Aşı Nedir ve Nasıl Koruma Sağlar?• Verildileri canlıda immun sistemi uyararak vücudu hastalıklara arşı

bağışık hale getiren biyolojik maddelerdir.

• Aşılar, immun sisteme doğal enfeksiyonu taklit etmeyi öğretirler.

• Makrofajlar, virusun zayıflatılmış olup olmadığını ayırt edemez bu yüzden doğal enfeksiyonda olduğu gibi yanıt verirler.

• Lenf nodullerinde makrofajlar, antijeni T ve B lenfositlerine tanıtırlar T hücreleri aktive olur ve B hücreleri antikor üretirler.

• Bu zayıflatılmış virüsler kolayca elimine edilir ve vücut bellek T hücresi ve B hücresi deposuyla ileride karşılaştığı enfeksiyona karşı bağışık olarak kalır.

Aşı Tipleri Nelerdir?

• Canlı, Attenüe Aşılar• İnaktive Aşılar– Subunit Aşılar

• Sentetik peptit aşılar• Antiidiotip antikor aşıları• Mutant Aşılar• Rekombinant aşılar• Nükleik asit aşıları

Konvansiyonel Aşılar

1.Canlı aşılar-Zayıflatılmış canlı virus / genellikle seri

pasajlarla-Replikasyon yeteneği var-Doğal enfeksiyona en yakın bağışıklık-Adjuvant kullanımına ihtiyaç duymaz-Hastalığa sebep olabilir- immun yetmezlik-Organizmada eski hastalık yapan formuna

dönebilir (oral polio aşılarında)

Konvansiyonel Aşılar-22. İnaktive aşılar

-Kültürlerde hazırlanan virüslerin ısı ya da kimyasal inaktivanlarla inaktive edilmesiyle hazırlanır

-Canlı değil , replikasyon özelliği yok-Hastalık oluşturma riski yok-Çoklu doz, enjeksiyon-Zamanla ab titresi düşer, Boosting-İnaktive tam virus aşıları : polio, rabies,HepA-Fraksiyonel aşılar - subunit :HepB , Influenza,

HPV, anthrax

• Subunit aşılarEtkenin tamamı yerine, immun sistemi en iyi

uyaran antijenik komponentini içerir.Enfeksiyöz etken içermezMultiple dozAdjuvant kullanılır1-20 arası antijenik komponent içerebilir.

• Sentetik peptid Aşılar-Etkenin immunojenik birimlerinin protein

yapılarının belirlenerek invitro koşullarda sentezlenmesi ve aşı olarak kullanılması

-Peptidler düşük immunojeniktir-Uygun antijenik determinantın seçimi-Multikompetent

Yeni Jenerasyon Aşılar• Mutant Aşılar

– Klasik mutant aşılar– Ts Mutant Attenüe– Ca Mutant

– İnsersiyon – Delesyon mutant aşılar Marker Aşılar

• Anti-idiotip aşılar– Bir antijene karşı deneme hayvanında oluşturulan antikorun(idiotip

antikor), tekrar DH verilerek oluşan ab’nin (Ab2-antiidiotip) asıl konakçısına ag olarak verilerek immunize edilmesi prensibiyle çalışan aşılar

• Rekombinant aşılar– Rekombinant vektör aşılarıİstenen antijenin genlerinin düşük virulensli bir vektöre (virus vektör) insert edilmesi ile hazırlanan aşılar- Vektörün kendisi ya da antijenik birim ( subunit

aşı) aşı olarak kullanılabilir.- HBV Recombinant subunit aşı

• DNA aşıları– DNA sekansının aşı olarak kullanılması– Rekombinant aşılar gibi istenen antijenik

determinantın kodlandığı bölge belirlenir ve plasmid vektöre aktarımı yapılır.

– Plasmid vektörün bakteri hücresine transformasyonu yapılır, bakteride plasmid amplifiye edilir.Plasmidin purifikasyonu yapılır.

– IM ya da ID olarak kullanılır

FMD

• Tek tırnaklıları etkileyen, yüksek derecede bulaşıcı, zoonoz viral hastalıktır.

• Genellikle fatal olmamakla beraber gençlerde ölümcül olabilir.

• Picorna-Aphtovirus• Zarsız, ikosahedral,ssRNA• 7 farklı suşu vardır ve aralarında çapraz bağışıklık

yoktur• A,O,C, SAT-1-2-3,ASIA-1

Klinik

• Ateş• Ayakta , dilde, ağız etrafında vesiküller• Genç hayvanlarda myocarditis• Salya artışı• Kilo kaybı• Süt veriminde düşme• Döl veriminde düşme• Büyüme geriliği

Aşılama

• Tüm FMD aşıları hücre kültüründe üretilmiş (BHK-21,IB-rs-2) inaktive edilmiş ve adjuvant eklenmiş aşılardır.

• İnaktivasyon binary ethylemine ile yapılır• FMD aşısı eşit hacimde bir buffer’da suspense

edilmiş antijen ile adjuvant içerir• Adjuvant aluminium hydroxide-saponin ya da

inert mineral yağları olabilir. İkisi de ruminantlarda kullanılabilir.

• Aşılamayı takiben immunite, aşının içerdiği serotiplerle sınırlıdır bazen serotipin tüm dizilerine karşı da koruma sağlamayabilir (Antijenik çeşitlilik)

• Virusun değişkenliği ve sık sık mutasyona uğraması aşılamanın etkinliğini azaltır.

• Enfeksiyonu geçirenlerde immunite 2 yıla kadar • En güçlü antijenik yanıt oluşturan şap aşısı antijeni

(146S viral kapsit proteini) , düşük bir stabiliteye sahiptir bu sebeple aşı 3-8 ⁰C arasında tutulmalıdır

• Aşılama zamanı buzağıda 4. ayda , booster dozu 1 ay sonra ve 6-12 ayda bir tekrar-lokal sirkülasyona bağlı olarak

• Aşılı hayvanlarla enfeksiyonu geçirmiş hayvanların ayırımındaki zorluklar;

Elisa , VNT ,cElisa gibi testler aşılı ve enfekte hayvanların ayırımını yapmada kullanılamamaktadır.Fakat non-structural proteinlere karşı oluşan antikorları tayin eden testler geliştirilmiştir bu testle aşılı ve enfekte hayvanların ayırımı yapabilmektedir.

Bu sebeple, aşılı ve enfeksiyon geçirmiş hayvam ayırımını yapabilmek için, aşılar içinde NSP içermeyen purifiye antijen kullanmaya dikkat edilmelidir.

tip serotip Adjuvant Lisanslı olduğu ülkeler

Aftovac-oil inaktive O1,A22,Asia-1, oil TR

AftovacVETAL

inaktive - Alüminyum hidroksit, Saponin

TR

Decivac-FMDMSD

inaktive O1, A, C, Asia-1, SAT-1, SAT-2, SAT-3 (serotype dependent upon location)

oil Algeria, Netherlands, Philippines, TR

Turvac-oilŞAP ENSTİTÜSÜ

İnaktive O Tur 11, A Tur 11 ve Asia-1 Tur 11

oil TR

Türkiye’de şap

• Anadolu’da mart-mayıs 2010’ da toplanan örneklerle yapılan serosurveillance çalışması

• FMD, Türkiye’de çok yaygın bir hastalık olmakla beraber, kontrolü büyük oranda aşılama ile sağlanır.

• 2 milyar doz (dünyada)• 12 milyon doz 2009-2011 (TR)• A ve O endemik • Asia-1 (2011)

• Asia-1 shamir• Asia-1 sindh-08 (TUR 11 vaccine)

FMD Asia-1 aşı etkinliği , geçmiş salgınlarda hem TUR11 hem de shamir aşısı için araştırıldı

• 12 köyde, 4 aylıktan büyük 1230 sığırda yapılan serolojik testlerle

• 2011-2012 arasında• Ardahan, shamir• Diğer 3 salgında, TUR 11

• İnaktive aşı dezavantajlarıBüyük miktarda canlı virus ihtiyacı (inaktivasyondan önce)Üretim sırasında laboratuvardan kaçan ya da enfeksiyon oluşturabilen virus tehlikesi (UK)Suşların dikkatli seçimini, sahada dolaşan suşların iyi izlenmesini gerektirir (cross bağışıklık düşük)DIVA için NSPs’den arındırma basamağını gerektirir

Eski Stratejilerin başarısızlık sebepleri

Endemik ülkelerde, Kontrol ve Korunma yıllık iki doz aşı ve karantina uygulamalarınaFMD-free statüsündeki ülkelerde kesim ve imha ile olmaktadır.• Stabil olmayan fenotipler• Farklı türlerde farklı patojenik tablolar oluşturması• Uygun miktarda antikor yanıtı oluşturmada yetersizlik• Endemik FMD olan ülkelerde çoklu dozlardan sonra NSPs

karsı antikor oluşmasıyla aşı sonrası kontrollerin düzgün yapılamaması

• NSP’lerin immun yanıtı güçlendirmesi

• cDNA teknolojisi ile negatif antijenik marker virus• L pro – virulens için esensiyal– FMDV A tipinin replikasyonunu sağlar– Konak hücrenin immun yanıtını baskılar

• L pro’yu kodlayan bölgenin çıkarılması• Sığır inokulasyonu

– Replikasyon yetersiz– Subklinik– Virus saçılımı yetersiz

• 3B ve 3D pol. Epitoplarının delesyonu ile DIVA kapasiteli negatif marker aşılar (inaktive,BEI)

• BHK-21 seri pasajlarından sonra geriye mutasyon yok• Çoklu dozlardan sonra dahi 3B ve 3D pol karşı antikor oluşmaz• Güvenli üretim• NSP’lerden arındırmaya gerek yok

– Maliyet– İmmun yanıt