VAN DE VIEC LAM

CHO SINH VIEN CHUYEN NGANH LUAT SAU TOT NGHIEP

THS. D 6 THI BICH NGUYET

Khoa Luqt - DHQGHN

1. Thirc trang van de viec lam cho sinh vien nganh Luat hien nay

Sau han 27 nam thanh lap, den nay Khoa Luat true thugc DHQGHN (hien nay va thugc Dai hgc Tong hgp Ha Ngi, Dai hgc Khoa hgc Xa hoi & Nhan van trudfc kia) da dao tao han 20.000 cu nhan Luat hgc cac he chinh quy, phi chinh quy, hang tram thac sy va tien sy, day la nguon cung ca'p nhan luc doi dao cho cac ca quan quan ly nha nude, cac ca quan bao ve phap luat, cac to chiic, doanh nghiep thugc mgi thanh phan kinh te... gop phan khong nho thuc hien muc tieu "Xay dung nha nu6c phap quyen XHCN Viet Nam" do Dang, Nha nude de ra.

Khoa Luat la mot trong nhung trung tam dao tao Luat hgc c6 uy tin eiia Viet Nam dugc thanh lap tir nam 1976 (ben canh Dai hgc Luat Ha Ngi, Dai hgc Luat thanh pho Ho Chi Minn). Vao thai diem do, Khoa Luat la trung tam dao tao Luat hgc a bac Dai hgc duy nhat a Viet Nam. Tijr do den nay, Khoa Luat luon giii viing vi tri la mot trong nhung ca sa dao tao va nghien ciJu Luat hgc hang dau ciia ca nude. Tren thuc te, sinh vien Khoa Luat sau tot nghiep nhan viec tai cac ca quan nha nuac, ea quan bao ve phap luat, cac doanh nghiep... dugc danh gia tot tren ca hai phuang dien: chuyen mon va lap trucfng tu tuang - chinh tri, dam bao tieu chi "can bg phai vira hong vira chuyen" nhu Bac Ho da day.

Tuy nhien, khong phai khi nao va 6 dau sinh vien Luat cung c6 viec lam mot each thuan Igi va diing nhu mong mudn (viec lam phii hgp vdi chuyen nganh dugc dao tao, phu hcfp vcfi nguyen vgng...). Da qua roi thdi ky sinh vien tot nghiep ra trucng dugc Nha nude phan

37

cong cong tac. Cac ca so dao tao cung khong con theo d5i sinh vien sau tot nghiep mot each c6 to chuc va he thong. Mot chu trinh dao tao pho bien, do la: tiep nhan sinh vien triing tuyen vao truang, qua mot khoa hgc khoang tir 4 den 6 nam, neu hgc hanh suon se, sinh vien se tot nghiep va dugc nhan bang. Hien nay, hau nhu cac truang dai hgc, cac khoa khong c6 bg phan (chuyen trach) theo doi sinh vien sau to't nghiep, dieu nay that su kho, kho vi rat nhieu bo bugc ciia cac nguyen tac hanh chinh va tai chinh: chi tieu bien che c6 han, ca so vat cha't va cac phuang tien quan ly hien dai dang ra't thieu, mat khac, sir phat trien ciia khoa hgc cong nghe mang lai nhieu ca hoi de con nguai phat huy kha nang, nhung ciing tao ra khong it thach thuc (nhu cau lao dgng ky thuat cao tang, nhu cau lao dgng gian don, ky thuat tha'p giam, trong khi do dao tao chua thuc su dap ling dugc nhu cau... din den sir mat can doi giira dao tao va sir dung nguon nhan luc).

Tuy chua c6 mot bo phan chinh thirc theo doi sinh vien sau tot nghiep song, vai nhiJng c6 gang nhat dinh, bang each nay hay each khac, chung toi cung da thay ro thuc trang: ra't nhieu sinh vien Luat tot nghiep khong c6 viec lam hoac phai lam nhSng cong viec khac khong diing chuyen nganh dugc dao tao; sinh vien dugc dao tao chinh quy tim kiem viec lam kho khan, nhieu sinh vien khong c6 viec lam, trong khi do so lugng nguai dang ky dir thi tuyen vao he tai chiie van gia tang (so lugng thi sinh dang ky du tuyen cao, trong khi chi tieu dao tao tha'p).

2. Nguyen nhan

Co nhieu nguyen nhan dan den tinh trang "vira thijra vira thieu can bg", sinh vien kho khan trong tim kiem viec lam nhu hien nay, chiing toi dua ra mot so nguyen nhan ca ban sau day:

Thif nhd't, chiing ta dang "thu huang" nhirng kho khan chung ciia tinh trang kinh te-xa hoi cung nhu cua nganh giao due nuac nha: ngheo nan ve kinh te, lac hau ve cong nghe, nhung mau thuSn kho hoa giai trong qua trinh phat trien (trong khi xa hoi yeu cau vita phai phat trien quy mo, vira phai ga'p riit nang cao cha't lugng va phat huy hieu qua, dap ling nhu cau cao ve nguon nhan luc...)

Thii hai, chung toi muon de cap den mot nguyen nhan niJa (ciing

38

la tinh trang chung ciia dao tao Viet Nam), do la: dao tao con nang ve ly thuyet, ly luan han lam ma thieu thuc ti6n, thuc te; rat thieu su tang cudng lien ket giira boat dgng dao tao va nghien ciiu khoa hgc cong nghe ciia cac ca sa dao tao vai san xua't va xa hoi; cac truang dai hgc thieu su gan ket vai cac vien nghien ciru, cac doanh nghiep, khu cong nghe, khu che xuat, khu kinh te trgng diem...

Mot va'n de khac trong dao tao can phai nhac t6i, do la: Mac du, Chien luge phat trien giao due 2001 - 2010 da chi r5: "Can giup cho sinh vien c6 nang luc thich I'fng vai viec lam trong xd hoi, nang life tU tqo viec lam cho minh va nhung ngudi khac..." song, hien nay sinh vien van dang thu huang phuang phap giao due thu dgng. Chiing ta da to chire nhieu hoi nghi, hoi thao ve doi mdfi phuang phap giang day, nhieu bai viet, y kien, tham luan eiia cac nha giao, cac nha khoa hgc vdi Cling quan diem phai thay doi phuang phap giang day, tranh tinh trang giang vien doc thoai, dgc thugc giao trinh tren Idp..., nhung tren thuc te, phuang phap giang day chua c6 nhiing bien doi manh va cha't lugng. Anh huang ciia nen giao due theo ke hoach va bao cap con qua nang ne.

Cimg vdi su chuyen bien manh me ve ca che xa hoi (tir tap trung quan lieu bao cap sang nen kinh te thi tru&ng dinh huang XHCN) vai tro ciia Nha nude trong giai quyet viec lam cung thay ddi ca ban, thay vi bao ca'p trong giai quyet viec lam, Nha nude tap trung tao ra ca che, chinh sach thong thoa, tao hanh lang phap ly, xoa bo hang rao ve hanh chinh va tao dieu kien vat chat bao dam cho cong dan tu do dau tu phat trien san xua't, tu do hanh nghe, hgp tac va thue mudn lao dgng; ca hoi viec lam tang len va it bi rang bugc bai nguyen tac hanh chinh va y chi chii quan cua Nha nudfc. Tirng budc hinh thanh ca che phan bo lao dgng theo quy luat ciia thi trudng lao dgng, phu hgp vai nhiing chuyen bien manh me ciia nen kinh te, Nha nude da chuyen han tii ca che quan ly hanh chinh ve lao dgng sang ca che thi trudng. Tuy nhien, de thich nghi vdi nhirng thay doi do, sinh vien rat can sir hudng dan each hoe, each lam, huang nghiep sau sat, cu the han nira. Cac ca sa dao tao can phai chii dgng han, quan tam han nua den va'n de hu6ng nghiep cho sinh vien khong chi khi cac em sap tot nghiep ma trong suot qua trinh hgc tap. Ve va'n de nay, tai Hoi nghi Cong tac sinh vien

39

loan quoc giai doan 1998 - 2002, Pho Chu tich nuac Nguyen Thi Binh cung da phat bieu: chiing ta can phai nhin thang vao mot su that, do la, nha truang chua thuc su nghe sinh vien noi, chua thue sir noi cho sinh vien hieu va cQng chua thuc su lam cho sinh vien tin.

Tliii ba, cac ca quan nha nude dang tr6 nen qua tai, trong khi chi tieu bien che han che. Thuc te cho tha'y, hien nay, ben canh mot ty le nho sinh vien nang dgng trong tim kiem viec lam thi dai da so' sinh vien sau tot nghiep d6u mong muon tim dugc viec lam trong cac ca quan nha nude, tam ly "on dinh, ngai thay doi" van dang la mot luc can tren con ducfng tim kiem viec lam cho sinh vien.

Thic tu, mot nguyen nhan khac mang tinh dac trung ciia nganh Luat ma chiing toi muon noi den, do la, cac ca quan, dan vi, to chiic va cong dan chua c6 nhan thirc diing ve vai tro cua ngu5i can bg phap ly trong dai song xa hoi. Mac dii, muc tieu xay dung nha nude phap quyen XHCN Viet Nam da dugc Hien phap ghi nhan va khau hieu "Song va lam viec theo hien phap va phap luat" da tra thanh phuang cham song, song tren thuc te thi v6i trinh do dan tri chua cao, tu duy ciia ngucfi dan A Dong bi anh hucfng sau sdc cua nhirng "chin bo lam mudi", "mot diiu nhin, chin diiu Idnh"... nguai dan chua thuc su c6 thoi quen so'ng theo phap luat va sii dung phap luat de bao ve minh. Chinh vi nhan thiic do ma can bg phap ly chua dugc trgng dung, dan den sinh vien Luat ra truang chua dugc tuyen dung nhieu. Hang ngay neu theo doi cac muc rao tuyen chgn lao dgng tren cac mat bao, chung ta m6i thay rang nhu cau ve can bg phap ly ciia cac ca quan, doanh nghiep... that khiem ton so v6i nhu cau tuyen dung cua cac nganh nghe khac.

3. IVlot so giai phap

Cong tac viec lam cho sinh vien sau tot nghiep can phai dugc xay dung nhu mot thanh phan hiiu ca trong ke hoach, chuang trinh cong tac HSSV trong giai doan truac mat - trong do, viec lam cho sinh vien phai dugc giai dap ro rang, he thong, hgp ly va kha thi; viec lam cho sinh vien can phai la diem chot trong mot chu trinh dao tao, de thue hien dugc dieu do, can thuc hien tot cac giai phap sau:

ThiJt nhat, tren tinh thSn doi m6i phuang phap dao tao theo hudng

40

boi du9ng cho sinh vien tinh chii dgng, tich cue, sang tao trong hgc tap, boi duang nang luc tu hgc, tu ren luyen, tu danh gia, b6i duang ky nang thuc hanh, sinh vien phai dugc khuyen khich phat bieu suy nghi ve each hgc tap ciia minh va each giang ciia thay, gop y cho viec doi mdi phuang phap day-hgc sao cho sat vai thuc ti6n. Trong giang day giang vien khong ap dat y kien cua minh, ma can sin sang tranh luan va CO the chap nhan y kien phan bac cua sinh vien ma khong cam thay mat the dien. Ve phia ca sa dao tao can thuc su nghe sinh vien noi, thuc su hieu hg de c6 dinh huang diing va phu hgp trong dao tao, quan ly. Khung chuang trinh dao tao can dugc chinh sira, bo sung theo hudng sat v6i thue te, dap ling dugc yeu cau ciia nen kinh te-xa hoi trong giai doan mdi. Sinh vien ngay nay ngoai cac pham cha't, nang luc chuyen mon nghiep vu, can dugc cac nha truang trang bi nang luc to chiic, nang luc giao tiep, nang lire tu duy kinh te, tu duy ky thuat, cong nghe va nang luc thich ling vdi moi truofng mai. Ai c6 nang luc thuc su se CO nhieu ca hoi tim dugc viec lam phu hgp vai minh. Cac ca sd dao tao can phai c6 huang dao tao chii dgng han, huang dao tao den nhiJng yeu cau tap trung han, vi du: cac nha truang c6 the tang cuang lien ket trong dao tao, dao tao c6 dia chi (theo dan dat hang ciia cac dan vi, doanh nghiep...).

Thif hai, cac trucfng dai hgc khong nen bi khong che chi tieu tuyen sinh nhu hien nay de c6 the tao ra mot ca che canh tranh lanh manh, bat bugc hg phai nang cao cha't lugng dao tao, dam bao uy tin "thuang hieu" ciia minh. Dong thcfi, can phai coi ty le sinh vien tot nghiep ra truofng tim dugc viec lam la mot trong nhiing tieu chi xep hang cac truofng dai hgc.

Thii ba, to chiic gan viec hgc tap cua sinh vien vai thirc Xitn nghe nghiep, ciing nen c6 su ban bac, giao luu vai sinh vien mot each hieu qua han niia, thuc su coi trgng su tham gia tich cue ciia sinh vien vao qua trinh dao tao ciia nha trudng. Cac ca sa dao tao truac tien phai giiip sinh vien nhan thiic dung quan niem ve viec lam, loai bo tu tuang coi trgng nghe nghiep nay ha tha'p nghe nghiep khac, sinh vien phai hieu ro ban chat cua viec lam: "Mgi hoqt dgng lao dgng tqo ra nguon thu nhqp khong bi phap luqt cam diu ducfc thica nhan Id viec lam " dugc quy dinh tai Dieu 3 - Chuang II - Bg Luat Lao dgng eiia Nha nu6e ta.

41

Tren nen nhan thuc ay, nha trudng giiip sinh vien tu tao viec lam, tao dieu kien cho hg giao luu vai nhirng ciru sinh vien cua nha truofng da thanh dat, tao ra su gan ket giira hg. de giai quyet turng buac ngi dung giang day va thuc hanh, boi duang nang luc hgc tap, tao nghiep.

Thii tu, nha truang chu dong han trong quan he vdi cac ca quan quan ly lao dgng, ca quan ke hoach va dau tu, cac ca sa dao tao khac de cung nghien cuu nhu cau nhan luc, thuc trang su dung nhan luc, hu6ng dao tao nhan luc.

Tien tai m6i ca sa dao tao nen c6 mot bg phan (c6 the la bg phan, phong hoac ban) theo d5i sinh vien sau tot nghiep va tu va'n nghe nghiep, viec lam cho sinh vien. Bg phan nay phai nam trong tong the ca cau bg may boat dgng cua nha truang, phai dugc quan tam, dau tu ve nhan su, ca sa vat cha't, cong nghe thong tin... de c6 the boat dgng hieu qua. Bg phan theo doi sinh vien sau tot nghiep va tu va'n nghe nghiep se thay mat nha truang duy tri moi quan he mat thiet v6i cac ca quan sir dung lao dgng de dua sinh vien t6i do thuc te, thue tap. Thue tap la ngi dung bat bugc trong chuang trinh dao tao a hau het cac truang dai hgc hien nay, la ca hoi de sinh vien eg xat vai thuc te, tap lam nhung cong viec chuyen mon, sir dung nhirng kien thiic da hgc vao cac cong viec chuyen mon hang ngay.

ThA nam, cac ca sa dao tao nen to chiic cac boat dgng mang tinh chat tu van viec lam thu6ng xuyen dudi nhieu hinh thiic, giiip sinh vien tiep can nhieu han vai cac nha sir dung lao dgng, c6 the la: to chiic cho sinh vien gap go, giao luu vai cac don vi, ca quan c6 nhu cau tuyen dung, vai cac cuu sinh vien da thanh dat cua nha truang. Mot trong nhiing hinh thiic tu van viec lam hieu qua hien nay ma DHQGHN va nhieu nai dang trien khai, do la: to chiic hoi chg viec lam. Muc dich cua to chiie hoi chg viec lam la cung ca'p cho ngudi lao dgng va ngudi sir dung cac thong tin ve lao dgng, viec lam, kha nang cung-cau lao dgng, tao ca hoi cho ngudi tim viec va ngudi tuyen dung dugc true tiep tim hi^u nhiing nhu cau ciia nhau. Sinh vien hieu dugc nhu cdu, tieu chi tuyen dung de tu dieu chinh, cap nhat kien thiic can thiet de cd the dt dang han trong qua trinh tim viec lam phii hgp khi to't nghiep. Thong qua Hoi chg viec lam chiing ta cung thu nhan dugc nhirng thong tin khac ve lao dgng - viec lam: ve tinh trang that nghiep,

42

loai lao dgng nao dang thieu, loai lao dgng nao dang c6 it ca hoi dugc tuyen dung, tieu chi tuyen dung... Dong thdi, thu nhan phan hoi tir ea quan sir dung lao dgng ve chat lugng va su phii hgp ciia sinh vien tot nghiep, gop phSn dieu chinh kip thdi chuang trinh dao tao, quy trinh quan ly dao tao, dap ling tot nha't nhu cau thuc te ciia thi trudng lao dgng doi vdi nguon nhan luc cd chuyen mon sau.

Thii sau, dd'i vdi sinh vien tot nghiep chuyen nganh Luat hgc, de khac phuc phan nao tinh trang khd khan trong tim kiem viec lam, cac ca sd dao tao can day manh han nira cong tac tuyen truyen, pho bien va giao due phap luat trong nhan dan. Dong thdi, khang dinh vai tro cua can bg phap ly trong ddi song xa hoi hien nay.

Tai lieu tham khao

1. Nguy6n Thi Hang.- Lao dgng va viec lam - Nhiing buac tie'n quan trgng. Tap chi Cong san so 652, nam 2002, tr.3.

2. Dang Tii Lan.- Nhvtng nhan to tac dgng den van di giai ciuye't viec lam a nude ta. Tap chi Ly luan chinh tri, so' 12, nam 2002, tr.42.

3. Thuc trqng va nhung van di ton tqi vai lao dgng nong thon,

Tqp chi Nghien ci(u Dong Nam A, so 6, nam 2002, tr.62.

4. Nguyin Thi Binh.- Bai phat bieu tqi Hoi nghi cong tac HSSV Todn quoc giai doqn 1998 - 2002.

5. Bao Phap luqt sdra ngay 6/10/2003.

6. Bao Ddi song va phap luqt so 41 (137).

7. Nguydn Van Dan.- Ban vi giao diic trong nin kinh te'thi trudng. Tap chi Giao due, sd 116 (6/2005), nam 2005, tr.3.

8. Pham Thi Song Hanh.- Dao tqo dqi hgc a Vuang quoc Anh va suy nghi vi ddi mai ngi dung, phuang phap dao tqo a khdi trUdng dqi hgc kinh te'Viet Nam, Tap chi Giao due, so 114 (6/2005), nam 2005, tr.46.

43