Nm Hc 2011TRNG I HC KINH T THNH PH H CH MINHKHOA TI CHNH DOANH NGHIPMN HC QUN TR RI RO TI CHNH

TI THUYT TRNH:VALUE AT RISK V QUN TR RI RO TH TRNG

Ging vin hng dn: TS. Nguyn Th Ngc TrangCc nhm ging ng TC IV K34

MC LC

1.TNG QUAN V RI RO V QUN TR RI RO11.1.Khi nim chung v ri ro11.1.1.Ri ro (risk) v Bt trc (uncertainty)11.1.2 So snh Ri ro (Risk) v Bt trc (Uncertainty)21.1.3. Vy t Risk Management c tht s ng?21.2.Phn loi ri ro41.2.1.Ri ro th trng41.2.2Ri ro tn dng61.2.3Ri ro hot ng131.2.4Ri ro thanh khon151.2.5Ri ro thanh ton.161.2.6Ri ro k ton.161.2.7Ri ro php l171.3.Qun tr ri ro l g?171.4.Ti sao cn qun tr ri ro?181.5.Cc quy nh v qun tr ri ro (basel)191.5.1.Basel 1191.5.2 Basel II221.5.3. Basel III:261.5.4. Kh nng tun th cc quy nh v qun tr ri ro Vit Nam292.CC CNG C QUN TR RI RO TH TRNG TRC VAR302.1.Phn tch kch bn302.2.L thuyt danh mc u t302.3.Phng thc Gap312.4.Phn tch thi k322.5.Phng nga Delta332.6.Phng nga Gamma372.7.Phng nga Vega393.VALUE AT RISK (VaR)433.1.Khi nim433.2.S pht trin ca VaR trong qun tr ri ro:433.2.1.Khi qut v s pht trin ca cc phng php phn tch & qun tr ri ro:433.2.2.S pht trin ca thc nghim Value at Risk443.3.c im453.4.Cc thng s nh hng n VaR:463.4.1. tin cy:463.4.2.Khong thi gian o lng VaR:473.4.3.S phn b li/l trong khong thi gian xc nh VaR:483.5.Cc phng php tip cn VaR truyn thng503.5.1.Phng php phn tch503.5.2.Phng php m phng lch s523.5.3.Phng php monte carlo533.5.4.So snh ba phng php tip cn VaR truyn thng533.6.Phng php tip cn VaR m rng563.6.1.Gii thiu v phng php563.6.2. tng pht trin v m hnh VaR m rng573.6.3.Vn dng m hnh VaR m rng c lng VaR cho danh mc604.KHNG HONG TI CHNH TH GII 2007-2008 V NHNG TRANH LUN V VAR824.1.S lung lay ca VaR trong qun tr ri ro824.2.Nhng thit hi VaR khng th o lng Ri ro ui hay Thin nga en864.3.Nhng sai s ca VaR ngay c trong nhng thit hi m n ch ch o lng894.3.1.u l mt phn phi xc sut thch hp?894.3.2.Ri ro la chn m hnh914.3.3.Xc nh d liu u vo thch hp944.4.Khng hong: Tht bi trong m hnh hay tht bi trong qun tr?994.4.1.Vn t s n gin994.4.2.Li nhun hay s an ton?1024.4.3.Cc quy nh v ri ro o c1054.5.Mt cng c s tr nn hu dng nu c s dng ng cch.1085.BACK-TESTING.1125.1.Khi nim chung v back-test:1125.2.Phng php ng dng back-test:1155.2.1.Backtesting n gin: c lng VaR hay P/L:1155.2.2.Thng k backtest da vo tn sut ca Tail-losses:1155.2.3.Backtest thng k da vo kch c ca tail-losses:1275.3.Cc kch bn Back-test vi s thay i tin cy, v th v d liu:1296.STRESSTESTING1336.1.Nhng vn c bn:1336.1.1.Khi nim:1336.1.2.Ti sao li thc hin stress testing:1336.2.Phn tch kch bn:1366.3.Nhng li ch v kh khn ca Stress Testing:1476.3.1.Li ch ca Stress Testing1476.3.2.Nhng kh khn ca Stress Testing150TI LIU THAM KHO153

14

1. 2. TNG QUAN V RI RO V QUN TR RI RO2.1. Khi nim chung v ri ro1.1.1.Ri ro (risk) v Bt trc (uncertainty)Khng phi tt c bt trc u c th o lng, bt trc c th o lng, hay l ri ro, l tp hp con ca bt trc. Hay theo cch ni khc, cc cng thc ton hc c th c p dng bt trc c th chuyn thnh ri ro. V th, bt trc l mt khi nim chung hn, mi ri ro u lin quan n bt trc, nhng khng phi mi bt trc u l ri ro bi v khng phi mi bt trc u c th o lng, v mt ln na, cc cng thc ton hc khng th c p dng.nh ngha v ri ro l mt bt trc c th o lng l pht biu ca Frank Knight, ngi pht trin n vo gia u th k 20.Trong cuc sng chng ta i din vi nhiu tnh hung m khng th bit c chuyn g tt xu s xy ra. Nhng tnh hung nh vy c ngi gi l ri ro c ngi cho l bt trc. Tuy nhin, hai khi nim ny khng hon ton ging nhau, hiu c s khc bit ny s gip chng ta c cch hnh x hp l hn.Ri ro (risk) l nhng tnh hung c nhiu bin c c th xy ra v ta bit xc sut xut hin v kt qu ca cc bin c ny. V d nh thy x ngu, nu vin x ngu ny cht lng tt, ngi thy x ngu khng gian ln th ta bit chc chn rng c 6 kh nng xy ra v xc sut ca mi bin c l 1/6. Trong trng hp ny khng th lm g thay i xc sut cng nh gi tr ca bin c.Bt trc (Uncertainty) l tnh hung ta khng bit chc chn chuyn g xy ra cng nh kh nng xy ra nhng bin c ny. Ngi ta khng th ch nh r chuyn g s xy ra, kh nng chc chn l bao nhiu phn trm. Doanh nhn khi u t th khng chc rng d n s thnh cng hay tht bi hon ton, nhng anh tin rng vi n lc ca mnh, c th lm cho kh nng thnh cng cao hn. Mi ln i thi, mc d khng bit chc chn thi l g, nhng nu c s chun b tt, th kh nng t kt qu cao l rt kh quan.

1.1.2 So snh Ri ro (Risk) v Bt trc (Uncertainty) Ging : L nhng tnh hung c nhiu bin c xy ra Khc : Ri ro Bt trc

Bit xc sut xut hin ca bin cKhng bit kh nng xy ra ca bin c

Bit kt qu ca cc bin cKhng bit chc chn chuyn g xy ra

Khng c kh nng tc ng lm thay iC kh nng tc ng lm thay i

1.1.3. Vy t Risk Management c tht s ng?Khi cp n Risk chng ta khng th tc ng lm thay i xc sut xy ra, vy phi chng t ng phi l Uncertaity Management Vy th phn bit ri ro v bt trc lm g? Chng ta thng i din vi bt trc hn l ri ro. Nhng trng hp ri ro thng thy l nh bi co, thy x ngu, mua v s... Nhng trng hp ny ngi tham gia khng th lm g c kt qu tt hn. Nhng g xy ra trong thc t ch yu l bt trc, chng ta khng bit tt c cc kh nng c th xy ra cng nh xc sut xut hin ca nhng kh nng ny. iu chng ta thy l c nhng bin c xy ra nhiu hn, v c bit l chng ta c th tc ng thay i xc sut xut hin cng nh kt qu ca bin c. C mt iu l i khi chng ta li ngh rng l nhng tnh hung ri ro. Mt nh u t mua c phiu m khng th tc ng g din bin gi c phiu trn th trng th anh ta ang i din vi ri ro v ging nh nh bc. Nhng nu nhng nh u t ny hot ng tch cc, anh ta c th lm tng kh nng thnh cng ca vic u t ca mnh.Trong trng hp khc, kh nng mc cc chng bnh l bt nh ch khng phi ri ro, ta c th lm tng hoc gim kh nng bnh xy ra bng li sng, bng cch n ung v sinh hot. Chng ta c th tc ng lm gim thit hi ca nhng s kin ny. chnh l ngha ca vic xem tng lai l ri ro hay bt nh. S khc bit gia ri ro v bt nh l kh nng chng ta c th tc ng thay i xc sut xy ra cc bin c v kt qu ca bin c. Nu chng ta khng lm g c th l ri ro, cn nu chng ta c th tham gia lm hn ch thit hi v tng nhng li ch th l bt trc.Bo himl mua ri ro hay bt trc? Vi nhng g m cc cng ty bo him ang lm ch yu h xem l ri ro v h khng thc hin bt c vic g nhm gim nhng kh nng xy ra thit hi cho thn ch. H xem tng c nhn c nhng xc sut xy ra thit hi v nh bc trn nhng s kin ny. Nhng ngi mua bo him c th v yn tm vi nhng ti sn c bo him nn h bt cn hn, v th c th lm tng xc sut xy ra thit hi (Moral hazard). Ti sao cc cng ty bo him khng tham gia lm gim xc sut thit hi cho khch hng? Th nht lm nh th tn chi ph, th 2, nhng hnh ng gim thiu ri ro cho khch hng l hng ho cng cng, s c nhng ngi hng k (free-rider), th 3 nu xc sut thit hi gim ngi ta s khng mua bo him.Khi chym phngtrong phn tch ri ro, ngi ta gn cc phn phi xc sut cho cc bin u vo xem kt qu thay i nh th no. y l cch chng ta chuyn bi ton bt trc thnh bi ton ri ro. Tuy nhin cch lm ny ch l gi nh m hnh ton c th thc hin c, trong thc t kh c th xc nh c cc gi tr v xc sut mt cch r rng. D sao i na, bng cch lm ny ta c th hiu c nhng kh nng v phm vi xy ra kt qu t ra quyt nh tt hn.Ni tm li, nhng gii thch trn ch ch mun ni ln mt iu: Tng lai s l bt trc ch khng phi ri ro. Nu l bt trc th chng ta c th tc ng tch cc nhm lm gim xc sut thit hi (tngxc sutthnh cng), to ra nhiu bin c tt hn v lm tng gi tr cho tng lai. Ngc li nu khng ch ng can thip chng ta cng s chph mc cho ri ro xy ra, v nhiu khi cng s lm cho kt qu xu hn.

2.2. Phn loi ri ro2.2.1. Ri ro th trng1.2.1.1 Khi nimRi ro th trng l s khng chc chn trong gi tr ca cng ty hoc dng tin lin quan vi cc bin ng ca cc ngun gc c s ca ri ro. Hay ri ro th trng l ri ro m gi tr ca vic u t s gim do s thay i trong cc yu t th trng nh li sut, t gi hoc l gi hng ha.i vi th trng chng khon, ri ro th trng xut hin do phn ng ca cc NT i vi cc hin tng trn th trng. Nhng s st gim u tin trn th trng l nguyn nhn gy s hi i vi cc NT v h s c gng rt vn, to phn ngdy chuyn, khin gi c chng khon ri xung thp so vi gi tr c s.Nhc n ri ro th trng, ta thng bt gp khi nim bt n. bt n thng xuyn cp n lch chun ca s thay i trong gi tr ca mt cng c ti chnh vi mt gii hn thi gian c th.N thng c dng nh lng ri ro ca cc cng c trong 1 khong thi gian nht nh. bt n thng c th hin trong thi k nm, v n, hoc c th l mt s tuyt i ($ 5) hoc 1 gi tr tng i (5%).1.2.1.2 Tnh tonRi ro th trng thng c o lng bng cch s dng phng php gi tr c ri ro (VaR) . Gi tr c ri ro c to thnh nh l mt k thut qun l ri ro, n cha mt s gi nh hn ch tnh chnh xc ca n. Gi nh u tin l cc thnh phn ca danh mc u t c o lng vn khng thay i trong giai on duy nht ca m hnh. i vi gii hn thi gian ngn, gi nh hn ch ny thng c coi l chp nhn c. i vi gii hn thi gian di hn, nhiu giao dch trong danh mc u t c th o hn trong giai on m hnh ha. Can thip dng chy tin mt, thay i v li sut th ni, c b qua trong k thut m hnh ha duy nht. Ri ro th trng cng c th i lp vi ri ro ring ri ro o lng ca vic suy gim trong u t do s thay i trong mt ngnh cng nghip hoc mt khu vc c th.Gi tr c ri ro VaR s c phn tch k hn trong phn sau.1.2.1.3 Phn loiBa yu t ri ro th trng bao gm:a. Ri ro li sut: l ri ro li sut s thay iy l ri ro m hu ht cc nh u t quan tm nht.Ri roli sutl mt trong nhng ri ro h thng, hay cn gi l ri ro khng phn tnc khiu tvocc cng c phi sinh.Ri ro li sut ni n s khng n nh trong gi tr th trng v s tin thu nhp trong tng ca cc ti sn ti chnh, nguyn nhn l do dao ng trong mc li sut chung.Ri ro li sut bao gm ri ro li sut ngn hn v ri ro li sut di hn. Trong ri ro li sut ngn hn, c ri ro do thay i li sut LIBOR, ri ro do thay i li sut T bill, ri ro do thay i li sut cc thng phiu v nhiu ri ro khc c lin quan vi tng mc li sut c th. V d, nu nh nh qun tr ri ro ang trong v th nm gi cc cng c phi sinh da trn nhng thay i trong mc li sut LIBOR v cc cng c phi sinh da trn nhng thay i trong li sut ca thng phiu, h phi tp trung phn tch n mi tng quan gia cc mc li sut ny. Mt v th mua LIBOR v bn thng phiu s c kh nng phng nga c phn no ri ro, do li sut LIBOR c mi tng quan xc nh vi li sut thng phiu. Nh vy, bn s phi tin hnh xem xt ton b hiu qu ca tt c cc ci ngun ca ri ro m cng ty s phi i ph. b. Ri ro tin t: l ri ro t gi hi oi s thay i y l loi ri ro m ngi nm gi cng c phi sinh phi gnh chu khi t gi hi oi thay i bt li lm nh hng ti gi tr ca cc ti sn ti chnh.Gi s mt doanh nghip vay mt khon vay 1 triu $ tr chm 1 nm, nh vy s tin VND doanh nghip phi b ra vo thi im 1 nm sau ph thuc vo t gi hi oi lc . phng s ln gi ca ngoi t, doanh nghip mua mt hp ng k hn 1 nm, gi mua k hn $l 20.500VN. Ri ro y m doanh nghip phi gnh chu l doanh nghip khng th d on chnh xc c t gi bin ng nh th no. iu ny c ngha l nu t gi hi oi bin ng ngc vi suy on ban u, doanh nghip s thit hi trn giao dch phi sinh ny.c. Ri ro hng ha: l ri ro m gi c hng ha s thay i bt liV d, mt ngi b ra mt khon ph mua mt quyn chn mua, tc l ngi ny ang phng nga ri ro gi ti sn s tng. Trng hp n thi k o hn, gi ti sn gim, nh vy ngi ny phi chu ri ro do gi giao ngay thay i khng cng chiu vi gi giao sau.y l ri ro m cc doanh nghip c hot ng xut nhp khu rt quan tm, nu loi b cc doanh nghip khng c hot ng xut nhp khu, th trong nhm cc doanh nghip c hot ng kinh doanh lin quan n xut khu, yu t ri ro ti chnh xut pht t gi c nguyn liu li l yu t quan trng nhtNh vy, cc hiu qu t nhng bin ng ca tt c ngun gc dn n ri ro ca ti sn c s s cho ta thy c nhng thay i trong v th ca cc cng c phi sinh v ti sn giao ngay. 1.2.2 Ri ro tn dng1.2.2.1 Khi nim:Mt cng ty c th i vay vi li sut c nh 10,5% hoc li sut th ni LIBOR cng 1,1% (110 im c bn). Cng ty c th thc hin mt hon i thanh ton li sut c nh 9,25% v nhn li sut LIBOR. Nhng con s n gin cho thy rng nh kinh doanh c th nhn mt mc li sut thp hn bng cch pht hnh n c li sut th ni v thc hin mt hon i thanh ton li sut c nh nhn li sut th ni. Hiu ng rng l thanh ton li li sut LIBOR cng 1,1% (110 im c bn) trn khon n c li sut th ni, nhn LIBOR v thanh ton 9,25 trn hon i cng vo trong li sut c nh 9,25 + 1,1 = 10,35 hoc l 15 im c bn thp hn so vi li sut c nh. Tuy nhin, nu cng ty ch n gin pht hnh n li sut c nh mc 10,5% h phi c xem nh l khng c ri ro tn dng. Nu cng ty vay vi li sut c nh th gi nh rng khng c ri ro tn dng. Ngi cho vay khng th v n. Nu vay vi li sut th ni v hon i n sang khon vay li sut c nh, s c ri ro l cc nh giao dch hon i s b v n, li khon vay li sut th ni LIBOR.By gi gi nh rng ri ro tn dng ca i tc tham gia hon i v c b tr vi s im l 15 im c bn gim trong li sut. Vic hon i ny c gi tr hay khng? Trong cc ngy u ca th trng, cc khon tit kim c l d ln c gi tr nhng khi th trng tr nn hiu qu hn th cc khon tit kim gim v c kh nng bng vi khon b tr i vi gi nh ca ri ro tn dng. Mc d vy, ri ro tn dng c th c gi tr chi ph vay thp hn.Ri ro v n s l ri ro tim n cho bt c bn no s nhn thanh ton t mt bn khc. Ri ro ny, gi l ri ro tn dng hoc l ri ro v n l ri ro bt c ngi cho vay no cng phi gnh chu. V loi ri ro ny c nhc n nhu ln trong cc cng c phi sinh cng nh trong hot ng tn dng ca ngn hng. Chng ta bit v vn khi ton ca cc cng c phi sinh khng c ri ro nn ri ro tn dng cc cc cng c phi sinh thp hn nhu so vi ri ro tn dng ca cc khon cho vay.Nhng ngi s dng cui cng khng phi l ngn hng thng khng cho vay nhng khi h tham gia vo mt hon i th h tr thnh cc nh tn dngRi ro tn dng c cp n khi chng ta tho lun v cc cng c trn th trng OTC. Hp ng giao sau v cc quyn chn c nim yt trn cc sn giao dch u c cng ty thanh ton b tr bo m nn khng b ri ro tn dng. V khng bao gi cng ty thanh ton b tr v n nn cc hp ng ny c xem nh khng co ri ro tn dng. Cc hp ng OTC gnh chu ri ro tn dng cao hay thp ty thuc vo cc bn tham gia, ty thuc vo loi hp ng v ty thuc vo thi im ca hp ng .Vy, Ri ro tn dng l g? Ri ro tn dng l tnh khng chc chn v tim n v khon l do khng c kh nng thanh ton ca bn i tc.Ri ro tn dng l mt hin tng thng gp bt k mt ngn hng thng mi no, n cng xy ra trn mi i tng, lnh vc, vng u t: Quc doanh, hp tc x, h sn xut, cho vay sn xut, kinh doanh, tiu dng, cho vay khu vc nng thn, thnh th Ri ro tn dng xy ra c th do nguyn nhn ch quan v pha ngn hng thng mi, khch hng vay vn nhng cng c th do nguyn nhn bt kh khng nh thin tai, dch ho Ri ro tn dng l nhng ri ro do khch hng vay khng thc hin ng cc iu khon ca hp ng tn dng, vi biu hin c th l khch hng chm tr n, tr n khng y hoc khng tr n khi n hn cc khon gc v li vay, gy ra nhng tn tht v ti chnh v kh khn trong hot ng kinh doanh ca Ngn hng thng mi.Trong th trng tri phiu, ri ro tn dng c nh gi bng cch kho st xp hng tn nhim ca cc n v pht hnh tri phiu. Hin nay c nhiu cng ty xp hng tn nhim trn th gii, trong uy tn nht phi k n l Standard & Poor, Moody v Fitch. Mc d mi cng ty s dng nhn hiu ring nh ba A B hai A vi ngha cng nhiu A cng tt. Bn s thy cc xp hng t AAA, AA, BAA, BBB, BB, B cho n D. Cc nh phn tch cc cng ty pht hnh tri phiu ny cn c vo xp hng tn nhim trn cc yu t khc nhau ch yu l cc yu t nh tnh trng ti chnh ca nh pht hnh, tnh trng nn kinh t v cng ngh ca nh pht hnh.Comment by kungfu: Ci ny hay. Xem xt lm ti c ( xp hng tn nhim ca cc n v pht hnh tri phiu)1.2.2.2 Nguyn nhn hnh thnh ri ro tn dng:Tr li v d trn v hon i li sut ni n trn cng ty vay vi li sut th ni v hon i n sang khon vay li sut c nh, s c ri ro l cc nh giao dch hon i s b v n, li khon vay li sut th ni LIBOR. V ri ro tn dng xut pht t y.i vi ngn hng th hot ng tn dng l hot ng lun tim n nhng ri ro m khng mt nh kinh doanh ti ba no c th d on chnh xc c mc thit hi ca n. C rt nhiu nguyn nhn dn n ri ro tn dng (nh giao dch hon i s b v n)a. Ri ro tn dng do nguyn nhn khch quan Ri ro do mi trng kinh t khng n nh: Mt dn chng nh l: Nn kinh t VN vn cn l thuc qu nhiu vo sn xut nng nghip v cng nghip phc v nng nghip (nui trng, ch bin thc phm v nguyn liu), du th, may gia cng, vn rt nhy cm vi ri ro thi tit v gi c th gii, nn d b tn thng khi th trng th gii bin ng xu. Ri ro tt yu ca qu trnh t do ha ti chnh, hi nhp quc t:Qu trnh t do ho ti chnh v hi nhp quc t c th lm cho n xu gia tng khi to ra mt mi trng cnh tranh gay gt, khin hu ht cc doanh nghip, nhng khch hng thng xuyn ca ngn hng phi i mt vi nguy c thua l v quy lut chn lc khc nghit ca th trngThiu s quy hoch, phn b u t mt cch hp l dn n khng hong tha v u t trong mt s ngnh:Nn kinh t th trng th trng tt yu s dn n cnh tranh, cc nh kinh doanh s tm kim ngnh no c li nht u t v s ri b nhng ngnh khng em li li nhun cho h v do c s chuyn dch vn t ngnh ny qua ngnh khc v y cng l mt hin tng khch quan.Ri ro do mi trng php l cha thun li: S km hiu qu ca c quan php lut cp a phng. Thanh tra, kim tra, gim st cha hiu qu ca NHNN. H thng thng tin qun l cn bt cpb. Ri ro tn dng do nguyn nhn ch quan Nguyn nhn xut pht t chnh ngn hng: Ngn hng a ra chnh sch tn dng khng ph hp vi nn kinh t v th l cho vay cn s h khch hng li dng chim ot vn ca ngn hng, cn lng lo trong cng tc kim tra ni b cc ngn hng. Ngn hng i khi qu ch trng v li nhun, t nhng khon vay c li nhun cao hn nhng khon vay lnh mnh.Nguyn nhn t pha khch hngNhiu doanh nghip s dng khng ng mc ch ng k ban u trong h s xin vay vn Nhiu doanh nghip khng nh gi ht c nhng ri ro khi s dng ng vn, nh gi chi ph vn cng nh kh nng sinh li ca ng vn Do chnh bn thn doanh nghip ch mun la o nhm chim dng vn ca ngn hng.1.2.2.3 Phn loi: a. Ri ro tn dng ca cc cng c phi sinh: bao gm 2 loi: Ri ro tn dng hin hnh v ri ro tn dng tim nRi ro tn dng hin hnh (current credit risk): l ri ro i vi mt bn i tc khi bn kia khng c kh nng thanh ton trong hin ti. Ch c mt bn i tc trong giao dch phi sinh phi gnh chu ri ro ny, l bn i tc nm gi hp ng vi t cch l mt ti sn ca mnhRi ro tn dng tim n: (potential credit risk) l ri ro m mi bn tham gia s v n vo bt c lc no trong sut thi gian c hiu lc ca hp ngC hai loi ri ro tn dng hin hnh v ri ro tn dng tim n ca quyn chn trn th trng OTC u ch do ngi mua gnh chu m thi. V ngi mua tr ph cho ngi bn v khng phi lm bt c iu g, cn ngi bn th khng gnh chu ri ro tn dng. Mc d vy, rt cuc l ngi mua c th quyt nh thc hin quyn chn, chnh vo lc , ngi bn c th b ph sn. FRA v hon i ri ro tn dng theo hai cch. Mi bn i tc phi lm iu g cho bn th hai. Nu chng ta c nh cc yu t khc khng thay i, th ri ro tn dng ca mt FRA hoc mt hon i li sut c xc nh bi cht lng tn dng ca cc i tc tham gia, cc iu khon ca hp ng v kiu cu trc k hn. V d chng ta hy xem mt hon i li sut vanilla thun nht 5 nm. Vi cu trc k hn theo hng i ln th li sut k hn ang gia tng. Cc li sut ny c th bng vi li sut th ni v cui cng s bng vi li sut th ni nu khng c thay i v li sut trong sut thi gian hon i. Khi hon i c thit lp lc ban u , bn thanh ton li sut c nh v nhn li sut th ni lc u s chi tr nhiu hn l nhn c, nhng sau s tin nhn c t th ni s bt kp vi cc khon thanh ton c nh. Vo bt k thi im no trong thi gian ca hp ng th ch c mt bn gnh chu ri ro tn dng hin hnh m thi, chnh l bn i tc nhn c gi tr dng ca hp ng. Ri ro tn dng tim n s phn nh hiu ng kt hp ca ri ro thay i trong sut thi gian cn li ca hp ng. C hai bn i tc u phi gnh chu ri ro tim n.Trong trng hp hon i li sut, ri ro tim n s ln nht trong sut khong gia thi gian ca hon i. Ri ro tn dng tim n thp hn vo lc bt u hon i v chng ta gi nh rng ngi ta s khng tham gia hon i nu c bt c kh khn ng k no xy ra vo lc gn o hn hp ng. Ri ro tn dng tim n cao trong sut phn gia ca thi gian hon i v cc bn tham gia hon i c thi gian ph hy cc iu kin ti chnh ca mnh. Ri ro tn dng tim n thy trong sut thi gian sau ca vng i hon i v ch cn li t khon thanh ton hn.Chng ta nn nh rng hon i li sut khng lin quan n t gi ca vn ban u ging nh l hon i tin t. iu ny cng lm cho ri ro tn dng thp vo cui vng i hon i li sut nhng li gia tng i vi hon i tin t.b. Ri ro tn dng trong cc ngn hngRi ro tn dng nu phn chia theo tnh cht nghip v th bao gm- Ri ro trong hot ng cho vay: l khi khch hng khng tr c n hoc khng c nh tr n cho ngn hng.- Ri ro trong hot ng bo lnh: khi ngn hng chp nhn pht hnh bo lnh cho khch hng cng c ngha l ngn hng phi chu trch nhim tr tin thay cho khch hng nu h khng thc hin ng v y cc ngha v tho thun vi i tc. Do vy ri ro mt vn l rt ln.- Ri ro trong hot ng thu mua : Trong thi gian s dng v nm gi ti sn c bit l trong cho thu ti chnh, khch hng khng thc hin cam kt tr tin thu hay bo qun ti sn cho thu dn n mt mt v h hng.- Ri ro trong hot ng chit khu : xut pht t vic ngn hng chit khu cc hi phiu gi mo. Hoc cng c th l do kh nng ti chnh yu km ca ngi th lnh cng nh ngi hng th. Mt trong hai bn s phi tr tin cho ngn hng, v ri ro s xy ra trong trng hp c hai bn khng c kh nng thanh ton.

* Cn c vo nguyn nhn pht sinh ri ro, ri ro tn dng c phn chia thnh cc loi sau

Ri ro la chnRi ro tn dngRi ro giao dchRi ro danh mcRi ro ni tiRi ro tp trungRi ro bo mRi ro nghip v

- Ri ro giao dch : l mt hnh thc ca ri ro tn dng m nguyn nhn xy ra do nhng hn ch trong qu trnh giao dch v kim nh cho vay, nh gi khch hng. Ri ro giao dch gm c: ri ro la chn, ri ro bo m v ri ro nghip v. + Ri ro la chn : Trc khi ngn hng quyt nh cho vay th phi la chn nh gi xem phng n vay vn c hiu qu hay khng. Vic nh gi ny thng qua qu trnh phn tch tn dng. Vic la chn sai s dn n ri ro cho ngn hng. + Ri ro bo m : pht sinh t cc tiu chun bo m nh cc iu khon trong hp ng cho vay, cc loi ti sn m bo, ch th bo m, cch thc m bo v mc cho vay trn gi tr ca ti sn m bo. nh sai hay thiu cc tiu chun bo m u dn n ri ro cho ngn hng.+ Ri ro nghip v : l ri ro lin quan n cng tc qun l khon vay v hot ng cho vay, bao gm c vic s dng h thng xp hng ri ro v k thut x l cc khon cho vay c vn .- Ri ro danh mc : l mt hnh thc ca ri ro tn dng m nguyn nhn pht sinh l do nhng hn ch trong qun l danh mc cho vay ca ngn hng, c phn chia thnh hai loi : ri ro ni ti v ri ro tp trung.+ Ri ro ni ti : xut pht t cc yu t, cc c im ring c, mang tnh ring bit bn trong ca mi ch th i vay hoc ngnh, lnh vc kinh t. N xut pht t c im hot ng hoc c im s dng vn ca khch hng vay vn.+ Ri ro tp trung : Khi ngn hng tp trung vn cho vay qu nhiu i vi mt khch hng hoc cho cc doanh nghip hot ng trong cng mt lnh vc, mt loi hnh kinh doanh hay trong cng mt vng lnh th a l nht nh vay, nu nhng i tng y gp phi ri ro khng c kh nng tr n th ngn hng s kh khn trong vic thu hi vn, gy ra kh khn trong cc hot ng kinh doanh tip theo. 1.2.3 Ri ro hot ng1.2.3.1 Khi nimRi ro hot ng l ri ro do tht bi trong hot ng cc giao dch phi sinh hoc h thng qun tr ri ro. 1.2.3.2 Nguyn nhnRi ro ny c th do nng lc yu km ca nh qun l, gp s c my tnh nh b virus hay li phn mm, tht bi ca ban gim c trong vic quan st v ghi chp cc giao dch, hn ch ca ban gim c v am hiu cc giao dch phc tp tim n, khng chun b c nhng ti liu ng quy tc v vn gian ln ca ngi giao dch v ban gim c. Cc ri ro ny c th xy ra trong hu ht cc loi hot ng kinh doanh nhng do cc giao dch phi sinh phc tp hn v thng lin quan n khon tin khng l nn ri ro hot ng tr nn rt quan trng v mang tnh quyt nh.1.2.3.3 . Phng ngaRi ro hot ng c th trnh c vi cc bin php phng nga thch hp, chnh sch sao lu d phng ton din ti mt s khu vc phi qun l xa v chnh sch qun l r rng. trnh gian ln, cc nh hoch nh chnh sch t t mnh trong quan im ca ngi mun gian ln v thit lp cc quy tc nhm trnh s h. Mt iu phi lun lun ghi nh l vic thiu kim tra v kim sot c th dn n nhng thm ha ti chnh khng th lng trc c.V vy, c l hu ht tm quan trng ca ri ro hot ng nm hiu qu ca kim sot ni b. V d, nu mt ngi no c tham gia trong cc giao dch phi sinh, th hot ng ca ngi s b mt ngi khc theo di v bo co vi cp trn. Bt c ngi no c php giao dch cng b hn ch v phm v hot ng, ngha l h ch c php tham gia vo mt s loi hp ng no m thi. Ngoi ra, h cn b khng ch s tin giao dch. Tin trnh kim sot phi c thc hin tt m bo rng cc thnh vin tham gia tun th theo nhng chnh sch ban hnh. Mc d vy, mt vi cng ty khng xy dng c cc chnh sch hp l v cha thc s tin hnh kim sot mt cch c hiu qu. Trong thc t cng c th xy ra cc giao dch khng c y quyn. Mt c nhn trong mt cng ty nu thc hin mt giao dch khng thch hp hoc giao dch ny t cng ty vo ri ro qu mc ( ri ro m cng ty khng c php thc hin) th c nhn c gi l nh giao dch rogue. H l ngi giao dch trong phm vi cng ty nhng li ngoi gii hn kim sot ca cng ty.Ngy nay, ri ro hot ng c mi ngi quan tm mt cch c bit nhng y l mt trong cc phng php qun tr ri ro kh nht. Kh khn th nht l rt kh nhn din v nh ngha ri ro hot ng. Kh khn th hai l ri ro hot ng khng d dng thch hp vi cc phn tch. Nhng cng may l cc khon l do ri ro hot ng xy ra khng thng xuyn, tuy nhin khi chng xy ra th tn tht rt ng k. Vic him khi xy ra ca ri ro hot ng mang li hai vn ch yu: Mt l, do t xy ra nn chng khng tun theo cc k thut thng k chun phn tch, phn phi chun hoc ngay c cc phn phi thng thng khc u khng ph hp vi cc trng hp khng bnh thng ca nhng tn tht ri ro hot ng. Hai l, c qu t s liu v tn tht do ri ro hot ng gy ra. Mt khi cng ty b nhng tn tht nh th, tt nht l h khng nn biu l nhng thng tin ny ra bn ngoi bi v y l nhng thng tin cho thy s lng tng v tnh trng lum thum trong h thng ni b ca cng ty. Vic him khi xy ra trong qu kh v thiu s liu v ri ro hot ng gy kh khn cho chng ta trong vic d on cc tn tht nh vy s xy ra u v xy ra vo lc no. Tuy nhin, cc b phn qun tr ri ro bt u nhn thy kh khn ny v do h cng c gng cung cp thng tin s liu gia cc cng ty vi nhau.Ngy nay ri ro hot ng cng c nhiu cng ty a vo danh mc qun l trong cc chnh sch bo him truyn thng ca h. Khi mt cng ty bo him cung cp dch v bo v ging ht ca mt ca s trong bui ha nhc, c ngha l cng ty ang m bo chng li mt trng hp him xy ra ca bn cht ri ro hot ng. Khi cng ty bo him chng li s gian ln ca cng nhn, y chnh l mt loi ri ro hot ng. V vy chng ta khng c g ngc nhin khi thy cc cng ty bo him bt u tip th cc sn phm bo him ri ro hot ng trong lnh vc ti chnh c bit l trong mi quan h vi cc giao dch lin quan n cc cng c phi sinh. Chng ta bit rng hin nay khng c hp ng phi sinh no bo v chng li ri ro hot ng. Cc nh nghin cu th trng phi sinh ang tho lun bt u hng v vic to ra cng c phi sinh ri ro hot ng v chng ta tin rng chc chn cc cng c ny s xut hin trong mt tng lai gn.1.2.4 Ri ro thanh khonRi ro lin quan n 1 giao dch do tnh trng ch chiu, c th hin qua vic c t cc dealer v chnh lch gi mua, gi bn qu ln.Ri ro thanh khon l ri ro xy ra khi mt cng ty cn tham gia mt giao dch phi sinh v nhn thy rng th trng ca giao dch ny qu tha tht n ni m gi c trn th trng ca giao dch gm mt khon chit khu hoc mt phn b cho tnh thanh khon. Bt k mt nh to lp th trng no trn mt cng c khng c tnh thanh khon s gnh chu ri ro ng k v phi chi tr cho chnh lch gi mua vo bn ra kh cao ngay c khi h khng sn lng giao dch. Hu ht cc cng c phi sinh vanilla thun nht u c ri ro thp nhng m cc giao dch ngoi lai li c ri ro thanh khon cao. Mc d vy, ri ro thanh khon hu nh khng b gii hn i vi cc cng c phi sinh. iu ny c chng minh trong khon thi gian thng 8 thng 9 nm 1998 khi Qy qun tr vn di hn (LTCM) l mt qu phng nga ri ro kh ni ting trong lnh vc trong lnh vc ti chnh nhn thy rng h ang nm gi cc v th ca cc tri phiu c tnh thanh khon rt thp khp ni trn th gii. Mc d LTCM c h thng qun tr ri ro kh tinh t v cng ty cng s hu mt s nh kinh doanh thng minh nht nhng h khng nh gi c mt cch y nhng tc ng ca tnh khng thanh khon trong sut cuc khng hong ti chnh ton cu m cc th trng khp ni trn th gii cng b sp ng lot. LCTM gnh chu cc tn tht nghim trng n mc m Cc d trc lin bang M phi can thip bng cch dn xp cc ngn hng c cc chnh sch tr gip ti chnh cho LCTM.1.2.5 Ri ro thanh ton.Thng ph bin trong cc giao dch quc t. Gi s mt ngn hng nc A tham gia mt giao dch ti chnh vi mt cng ty nc B trong c ngn hng v cng ty buc phi thanh ton cho nhau ch khng thanh ton rng (vd mt hon i tin t thng c thc hin m khng s dng netting bi v thanh ton xy ra di hai dng tin khc nhau. Ngn hng v doanh nghip cch nhau 12 gi trong ngy ca ngn hng c bt u trc. Vo ngy thanh ton, ngn hng chuyn ngn qu ca mnh sang cho cng ty di gi nh khi th trng m ca cng ty s chuyn ngn qu li cho ngn hng. Tuy nhin, khi th trng m ca cng ty thng bo rng mnh b ph sn v s tm hon tt c cc khon thanh ton. Nh vy, ngn hng s khng c tin v s cng s phn vi cc ch n khc ca cng ty. Ri ro ny thnh thong c gi l ri ro Herstatt, Herstatt l tn ca mt ngn hng c vo nm 1974 b ph sn cng trong mt hon cnh tng t nh vy, ri ro thanh ton c th xut hin m khng c ph sn, tnh trng khng tr c n v s gian ln.1.2.6 Ri ro k ton.L s khng chc chn trong cch x l cc nghip v k ton c trng cho cc giao dch phi sinh. K ton cc cng c phi sinh l mt ngun ri ro ng k v gy ra tranh lun trong nhiu nm mi cho n gi. Nhng ngi s dng cc cng c phi sinh lun lun quan ngi n cch m h gii thch nguyn nhn cc cng c phi sinh c cng khai mt cch khng tha ng sau cc s kin xy ra v h cng quan ngi n vic h s b yu cu phi trnh by li cc giao dch trong qu kh c thu nhp thp1.2.7 Ri ro php lRi ro php l l ri ro m h thng php lut s khng cn bo m thc hin c hp ng. v d, gi s mt nh giao dch tham gia vo mt hon i vi mt i tc m i tc ny do gn y b thit hi mt khon l nn t chi thanh ton cho nh giao dch, hai bn ang tranh lun nh giao dch nn chp nhn hoc l pha i tc khng c quyn v mt php l tham gia hon i. Cc tranh lun ny c chnh quyn a phng gii quyt kh thnh cng. Ri ro do khng thc thi cc hp ng l mt vn rt nghim trng i vi cc nh giao dch. Ri ro ny c th lm cho mt hon i hoc mt FRA tr thnh mt quyn chn ht sc d dng, bi v i tc s ra i khng thc hin thanh ton nu th trng bin ng khng c li cho h. Khng c g qu ngc nhin khi chng ta thy rng khng c i tc no tng qu quyt l h tht bi hoc l khng c quyn thc hin cc cng c phi sinh sau khi kim tin trn nhng cng c nyRi ro php l l nhng s kin php l bt li xy ra mt cch bt ng, gy nn thit hi vt cht hoc phi vt cht i vi doanh nghip trong qu trnh hot ng.Ri ro php l c nhng c im sau y:* Th nht, l kh nng xy ra s sai lch bt li so vi d tnh ca doanh nghip.* Th hai, sai lch bt li m doanh nghip gp phi xy ra trong qu trnh hot ng ca doanh nghip* Th ba, cc sai lch bt li m doanh nghip gp phi c nguyn nhn trc tip chnh l cc quy nh ca php lut.2.3. Qun tr ri ro l g?Qun tr ri ro l xc nh mc ri ro m mt cng ty mong mun, nhn din c mc ri ro hin nay ca cng ty ang gnh chu v s dng cc cng c phi sinh hoc cc cng c ti chnh khc iu chnh mc ri ro thc s theo mc ri ro m mnh mong mun.2.4. Ti sao cn qun tr ri ro?L do chnh tin hnh qun tr ri ro l nhng quan ngi c lin quan n bt n ca li sut, t gi, gi c hng ho v gi c phiu trong hot ng kinh doanh ca cc cng ty v cc nh ch ti chnh. Cc cng ty c xu hng chp nhn ri ro trong ni b ngnh m cng ty ang hot ng v mong mun n trnh c nhng ri ro t cc yu t ngoi sinh.Mt vi cng ty bt u tin hnh qun tr ri ro do nhn vo gng ca mt s cc cng ty khng lm nh th, v h cng gp phi nhng tht bi kh au bun.Mt vi nhn t khc ng gp vo nhng tng trng trong vic s dng cc cng c phi sinh qun tr ri ro . u tin phi k n l s bng n k thut thng tin cho php x l mt khi lng tnh ton khng l v phc tp nh gi cc cng c phi sinh mt cch nhanh chng vi chi ph thp nht v theo di cc v th c thc hin trn cc cng c phi sinh. Mt s cc nhn t khc l mi trng php l ngy cng t ra thng thong. cc nc pht trin m in hnh l M, CFTC tha nhn s hnh thnh mt th trng chuyn bit vo u nhng nm 1980, m ra hng pht trin cho mt gia tanwg c s lng cc hp ng giao sau ci tin nh hp ng giao sau Eurodollars v hp ng giao sau ch s chng khon. Cc hp ng ny to ra mt ng lc dn n nhiu ci tin hn na trn cc th trng chnh thc v th trng OTC.Li ch ca qun tr ri ro:Cc cng ty qun tr ri ro gim thu, gim chi ph ph sn, bi v cc nh qun tr quan tm n ti sn ca ring h, trnh u t lch lc, thc hin v th u c khi c dp, kim c li nhun kinh doanh chnh lch hoc gim ri ro tn dng v t lm gim chi ph i vay.Cn phi lu l bn thn vic gim ri ro khng l l l hon ho l gii v vic ti sao cng ty phi phng nga v qun tr ri ro. Cc cng ty no chp nhn ri ro thp hn, th trong di hn h s nhn c t sut sinh li thp hn. Hn na, nu nh cc c ng ca h thc s mun ri ro thp hn, h c th d dng iu chnh li cc danh mc u t ca h bng cch thay th cc chng khon ri ro cao bng chng khon ri ro thp. Qun tr ri ro phi to ra gi tr cho c ng, tc l lm ra cho h nhng g m bn thn c ng khng th t mnh lm c. Ni rng ra th qun tr ri ro s lm gim thiu c kh nng ph sn vn rt tn km, tit kim c tin thu, v to iu kin d dng cho cng ty u t vo cc d n c li v bng nhng li ch nhn c nh th, r rng l gi triij s c to ra cho cc c ng.2.5. Cc quy nh v qun tr ri ro (basel)2.5.1. Basel 1Sau hng lot v sp ca cc ngn hng vo thp k 80, mt nhm cc Ngn hng Trung ng v c quan gim st ca 10 nc pht trin (G10) tp hp ti thnh ph Basel, Thy S vo nm 1987 tm cch ngn chn xu hng ny. Sau khi nhm hp, cc c quan ny quyt nh hnh thnh U ban Basel v gim st ngn hng (Basel Committee on Banking supervision), a ra cc nguyn tc chung qun l hot ng ca cc ngn hng quc t.Nm 1988, U ban ny ph duyt mt vn bn u tin ly tn l Hip c v vn ca Basel (Basel I), yu cu cc ngn hng hot ng quc t phi nm gi mt mc vn ti thiu c th i ph vi nhng ri ro c th xy ra. Mc vn ti thiu ny l mt t l phn trm nht nh trong tng vn ca ngn hng, do mc vn ny cng c hiu l mc vn ti thiu tnh theo trng s ri ro ca ngn hng . Mc ch ca Basel I nhm:- Cng c s n nh ca ton b h thng ngn hng quc t.- Thit lp mt h thng ngn hng quc t thng nht, bnh ng nhm gim cnh tranh khng lnh mnh gia cc ngn hng quc t.Thnh tu c bn ca Basel I l a ra c nh ngha mang tnh quc t chung nht v vn ca ngn hng v mt ci gi l t l vn an ton ca ngn hng. Theo , vn ca ngn hng c chia lm 2 loi:- Vn cp 1 (vn c bn): Vn loi 1 bao gm lng vn d tr sn c v cc ngun d phng c cng b, nh l khon d phng cho cc khon vay.- Vn cp 2 (vn b sung): Vn cp 2 bao gm tt c cc vn khc nh cc khon li nhun trn ti sn u t, n di hn vi k hn ln hn 5 nm v cc khon d phng n (nh tr cp cho cc khon vay v tr cp cho cc khon cho thu). Tuy nhin, cc khon n ngn hn khng c bo m khng bao gm trong nh ngha v vn ny. Tng vn s bng tng ca vn cp 1 v vn cp 2.- Vn cp 3 (Dnh cho ri ro th trng) = Vay ngn hnVn cp 1 >= Vn cp 2 + Vn cp 3 Vn tnh theo ri ro gia quyn Ti sn tnh theo ri ro gia quyn (RWA) = Tng (Ti sn x Mc ri ro phn nh cho tng ti sn trong bng CKT) + Tng (N tng ng x Mc ri ro ngoi bng)Theo quy nh ca Basel I, cc ngn hng cn xc nh c t l vn ti thiu cn c b p cho ri ro. Lc , cc nh hoch nh chnh sch ca ngn hng trung ng v c quan gim st ca 10 nc mi ch nhn nhn ra cc nguy c t ri ro tn dng, v v vy, mc ri ro tn dng m ngn hng i mt c xc nh l ti sn iu chnh theo ri ro ca ngn hng. Theo Basel I, tng vn ca mt ngn hng cn t nht bng 8% ri ro tn dng ca ngn hng .T l vn ti thiu = (Tng vn/ti sn iu chnh theo trng s ri ro) > 8%T l tho ng v vn (CAR) = Vn bt buc / Ti sn tnh theo ri ro gia quyn5 nh mc v vn:- Mc vn tt: CAR > 10% - Mc vn thch hp: CAR > 8% - Thiu vn: CAR < 8% - Thiu vn r rt: CAR < 6% - Thiu vn trm trng: CAR < 2%Chng ta hy xem xt cc bc tnh di y hiu hn v ti sn iu chnh theo ri ro v yu cu v vn theo Basel I. Bng 1 ch ra cc hng mc c nh trc v mc nhy cm vi ri ro trn bng cn i k ton, nh l nhy cm vi cc s kin ngoi d kin gy ra tn tht, c tnh theo 4 loi trng s ri ro (0%, 20%, 50% v 100%).Bng 1. Trng s ri ro theo loi ti snTrng s ri roPhn loi ti sn

0%Tin mt v vng nm trong ngn hng.Cc ngha v tr n ca Chnh ph v B Ti chnh.

20%Cc khon tr n ca ngn hng c quy m lnChng khon pht hnh bi cc c quan Nh nc

50%Cc khon vay th chp nh ,

100%Tt c cc khon vay khc nh tri phiu ca doanh nghip, cc khon n t cc nc km pht trin, cc khon vay th cp c phiu, bt ng sn,

Theo , cc trng s ri ro khc nhau vi cc loi ti sn khc nhau s cho ra nhng yu cu v vn khc nhau nh bng 2.Bng 2.Loi ti snTrng s ri roT l vnS tinTi sn iu chnh theo trng s ri roYu cu v vn ti thiu

Tri phiu Chnh ph0%8%1.000 USD0 USD0 USD

Tri phiu th20%8%1.000 USD200 USD16 USD

Th chp nh 50%8%1.000 USD500 USD40 USD

Vay khng bo m100%8%1.000 USD1.000 USD80 USD

Theo bin i ca th trng, nm 1996, Hip c Basel I c sa i c tnh n ri ro th trng. Theo , ri ro th trng bao gm c ri ro th trng chung v ri ro th trng c th. Ri ro th trng chung cp n nhng thay i v gi tr th trng do c s bin ng ln trn th trng. Ri ro th trng c th l nhng thay i v gi tr ca mt loi ti sn nht nh. C 4 loi bin s kinh t lm pht sinh ri ro th trng, l t gi li sut, ngoi hi, chng khon v hng ha. Ri ro th trng c th c tnh theo 2 phng thc hoc l bng m hnh Basel tiu chun hoc l bng cc m hnh gi tr chu ri ro ni b ca cc ngn hng. Nhng m hnh ni b ny ch c th c s dng nu ngn hng tho mn cc tiu chun nh tnh v nh lng c quy nh trong Basel.1.5.2 Basel IIMc d c rt nhiu im mi nhng Hip c Basel I vi bn sa i nm 1996 vn c kh nhiu im hn ch. Mt trong nhng im hn ch l Basel I khng cp n mt loi ri ro ang ngy cng tr nn phc tp v vi mc ngy cng tng ln, l ri ro tc nghip.Chnh v vy, t nm 1999, U ban Basel n lc a ra mt Hip c mi thay th cho Basel I, v cho n nm 2004, bn Hip c quc t v vn ca Basel (Basel II) chnh thc c ban hnh. Vi cch tip cn mi da trn 3 ct tr chnh, Basel II buc cc ngn hng quc t phi tun th theo 3 nguyn tc c bn:a. Nguyn tc th nht: Cc ngn hng cn phi duy tr mt lng vn ln trang tri cho cc hot ng chu ri ro ca mnh, bao gm ri ro tn dng, ri ro th trng v ri ro tc nghip (Ct tr 1). Theo , cch tnh chi ph vn i vi ri ro tn dng c s sa i ln, thay i nh vi ri ro th trng nhng hon ton l phin bn mi i vi ri ro tc nghip.b. Nguyn tc th hai: Cc ngn hng cn phi nh gi mt cch ng n v nhng loi ri ro m h ang phi i mt v m bo rng nhng gim st vin s c th nh gi c tnh y ca nhng bin php nh gi ny (Ct tr 2). Vi ct tr ny, Basel II nhn mnh 4 nguyn tc ca cng tc r sot gim st: Cc ngn hng cn phi c mt quy trnh nh gi c mc y vn ca h theo danh mc ri ro v phi c c mt chin lc ng n nhm duy tr mc vn . Cc gim st vin nn r sot v nh gi li quy trnh nh gi v mc vn ni b cng nh v cc chin lc ca ngn hng. H cng phi c kh nng gim st v m bo tun th t l vn ti thiu. Theo , gim st vin nn thc hin mt s hnh ng gim st ph hp nu h khng hi lng vi kt qu ca quy trnh ny. Gim st vin khuyn ngh cc ngn hng duy tr mc vn cao hn mc ti thiu theo quy nh. Gim st vin nn can thip giai on u m bo mc vn ca ngn hng khng gim di mc ti thiu theo quy nh v c th yu cu sa i ngay lp tc nu mc vn khng c duy tr trn mc ti thiu.Tnh ton t l an ton vn ti thiu Khung hip c mi bao gm c: - nh ngha hin ti v vn thng xuyn. - Yu cu t l vn ti thiu trn ti sn tnh theo ri ro gia quyn phi t 8% tr ln. T l tha ng v vn (CAR) 8% CAR = (Vn cp I + Vn cp II + Vn cp III)/RWACch tip cn IRB cc loi mc nhy cm Cch tip cn da trn phn cp ni b (Internal Ratings Based approach) cp n mt h thng cc k thut o lng ri ro c a ra bi lut tha ng vn Basel II i vi cc t chc ngn hng. - Mc nhy cm ca doanh nghip (corporate exposure): ngha v n ca doanh nghip, theo ngun hon tr li tin ch yu l t hot ng hin ti ca bn vay, ch khng t dng tin t d n hoc t bt ng sn. - Mc nhy cm ca ngn hng (bank exposure): bao gm cc cng b i vi ngn hng v cc cng ty chng khon; h c th bao gm cc Ngn hng Pht trin a phng (MDB). - Mc nhy cm ca quc gia (sovereign exposure): bao gm cc quc gia (v cc ngn hng Trung ng). PSE c nh ngha nh mt php ch theo cch tip cn tiu chun, v cc MDB tha mn cc tiu ch 0% v ri ro theo cch tip cn tiu chun. Ri ro th trng Hai phng php o ri ro th trng (bt bin):- Cch tip cn chun ha. - Cch tip cn m hnh ni b (m hnh gi tr khi ri ro: VaR). Ri ro tn dng Ri ro c nguyn nhn t s khng chc chn v kh nng hoc sn sng ca mt i tc thc thi cc ngha v trong hp ng.Cch tip cn tiu chun c iu chnh: - Tng cng nhy cm i vi ri ro so vi Hip c 1988. Song ging nh hip c 1988, trng s ri ro c quyt nh bi phn loi ngi vay (chnh ph, ngn hng, doanh nghip). - Trng s ri ro da vo phn loi tn dng bn ngoi (nu c). - Gia tng nhy cm v ri ro. - Hng ti cc ngn hng mong mun c mt khung vn n gin. Yu cu vn ti thiu = Mc nhy cm x Trng s ri ro (%) x 8%

Trng s ri roPhn loinh gi

AAA ti AA-A+ ti A-BBB+ ti BBB-BB+ ti B-Di B-Khng xp loi

Quc gia0%20%50%100%150%100%

Ngn hngTrng hp 120%50%100%100%150%100%

Trng hp 220%50%50%100%150%50%

Doanh nghip20%50%100%100%150%100%

IRB c bn (F-IRB) v IRB nng cao (A-IRB): - Da vo tnh ton ni b ca mt ngn hng. - Nhy cm hn nhiu i vi ri ro. i cng vi cc tiu chun ti thiu v yu cu cng b thng tin.c. Nguyn tc th ba: Cc ngn hng cn phi cng khai thng tin mt cch thch ng theo nguyn tc th trng (Ct tr 3). Vi ct tr ny, Basel II a ra mt danh sch cc yu cu buc cc ngn hng phi cng khai thng tin, t nhng thng tin v c cu vn, mc y vn n nhng thng tin lin quan n mc nhy cm ca ngn hng vi ri ro tn dng, ri ro th trng, ri ro tc nghip v quy trnh nh gi ca ngn hng i vi tng loi ri ro ny.Nh vy, vi qu trnh pht trin ca Basel v nhng Hip c m t chc ny a ra, cc ngn hng thng mi cng ngy cng c yu cu hot ng mt cch minh bch hn, m bo vn phng nga cho nhiu loi ri ro hn v do vy, hy vng s gim thiu c ri ro.p dng Basel II mang li c hi cho cc ngn hng :- S dng t vn mt cch tim nng b p cc ri ro.- Qun l kinh doanh tt hn.- Qun l vn hiu qu hn.- Nng cao li nhun trn vn - mt bin php qun l ch yu.1.5.3. Basel III:Sau cuc hp ngy 12/9/2010 ca y ban Gim st ngn hng Basel, cc thnh vin t c tha thun v nhng chun mi trong Basel 3. Trong phm vi bi vit ny, xin nu nhng im mi c bn nht trong Basel 3, l trnh d kin p dng do BIS (Bank for International Settlements) a raTheo bi pht biu ca ng Stefan Walter, Tng th k y ban Basel trong hi tho ln th nm v Gim st v qun l ri ro ti Basel, Basel 3 c nhng im mi ht sc c bn sau:Th nht, nng cao cht lng vn. Trc ht, Basel 3 s gip nng cao cht lng vn ca cc ngn hng mt cch ng k. y l c im chnh ca Basel 3. Theo BIS, ni dung ca nh ngha v vn rt quan trng v cn phi c nh ngha y trc khi xc nh mc vn ph hp. Cht lng vn tt hn ng ngha vi vic kh nng b p cc khon l tt hn, iu ny gip cho ngn hng khe hn, do c kh nng chng tt hn trong thi k kh khn.Theo quy nh ny, vn c phn thng thng c quy nh cht ch hn. Theo quy nh hin ti, nhng ti sn c cht lng km s phi khu tr vo vn (vn cp 1 + vn cp 2). Theo Basel 3, vic khu tr s nghim ngt hn,khu tr thng vo vn c phn thng thng. Hn na, nh ngha vn cp 1 cng quy nh cht ch hn bao gm vn thng v cc cng c ti chnh c cht lng theo nhng tiu chun cht ch. Th hai, yu cu cc ngn hng b sung thm vn. Theo quan im ca Basel, cht lng vn tt hn vn cha . Rt kinh nghim t bi hc ca cuc khng hong ti chnh, y ban Basel cho rng khu vc ngn hng cn nhiu vn hn na. Do , nhng tiu chun v hn mc ti thiu v vn ca cc ngn hng s tng mnh trong nhng nm ti. Theo quy nh ny, cc ngn hng phi duy tr mc vn ph hp trn mc vn ti thiu ty vo mc ri ro, m hnh kinh doanh, iu kin kinh t. Kh nng a ra cc quy nh cht ch v vn ca c quan gim st quc gia s l yu t quan trng trong cc nguyn tc ca Basel 3.V cc tiu chun an ton vn ti thiu cng c y ban Basel mt ln na d tho v thng qua phin bn th 3 (Basel 3), ni dung bao gm: Nng t l vn ch s hu ti thiu (c phn ph thng) t 2% (basel 2) ln 4,5% (basel 3) Nng t l vn cp 1 ti thiu t 4% (basel 2) ln 6%.(basel 3) B sung phn vn m d phng ti chnh m bo bng vn ch s hu 2,5%. Ty theo bi cnh ca mi quc gia, mt t l vn m phng nga s suy gim theo chu k kinh t c th c thit lp vi t l t 0 - 2,5% v phi c m bo bng vn ch s hu ph thng (common equity). Phn vn d phng ny ch i hi trong trng hp c s tng trng tn dng nng, nguy c dn n ri ro cao trong hot ng tn dng mt cch c h thngTh ba, gii thiu phng php gim st an ton v m h thng cc ngn hng p dng. Yu t quan trng th 3 ca quy nh mi v vn l phng php gim st an ton v m cp ti ri ro h thng. Theo BIS, c hai vic cn lm hn ch ri ro h thng hiu qu. Mt l, gim mc khuych i ca khng hong theo chu k kinh t. l xu hng h thng ti chnh c th lm khuych i giai on thng trm ca nn kinh t thc. Hai l, mi quan h ph thuc v nhng ri ro chung ca cc t chc ti chnh, c bit i vi nhng ngn hng c vai tr quan trng trong h thng. Nh vy, Basel 3 l mt bc ngot trong vic xy dng cc quy nh ti chnh. Ln u tin trong cc quy nh ti chnh cp ti cc thc o gim st an ton v m c s dng b sung cho phng php gim st an ton vi m ca tng t chc tn dng. y ban Basel ang nghin cu cc thc o i vi nhng t chc c tm quan trng i vi h thngTh t, quy nh v tiu chun thanh khon i vi cc ngn hng. Basel 3 a ra tiu chun v thanh khon. y l iu c bit quan trngcha c tiu chun quc t no quy nh v vn ny. T l thanh khon s c ban hnh vo 1/1/2015, gip ngn hng c kh nng chng ngn hn tt hn vi nhng cng thng thanh khon. Quy nh ny yu cu ngn hng nm gi cc ti sn c tnh thanh khon cao v c cht lng cao p ng nhu cu chi tr trong nhng trng hp kh khn. Thc t, vic qun l ri ro thanh khon rt khc nhau ti tng quc gia. y ban Basel s s dng nhiu quy trnh bo co theo di cc t l trong qu trnh chuyn i m bo cc tiu chun c tnh ton nh d kin. Cc tiu chun ca Basel 3 khng c hiu lc ngay lp tc. Chng bt u c hiu lc t nm 2013, c thc hin theo mt l trnh n ht nm 2018 v s thc hin y vo ngy 1/1/2019. Bng sau s cho thy l trnh c th ca vic thc thi hip c Basel 3: (xem bng).Ch tiu2013201420152016201720182019

T l vn ch s hu ti thiu3,5%4.0%4,5%4,5%4,5%4,5%4,5%

Vn m d phng0,625%1.25%1,875%2,5%

Vn ch s hu ti thiu cng vn m d phng3,5%4%4,5%5,125%5,76%6,375%7%

Loi tr khi vn ch s hu cc khon vn khng tiu chun20%40%60%80%100%100%

T l vn cp 1 ti thiu4,5%5,5%6,0%6,0%6,0%6,0%6,0%

T l tng vn ti thiu8%8%8%8%8%8%8%

Tng vn ti thiu cng vn m d phng bt buc8%8%8%8,6259,1259,87510,5

Loi tr khi vn cp 1 v cp 2 cc khon khng tiu chun Thc hin theo l trnh 10 nm bt u t nm 2013

Vn d phng chng hiu ng chu kTu theo iu kin ca quc gia: mc t 0% - 2,5%

Ngun: http://www.basel-iii-accord.com/1.5.4. Kh nng tun th cc quy nh v qun tr ri ro Vit NamHin nay, khi cc ngn hng trn th gii cp ti vic p dng chun mc Basel 3 th cc ngn hng Vit Nam vn cha chnh thc cp ti vic p dng mt chun mc no ca Basel. Mc d cc quy nh trong nhng nm gn y ca Ng hng Nh nc (NHNN) nh Quyt nh 493/2005/Q-NHNN v Quyt nh 457/2005/Q-NHNN, Thng t s 13, 19 nm 2010 cng a cp ti mt s vn lin quan ti cc iu khon trong hip nh Basel nhng vn mc rt hn ch. Vic cc ngn hng thng mi ti Vit Nam cha p dng cc chun mc ca Basel mt cach chinh thc nhm nng cao cht lng qun l ri ro trong khi cc ngn hng trn th gii c nhng bc pht trin cao hn s lm gim kh nng cnh tranh ca cc ngn hng thng mi Vit Nam. S liu ca cc ngn hng khc nhau c th khc nhau, nhng c th thy mt im chung l chun mc k ton Vit Nam c nhiu im khc bit so vi chun mc k ton quc t. C mt thc t c bn lun nhiu l ngay c chun mc k ton Vit Nam cng cha c thc hin mt cch y cc doanh nghip. V vy, thit ngh cn c mt s kho st ton din v kh nng tun th cc tiu chun ca Basel 2, Basel 2 i hi k thut phc tp va chi ph kh cao. i vi mt nc c h thng ngn hng mi ang giai on pht trin ban u nh Vit Nam, vic p dng Basel 2 gp nhiu kh khn, thch thc v mt nhiu thi gian. Tuy nhin, trc xu th hi nhp v m ca th trng dch v ti chnh ngn hng vi nhiu loi hnh dch v ngn hng mi, vic tng bc p dng cc chun mc Basel ti Vit Nam l yu cu cp thit nhm tng cng nng lc hot ng, gim thiu ri ro i vi cc ngn hng thng mi va nng cao nng lc canh tranh trong thi trng tai chinh quc t, to iu kin cho cc ngn hng Vit Nam c th m rng th trng V cao hn na l Basel 3 ni chung v kh nng tun th tiu chun an ton vn ni ring theo tiu chun k ton quc t. Sau na, cn c mt cuc tng r sot tiu chun p ng vn ch s hu ph thng theo thng l quc t trn c s loi tr cc khon vn khng tiu chun v c bin php x l theo l trnh ca Basel 3 m bo s ph hp. Bn cnh , phi tnh n kh nng c mt t l vn d phng chng hiu ng chu k kinh t thch hp vi iu kin ca nn kinh t nc ta nhm ch ng i ph vi nhng din bin xu t ni ti nn kinh t v t nhng bin ng ngoi lai. C nh vy, mi m bo cho s pht trin an ton v vng chc ca h thng ti chnh - ngn hng nc ta, ng thi, hng n vic tun th cc chun mc ca Basel 3 trn c s ch ng hi nhp v hp tc quc t

3. CC CNG C QUN TR RI RO TH TRNG TRC VAR3.1. Phn tch kch bn Scenario analysis is a measure that utilized for the evaluation of the combined effect of different variables (sceL mt bin php s dng cho vic nh gi cc nh hng kt hp ca cc bin khc nhau (kch bn). Since the variables involved in an investment are interrelated, there are alters in combination. K t khi bin c lin quan trong u t lin quan n nhau, c lm thay i kt hp. So, the scenario analysis assists in analyzing the risk associated with different scenarios. V vy, phn tch kch bn h tr trong vic phn tch cc trng hp lin quan c th xy ra. It assists the decision makers regarding the consideration of different scenarios and their significance in decision making. N h tr cc nh sn xut quyt nh v vic xem xt cc kch bn khc nhau v ngha ca h trong vic a ra quyt nh. Chng ta s to ra cc kch bn khc nhau v kim tra nhng g chng ta t ra l c t c hay l di mc mc tiu t ra. thc hin 1 kch bn th chng ta tm ra nhng hng c th xy ra i vi mi yu t ( v d nh li sut, gi chng khon hay t gi hi oi), sau chng ta s c tnh dng tin cho mi kch bn c th xy ra, v xem xt kt qu a ra quyt nh. Tuy nhin cch ny kh c th thc hin bi v im mu cht l kh nng d on v cc kch bn ng ca chng ta, cn phi chc chn v kch bn ca chng ta a ra l hp l v khng bao gm nhng g c v l ng nhng khng c kim chng v s ng n . V chng ta cng phi chc chn mt iu rng l nhng kch bn l nhng g tt nht m ta c th lm c v tt c cc kch bn chnh c chng ta xem xt, phn tch kch bn khng ni cho chng ta xc sut xy ra ca cc kch bn khc nhau. V ch mt iu rng phn tch kch bn ph thuc rt nhiu vo yu t ch quan ca mi c nhn v v k nng ca mi nh phn tch3.2. L thuyt danh mc u tMt cch khc o lng ri ro l l thuyt danh mc u t. L thuyt danh mc u t hin i c Harry Markowitz gii thiu vo nhng nm 1950 L thuyt danh mc u t hin i ngh rng cc nh t c th ti thiu ha ri ro th trng cho mt mc t sut sinh li k vng bng vic xy dng mt danh mc u t c a dng ha. L thuyt danh mc u t hin i nhn mnh tnh a dng ha ca danh mc so vi vic la chn cc chng khon ring l. Markowitz ni n vic la chn cc c phn khng di chuyn cng chiu vi nhau th nh u t c th lm gim lch chun t sut sinh li nh th no. Nhng ng khng dng li m ng cn pht trin cc nguyn l c bn v xy dng danh mc. Mt kiu n gin ha ca l thuyt danh mc u t hin i l ng b tt c trng vo mt ci gi. L thuyt danh mc u t hin i thit lp khi nim ng bin hiu qu. Mt danh mc hiu qu l mt danh mc m vi mc t sut sinh li k vng cho sn th c ri ro l thp nht. Ri ro cao hn s i km vi t sut sinh li k vng cao hn. V d: mt danh mc u t c hai loi chng khon A v B, trong chng khon A c t sut sinh li k vng rt cao ng thi t l ri ro cng cao cn chng khon B c t sut sinh li thp v t l ri ro cng thp.Vy s u t th no l hp l? Nu nh u t mun thu tm tt c lm giu nhanh chng th s chn u t vo chng khon A; ngc li nu nh u t mun an nhn, khng thch ri ro s chn u t vo chng khon B. Nhng l cch chn la u t chng khon ring l, thay th vo c nhng nh u t h s kt hp u t c hai loi chng khon A v B vi mt t l thch hp nhm thu c mt t sut sinh li k vng cao m li gim thiu c ri ro, chnh l cch thc u t kt hp nhm to ra mt Danh mc u t hiu qu . xy dng c mt danh mc u t thch hp vi l thuyt danh mc u t hin i, cc nh u t phi nh gi cc hip phong sai gia cc lp ti sn cng nh l c tnh ri ro/t sut sinh li mi ti sn. L thuyt danh mc hin i cho chng ta mt phong php u t c k lut mang tnh khoa hc bi vy m n vn c s dng rng ri cho n ngy nay. 3.3. Phng thc GapMt cch thng thng l (v vn ph bin ngy nay) l phn tch khong trng (gap analysis), c pht trin ln u bi nhng t chc ti chnh a ra tng v mc ri ro li sut. Phn tch Gap bt u vi vic la chn mt khong chui thi gian hp l 1 nm hoc ty. Sau ta xc nh bao nhiu phn ca danh mc ti sn hoc n s c nh gi li trong thi k ny, v tng s c lin quan cho chng ta nhng ti sn v n d b tc ng bi li sut. Khong cch l s khc bit gia nhng ti sn v n , v mc li sut ca chng ta c a thnh thay i trong thu nhp li sut rng xy ra phn hi thay i trong li sut. iu ny c gi nh bng nhau i vi khong thi gian li sut thay i. NII = (GAP)r Trong NII l thay i trong thu nhp li sut rng v r l s thay i trong li sut.Phng php Gap n gin p dng, nhng c nhng hn ch: n ch p dng cho ri ro li sut trn bng cn i ti sn; n nhn vo tc ng ca li sut i vi thu nhp hn l i vi gi tr ca ti sn v n; v kt qu c th d bin ng i vi s la chn khong chui thi gian.3.4. Phn tch thi kMt phng php truyn thng khc thng c dng bi cc t chc ti chnh cho vic nh gi ri ro li sut l phng php thi k. Khong thi gian D ca mt tri phiu (hoc bt k mt chng khon c thu nhp c nh no) c th c nh ngha l k hn trung bnh c iu chnh n k hn thanh ton ca dng thu nhp t tri phiu, ni tng l hin gi ca mi dng tin c lin quan n hin gi ca tt c cc dng tin.D = Trong PVCFi l hin gi dng tin trong khong thi gian i, c chit khu ti mt khong thi gian li tc thch hp. o lng thi k rt hu ch bi v n a ra mt ch dn xp x ca s bin ng gi tri phiu i vi s thay i trong c tc.% thay i trong gi tri phiu D y/(1 + y)Trong y l li tc, y l s thay i trong li tc. Khong thi gian cng di, s thay i trong gi tri phiu cng ln p li s thay i trong c tc. Phng php thi k rt thun tin bi v o lng thi k d tnh ton v thi k ca mt danh mc tri phiu l mt trung bnh c iu chnh ca khong thi gian ca nhng tri phiu ring l trong danh mc . N cng tt hn phn tch Gap bi v n xem xt s thay i trong gi tr ti sn (n), hn l ch s thay i trong thu nhp rng.Tuy nhin, phng php thi k cng c vi hn ch so vi phn tch Gap: chng b qua nhng ri ro khc hn ri ro li sut, thm ch vi nhng ci thin nng cao chnh xc, phng php thi k vn khng chnh xc, lin h vi nhng phng php gn y hn i vi phn tch thu nhp c nh. Tuy nhin, nguyn nhn chnh trong vic s dng phng php thi k trong qu kh, s d dng trong tnh ton ca n, khng cn chim v tr quan trng, k t khi cng c nhiu m hnh tinh vi c lp trnh vo my tnh a ngi dng cc kt qu chnh xc hn mt cch nhanh chng. 3.5. Phng nga DeltaChng ta c nghin cu v Delta quyn chn chng trc, y chnh l thay i trong gi quyn chn chia cho thay i trong gi ca chng khon c s. Khi qut hn, Delta l mt bin s biu din mi quan h gia gi tr ca cng c phi sinh (hon i, quyn chn, k hn) v gi ca ti sn c s. Delta = f/ SV vy f= x S (nu S l rt nh). Khi cc ngun gc dn n ri ro ca ti sn c s (c th k n nh li sut, t gi hoc gi hng ha) bin ng s cho thy nhng thay i trong gi tr cc v th ca cng c phi sinh v ti sn giao ngay. Nu ta lp mt danh mc vi cc v th khc nhau ca cc chng khon phi sinh cng nh ti sn sao cho delta (danh mc) = 0. iu ny gi l phng nga delta (delta hedge). Mt v th c phng nga delta c gi l trung lp delta (Delta-neutral). y l chin lc nhm bo h danh mc u t bng cch mua (long position) hay bn (short position) thng xuyn chng khon c s sao cho Delta ca danh mc u t lc no cng xp x bng 0. Trong trng hp ny, gi tr danh mc u t khng b nh hng bi xu hng gim gi hay tng gi ca chng khon c s. Danh mc c delta = 0 c gi l danh mc dung ho delta.i vi cc danh mc dung ho delta trnh phi iu chnh danh mc, gim chi ph th ta tnh ton sao cho gamma bng 0. Gamma l phn thay i ca delta ng vi mt mc thay i rt nh trong gi ti sn c s (phn ny s c trnh by tip theo Delta hedge).Xem xt mt v d n gin. Vo lc t = 0, C1 v C2 l hai quyn mua mt chng khon c s S v c thi hn hiu lc T1 v T2. Delta C1 ca C1 l 0,6 v delta C2 ca C2 l 0,3. Ta th nh gi v th u t bao gm hai quyn mua C1 v C2, n s lng C1 c mua (n > 0) hay c bn (n < 0) v m s lng C2 c mua hay c bn vo ngy hm nay. Ta bit rng mt quyn mua v tr ITM khi 0,5 < delta < 1 v v tr OTM khi 0 < delta < 0,5. Vy C1 l quyn chn cao gi ITM v C2 l quyn chn kit gi OTM. V th ta nn mua s lng l n call C1 v bn m call C2. V cho v th u t l trung lp delta, ta mua v bn sao cho n C1 + m C2 = 0 0,6 n + 0,3 m = 0 n = 2 miu ny c ngha l ta tin hnh mua n C1 v bn 2n C2. V lu rng phng nga Delta cn phi c iu chnh mt cch nh k duy tr tnh trung lp ca phng nga.Trn y ta va thc hin mt phng nga v cng n gin ch gm mua v bn quyn chn mua, thc t s kh c th thc hin c. Ta xt ti v d c th v thc t hn. Mt ngi thc hin phng nga bng cch thc hin v th hon i li sut 4 nm (vn 10 triu $) trong s thanh ton li sut c nh v nhn li sut th ni, thanh ta trn hon i 1 ln/nm; ng thi bn quyn chn mua li sut 3 nm vi li sut 12%/nm (vn 8 triu $). Vi hai cng c ny, ti sn c s l li sut LIBOR. Cu trc k hn hin hnh v li sut k hn cho trong bng

K hn (ngy)LIBORTha s chit khu

3600,101/(1+0,1*(360/360))=0,9091

7200,11611/(1+0,1161*(720/360))=0,8116

10800,131/(1+0,13*(1080/360))=0,7195

14400,14341/(1+0,1434*(1440/360))=0,6355

Vi q=360/360, li sut c nh l: R=1(1-B0(tn))=1 0,6355= 0,1185

q B0(ti)0,9091 + 0,8116 + 0,7195 + 0,6355

Vi cc nhp liu khc X = 0,12, T = 3, = 0,147, rc = 0,1098 s dng m hnh Black ta tnh c ph quyn chn l $73.745.Trong v d ny, ti sn c s chnh l li sut LIBOR. Ta tnh Delta bng cch ti nh gi 2 cng c khi li sut giao ngay mt thi k v li sut k hn bin ng 1 im c bn, khi li sut giao ngay mt k hn mi l 10,01%, li sut k hn mi l 12,02%, 12,82% v 13,22%; li sut giao ngay: 11,01%, 11,61% v 12,01%. Bng 2.5. Delta quyn chn v hon iCng c phi sinh

Hon i 4 nmLS c nh 0,1185Quyn chn mua 3 nmLS thc hin 0,12

Thay i trong LIBOR+ 0,0001- 0,0001+ 0,0001- 0,0001

Gi tr mi$ 2.130- $ 2.131$ 73.989$ 73.501

Li hoc li$ 2.130- $ 2.131$ 244- $ 244

Delta c tnh(2.130 (2.131))/2 = $ 2.130,5(244 (244))/2 = $ 244

V ang v th mua hon i (thanh ton li sut c nh v nhn li sut th ni) nn nh kinh doanh c c mt Delta dng $ 2.130,5 nhng ng thi cng cng nhn c mt Delta m $ 244 do v th bn quyn chn mua. Nh vy Delta ca tng v th l $ 2.130,5 - $ 244 = $ 1.886,5. Ngha l nu li sut th ni tng 1 im c bn th s li $ 1.886,5 v ngc li khi li sut gim. phng nga tng v th trong, chng ta phi tm ra c mt cng c s b l $ 1.886,5 khi li sut tng v li khi li sut gim.Giao dch phng ngi in hnh nht l giao dch cc hp ng giao sau Eurodollar. Cc hp ng ny da trn giao dch khon k qu $ 1 triu k hn 3 thng v gi ca chng bin ng ngc chiu vi li sut. Xt trng hp li sut tng 1 im c bn delta l $ 1.000.000 x 0.0001 x (90/360) = $ 25 (tt nhin li sut gim th delta dng). Hp ng Eurodollar c bit hp dn cc nh giao dch s dng chng phng nga ri ro v cc hp ng dng ny c tnh thanh khon cc k cao (hp ng Eurodollar c thanh ton bng tin mt). Hp ng giao sau khng ging nh quyn chn, cc hp ng giao sau khng i hi tin mt tr trc cho ph quyn chn v yu cu k qu rt thp. b p ri ro cn to ra mt khon l bng $1.886,5 t vic thc hin hp ng giao sau, s lng hp ng s l -$1.886,5 : (-$25) = 75,46 75 (do khng c hp ng l). Vy delta tng th d l: + $ 2.130,5 (t hon i) - $ 244 (t quyn chn) (- $ 25)75 (t hp ng giao sau) = $ 12 => gi tr danh mc tng $ 12 nu li sut tng 1 im c bn.Nh vy ta thc hin xong mt phng nga. C th ni y l mt phng nga hon ho. V bn cht th chng ta c th phng nga cc ri ro bng cc cng c phi sinh vi mt giao dch b tr hon ton theo hng i nghch. Mt danh mc phng nga Delta s khng tng quan vi bin ng gi chng khon, khi bin ng l rt nh, v kh phng nga delta mi thc s hiu qu. i vi cc bin ng ln th khng nhng delta s thay i m li cn dch chuyn rt nhanh. Ri ro do delta thay i qu nhanh ny gi l ri ro gamma. V i ph vi ri ro ny chng ta s dng phng nga gamma (Gamma hedge).3.6. Phng nga GammaTheo trn th vic tnh ton delta da vo thay i ca 1 im c bn. Nu li sut tng nhiu hn, ri ro s tng thm do gi tr ca cc cng c phi sinh khng bin ng bng nhau theo 1 hng.VD: Theo cch tnh phn trn, khi li sut thay i 1 im c bn th gi tr ca hon i v quyn chn s thay i gn nh l ging nhau. Tuy nhin, Nu li sut gim 50 im c bn, gi tr ca hon i s thay i l -$107,914. Nu li sut tng 50 im c bn, gi tr ca hon i s l $105,127. Khi li sut tng 50 im c bn s lm cho gi tr quyn chn l $89,269 l $15,524. Khi li sut gim 50 im c bn th gi tr quyn chn l $ 61,919 li $11,826.Theo chng 7, Gamma l phn thay i ca delta ng vi 1 mc thay i rt nh trong gi c phiu. Ri ro lin quan n cc bin ng v gi ln hn m delta khng th hin c, th gi l ri ro gamma, cn gi l ri ro do delta thay i.Cch phng nga:Nu li xut bin ng mnh, delta c hiu ng (delta tnh da trn thay i ca 1 im c bn trong li sut) s khng bng vi delta thc s, cho n khi nh giao dch t 1 giao dch khc iu chnh delta n vi gi tr thch hp. Trong thc t iu ny c th qu tr, nhng ri ro ny c th phng nga c bng cch kt hp cc giao dch sao cho c delta v gamma u bng 0.

Trc tin,ta c bng tnh gamma (Bng 2.6)Bng 2.6: Tnh gamma ca hon i v quyn chn

Thay i im c bnGi tr hon iThay i bnh qun trong gi tr hon iGamma hon iGi tr quyn chnThay i bnh qun trong gi tr quyn chnGamma quyn chn

-0.002-$4,263$73,258

-0.001-2,131$2,131.5073,501$243.50

00$2,130.50-$12,50073,745244.00$5,000

0.0012,130$2,129.0073,989244.50

0.0024,25874,234

Gamma ca hon i l -$12,500 v ca quyn chn l $5,000. Bi v chng ta bn quyn chn, khi li sut tng chng ta b l nn gamma ca n thc s l -$5,000. Nh vy, gamma tng th l -$17,500.Gi nh, chng ta c hon i v quyn chn c phng nga delta cng thm vi hp ng giao sau Eurodollar, gamma ca chng l -$17,500 (do gamma ca hp ng giao sau l 0). Chng ta c phng nga delta nhng cha c phng nga gamma. phng nga gamma, chng ta cn 1 cng c khc.Gi nh cng c c la chn l quyn chn mua 1 nm vi gi thc hin 11% c delta $43 v gamma $2,500, c hai s trn u cng gi nh vn khi ton l $1 triu. Chng ta phi xc nh vn khi ton sao cho thch hp ca quyn chn mi ny c c phng nga delta v gamma.Gi s, x1 hp ng giao sau c delta $25, gamma l 0x2 quyn chn mua 1 nm c delta $43, gamma $2,500 trn $1 triu vn khi ton.Hon i v quyn chn c delta $1,887 v gamma -$17,500.Chng ta loi tr ri ro bng cch cho delta v gamma bng 0 trong cc phng trnh sau: $1,887 + x1*(-$25) +x2*($43) = $0 (1)-$17,500+x1*($0) +x2*($2,500) =$0 (2)Gii h phng trnh 2 n trn, ta c x1 = 87.52 v x2 = 7.Vy chng ta cn mua khong 88 hp ng giao sau Eurodollar, v mua quyn chn 1 nm vi vn khi ton gp 7 ln hp ng c, tc $7 triu.Cc giao dch ny kt hp c delta v gamma ca v th tng th xp x bng 0 (delta l 1,887 + 88*(-25) + 7*(43) = -12 v gamma l -17,500 + 7*(2,500) = 0)Phng nga ny c nhc im l vic s dng quyn chn to thm ri ro c lin quan n cc thay i trong bt n.3.7. Phng nga VegaTrong chng 7, ta c lm quen vi khi nim Vega l thay i trong gi quyn chn so vi thay i trong bt n ca quyn chn. Mt cch khi qut, Vega l nhy cm ca gi chng khon phi sinh i vi mt thay i rt nh trong bt n. Khi gi ca ti sn c s gn vi gi thc hin, vega l ln nht, ngha l gi ca chng khon phi sinh rt nhy cm vi bt n. Khi gi ti sn c s ln hoc nh hn gi thc hin, vega l nh nht, v gi chng khon phi sinh t nhy cm hn i vi thay i ca bt n. Vega = f / Tm quan trng ca vic phng nga ri ro vegaMt danh mc cc sn phm phi sinh c phng nga delta v gamma c kh nng dn n mt khon li hoc l ngay c khi khng c thay i no trong ti sn c s do bt n gy ra. Trong cc sn phm phi sinh th hon i, hp ng giao sau, v Tha thun li sut k hn - FRA (Forward Rate Agreement) u khng c vega v bt n khng phi l yu t quyt nh n gi c ca chng. Tuy nhin, quyn chn l mt sn phm phi sinh c nhy cm cao vi bt n, v th vic tm cch phng nga ri ro vega c vai tr rt quan trng trong qun tr ri ro. V dChng ta ch cn xem xt vega ca quyn chn mua 3 nm v chng ta s tnh vega bng cch da vo s thay i ca mt im c bn trong LIBOR cho mi xu hng thay i. Trong iu kin cu trc k hn ban u, gi tr quyn chn l $ 73.745. By gi gi s bt n tng t 0,147 n 0,1471( tng 1 im c bn), gi tr quyn chn mi s l $ 73.787, tng $42. Nu bt n gim t 0,147 xung cn 0,1469, gi tr quyn chn mi s l $ 73.703, gim -$ 42. V chng ta ang ng v th bn quyn chn nn vega ca danh mc bao gm hon i bn nm v quyn chn ba nm l -$ 42.Trong v d phng nga gamma, chng ta s dng cng c phng nga l quyn chn mua mt nm, vega ca quyn chn ny c tnh khong $ 3,5 cho mi triu vn khi ton. Danh mc phng nga delta v gamma ca chng ta c $7 triu mnh gi quyn chn ny nn vega ca quyn chn l $24,50. Vy vega danh mc tng th ca chng ta l $24,50 - $42 = -$17,15. phng nga delta, gamma v vega, chng ta s cn n ba cng c phng nga ri ro. Do c ri ro vega nn t nht mt trong ba cng c phi l mt quyn chn. Chng ta hy s dng quyn chn trn hp ng giao sau Eurodollar giao dch trn sn giao dch Chicago bn cnh cc hp ng giao sau Eurodollar. Quyn chn ny c delta -$12,75, gamma -$500 v vega $2,5 trn 1 triu vn khi ton. T y ta c h phng trnh sau: $1.887 + x1(-$25) + x2($43) + x3(-$12,75) = $0(1)-$17.500 + x1($0) + x2($2.500) + x3(-$500) = $0(2)-$42 + x1($0) - x2($3,50) + x3($2,50) = $0(3)Vi x1, x2 v x3 l s lng hp ng giao sau Eurodollar, quyn chn mt nm v quyn chn trn hp ng giao sau Eurodollar vi vn khi ton $1 triu.Gii h phng trnh trn ta c : x1 = 86,61 x2 = 8, 09375 x3 = 5, 46875Nh vy chng ta s mua 87 hp ng giao sau Eurodollar v cn 8,09375($1.000.000) = $8.093.750 vn khi ton ca quyn chn mua mt nm v 5, 46875($1.000.000) = $5.468.750 vn khi ton ca quyn chn trn hp ng giao sau Eurodollar.Do chng ta lm trn s hp ng, nn v th tng th khng c phng nga mt cch hon ton. Delta l $1.887 + 87(-$25) + 8,09375($43) + 5(-$12,75) = $3,72.Gamma l -$17.500 + 87($0) + 8,09375 ($2.500) + 5(-$500) = $234,83.Vega l -$42 + 87($0) - 8,09375 ($3,50) + 5($2,50) = -$1,17.C hai phng php chng ta c th thc hin phng nga delta, gamma, vega, th nht l phng php phng trnh ng thi m chng ta va thc hin trn. Phng php th hai l gii tm gamma v vega ng thi, trong s cho gamma v vega bng zero, nhng li cho delta tng th khc zero. Sau phng nga delta c th c thc hin bng hp ng giao sau Eurodollar, cc hp ng ny c delta nhng khng c gamma hoc vega. Do , khi thm cc hp ng giao sau Eurodollar ny vo danh mc s khng thay i gamma hoc vega ca danh mc. Cui cng chng ta thc hin c phng nga delta, gamma v vega.Trn thc t, chng ta khng th no c c mt phng nga tuyt i hon ho. Phng nga vega ch chnh xc i vi cc thay i cc k nh trong bt n. Nn i vi cc thay i ln li phi i hi cc cng c khc na. Bn cnh , delta, gamma v vega ch c gi tr trong chc lt, v vy mun gi c v th phng nga th phi iu chnh mt cch lin tc.Hu ht nhng ngi s dng cui cng tham gia vo cc cng c phi sinh thng ch tin hnh iu chnh mt t hoc khng iu chnh v th ca mnh. C mt s ngi chu l do khng phng nga hoc c th li khng ng lc, hoc cng l do u c. Mi vic s n hn, cc khon thit hi s t i nu nh chng ta s dng mt cng c phng ngi c tn l Gi tr c ri ro (Var).

nh giPhng nga DeltaMt danh mc phng nga delta th khng tng quan vi bin ng gi chng khon (c ngun gc t nhng bin ng trong li sut, t gi...). Tuy nhin, phng nga delta ch hiu qu i vi nhng bin ng rt nh trong gi chng khon m thi. Cn i vi cc bin ng gi chng khon ln hn th khng nhng delta s thay i m li cn dch chuyn rt nhanh.Phng nga Gamma khc phc phng nga delta, ngi ta s dng phng nga gamma. Phng nga gamma c th phng nga c nhng ri ro lin quan n cc bin ng gi ln hn m phng nga delta khng phng nga c. Phng nga VegaKhi s dng cc sn phm phi sinh phng nga delta v gamma, c bit l s dng quyn chn, chng ta li to ra thm ri ro c lin quan n cc thay i trong bt n. chnh l vega ca quyn chn. V chng ta khng th tip tc s dng phng nga delta v gamma thc hin phng nga ri ro ny. Chnh v vy, ngi ta s dng phng nga vega.Nhng phng nga vega ch chnh xc i vi nhng thay i cc k nh trong bt n, nn i vi cc thay i ln li phi i hi cc cng c khc na.Ngoi ra, tt c delta, gamma v vega ch c gi tr trong chc lt (ngn hn) m thi, mun gi c v th phng nga th phi iu chnh mt cch lin tc, bng cch t chc li danh mc theo v th trung lp delta-gamma-vega , thng l mt ln mt ngy.

4. VALUE AT RISK (VaR) 4.1. Khi nim VaR ca mt danh mc ti sn ti chnh c nh ngha l khon tin l ti a trong mt thi hn nht nh, nu ta loi tr nhng trng hp xu nht (worst case scenarios) him khi xy ra. VaR l mt phng php nh gi mc ri ro ca mt danh mc u t theo hai tiu chun nh gi tr ca danh mc u t v kh nng chu ng ri ro ca nh u t.V d: VaR mc 95% ca danh mc c phiu chu u trong mt thng l 4000, c ngha l nu danh mc ny khng thay i trong vng mt thng v nu th trng ti chnh vn trong mt tnh trng bnh thng (khng tn ti worst case scenarios), th khon l trong 95% cc trng hp ti a l 4000 v xc sut khon l cao hn 4000 l 5% trong trng hp worst case scenarios : VaR(1 thng, 95%) = 4000. 4.2. S pht trin ca VaR trong qun tr ri ro:4.2.1. Khi qut v s pht trin ca cc phng php phn tch & qun tr ri ro:NmPhng php

1938Thi lng tri phiu

1952Khung k vng phng sai ca Markowitz

1963M hnh nh gi ti sn vn (CAPM) ca Sharpe

1966M hnh a nhn t

1973M hnh nh gi quyn chn Black- Scholes

1988Ti sn theo trng s ri ro i vi NHTM

1993Value at risk

1994Thc o ri ro

1997Thc o tn nhim , Ri ro tn dng +

1998S kt hp ca ri ro tn dng v ri ro th trng

1998Phn b ngn qu cho ri ro

4.2.2. S pht trin ca thc nghim Value at RiskVo cui nhng nm 1980, cc danh mc u t v cc ngn hng thng mi c m rng khp, cng vi nhng bin ng ln to ra nhu cu cn phi kim sot ri ro mt cch kp thi. c Xy dng trn nhng c s l thuyt xc sut v thng k t nhiu th k v k tha t nhng phng php o lng ri ro trc , VaR c pht trin v ph bin u nhng nm 1990 bi mt lot cc nh khoa hc v ton hc ti chnh lm vic trong JPMorgan Chase. Qun tr ri ro s dng VAR xc nh s lng v tr ri ro ca cng ty ca h cho hi ng qun tr ca h. Vo cui nhng nm 1990, y ban Chng khon v phn quyt rng cc cng ty phi bo co mt cng b nh lng cc ri ro th trng trong bo co ti chnh ca h cho s tin li ca nh u t, v VAR tr thnh cng c chnh lm nh vy. Cng thi gian , y ban Basel v gim st ngn hng ni rng cc cng ty v cc ngn hng c th da trn tnh ton VAR ni b ca ring ca h thit lp cc yu cu v vn ca h. V vy, min l VAR ca h l kh thp, s tin h phi dnh trang tri cc ri ro c th xu i cng c th mc thp. Cui nhng nm 1980 v u nhng nm 1990 c mt thi gian khi nhiu cng ty ang c gng a ra cc m hnh nguy c phc tp hn bi v th gii ang thay i xung quanh h. Ngn hang c ri ro tn dng - ri ro cho vay c th khng c tr li . Phi sinh, cc khon vay th chp, th tn dng c ng gi ca cc cng ty u t v bn cho cc nh u t - tr thnh mt thnh phn ngy cng quan trng ca Wall Street. V mt lot cc cu hi c t ra: C phi nhng ri ro trong danh mc u t c phiu ca JPMorgan hy b nguy c ang c thc hin bi danh mc u t tri phiu - hay nng cao nhng ri ro? Lm th no bn c th so snh cc loi khc nhau ca cc ri ro pht sinh? iu g xy ra vi danh mc u t khi bin ng tng hoc li sut tng? Lm th no bin ng tin t nh hng n cc cng c c thu nhp c nh? Nhng cu hi ny u lien quan n var. Khi thay i danh mc u t, thng nhn mua v bn chng khon vo ngy hm sau, cc VAR sau c tnh ton li, cho php tt c mi ngi xem liu cc ngnh ngh mi c thm vo, hoc gim i, nguy c ca cng ty. Theo thi gian, nh VAR c chng minh chnh xc hn, gim c iu hnh hng u khng ch tin vo n m cn da vo n. Sau khi s sp ca th trng nm 1987, vi s xut hin ca thin nga en c th dn n s sp ca var. Nhng cui cng s sp ny c xc nh l mt s tht bi ca con ngi ch khng phi l mt s tht bi ca m hnh ri ro v iu cn thit l hiu c nhng ri ro ca ton b cng ty. Ch VAR c th lm iu . V vy, thay v gim bt tm quan trng, VAR tr thnh mt phn quan trng ca cnh ti chnh. y ban Chng khon v Hi oi, v d, lo lng v mc ri ro m cc cht dn xut t ra cho h thng, bt buc cc cng ty ti chnh s phi tit l ri ro cho cc nh u t, v VAR tr thnh bin php thc t. Nu s lng VAR tng t nm ny sang nm khc trong bo co hng nm ca cng ty, n c ngha l cng ty c tham gia nhiu ri ro hn. Thay v lm bt c iu g hn ch s pht trin ca cc cht dn xut, c quan ny kt lun rng vic tit l, thng qua VAR, l . T nm 1994, vi s ra i ca RiskMetric, mt gi sn phm ng dng VaR mang thng hiu ca mt cng ty tch ra t JPMorgan Chase, Value at risk c p dng rng ri v tr thnh mt tiu chun trong vic o lng v gim st ri ro ti chnh, c bit l ri ro th trng, trn ton th gii.Nh vy, Thut ng VaR (Gi tr ri ro - Value at Risk) c s dng rng ri v thc s tr thnh mt lnh vc quan trng trong khoa hc kinh t t sau s kin th trng chng khon sp nm 1987.4.3. c im VaR thng thng c tnh cho tng ngy trong khong thi gian nm gi ti sn, v thng c tnh vi tin cy 95% hoc 99%. VaR c th p dng c vi mi danh mc c tnh lng (danh mc m gi trc iu chnh theo th trng). VaR khng th p dng c vi cc ti sn khng c tnh lng (BS, tc phm ngh thut). Tt c mi ti sn lng u c gi tr khng c nh, c iu chnh theo th trng vi mt quy lut phn b xc sut nht nh. Var c th p dng cho mt ti sn c nhn, mt danh mc u t hoc l c th dng cho ton b cng ty. V tt nhin, Var cng c th dng tnh ri ro cho cc i th cnh tranh ca cng ty, cng nh l ri ro i vi mt cng ty c th no . VaR c xc nh da trn quy lut phn b xc sut cho gi tr th trng ca danh mc. Thng thng, s bin ng gi tr ca cc ti sn lng c tun theo quy lut phn phi chun, vi 2 gi tr c trng l mc ngha (k vng) v phng sai. Hn ch ln nht ca VaR, l gi nh cc yu t ca th trng khng thay i nhiu trong khong thi gian xc nh VaR. y l mt hn ch rt ln, v trong nm 2007, 2008 dn n s ph sn ca mt lot ngn hng u t trn th gii, do iu kin th trng c nhng bin ng t ngt vt xa so vi trong qu kh.4.4. Cc thng s nh hng n VaR:i vi nh u t th VaR ca mt danh mc ti sn ti chnh ph thuc vo ba thng s quan trng sau y: tin cy Khong thi gian o lng VaR S phn b li/l trong khong thi gian ny4.4.1. tin cy: tin cy nh hng rt ln n c tnh ca VaR.Vi mi cng ty khc nhau s c mt nhu cu v tin cy khc nhau, n cn tu thuc vo khu v ri ro ca tng nh u t. Nhng nh u t khng thch ri ro s mun c tin cy cao. Bn cnh , vi mc ch kim nh tnh ng n ca c tnh Var, th vic chn tin cy khng cn qu cao, bi l nu tin cy qu cao (99% chng hn) th lc VaR s cao hn, hay ni cch khc l xc sut thua l ln hn VaR s thp i, dn n thi gian thu thp d liu xc nh tnh ng n ca kim nh s ko di hn. tin cy th hin xc xut m nh u t chu l di mc VaR. V d: Nu Var = 4000 vi tin cy l 95% th c ngha l vi xc sut l 95% nh u t s b l ti a l 4000, v xc sut 5% khon l ln hn 4000.4.4.2. Khong thi gian o lng VaR: Mt trong nhng yu t quan trng p dng var l thi gian s dng var. theo The Market Risk Amendment (MRA) cho rng nn s dng Var trong 10 ngy, c c tnh bng cch ly cn bc 2 ca t l thi gian ca var trong 1 ngy.Tuy nhin tt c cc bi nghin cu u cho rng vic p dng thi gian tnh Var nh th no l tu thuc vo mc ch kinh t ca Var. V d nh i vi ngn hng th thng tnh VaR theo ngy do c cha nhiu ti sn c tnh lng cao (tin mt), cn nh i vi qu hu tr chng hn th tnh VaR 50 ngy th thch hp hn. Cc tnh ton v thi gian s dng Var cn gii thiu v vn lm th no tnh ton cho s thay i cho thnh phn ca danh mc u t. Thng th phn ng kp vi nhng bin i trong danh mc u t th nn chn thi gian tnh Var ngn. c bit l i vi cc t chc trong mt th trng giao dch ti sn si ng nh th trng tin t.Mt gii php thng thng l tnh ton var ti thi gian ngn v m rng kt qu cho thi gian mong mun bng cch s dng cn bc 2 ca thi gian. Nhng iu ny mc phi vn v ri ro ui.Vic kt hp cc bin ng thay i theo thi gian trong cc bin php VAR khng phi l d dng khi c nhiu yu t ri ro. Tng quan thay i theo thi gian nn c a vo gii thch. Thay v s dng cc phng php phc tp hn, tng quan thay i theo thi gian xut hin lm cho cc la chn nh nhng hn, chng hn nh bng cch s dng trng s n gin ca cc quan st, hoc rt ngn thi gian ca s d liu c s dng c tnh VAR. Nhng cch tip cn ny lm gim gi tr v tnh chnh xc, nhng hp dn v mt tnh ton i vi cc danh mc u t ln v phc tp. Cc ti liu hc thut gn y cung cp li ha rng mt s cc phng php thc nghim cng phu c th sm tr thnh thc t cho danh mc u t ln v phc tp.4.4.3. S phn b li/l trong khong thi gian xc nh VaR:

ng phn b khon li l ca danh mc u t th hin thng s quan trng nht v kh xc nh nht. V mc tn nhim ph thuc vo kh nng chu ng ri ro ca nh u t, nu mc tn nhim ny cng quan trng th VaR cng cao. Ni c th nu nh u t s ri ro th h s hoch nh mt chin lc nhm gim xc sut xy ra cc trng hp xu nht. Trong gii ti chnh th tin cy thng thng l 99% v thi gan o lng VaR l 10 ngy lm vic.Hy minh ha khi nim VaR qua mt v d sau y : mt nh u t mun nh gi ri ro ca mt ch s Nasdaq 100 Index c giao dch ti s giao dch chng khon Nasdaq. T thng 6 nm N n thng 6 nm N+3, nu ta tnh t sut sinh li mi ngy th ta su tp c gn 1400 d liu. Histogram sau y biu din s phn b cc t sut sinh li hng ngy ca Nasdaq 100 Index :

Trn biu ny, cc t sut sinh li trn trc honh c xp t tri sang phi, t nh nht n ln nht. Thanh cao nht m t t sut sinh li gia 0% v 1% trong hn 250 ngy giao dch trong khi thanh pha cc phi m t 1 ngy trong mt thi hn 3 nm m t sut sinh li l 11.8%. bn tri ca biu , nhng thanh m t 5% t sut sinh li thp nht mi ngy v chnh l nhng khon l ln nht t -4% n -8%. Vy ta c th khng nh rng tn tht trong 95% cc trng hp khng vt qu 4% khon tin u t. Ni mt cch khc, nu ta u t 100 th vi mc tin cy l 95%, ta hy vng khon l ti a khng vut qu 100 4% = 4 . Ta phi lun nh rng VaR khng c vai tr hay mc ch phn nh mt hin tng chc chn m ch l mt c tnh xc sut. Nu ta mun tng mc tin cy, ta ch cn hng v pha cc tri ca biu trong hai thanh , v tr -8% v -7%, th hin 1% t sut sinh li thp nht. Vi mc tn nhim l 99%, ta c th c tnh khon l ln nht s khng vt qu 7%, hay l nu ta u t 100 th tn tht ti a khng vt qu 7 .

Chim 1%Chim 5% tng th4.5. Cc phng php tip cn VaR truyn thng4.5.1. Phng php phn tch4.5.1.1. Khi nim:Phng php phn tch cn c tn gi khc l phng php phng sai hip phng sai. Phng php ny s dng nhng hiu bit v cc gi tr nhp liu v cc gi tr nhp liu v nhng m hnh nh gi c lin quan cng vi cc gi nh y l phn phi chun.ng cong mu xanh l cy sau y l phn phi chun :

4.5.1.2. Cch tin hnh :Thng thng, tin trnh gm 4 bc:Bc 1: Bng nhng cng c c chun ha, chng ta phi lc ra tng ti sn trong danh mc u t phc ha ti sn n gin hn. Tin trnh vch ra ri ro th phc tp hn cho cc ti sn phc hp (nh c phiu v quyn chn), nhng cch tnh ton trn c bn vn khng thay i. Chng ta c gng vch ra mi ti sn ti chnh trong tng nhm cng c tng ng vi nhng ri ro th trng c bn. Vic vch ra ri ro th kh phin phc, v phi c lng cc phng sai v hip phng sai ca hng ngn ti sn c lp, do c lng nhng thng k ny cho nhng cng c ri ro ph bin ca th trng, c s khc bit gia nhng ti sn c v mi. Ma trn kt qu c th c s dng o lng Var ca bt k ti sn no th hin s kt hp ca nhng ri ro th trng ny.Bc 2: Mi ti sn ti chnh c quy nh nh l mt nhm cc v th trong nhng cng c th trng c chun ha. V d vi mt tri phiu k hn 10 nm tng ng vi 10 tri phiu zero coupon trung gian (c mnh gi tng xng vi li mi nm), v tri phiu trung gian cui cng th c mnh gi tng ng vi c tri phiu 10 nm. Tin trnh ny rt phc tp khi tnh ton vi tri phiu c th chuyn i, c phiu hay nhng cng c phi sinh. Bc 3: Mt khi nhng cng c c chun ha c nh hng n ti sn hay nhng ti sn trong danh mc u t c xc nh, chng ta phi c lng phng sai ca tng cng c v hip phng sai gia cc cng c bc tip theo. Trn thc t, phng sai v hip phng sai ny c c lng bng cc d liu trong qu kh. Chng l mu cht c lng Var.Bc 4: Var ca danh mc u t c tnh tan bng cch s dng t trng ca nhng cng c c chun ha tnh ton trong bc 2 v phng sai, hip phng sai ca nhng cng c ny c tnh bc 3. 4.5.1.3. nh gi:Th mnh ca phng php tip cn phng sai- hip phng sai l tnh var n gin, khi bn c gi thit v phn phi ca li nhun v a ra li nhun k vng, phng sai, hip phng sai ca li nhun. Thng qua tin trnh c lng, c 3 im chnh yu ca cch tip cn ny:- Gi thit phn phi khng chnh xc: nu t sut sinh li c iu kin khng tun theo phn phi chun, Var tnh c s nh hn gi tr ca Var tht s. Ni cch khc, nu n c nhiu nt chnh sai khc trong phn phi thc hn gi thit phn phi chun mong i, Var thc s cao hn Var tnh c.- Nhp liu sai: thm ch nu gi thit li nhun c phn phi chun chnh xc, Var c th vn b sai nu phng sai v hip phng sai dng c lng n khng chnh xc. M rng hn, khi nhng con s ny c c lng bng vic s dng cc d liu lch s, n cng c nhng sai st s ng c lin quan n tng phng php c lng. Ni cch khc, ma trn phng sai v hip phng sai d liu u vo quan trng trong phng php o lng Var l mt tp hp nhng phng php c lng, mt s trong c nhng khon mc sai lch rt ln.- Nhng bin s khng n nh: mt vn lin quan khc l phng sai v hip phng sai gia cc ti sn thay i theo thi gian. S bt n nh trong nhng gi tr ny rt ph bin bi v nhng thnh t c bn to nn nhng con s ny thay i theo thi gian. iu ny c th dn n s sai lch khi tnh ton Var.4.5.2. Phng php m phng lch sPhng php n gin ny a ra gi thuyt rng s phn b t sut sinh li trong qu kh c th ti din trong tng lai. Ni c th, VaR c xc nh nh sau : 1. Xc nh gi tr hin ti ca danh mc u t (V0) 2. Tnh tt c cc t sut sinh li qu kh ca danh mc u t ny theo tng h s ri ro (gi tr c phiu, t gi hi oi, t l li sut, vv) t 23/03/2011 n 10/09/2011.Cng thc tnh t sut sinh li: ln(Pt/Pt-1)3. Sp xp cc t sut sinh li theo th t t thp nht n cao nht. 4. Tnh VaR theo tin cy v s liu t sut sinh li qu kh. V d : nu ta c mt danh sch bao gm 1400 d liu qu kh (historical data) v nu tin cy l 95%, th VaR l gi tr th 70 trong danh sch ny = (1 0.95) 1400. Nu tin cy l 99% th VaR l gi tr th 14. 4.5.3. Phng php monte carloBc 1: Xc nh phm vi thi gian T, chia thnh N n v thi gian nh t, t = T/N). VD: N=22 => t = 1.Bc 2: To ra nhng con s ngu nhin t phn phi chun. Cng thc : =NORMSINV(RAND())VD : NORMSINV(0.05)= -1.644853627T ta tm TSSL :Ri = (Si+1 - Si) / Si = t + t1/2(1)

Ri : TSSL ca chng khon ngy th i. Si : Gi chng khon ngy th i. Si+1: Gi chng khon ngy th i+1 : Gi chng khon bnh qun t : Bc thi gian : bin ng ( lch chun) ca gi chng khon. : mt con s ngu nhin tta5o ra t phn phi chun.Bc 3: Lp li bc hai cho ti khi xc nh c gi tr Rt. Sau ta tnh ln trong s thay i ca gi (Si)Bc 4: Tm gi trong tng lai bng cch ly gi ti thi im ban u (So) cng vi TSSL ln trong s thay i ca gi (Si4.5.4. So snh ba phng php tip cn VaR truyn thngTrong ba phng php: phng sai v hip sai, m phng lch s v m phng Monter Carlo th la chn phng php o lng no l tt nht qun l ri ro ca danh mc u t. Cu tr li l khng co phng php no l ti u duy nht hay tt nht. La chn phng php no l ph thuc vo: Kh nng nm bt cc ri ro ca th trng trong danh mc u t bao gm quyn chn. D thc hin, d gii thch cho qun l cp cao. Kh nng phn tch linh hot trong kt hp cc gi nh thay th. tin cy ca kt qu.Phng php m phng lch sPhng php phng sai v hip phng saiPhng php m phng Monte Carlo

Kh nng nm bt cc ri ro ca th trng trong danh mc u t bao gm quyn chnC, bt k danh mc c quyn chn hay khng.Khng, ngoi tr danh mc u t nm gi l ngn hn, s lng va phi v khng c quyn chn.C, bt k danh mc c quyn chn hay khng.

D thc hinC, da vo gi tr th trng trong qu kh ca danh mc u t .C, danh mc u t c s lng hp l (d tnh ton gi tr trung bnh, phng sai, hip phng sai)C

Thc hin tnh ton mt cch nhanh chngCCKhng, ngoi tr my tnh c sn phn mm ci t c kh nng x l cao, danh mc u t tng i hn ch.

D gii thch cho nh qun l cp caoCKhngKhng

Nguy c sai lch c tnh gi tr ri ro khi s dng nhng d liu qu kh gn y khng in hnhCC, ngoi tr khi thay th h s tng quan, lch chun hp l.C, ngoi tr thay th tham s c tnh s dng hp l.

D phn tch linh hot kim tra hiu qu ca gi nh thay thKhngC kh nng kim tra gi nh thay th v tng quan, lch chun. Ngoi tr kim tra v cc gi nh thuc phn phi chun ca d liu.C

Phng phpu imNhc im

Phn tch qu kh (historical analysis) thit k v p dng d dng khng cn gi thuyt v quy lut phn b i hi mt s liu cc ln tng lai c th khng ging qu kh

Phng sai - hip phng sai /RiskMetrics thit k v p dng d dng p dng cho danh mc u t bao gm chng khon tuyn tnh (nh c phiu) tnh VaR khng tt cho nhng chng khon phi tuyn (quyn chn) t quan tm n trng hp xu nht v nh vy khng chng minh c gi thuyt v phn b chun ca cc d liu

Monte Carlo c kh nng tnh VaR rt chnh xc p dng cho danh mc u t bao gm chng khon phi tuyn (quyn chn) khng d chn mt phn b xc sut chi ph tnh ton rt cao (thi gian thc thi, b nh my vi tnh mnh, vv)

4.6. Phng php tip cn VaR m rngC ba phng php tip cn VaR trnh by trc vn c nhng mt hn ch nht nh, do b p t bi cc iu kin nh d liu phn phi chun, tnh dng hay c quan h tuyn tnh, iu ny him gp trong thc t, trong phn phi chun vn l mt gi nh kh p t. cc phng php tip cn VaR st hp vi thc t hn, sau y nhm s trnh by mt phng php ci tin - m rng trong vic c lng gi tr VaR.4.6.1. Gii thiu v phng php4.6.1.1. Phng php tip cnPhng php m rng xem xt vn dng hai phng php Riskmetrics v m phng Monte Carlo trn c s quan st chui d liu khng nht thit phi c phn phi chun, tng quan gia cc bin c th l phi tuyn tnh, chui bin c th khng dng v phng sai c th khng thun nht.

Nu d bo t sut sinh li tng lai l phn phi chun (khng yu cu l chui dng), ta c th s dng phng php Riskmetrics (v c th c phng php Monte Carlo). Ngc li, nu vi phm gi thit ca phng php Riskmetrics ta khng th tin hnh theo cch , thay vo phng php Monte Carlo l mt gi ng quan tm. Tuy nhin, im m rng y s l cch ta tm cc thng s u vo cho m hnh Monte Carlo, php ARMA v GARCH l mt v d gi m cho trng hp k vng () thay i v lch chun () khng thun nht.4.6.1.2. Tin trnh thc hin v phn mm s dngTin trnh c lng VaR m rng s c thc hin qua 2 giai on:Giai on 1: Kim nh gi thit phn phi chun v tnh dngNhm s dng phn mm Eviews thc hin cc kim nh ny. i vi kim nh phn phi chun, ta s dng php kim nh Jarque-Bera (JB) v i vi kim nh tnh dng, ta s dng php kim nh nghim n v (Unit Root Test) da trn tiu chun kim nh Dickey-Fuller.

Giai on 2: Chn hng m rngKt qu kim nh giai on 1 s cung cp thng tin ta quyt nh nn s dng phng php Riskmetrics hay m phng Monte Carlo c lng VaR.Vi chui d liu thc t khng tha cc iu kin c lng theo phng php truyn thng bnh phng nh nht OLS, nhm s hiu chnh thng qua hai qu trnh ARMA v GARCH (bng phn mm Eviews). Sau khi hiu chnh thnh cng, ta s tnh c cc tham s cn thit tnh VaR theo m hnh Riskmetrics hoc a vo chy m phng Monte Carlo. Qu trnh m phng ny c th thc hin trn Excel thng qua Add-Ins Crystal Ball.4.6.1.3. D liu v phm vi nghin cuNhm s c lng VaR cho mt danh mc u t (portfolio) trn th trng chng khon Vit Nam thay v c lng VaR cho mt vi sn phm phi sinh, vic p dng trn cc hp ng s phc tp hn nhiu. mc trong bi nghin cu ny, nhm ch a ra phng php tip cn VaR phm vi m rng t cc phng php c bn. V cng n gin, danh mc u t y s ch bao gm hai loi chng khon c t trng bng nhau. C th, nhm s kho st d liu v gi giao dch cui phin ca hai c phiu REE v SAM, y l hai c phiu yt u tin ln sn chng khon TP.HCM, t ngy 23/8/2007 n ngy 1/9/2011, bao gm 1000 phin giao dch.L do nhm chn 2 c phiu ny v y l 2 c phiu nim yt lu i nht trn sn giao dch chng khon Vit Nam, ngha l ta c th chn mu quan st ln tnh n thi im ny (1000 quan st[footnoteRef:2]), ng ngha vi vic kt qu c lng s c cht lng hn rt nhiu. y cng l hai c phiu c khi lng v gi tr giao dch tng i ln so vi cc c phiu khc. [2: Trn thc t, mt mu t 200 quan st cng cho kt qu c th chp nhn c.]

4.6.2. tng pht trin v m hnh VaR m rng4.6.2.1. Cc gi thit ca m hnh VaR- Tnh dng: Mt chui c gi l dng nu k vng, phng sai v hip phng sai khng thay i theo thi gian. iu ny cng c ngha l phn b xc sut ca chui l khng thay i theo thi gian.- Phn phi chun: Trong mt s phng php tnh VaR, gi thit rng li sut ti sn tun theo quy lut phn phi chun, ch tr mt s phng php tip cn VaR phi tham s nh Monte Carlo.- Bc ngu nhin: Vi gi thit ny, ngi ta tin rng gi tr tng lai khng ph thuc vo gi tr trong qu kh.- Gi tr khng m: Cc ti sn nht thit phi l cc gi tr khng m.- Thi gian c nh: Gi thit ny cho rng, iu g ng cho mt khong thi gian th cng ng cho nhiu khong thi gian. Chng hn, nu cho khong thi gian mt tun th cng c th m rng cho mt nm.4.6.2.2. M hnh VaR li sut ca ti sn4.6.2.2.1. M hnh VaR li sut ca mt ti sn

Vi gi thit chui li sut ca ti sn l chui dng v c phn b chun, chng ta ch cn s dng hai tham s k vng () v lch chun () (hoc s dng cc c lng ca chng) c th tnh c gi tr VaR.

T gi thit suy ra . Cng thc tnh VaR c xc nh nh sau:

(1)

Trong vi cc mc ngha : 1%; 2,5%; 5% ta c = -2,33; = -1,96; = -1.65.

Pr(rt < VaR) VaRri

4.6.2.2.2. M hnh VaR li sut i vi mt danh mci vi vic xc nh VaR li sut cho mt danh mc P cng c cng thc tng t:

(2)

nuli sut tng ti sn ca danh mc tun theo quy lut phn phi chun vi i = 1N th li sut danh mc cng tun theo quy lut phn phi chun . Gi s l t trng danh mc khi ta xc nh c ; ; .Nh vy, vi hai c phiu REE v SAM ta c cc k hiu r1, r2 v rp l t sut sinh li ca c phiu REE, c phiu SAM v danh mc ti thi im t (). Cc nh ngha tng t cho k vng (), phng sai () vi tham chiu 1, 2 v p.4.6.2.3. Xt hai phng php c lng VaR4.6.2.3.1. Phng php Riskmetrics:M hnh Riskmetrics quan tm n cc chui li sut khng dng (vi mt mc ngha xc nh) v tn ti phng sai khng thun nht. Phng php c cc gi nh sau:

1. Chui li sut vi iu kin bit cc thng tin ti thi im (t-1) tun theo quy lut phn phi chun: .

2. tun theo m hnh ARMA(1,1).

3. tun theo m hnh GARCH(1,1).

; vi ~ IID(0,1) (3)Ty vo thc t tnh ton, chng ta cng c th s dng mt s m hnh nh: ARMA(1,1) - GARCH(1,1); AR(1) - GARCH(1,1); ARMA(1,1) - IGARCH(1,1); AR(1) - GARCH(1,1)...4.6.2.3.2. Phng php m phng Monte Carlo:Vi cc gi tr c lng v , ta tin hnh m phng Monte Carlo da trn mt quy trnh chy cc bin s ngu nhin bng phn mm Excel thng qua Add-Ins Crytal Ball.4.6.3. Vn dng m hnh VaR m rng c lng VaR cho danh mcMc tiu ca ta l xc nh c gi tr VaR ca danh mc u t gm hai chng khon REE v SAM c nim yt trn sn chng khon HoSE. Chng ta gi nh hai chng khon ny c t trng bng nhau (50%) trong danh mc v gi s gi tr danh mc u t l 1 t ng, ta s xc nh VaR ca danh mc theo c gi tr tng i v tuyt i.VaR y c tnh theo 1 ngy, gi tr VaR tuyt i s c xc nh bng cch ly VaR li sut ca 1 ngy nhn vi gi tr danh mc thi thi im c lng.4.6.3.1. M t danh mc- Chui gi ca hai c phiu REE v SAMChui gi ca hai c phiu c quan st trong thi gian hn 4 nm (t 23/8/2007 n 1/9/2011), ta c th chui gi qua cc nm nh sau:

Quan st 2 th, so snh vi th ch s gi VN-Index ta nhn thy cc th c hnh dng rt ging nhau, c th thy chui gi th hin kh r nt 3 giai on chnh: th trng tng trng mnh m, bng n gia nm 2007; th trng nm 2008 lao dc khng phanh do nh hng ca cuc khng hong ti chnh th gii; t gia nm 2009 tr i th trng bt u c nhng du hiu phc hi kh quan, tuy nhin cho n nay th trng vn lnh xnh y bt n.- Chui t sut sinh li ca hai c phiu REE v SAMMu ca chng ta gm 1000 quan st trong thi gian 23/8/2007 n 1/9/2011. Chng ta tnh t sut sinh li rt (cho mi chng khon) theo cng thc: vi t=1,2,Pit+1 v Pit l ch s gi ca chng khon i (i=1,2) ti thi k t+1 v t.Ta c th t sut sinh li ca hai m REE v SAM:

Ta nhn thy li sut ca 2 c phiu khng vt qu khong t -0.05 n 0.05 do sn HoSE p dng bin gi 5%. C mt s thi im li sut 2 c phiu vt qu gii hn ny l thi im chi tr c tc ti sn, hay gi l ngy giao dch khng hng quyn.4.6.3.2. Kim nh gi thit ca m hnh VaR

Nh cp trn, m hnh tnh VaR cn gi thit chui li sut ca ti sn l chui dng v c phn b chun, khi chng ta ch cn s dng hai tham s k vng () v lch chun () (hoc s dng cc c lng ca chng) l c th tnh c gi tr VaR. Bi vy, cng vic u tin trc khi i c lng VaR l phi kim tra tnh dng v dng phn phi ca chui li sut. Nu n khng dng hoc/v khng phn phi chun th ta phi iu chnh. Eviews cung cp cho ta nhng cng c v phng php trc quan gii quyt vn ny.- Kim nh gi thit phn phi chun

kim nh tnh phn phi chun chui li sut ta c th s dng phn phi . Ta s s dng kim nh Jarque-Bera (JB) trong Eviews kim tra.

trong S l h s bt i xng, K l h s nhn. Vi n kh ln JB c phn b xp x (2). Xt cp gi thit:

H : c phn b chun.

H : khng c phn b chun.

H s b bc b nu JB > , vi l mc ngha cho trc. Ngc li, nu JB < th khng c c s bc b H.

Vi mc ngha =5% , (2) = 3.84. Kt qu t phn mm Eviews i vi 2 c phiu REE v SAM nh sau:

i vi : JB = 29.37821 > (2) = 3.84. Bc b gi thit H. Nh vy khng c phn phi chun.

i vi : JB = 31.04124 > (2) = 3.84. Bc b gi thit H. Nh vy khng c phn phi chun.

- Kim nh gi thit tnh dngChng ta s dng kim nh nghim n v (Unit Root Test) kim tra tnh dng ca chui li sut ri. Xt m hnh sau:

, vi - nhiu trng.

Nu , khi l bc ngu nhin, v l mt chui khng dng. Ngc li, nu , l mt chui dng.Dickey-Fuller (DF) a ra tiu chun kim nh sau y:

H : H :

Ta c lng m hnh , c phn phi DF. Nu nh: th bc b H. Trong trng hp ny chui l chui dng.

Kt qu kim nh vi chui trn Eviews nh sau:Null Hypothesis: R1 has a unit root

Exogenous: Constant

Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=21)

t-StatisticProb.*

Augmented Dickey-Fuller test statistic-23.434160.0000

Test critical values:1% level-3.436683

5% level-2.864225

10% level-2.568251

*MacKinnon (1996) one-sided p-values.

Ch n phn kim nh Dickey-Fuller, ta c, gi tr = -23.43416, vi = -3.436683; = -2.864225; = -2.568251. V vi =1%; 5%; 10% , nh vy l chui dng.

Kt qu kim nh vi chui trn Eviews nh sau:Null Hypothesis: R2 has a unit root

Exogenous: Constant

Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=21)

t-StatisticProb.*

Augmented Dickey-Fuller test statistic-22.824700.0000

Test critical values:1% level-3.436683

5% level-2.864225

10% level-2.568251

*MacKinnon (1996) one-sided p-values.

Ta c, gi tr = -22.82470, vi = -3.436683; = -2.864225; = -2.568251. V vi =1%; 5%; 10% , nh vy