Bµi 18

VËn chuyÓn c¸c chÊt qua

mµng sinh chÊt

C¸c ph­¬ng thøc vËn chuyÓn qua mµng

Vận chuyển chủ động

Nhập bào Xuất bào

Vận chuyển thụ động

H2O

Dung dÞch CuSO4 20%

Mµng thÊm

0h 3h30’

3cm

4 ngµy

20,5cm

10 ngµy

10cm

12 ngµy

0cm

KhuÕch t¸n (thÈm t¸ch) vµ thÈm thÊu

I.VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG

khuÕch t¸n: lµ hiÖn t­îng c¸c chÊt hoµ tan trong n­íc ®­îc vËn chuyÓn tõ n¬i cã nång ®é cao ®Õn n¬i cã nång ®é thÊp (theo gradient nång ®é)

ThÈm thÊu: lµ hiÖn t­îng n­íc thÊm qua mµng tõ n¬i cã thÕ n­íc cao ®Õn n¬i cã thÕ n­íc thÊp

Khuếch tán và thẩm thấu

• Khi röa rau sèng nÕu cho nhiÒu muèi vµo n­íc th× hiÖn t­îng g× x¶y ra ®èi víi nh÷ng c©y rau? Gi¶i thÝch

• Rau muèng chÎ nÕu kh«ng ng©m vµo n­íc th× sîi rau th¼ng, nh­ng nÕu ng©m vµo n­íc s¹ch th× sîi rau muèng sÏ cong lªn? Gi¶i thÝch

H20TB

MT

H20TB

MT

­u tr­¬ng

nh­îc tr­

¬ng

M«i tr­êng ­u tr­¬ng, nh­îc tr­¬ng vµ ®¼ng tr­¬ng

• MT ­u tr­¬ng: nång ®é chÊt hoµ tan cao h¬n nång ®é dÞch bµo

• MT nh­îc tr­¬ng: nång ®é chÊt hoµ tan thÊp h¬n nång ®é dÞch bµo

• MT ®¼ng tr­¬ng: Nång ®é chÊt hoµ tan b»ng nång ®é dÞch bµo

Trao đổi khí ở phổi

C¸c con ®­êng vËn chuyÓn thô ®éng qua mµng

Kênh protein

- Qua lớp photpholipit kép

- Qua kênh protêin trên màng tế bào

Sù vËn chuyÓn thô ®éng qua mµng sinh chÊt• Tu©n theo quy luËt khuÕch t¸n: dùa vµo

chªnh lÖch vÒ nång ®é c¸c chÊt gi÷a trong vµ ngoµi mµng.

• Kh«ng tiªu tèn n¨ng l­îng• Cã 2 con ®­êng khuÕch t¸n: qua líp

Ph«tpholipit kÐp vµ qua kªnh protein• Tèc ®é khuÕch t¸n tØ lÖ thuËn víi diÖn

tÝch khuÕch t¸n.

II. VËn chuyÓn chñ ®éng VËn chuyÓn c¸c chÊt tõ n¬i cã nång ®é thÊp ®Õn n¬i cã nång ®é cao (ng­îc gradient nång ®é) Tiªu tèn n¨ng l­îng

CÇn cã c¸c protein mµng (pr vËn chuyÓn, b¬m ion)

Xuất bào và nhập bào

Nhập bào

Thực bào Ẩm bào

C¸c h×nh thøc nhËp bµo

1. NhËp bµo

-Lµ sù h×nh thµnh c¸c bãng néi bµo do sù lâm vµo vµ t¸ch ra mét phÇn mµng cã chøa chÊt r¾n hoÆc dÞch láng+ d¹ng thùc bµo: bãng chøa c¸c ph©n tö r¾n, vi khuÈn hoÆc m¶nh vì tÕ bµo.+ d¹ng Èm bµo: bãng chøa dÞch láng

2. XuÊt bµo

- T¹o thµnh c¸c bãng xuÊt bµo chøa: chÊt r¾n hoÆc chÊt thõa cÇn bµi xuÊt ra tÕ bµo. - C¸c bãng liªn kÕt víi mµng sinh chÊt mµng biÕn ®æi c¸c chÊt chøa ®­îc gi¶i phãng

? Khi cho TB hång cÇu ng­êi vµ TB thùc vËt vµo 3 dung dÞch ­u tr­¬ng, nh­îc tr­¬ng vµ ®¼ng tr­¬ng

Dd đẳng trươngDd ưu trương Dd nhược trương

Ngoài tế bào

Trong tế bào

Hồng cầu

Tế bào thực vật

ưu trương đẳng trương nhược trương

trong TB

ngoai TB

So s¸nh v/c thô ®éng vµ v/c chñ ®éng