van weten naar verwezenlijken slim organiseren in het mkb

33
Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het mkb

Upload: ngominh

Post on 11-Jan-2017

215 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

Van Weten naar Verwezenlijken

Slim organiseren in het mkb

Page 2: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.2 .3

InhoudVooraf

1. Slim organiseren in het mkb .92. De projecten .17

Betekenis iconen .17

•AlfaLavalGroningenBV .19 •BSBStaalbouwB.V. .21 •Villeroy&BochWellness .23 •Muelink&GrolGroningen .25 •Vepa .27 •Animo .29 •HenkelNederlandB.V. .31 •Romit/RamixB.V. .33 •PoelstraMachinefabriek .35 •BollegraafRecyclingMachinery .37 •Attero .39 •VDLWientjesRodenbv .41 •MarkB.V.Nederland .43 •TransportbandenfabriekEABroekemaBV .45 •MenkveldInstallatietechniek .47 •IMDS .49 •BurgerhoutB.V. .51 •DeZwarteHond .53

Nawoord Colofon

Page 3: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.4 .5

1 SIA:StichtingInnovatieAlliantie.SIAvoerthetRAAK-programmauit. RAAK-mkbrichtzichophetbevorderenvankennisuitwisselingtussenhogescholenenhetmkb, metalsdoelhetinnovatiefvermogenvanmkb-ondernemingentevergroten.

Vooraf Over slim organiseren is al veel bekend, maar die kennis is nog niet beschikbaar in een vorm die voor het mkb toegankelijk is. Toepassing in de praktijk is daardoor niet optimaal, met als gevolg dat het doel van slim organiseren niet wordt gerealiseerd oftewel ‘verwezenlijkt’. En daar ligt de basis voor het SIA-RAAK1 project ‘Van Weten naar Verwezenlijken’. Het doel van het project is duurzame verbetering van mkb-bedrijven door de kwaliteit en leverbetrouwbaarheid te verhogen en doorlooptijden en kosten te verlagen. Projectonderdelen Inhetprojectvertalenwedekennisoverslimorganiserenopdrieverschillendemanierennaardedagelijksemkb-praktijk.1. Onderzoekenbijmkb-bedrijvendoorstudentenen/of docent-onderzoekers/lector2. Clusterbijeenkomstenvoormkb-bedrijven3. Eentoolbox:eensetvangereedschappendiemkb-erskunnen gebruikenbijhetverbeterenvanhunprocessen

Punt1,deonderzoeken,vormenhetonderwerpvanditboekje. Eentoelichtingbijdeandereonderdelenisindeinleidingopgenomen.

Page 4: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.6 .7

ProjectinhoudHetlectoraatArbeidsorganisatieen-productiviteitvanhetKenniscentrumArbeidvandeHanzehogeschoolGroningenvoerthetprojectuit.StudentenvandestudierichtingBedrijfskundeMER(management,economieenrecht),minorstudentenSlimProducerenenstagiairesenafstudeerdersvanTechnischeBedrijfskundededenonderzoekbijverschillendenoordelijkemkb-bedrijvenenvoerdenproduct-enprocesverbeteringendoor.Zijwerktendaarbijnauwsamenmetdewerknemersvandebedrijvenenmaaktengebruikvanbeschikbaretoolsuitdeslimorganiserentheorieën.Bijenkelebedrijvenishetonderzoek(mede)uitgevoerddoordocentonderzoekersen/ofdelector.

Project-/consortiumpartners

Tijdenshetslotcongresvanhetproject‘VanWetennaarVerwezenlijken’op 4februari2014presenterenwijderesultatenvandeprojecten.Hetcongres isgeorganiseerddoorhetKenniscentrumArbeid,lectoraatArbeidsorganisatie en–productiviteitendeminorSlimProducerenvandeopleiding TechnischeBedrijfskundevandeHanzehogeschoolGroningen. Wijwensenuveelinspiratiemetdezeprachtigevoorbeeldenvanslimorganiseren! Groningen,januari2014

Projectgroep:GejoNanninga,HesterSlager,JacChristis,MarcèlevanKerkvoorde, JanDegenhart,RechienaNijenkampenErikSoepenberg

• HanzehogeschoolGroningen• MKBNederlandNoord• SyntensInnovatiecentrum• TechnologieCentrumNoord-Nederland

• KoninklijkeMetaalunie• VDLWientjesRodenbv• DeZwarteHond

Fotografie:FransOuwejan

Page 5: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.8 .9

1. Slim organiseren in het mkb

Ondernemen: afstemmen buiten en binnenNetalsalleandereondernemers,moetenmkb-ondernemers: 1. Naarbuitenkijken • Waarkanikgeldmeeverdienen • Metwiewerkikdaarvoorsamen 2. Naarbinnenkijken • Hoeregelikmijnprocessenenorganisatie • Welkemensenhebikdaarvoornodig • Hoekanikzeduurzaaminzetten 3. Buitenenbinnenopelkaarafstemmen,ofteweleenverbinding leggentussenstrategieenerzijdsenarbeidsorganisatieen personeelsbeleidanderzijds.

Hetresultaatvandieafstemmingishetverdienmodelvanhetbedrijf,bestaandeuitwaardepropositie,organisatievanwerkenvaninzetpersoneelenwinstformule.Eenondernemerdoetdushetzelfdealsdetrainer-coachvaneenvoetbalelftal.Hijkijktnaarbuiten:wieiszondagonzetegenstanderengaanweaanvallendofverdedigendspelen?Inwelksysteemmetwelkepatronenenroutinesdoenwedat:bijv.metofzondervleugelspitsen? Entotslot,welkespelershebikdaarvoornodig,ofwelwatwordtdeopstelling?

Page 6: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.10 .11

BinnenkantSlimorganiserengaatoverdebinnenkantenheefttotdoelhetpersoneelzoveelmogelijktebetrekkenbijhetregelen,verbeterenenvernieuwenvandeorganisatie.Daarmeeverbeterjedebedrijfsprestatiesencreëerjeaantrekkelijkerwerkvoorjepersoneel.Datismoeilijkerdanhetlijktenvereiststructureleaanpassingenindeorganisatievanhetwerk.

OrganiserenOrganiserenisverdelenvanhetwerkencoördinerenvandeverdeeldewerkzaamheden.Opdiemanierzorgjeervoordatnietiedereenbijallesbetrokkenis.Datheeftuiteraardvoordelen,maarhetrisicoisdatuiteindelijkniemandmeerbijhetgeheelbetrokkenis.Functionelespecialistengroeienuitelkaar,beslissersenuitvoerderseveneensenroutinesworden‘bevrorengewoontes’:niemandonderzoektzekritischomzeteverbeterenentevernieuwen.

Slim organiseren1

Watjewiltisdusdevoordelenvanbetrokkenheidbehouden.Hetprobleemisechterdatiedereenbijallesbetrekkenwelkanineenkleinegroep,maarnietmeerluktalsdiegroepgroterisdantwintig.Slimorganiserendefiniërenwedaaromalszodanigorganiseren,datophetniveauvandegroepofhetteamiedereenbijallesbetrokkenis.Datwilzeggendatiedereen• metallesmeekandoen• overallesmeekanpratenenbeslissen• routineskanonderzoeken,verbeterenenvernieuwen

Ditvereisteenvoudigeorganisatiestructuren.

Eenvoud wintOndernemersmoetenbuitenenbinnenopelkaarafstemmen.Hoecomplexerbeidezijndestemoeilijkerhetis.Alsdebuitenkantveelverschillendeproductenkentvoorveelverschillendeklantenendebinnenkanteenverdoorgevoerdefunctioneleenhiërarchischearbeidsdeling,isafstemminglastig.

Vereenvoudigenbetekentorganiserenrondsoortgelijkeorderstromen.Functioneleenhiërarchischespecialistenhebbendannietmeermetalleorderstemaken.Datmaakthetmogelijkomineentweedestaptakenenbevoegdhedentedecentraliseren.Hetachterliggendeideeiseenvoudigvanaard:dewinkelindewinkel,defabriekindefabriek.HetligttengrondslagaanbenaderingenalsLeanProduction,QRM,ModerneSociotechniekenBusinessProcessEngineering.Hetvereistvooraleenanderemaniervandenken.Hetisnodigomhetdenkenintermenvanschaalvoordelentevervangendoordenkenintermenvanflowvoordelen.

Economies of flow in plaats van economies of scaleHetbijelkaarzettenvanmensendiemetdezelfdemiddelenhetzelfdedoenvooralleorderscreëertschaalvoordelen.Hetleidtechterooktotlangedoorlooptijden,grotevoorradenonderhandenwerk,onbetrouwbarelevertijdenenonbeheerstekwaliteitszorg.

Slimorganiserenisorganiserenmetdestroommee.Rondsoortgelijkeordersinplaatsvandwarsophetproces.Ditcreëerteeneenvoudigeorganisatiestructuurenflowvoordelen.Dezeeenvoudvormthetuitgangspuntvoorhetverbeterenvandekwaliteitvandeorganisatieintermenvankosten,kwaliteit,doorlooptijdenlevertijd.Eneveneensvandekwaliteitvandearbeid:werkmetmeerleer-enontwikkelingsmogelijkhedenenminderstressrisico’s.

1 VooreenuitvoerigeuiteenzettingoverhetonderwerpzieJ.Christis(2009)Wat is slim organiseren? TevindenopdewebsitevanhetKenniscentrumArbeidvandeHanzehogeschoolGroningen.

Page 7: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.12 .13

Eenvoud is niet eenvoudigEenvoudisduseenwinstformule,maarhetbereikendaarvanisnieteenvoudig.Zekerwanneerhetmindergoedgaat,isdeverleidinggrootomtekiezenvoorschaalvoordelen.Eenvoudwint,datgeldtzowelvoorgroteondernemingenalsvoorhetmkb.Hetverschilisechterdatgrotebedrijvenvoorhetbereikenvandieeenvoudprofessionelestafdiensteninhuishebbenen/ofexterneadviesbureausdaarvoorinhuren.Hetmkbbeschiktnietofnietindiemate overdiestaffunctionarissenenheeftbehoefteaanrelatiefmakkelijkinzetbare,niet-bureaucratischeinstrumenten.Inditprojectondersteunenwemkb-bedrijvenbijhetbereikenvaneenvoudmetrelatiefeenvoudigeinstrumenten.

ClusterbijeenkomstenEenanderonderdeelvanhetproject‘VanWetennaarVerwezenlijken’ ishetorganiserenvanbijeenkomstenomkennisenervaringenuitte wisselentussendedeelnemendebedrijvenonderlingenmetanderegeïnteresseerdemkb-bedrijven.Inheteerstejaarvonddatvooralplaats opdeHanzehogeschoolGroningen,meteenkorteinhoudelijkeinleiding doorlectorJacChristisvooraf.

Inhettweedejaarisgekozenvoorbijeenkomstenbijeendeelnemendbedrijfoplocatie(ziedefotoopblz.12),hetaanhakenbijanderepartnersofbijeenkomsten,eenbrederesettingenexternelocaties.HetslotcongresisdaarommedegeorganiseerdmetVNONCWNoordenMKBNederlandNoord.Tevensisin2013insamenwerkingmetdeminorSlimProducereneencongresgeorganiseerdmetdiversesprekersenmetworkshopsrondomhetthemaslimorganiseren.StudentenpresenteerdeneropdeSlimProducerenbeursderesultatenvanhuntoegepastonderzoekbijdebetrokkenmkb-bedrijven. In2014vindtditcongresplaatsop4februari.

ClusterbijeenkomstbijMuelink&Grolop12september2013

Page 8: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.14 .15

Toolbox ProcesverbeteringHetderdeonderdeelvanhetproject‘VanWetennaarVerwezenlijken’ishetontwikkelenvaneentoolboxdiemkb-bedrijvenkunnengebruikenomhunprocessenteverbeteren.Detoolboxisinontwikkelingenwordtnaafloopvandeonderzoekenbijdemkb-bedrijveninfebruari2014verderuitgewerktenvervolgensindepraktijkgetest.Detoolboxisschematischopgebouwdvolgenshetprincipevaneenstamboom.Aandehandvanhunvraagofprobleemwordenbedrijvendoordestamboomgeleidomzouittekomenbijbeknopteenbegrijpelijkebeschrijvingenvandegereedschappenvoorhetbetreffendeprobleem.

VoorbeelduitwerkingDestamboomonderscheidttweehoofdcategorieën.Ontwerpkundigeofprocesproblemenenveranderingskundigeof‘peopleproblems’.Dezevallenophunbeurtinsubcategorieënuiteen.Inbijgaandschemaisdeproceskantverderuitgewerktalsvoorbeeld,mettijdalsgekozenprobleem.Vervolgenszijnerdiagnostischetoolsbeschikbaarvoorhetvaststellenenuiteenrafelenvandedoorlooptijdenontwerptoolsvoorhetverkortenvandedoorlooptijd.Verkortenismogelijkdoordetouchtimeofdewachttijdteverkorten.DetoolELVOSICOisgeschiktvoorhetverkortenvandetouchtime.Opvergelijkbarewijzekunnenmkb-bedrijvenmetanderesoortenproblemenhetschemadoorlopenomzobijdegeschiktetoolsterechttekomen.

Tool: ELVOSICO toepasseno Eliminereno Volgorde wijzigeno Simplificereno Combineren

Procesverbetering

Ontwerpkundig Veranderingskundig

Kosten Kwaliteit Flexibiliteit

Diagnostische tools Ontwerptools

Touch time verkorten Wachttijd verkorten: loketwachttijd

Wachttijd verkorten: assemblagewachttijd

Tijd

ToolboxProcesverbetering

Page 9: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.16 .17

voortraject

productie

keten

ontwerpkundig

veranderingskundig

2. De projecten Perdeelnemendbedrijfiskortaangegevenmetwelkvraagstukdestudenten, dedocentonderzoekersen/ofdelectoraandeslagzijngegaanenwathetresultaatdaarvanwas.Bijeenaantalbedrijvenisgewerktaanmeerdereprojecten,somstegelijkertijd,somsopeenvolgend.Deonderzoekenrichtten zichopverschillendeaspectenvanslimproduceren.

Perbedrijfisditaangegevenmettweeiconen.Heteersteicoonbetreftaltijdeenkeuzeuitvoortraject,procesofketen.Methettweedeicoonisaangeduidofhetomeenveranderingskundigofeenontwerpkundigprobleemgaat.Gekozenisvoorhetmeesttyperendeaspectvanhetonderzoek.Ditbetekentnietdatdeandereonderdelenbuitenbeschouwingzijngebleven.Zoheeftprocesverbeteringaltijdeenontwerpkundigeeneenveranderingskundigekantenisdegrenstussenvoortrajectenproductienietaltijdduidelijktetrekken.

Betekenis iconen

Page 10: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.19

Studenten:SvenLuijmers,JanJaapdeVries,LuuktenHolt,RobinKuiper, HesselAndela,DetmerBoelsenKoenKijkindeVegt

Alfa Laval Groningen BVAlfa Laval Groningen BV is onderdeel van de Zweedse multinational Alfa Laval. Het bedrijf is wereldwijd marktleider op de gebieden warmteoverdracht, scheidingstechnologie en vloeistofstroombehandeling. De vestiging in Groningen is gespecialiseerd in het ontwikkelen en produceren van luchtgekoelde warmtewisselaars voor industriële toepassingen.

Continu verbeterenAlfaLavalinvesteertcontinuinproductontwikkelingenprocesverbetering.Inhetkadervanhetproject‘VanWetennaarVerwezenlijken’isdaaromindeafgelopenjareneenaantalonderzoekenuitgevoerdophetgebiedvanslimorganiserenenslimproduceren.VoorbeeldenzijnhetleaninrichtenvanmagazijneneneenonderzoeknaardetoepassingvanLeanAccounting.

Two bin systeemTotfebruari2014loopteenprojectmetbetrekkingtotdelogistiekvanhetvoorraadbeheer.Bijenkeleproductielijnenwassprakevanonverwachteaankopendoorout-of-stockproblemenvangrijpvoorraden.Studentengingenaandeslagenontwikkeldeneentwo-binsysteem.HetAlfaLavalProductieSysteem(ALPS)washierbijbijzondernuttig.TijdensdeALPSwhiteboardmeetingsvondeencheckplaatsoponregelmatighedeninhetproductieproces,incombinatiemetdeactiepuntenvandedag.Insamenwerkingmetdemedewerkersishettwobinsysteemingevoerdopdeproductielijnen,metalsresultaatdaternualtijdvoldoendevoorraadisengeenonverwachteaankopenmeernodigzijn.

.18

Page 11: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.21

Studenten:JeroenMulderenRutgervanderMolen

.20

BSB Staalbouw B.V.BSB Staalbouw is gespecialiseerd in engineering, fabricage, montage en onderhoud van dynamisch belaste staalconstructies. Voorbeelden daarvan zijn bruggen, sluisdeuren, kranen en offshore toepassingen. Het bedrijf is gevestigd in Burgum, aan het Prinses Margrietkanaal en heeft ca. 60 werknemers.

Uitgebreid machineparkHetbedrijfheefteeneigenmachineparkwaarmeehetallevoorkomendemachinalebewerkingenkanuitvoeren.DaarnaastbeschiktBSBStaalbouwovermobielekotter-enfreesapparatuurwaarmeeoplocatiebewerkingenkunnenwordenuitgevoerd.ElkeconstructievanBSBStaalbouwis‘tailor-made’,exactgebouwdengeleverdvolgensdespecificatiesvandeopdrachtgever.DeliggingdirectaanhetvaarwatermaakttransportmogelijknaarvrijweliederelocatiebinnenenbuitenNederland.

Effi ciënter bouwproces en beheersbare doorlooptijdTweestudentenvandeminorSlimProducerenhebbengewerktaaneenanalysevandehuidigedoorlooptijden.Ditleiddetotinzichtinhetgebruikvandecapaciteittijdensprojecten.Daarnaasthebbeninzijindeproductiehaldirectherkenbareoperationeleknelpuntenaangewezen.Deaanpakhiervanheeftdirecteffectopdeflowvandeprojecten.Zijhebbenhierbijde‘7wastes’vanuitdeleanfilosofietoegepast.Deresultatenbiedenhetbedrijfeenbasisvoorprocesverbetering.VanhieruitkanBSBStaalbouwgefaseerdverbetertrajectenuitvoeren.

Page 12: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.23

Studenten:AntalBoerenSifraVeenema

.22

Villeroy & Boch Wellness Villeroy & Boch Wellness in Roden is onderdeel van de Villeroy & Boch groep. De vestiging in Roden is gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie enassemblage van kunststofbaden en badsystemen. In Roden zijn twee productie-afdelingen gevestigd, de assemblageafdeling Whirlpool & Showersystems en de afdeling Quaryl. Binnen Whirlpool & Showersystems worden baden op order geassembleerd en binnen Quaryl worden (vlakke) douchebakken en baden via een complex gietproces met het halffabricaat Quaryl geproduceerd.Quaryl producten, al dan niet voorzien van een whirlpoolsysteem, vormen de voornaamste orderwinners van het bedrijf.

Optimale afstemming DeafdelingQuarylpastealveelstandaardiseerdewerkmethodestoe.Tochleiddedatnogniettoteenmaximalecapaciteitsbenuttingvanmensenmachine.Metalsdoelomtotoptimalebenuttingvandebestaandemini-companiesenspuit-machinestekomen,isdoortweestudentenonderzochthoeoptimaleafstemmingtussenbeidekanwordenbereikt.Zijvoerdeneendiagnostischenparticipatiefonderzoekuitinhetkadervanhunafstuderen.

Blijvend verbeterenSamenmetdemedewerkersvandeafdelingQuaryldieinvijfploegenwerken,onderzochtendestudentendemogelijkhedenomdeefficiëntievanhetproductie-procesteverhogen.Metdelean-filosofiealsreferentieisvanuitdebestaandemens-enmachinecapaciteitdeoptimalecombinatietussenmens-machine-capaciteitvoorhetmomentgevonden.Demini-companieszelfwerkendeuitkomsteninhetkadervaneen‘ContinuousImprovement’-trajectverderuit.

Page 13: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.25

Muelink & Grol Groningen M&G Groningen is onderdeel van de M&G groep en de grootste producent in Europa van rookgasafvoer-, luchttoevoer- en ventilatiesystemen voor de verwarmingsmarkt. De ruim tienduizend producten worden geproduceerd in aluminium, roestvrij staal, gegalvaniseerd staal en plastic. De klanten van M&G zijn voornamelijk ketelfabrikanten in binnen- en buitenland.

Procesverbetering op kantoorDelaatstejarenisMuelink&Grolsterkgerichtopsteedsslimmerproduceren.Zoisondermeerdenieuwefunctieprocessengineeringingericht.Omdathetbedrijfinschatdatookinhetvoortrajectkansenvoorverbeteringaanwezigzijn,iseenonderzoekgestart.Hetdoelwasommedewerkerszelfcontinumetverbeteringentelatenkomen,doorzemeteengestructureerdewerkwijzeteondersteunen.Daarvoorisgebruikgemaaktvandenetwerk-analysetool.Eentestcase,omdatdenetwerkanalyseontwikkeldisvoordezorg.Ditwastevensderedenomhetonderzoekuittevoerenmetalleendocent-onderzoekersendelector.

EffectenDiepte-interviewszijngehoudenmetmedewerkersvandeafdelingEngineeringenvanhetBedrijfsbureau.Eenknelpunteninventarisatieleiddetoteenactielijsteneenactieveondersteuningvandeafdelingenomdeknelpuntenaantepakken.Eenbijkomendeffectwasdatookdenetwerkanalysetoolzelfwerdverbeterd,zodathetinstrumentsuccesvolkanwordeningezetinanderebedrijvenenbranches.

.24

Docentonderzoekers en lector:ErikSoepenberg,RechienaNijenkampenJacChristis

Page 14: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.27

Studenten:GerbenPotze,AnneJacobi,RikStoetenenDennisHeidotting

VepaVepa Offi ce Furniture in Hoogeveen is actief in de markt voor kantoor-, school- en projectinrichting. Het assortiment omvat bureausystemen, tafels, stoelen, halbanken, lockers en opbergsystemen. De productie vindt plaats in eigen fabrieken met een modern machinepark. Eisen en wensen op het gebied van techniek en vormgeving vertaalt het bedrijf eenvoudig naar een klant-specifi ek-concept. De productieafdelingen in Hoogeveen zijn: metalen buisverwerking, houten paneelverwerking, stoffeerderij, hout- en metaalspuiterij en de montage met expeditie.

Cyclustijd EenbedrijfalsVepakenteenhogevariabiliteitaanproductenenwisselendevolumesper(deel)product.Bijhoutenpaneelverwerkingliepmenmeteencyclustijdvandriewekentegendegrenzenaanvandedagelijksecapaciteitsaanpassingen.Hetbereikenvandezegrenzenuittezichinlangeredoorlooptijdenenmeervoorradenopdewerkvloer.Oorzaakwaso.a.eenverbredingvanhetassortiment.Studentenonderzochtenheteffectvanhetverkortenvandecyclustijdopmateriaal-gebruik,productiecapaciteitenefficiency.

Multi momentopnamen Hetonderzoekrichttezichopdemachinecapaciteit,voorradenentijdstudiesindevormvanmultimomentopnamen.VoordevalidatievanhetonderzoekisgebruikgemaaktvanSixSigma.Ookontwikkeldenstudenteneenmeetinstrument.Ditleiddetotinzichtindedoorlooptijdenopdeafdelingpaneel.Resultatenlatenziendatdeflexibiliteitopdewerkvloerbeterbenutkanworden.Naprocesaanpassingenkanmetmindertussenvoorradenenkleinerebatchesgewerktworden.

.26

Page 15: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.29

Studenten:KyleGoedhartenWouterJans

Animo CoffeeAnimo in Assen levert koffi e- en theezetsystemen voor professionele grootgebruikers in binnen- en buitenland. Producten zijn onder meer koffi ezetapparaten en –machines (de hoofdproducten), serveerwagens, koffi e-, thee- en voedselcontainers, waterkokers en melkwarmers. Naast de vestigingen in Assen (hoofdkantoor) en Amersfoort, heeft Animo verkoopkantoren met een eigen magazijn in België, Duitsland en Frankrijk. In Assen werken ongeveer 100 medewerkers.

BottleneckAnimoverbetertenvernieuwtcontinuzijnproducten,deproductieendeondersteunendebedrijfsprocessen.Desterkgestegenverkopenvanhetbedrijfincombinatiemetdebeschikbareproductieruimte,warenvoorAnimodeaanleidingomdedoorstromingvanproductenindeproductieteverbeteren.Naeenherinrichtingvandeassemblagelijnenbleekdeaansluitingvandemetaal-afdelingopdeassemblageechtereenbottlenecktezijn.Deseriegroottesdiedemetaalafdelinghanteerde,slotennietmeeraanopdevraagvanassemblage.

Just in timeVanuithetprojectzijntweestudentenuitdeminorSlimProducerensamenmetdeproductiemanagermetditknelpuntaandeslaggegaan.MetbehulpvanmetingenbrachtenzijdeproductstromenendetoegepasteseriegroottenvoorzogenaamdeA-,B-enC-producteninkaart.Dezeuitgebreidemeetresultatenleiddentoteenoperationeleplanningdievanuiteenjustintimeprincipebatcheslevertaandeassemblageafdeling.Heteffectdaarvanisdatereencontinuousflowkanwordengecreëerd.

.28

Page 16: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.31

Studenten:JoopBronsemaenKoenZuiderveld

.30

Henkel Nederland B.V.De vestiging Scheemda van Henkel Nederland B.V. ontwikkelt en produceert lijmachtige producten voor elektronica en auto-industrie op basis van grafi et. Sinds een aantal jaren is Henkel, net als tal van andere organisaties, de weg ingeslagen van het ‘continu verbeteren’. In dat kader is het bedrijf bezig alle productieprocessen tegen het licht te houden, met als doel een optimale inzetbaarheid van mensen en machines en een zo laag mogelijke kostprijs.

Studentonderzoek Tweestudentenzijnaandeslaggegaanmeteenonderzoeknaarefficiency-verbeteringbinnendeafdelingproductie.Datdedenzevanuitverschillendestudierichtingen:enerzijdstechnischebedrijfskundeenanderzijdsbedrijfskundemer(management,enonomieenrecht).Iederhaddenzehuneigeninvalshoekenaandachtspunt.

ResultatenDestudentenmaaktengebruikvanverschillendeonderzoeksmethoden,zoalsobservatievanwerkzaamheden,interviewsmetmedewerkersenactievedeelnameaanoverlegmomenten.Opdezewijzeverkregenzijzowelinzichtinhetproductieprocesenmogelijkeknelpuntendaarbinnen,alsinstijlvanleidinggevenenaspectenalsmotivatieencultuur.Ditleiddetoteenadviesovereenaantalmogelijkeverbeterpunten.Dezeresultatenleverdenhetbedrijfveelinzichtenop,metalsgevolghetinternoppakkenvanverschillendezaken.

Page 17: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.33

Studenten:LipengJing

.32

Romit/Ramix B.V.Romit/Ramix is een middelgroot productiebedrijf in Dedemsvaart met ca. 65 werknemers. Het bedrijf is onderdeel van de Rollepaal Holding en gespecialiseerd in het maken van mallen voor de plasticindustrie, extruderonderdelen en andere machinedelen. Het werk is grotendeels erg specialistisch van aard en bestaat voor een deel uit jobbing.

Theorie en praktijk DewensenvandeklanteneenoptimalemachinebezettingzijnuitgangspuntenvoordeprocesverbeteringbijRomit/Ramix.Hetbedrijfisdaaralvolopmeebezig,maarerwasnogbehoefteaaneenanalysevanhetvoortraject.Indatkaderisdooreenstudenteenonderzoekuitgevoerd.Hettheoriedeelleiddetoteenconceptueelmodel.Ditwasdebasisvooreenserieinterviewsmetallebetrokkenpartijenuithetvoortraject:sales,engineeringenwerkvoorbereiding.

ResultatenProjectleiderRonaldVinkeisblijmetderesultatenvandestudieendeaanknopingspuntenvoorverdereverbetering.Analysevandeproces-enwachttijdenleiddetotinzichtinvertragingenenonzekerhedeninhetproces.Alsvervolghieropishetbedrijfnubezigtekijkenhoehetdezesnelkansignalereneneropinspelen.Tevenswerdenverbeteroptiesaangedragen,zoalshettoepassenvanstandaardisatiebijhetmakenvandemallen.Hetonderzoekleiddeooktotdeconstateringdat‘hetvoortraject’alszodanignietbestaatendatdeinvullingvanditprocesonderdeelverschiltperproduct.

Page 18: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.35

Studenten:KevinNoordanus,WoutervanErkel,AndreasHakvoort, StefanWiersema,KeesLaningaenWiebeJansma

Poelstra MachinefabriekPoelstra Machinefabriek in Groningen is een begrip in de machinebouw en technische dienstverlening voor de maakindustrie in Noord-Nederland. Het familiebedrijf heeft zich in de afgelopen vijftig jaar ontwikkeld van verwerker via bewerker naar bedenker. In staal, RVS en aluminium. Poelstra bouwt, repareert en onderhoudt machines en richt zich daarnaast steeds meer op technische dienstverlening en maatwerkoplossingen voor technische problemen.

Allround dienstverleningSteedsvakerverzorgtPoelstraalleserviceenonderhoudvoorhaaropdrachtgevers.Daarmeevervangthetbedrijfdetechnischedienstvandeklant,ofbesteedtdeklanthetniet-reguliereonderhoud,spoedreparatieseningrijpenderevisiesuitaanPoelstra.OokwordtPoelstraMachinefabriekingezetomdepiekenendalenindeproductieoptevangen.

Fabriek en kantoorHeteersteprojecthadalsdoelordeopdewerkplektekrijgenenoverzichttehoudenopdeprocesvoortgang.Daarnaastdiendehetomdemedewerkersdeinvloedvanordeennetheidopdeproductiviteittelatenervaren.Tweestudentenhebbenzowelindefabriekalsopkantoor5Stoegepasteneennatestreven HuisvanLeangecreëerd.Inhettweedeprojectwarenstudentengesprekspartnervoordedirectieomtekijkenhoemetdebeschikbareflexibelecapaciteitinvullinggegevenkonwordenaanhetdakvanhetleanhuis:hetbijeenbrengenvanmissie,visieenstrategie.

.34

Page 19: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.37

Studenten:SebastienBrecheteau,JelteJansens, WesleyHulst,GertBraamenAnneliesKok

Bollegraaf Recycling MachineryBollegraaf Recycling Machinery in Appingedam is leverancier van machines voor de recycling industrie. Het bedrijf ontwikkelt en produceert machines, installaties en toebehoren en beschikt over ruim 50 jaar kennis op gebied van het maken van balenpersen, transportbanden, sorteersystemen enshredders. Bollegraaf is een organisatie met grote variëteit aan producten en een veranderlijke, op klantorder gebaseerde vraag. Het bedrijf kan worden getypeerd als ‘Engineering To Order’.

DoorlooptijdBollegraafhadbehoefteaanadviesoverhetverkortenvandedoorlooptijdvanbepaaldeproductgroepen.TweestudentendedenonderzoeknaardemogelijkheidvaneenmateriaalbeheersysteembinnendeafdelingvoorbewerkingvanBollegraaf.SpecifiekwerdvanuitdetyperingvanhetbedrijfonderzoekgedaannaardetoepasbaarheidvanPOLCA:Paired-cellOverlappingLoopsofCardswithAuthorization.

DiagnoseDeuitgevoerdediagnosebrachtaanhetlichtdatnietalleknelpuntenindeproductiedoorPOLCAkunnenwordenopgelost.WanneerBollegraaftotimplementatievanPOLCAoverwilgaan,isverderonderzoeknodignaaro.a.:•eenprioriteitenstelsel:watisnodigbijalternatieveproductierouting;•dehaalbaarheidvanaanpassingenindelay-outvandeproductievloer;•deknelpuntenindebetrouwbaarheidvandedoorlooptijden(incl.wachttijden);•hetberekenenvandehoeveelheidbenodigdePOLCA-kaarten.

.36

Page 20: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.39

Studenten:JorianBos,JornRottinéenMartijnvanBoven

AtteroAttero is werkzaam op het gebied van afvalverwijdering en -verwerking en heette tot drie jaar terug Essent Milieu. Attero telt 15 vestigingen en heeft 820 medewerkers. Attero Groningen verwerkt alle restafval uit de gemeente Groningen en de zeven omringende gemeenten. De vestiging richt zich op het scheiden/verwerken van het afval en is opgedeeld in twee fabrieken, een huisvuilscheidingsinstallatie (HVS) en een was- en vergistingsinstallatie (VWI).

Competenties Atteroisbezigmeteenlanglopendtrajectwaarinhetcontinuverbeterencentraalstaat.Hethuidigeonderzoekiseenvervolgopeeneerderestudentopdrachtdieeropgerichtwasdeproductiviteitpermedewerkerteverhogen.Gewijzigdeomstandighedenenbezuinigingenleidenerechtertoedaterindetoekomstietsandersvandemedewerkersgevraagdwordt.Datresulteerdeindevraagofinhetbedrijfdejuistecompetentiesaanwezigzijnomopdietoekomstvoorbereidtezijn.

PilotGehanteerdiseenalternatievemethodevancompetentiemanagement.Uitgangspuntzijndetakenendecompetentieniveauswaaropdiewordenuitgeoefend(junior,mediorsenior).Demedewerkersbeoordelenzichzelf.Nogonvoldoendecompetentemedewerkerswordenopgeleiddoorcollega’s.Innovember2013heeftinventarisatieenanalysevantakenplaatsgevondenenookdebeoordelingopjunior,mediorofseniorniveau.Meteenpilotbijéénploegwordtgekekenofenzojahoe,dezemethodekanwordeningevoerd.

.38

Page 21: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.41

Studenten:GerbenPotze,AnneJacobi,DaniëlOosterhof,JosHummel, RutgerTrip,AnjevanderWijngaardenThomasDiederiks

.40

VDL Wientjes RodenVDL Wientjes Roden richt zich op engineering, ontwikkeling en productievan hoogwaardige kunststofproducten. Het bedrijf heeft zich gespecialiseerd tot toeleverancier van kunststof eindproducten en halffabricaten met behulp van vacuümvormen, CNC bewerkingen, lassen, lijmen en assemblage. Het bedrijf is onderdeel van de VDL-groep.

Duurzame samenwerkingDeafgelopenjarenzijnverschillendeverbetertrajectenuitgevoerdinsamenwerkingmethetlectoraatArbeidsorganisatieen-productiviteitvandeHanzehogeschool.Daarbijisvanbuitennaarbinnengewerkt.Ineeneersteprojectvoerdenstudentengesprekkenmeteenaantalklantenomverbeterpuntentevinden.Ditleiddetotinzichtindematevantevredenheidvandeklantenentotaanknopingspuntenterverbetering.Deuitkomstenvanhetonderzoekvormdendeaanleidingvoorinterngerichteprojecten.Eenprojectomdedoorlooptijdvanhetvoorbereidingstrajectteverkorteneneenprojectindefabricageomtussenvoorradentereduceren.

Nieuwe productielijnEenvolgendprojectwaseennieuweRAVO-productielijn,waarbijstudentenhielpenomdezelijnsystematischoptezetten.Hetmeestrecenteprojectisgestartinseptember2013enbehelsthetstroomlijnenvandeproductienadegeplandenieuwbouw.Kortom,eenserievanonderzoekenmetmooieresultatentotdusver.VDLWientjesisdanookbijzonderpositiefoverdesamenwerkingtussendepraktijkonderzoekers,studentenenheteigenpersoneel.

Page 22: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.43

Studenten:DannyBoerties,PeterBoltjesenDavidWehkamp

Mark B.V. NederlandMark B.V. bestaat sinds 1945 en is fabrikant van klimaatbeheersingsapparatuur. Het bedrijf produceert systemen op het gebied van luchtverwarming, stralings-verwarming en luchtbehandeling en ventilatie voor de industrie en de utiliteit.

BetrokkenheidTijdenseeneerderonderzoekwaseenvandestudentenopgevallendaterookeenaantalpersonelevraagstukkenspeelde.Ditleiddetoteennieuwonderzoek.Decentralevraaghiervanwas:hoekandeoutputvandewerknemerswordenverhoogddoortewerkenaanbetrokkenheid.

VariabelenInhetonderzoekisgebruikgemaaktvanliteratuurstudie,observaties,enquêteseninterviews.Hetbegripbetrokkenheidisgesplitstindevolgendevariabelen:autonomie,taakroulatie,taakidentiteit,werknemerstevredenheid,organisatiestructuur,belangvandetaak,feedbackopfunctionerenenzeggen-schapoverhetwerk.Dezebegrippenstondencentraalindeenquêteendeinterviews.Demedewerkingaanhetonderzoekwasgroot.

Resultaten Deconclusiesuitdeverzameldegegevenszijnvertaaldnaarverbeterpunten.Deaanbevelingenrichtenzichvooralopderelatietussenintrinsiekemotivatie,betrokkenheidenoutput.Communicatietussendeverschillendeafdelingenenniveausspeelthierbijeenbelangrijkerol.Verbeteringvandezeprocessenisreedsingezetdoordehuidigedirectie.

.42

F E E L S B E T T E R , W O R K S B E T T E R .

Page 23: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.45

Studenten:ReindHoekmanenRobertBuining

Broekema BVTransportbandenfabriek EA Broekema in Veendam produceert transport-banden voor de agrarische industrie. O.a. rooi- en oogstmachines voor aardappels, uien, bieten, etc. Tevens wasinstallaties en proceslijnen voor de verwerkende industrie en industriële toepassingen. De focus van het bedrijf ligt op het produceren van zeefbanden. Alle bijbehorende componenten zoals tandwielen, scharnieren, rollen e.d. worden door Broekema zelf geproduceerd. De productie vindt plaats volgens vaste ontwerpen of naar de specifi eke wensen van de klant. Broekema exporteert naar meer dan 40 landen. De export bedraagt 90%.

OptimaliserenTenbehoevevancapaciteitsplanningenkostprijsberekeningwilBroekemazijnproductieprocesoptimaliseren.Eénvandeeerstestappenomdittebereikenishetbepalenvandewaardenstroom.Geblekenisdatnormtijdenvoormachinebewerkingenennormtijdenopwerkplekkenafwijkenvandegehanteerdenormen.Ditiseengevolgvandewijzigingeninproductiemethodeneninproducten.

ProductietijdenVoorhetonderzoekiseenaantalproductgroepengeselecteerd.Tweestudentenonderzochtenvervolgensderoutesensteldendewerkelijkeproductietijdenvast.Deresultatenwordengebruiktomdeondersteunendesystemenbijtestellenenbiedenmogelijkhedenomhetproductieprocesevenwichtigerinterichtenzodaterminderverstoringenplaatsvinden.

.44

Page 24: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.47

Lector en docentonderzoekers:JacChristis,GejoNanninga, MarcèlevanKerkvoordeenRechienaNijenkamp

.46

Menkveld Installatietechniek Familiebedrijf Menkveld Installatietechniek in Schoonebeek is opgericht in 1929. Het bedrijf startte als Technisch Bureau Menkveld en is inmiddels uitgegroeid tot een allround installatiebedrijf. Menkveld richt zich enerzijds op de particuliere markt en anderzijds op grote projecten in de bouw en op de zakelijke (onderhouds-)markt. Toen de bouw het moeilijk kreeg en ook de particuliere opdrachtgevers voorzichtiger werden, werd het nog belangrijker om de werkwijze onder de loep te nemen.

Opsporen verstoringenNahetinkaartbrengenvandeinterneorganisatie,deprocessenenhetnetwerk,isingezoomdopverstoringen,problemenenregelmogelijkhedeninhetnetwerk/werkproces.Hetresultaatwaseenlijstmetknelpunten.Vervolgenszijnachterliggendeoorzakenopgespoordmetde‘vijfkeerwaarom’methode.Metdieuitkomsteniseenplanopgesteldomtotverbeteringenindedagelijksepraktijktekomen,zoalshetoptimaliserenvandeplanningvandemonteurs.

VerbetertrajectenEenanderonderdeelvanhetonderzoekwasdeABCmethode/klantpiramide,dieistoegepastominzichttekrijgenindesamenstellingvandeklantpopulatieenhetbestedingspatroon.Eenplanvanaanpakisookgemaaktvoorverbeteringvanhetinkoopprocesenhetinterntoeleverenvanmaterialenaanmonteursopprojecten.Totslotblijfthetvoorderealisatievandeverbeteringenbelangrijkomelkaartemotiverenenaantesprekenopoudegewoontesenwerkwijzen.

Page 25: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.49

Studenten: JanWillemVinke

.48

IMDSInterventional Medical Device Solutions uit Roden ontwikkelt en produceert specialistische medische hulpmiddelen. Het bedrijf heeft ca. 70 medewerkers, is opgericht in 2008 en sindsdien sterk gegroeid. IMDS ontwikkelt producten op aanvraag van klanten en tevens eigen producten en beschikt over productie- en testfaciliteiten.

Kritische blikIMDSiskritischopdeeigenprocessen.Devraagstondcentraalhoehetbedrijfomgaatmetdynamiek,complexiteitenonzekerheidinhetvoortraject.Uitheteerstedeelvanhetonderzoekblekenweinigvertragingenenhetbedrijfwasbenieuwdnaardehuidigesituatie.ProcesanalyselietziendatIMDSopdezelfdewijzewerktalsproductiebedrijvendiedeelsopklantorderleverenendeelsopvoorraadendatditookvergelijkbarevoordelenoplevert.Wanneerklantordersingevaardreigdentekomen,werdditopgelostdoorminderprioriteitaaneigenontwikkelingtegeven.

Interne organisatie Hetbedrijfkenteenrelatieflangelevertijdvanprojecten(>zesmaanden)enditbiedtdemogelijkheidomfluctuatiesoptevangenenhetaantalprojectengoedteoverzien.Deinterneorganisatiekentkortelijnendoordehorizontaleintegratievandeafdelingenviaprojectteams.Ookdebedrijfscultuurwaarinhetsnelbediscussiërenenoplossenvanproblemengebruikelijkis,heefteenpositieveinvloed.TotslotgeefthetonderzoekaandatIMDSalertmoetzijnomdehuidigevoordelentebehoudenbijdeverwachtesnellegroeivanhetbedrijf.

Page 26: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.51.50

Studenten:KevinNoordanus,WoutervanErkel, AndreasHakvoortenStefanWiersema

Burgerhout B.V.Burgerhout produceert rookgasafvoersystemen en ventilatiecomponenten uit plaatstaal, aluminium en in toenemende mate uit kunststof. Het bedrijfis onderdeel van de M&G Group. De belangrijkste markten zijn de Nederlandse groothandel en de Europese OEM markt, die het bedrijf bedient met meer dan 2.500 verschillende eindproducten en 15.000 verschillende halffabricaten, waarvan een belangrijk deel kunststof. Burgerhout werkt met CNC-gestuurde machines en volledig geautomatiseerde assemblagelijnen.

Procesverbetering in het voortraject AanleidingvoordeelnameaanhetprojectwasdesuccesvolleinzetvandenetwerkanalysebijM&GGroningen,onderdeelvandezelfdeholdingalsBurgerhout.DeuitdagingwasomhetbijM&GGroningenontwikkeldestappenplanhiertetesten.Metalsdoeldathetbedrijf,meteenlichteondersteuning,zelfaandeslagzoukunnenmetcontinueverbetering.Deflexibiliteitendoortastendheidvandestudentenleiddentoteengoedoverzichtvandeknelpunteninhetvoortraject.Hunaanwezigheidopdewerkvloerhadeenpositieveinvloedopdecontinuïteitenhetcommitment.Injanuari2014doorloopthetprojectdelaatstefases.Hieronderiseenglobaaloverzichtvandestappenopgenomen.

Stappenplan netwerkanalyse1. Voorbereiding2. Gezamenlijkekickoffbijeenkomst3. Interviewsteamleiders4. Interviewsmedewerkers5. Bijeenkomstmetterugkoppeling

6. Opstellenplannenvanaanpak7. Terugkoppelingoorzakenen oplossingen8. Terugkoppelingimplementatie

Page 27: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.53

Docentonderzoeker en lector:ErikSoepenbergenJacChristis

.52

De Zwarte Hond Naast problemen die vooral binnen de organisatie spelen, worstelen veel bedrijven met de afstemming tussen hun ketenpartners. Door het ontbreken van verbeterinstrumenten die toegepast kunnen worden in engineerings- en ketensituaties, lukt het onvoldoende om verbeteringen succesvol te laten zijn. Een ander probleem is dat het binnen een ketensamenwerking lastig is om een duidelijke katalysator voor het verbeterproces te vinden.

Slim organiseren Indebouwketenwordtnietveelsamengewerkt.Grotebouwprojectenwordenvaakgekenmerktdooreenprocesmetveelonzekerheden,geslotencontracten,veeloverdrachtsmomentenenhetveiligstellenvanindividuelebelangen.Ditprocesverhoogtzoweldetransactiekostenalsdeproductiekosten.Heteffectvoordeklantisdatprijs,doorlooptijdenkwaliteitonderdrukkomentestaan.Omdittevoorkomenzijnanderevormenvansamenwerkingnodig.

Samenwerken in plaats van vechtenOplossingenzijngelegenineenopsplitsingvanhetprocesinfases,metdaaraangekoppeldcross-functioneleteamsperfase.Debetrokkenpartijenwerkenindezeteamssamenalsofzeonderdeelzijnvandezelfdeorganisatie.OverditonderwerporganiserenarchitectenbureauDeZwarteHonduitGroningen,bouwbedrijfBAMendeHanzehogeschoolinfebruari2014eencongres.Doelgroepenzijnbouwbedrijven,woningcorporaties,overhedenenarchitectenbureaus.

Page 28: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.54 .55

Nawoord Slim organiseren is niet meer weg te denken uit het bedrijfsleven. Zeker in productieomgevingen wordt veel aandacht besteed aan het continu optimaliseren van processen. Met deze publicatie hebben we aangegeven welke mogelijkheden er zijn voor bedrijven om samen met de Hanzehogeschool Groningen te werken aan verbeteringen in hun bedrijfsprocessen.In de casussen van de verschillende bedrijven die hebben deel genomen aan het project ‘Van Weten naar Verwezenlijken’ heeft u kunnen lezen wat een samenwerking tussen bedrijfsleven, hogeschool en studenten kan opleveren.

Restonsopdezeplaatsdebetrokkenbedrijven,studentenenprojectledentebedankenvoorhunbijdrageaanhetproject‘VanWetennaarVerwezenlijken’ endaarmeeaanditboek.

Onze dank gaat specifiek uit naar de volgende bedrijven:AlfaLavalGroningen,Animo,Attero,BollegraafRecyclingMachinery, Broekema,BSBStaalbouw,Burgerhout,DeZwarteHond,HenkelNederland,IMDS,MenkveldInstallatietechniek,Mark,Muelink&GrolGroningen, PoelstraMachinefabriek,Romit/Ramix,VDLWientjesRoden,Vepaen Villeroy&BochWellness.

Page 29: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.56 .57

Zonder de volgende studenten waren de onderzoeken niet mogelijk geweest, allen dank daarvoor:JeroenMulder,RutgervanderMolen,LipengJing,AntalBoer,SifraVeenema,KyleGoedhart,WouterJans, JorianBos,JornRottiné,MartijnvanBoven,ReindHoekman,RobertBuining, KevinNoordanus,WoutervanErkel,AndreasHakvoort,StefanWiersema, JanWillemVinke,DannyBoerties,PeterBoltjes,DavidWehkamp, GerbenPotze,AnneJacobi,DaniëlOosterhof,JosHummel,RutgerTrip, AnjevanderWijngaard,ThomasDiederiks,RikStoeten,DennisHeidotting, SvenLuijmers,JanJaapdeVries,LuuktenHolt,RobinKuiper,HesselAndela,DetmerBoels,KoenKijkindeVegt,SebastienBrecheteau,JelteJansens,WesleyHulst,GertBraam,AnneliesKok,JoopBronsema,KoenZuiderveld,KeesLaningaenWiebeJansma.

Bijzondere dank zijn we verschuldigd aan Gejo Nanninga en Jan Jaap Graver van de opleiding Technische Bedrijfskunde. DesamenwerkingmethunminorSlimProducerenleverdeonsnietalleen veelcontactenmetbedrijvenop,maarookstudentendieingezetkondenwordenopdeverschillendeonderzoekstrajecten.

Ook een speciaal woord van dank voor de externe projectleden Marcèle van Kerkvoorde van Syntens Innovatiecentrum en Jan Degenhart van TechnologieCentrum Noord-Nederland (TCNN). Huninzetenbetrokkenheidbijhetprojectwasgroot.Gaandewegdeprojecttijdwaser (bijna)geenonderscheidmeertusseninterneenexterneprojectleden.

Tot slot. Het project ‘Van Weten naar Verwezenlijken’ en deze publicatie waren niet mogelijk geweest zonder de subsidie van Stichting Innovatie Alliantie (SIA). Dank daarvoor.

Page 30: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.58 .59

Ditboekjeismedemogelijkgemaaktdoor:

Stichting Innovatie Alliantie (SIA)

Sinds 1 januari 2014 - SiA Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek

ProjectSlimmerwerken8.nl

Colofon Titel Van Weten naar Verwezenlijken

Slimorganisereninhetmkb

Februari 2014

ISBN/EAN978-90-79371-12-9

Uitgave van Kenniscentrum Arbeid Hanzehogeschool Groningen

LectoraatArbeidsorganisatieen-productiviteit

Kenniscentrum Arbeid

Postbus30030

9704AAGroningen

[email protected]

www.hanze.nl

Page 31: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.60 .61

Projectinformatie Hanzehogeschool Groningen

LectoraatArbeidsorganisatieen-productiviteit

Projectgroep‘VanWetennaarVerwezenlijken’

i.o.m.debetrokkenbedrijven

Projectgroep Dr. J.H.P. Christis

lectorArbeidsorganisatieen-productiviteit

Drs. ing. J. Degenhart

projectmanager/adviseurTechnologieCentrumNoord-Nederland

Mevr. ir. M.C. van Kerkvoorde

innovatieadviseurSyntensInnovatiecentrum

Drs. ing. G.J. Nanninga

docentonderzoekerTechnischeBedrijfskunde

Mevr. drs. G.W. Nijenkamp

projectleider/docentonderzoekerBedrijfskundeMER

Mevr. A.H. Slager

projectondersteuner

Dr. G.D. Soepenberg

docentonderzoekerBedrijfskundeMER

Fotografie Aangeleverddoorallebetrokkenbedrijven

HanzehogeschoolGroningen

FransOuwejan

Vormgeving Lieke Bakker-StudioeLBee|huisstijl+

Tekst Anne-Marie Krap-AKAtekst&communicatie

Page 32: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB

.62 .63

©2014HanzehogeschoolGroningen,TheNetherlands

BehoudensdeinofkrachtensdeAuteurswetvan1912gesteldeuitzonderingenmagnietsuitdeze

uitgavewordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestandofopenbaar

gemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamen

ofenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.Voorzoverhet

makenvanreprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16h

Auteurswet1912dientmendedaarvoorverschuldigdevergoedingentevoldoenaanStichtingReprorecht

(postbus3060,2130KBHoofddorp,www.reprorecht.nl).

Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenandere

compilatiewerken(artikelAuteurswet1912)kanmenzichwendentotStichtingPRO(StichtingPublicatie-

enReproductierechtenOrganisatie,postbus3060,2130KBHoofddorp,www.stichting-pro.nl).

Allrightsreserved.Nopartofthispublicationmaybereproduced,storedinaretrievalsystem,

ortransmitted,inanyformorbyanymeans,electronic,mechanical,photocopying,recordingor

otherwisewithoutpriorwrittenpermissionofthepublisher.

Hoewelaandetotstandkomingvandezeuitgavedeuiterstezorgisbesteed,kanvoordeaanwezigheidvan

eventuele(druk)foutenenonvolledighedennietwordeningestaanenaanvaardendeauteurs,redacteurenenuitgever

deswegegeenaansprakelijkheidvoordegevolgenvaneventuelevoorkomendefoutenenonvolledigheden.

Page 33: Van Weten naar Verwezenlijken Slim organiseren in het MKB