy is a very important tool in social media era. A person in Media Literacy should have these skills : Access, Analyse, Evaluation, Content Creation, Conduct, Act and Participate. Media Literacy for people requires collaboration from all sectors of society ; Family, School or University, Government sector, media and audiences. So that people can be exposed to news and have a Media Literacy skills.

Keywords : Social Media / Media Literacy *อาจารยประจ าหลกสตรนเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏธนบร

สกทอง : วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร (สทมส.)

ปท 24 ฉบบพเศษ มกราคม - เมษายน 2561 ISSN 2408 - 084523

บทน า โลกในยคปจจบนเปนโลกในยคทเทคโนโลยเขามาแทรกซมอยในชวตประจ าวนของผคนในสงคมจน

แทบจะแยกจากกนไมออก อทธพลความกาวหนาทางเทคโนโลย เครองมอสอสาร และสารสนเทศออนไลนตางๆ มบทบาทส าคญในดานตางๆ อยางมากตอกระแสสงคม ท าใหเกดการเปลยนแปลงการด าเนนชวต และการท างาน (Dechasetsiri, P., 2016, p.115) ผคนในสงคมสามารถเปดรบขอมลขาวสารผานสอตางๆ ไดอยางงายดายและรวดเรว จนอาจกลาวไดวา โลกปจจบนเปนโลกยคหลอมรวมสอทขอมลขาวสารสามารถสงถงกนผานเทคโนโลยททนสมยไดอยางไรพรมแดน สงผลใหสอตางๆ จ าเปนตองมการปรบตวเพอแขงขนกนในเรองความรวดเรวในการน าเสนอขาวสาร เพอตอบสนองพฤตกรรมการเปดรบขาวสารทเปลยนแปลงไปของคนในสงคม กอปรกบการเกดขนของสอสงคมออนไลน (Social Media) ทไดเขามามบทบาทตอการน าเสนอขาวสารของสอมวลชน รวมถงเขามาเปลยนแปลงพฤตกรรมการเปดรบขาวสารของผคนในยคปจจบนใหเปนยคของผรบสาร (User Generated Content : UGC) ทสามารถมปฏสมพนธและเปลยนความคดเหน ขอมลขาวสารตางๆ โดยผรบสารท าหนาทเปนทงผสงสารและผรบขอมลขาวสาร สามารถผลตและเผยแพรขอมลขาวสารบนสอสงคมออนไลน อกทงยงมสวนรวมในการแสดงความคดเหนผานสอไดดวยความรวดเรวตามความตองการของตนเอง

หากจะเปรยบเทยบวาสอมวลชน คอ ฐานนดรท 4 ของสงคมแลว สอสงคมออนไลนกเปรยบไดดงฐานนดรท 5 โดยสอสงคมออนไลนเปนการเกดขนของเสยงทมอ านาจและเปนเครอขายทสามารถสรางปฏสมพนธรวมกนได (Dutton, 2007, cited in Newman, 2009, p.5) จะเหนไดวา วถชวตของคนในสงคมผกตดกบสอสงคมออนไลนแทบจะตลอดเวลา ในอดตผรบสารทรบขาวสารจากสอหลกปรบเปลยนพฤตกรรมมาเปดรบขาวสารจากสอสงคมออนไลนเพมมากขน โดยสอสงคมออนไลน เปนเครองมอทอยบนเครอขายของระบบอนเทอรเนตทชวยใหมนษยสามารถเขาถง แลกเปลยน สงตอเนอหา และมปฏสมพนธกบบคคลอน ผสงสารแบงปนสารซงอยในรปแบบตางๆไปยงผรบสารผานเครอขายออนไลนโดยสามารถโตตอบกนระหวางผสงสารและผรบสาร หรอผรบสารดวยกนเอง ทงในเรองสวนบคคล ภาคธรกจ หรอภาคสวนตางๆ โดยมลกษณะการท างาน 2 ทาง คอ การสอสารผานชองทางออนไลน และความสามารถในการสรางสรรค เพมเตมเนอหาตางๆ ซงสามารถแบงสอสงคมออนไลน ออกเปนประเภทตางๆทใชกนบอยๆ คอ บลอก (Blogging) ทวตเตอรและไมโครบลอก (Twitter and Microblogging) เครอขายสงคมออนไลน (Social Networking) และการแบงปนสอทางออนไลน (Media Sharing) ซงสาเหตทสอสงคมออนไลน ไดรบความนยมขนเรอยๆ มาจากการใชงานทงาย เขาถงกลมคนไดรวดเรว มการแสดงความคดเหนไปมา และสอทน ามาแบงปนมลกษณะทหลากหลาย (Williamson, 2013, p.9; Vichitrboonyaruk, P., 2011, p.99) ซง Google ไดเผยสถตขอมลคนไทยกบการใชอนเตอรเนต พบวา คนไทยโดยสวนใหญหนไปใชโทรศพทมอถอในการรบขาวสารมากกวาการดโทรทศนหรออานจากหนงสอพมพ และโดยสวนใหญเลอกรบขาวสารผานสอโซเชยลมเดยเปนหลก แทนทการรบขาวสารจากส านกขาวเหมอนในอดต เนองจากขาวจากสอสงคมออนไลนสามารถรบขาวสารไดเรวกวาเมอเปรยบเทยบกบโทรทศนหรอหนงสอพมพ โดยเฉพาะขาวดวน อกทงสวนใหญเปนขาววาไรตทมความหลากหลาย โดยเฉพาะขาวบนเทง อาท เรองดารา เพลง และภาพยนตร ซงผรบสารสามารถแสดงความคดเหน และแบงปนไดงาย นนท าใหผรบขาวรสกวาตนเองก าลงมปฏสมพนธกบขาวสารเหลานน (Satitworapong, W., 2017)

จากการทผรบสารในปจจบนสามารถเขาถงและเลอกสนใจเปดรบขาวสารจากสอสงคมออนไลนเพมมากขน สงผลใหเกดหนาเพจตางๆ มากมายในสอสงคมออนไลน สอหลกตองมการปรบตวใหทนตอพฒนาการของเทคโนโลย และรปแบบการน าเสนอขาวสารทเปลยนแปลงไป จะเหนไดวา สอหลกมการเปดเพจส านกขาวของตนเองไวเปนชองทางอกหนงชองทางทชวยรายงานขาวสารไปยงผรบสารไดทนทวงทภายใตสถานการณการ



แขงขนกนของวงการสอมวลชน นอกจากนยงมเพจของผสอขาว รวมถงเพจของผคนทวไปทผรบสารไมทราบตวตนทแทจรงของเจาของเพจ แตกลบสามารถน าเสนอขาวสารไดดไมแพสอมวลชน หรอแมกระทงผรบสารเองกสามารถสรางเนอหา อปเดทขอมลตางๆ มการกดไลค กดแชรขาวสารผานสอสงคมออนไลนของตนเอง สงผลใหสอสงคมออนไลนกลายเปนโลกแหงขาวสารมขาวสารจ านวนมากมายมหาศาลใหผรบสารเลอกเปดรบไดตามความสนใจของตนเอง

ขอมลขาวสารทถกน าเสนอผานสอสงคมออนไลนนนมมากมาย ขนอยกบความสนใจของผรบสารสงคมออนไลนเปนหลก มการเผยแพรขาว รวมถงคลปเหตการณตางๆ ทเกดขนในสงคมจ านวนมากใหผรบสารสามารถเลอกเปดรบไดตามความพงพอใจ คลปหลายคลปทถกน าเสนอผานสอสงคมออนไลน โดยสวนใหญเปนคลปทถกบนทกมาจากผรบสารสงคมออนไลนและมการแบงปนลงในสอของตนเองจนเกดการแชรกนมากมาย อาท คลปเหตการณเจาหนาทของสายการชอดงแหงหนง ลากผโดยสารชาวเอเชยลงจากเครองดวยความรนแรง สาเหตจากสายการบนจ าหนายตวเกนจนตองบงคบใหผโดยสารลงจากเครอง คลปดงกลาวแพรกระจายออกไปทวโลกอยางรวดเรว สงผลใหเกดความเสยหายตอภาพลกษณของสายการบน หรอคลปกรณนกแสดงหนมอนาคตไกล ทถกถายคลปเหตการณท ารายรางกายคนขบรถมอเตอรไซดทเฉยวรถของตนเองและบงคบใหกราบรถ ไดถกแชรตอๆ กนมากมายในสอสงคมออนไลนจนเกดการวพากษวจารณถงการกระท าทไมเหมาะสมของนกแสดงคนดงกลาว จนถกสงพกงานจากตนสงกด และยงสงผลตอชอเสยงและภาพลกษณของนกแสดงคนดงกลาว หรอคลปเหตการณทนายแพทยคนหนงในชดขาราชการสขาวก าลงปมหวใจเพอชวยชวตชายทประสบอบตเหตนอนแนนงบนทองถนน ทมการแชรตอๆ กนไป และมผคนมาแสดงความชนชมนายแพทยคนดงกลาว ซงคลปทถกน าเสนอในสอสงคมออนไลนบางคลปกเปนสงทน าเสนอภาพดๆ ใหแกสงคม บางคลปสามารถท าใหเหนเหตการณตางๆ ไดอยางชดเจน และในบางคลปกสามารถสรางความกระจางในเหตการณบางอยางทเกดขนในสงคมได

แตทงนขอมลขาวสารในสอสงคมออนไลนกใชวาจะเปนขาวสารทมความถกตองครบถวนในทกขาวเสมอไป มการสรางขาวหลอก ขาวลอขน และถกหยบยกขนมาน าเสนออยางมากมายในสอสงคมออนไลน เนองจากขอมลขาวสารทน าเสนอผานสอสงคมออนไลนนน ขาดกระบวนการตรวจสอบความถกตองของขอมล และไมจ าเปนตองมผรบผดชอบตอขาวสารทน าเสนอ มการสรางเพจปลอมของส านกขาวชอดง เพอสรางความนาเชอถอใหกบขาวลวงทมผไมหวงดสรางขาวขน มการปลอยขาวปลอมทสรางขนมาเพอใหคนกดเขาไปอาน หรอมการท าคลกเบท (Clickbait) ทพาดหวเพอดงดดความสนใจ ท าใหผรบสารอยากอานรายละเอยดของขาวนนๆ และเมอกดเขาไปกลบเจอเรองทเปนเพยงแคขาวสนทไมมเนอหาใดๆ สอดคลองกบพาดหวทน าเสนอไว หรออาจเปนเพยงคลปวดโอทวไปทไมไดมความนาสนใจใดๆ ซงแทจรงแลวการท าคลกเบทเพยงตองการแฝงโฆษณามากมายเทานน



ภาพท 1 ตวอยางขาวเพจปลอมในเฟสบค ทมา : https://fr-fr.facebook.com/kapookdotcom/posts/979941832042659

ภาพท 2 ตวอยางคลกเบททพาดหวขาวเพอดงดดความสนใจของผรบสาร ทมา : https://thematter.co/pulse/thai-literary-clickbaits/21269

ผลกระทบจากการสรางเพจปลอม และการท าคลกเบท เพอดงดดความสนใจใหผรบสารเลอกเปดรบขาวสารจากเพจสามารถพบเหนไดอยางมากมายในสอสงคมออนไลน ซงแนนอนวาหากผรบสารขาดทกษะการรเทาทนสอแลว ผรบสารมโอกาสไดรบผลกระทบจากการตกเปนเหยอของขอมลขาวสารทขาดความถกตองโดยไมรตว ไมวาจะเปนพฤตกรรมการแชรขาวทไมเปนจรง หรอการแสดงความคดเหนตางๆ ของผรบสารในสอสงคมออนไลนทอาจเปนการกระท าทผดกฏหมาย และอาจถกฟองรองจากผเสยหายได ดงนนผรบสารในโลกทมขาวสารใหเลอก



เปดรบกนอยางมากมายมหาศาล การทจะเลอกรบขาวสารจากสอสงคมออนไลนไดอยางมประสทธภาพนน ผรบสารทกเพศ ทกวย ควรมทกษะในการรเทาทนสอเปนส าคญ

การรเทาทนสอสงคมออนไลน การรเทาทนสอ (Media Literacy) ถอเปนเกราะปองกนทส าคญของผรบสารในการเลอกเขาถง รวมถงการเลอกเปดรบขาวสารจากสอสงคมออนไลนอยางชาญฉลาด และไมตกเปนเหยอของขาวลอ ขาวหลอกในสอสงคมออนไลน ซงขาวสารในสอสงคมออนไลนมความแตกตางจากขาวสารในสอหลกอยางหนงสอพมพ หรอวทย โทรทศน โดยขาวสารจากสอสงคมออนไลนเกดขนไดจากบคคลทมสอสงคมออนไลนในมอและน าเสนอตามความสนใจ ทศนคตของตนเอง โดยขาวทน าเสนอผานสอสงคมออนไลนบางขาวขาดกระบวนการกรนกรองความถกตองของขอมลขาวสารจากนายทวารขาวสาร จงท าใหบอยครงทผรบสารสามารถพบเจอขาวสารมากมายในสอสงคมออนไลนทไมไดเปนขาวทมความถกตองของขอมลเสมอไป (Potter, W.J., 2010; Ruampum, K., 2015, p.86) ไดเขยนในบทน าของหนงสอ Media Literacy โดยสรปสาระส าคญไดวา ปจจบนนเราอาศยอยในสองโลก คอ โลกแหงความเปนจรงและโลกของสอ บอยครงทเสนแบงระหวางสองโลกไมชดเจน โดยทโลกของสอรกเขามาในชวตประจ าวนในโลกของความเปนจรง โลกของสอเตบโตอยางมาก มจ านวนมากขนและหลากหลายขน บคคลจงตองตระหนกวาจะควบคมสอใหเขามาในชวตประจ าวนของเรามากนอยขนาดไหน การควบคมทวานเองหมายถง การรเทาทนสอ ทเราเปนผก าหนดแขตแดนระหวางเรากบสอ รจกและเขาใจสอ เลอกใชสอไดตามตองการ ไมมชวตในแบบทสอตองการ โดยนกวชาการไดใหค านยาม การรเทาทนสอไวดงน

Yimprasert, U, Paladkong, N. & Siriumpankul, A. (2016, p.186) ไดนยามความหมายของ การรเทาทนสอ คอ การทบคคลมความสามารถในการเขาถงขอมลขาวสาร (Access) ทตนตองการมความสามารถในการคดวเคราะห (Analysis) วพากษ (Critical) มความสามารถในการท าความเขาใจตความเนอหาสาร (Understand) ประเมนสาร (Evaluate) และสามารถสรางสรรค/ผลต (Create/produce) สารในรปแบบตางๆ ภายใตบรบททหลากหลาย

Yenjabok, P. (2015, p.3) ใหความหมายของการรเทาทนสอ ไววา การอานสอใหออกเพอพฒนาทกษะในการเขาถงสอ การวเคราะหสอ การตความเนอหาของสอ การประเมนคาและเขาใจผลกระทบของสอและสามารถใชสอใหเกดประโยชนได

Potter (2014, p.20) ใหความหมายของการรเทาทนสอวา เปนมมมองของบคคลทสรางขนจากองคประกอบ 3 สวน ซงประกอบไปดวย ความร การใชเครองมอ และความตงใจในการเปดรบสอและแปลความหมายสารในสอทบคคลเปดรบ โดยบคคลทมความรเทาทนสอจะเลอกใชความรของตนเองในการแปลสาร

Ofcom (2004 cited in O’Neill & Barnes, 2008, pp. 17) ทไดกลาววา การรเทาทนสอ คอ ทกษะในการเขาถง ความเขาใจ และการสรางการสอสารในบรบททมความหลากหลายไดอยางเหมาะสม

Christ & Potter (1998, quoted in Tansuwannond, C. 2016, pp.91-92) ไดใหความหมายของการรเทาทนสอไววา หมายถง ความสามารถทจะเขาถงสาร วเคราะหสาร ประเมนสารและสอความเนอหาสารในรปแบบตางๆ ผทรเทาทนสอจะสามารถถอดรหส ประเมนวเคราะหและผลตสอทงสอสงพมพและสออเลคทรอนกส

Rusmeeviengchai, A. (2013, p.10) ไดใหความหมายของการรเทาทนสอไววา ความสามารถหรอทกษะของผรบสอในการตความหมายของสารทสงจากสอสารมวลชนดวยการคดใครครวญ พเคราะหถงกระบวนการของสอสารมวลชนอยางมหลกการ เพอไมใหตกเปนเหยอของสอมวลชนโดยไมรตว



จากการประมวลความหมายของการรเทาทนสอจากนกวชาการทงชาวไทย และชาวตางชาตสามารถสรปความหมายของ การรเทาทนสอไดวา ความสามารถของผรบสารในการเขาถงสอ การเลอกเปดรบ มทกษะในการวเคราะห วพากษ แยกแยะ และแปลความหมายของขาวสารทถกสงตอมาจากสออยางมหลกการ เขาใจถงผลกระทบของสอ ไมเอนเอยงไปตามขาวสารทน าเสนอ และสามารถน าขอมลขาวสารมาใชใหเกดประโยชนได การรเทาทนสอนน ถอไดวาเปนสวนส าคญสวนหนงส าหรบผรบสารทตองปองกนตนเองจากการเปดรบขาวสารทไมเปนจรง โดยการรเทาทนสอเปนสงทสามารถพฒนาไดจากการเรยนร และมความจ าเปนตองถกพฒนาอยางตอเนองสม าเสมอ ทงนเนองจากรปแบบในเนอหาทถกน าเสนอผานสอรวมทงเทคโนโลยมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา (Potter, 2010, p. 681) หากจะแยกระดบของการรเทาทนสอสามารถแบงออกไดเปน ระดบรเทาทนและระดบไมรเทาทน โดยในระดบรเทาทน สามารถแบงได 3 ระดบยอย คอ ระดบพนฐาน ระดบปานกลาง และระดบสง โดยวดจากความคดของบคคล ทกษะเกยวกบสอทสมพนธกบนยามการรเทาทนสอ และองคประกอบส าคญของการรเทาทนสอ โดยกลมคนในระดบไมรเทาทนจะมความสามารถในการใชสอ แตไมตระหนกถงการใชสอและผลกระทบจากการใชสอตอตนเอง ในขณะทกลมคนในระดบรเทาทนกจะไมเชอทกสงทสอน าเสนอ รบสออยางแขงขน ท าความเขาใจสารจากสอในบรบทของตนเองและสงคมโดยอตโนมต เปดรบสอดวยกระบวนการรบสาร 5 ขนตอน คอ เลอกสรร ใชประโยชน ตงใจ มสวนรวม และการไมยอมรบอทธพลจากสอ (Chaochai, K., 2013, quoted in Jerasophon, P., 2016, p.13) แตทงนทกษะในการรเทาทนสอของแตละบคคลยอมมความแตกตางกนไปขนอยกบปจจยแวดลอมหลายประการ ไมวาจะเปน อาย เพศ การศกษา ทศนคต สถานภาพทางเศรษฐกจ รวมถงสงคมแวดลอม และสภาพของครอบครวทตนเองอาศยอย โดยทกษะการรเทาทนสอทไดสงเคราะหจากเอกสารทเกยวของ สามารถสรปไดเปนดานตางๆ ดงน (Eristi & Erdem, 2017, pp.252-254; Hobbs, 2010, p.19; O’Neill & Barnes, 2008, pp.23-14; Livingstone, 2004, p.3-6; Center for Media Literacy, 2008, quoted in Makesrithongkum, B., 2011, p.119) 1. ทกษะการเขาถง (Access) โดยผรบสารตองมการคนหา เลอกใชสอ และเครองมอทางเทคโนโลย รวมถงการแบงปนขอมลขาวสารทเหมาะสมไปยงผอนได 2. ทกษะการวเคราะห (Analysis) มทกษะในการคดวเคราะหขอมล แยกแยะขาวสารทมคณภาพ มความถกตอง นาเชอถอ มประเดนทนาสนใจ และตความเนอหาในขาวสารนนๆ ได 3. ทกษะการประเมน (Evaluation) ผรบสารควรมทกษะในการประเมนขอมลขาวสาร คณคา และความนาเชอถอของขอมลขาวสาร อกทงยงสามารถหลกเลยงการเปดรบขอมลขาวสารทขาดความนาเชอถอ 4. ทกษะการสรางเรองราว (Content Creation) สามารถสรางเรองราวไดอยางสรางสรรค และมความมนใจในความคดของตนเอง ตระหนกถงวตถประสงคในการน าเสนอเรองราว ผรบสาร และเทคนคการสรางเรองราว 5. ทกษะการไตรตรอง (Conduct) ผรบสารมสตในการใชสอของตนเอง รวมถงมการค านงถงความรบผดชอบตอสงคม และจรยธรรมพนฐานในการน าเสนอขาวสาร มการจดการการสอสารทเหมาะสมดวยประสบการณและตวตนของตนเอง โดยไตรตรองถงผลกระทบจากการใชสอ 6. ทกษะในการแสดงออก (Act) มการแบงปนความร และสามารถแกปญหาตางๆ ในการใชสอไดอยางเหมาะสม 7. ทกษะการสอสาร (Communicate) เปนทกษะทถอไดวามความส าคญทผรบสารตองท าการสรางและแบงปนขอมลขาวสารของตน โดยผรบสารจะตองมทกษะในการเลอกสรรเนอหาของสงทตองการน าเสนออยางเปนระบบ และเลอกน าเสนออยางเหมาะสม



8. ทกษะการมสวนรวม (Participate) ทกษะนจะชวยใหบคคลสามารถเขาไปมสวนรวมหรอปฏสมพนธ ซงจะสงผลมหาศาลในการท างานรวมกบผอน จะเหนไดวา ทกษะในการรเทาทนสอมหลายองคประกอบ แตทงนปญหาการรเทาทนสอของคนในสงคมกยงสามารถพบเหนไดอยางแพรหลาย โดยเฉพาะการรเทาทนขอมลขาวสารจากสอสงคมออนไลน ซงปญหาการรเทาทนสอสงคมออนไลนนน สวนใหญเกดจากการเชอเพอน ครอบครว และบคคลทคดวานาเชอถอ กอใหเกดพฤตกรรมการแชร บอกตอ และเชอในขอมลทนทโดยขาดการตรวจสอบ ซงสงผลน าไปสการเสพขอมลทบดเบอน หรอเขาสกระบวนการเปนสวนหนงของผเผยแพรขาวลอโดยไมรตว (Office of The National Broadcasting and Telecommunications Commission and Faculty of Communication Arts Panyapiwat Institute of Management, 2016, p.18) ดงนนคนในสงคมควรมการรเทาทนสอสงคมออนไลน เนองจากขอมลขาวสารบนสอสงคมออนไลนนน เปนขอมลขาวสารทถกน าเสนออยางอสระโดยใครกไดทมสอสงคมออนไลนอยในมอ และอยากน าเสนอเรองอะไรกไดตามความสนใจของตนเอง รวมถงผรบสารเองกสามารถเลอกรบขาวสารทปรากฏอยในสอสงคมออนไลนไดอยางเสร จนในบางครงทงผสงสาร และผรบสารเองกตกเปนเหยอของขอมลขาวสารในสอสงคมออนไลนอยบอยครง โดยผรบสารบนสอสงคมออนไลนทกคนสามารถสรางผลกระทบทงทางดานบวก และดานลบตอสงคมจากการใชสอสงคมออนไลนได สะทอนเหนไดอยางชดเจนจากการกดไลค กดตดตาม หรอการแชรขอมลขาวสารตางๆ ในสอสงคมออนไลนอยางขาดการรเทาทนสอ ซงในบางครงสงผลกระทบอยางมากตอบคคลในขาว หรอในคลปทมการสงตอกนไปอยางแพรหลาย การสรางเพจปลอม และการท าคลกเบท เพอดงดดความสนใจใหผอานเลอกเปดรบขาวสารจากเพจสามารถพบเหนไดอยางมากมายในสอสงคมออนไลน ดงนนผรบสารในโลกทมขาวสารใหเลอกเปดรบกนอยางมากมายมหาศาล การทจะเลอกรบขาวสารจากสอสงคมออนไลนไดอยางมประสทธภาพนน ผรบสารทกเพศ ทกวย ควรมทกษะในการรเทาทนสอเปนส าคญ การเตบโตของสอสงคมออนไลนภายใตยคเทคโนโลยทพฒนาไปอยางไมหยดยง สงผลใหผรบสารตองมการรเทาทนสอสงคมออนไลน โดยการรเทาทนสอสงคมออนไลนเปนการท าความเขาใจตอการใชงานสอสงคมออนไลนอยางมวจารณญาณ ไมวาจะมบทบาทเปนผสงสาร หรอผรบสารกควรมการคด วเคราะห แยะแยะใหเหนชดเจนถงประโยชน โทษ และวตถประสงคหลกของการใชสอสงคมออนไลน ซงการรเทาทนสอสงคมออนไลนนนคงไมสามารถประสบความส าเรจไดหากขาดความรวมมออยางจรงจงของหลายฝายทเกยวของ โดยเรมจากสถาบนครอบครว ทควรมการปลกฝง และสอนใหเดกและเยาวชนรถงประโยชนและโทษของสอสงคมออนไลน อกทงควรมการสงเกตพฤตกรรมการใชสอของคนในครอบครวเพอปองกนการตกเปนเหยอของสอสงคมออนไลน สถาบนการศกษา ไมวาจะเปนในระดบโรงเรยน หรอมหาวทยาลยควรมการสอดแทรกถงคณและโทษของสอสงคมออนไลนในรายวชาตางๆ โดยอาจยกตวอยางกรณศกษาทชดเจน หรอจดกจกรรมสอดแทรกลงไปในรายวชา เพอใหเยาวชนในสงคมทก าลงจะกาวเขามาเปนอนาคตของชาตไดตระหนกถงความส าคญของการใชสออยางมสต มความรบผดชอบ และรเทาทนสอสงคมออนไลนได นอกจากนหนวยงานรฐทเกยวของ อาทกระทรวงศกษาธการทควรใหความส าคญกบการศกษาเพอสรางการรเทาทนสอใหแกเดกและเยาวชน กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมทควรมนโยบายทชดเจนในการควบคม หรอก ากบดแลขอมลขาวสารในสอสงคมออนไลน รวมทงการใหความรกบประชาชนผานชองทาง และมการสอสารทงายตอการเขาถงของประชาชน เปนตน รวมถงวงการสอมวลชนทควรใหความรในเรองการรเทาทนสอแกคนในสงคมผานชองทางทตนเองมอย ไมวาจะเปนการสอดแทรกเนอหาใหเขาใจงายอยในละคร รวมถงรายการตางๆ เพอใหผคนในสงคมหนมาตระหนกถงความส าคญของการรเทาทนสอ และทส าคญตวผรบสารเองควรมการไตรตรอง คด วเคราะห และแยกแยะถง



เนอหาขาวสารในสอสงคมออนไลน เลอกเปดรบสอทมความหลากหลายรอบดานอยางมสต หากทกภาคสวนใหความรวมมอและเรมตนท าอยางจรงจง เชอไดวาจะชวยใหคนในสงคมมการใชสออยางมสตมากขน มการรเทาทนสอสงคมออนไลนไดมากขน และชวยใหคนในสงคมสามารถเลอกเปดรบสอไดอยางมประสทธภาพและเกดประโยชนตอทงตนเองและสงคม

สรป การรเทาทนสอสงคมออนไลน ถอไดวาเปนสงส าคญส าหรบคนในยคปจจบนทเทคโนโลยการสอสารมการพฒนาอยางตอเนอง สงผลใหคนในสงคมสามารถเลอกเปดรบขาวสารจากสอสงคมออนไลนไดอยางเสร โดยยคปจจบนถอไดวาเปนยคของผรบสาร (User Generated Content : UGC) ทสามารถมปฏสมพนธและเปลยนความคดเหน ขอมลขาวสารตางๆ โดยผรบสารท าหนาทเปนทงผสงสารและผรบขอมลขาวสาร สามารถผลตและเผยแพรขอมลขาวสารบนสอสงคมออนไลน อกทงยงมสวนรวมในการแสดงความคดเหนผานสอไดดวยความรวดเรวตามความตองการของตนเอง แตจะเหนไดวาขาวสารทถกน าเสนอผานสอสงคมออนไลนนน บางขาวขาดการตรวจสอบความถกตองของขอมล สงผลใหมทงขาวจรง ขาวหลอก และขาวลอแพรกระจายอยเตมพนทในสอสงคมออนไลน ดงนนผรบสารจ าเปนตองมการรเทาทนขอมลขาวสารในสอสงคมออนไลน เพอใชสอไปในทางทเกดประโยชนตอตนเองและสงคม โดยทกษะการรเทาทนสอนนมองคประกอบทหลากหลาย ไมวาจะเปนทกษะการเขาถง (Access) ทกษะการวเคราะห (Analysis) ทกษะการประเมน (Evaluation) ทกษะการสรางเรองราว (Content Creation) ทกษะการไตรตรอง (Conduct) ทกษะในการแสดงออก (Act) ทกษะการสอสาร (Communicate) และทกษะการมสวนรวม (Participate) ซงทกษะการรเทาทนสอในดานตางๆ เหลานผรบสารมความจ าเปนทจะตองมการพฒนาอยตลอดเวลา ทงนเนองจากรปแบบเนอหาทถกน าเสนอผานสอนนมความหลากหลาย รวมทงมการพฒนาของเทคโนโลยเปนไปอยางรวดเรว สงผลใหผรบสารตองมการคด วเคราะห แยกแยะขอมลขาวสารทไดรบอยางละเอยดรอบคอบ และไมตกเปนเหยอของขาวลวง และขาวลอ จนอาจสงผลกระทบตอตวผรบสารเอง โดยการสรางการรเทาทนสอใหคนในสงคมจ าเปนตองอาศยความรวมมอจากบคคลหลายฝาย ไมวาจะเปนสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา หนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน สอมวลชน รวมถงตวผรบสารเอง ททกฝายควรมวจารณญาณในการใชสอสงคมออนไลนทงการเปดรบ การสราง และการแบงปนขอมลขาวสารใหเกดประสทธภาพมากทสด ทงนเพอใหสงคมไทยเปนสงคมแหงการรเทาทนสอ และไมตกเปนเหยอของขอมลขาวสารในสอสงคมออนไลนได

References Dechasetsiri, P. (2016). Learning Achievement through Electronic Online Lessons on the

Subject of Leadership and Contemporary Management. The Golden Teak : Humanity and Social Science Journal, 22(4), 114-123.

Eristi, B. & Erdem, C. (2017). Development of a Media Literacy Skills Scale. Contemporary Educational Technology. 8(3), 249-267.

Hobbs, R. (2010). Digital and Media Literacy : A Plan of Action. Communications and Society Program, The Aspen Institute.

Jerasophon, P. (2016). Communication Literacy in Digital Age and Its Role in Guiding the Direction of Communication Reform in Thai society. Research Paper, Dhurakij Pundit University.



Livingstone, S. (2004). Media literacy and the challenge of new information and communication technologies. The Communication Review, 1(7), 3-14.

Makesrithongkum, B. (2011). Media Literacy: Keeping Pace with Information Age. Executive Journal, 31(3), 117-123.

Newman, N. (2009). The rise of social media and its impact on mainstream journalism : A study of how newspapers and broadcasters in the UK and US are responding to a wave of participatory social media, and a historic shift in control towards individual consumers. Working Paper. Reuters Institute for the study of Journalism.

Office of The National Broadcasting and Telecommunications Commission and Faculty of Communication Arts Panyapiwat Institute of Management. (2016). User-Generated Content Guideline in Broadcast News Reporting. Project of Using Information from Online Media in Media Convergence Era.

O’Neill, B. & Barnes, C. (2008). Media Literacy and the Public Sphere : A Contextual Study for Public Media Literacy Promotion in Ireland. Center for Social and Education Research, Dublin Institute of Technology.

Potter, W. J. (2010). The State of Media Literacy. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 54(4), 675-696.

_______. (2014). Media Literacy. (7 th ed.). London : Sage. Ruampum, K. (2015). The Role of Thai Higher Education Institutions to Create Media Literacy in

Thai Society. Dhurakij Pundit Communication Arts Journal, 9(1), 79-99. Rusmeeviengchai, A. (2013). Advertising Media Literacy of secondary students in

Chumchon Prachathipat Wittayakhan School. Research Project, Faculty of Journalism and Mass Communication, Thammasat University.

Satitworapong, W. (2017). Change in Matichon Weekly April, 7-13, 2017. [Online]. Available : https://www.matichonweekly.com/column/article_31336. [2017, July 23].

Tansuwannond, C. (2016). Enhancing Media Literacy is to Sustainably Develop the Quality of Media and Media Consumers in Thai Society. The Journal Of Faculty Of Applied Arts, 9(2), 89-97.

Vichitrboonyaruk, P. (2011). Social Media : Future Media. Executive Journal, 31(4), 99-103. Williamson, A. (2013). Social Media Guidelines for Parliaments. [Online]. Available :

http://www.ipu.org/PDF/publications/SMG2013EN.pdf. [2017, July 16]. Yenjabok, P. (2015). Media Literacy of Thai Children : Wise, Intelligence Selective. Bangkok :

Culture Surveillance Bureau Office of the Permanent Secretary. Yimprasert, U, Paladkong, N. & Siriumpankul, A. (2016). Benefits and Application of Media

Literacy : A Case Student of a Private Higher Education Institution. Panyapiwat Journal, 8(2), 183-195.

v24 2018 2408 0845 - kpru · v24 2018 2408 0845 22 การร เท าท นส อส...

Documents