vasishta rama samvadam : vol 1 isbn 9 3 -8 3 9 7 2 -1 0 -4 · 2021. 5. 15. · vasishta rama...
TRANSCRIPT
UntitledVasishta Rama Samvadam : Vol 1 ISBN 9 3 -8 3 9 7 2 -1 0
-4
N =ã≤+ª – ~å=∞ ã¨O"å Œ=Ú (N"åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ „Ѩ}© « Ü≥∂QÆ"åã≤+ª=Ú)
~å=∞Hõ$+‚ =∞~î°O ^À=∞ÅQÆ∂_», ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞–500 029
J#∞ã¨$[#: "≥·. ÃÇÏKü. ~å=∞Hõ$+¨‚
"≥Ú^Œ\˜ ã¨OѨÙ@O
"≥·~åQƺ, =Ú=Ú‰õ =º=Ǩ~°, L «ÊuÎ „ѨHõ~°}=ÚÅ∞
ii
iii
„Ѩ"ÕtHõ P~°¬^èŒ~°‡ "åVÜ«∞ qhÖÏHÍâ ◊OÖ’ *Ï[fiź=∂#OQÍ ÉèÏã ≤ã¨∞ Î#fl `å~°Ö<Àfl. P `å~å
ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ qt+ìOQÍ ÉèÏã≤ã¨∂Î „ èŒ∞=`å~° Jx ѨiQÆ}˜OK« Œy#k N Ü≥∂QÆ"åã≤+ª=Ú. "åã≤+ª ~å=∂Ü«∞}=Ú, =∞Ǩ~å=∂Ü«∞}=Ú, PYO_» ~å=∂Ü«∞}=Ú Jx ‰õÄ_® QÆ}∞uÔHH˜¯# D „QÆO äŒO "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬KÕ q~°z «"≥∞ÿ#k. =ÚÃÑ·ÊÔ~O_»∞ "ÕÅ â’¡HÍÅ`À Xáêʈ~ D |$Ǩτ ŒæO äŒOÖ’ "≥·~åQƺ–=Ú=Ú‰õ=º=Ǩ~°–L «ÊuΖã≤÷u–LѨâ◊=∞–x~åfi} J<Õ P~°∞ „ѨHõ~°}ÏÅ∞ L<åfl~Ú.
=ã ≤+¨ª =∞ǨÏi¬ N~å=∞K«O„^Œ=¸iÎH˜ KÕã ≤# J^ ≥ · fi`« "Õ^•O`« É’^èŒ WO^Œe q+¨Ü«∞O. J<åkQÍ l*Ïã∞=ÙÅ#∞ "Õkèã∞Î#fl „Ñâ◊fl '"≥∂HÀÑÅaú Hõ~°‡ =Å# ÖËHõ *Ï#O =Å# KÕ‰õÄ~°∞ «∞O^•?— Jx. Hõ~°‡ *Ï<åÅ∞ Ô~O_»∞ Ѩ~°ã¨Ê~° q~°∞^Œú" ≥∞ ÿ# ™ê^èŒ<å=∂~åæÅx, Ô~O_çO\˜h UHõHÍÅOÖ’ ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~°K«@O J™ê 茺=∞h "åi ÉèÏ=#. nx`À ™ê 茉õÅ∞ Ô~O_»∞ =~åæÖ· HO «=∞Ok Hõ~å‡aè=ÚY∞Ö· =∞iHO^Œ~°∞ Hõ~°‡#∞ `«ºlOz ѨÓiÎQÍ *Ï#=∂~åæxfl J=ÅOaOz =ÚH˜Îx á⁄O^Œ_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∂ Î =ã¨∞ Î<åfl~°∞. S`Õ Ñ¨ÓiÎQÍ Hõ~å‡aè~°‰õ ÎÖ· LO_»@O HÍ^Œ∞† Hõ~°‡#∞ Ѩi «ºlOK«@=¸ HÍ Œ∞† ã¨=∂*ÏxH˜, ÉÏ èŒº «Å‰õ Œ∂~°OQÍ LO_»@O HÍ Œ∞† q"ÕHõ qK«Hõ}Å`À ‰õÄ_ç qÇ≤Ï « Hõ~°‡Å#∞ PK«iOK«@O ^•fi~å ÔH·=źѨ •xfl KÕ~°∞HÀ=K«∞Û Jx Ѷ∞O\ÏѨ äŒOQÍ K≥ѨÙ`«∞Ok D „QÆO^äŒ~å[O. ÉèíQÆ=O`«∞_çH˜ Jf`«OQÍ Un ÖË^Œx `≥Å∞ѨÙ`«∂ *Ï# Hõ~°‡Å#∞ ã¨=∞#fiÜ«∞ Ѩ~°K«\ÏxH˜ ã¨O|OkèOz ™ê 茉õ_çH˜ LO_Õ ã¨OѶ∞~°¬}#∞ ÅyOz Ö∫H˜Hõ, áê~°Ö∫H˜Hõ „ѨѨOKå ÅO@∂ Ô~O_»∂ "Õ~°∞QÍ Uq∞ÖË=x, L#fl ŒO`å UÔH·Hõ ™êH©Éèí∂ « ˆH=Å K≥· «#ºO Jx L^Àƒkèã∞ÎOn „QÆO äŒO. J<ÕHõ J Œ∞ƒù « Œ$ëêìO`åÅ`À =∞Ç*Ï#"≥∞ÿ# J ≥· fi « "Õ •O`åxfl ™ê=∂#º ™ê 茉õ_»∞ ‰õÄ_® J=bÅQÍ J~°÷OKÕã¨∞‰õ<Õ suÖ’ q+¨Ü«∂xfl q=iã¨∞ÎOn „QÆO äŒ~å[O.
'"≥∂HõHÍ~°}O Hõ~°‡Ü«∂ ÖËHõ *Ï#=∂? ÖËHõ Hõ~°‡ *Ï<åÅ∞ Ô~O_»∂ "≥∂Hõ™ê èŒ<åÖÏ Jx 'ã¨∞f‰õ}∞_»∞— J<Õ „ÉÏǨχ}∞_»∞ JQÆã≤Î J<Õ =ÚhO„ Œ∞x J_çy#ѨC_»∞ 'ˆH=ÅO Hõ~°‡ =Å#QÍx, *Ï#O =Å# QÍx "≥∂HõO ÅaèOѨ Œ∞. D Ô~O_çO\˜ =Å# "≥∂HõO Åaèã¨∞ÎOk. Hõ#∞Hõ ™ê èŒ∞[#∞Å∞ D Ô~O\˜x "≥∂HÀáêÜ«∂Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜O «∞~°∞,— JO@∂ XHõ ѨÙ~å}ËuǨ™êxfl L@OH˜OK«@O`À Hõ äŒ „áê~°OÉèí=∞=Ù «∞Ok. „Ѩâ◊flÅ∞, "å\˜H˜ ã¨=∂ è•<åÅ∞QÍ Hõ äŒÖ’ Hõ äŒ, Hõ äŒÖ’ Hõ äŒQÍ ™êyáÈÜÕ∞ D „QÆO äŒOÖ’ Ѩ Õ Ñ¨ Õ „ Œ+ì‰õ Œ$â◊º„ѨѨOK«Ñ¨Ù q∞ 䕺`åfixfl x~°∂Ñ≤Oz, ã¨O™ê~° q=Ú‰õÎ}‚ KÕÜ«∞_»O =ÚYº „ѨÜ≥∂[#OQÍ Hõ#Ѩ_»∞ «∞Ok.
Z=~°∞ D „QÆO^ä•xfl ѨiîOK«\ÏxH˜ J~°∞›Å∞ J#fl „Ѩâ◊fl‰õ ã¨=∂^è•#O =∞#‰õ „QÆO^äŒ „Ѩ äŒ=∞ ÉèÏQÆOÖ’<Õ Åaèã¨∞ÎOk. '<Õ#∞ ã¨O™ê~°| Œ∞ú_»#∞, =Ú‰õÎ_»#=Ù`å#∞— – W\ì xâ◊ÛÜ«∞O QÆÅ"å_Õ D âß„™êÎxfl ѨiîOK«\ÏxH˜ J~°∞›_»x "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. JO>Ë =ÚO Œ∞
iv
[## =∞~°} ãO™ê~° K«„HõOÖ’ z‰õ¯‰õ<åfl#∞ J#fl ã∞Êù~°} Hõey#ÑC_Õ ™ê 茉õ_»∞ D ÑÙãÎHõOÖ’x q+¨Ü«∂xfl ѨÓiÎQÍ P™êfikOK« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. |O^èŒO JO>Ë Uq∞\’ Ziy#ѨC_Õ ¿ãfiK«ÛùÔH· „Ѩܫ∞uflOK« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. " ≥∂ ˆH K«Ûù ÖËx"åiH˜ „QÆO^äŒOÖ’x q+¨Ü«∞O ã¨∞ÅÉèí„QÍǨϺO HÍ^Œ∞. q"ÕHõ "≥·~åQͺÅ∞ Hõey# =ºHÎH˜ WO Œ∞Ö’x q+¨Ü«∞O J=∞$`ÀѨ"≥∞ÿ `Àã¨∞ÎOk. S Õ „â◊ •úà◊√=ÙÖ· ѨiîOKÕ"åiH˜ WO^Œ∞Ö’x *Ï#H“=Úk q"ÕHõ "≥·~åQͺÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOz PǨ¡^Œ Éèíi`«∞Å#∞ KÕã¨∞ÎOk† x~åfi}ÏaèÖÏ+¨µÅ∞QÍ Ñ¨i}u <Okã¨∞ÎOk.
P~°∞ºÅ « «Î fi zO «<åã¨HÎ, « «Î fiqâ¡+¨}Ï â◊HÎ, |∞kú ‰õâ◊Å`å, nèâ◊HÎ "≥·Éèí"åxH˜ D „QÆO äŒO J ŒÌOѨ_»∞ «∞Ok. „QÆO äŒOÖ’x q+¨Ü«∞=∞O`å W ŒÌ~°∞ *Ï#∞Å =∞ 茺 [iy# ã¨OÉèÏ+¨}. WѨÊ\˜ =~°‰õÄ ÃÇ·ÏO Œ= *ÏuH˜ «=∞ ѨÓsfi‰õÅ #∞Oz ÅaèOz# P 蕺u‡Hõ "å~°ã¨ «fiOÖ’ J «ºO « qÅ∞"≥·#k, QѨÊQÍ ZOK« ŒQÆæk D „QÆO äŒO JO>Ë Juâ◊Ü≥∂HÎ HÍ Õ"≥∂!
J™ê‡KåÛù „ãÎ=~å^Àƒ è• *ÏÜ«∞<ÕÎ ÜÕ∞ qKåi`å ü Å=}ÿ~°fi ºO[<åh= ÉèÏxÎ âß„™êÎO «~å}˜ ≥·ó! 'D L`«Î=∞ âߢ™êÎxfl (Ü ≥∂QÆ"åã ≤+¨ª=Ú) qKåiOK«@OKÕ Ñ¨~°" ≥∂`«¯ $+¨ì" ≥∞ ÿ# *Ï#O
ã¨O„áêÑÎ=∞=Ù «∞Ok. JѨÙ_Õ «H˜ # âߢ™êÎÅhfl Å=} ã¨OÜ≥∂QÆO á⁄Ok# âßHõO =Ö ~°∞zã¨∞ÎOk— Jx =ã≤+ª =∞ǨÏi¬ =zOK«_»O ^•fi~å D „QÆO äŒ "≥·tëêìºxfl, „áêâ◊™êκxfl J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
ˆH=ÅO D „QÆO ä•xfl ѨiîîOK«_»O ^•fi~å<Õ =ÚHÎx á⁄O Œ=K«∞Û. Ѩ~î°#"Õ∞ XHõ J Œ∞ƒù « ™ê^èŒ<å Ѷ¨ÖÏxfl JOkOK«QÆÅ^Œ∞.
D HÍ"åºxfl â’¡HÍÅ∂, å «Ê~°ºO`À ãÇ "≥Ú Œ@ ≥Å∞QÆ∞Ö’ „ÑK«∞iOz#k N "庙ê„â◊=∞O, Uˆ~Ê_»∞ "å~°∞. „|Ǩχb# ѨÓ[º =∞ÅÜ«∂à ◊ ™êfig∞r "å~°∞, ~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O ™êfig∞r N xifiHõÖÏÊ#O Œ "åix „áÈ «ûÇ≤ÏOz ã¨QÆÉèÏQÍxH˜ (ã¨∞=∂~°∞ 15 "ÕÅ â’¡HÍʼnõ) `å «Ê~åºxfl „"å~ÚOKå~°∞. q∞QÆ å ã¨QÆÉèÏQÍxH˜ "åi t+¨µºÅ∞ „|Ǩχb# N q^•º„ѨHÍâß#O Œ yi ™êfig∞r "å~°∞ `å «Ê~åºxfl ã¨=∞‰õÄ~åÛ~°∞. 1936= ã¨O= «û~°OÖ’ D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ „jHÍ~°O K«∞\ì 18 ã¨O= «û~åÅ „â◊=∞ «~åfi « 1954Ö’ ѨÙãÎHÍxfl „ѨK«∞iOKå~°∞. D =i+ª „QÆO ä•xfl ≥Å∞QÆ∞Ö’ ã¨~°à◊ å «Ê~°ºO`À JOkOz# N "庙ê„â◊=∞O "åiH˜ ≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Å∞ ã¨~°fi^• Hõ$ «AÖ· LO_®e. N xifiHõÖÏÊ#O Œ, N q^•º„ѨHÍâß#O Œ yi Ü«∞u=ˆ~}∞ºÅ‰õ ‰õÄ_® =∞#O Hõ$ «[ å | Œ∞úÅ"≥∞ÿ LO_®e.
ѨO`q∞‡k =O ŒÅ Ü«∂ÉèíÜ«∞º= Œâ◊HõO ≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰õ, „Ѩã¨∞Î « ≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰õ Õ_® L#flk. N "庙ê„â◊=∞O "åi ѨÙã¨ÎHõOÖ’x `å`«Ê~åºxfl ã¨~°mHõ$`«O KÕã≤ JO^Œ∞Ö’x ã¨∞n~°… ã¨OÉèÏ+¨}Å x_çq «yæOz, P èŒ∞xHõ áê~î°‰õ_»∞ ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ J~°÷OKÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ gÅ∞QÍ ã¨O㨯 $`« â’¡HÍÅ#∞ JHõ¯_»Hõ¯_» =∂„`«"Õ∞ L@OH˜ã¨∂ Î =K«# HÍ=ºOQÍ fiÛkkÌ# "å~°∞ N ǨÏ#∞=∞ ~å=∞Hõ$+¨‚ QÍ~°∞. =ã ≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^•ÅÖ’ =ã ≤+¨µªÅ"åi ã¨=∂^è•#O ã¨∞n~°…OQÍ
v
L#flKÀ@ „j~å=Ú_çKÕ W`«~° „Ѩâ ◊flÅ#∞ ã¨OkèOѨ*Ëã ≤ ã¨O"å^•Å#∞ z#flqQÍ KÕã ≤ `ÕeHõQÍ q+¨Ü«∂xfl „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ ^ÀÇ¨Ï ŒÑ¨_ÕÖÏ g~°∞ ѨÙãÎHÍxfl "≥Å∞=iOKå~°∞. "å~°∞ „Ѩã¨∞Î « «~°O áê~î°‰õ_ç ™œÅÉèϺxfl Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞Hx ã¨∞ÅÉèí „QÍǨϺOQÍ JOkOz JO Œ~°∂ J~°÷OKÕã¨∞‰õ<Õ q èŒOQÍ Ñ¨ÙãÎHÍxfl ~°zOKå~°∞. QÆ$ǨÏã÷ rq «Ñ¨Ù |~°∞=Ù ÉÏ èŒº «Å#∞ "≥∂ã¨∂Î «# ÖÏO\˜ L^Àºy K«kq J~°÷OKÕã¨∞HÀQÆey#ѨC_»∞ W «~°∞Å∞ ZO Œ∞‰õ K« Œ=‰õÄ_» Œx ÉèÏqOz, D =∞Ǩϟ « $+ì „QÆO^äŒOÖ’x J^≥· fi`« "Õ^•O`« =∞Hõ~°O^ŒO JO^Œ~°∂ „QÀÖÏÅx ã¨OHõeÊOz, "å~°∞ ѨÙã¨ÎHÍxfl ã‘fiÜ«∞=Ú„ Œ}QÍ „ѨK«∞iOKå~°∞. XHõ Œâß|Ì HÍÅO áê\˜ "åi Hõ$+≤ Ѷe «OQÍ D ѨÙãÎHõO ~°∂ѨÙk^Œ∞ ̉õ#flk.
J=¸Åº"≥∞ÿ# D *Ï<åxfl JO ŒiH© ÑOKåÅ#fl "åi ã «ûOHõÖÏÊxH =∂ =O «∞ ãÇÜ«∞OQÍ Ñ¨ÙãÎHÍxfl =∞~î°O ã¨fiÜ«∞OQÍ „ѨK«∞iOK«\ÏxH˜ ã‘fiHõiOzOk.
=∞~î° „QÆO^ä•ÅxflO\˜h qâ+¨OQÍ P^Œiã¨∞ Î#fl áê~î°‰õÅ∞ D „QÆO^ä•xfl ‰õÄ_® K«kq P™êfikOz N =ã≤+ª =∞Ǩ=Úx N~å=∞K«O„ Œ=¸iÎ Hõ$áêHõ\ÏHÍÅ#∞ á⁄O^•Åx =∂ PHÍOHõ. D ѨÙãÎHÍxfl "≥Å∞=iOK«\ÏxH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOz# Ü«∂=#‡OkH© =∂ Hõ$ «[ «Å∞.
- „ѨHÍâ◊‰õÅ∞
vi
vii
ѨÙëêÊO[e <å JÉèí∞º#flu H~°‰õ J<ÕHõ `åºQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤, <å‰õ ÉÏź=Ú #∞O_ç ÉèíHÎ, *Ï#, "≥·~åQƺ
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J<ÕHõ qâ+¨=ÚÅ∞ É’kèOz# =∂ «$ Õ= « N=∞u PkÅH© ‡ HÍ"Õ∞â◊fi~°=∞‡ QÍiH˜, Ñ≤ «$ Õ=ÙÅ∞ N ÅH© ‡<å~åÜ«∞} QÍi¯ ™êëêìOQÆ ŒO_» „Ѩ=∂}Ï=∞=ÚÅ∞, ≥·=ã¨=∂#∞Å∞, P 蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ J~Ú# NNN q^•º„ѨHÍâß #O Œyi ™êfiq∞"åi (N â◊√Hõ„|Ǩ‡„â◊=∞=Ú, NHÍà◊ǨÏã≤Î) áê Œ=Úʼnõ q#„=∞ « À #=∞㨠iã¨∞Î<åfl#∞. <å‰õ r=<Àáêkèx „Ѩ™êkOz# 'PO„ è•ÉϺO‰õ—‰õ ã¨~°fi^• kyfi[Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ!
1990Ö’ NNN q^•º„ѨHÍâß#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ q[Ü«∞"å_»Ö’ 'w`åÜ«∞[O— x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! "åb‡H =∞ÇÏi¬KÕ (Hõ ä•~å=∂Ü«∞}Ï#O «~°O) 32000 â’¡Hõ=ÚÅÖ’ ~°zOK«|_ç# 'Ü≥∂QÆ "åã≤+ªO— J<Õ „QÆO äŒO K«∂_»O_ç. =∞# |∞∞+¨µÅ∞ „ѨHõ\˜ã¨∞Î#fl Õq∞\’ =∞iO « ã¨∞ã¨Ê+ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞—— Jx PÜ«∞# ã¨Éèí#∞ L ÕÌtOz ѨeHÍ~°∞. P "åHͺÅ∞ ##∞fl ZO`À „ѨÉèÏq «O KÕâß~Ú. XHÍ<Hõ l*Ï㨠<åÜ«∞O Œ∞ |Ü«∞Å∞ ÕiOk. WHõ JѨÊ\˜ #∞O_ç ѨÓ~°fiO ~°zOK«|_ç# =K«# „QÆO ä•Å∞ Hxfl K« Œ=@O [iyOk.
1. N *Ï# "åã≤+ª ~å=∂Ü«∞}=Ú (1918), (=K«# HÍ=ºO), „|ǨχN "≥<≥flÅHõO\˜ ã¨∞O Œ~°~å=∞ â◊~°‡QÍ~°∞.
2. N =ã≤+ªw « (1982), "åã≤+ª=∞Ç~å=∂Ü«∞}=Ú (1990), NNN q^•º„ÑHÍâß#O Œyi ™êfiq∞QÍ~°∞.
3. *Ï#"åã≤+ª=Ú (=K«#HÍ=º=Ú), „|ǨχN zO «Åáê\˜ ÅH© ‡ #~°ã≤OǨÏâߢã≤Î QÍ~°∞, Ѷ∞O@™êÅ
4. Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú (=K«#HÍ=º=Ú), „|ǨχN ã¨=Ú„^•Å ÅHõ ‡}Ü«∞ºQÍ~°∞ 5.Ü ≥∂QÆ"åã ≤+¨ª=Ú 8 ã¨OѨÙ@=ÚÅ∞ (32000 â’¡Hõ=ÚÅ∞ { `å`«Ê~°º=Ú) NNN
ѨÓ~å‚#O^Œ∞Å "å~°∞ =∞iÜ«Ú NNN q^•º „ѨHÍâß#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ (ÜÕ∞ ˆ~Ê_»∞, N "庙ê„â◊=∞=Ú N â◊√Hõ„|Ǩ‡„â◊=∞=Ú) 1937. N =ã≤+ª =∞ǨÏi¬ : N~å=∞K«O¢ Œ∞Å =∞ 茺 ã¨OÉèÏ+¨}Ï ~°∂ѨOÖ’ L#fl Ü≥∂QÆ"åã≤+ªO (JYO_» ~å=∂Ü«∞}O, L «Î~° ~å=∂Ü«∞}O Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_ç#k) ''J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ# „QÆO äŒèŒO—— J#∞@Ö’ ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, D „QÆO^äŒO, ''F~Ú! r=Ù_®! h=Ù WѨÊ\ ˜ˆH ѨÓ~°∞ ‚_»" ≥ · Ü«Ú<åfl=Ü«∂º!—— Jx J «ºO « ã¨∞ã¨Ê+ìOQÍ x~°∞Ì+ìOQÍ x~°∂Ñ≤Oz K«∂ѨÙ`ÀOk. WO Œe qKå~°} J «ºO « ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ# Õ#x <å Jaè„áêÜ«∞O. áê~î°‰õ_»∞, `å#∞ K« Œ∞=ÙK«∂ LO_»QÍ<Õ, «#Ü≥ÚHõ "≥∂Hõ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞H<Õ@∞¡ KÕÜ«∞QÆÅ L «Î=∞qKå~°} =∞#‰õ D „QÆO äŒOÖ’ Åaè™ÈÎOk. W\ì =∞Ç¨Ï «Î~°"≥∞ÿ# „QÆO äŒO qâ◊nHõiã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ J<Õ‰õÅ∞ QÆ=∞xOz LO_»#@∞¡ <å‰õ
viii
JxÑ≤OzOk. WHõ =∞iHO Œ~°∞, ''D „QÆO 䌌=Ú#∞ ™ê=∂#∞ºÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖË~°∞... Wk JO Œ~°∞ K«k"Õ „QÆO^äŒO HÍ^Œ∞... ‰õ@∞O| =º=ã¨÷Ö’x "åiH˜ WO^Œe q+¨Ü«∞=Ú „QÆÇ ≤ÏOK«_»O Hõ+ì=∞ø «∞Ok...—— "≥Ú ŒÖ·# JqKå~°}ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂Å∞ Hõey LO_»@O QÆ=∞xOKå#∞. WOHO Œ~°∞ ≥Å∞QÆ∞ #=ÅÖ’ Hõ#|_Õ J «ºO « ã¨~°à◊"≥∞ÿ# ÉèÏ+¨ K« Œ∞=Ù@‰õ =∂„ «"Õ∞ JÅ"å@∞Ѩ_ç L<åfl~°∞. Ö’x PÜ«∂ ã≤ •úO`åÅ∞, 'LѨx+¨ «∞ÎÅ∞— "≥Ú ŒÖ·# „áêp# „QÆO äŒ=ÚÅKÕ „ѨuáêkOK« |_»∞K«∞#fl ã ≤^•úO`åÅ∞ – "å\˜ ã¨=∞#fiÜ«∞O „QÆÇ ≤ÏOKåÅx =∞iHO^Œ~°∞ JaèÅ+ ≤OK«@O QÆ=∞xOKå#∞. J\ì"åi#O Œix Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHx =~°Î=∂# "åº=ǨiHõ ÉèÏ+¨Ö’ ''N =ã≤+ª – ~å=ã¨O"å Œ=Ú =K«# HÍ=ºO—— J<Õ D „Ѩܫ∞ «flO KÕã¨∞Î<åfl#∞. D Ñ‘iîHõÖ’ L ŒÇ¨ÏiOѨ|_»¤ W «óÑÓ~°fiÑÙ „QÆO ä•Å∞ K« Œ∞=ÙK«∞, XHÍ<Hõ ''L`åûÇÏ=Ú–P"Õâ◊=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞Hx# LÑ<åºã=Ú—— qO@∞#fl J#∞Éèí∂u áê~î°‰õxH˜ ~å"åÅ<Õ L ÕÌâ◊=Ú`À WO Œ∞‰õ LѨ„Hõq∞OKå#∞.
„ѨHõ$u =~°‚#ʼnõ ã¨O|OkèOz# ã¨∞=∂~°∞ 500–550 â’¡HÍÅ∞ =∂„ «O =kÖÏ#∞. q∞QÆ å Jxfl â’¡HÍÅ∞ Ü«∞ ä• « äŒOQÍ WO Œ∞Ö’ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õO@∞<åfl~Ú. =ÚYºOQÍ *Ï# qKå~°}‰õ ã¨O|OkèOz# â’¡HÍÅhfl ~å"åÅx <å „Ñ¨Ü«∞ «flO.
D „QÆO äŒOÖ’ 56 Hõ äŒÅ∞ L<åfl~Ú. „Ѩu Hõ äŒ áê~î°‰õxH˜ '"≥∂HõÉèÏ=#— JO>Ë Uq∞\’ ~°∞z K«∂ѨÙ`«∞Ok. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú q+¨Ü«∞" ≥∞ ÿ ã¨~°fiã¨O^ÕǨÅ∞ x=$uÎKÕã¨∂ Î, J<ÕHõ qâëêÅ∞ K«~åÛѨÓ~°fiHõOQÍ ` ≥eÜ«∞*Ë™ÈÎOk. áê~î °‰õ#‰õ ''ѨÙ#~° #‡–=∞$`«∞º=Ù–D [#‡Ü ≥ÚHõ¯ =ÚO Œ∞"≥#∞HõÅ∞– ÕÇ≤Ï– ÕǨÏ=ÚÅ ã¨fiÉèÏ=, ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ – Œ∞óY=ÚÅ =¸ÅHÍ~°}O—— W=hfl ã¨∞ã¨Ê+ì=∞ø`å~Ú. ''D r=Ù_»∞ ѨÓ~°∞‚_»∞, J#O «∞_»∞, JYO_»∞_»∞, âßtfi «∞_»∞, D «_»∞ ™êHÍ ü „Ѩ`«ºQÍ`«‡ÜÕ∞. "åã¨Î"åxH˜ D`«xH˜ [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ∞QÍx, P^ŒºO`åÅ∞QÍxÖË=Ù—— Jx J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`åÅ`À D „QÆO^äŒOÖ’ „ѨuáêkOK«|_çOk.
â◊$}fixÎ qâfi J=∞$ «ã¨º Ѩل`åó PÜÕ∞ è•=∂x k"åºx «ã¨∞÷ó I "Õ •Ç¨Ï"Õ∞ «O ѨÙ~°∞+¨O =∞Ǩ#ÎO Pk «º=~°‚O «=∞ã¨ó Ѩi™êÎ ü II ''F J=∞$`« Ѩل`«∞ÖÏ~å! Jk Uq∞\’ "Õ∞=Ú „QÆÇ ≤ÏOKå=Ú. P =∞ǨÏ`«Î~° `«`«Î fi=Ú
QÆ∞iOz g∞‰õ K≥ѨÙ`åO q#O_ç—— Jx P P «‡„ Œ+ìÅ∞ =∞#O Œix PǨfixã¨∞Î<åfl~°∞. =∞#O ŒiÃÑ· QÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ |∞∞+¨µÅ∞ W ŒO`å K≥áêÊ~°∞. ''ÉèíHΖl*Ï㨗— – D
Ô~O_»∂ LO>Ë KåÅ∞, Z=Ô~·<å Wk K« Œ∞==K«∞Û. ''Wk g∞k – Jk =∂k—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ =¸~°ö «fi=∞O`å JqKå~°}KÕ «<Õ „Ñ|Å∞`ÀOk. U L «Î=∞ „QÆO äŒ=ÚÖ’x ≥·<å ã~, ''*Ï#qKå~°}—— J<Õk JO Œi H~°H J~Ú LO\’Ok. JO ŒiH˜ ã¨O|OkèOz# Õ J=Ù «∞Ok. =∞Ǩ «∞‡ÅQÆ∞ "åb‡H˜, "åºã¨∞_»∞, qâßfiq∞„`«∞_»∞, rã¨ãπ, QÆ∞~°∞<å#H±, =∞ǨÏ=∞‡^£, |∞^Œ∞ ú_»∞, =ã ≤+¨µª_»∞, â ◊OHõ~åKå~°∞ºÅ∞ =O\˜ "åiH˜ ''g~°∞ =∂ "å~°∞. "å~°∞ =∂ "å~°∞ HÍ^Œ∞—— J#∞ÉèË^ŒÉèÏ=O LO@∞O^•? LO_» Œ∞. =∞#=∞O`å Jk „QÆÇ≤ÏOKåe. "åi "åHõº=ÚÅÖ’ L ÕÌâ◊=Ú#∞ J~°÷O
ix
KÕã¨∞‰õx =∞#O |Ö’¿Ñ «∞ÅO HÍ"åe. =∞#O Œi ǨÏ$ ŒÜ«∂ÅÖ’ J= èŒ∞Å∞ ÖËx JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# „¿Ñ=∞ "≥e¡qiÜ«∂e. =∞# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ „ѨÉèÏ=O „QÆÇ≤ÏOz ã¨fiã÷z «∞ÎÖO HÍ"åe. ''<Õ#∞ JÅ∞Ê_»#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ |ÅÇ‘Ï#`«, ''W`«~°∞Å∞ JÅ∞ÊÅ∞—— J#∞~°∂Ѩ=ÚQÆÅ *Ï_»º=Ú–D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® =∞#O JkèQÆq∞OK«QÆÅQÍe.
D „QÆO äŒ=ÚÖ’ qKåiOK«|_ç# q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ ѨiK«Ü«∞O KÕÜ«∞\ÏxH˜, =∞~Hõ z#fl ^Œ$ëêìO`«=Ú q#flq™êÎ#∞. ''XHõ JÅ¡i ÉÏÅ∞_»∞ L<åfl_»#∞‰õO^•O...J`«_»∞ ÉÏkèã¨∞ Î<åfl_»∞. ÖËHõ, «##∞ `å<Õ ÉÏkèOK«∞‰õO@∞<åfl_»∞. WѨC_»∞ J «xH˜ 㨄 «Ê=~°Î# JÅ=~°Û@O Z\Ï¡? ÉèíÜ«∞ ÃÑ@ì@O ^•fi~å<å? #=∞‡HõO ^•fi~å<å? qKå~°} ^•fi~å<å?
1.ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì@O : ''<åÜ«∞<å! |Ü«∞@‰õ"≥à◊§‰õ. W «~° ÉÏÅ∞~°#∞ ÉÏkèOK«‰õ. J\Ï¡ KÕ¿ãÎ H_» å#∞. W «~°∞Å#∞ Œ∂+≤¿ãÎ áêѨO =ã¨∞ÎOk. áêѨѨ٠֒Hõ=Úʼnõ "≥à◊§=Åã≤=ã¨∞ÎOk.——
2.#=∞‡HõO : ÃÑ ŒÌÅ∞ K≥áêÊ~°∞. „QÆO 䌌=ÚÅ∞ K≥ÑCK«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ ã„ «Ê=~°Î# HõeyÜ«ÚO_»∞. =∞Oz`«#=Ú`À ѨÙ}ºHÍ~°º=ÚÅ#∞ P„â ◊~Ú¿ãÎ h‰õ ѨÙ}ºO HõÅ∞QÆQÆÅ^Œ∞. ÃÑ^ŒÌÅ K«i„`«Å∞ K« Œ∞=Ù. "åix J#∞HõiOK«∞.
3.qKå~°} - J=QÍǨÏ# : h=Ù HO Œix ÉÏkèã¨∂Î LO>Ë, hHõ<åfl |Å=O «∞Å∞ x#∞fl ÉÏkèã¨∂Î LO\Ï~°∞ Hõ •? z=~°‰õ q∞yÖË Õq∞\˜? ÉÏ èŒÜÕ∞Hõ •!
''qKå~°} KÕ~Ú, D qâëêÅ∞ Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHx Ü≥∂zOK«∞. W «~°∞ÅѨ@¡ Hõ=∞, „¿Ñ=∞, PáêºÜ«∞ « Hõey LO_»∞. J\ì „Ñ¨=~°Î# ã¨fiÉèÏ= ã≤ ŒúOQÍ<Õ â◊√ÉèíO KÕ‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk. ZO Œ∞HõO>Ë, W ŒO`å „Ñ¨ã¨iOzÜ«Ú#flk h"Õ. x#∞fl h=Ù „¿Ñq∞OK«∞ HÀ=@"Õ∞ P#O ŒOQÍh, Õfi+≤OK«@O P#O Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O HÍ Œ∞. h=Ù "åãÎ"åxH˜ |Å=O «∞_»=Ù, ѨÓ~°∞‚_»=Ù, 㨠«º=Ú=Ù, x «º=Ú=Ù.——
ÉèíÜ«∞=Ú, #=∞‡Hõ=ÚÅ HõO>Ë ‰õÄ_® J=QÍÇÏ# L «Î=∞"≥∞ÿ#k, |Å"≥∞ÿ#k, ãfiãfi~°∂Ñ=Ú#‰õ ã¨O|OkèOz# 'qKå~°}— ^•fi~å D „QÆO äŒ=Ú ÉèíQÆ=O «∞xѨ@¡ L «Î=∞ J=QÍǨÏ# ÃÑOá⁄OkOѨ KÕ™ÈÎOk. JO Œ∞KÕ «<Õ Wk L «Î"≥∂ «Î=∞"≥∞ÿ# „QÆO äŒOQÍ N ™êfiq∞ ~å=∞f~°÷, N ~°=∞}=∞ǨÏi¬ =O\˜ *Ï#=∂~åæ=ÅO|∞ÅKÕ, ã¨O ü «∞HÍ~åO =O\˜ ÉèíHÍ΄ˆQã¨~°∞ÅKÕ âߡѶ≤∞OK«|_çOk. J>Ë¡ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ J<Õ‰õÅ∞ W\ì Jaè„áêÜ«∞O "≥e|∞KåÛ~°∞. =∞ Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ NNN q^•º„ѨHÍâß#O Œ yi™êfiq∞ "å~°∞ D „QÆO äŒO ¿Ñ~°∞ q#QÍ<Õ Ñ¨ÙÅH˜ « â◊s~°O`À «#‡Ü«ÚÖ· =∂\Ï¡_»∞ «∂ LO\Ï~°∞. "å~°∞ `å=Ú x~°fiiÎOz# 108 w`åÜ«∞[=ÚÅ ã¨O Œ~°ƒù=ÚÖ’ J<ÕHõKÀ@¡ L ŒÜ«∞OѨÓ@ D „QÆO äŒ=ÚÃÑ· LѨ#ºã≤ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞.
''N =ã≤+ª–~å=∞ ã¨O"å Œ=Ú—— J#|_»∞ D =K«# HÍ=ºO „ѨK«∞iOKÕ „Ѩܫ∞ «flO Ü≥ÚHõ ÅHõ º=ÚÅ∞ =¸_»∞.
1.<å =∞#ã¨∞û À+¨~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ, <åÜ«∞O Œ∞ ''Ü«∞[ÉèÏ==Ú—— Œ$_è»Ñ¨_»∞@ H~°‰õ. ''Ü«∞*Ï~å÷ ü Hõ~°‡}À J#º„ « Ö’HÀÜ«∞O Hõ~°‡|O èŒ#ó—— Jx w`åKå~°∞ºÅ∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ •!
x
2.<å`À ã¨Ç¨ ã¨~°∞fiÅ Ü≥ÚHõ JO «~åºq∞Ü«∞QÆ∞ P ÉèíQÆ"å#∞x D ''„Ѩܫ∞ «fl=ÚÅ∞—— J<Õ Ñ¨Ó*ÏѨÙ+¨Ê=ÚÅKÕ Ñ¨ÓlOK«@O.
3.N "åb‡H˜ q~°z «"≥∞ÿ# ''Ü≥∂QÆ"åã≤+ªO—— Ö’x =ã¨∞Î=Ù J<ÕHõ=∞Ok Œ$+≤ìH˜ Õ=@O. ¿ÇÏ "≥OHõ>Ëâ◊fi~å! 㨈~fiâ◊fi~°∞_»=Ù, ã¨~°fir=~åã¨∞ÅÖ’x JO`«~åºq∞q, ã¨~°fiã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù
‰õÄ_® h"Õ. 't=Ù_»∞—QÍ 'JÖÏ¡—QÍ, 'Ü«∞Ǩϟ"å—QÍ WOHÍ WOHÍ Z<Àfl <å=∞~°∂áêÅ`À P~åkèOѨ|_»∞K«∞#fln h"Õ. <å Ü«∞O Œe "åãÎ= « «Î fi=Ú ‰õÄ_® h"Õ J~Ú=Ù<åfl=Ù.
D <å „Ñ¨Ü«∞`«fl=Ú ã¨HõÅ [#∞ʼnõ â ◊√Éèí=Ú, âßO`«=Ú, SHõ=∞`«º=Ú, P#O^Œ=Ú „Ѩ™êkOKåÅx <å PHÍOHõ. ã¨=∂[=∞O «\˜H© H=∞, ÃãÂ÷~°º, JÉèíÜ«∞, q[Ü«∞ PÜ«Ú~å~ÀQƺ=ÚÅ∞ ã ≤kúOK«∞QÍHõ! ^èŒ~°‡–J~°÷–HÍ=∞–" ≥∂Hõ =ÚÅ#|_Õ K«`«∞ifi^èŒ Ñ¶¨Å ѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚÅ∞ =∂#"åoH˜ „áêÑ≤ÎOK«∞QÍHõ! ÉèíHΖ*Ï#–"≥·~åQͺÅ∞, âßOu, J<Àº#º « "≥e¡qiÜ«ÚQÍHõ!
D ''=ã ≤+¨ª–~å=∞ã¨O"å^Œ=Ú—— J#∞ „QÆO^äŒÑ¨Ù+¨Ê=Ú#∞ Ѩ~°=∂`«∞‡x áê^ŒÑ¨^Œ‡=Úʼnõ ã¨=∞iÊã¨∞ Î<åfl#∞.
ã¨~fi[<åó ã¨∞d<À Éèí=#∞Î I ã¨=∞ãÎ ã¨#‡OQÆàÏx ã¨#∞Î II
- "≥·. ÃÇÏKü. ~å=∞Hõ$+‚
xi
„QÆO^äŒ ã¨OMϺ =~°‚#O N =ã≤+ª =∞ǨÏi¬: F ~åѶ∞"å! q"ÕHõO L Œ~ÚOz#"å_Õ huâߢãÎO q#\ÏxH˜ J~°∞›_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ •! J\ì"å_Õ D '*Ï#âߢãÎO— ‰õÄ_® q#\ÏxH˜ J~°∞›_»∞. Z=Ô~· Õ =¸~°ö ã¨OQÆ=∞=Ú «ºlOz, x~°‡Å"≥∞ÿ# |∞kú À L «Î=∞"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞O Hõey LO@∞<åfl_À – J\ì"å_»∞ =∂„ «"Õ∞ '㨠«ºqKå~°}— KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. hÜ«∞O Œ∞ J\ì QÆ∞}ã¨OѨ Œ LO_ç L#flk. JO Œ∞KÕ «<Õ, =∞<À"≥∂ǨÏ=Ú áÈQ@ìQÆÅ P 'P`«‡*Ï#âߢã¨ÎO— h‰õ K ≥ѨÊÉ’=ÙK«∞<åfl#∞. XHõ_»∞ J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ PiOz# ѨÙ}ºO KÕ «<Õ, '=ÚHΗ H~°ÔH· D âߢãÎ=Ú#∞ q<åÅ<Õ HÀiHõ á⁄O Œ∞K«∞<åfl_»∞.
h Ü≥ÚHõ L «Î=∞ „Ѩ=~°Î#Å∞, „Ѩܫ∞ «fl=ÚÅ∞, QÆ∞}=ÚÖË P «‡ ã¨=∂Kå~°O ã‘fiHõiOK«\ÏxH˜ x#∞fl «y#"åxxQÍ fiÛk^•Ì~Ú. D JYO_» ~å=∂Ü«∞}O P~°∞ „ѨHõ~°}=ÚÅ∞ Hõey L#flk.
1."≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O : (1500 â’¡HÍÅ∞) nxx qKåi¿ãÎ D Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡, â◊s~å Œ∞Å#∞ ¿Ñ~°∞Hx L#fl J*Ï# [x «"≥∞ÿ# |∞kú =∂O Œº=Ú ÅQÆ∞ «∞Ok. ™êufiHõ "≥·~åQƺO U~°Ê_»∞ «∞Ok. ''rq «=Ú – J#∞^•xx q"ÕHõ=ÚKÕ ÑijeOK«‰õO_®<Õ „|uH"Õã∞Î<åfl=∂?—— J#∞ q"ÕHõÑÓi «"≥∞ÿ# â’ èŒ#O U~°Ê_»∞ «∞Ok. J\ì Œ$+≤ìÜÕ∞ P «‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨=∂Kå~°O á⁄O Œ\ÏxH˜ ѨÙ<åk.
2.=Ú=Ú‰õ =º=Ǩ~° „ѨHõ~°}O : (1000 â’¡HÍÅ∞) '=Ú=Ú‰õ «fi=Ú— JO>Ë Uq∞\’, =Ú=Ú‰õ=ÙÅ∞ Z@∞¡ =º=ÇÏi™êÎ~À, "åi ãfiÉèÏ="Õ∞q∞\’, Z\˜ì Œ$+≤ìKÕ P «‡q+Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH ã≤ ŒúOQÍ LO_®Ö’ K≥ѨÊ|_çOk. | ŒúHõ=Ú, J„â◊ Œú, =¸~°ö «fi=Ú «ºlOz â◊=∞=Ú, ã¨O`À+¨=Ú, qKå~°}, ã «ûOQÆ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK« =Åã≤#kQÍ É’kèOÑ|_çOk. 'ÑijÅ# Œ$+≤ì – „ÑÜ«∞ «fl=Ú— – Ô~O_»∞ L#fl"å_Õ =Ú=Ú‰õ=Ù.
3.L «ÊuÎ „ѨHõ~°}O : (7000 â’¡HÍÅ∞) J<ÕHõ Œ$ëêìO «=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ «, 'Ö∫H˜Hõ=ÚÖ·# h=Ù–<Õ#∞ J#∞ =º=Ǩ~°=ÚÅhfl Jã¨Å∞ L «Ê#fl"Õ∞ J~Ú=ÙO_»ÖË Œ∞—— Jx x~°∂Ñ≤OK«|_çOk. ™ê÷=~°[OQÆ=∂ «‡Hõ=∞QÆ∞ D [QÆ «∞Î =¸Å"Õ∞ ÖËx Œx, ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï «=∞x „ѨuáêuOK«|_çOk.
''D ãO™ê~°=∞O`å ãfiH©Ü«∞HõeÊ « =∞<À~å[º=Ú =O\˜ Õ HÍx, "åãÎ==Ú HÍ Œ∞. ãfiÑflOÖ’ Z@∞¡ [~°∞QÆ∞`ÀO^À, J Õq èŒOQÍ, W ŒO`å J=ã¨∞Î =∂„ «"Õ∞, HõeÊ`å#∞Éèí==∂„ «"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk—— Jx Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎOQÍ x~°∂Ñ ≤OK«|_çOk. ZO_»=∂=ÙÅÖ’ h~°∞ Åaèã¨∞ ÎO^•, " ≥∞Å¡Hõ#∞fl"å_çH˜ PHÍâ ◊OÖ’ HõxÑ ≤OKÕ ''Ô~O_»= K«O„^Œ∞_»∞—— L<åfl_®? JO^èŒHÍ~°OÖ’ HõxÑ ≤OKÕ " ≥∂_»∞"åi# XHÍ<Hõ =$HõO ŒÜ«∞º"≥∞ÿ, JѨiѨHõfi |∞kúH˜ =∂„ «"Õ∞ „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ •! <å= Hõ Œ∞Å∞ «∞O_»QÍ X_»∞¤# L#fl K≥@∞¡ Hõ Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤Oz#O « =∂„ «O KÕ «, P K≥@¡ Hõ ŒeHõ "åãÎ==∂? D ã¨O™ê~°=Ú ‰õÄ_® HõeÊ «=∂„ «=∞x, XHÍ<HõѨC_»∞, XHÍ<Hõ Œ$+≤ìKÕ, XHÍ<Hõ q èŒOQÍ ÉèÏ=##∞
xii
J#∞ã¨iOz „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl Œx ≥eã≤áÈ «∞Ok. Wk "åãÎ"åxH˜ ™ê~°~°Ç≤Ï «=∞x Ziy# «~°∞"å «, nx QÆ∞iOz Z=_»∞ Œ∞ód™êÎ_»∞.
PÉèí~°}O – |OQÍ~°=Ú HõO>Ë "Õ~°∞HÍ#@∞¡, [ÅO HõO>Ë «~°OQÍÅ∞ "Õ~°∞HÍ#@∞¡, D [QÆ`«∞ ΠѨ~°=∂`«‡QÍ<Õ ^Œi≈OK«|_»QÆÅ^Œ∞. W^ŒO`å „^Œ+¨ì Ü ≥ÚHõ¯ ^Œ$+ ≤ ì HõO>Ë "ÕéËg∞ HÍ^Œ∞. PHÍâ◊OÖ’ hÅѨ٠Ѩ •~°÷O U ≥·<å L#fl^•? z„ «Ñ¨@OÖ’x JyflH˜ L+‚ «fi"≥∞Hõ _»? D [QÆ «∞Î ‰õÄ_® Jã¨`ÕÎ. HÍx, Jq"ÕHõ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O 'ã¨`«∞Η QÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ZѨC_À [iyáÈ~Ú# XH<Hõ Œ$â◊º=Ú WѨC_»∞ =∞## HÍ~°}OQÍ =∞<ÀgkäÖ’ „Ѩ «ºHõ"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk K«∂Kå"å! J^Õq^èŒOQÍ D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® =~°Î=∂#OÖ’ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. D Hõ#|_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∞ *Ï#^Œ$+≤ìKÕ Ñ¨ijeOz#ѨC_»∞ W=hfl ''Jã≤÷~°=Ú, `«∞K«Ûù=Ú, â◊¥#º=Ú—— Jx D „ѨHõ~°}O É’kè™ÈÎOk.
4.ã≤÷u „ѨHõ~°}O : (3000 â’¡HÍÅ∞) ''D [QÆ «∞Î JǨÏOÉèÏ==Ú#O Õ ã≤÷u á⁄Ok L#flk HÍx, ZHõ _À ÉÏǨϺ=Ú#O Œ∞ HÍ Œ∞—— J<Õ Ñ¨~°=∂~°÷=Ú J<ÕHõ Hõ 䌌Š^•fi~å, Œ$ëêìO «=ÚÅ ^•fi~å x~°∂Ñ≤OK«|_çOk. D „ÉèÏOu=∞Ü«∞ [QÆ «∞ÎÅ∞, D „ Œ+ì– Œ~°≈#=Ú– Œ$â◊º=ÚÅ∞ W=hfl Z@∞¡ =$kú á⁄O Œ∞K«∞<åflÜ≥∂ K≥ѨÊ|_çOk.
5.LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O : (5000 â’¡HÍÅ∞) WO Œ∞Ö’, ''<Õ#∞, h=Ù, J «_»∞, [QÆ «∞Η— – J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å LѨâ◊q∞OѨKÕÜ«∞ QÆÅ Ü«Ú‰õÎÖËq∞\’ K≥ѨÊ|_çOk.
D [QÆ «∞Î XHõxH˜ ã¨∞ã¨Ê+ìOQÍ, =∞~HõxH˜ Jã¨Ê+ìOQÍ L#flѨÊ\˜H© - "åãÎ"åxH˜ Wk J㨠«º"Õ∞. TǨHõeÊ «"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ P TÇ¨Ï LѨâ◊q∞OK«QÍ<Õ `ÅyáÈ`å~Ú Hõ •! D [QÆ «∞Î ã¨fiHõeÊ «=∞#O_ç, ÖËHõ ã¨fiѨfl HõeÊ «=∞#O_ç. Wk =∞#ã¨∞û #∞O_ç qÉèíl™ÈÎOk. *Ï#=ÚKÕ `ÅyáÈ`ÀOk. Z=iÔH· Õ [QÆ„ Œƒù=∞ #tOK«∞@ÖË À, "åiH˜ =∂„ «O W ŒO`å XHõ JO «∞ÖËx J<ÕHõ ã¨OѶ∞@#Å`À ‰õÄ_ç# 'Hõ 䌗 =Ö „áêÑ≤Îã¨∂ÎáÈ`ÀOk. D ã¨O™ê~°=∞O`å HõeÊ « =∂„ «"Õ∞. ''J\ì HõÅÊ#ÅÖ’<Õ HO Œ~°∞ =∞<ÀǨÏ~° «fi=Ú#∞, =∞iHO Œ~°∞ Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å#∞ «=∞ J*Ï#O KÕ «, ÖËHõ =¸~°ö «fiO KÕ « á⁄O Œ∞K«∞<åfl~°∞—— Jx D „ѨHõ~°}O x~°∂Ñ≤™ÈÎOk.
6.x~åfi} „ѨHõ~°}O : (14500 â’¡HÍÅ∞) *Ï#O qHõã≤ã¨∞ÎOk. HõÅÊ#Åhfl ÅyáÈ`å~Ú. ''x~åfi}=Ú—— J#|_Õ Ñ¨~°=∞„âÜ«∞ã¨∞û ÅaèOK«QÆÅ Œ∞. WO Œe q+¨Ü«∞=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞"å_»∞ – xifi+¨Ü«∞=Ú, z„ «ÊHÍâ◊=∂„ «=Ú, q*Ï#=∞Ü«∞=Ú, x~å=∞Ü«∞=Ú – J~Ú#\ì P «‡~°∂Ѩ=Ú# „Ѩu+≤ª «∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨O™ê~° „Éèí=∞Åhfl `ÅQÆ∞@ KÕ « Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú =Ö ã¨fiK«∞Ûù_Ò`å_»∞. ѨiѨÓ~°∞ ‚_»∞, Hõ$`«Hõ$`«∞º_»∞ JQÆ∞@KÕ`«, WHõ J`«_»∞ „ѨâßO`«Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ D '[QÆ`üÜ«∂„`«— x~°fiiÎOK«QÆÅ_»∞.
''XHõ Œ~°Ê}O Z Œ∞~°∞QÍ L#fl Œ$â◊º=Ú#∞ Z\ì „Ñ¨ ÕºHõ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞ «flO ÖˉõO_®<Õ, «# Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞@‰õ P„â ◊Ü«∞=∞ø`ÀOk Hõ^•! <Õ#∞ ‰õÄ_® ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú< ≥ · D
xiii
[QÆ «∞ÎÅ∞, D HÍ~°º=ÚÅ∞ „ÑuaOaOK«∞@‰õ Hõ~°Î $ «fi=Ú ÖˉõO_®<Õ P„â◊Ü«∞Éèí∂ «∞_» #QÆ∞K«∞<åfl#∞.—— Jx ѨiîOK«∞"å_»∞ „QÆÇ ≤Ïã¨∞ Î<åfl_»∞. ã¨=∞ã¨Î=Ú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚKÕ „q∞OQÆ|_»QÍ, J`«_»∞ `«$ѨÙÎ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∞=ÚÅ∞, z`«Î=Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú ã¨~°fi=Ú z^•HÍâ ◊"Õ∞#x ≥Å∞ã¨∞H#∞K«∞<åfl_»∞. HÍ~°º, HÍ~°}, Hõ~°Î $ «fi=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’ J «ºO « xi¡Ñ¨ÙÎ_≥·, ÕxKÕ « ‰õÄ_®
ã¨Ê $tOK«|_»x"å_≥· LO@∞<åfl_»∞. D „ѨHõ~°}=Ú Ñ¨iîã¨∞ Î#fl"å_»∞ ^ÕǨÏ=Ú Hõey L#flѨÊ\ ˜H©, `«##∞ `å#∞ q^ÕÇ ≤ÏQ͆
ã¨O™êi J~Ú#ѨÊ\˜H©, Jã¨O™êiÖÏ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞ ã¨~°fi^• JYO_»∞_»<Õ—— Jx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î <åfl_»∞. WHõ J «xx Ö’Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ `åHõÖË=Ù. ѨiѨÓ~°‚=∞QÆ∞ z#‡Ü«∂=ã÷#∞ á⁄Ok#"å_≥· ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ, `å<Õ, 'z^•k «∞º_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J «x Ѩ@¡ Œ$â◊º=ÚÅhfl J Œ$â◊º=∞QÆ∞@KÕ, J`«_»∞ â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨fiK«Ûù`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ‰õuû`«"åºkè #t™ÈÎOk. 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ Ñ≤âßK«O = ŒeáÈ=Ù@KÕ `å#∞ â◊s~°O Hõey L#flѨÊ\˜H©, ''<Õ#∞ D ÕǨÏ=Ú<Õ—— J#∞ Œ∞~°aè„áêÜ«∞O `ÅyOz"Õã¨∞‰õO@∞<åfl_»∞.
„QÆO^äŒ „Ѩâ◊O㨠N =ã≤+ª L"åK« :
"≥∂HÀáêÜ«∂aè è•<ÕÜ«∞O ã¨OÇ≤Ï`å ™ê~°ã¨OÇ≤Ï`å I „uO㨠ÕfiK« ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ *Ï å x~åfi}^•~Úh II 1
n¿Ñ Ü«∞ è• qx„ Œã¨º [fie Õ ã¨O„Ѩ=~°Î Õ II PÖ’HÀ JxK«Ûù ÕÑ≤ ÜÕ∞=O x~åfi}=∞#Ü«∂ Éèí"Õ ü II 2
ã¨fiÜ«∞O *Ï å „â◊√`å"åÑ≤ „ÉèÏOu âßO<≥·ºHõ ™œYº^• I P¿ÑHõ º =i‚ å 㨠Àº Ü«∞ è• ã¨fi~°æ «~°Væ}© II 3
Ü«∞ è• ~°*Ïfi =∞}˜ „ÉèÏOuó q#㨺u J=Ö’Hõ<å ü I « ü U « ü „¿ÑHõ}Ï ü âßOu"£∞ Uu ã¨O™ê~° Œ∞ód «ó II 4
W Œ"£∞ L «Î=∞"£∞ PMϺ#"£∞ P èպܫ∞"£∞ "Õ Œ= ü 㨠• I "åºM˺ܫ∞"£∞ ѨÓ[hÜ«∞OK« ѨÙ~°∞ëê~°÷ ѶńѨ Œ"£∞ II 5
Ü«∞^• J™ê‡ ü „áêѨº Õ âß„™êÎ ü « «Î ü "Õ • ü J"åѨº Õ I Jã≤‡<£ *Ï Õ „H˜Ü«∂*Ï#O ŒfiÜ«∞O Ü«∂u Ѩq„ « å"£∞ II 6
"Õ •O « «~° ã≤ •úO «ã¨∞Î Jã≤‡<£ *Ï ÕK« |∞ Œúº Õ I W Œ=Ú «Î=∞=∂MϺ#O "åºMϺ «O âߢãÎ Œ$+≤ì+¨µ II 7
HÍ~°∞}Ϻ Œƒù=`å"Õ∞ « ŒÇ¨Ï"£∞ =z‡, # =∂Ü«∞Ü«∂ I Éèí=O «ãÎ fi=QÆK«ÛùOu =∂Ü«∂"Õ∞ «kfiKå~°º`å"£∞ II 8
J™ê‡ üâߢãÎ=~å üÉ’ è• *ÏÜ«∞O Õ ÜÕ∞ qKåi`å ü I Å=}ÿ~°fi ºO[<åh= HÍOu âߢ™êÎO «~å}˜ ≥·ó II 9
J<å~°ºq∞ Œ=∂MϺ#"£∞ Wu J «º<å Œ$ «º Œ$â◊ºnèó I =∂ Éèí=O`åº «‡Ç¨Ï<åÎ~À Éèí=O`À Éèí=ÉèÏy#ó II 10
"≥∂H ÍÉèí∞ºáêÜ«∂#∞û =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å<£ *Ï㨺xÎ ÜÕ∞ « «Î fiq^•O =iëêªó I ѨÙ#ó #"Õ∞+¨ºxÎ # ã¨Oã¨$uO Õ HÀ-~°úó ã¨∞`åó-<Õº# |Ǩ k Õ# II 11
xv
N =ã≤+ª=∞ǨÏi¬ : F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! 'Ü≥∂QÆ"åã≤+ª=Ú— J#|_Õ D "≥∂Hõâߢ™êÎxfl 32000 â’¡Hõ=ÚÅ`À g∞
JO Œi=ÚO Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl#∞. Wk ™ê~°=O «"≥∞ÿ# J~°÷„Ѩ • « x~åfi}„Ѩ • «‰õÄ_®! XHÍ<Hõ_»∞ QÍ_è»x„^•Ñ¨~°=â ◊√_ ≥ ·, n~°…HÍÅOQÍ LO_ç JѨC_Õ x^Œ∞~°ÖËz Hõ#∞Å∞
≥~°Kå_»#∞HÀO_ç. P QÆkÖ’ nѨO "≥Å∞QÆ∞ «∂ LO>Ë, P nѨ „ѨHÍâ◊OÖ’ – J «_»∞ „Ѩ ÕºHõ"≥∞ÿ# 'WK«Ûù— Hõey LO_»HõáÈ~Ú<å JHõ¯_» L#fl =ã¨∞ Î=ÙÅ#∞ K«∂™êÎ_»∞ Hõ^•! D „QÆO^䌌=ÚÖ’x 'qKå~°}—#∞ ≥Å∞ã¨∞H#∞@‰õ „Ѩܫ∞uflOz#O «=∂„ «OKÕ « WK«Ûù Hõey LO_»HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© x~åfi}=∞QÆ∞ "≥∂Hõ=Ú#∞ á⁄O ŒQÆÅ_»∞.
nxx g∞~°∞ ãfiÜ«∞OQÍ Ñije¿ãÎ, K«Hõ QÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞. ÖË •, W «~°∞Å∞ "åºMϺxã∞Î#flÑC_»∞ q#@O [iy<å ‰õÄ_® =∞Oz Õ. QÆOQÍ [ÅO ã¨~°fiáêѨ=ÚÅ#∞ ǨÏiOz"Õã¨∞ÎOk Hõ •! J>Ë¡ WO Œ∞ K«iÛOK«|_ç# q+Ü«∞=Ú#∞ qKåi¿ãÎ, J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ "≥#flO\ =ã∞Î#fl J*Ï#O «ÑʉõO_® `ÅyáÈ «∞Ok. XHõ_»∞ pHõ\’¡ „`å_»∞#∞ K«∂z, ''J=∞‡ÉÏÉ’Üü∞! Wkáê=Ú!—— Jx „Éèíq∞ã¨∂Î ã¨~°fiqHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O Œ∞K«∞<åfl_»#∞HO^•O. P „Éèí=∞ ÅyáÈÜÕ∞ ≥\Ï¡? ''Jé! Wk áê=ÚHÍ Õ! „`å_»∞ =∂„ «"Õ∞ Hõ •!—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ «<Õ Hõ •! D „QÆO äŒèŒ=Ú#∞ J=Ö’H˜Oz#O «=∂„ «OKÕ « D Œ$â◊º=ÚѨ@¡, â◊s~å Œ∞ÅѨ@¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl\ì J<ÕHõ „Éèí=∞Å∞ ã¨=¸ÅOQÍ `ÅyáÈ`å~Ú. ã¨O™ê~° Œ∞óY=∞O`å â◊q∞OzáÈ «∞Ok. g∞~°O`å Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞ëê~°÷=∞~Ú#\ì ''"≥∂Hõ=Ú—— JO>Ë Uq∞\’ „QÆÇ ≤Ï™êÎ~°∞.
D L «Î=∞„QÆO äŒ=Ú "Õ Œ=Ú=Ö x «º=Ú Ñ¨iîOK«|_»∞QÍHõ! ѨÓlOѨ|_»∞QÍHõ! "åºMϺxOK« |_»∞QÍHõ! "Õ Œ=ÚÅO Œ∞, "Õ Œ=∞Ǩ"åHõº=ÚÅO Œ∞ „Ѩã¨iOzÜ«Ú#fl\ì *Ï#"Õ∞ WO Œ∞ „Ѩã¨iOz L#flk. WO Œe qKå~°}™ê~åxH˜ "Õ Œ=ÚÖË „Ѩ=∂}O. WO Œe q+¨Ü«∞=Ú ≥Å∞ã¨∞H#∞@KÕ r=Ùx 'Hõ~°‡ *Ï#=ÚÅ∞— Ô~O_»∂ ‰õÄ_® Ѩq„`«=O`«=ÚÖ∫`å~Ú. J<ÕHõ =∞Ok `«`«Î fi*Ï#∞Å "Õ •O « «~° ã≤ •úO «=ÚÅhfl HÍ~°º HÍ~°}ã¨Ç≤Ï «OQÍ WO Œ∞ ѨijeOK«|_®¤~Ú. âߢãÎ Œ$+≤ìQÆÅ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ nxx L «Î=∞ "Õ •O « âߢãÎ=ÚQÍ xâ◊Û~ÚOKå~°∞.
F „Ñ≤Ü«∞[#∞ÖÏ~å! g∞ÃÑ· =∂‰õQÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ «<Õ W ŒO`å K≥ѨCK«∞<åfl=Ú. JO ÕHÍx, =∂Ü«∞‰õ Ö’|_çÜ≥∂, XHõi Jaè„áêÜ«∞=Ú#∞ YO_çOK«∞@HÀ "Õ∞=Ú K≥ÑCK«∞O_»∞@ÖË Œ∞. D âߢã¨Î=Ú qKåiOK«∞@KÕ Ñ¨~°"≥∂`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# *Ï#=Ú ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. `«^•Ìfi~å D [QÆ`«∞Î =∂Ü«∞ Jx ≥eã≤áÈ «∞Ok. Wk qKåiOK«∞@KÕ W «~° J 蕺 «‡âߢãÎ „QÆO ä•Å∞ =∞iO « =∞ èŒ∞~°OQÍ, ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«|_»`å~Ú.
<åÜ«∞#ÖÏ~å! D JYO_»~å=∂Ü«∞}=Ú HÍ=º=Ú=Ö ÖË Œx (Hõ ä•QÆ=∞#O «‰õ¯=QÍ, K«~°Û Z‰õ¯=QÍ L#fl Œx) nxx x~åHõiOK«HõO_ç. ãfiãfi~°∂Ñ=∞QÆ∞ P «‡q+Ü«∞"≥∞ÿ U~°Ê_ç# Œ@ì"≥∞ÿ#
xvi
J*Ï#O ÅQÍÅO>Ë F~°∞Ê, <Õ~°∞ÊÅ`À ‰õÄ_ç# q™êÎ~°"≥∞ÿ# „ÑÜ«∞ «flO J=ã~°"Õ∞#x =∂ Jaè„áêÜ«∞O. J<ÕHõ s «∞Ö·# „Ѩ=K«#=ÚÅ∞ J=ã¨~°"Õ∞ ã¨∞=∂!
q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ I. "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O ... 1
"≥Ú Œ\˜ ~ÀA 1.LáÈ^•…`« Hõ^äŒ...3† 2.LѨ^Õâ◊ „áê~°OÉèíO...5† 3.N~å=∂=`å~°O...7† 4.=ã¨∞Î « «Î fiO...8† 5.Hõ ä• „Ѩ"Õâ◊O...10† 6.qâßfiq∞„ «∞x ~åHõ...11† 7.~å=∞ ã¨ÉèÏ „Ѩ"Õâ◊O ...14† 8.~åѶ∞= "≥·~åQƺ =~°‚#=Ú...17† 9. èŒ# =º=Ǩ~°O...20† 10.rq «O–PÜ«Ú+¨µ¬ ...21† 11.JǨÏOHÍ~° ã¨fi~°∂ѨO...23† 12.=∞#ã¨∞û–z «Î=Ú...24† 13.Pâ◊– «$+‚...26† 14. ÕǨÏ=Ú...28† 15.ÉÏź ã¨fi~°∂ѨO...33† 16.Ü«∞ø=# Œâ◊...35† 17.¢ã‘Î =º=Ǩ~°O ...37† 18.=Úã¨e «#O...39† 19.=∞$ «∞º=Ù...40† 20.HÍÅ qÖÏã¨=Ú...42† 21.„H˜Ü«∂ ã¨fi~°∂ѨO&ndas
N =ã≤+ª – ~å=∞ ã¨O"å Œ=Ú (N"åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ „Ѩ}© « Ü≥∂QÆ"åã≤+ª=Ú)
~å=∞Hõ$+‚ =∞~î°O ^À=∞ÅQÆ∂_», ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞–500 029
J#∞ã¨$[#: "≥·. ÃÇÏKü. ~å=∞Hõ$+¨‚
"≥Ú^Œ\˜ ã¨OѨÙ@O
"≥·~åQƺ, =Ú=Ú‰õ =º=Ǩ~°, L «ÊuÎ „ѨHõ~°}=ÚÅ∞
ii
iii
„Ѩ"ÕtHõ P~°¬^èŒ~°‡ "åVÜ«∞ qhÖÏHÍâ ◊OÖ’ *Ï[fiź=∂#OQÍ ÉèÏã ≤ã¨∞ Î#fl `å~°Ö<Àfl. P `å~å
ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ qt+ìOQÍ ÉèÏã≤ã¨∂Î „ èŒ∞=`å~° Jx ѨiQÆ}˜OK« Œy#k N Ü≥∂QÆ"åã≤+ª=Ú. "åã≤+ª ~å=∂Ü«∞}=Ú, =∞Ǩ~å=∂Ü«∞}=Ú, PYO_» ~å=∂Ü«∞}=Ú Jx ‰õÄ_® QÆ}∞uÔHH˜¯# D „QÆO äŒO "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬KÕ q~°z «"≥∞ÿ#k. =ÚÃÑ·ÊÔ~O_»∞ "ÕÅ â’¡HÍÅ`À Xáêʈ~ D |$Ǩτ ŒæO äŒOÖ’ "≥·~åQƺ–=Ú=Ú‰õ=º=Ǩ~°–L «ÊuΖã≤÷u–LѨâ◊=∞–x~åfi} J<Õ P~°∞ „ѨHõ~°}ÏÅ∞ L<åfl~Ú.
=ã ≤+¨ª =∞ǨÏi¬ N~å=∞K«O„^Œ=¸iÎH˜ KÕã ≤# J^ ≥ · fi`« "Õ^•O`« É’^èŒ WO^Œe q+¨Ü«∞O. J<åkQÍ l*Ïã∞=ÙÅ#∞ "Õkèã∞Î#fl „Ñâ◊fl '"≥∂HÀÑÅaú Hõ~°‡ =Å# ÖËHõ *Ï#O =Å# KÕ‰õÄ~°∞ «∞O^•?— Jx. Hõ~°‡ *Ï<åÅ∞ Ô~O_»∞ Ѩ~°ã¨Ê~° q~°∞^Œú" ≥∞ ÿ# ™ê^èŒ<å=∂~åæÅx, Ô~O_çO\˜h UHõHÍÅOÖ’ ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~°K«@O J™ê 茺=∞h "åi ÉèÏ=#. nx`À ™ê 茉õÅ∞ Ô~O_»∞ =~åæÖ· HO «=∞Ok Hõ~å‡aè=ÚY∞Ö· =∞iHO^Œ~°∞ Hõ~°‡#∞ `«ºlOz ѨÓiÎQÍ *Ï#=∂~åæxfl J=ÅOaOz =ÚH˜Îx á⁄O^Œ_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∂ Î =ã¨∞ Î<åfl~°∞. S`Õ Ñ¨ÓiÎQÍ Hõ~å‡aè~°‰õ ÎÖ· LO_»@O HÍ^Œ∞† Hõ~°‡#∞ Ѩi «ºlOK«@=¸ HÍ Œ∞† ã¨=∂*ÏxH˜, ÉÏ èŒº «Å‰õ Œ∂~°OQÍ LO_»@O HÍ Œ∞† q"ÕHõ qK«Hõ}Å`À ‰õÄ_ç qÇ≤Ï « Hõ~°‡Å#∞ PK«iOK«@O ^•fi~å ÔH·=źѨ •xfl KÕ~°∞HÀ=K«∞Û Jx Ѷ∞O\ÏѨ äŒOQÍ K≥ѨÙ`«∞Ok D „QÆO^äŒ~å[O. ÉèíQÆ=O`«∞_çH˜ Jf`«OQÍ Un ÖË^Œx `≥Å∞ѨÙ`«∂ *Ï# Hõ~°‡Å#∞ ã¨=∞#fiÜ«∞ Ѩ~°K«\ÏxH˜ ã¨O|OkèOz ™ê 茉õ_çH˜ LO_Õ ã¨OѶ∞~°¬}#∞ ÅyOz Ö∫H˜Hõ, áê~°Ö∫H˜Hõ „ѨѨOKå ÅO@∂ Ô~O_»∂ "Õ~°∞QÍ Uq∞ÖË=x, L#fl ŒO`å UÔH·Hõ ™êH©Éèí∂ « ˆH=Å K≥· «#ºO Jx L^Àƒkèã∞ÎOn „QÆO äŒO. J<ÕHõ J Œ∞ƒù « Œ$ëêìO`åÅ`À =∞Ç*Ï#"≥∞ÿ# J ≥· fi « "Õ •O`åxfl ™ê=∂#º ™ê 茉õ_»∞ ‰õÄ_® J=bÅQÍ J~°÷OKÕã¨∞‰õ<Õ suÖ’ q+¨Ü«∂xfl q=iã¨∞ÎOn „QÆO äŒ~å[O.
'"≥∂HõHÍ~°}O Hõ~°‡Ü«∂ ÖËHõ *Ï#=∂? ÖËHõ Hõ~°‡ *Ï<åÅ∞ Ô~O_»∂ "≥∂Hõ™ê èŒ<åÖÏ Jx 'ã¨∞f‰õ}∞_»∞— J<Õ „ÉÏǨχ}∞_»∞ JQÆã≤Î J<Õ =ÚhO„ Œ∞x J_çy#ѨC_»∞ 'ˆH=ÅO Hõ~°‡ =Å#QÍx, *Ï#O =Å# QÍx "≥∂HõO ÅaèOѨ Œ∞. D Ô~O_çO\˜ =Å# "≥∂HõO Åaèã¨∞ÎOk. Hõ#∞Hõ ™ê èŒ∞[#∞Å∞ D Ô~O\˜x "≥∂HÀáêÜ«∂Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜O «∞~°∞,— JO@∂ XHõ ѨÙ~å}ËuǨ™êxfl L@OH˜OK«@O`À Hõ äŒ „áê~°OÉèí=∞=Ù «∞Ok. „Ѩâ◊flÅ∞, "å\˜H˜ ã¨=∂ è•<åÅ∞QÍ Hõ äŒÖ’ Hõ äŒ, Hõ äŒÖ’ Hõ äŒQÍ ™êyáÈÜÕ∞ D „QÆO äŒOÖ’ Ѩ Õ Ñ¨ Õ „ Œ+ì‰õ Œ$â◊º„ѨѨOK«Ñ¨Ù q∞ 䕺`åfixfl x~°∂Ñ≤Oz, ã¨O™ê~° q=Ú‰õÎ}‚ KÕÜ«∞_»O =ÚYº „ѨÜ≥∂[#OQÍ Hõ#Ѩ_»∞ «∞Ok.
Z=~°∞ D „QÆO^ä•xfl ѨiîOK«\ÏxH˜ J~°∞›Å∞ J#fl „Ѩâ◊fl‰õ ã¨=∂^è•#O =∞#‰õ „QÆO^äŒ „Ѩ äŒ=∞ ÉèÏQÆOÖ’<Õ Åaèã¨∞ÎOk. '<Õ#∞ ã¨O™ê~°| Œ∞ú_»#∞, =Ú‰õÎ_»#=Ù`å#∞— – W\ì xâ◊ÛÜ«∞O QÆÅ"å_Õ D âß„™êÎxfl ѨiîOK«\ÏxH˜ J~°∞›_»x "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ ≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. JO>Ë =ÚO Œ∞
iv
[## =∞~°} ãO™ê~° K«„HõOÖ’ z‰õ¯‰õ<åfl#∞ J#fl ã∞Êù~°} Hõey#ÑC_Õ ™ê 茉õ_»∞ D ÑÙãÎHõOÖ’x q+¨Ü«∂xfl ѨÓiÎQÍ P™êfikOK« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. |O^èŒO JO>Ë Uq∞\’ Ziy#ѨC_Õ ¿ãfiK«ÛùÔH· „Ѩܫ∞uflOK« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. " ≥∂ ˆH K«Ûù ÖËx"åiH˜ „QÆO^äŒOÖ’x q+¨Ü«∞O ã¨∞ÅÉèí„QÍǨϺO HÍ^Œ∞. q"ÕHõ "≥·~åQͺÅ∞ Hõey# =ºHÎH˜ WO Œ∞Ö’x q+¨Ü«∞O J=∞$`ÀѨ"≥∞ÿ `Àã¨∞ÎOk. S Õ „â◊ •úà◊√=ÙÖ· ѨiîOKÕ"åiH˜ WO^Œ∞Ö’x *Ï#H“=Úk q"ÕHõ "≥·~åQͺÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOz PǨ¡^Œ Éèíi`«∞Å#∞ KÕã¨∞ÎOk† x~åfi}ÏaèÖÏ+¨µÅ∞QÍ Ñ¨i}u <Okã¨∞ÎOk.
P~°∞ºÅ « «Î fi zO «<åã¨HÎ, « «Î fiqâ¡+¨}Ï â◊HÎ, |∞kú ‰õâ◊Å`å, nèâ◊HÎ "≥·Éèí"åxH˜ D „QÆO äŒO J ŒÌOѨ_»∞ «∞Ok. „QÆO äŒOÖ’x q+¨Ü«∞=∞O`å W ŒÌ~°∞ *Ï#∞Å =∞ 茺 [iy# ã¨OÉèÏ+¨}. WѨÊ\˜ =~°‰õÄ ÃÇ·ÏO Œ= *ÏuH˜ «=∞ ѨÓsfi‰õÅ #∞Oz ÅaèOz# P 蕺u‡Hõ "å~°ã¨ «fiOÖ’ J «ºO « qÅ∞"≥·#k, QѨÊQÍ ZOK« ŒQÆæk D „QÆO äŒO JO>Ë Juâ◊Ü≥∂HÎ HÍ Õ"≥∂!
J™ê‡KåÛù „ãÎ=~å^Àƒ è• *ÏÜ«∞<ÕÎ ÜÕ∞ qKåi`å ü Å=}ÿ~°fi ºO[<åh= ÉèÏxÎ âß„™êÎO «~å}˜ ≥·ó! 'D L`«Î=∞ âߢ™êÎxfl (Ü ≥∂QÆ"åã ≤+¨ª=Ú) qKåiOK«@OKÕ Ñ¨~°" ≥∂`«¯ $+¨ì" ≥∞ ÿ# *Ï#O
ã¨O„áêÑÎ=∞=Ù «∞Ok. JѨÙ_Õ «H˜ # âߢ™êÎÅhfl Å=} ã¨OÜ≥∂QÆO á⁄Ok# âßHõO =Ö ~°∞zã¨∞ÎOk— Jx =ã≤+ª =∞ǨÏi¬ =zOK«_»O ^•fi~å D „QÆO äŒ "≥·tëêìºxfl, „áêâ◊™êκxfl J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
ˆH=ÅO D „QÆO ä•xfl ѨiîîOK«_»O ^•fi~å<Õ =ÚHÎx á⁄O Œ=K«∞Û. Ѩ~î°#"Õ∞ XHõ J Œ∞ƒù « ™ê^èŒ<å Ѷ¨ÖÏxfl JOkOK«QÆÅ^Œ∞.
D HÍ"åºxfl â’¡HÍÅ∂, å «Ê~°ºO`À ãÇ "≥Ú Œ@ ≥Å∞QÆ∞Ö’ „ÑK«∞iOz#k N "庙ê„â◊=∞O, Uˆ~Ê_»∞ "å~°∞. „|Ǩχb# ѨÓ[º =∞ÅÜ«∂à ◊ ™êfig∞r "å~°∞, ~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O ™êfig∞r N xifiHõÖÏÊ#O Œ "åix „áÈ «ûÇ≤ÏOz ã¨QÆÉèÏQÍxH˜ (ã¨∞=∂~°∞ 15 "ÕÅ â’¡HÍʼnõ) `å «Ê~åºxfl „"å~ÚOKå~°∞. q∞QÆ å ã¨QÆÉèÏQÍxH˜ "åi t+¨µºÅ∞ „|Ǩχb# N q^•º„ѨHÍâß#O Œ yi ™êfig∞r "å~°∞ `å «Ê~åºxfl ã¨=∞‰õÄ~åÛ~°∞. 1936= ã¨O= «û~°OÖ’ D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ „jHÍ~°O K«∞\ì 18 ã¨O= «û~åÅ „â◊=∞ «~åfi « 1954Ö’ ѨÙãÎHÍxfl „ѨK«∞iOKå~°∞. D =i+ª „QÆO ä•xfl ≥Å∞QÆ∞Ö’ ã¨~°à◊ å «Ê~°ºO`À JOkOz# N "庙ê„â◊=∞O "åiH˜ ≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[Å∞ ã¨~°fi^• Hõ$ «AÖ· LO_®e. N xifiHõÖÏÊ#O Œ, N q^•º„ѨHÍâß#O Œ yi Ü«∞u=ˆ~}∞ºÅ‰õ ‰õÄ_® =∞#O Hõ$ «[ å | Œ∞úÅ"≥∞ÿ LO_®e.
ѨO`q∞‡k =O ŒÅ Ü«∂ÉèíÜ«∞º= Œâ◊HõO ≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰õ, „Ѩã¨∞Î « ≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰õ Õ_® L#flk. N "庙ê„â◊=∞O "åi ѨÙã¨ÎHõOÖ’x `å`«Ê~åºxfl ã¨~°mHõ$`«O KÕã≤ JO^Œ∞Ö’x ã¨∞n~°… ã¨OÉèÏ+¨}Å x_çq «yæOz, P èŒ∞xHõ áê~î°‰õ_»∞ ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ J~°÷OKÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ gÅ∞QÍ ã¨O㨯 $`« â’¡HÍÅ#∞ JHõ¯_»Hõ¯_» =∂„`«"Õ∞ L@OH˜ã¨∂ Î =K«# HÍ=ºOQÍ fiÛkkÌ# "å~°∞ N ǨÏ#∞=∞ ~å=∞Hõ$+¨‚ QÍ~°∞. =ã ≤+¨ª ~å=∞ ã¨O"å^•ÅÖ’ =ã ≤+¨µªÅ"åi ã¨=∂^è•#O ã¨∞n~°…OQÍ
v
L#flKÀ@ „j~å=Ú_çKÕ W`«~° „Ѩâ ◊flÅ#∞ ã¨OkèOѨ*Ëã ≤ ã¨O"å^•Å#∞ z#flqQÍ KÕã ≤ `ÕeHõQÍ q+¨Ü«∂xfl „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ ^ÀÇ¨Ï ŒÑ¨_ÕÖÏ g~°∞ ѨÙãÎHÍxfl "≥Å∞=iOKå~°∞. "å~°∞ „Ѩã¨∞Î « «~°O áê~î°‰õ_ç ™œÅÉèϺxfl Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞Hx ã¨∞ÅÉèí „QÍǨϺOQÍ JOkOz JO Œ~°∂ J~°÷OKÕã¨∞‰õ<Õ q èŒOQÍ Ñ¨ÙãÎHÍxfl ~°zOKå~°∞. QÆ$ǨÏã÷ rq «Ñ¨Ù |~°∞=Ù ÉÏ èŒº «Å#∞ "≥∂ã¨∂Î «# ÖÏO\˜ L^Àºy K«kq J~°÷OKÕã¨∞HÀQÆey#ѨC_»∞ W «~°∞Å∞ ZO Œ∞‰õ K« Œ=‰õÄ_» Œx ÉèÏqOz, D =∞Ǩϟ « $+ì „QÆO^äŒOÖ’x J^≥· fi`« "Õ^•O`« =∞Hõ~°O^ŒO JO^Œ~°∂ „QÀÖÏÅx ã¨OHõeÊOz, "å~°∞ ѨÙã¨ÎHÍxfl ã‘fiÜ«∞=Ú„ Œ}QÍ „ѨK«∞iOKå~°∞. XHõ Œâß|Ì HÍÅO áê\˜ "åi Hõ$+≤ Ѷe «OQÍ D ѨÙãÎHõO ~°∂ѨÙk^Œ∞ ̉õ#flk.
J=¸Åº"≥∞ÿ# D *Ï<åxfl JO ŒiH© ÑOKåÅ#fl "åi ã «ûOHõÖÏÊxH =∂ =O «∞ ãÇÜ«∞OQÍ Ñ¨ÙãÎHÍxfl =∞~î°O ã¨fiÜ«∞OQÍ „ѨK«∞iOK«\ÏxH˜ ã‘fiHõiOzOk.
=∞~î° „QÆO^ä•ÅxflO\˜h qâ+¨OQÍ P^Œiã¨∞ Î#fl áê~î°‰õÅ∞ D „QÆO^ä•xfl ‰õÄ_® K«kq P™êfikOz N =ã≤+ª =∞Ǩ=Úx N~å=∞K«O„ Œ=¸iÎ Hõ$áêHõ\ÏHÍÅ#∞ á⁄O^•Åx =∂ PHÍOHõ. D ѨÙãÎHÍxfl "≥Å∞=iOK«\ÏxH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOz# Ü«∂=#‡OkH© =∂ Hõ$ «[ «Å∞.
- „ѨHÍâ◊‰õÅ∞
vi
vii
ѨÙëêÊO[e <å JÉèí∞º#flu H~°‰õ J<ÕHõ `åºQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤, <å‰õ ÉÏź=Ú #∞O_ç ÉèíHÎ, *Ï#, "≥·~åQƺ
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# J<ÕHõ qâ+¨=ÚÅ∞ É’kèOz# =∂ «$ Õ= « N=∞u PkÅH© ‡ HÍ"Õ∞â◊fi~°=∞‡ QÍiH˜, Ñ≤ «$ Õ=ÙÅ∞ N ÅH© ‡<å~åÜ«∞} QÍi¯ ™êëêìOQÆ ŒO_» „Ѩ=∂}Ï=∞=ÚÅ∞, ≥·=ã¨=∂#∞Å∞, P 蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ J~Ú# NNN q^•º„ѨHÍâß #O Œyi ™êfiq∞"åi (N â◊√Hõ„|Ǩ‡„â◊=∞=Ú, NHÍà◊ǨÏã≤Î) áê Œ=Úʼnõ q#„=∞ « À #=∞㨠iã¨∞Î<åfl#∞. <å‰õ r=<Àáêkèx „Ѩ™êkOz# 'PO„ è•ÉϺO‰õ—‰õ ã¨~°fi^• kyfi[Ü«∞=∞QÆ∞QÍHõ!
1990Ö’ NNN q^•º„ѨHÍâß#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ q[Ü«∞"å_»Ö’ 'w`åÜ«∞[O— x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. ''<åÜ«∞#ÖÏ~å! "åb‡H =∞ÇÏi¬KÕ (Hõ ä•~å=∂Ü«∞}Ï#O «~°O) 32000 â’¡Hõ=ÚÅÖ’ ~°zOK«|_ç# 'Ü≥∂QÆ "åã≤+ªO— J<Õ „QÆO äŒO K«∂_»O_ç. =∞# |∞∞+¨µÅ∞ „ѨHõ\˜ã¨∞Î#fl Õq∞\’ =∞iO « ã¨∞ã¨Ê+ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞—— Jx PÜ«∞# ã¨Éèí#∞ L ÕÌtOz ѨeHÍ~°∞. P "åHͺÅ∞ ##∞fl ZO`À „ѨÉèÏq «O KÕâß~Ú. XHÍ<Hõ l*Ï㨠<åÜ«∞O Œ∞ |Ü«∞Å∞ ÕiOk. WHõ JѨÊ\˜ #∞O_ç ѨÓ~°fiO ~°zOK«|_ç# =K«# „QÆO ä•Å∞ Hxfl K« Œ=@O [iyOk.
1. N *Ï# "åã≤+ª ~å=∂Ü«∞}=Ú (1918), (=K«# HÍ=ºO), „|ǨχN "≥<≥flÅHõO\˜ ã¨∞O Œ~°~å=∞ â◊~°‡QÍ~°∞.
2. N =ã≤+ªw « (1982), "åã≤+ª=∞Ç~å=∂Ü«∞}=Ú (1990), NNN q^•º„ÑHÍâß#O Œyi ™êfiq∞QÍ~°∞.
3. *Ï#"åã≤+ª=Ú (=K«#HÍ=º=Ú), „|ǨχN zO «Åáê\˜ ÅH© ‡ #~°ã≤OǨÏâߢã≤Î QÍ~°∞, Ѷ∞O@™êÅ
4. Ü≥∂QÆ"åã≤+¨ª=Ú (=K«#HÍ=º=Ú), „|ǨχN ã¨=Ú„^•Å ÅHõ ‡}Ü«∞ºQÍ~°∞ 5.Ü ≥∂QÆ"åã ≤+¨ª=Ú 8 ã¨OѨÙ@=ÚÅ∞ (32000 â’¡Hõ=ÚÅ∞ { `å`«Ê~°º=Ú) NNN
ѨÓ~å‚#O^Œ∞Å "å~°∞ =∞iÜ«Ú NNN q^•º „ѨHÍâß#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ (ÜÕ∞ ˆ~Ê_»∞, N "庙ê„â◊=∞=Ú N â◊√Hõ„|Ǩ‡„â◊=∞=Ú) 1937. N =ã≤+ª =∞ǨÏi¬ : N~å=∞K«O¢ Œ∞Å =∞ 茺 ã¨OÉèÏ+¨}Ï ~°∂ѨOÖ’ L#fl Ü≥∂QÆ"åã≤+ªO (JYO_» ~å=∂Ü«∞}O, L «Î~° ~å=∂Ü«∞}O Jx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_ç#k) ''J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ# „QÆO äŒèŒO—— J#∞@Ö’ ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, D „QÆO^äŒO, ''F~Ú! r=Ù_®! h=Ù WѨÊ\ ˜ˆH ѨÓ~°∞ ‚_»" ≥ · Ü«Ú<åfl=Ü«∂º!—— Jx J «ºO « ã¨∞ã¨Ê+ìOQÍ x~°∞Ì+ìOQÍ x~°∂Ñ≤Oz K«∂ѨÙ`ÀOk. WO Œe qKå~°} J «ºO « ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ# Õ#x <å Jaè„áêÜ«∞O. áê~î°‰õ_»∞, `å#∞ K« Œ∞=ÙK«∂ LO_»QÍ<Õ, «#Ü≥ÚHõ "≥∂Hõ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞H<Õ@∞¡ KÕÜ«∞QÆÅ L «Î=∞qKå~°} =∞#‰õ D „QÆO äŒOÖ’ Åaè™ÈÎOk. W\ì =∞Ç¨Ï «Î~°"≥∞ÿ# „QÆO äŒO qâ◊nHõiã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ J<Õ‰õÅ∞ QÆ=∞xOz LO_»#@∞¡ <å‰õ
viii
JxÑ≤OzOk. WHõ =∞iHO Œ~°∞, ''D „QÆO 䌌=Ú#∞ ™ê=∂#∞ºÅ∞ „QÆÇ≤ÏOK«ÖË~°∞... Wk JO Œ~°∞ K«k"Õ „QÆO^äŒO HÍ^Œ∞... ‰õ@∞O| =º=ã¨÷Ö’x "åiH˜ WO^Œe q+¨Ü«∞=Ú „QÆÇ ≤ÏOK«_»O Hõ+ì=∞ø «∞Ok...—— "≥Ú ŒÖ·# JqKå~°}ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂Å∞ Hõey LO_»@O QÆ=∞xOKå#∞. WOHO Œ~°∞ ≥Å∞QÆ∞ #=ÅÖ’ Hõ#|_Õ J «ºO « ã¨~°à◊"≥∞ÿ# ÉèÏ+¨ K« Œ∞=Ù@‰õ =∂„ «"Õ∞ JÅ"å@∞Ѩ_ç L<åfl~°∞. Ö’x PÜ«∂ ã≤ •úO`åÅ∞, 'LѨx+¨ «∞ÎÅ∞— "≥Ú ŒÖ·# „áêp# „QÆO äŒ=ÚÅKÕ „ѨuáêkOK« |_»∞K«∞#fl ã ≤^•úO`åÅ∞ – "å\˜ ã¨=∞#fiÜ«∞O „QÆÇ ≤ÏOKåÅx =∞iHO^Œ~°∞ JaèÅ+ ≤OK«@O QÆ=∞xOKå#∞. J\ì"åi#O Œix Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHx =~°Î=∂# "åº=ǨiHõ ÉèÏ+¨Ö’ ''N =ã≤+ª – ~å=ã¨O"å Œ=Ú =K«# HÍ=ºO—— J<Õ D „Ѩܫ∞ «flO KÕã¨∞Î<åfl#∞. D Ñ‘iîHõÖ’ L ŒÇ¨ÏiOѨ|_»¤ W «óÑÓ~°fiÑÙ „QÆO ä•Å∞ K« Œ∞=ÙK«∞, XHÍ<Hõ ''L`åûÇÏ=Ú–P"Õâ◊=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞Hx# LÑ<åºã=Ú—— qO@∞#fl J#∞Éèí∂u áê~î°‰õxH˜ ~å"åÅ<Õ L ÕÌâ◊=Ú`À WO Œ∞‰õ LѨ„Hõq∞OKå#∞.
„ѨHõ$u =~°‚#ʼnõ ã¨O|OkèOz# ã¨∞=∂~°∞ 500–550 â’¡HÍÅ∞ =∂„ «O =kÖÏ#∞. q∞QÆ å Jxfl â’¡HÍÅ∞ Ü«∞ ä• « äŒOQÍ WO Œ∞Ö’ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õO@∞<åfl~Ú. =ÚYºOQÍ *Ï# qKå~°}‰õ ã¨O|OkèOz# â’¡HÍÅhfl ~å"åÅx <å „Ñ¨Ü«∞ «flO.
D „QÆO äŒOÖ’ 56 Hõ äŒÅ∞ L<åfl~Ú. „Ѩu Hõ äŒ áê~î°‰õxH˜ '"≥∂HõÉèÏ=#— JO>Ë Uq∞\’ ~°∞z K«∂ѨÙ`«∞Ok. ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú q+¨Ü«∞" ≥∞ ÿ ã¨~°fiã¨O^ÕǨÅ∞ x=$uÎKÕã¨∂ Î, J<ÕHõ qâëêÅ∞ K«~åÛѨÓ~°fiHõOQÍ ` ≥eÜ«∞*Ë™ÈÎOk. áê~î °‰õ#‰õ ''ѨÙ#~° #‡–=∞$`«∞º=Ù–D [#‡Ü ≥ÚHõ¯ =ÚO Œ∞"≥#∞HõÅ∞– ÕÇ≤Ï– ÕǨÏ=ÚÅ ã¨fiÉèÏ=, ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ – Œ∞óY=ÚÅ =¸ÅHÍ~°}O—— W=hfl ã¨∞ã¨Ê+ì=∞ø`å~Ú. ''D r=Ù_»∞ ѨÓ~°∞‚_»∞, J#O «∞_»∞, JYO_»∞_»∞, âßtfi «∞_»∞, D «_»∞ ™êHÍ ü „Ѩ`«ºQÍ`«‡ÜÕ∞. "åã¨Î"åxH˜ D`«xH˜ [#‡=∞$`«∞º=ÙÅ∞QÍx, P^ŒºO`åÅ∞QÍxÖË=Ù—— Jx J<ÕHõ ^Œ$ëêìO`åÅ`À D „QÆO^äŒOÖ’ „ѨuáêkOK«|_çOk.
â◊$}fixÎ qâfi J=∞$ «ã¨º Ѩل`åó PÜÕ∞ è•=∂x k"åºx «ã¨∞÷ó I "Õ •Ç¨Ï"Õ∞ «O ѨÙ~°∞+¨O =∞Ǩ#ÎO Pk «º=~°‚O «=∞ã¨ó Ѩi™êÎ ü II ''F J=∞$`« Ѩل`«∞ÖÏ~å! Jk Uq∞\’ "Õ∞=Ú „QÆÇ ≤ÏOKå=Ú. P =∞ǨÏ`«Î~° `«`«Î fi=Ú
QÆ∞iOz g∞‰õ K≥ѨÙ`åO q#O_ç—— Jx P P «‡„ Œ+ìÅ∞ =∞#O Œix PǨfixã¨∞Î<åfl~°∞. =∞#O ŒiÃÑ· QÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ |∞∞+¨µÅ∞ W ŒO`å K≥áêÊ~°∞. ''ÉèíHΖl*Ï㨗— – D
Ô~O_»∂ LO>Ë KåÅ∞, Z=Ô~·<å Wk K« Œ∞==K«∞Û. ''Wk g∞k – Jk =∂k—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ =¸~°ö «fi=∞O`å JqKå~°}KÕ «<Õ „Ñ|Å∞`ÀOk. U L «Î=∞ „QÆO äŒ=ÚÖ’x ≥·<å ã~, ''*Ï#qKå~°}—— J<Õk JO Œi H~°H J~Ú LO\’Ok. JO ŒiH˜ ã¨O|OkèOz# Õ J=Ù «∞Ok. =∞Ǩ «∞‡ÅQÆ∞ "åb‡H˜, "åºã¨∞_»∞, qâßfiq∞„`«∞_»∞, rã¨ãπ, QÆ∞~°∞<å#H±, =∞ǨÏ=∞‡^£, |∞^Œ∞ ú_»∞, =ã ≤+¨µª_»∞, â ◊OHõ~åKå~°∞ºÅ∞ =O\˜ "åiH˜ ''g~°∞ =∂ "å~°∞. "å~°∞ =∂ "å~°∞ HÍ^Œ∞—— J#∞ÉèË^ŒÉèÏ=O LO@∞O^•? LO_» Œ∞. =∞#=∞O`å Jk „QÆÇ≤ÏOKåe. "åi "åHõº=ÚÅÖ’ L ÕÌâ◊=Ú#∞ J~°÷O
ix
KÕã¨∞‰õx =∞#O |Ö’¿Ñ «∞ÅO HÍ"åe. =∞#O Œi ǨÏ$ ŒÜ«∂ÅÖ’ J= èŒ∞Å∞ ÖËx JHõ$„u=∞"≥∞ÿ# „¿Ñ=∞ "≥e¡qiÜ«∂e. =∞# ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ „ѨÉèÏ=O „QÆÇ≤ÏOz ã¨fiã÷z «∞ÎÖO HÍ"åe. ''<Õ#∞ JÅ∞Ê_»#∞—— J#∞ ~°∂Ѩ=ÚQÆÅ |ÅÇ‘Ï#`«, ''W`«~°∞Å∞ JÅ∞ÊÅ∞—— J#∞~°∂Ѩ=ÚQÆÅ *Ï_»º=Ú–D Ô~O_»∂ ‰õÄ_® =∞#O JkèQÆq∞OK«QÆÅQÍe.
D „QÆO äŒ=ÚÖ’ qKåiOK«|_ç# q+¨Ü«∞"Õ∞q∞\’ ѨiK«Ü«∞O KÕÜ«∞\ÏxH˜, =∞~Hõ z#fl ^Œ$ëêìO`«=Ú q#flq™êÎ#∞. ''XHõ JÅ¡i ÉÏÅ∞_»∞ L<åfl_»#∞‰õO^•O...J`«_»∞ ÉÏkèã¨∞ Î<åfl_»∞. ÖËHõ, «##∞ `å<Õ ÉÏkèOK«∞‰õO@∞<åfl_»∞. WѨC_»∞ J «xH˜ 㨄 «Ê=~°Î# JÅ=~°Û@O Z\Ï¡? ÉèíÜ«∞ ÃÑ@ì@O ^•fi~å<å? #=∞‡HõO ^•fi~å<å? qKå~°} ^•fi~å<å?
1.ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì@O : ''<åÜ«∞<å! |Ü«∞@‰õ"≥à◊§‰õ. W «~° ÉÏÅ∞~°#∞ ÉÏkèOK«‰õ. J\Ï¡ KÕ¿ãÎ H_» å#∞. W «~°∞Å#∞ Œ∂+≤¿ãÎ áêѨO =ã¨∞ÎOk. áêѨѨ٠֒Hõ=Úʼnõ "≥à◊§=Åã≤=ã¨∞ÎOk.——
2.#=∞‡HõO : ÃÑ ŒÌÅ∞ K≥áêÊ~°∞. „QÆO 䌌=ÚÅ∞ K≥ÑCK«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ ã„ «Ê=~°Î# HõeyÜ«ÚO_»∞. =∞Oz`«#=Ú`À ѨÙ}ºHÍ~°º=ÚÅ#∞ P„â ◊~Ú¿ãÎ h‰õ ѨÙ}ºO HõÅ∞QÆQÆÅ^Œ∞. ÃÑ^ŒÌÅ K«i„`«Å∞ K« Œ∞=Ù. "åix J#∞HõiOK«∞.
3.qKå~°} - J=QÍǨÏ# : h=Ù HO Œix ÉÏkèã¨∂Î LO>Ë, hHõ<åfl |Å=O «∞Å∞ x#∞fl ÉÏkèã¨∂Î LO\Ï~°∞ Hõ •? z=~°‰õ q∞yÖË Õq∞\˜? ÉÏ èŒÜÕ∞Hõ •!
''qKå~°} KÕ~Ú, D qâëêÅ∞ Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHx Ü≥∂zOK«∞. W «~°∞ÅѨ@¡ Hõ=∞, „¿Ñ=∞, PáêºÜ«∞ « Hõey LO_»∞. J\ì „Ñ¨=~°Î# ã¨fiÉèÏ= ã≤ ŒúOQÍ<Õ â◊√ÉèíO KÕ‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk. ZO Œ∞HõO>Ë, W ŒO`å „Ñ¨ã¨iOzÜ«Ú#flk h"Õ. x#∞fl h=Ù „¿Ñq∞OK«∞ HÀ=@"Õ∞ P#O ŒOQÍh, Õfi+≤OK«@O P#O Œ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O HÍ Œ∞. h=Ù "åãÎ"åxH˜ |Å=O «∞_»=Ù, ѨÓ~°∞‚_»=Ù, 㨠«º=Ú=Ù, x «º=Ú=Ù.——
ÉèíÜ«∞=Ú, #=∞‡Hõ=ÚÅ HõO>Ë ‰õÄ_® J=QÍÇÏ# L «Î=∞"≥∞ÿ#k, |Å"≥∞ÿ#k, ãfiãfi~°∂Ñ=Ú#‰õ ã¨O|OkèOz# 'qKå~°}— ^•fi~å D „QÆO äŒ=Ú ÉèíQÆ=O «∞xѨ@¡ L «Î=∞ J=QÍǨÏ# ÃÑOá⁄OkOѨ KÕ™ÈÎOk. JO Œ∞KÕ «<Õ Wk L «Î"≥∂ «Î=∞"≥∞ÿ# „QÆO äŒOQÍ N ™êfiq∞ ~å=∞f~°÷, N ~°=∞}=∞ǨÏi¬ =O\˜ *Ï#=∂~åæ=ÅO|∞ÅKÕ, ã¨O ü «∞HÍ~åO =O\˜ ÉèíHÍ΄ˆQã¨~°∞ÅKÕ âߡѶ≤∞OK«|_çOk. J>Ë¡ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ J<Õ‰õÅ∞ W\ì Jaè„áêÜ«∞O "≥e|∞KåÛ~°∞. =∞ Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ NNN q^•º„ѨHÍâß#O Œ yi™êfiq∞ "å~°∞ D „QÆO äŒO ¿Ñ~°∞ q#QÍ<Õ Ñ¨ÙÅH˜ « â◊s~°O`À «#‡Ü«ÚÖ· =∂\Ï¡_»∞ «∂ LO\Ï~°∞. "å~°∞ `å=Ú x~°fiiÎOz# 108 w`åÜ«∞[=ÚÅ ã¨O Œ~°ƒù=ÚÖ’ J<ÕHõKÀ@¡ L ŒÜ«∞OѨÓ@ D „QÆO äŒ=ÚÃÑ· LѨ#ºã≤ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞.
''N =ã≤+ª–~å=∞ ã¨O"å Œ=Ú—— J#|_»∞ D =K«# HÍ=ºO „ѨK«∞iOKÕ „Ѩܫ∞ «flO Ü≥ÚHõ ÅHõ º=ÚÅ∞ =¸_»∞.
1.<å =∞#ã¨∞û À+¨~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ, <åÜ«∞O Œ∞ ''Ü«∞[ÉèÏ==Ú—— Œ$_è»Ñ¨_»∞@ H~°‰õ. ''Ü«∞*Ï~å÷ ü Hõ~°‡}À J#º„ « Ö’HÀÜ«∞O Hõ~°‡|O èŒ#ó—— Jx w`åKå~°∞ºÅ∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞ Hõ •!
x
2.<å`À ã¨Ç¨ ã¨~°∞fiÅ Ü≥ÚHõ JO «~åºq∞Ü«∞QÆ∞ P ÉèíQÆ"å#∞x D ''„Ѩܫ∞ «fl=ÚÅ∞—— J<Õ Ñ¨Ó*ÏѨÙ+¨Ê=ÚÅKÕ Ñ¨ÓlOK«@O.
3.N "åb‡H˜ q~°z «"≥∞ÿ# ''Ü≥∂QÆ"åã≤+ªO—— Ö’x =ã¨∞Î=Ù J<ÕHõ=∞Ok Œ$+≤ìH˜ Õ=@O. ¿ÇÏ "≥OHõ>Ëâ◊fi~å! 㨈~fiâ◊fi~°∞_»=Ù, ã¨~°fir=~åã¨∞ÅÖ’x JO`«~åºq∞q, ã¨~°fiã¨fi~°∂ѨÙ_»=Ù
‰õÄ_® h"Õ. 't=Ù_»∞—QÍ 'JÖÏ¡—QÍ, 'Ü«∞Ǩϟ"å—QÍ WOHÍ WOHÍ Z<Àfl <å=∞~°∂áêÅ`À P~åkèOѨ|_»∞K«∞#fln h"Õ. <å Ü«∞O Œe "åãÎ= « «Î fi=Ú ‰õÄ_® h"Õ J~Ú=Ù<åfl=Ù.
D <å „Ñ¨Ü«∞`«fl=Ú ã¨HõÅ [#∞ʼnõ â ◊√Éèí=Ú, âßO`«=Ú, SHõ=∞`«º=Ú, P#O^Œ=Ú „Ѩ™êkOKåÅx <å PHÍOHõ. ã¨=∂[=∞O «\˜H© H=∞, ÃãÂ÷~°º, JÉèíÜ«∞, q[Ü«∞ PÜ«Ú~å~ÀQƺ=ÚÅ∞ ã ≤kúOK«∞QÍHõ! ^èŒ~°‡–J~°÷–HÍ=∞–" ≥∂Hõ =ÚÅ#|_Õ K«`«∞ifi^èŒ Ñ¶¨Å ѨÙ~°∞ëê~°÷=ÚÅ∞ =∂#"åoH˜ „áêÑ≤ÎOK«∞QÍHõ! ÉèíHΖ*Ï#–"≥·~åQͺÅ∞, âßOu, J<Àº#º « "≥e¡qiÜ«ÚQÍHõ!
D ''=ã ≤+¨ª–~å=∞ã¨O"å^Œ=Ú—— J#∞ „QÆO^äŒÑ¨Ù+¨Ê=Ú#∞ Ѩ~°=∂`«∞‡x áê^ŒÑ¨^Œ‡=Úʼnõ ã¨=∞iÊã¨∞ Î<åfl#∞.
ã¨~fi[<åó ã¨∞d<À Éèí=#∞Î I ã¨=∞ãÎ ã¨#‡OQÆàÏx ã¨#∞Î II
- "≥·. ÃÇÏKü. ~å=∞Hõ$+‚
xi
„QÆO^äŒ ã¨OMϺ =~°‚#O N =ã≤+ª =∞ǨÏi¬: F ~åѶ∞"å! q"ÕHõO L Œ~ÚOz#"å_Õ huâߢãÎO q#\ÏxH˜ J~°∞›_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞ Hõ •! J\ì"å_Õ D '*Ï#âߢãÎO— ‰õÄ_® q#\ÏxH˜ J~°∞›_»∞. Z=Ô~· Õ =¸~°ö ã¨OQÆ=∞=Ú «ºlOz, x~°‡Å"≥∞ÿ# |∞kú À L «Î=∞"≥∞ÿ# Pâ◊Ü«∞O Hõey LO@∞<åfl_À – J\ì"å_»∞ =∂„ «"Õ∞ '㨠«ºqKå~°}— KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. hÜ«∞O Œ∞ J\ì QÆ∞}ã¨OѨ Œ LO_ç L#flk. JO Œ∞KÕ «<Õ, =∞<À"≥∂ǨÏ=Ú áÈQ@ìQÆÅ P 'P`«‡*Ï#âߢã¨ÎO— h‰õ K ≥ѨÊÉ’=ÙK«∞<åfl#∞. XHõ_»∞ J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ PiOz# ѨÙ}ºO KÕ «<Õ, '=ÚHΗ H~°ÔH· D âߢãÎ=Ú#∞ q<åÅ<Õ HÀiHõ á⁄O Œ∞K«∞<åfl_»∞.
h Ü≥ÚHõ L «Î=∞ „Ѩ=~°Î#Å∞, „Ѩܫ∞ «fl=ÚÅ∞, QÆ∞}=ÚÖË P «‡ ã¨=∂Kå~°O ã‘fiHõiOK«\ÏxH˜ x#∞fl «y#"åxxQÍ fiÛk^•Ì~Ú. D JYO_» ~å=∂Ü«∞}O P~°∞ „ѨHõ~°}=ÚÅ∞ Hõey L#flk.
1."≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O : (1500 â’¡HÍÅ∞) nxx qKåi¿ãÎ D Œ$â◊º=Ú Ñ¨@¡, â◊s~å Œ∞Å#∞ ¿Ñ~°∞Hx L#fl J*Ï# [x «"≥∞ÿ# |∞kú =∂O Œº=Ú ÅQÆ∞ «∞Ok. ™êufiHõ "≥·~åQƺO U~°Ê_»∞ «∞Ok. ''rq «=Ú – J#∞^•xx q"ÕHõ=ÚKÕ ÑijeOK«‰õO_®<Õ „|uH"Õã∞Î<åfl=∂?—— J#∞ q"ÕHõÑÓi «"≥∞ÿ# â’ èŒ#O U~°Ê_»∞ «∞Ok. J\ì Œ$+≤ìÜÕ∞ P «‡q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨=∂Kå~°O á⁄O Œ\ÏxH˜ ѨÙ<åk.
2.=Ú=Ú‰õ =º=Ǩ~° „ѨHõ~°}O : (1000 â’¡HÍÅ∞) '=Ú=Ú‰õ «fi=Ú— JO>Ë Uq∞\’, =Ú=Ú‰õ=ÙÅ∞ Z@∞¡ =º=ÇÏi™êÎ~À, "åi ãfiÉèÏ="Õ∞q∞\’, Z\˜ì Œ$+≤ìKÕ P «‡q+Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOK«\ÏxH ã≤ ŒúOQÍ LO_®Ö’ K≥ѨÊ|_çOk. | ŒúHõ=Ú, J„â◊ Œú, =¸~°ö «fi=Ú «ºlOz â◊=∞=Ú, ã¨O`À+¨=Ú, qKå~°}, ã «ûOQÆ=ÚÅ#∞ P„â◊~ÚOK« =Åã≤#kQÍ É’kèOÑ|_çOk. 'ÑijÅ# Œ$+≤ì – „ÑÜ«∞ «fl=Ú— – Ô~O_»∞ L#fl"å_Õ =Ú=Ú‰õ=Ù.
3.L «ÊuÎ „ѨHõ~°}O : (7000 â’¡HÍÅ∞) J<ÕHõ Œ$ëêìO «=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ «, 'Ö∫H˜Hõ=ÚÖ·# h=Ù–<Õ#∞ J#∞ =º=Ǩ~°=ÚÅhfl Jã¨Å∞ L «Ê#fl"Õ∞ J~Ú=ÙO_»ÖË Œ∞—— Jx x~°∂Ñ≤OK«|_çOk. ™ê÷=~°[OQÆ=∂ «‡Hõ=∞QÆ∞ D [QÆ «∞Î =¸Å"Õ∞ ÖËx Œx, ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï «=∞x „ѨuáêuOK«|_çOk.
''D ãO™ê~°=∞O`å ãfiH©Ü«∞HõeÊ « =∞<À~å[º=Ú =O\˜ Õ HÍx, "åãÎ==Ú HÍ Œ∞. ãfiÑflOÖ’ Z@∞¡ [~°∞QÆ∞`ÀO^À, J Õq èŒOQÍ, W ŒO`å J=ã¨∞Î =∂„ «"Õ∞, HõeÊ`å#∞Éèí==∂„ «"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk—— Jx Ü«ÚH˜ÎÜ«ÚHõÎOQÍ x~°∂Ñ ≤OK«|_çOk. ZO_»=∂=ÙÅÖ’ h~°∞ Åaèã¨∞ ÎO^•, " ≥∞Å¡Hõ#∞fl"å_çH˜ PHÍâ ◊OÖ’ HõxÑ ≤OKÕ ''Ô~O_»= K«O„^Œ∞_»∞—— L<åfl_®? JO^èŒHÍ~°OÖ’ HõxÑ ≤OKÕ " ≥∂_»∞"åi# XHÍ<Hõ =$HõO ŒÜ«∞º"≥∞ÿ, JѨiѨHõfi |∞kúH˜ =∂„ «"Õ∞ „áêÑ≤ΙÈÎOk Hõ •! <å= Hõ Œ∞Å∞ «∞O_»QÍ X_»∞¤# L#fl K≥@∞¡ Hõ Œ∞Å∞K«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤Oz#O « =∂„ «O KÕ «, P K≥@¡ Hõ ŒeHõ "åãÎ==∂? D ã¨O™ê~°=Ú ‰õÄ_® HõeÊ «=∂„ «=∞x, XHÍ<HõѨC_»∞, XHÍ<Hõ Œ$+≤ìKÕ, XHÍ<Hõ q èŒOQÍ ÉèÏ=##∞
xii
J#∞ã¨iOz „áêÑ≤Îã¨∞Î#fl Œx ≥eã≤áÈ «∞Ok. Wk "åãÎ"åxH˜ ™ê~°~°Ç≤Ï «=∞x Ziy# «~°∞"å «, nx QÆ∞iOz Z=_»∞ Œ∞ód™êÎ_»∞.
PÉèí~°}O – |OQÍ~°=Ú HõO>Ë "Õ~°∞HÍ#@∞¡, [ÅO HõO>Ë «~°OQÍÅ∞ "Õ~°∞HÍ#@∞¡, D [QÆ`«∞ ΠѨ~°=∂`«‡QÍ<Õ ^Œi≈OK«|_»QÆÅ^Œ∞. W^ŒO`å „^Œ+¨ì Ü ≥ÚHõ¯ ^Œ$+ ≤ ì HõO>Ë "ÕéËg∞ HÍ^Œ∞. PHÍâ◊OÖ’ hÅѨ٠Ѩ •~°÷O U ≥·<å L#fl^•? z„ «Ñ¨@OÖ’x JyflH˜ L+‚ «fi"≥∞Hõ _»? D [QÆ «∞Î ‰õÄ_® Jã¨`ÕÎ. HÍx, Jq"ÕHõ^Œ$+≤ìH˜ =∂„`«O 'ã¨`«∞Η QÍ `ÀK«∞K«∞#flk. ZѨC_À [iyáÈ~Ú# XH<Hõ Œ$â◊º=Ú WѨC_»∞ =∞## HÍ~°}OQÍ =∞<ÀgkäÖ’ „Ѩ «ºHõ"≥∞ÿ „áêÑ≤ΙÈÎOk K«∂Kå"å! J^Õq^èŒOQÍ D [QÆ`«∞Î ‰õÄ_® =~°Î=∂#OÖ’ J#∞Éèí==∞ø`ÀOk. D Hõ#|_Õ Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∞ *Ï#^Œ$+≤ìKÕ Ñ¨ijeOz#ѨC_»∞ W=hfl ''Jã≤÷~°=Ú, `«∞K«Ûù=Ú, â◊¥#º=Ú—— Jx D „ѨHõ~°}O É’kè™ÈÎOk.
4.ã≤÷u „ѨHõ~°}O : (3000 â’¡HÍÅ∞) ''D [QÆ «∞Î JǨÏOÉèÏ==Ú#O Õ ã≤÷u á⁄Ok L#flk HÍx, ZHõ _À ÉÏǨϺ=Ú#O Œ∞ HÍ Œ∞—— J<Õ Ñ¨~°=∂~°÷=Ú J<ÕHõ Hõ 䌌Š^•fi~å, Œ$ëêìO «=ÚÅ ^•fi~å x~°∂Ñ≤OK«|_çOk. D „ÉèÏOu=∞Ü«∞ [QÆ «∞ÎÅ∞, D „ Œ+ì– Œ~°≈#=Ú– Œ$â◊º=ÚÅ∞ W=hfl Z@∞¡ =$kú á⁄O Œ∞K«∞<åflÜ≥∂ K≥ѨÊ|_çOk.
5.LѨâ◊=∞# „ѨHõ~°}O : (5000 â’¡HÍÅ∞) WO Œ∞Ö’, ''<Õ#∞, h=Ù, J «_»∞, [QÆ «∞Η— – J#∞ =º=Ǩ~°=∞O`å LѨâ◊q∞OѨKÕÜ«∞ QÆÅ Ü«Ú‰õÎÖËq∞\’ K≥ѨÊ|_çOk.
D [QÆ «∞Î XHõxH˜ ã¨∞ã¨Ê+ìOQÍ, =∞~HõxH˜ Jã¨Ê+ìOQÍ L#flѨÊ\˜H© - "åãÎ"åxH˜ Wk J㨠«º"Õ∞. TǨHõeÊ «"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ=ÚÅ∞ P TÇ¨Ï LѨâ◊q∞OK«QÍ<Õ `ÅyáÈ`å~Ú Hõ •! D [QÆ «∞Î ã¨fiHõeÊ «=∞#O_ç, ÖËHõ ã¨fiѨfl HõeÊ «=∞#O_ç. Wk =∞#ã¨∞û #∞O_ç qÉèíl™ÈÎOk. *Ï#=ÚKÕ `ÅyáÈ`ÀOk. Z=iÔH· Õ [QÆ„ Œƒù=∞ #tOK«∞@ÖË À, "åiH˜ =∂„ «O W ŒO`å XHõ JO «∞ÖËx J<ÕHõ ã¨OѶ∞@#Å`À ‰õÄ_ç# 'Hõ 䌗 =Ö „áêÑ≤Îã¨∂ÎáÈ`ÀOk. D ã¨O™ê~°=∞O`å HõeÊ « =∂„ «"Õ∞. ''J\ì HõÅÊ#ÅÖ’<Õ HO Œ~°∞ =∞<ÀǨÏ~° «fi=Ú#∞, =∞iHO Œ~°∞ Œ∞óYѨ~°OѨ~°Å#∞ «=∞ J*Ï#O KÕ «, ÖËHõ =¸~°ö «fiO KÕ « á⁄O Œ∞K«∞<åfl~°∞—— Jx D „ѨHõ~°}O x~°∂Ñ≤™ÈÎOk.
6.x~åfi} „ѨHõ~°}O : (14500 â’¡HÍÅ∞) *Ï#O qHõã≤ã¨∞ÎOk. HõÅÊ#Åhfl ÅyáÈ`å~Ú. ''x~åfi}=Ú—— J#|_Õ Ñ¨~°=∞„âÜ«∞ã¨∞û ÅaèOK«QÆÅ Œ∞. WO Œe q+¨Ü«∞=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞"å_»∞ – xifi+¨Ü«∞=Ú, z„ «ÊHÍâ◊=∂„ «=Ú, q*Ï#=∞Ü«∞=Ú, x~å=∞Ü«∞=Ú – J~Ú#\ì P «‡~°∂Ѩ=Ú# „Ѩu+≤ª «∞_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ã¨O™ê~° „Éèí=∞Åhfl `ÅQÆ∞@ KÕ « Ѩ~°=∂HÍâ◊=Ú =Ö ã¨fiK«∞Ûù_Ò`å_»∞. ѨiѨÓ~°∞ ‚_»∞, Hõ$`«Hõ$`«∞º_»∞ JQÆ∞@KÕ`«, WHõ J`«_»∞ „ѨâßO`«Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ D '[QÆ`üÜ«∂„`«— x~°fiiÎOK«QÆÅ_»∞.
''XHõ Œ~°Ê}O Z Œ∞~°∞QÍ L#fl Œ$â◊º=Ú#∞ Z\ì „Ñ¨ ÕºHõ"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞ «flO ÖˉõO_®<Õ, «# Ü«∞O^Œ∞ „ѨuaOaOK«∞@‰õ P„â ◊Ü«∞=∞ø`ÀOk Hõ^•! <Õ#∞ ‰õÄ_® ѨÓ~°‚=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú< ≥ · D
xiii
[QÆ «∞ÎÅ∞, D HÍ~°º=ÚÅ∞ „ÑuaOaOK«∞@‰õ Hõ~°Î $ «fi=Ú ÖˉõO_®<Õ P„â◊Ü«∞Éèí∂ «∞_» #QÆ∞K«∞<åfl#∞.—— Jx ѨiîOK«∞"å_»∞ „QÆÇ ≤Ïã¨∞ Î<åfl_»∞. ã¨=∞ã¨Î=Ú ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚKÕ „q∞OQÆ|_»QÍ, J`«_»∞ `«$ѨÙÎ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞. ÉÏ¿ÇϺO„kÜ«∞=ÚÅ∞, z`«Î=Ú, JǨÏOHÍ~°=Ú ã¨~°fi=Ú z^•HÍâ ◊"Õ∞#x ≥Å∞ã¨∞H#∞K«∞<åfl_»∞. HÍ~°º, HÍ~°}, Hõ~°Î $ «fi=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’ J «ºO « xi¡Ñ¨ÙÎ_≥·, ÕxKÕ « ‰õÄ_®
ã¨Ê $tOK«|_»x"å_≥· LO@∞<åfl_»∞. D „ѨHõ~°}=Ú Ñ¨iîã¨∞ Î#fl"å_»∞ ^ÕǨÏ=Ú Hõey L#flѨÊ\ ˜H©, `«##∞ `å#∞ q^ÕÇ ≤ÏQ͆
ã¨O™êi J~Ú#ѨÊ\˜H©, Jã¨O™êiÖÏ QÍOK«∞K«∞<åfl_»∞. ''<Õ#∞ ã¨~°fi^• JYO_»∞_»<Õ—— Jx „QÆÇ≤Ïã¨∞Î <åfl_»∞. WHõ J «xx Ö’Hõ =º=Ǩ~°=ÚÅ∞ `åHõÖË=Ù. ѨiѨÓ~°‚=∞QÆ∞ z#‡Ü«∂=ã÷#∞ á⁄Ok#"å_≥· ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ, `å<Õ, 'z^•k «∞º_»∞— JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J «x Ѩ@¡ Œ$â◊º=ÚÅhfl J Œ$â◊º=∞QÆ∞@KÕ, J`«_»∞ â◊√^Œú ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ã¨fiK«Ûù`«fi=Ú á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D 'ã¨O™ê~°=Ú— J<Õ ‰õuû`«"åºkè #t™ÈÎOk. 'JǨÏOHÍ~°=Ú— J<Õ Ñ≤âßK«O = ŒeáÈ=Ù@KÕ `å#∞ â◊s~°O Hõey L#flѨÊ\˜H©, ''<Õ#∞ D ÕǨÏ=Ú<Õ—— J#∞ Œ∞~°aè„áêÜ«∞O `ÅyOz"Õã¨∞‰õO@∞<åfl_»∞.
„QÆO^äŒ „Ѩâ◊O㨠N =ã≤+ª L"åK« :
"≥∂HÀáêÜ«∂aè è•<ÕÜ«∞O ã¨OÇ≤Ï`å ™ê~°ã¨OÇ≤Ï`å I „uO㨠ÕfiK« ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ *Ï å x~åfi}^•~Úh II 1
n¿Ñ Ü«∞ è• qx„ Œã¨º [fie Õ ã¨O„Ѩ=~°Î Õ II PÖ’HÀ JxK«Ûù ÕÑ≤ ÜÕ∞=O x~åfi}=∞#Ü«∂ Éèí"Õ ü II 2
ã¨fiÜ«∞O *Ï å „â◊√`å"åÑ≤ „ÉèÏOu âßO<≥·ºHõ ™œYº^• I P¿ÑHõ º =i‚ å 㨠Àº Ü«∞ è• ã¨fi~°æ «~°Væ}© II 3
Ü«∞ è• ~°*Ïfi =∞}˜ „ÉèÏOuó q#㨺u J=Ö’Hõ<å ü I « ü U « ü „¿ÑHõ}Ï ü âßOu"£∞ Uu ã¨O™ê~° Œ∞ód «ó II 4
W Œ"£∞ L «Î=∞"£∞ PMϺ#"£∞ P èպܫ∞"£∞ "Õ Œ= ü 㨠• I "åºM˺ܫ∞"£∞ ѨÓ[hÜ«∞OK« ѨÙ~°∞ëê~°÷ ѶńѨ Œ"£∞ II 5
Ü«∞^• J™ê‡ ü „áêѨº Õ âß„™êÎ ü « «Î ü "Õ • ü J"åѨº Õ I Jã≤‡<£ *Ï Õ „H˜Ü«∂*Ï#O ŒfiÜ«∞O Ü«∂u Ѩq„ « å"£∞ II 6
"Õ •O « «~° ã≤ •úO «ã¨∞Î Jã≤‡<£ *Ï ÕK« |∞ Œúº Õ I W Œ=Ú «Î=∞=∂MϺ#O "åºMϺ «O âߢãÎ Œ$+≤ì+¨µ II 7
HÍ~°∞}Ϻ Œƒù=`å"Õ∞ « ŒÇ¨Ï"£∞ =z‡, # =∂Ü«∞Ü«∂ I Éèí=O «ãÎ fi=QÆK«ÛùOu =∂Ü«∂"Õ∞ «kfiKå~°º`å"£∞ II 8
J™ê‡ üâߢãÎ=~å üÉ’ è• *ÏÜ«∞O Õ ÜÕ∞ qKåi`å ü I Å=}ÿ~°fi ºO[<åh= HÍOu âߢ™êÎO «~å}˜ ≥·ó II 9
J<å~°ºq∞ Œ=∂MϺ#"£∞ Wu J «º<å Œ$ «º Œ$â◊ºnèó I =∂ Éèí=O`åº «‡Ç¨Ï<åÎ~À Éèí=O`À Éèí=ÉèÏy#ó II 10
"≥∂H ÍÉèí∞ºáêÜ«∂#∞û =∞Ǩ#∞ÉèÏ"å<£ *Ï㨺xÎ ÜÕ∞ « «Î fiq^•O =iëêªó I ѨÙ#ó #"Õ∞+¨ºxÎ # ã¨Oã¨$uO Õ HÀ-~°úó ã¨∞`åó-<Õº# |Ǩ k Õ# II 11
xv
N =ã≤+ª=∞ǨÏi¬ : F ã¨~°fi[#∞ÖÏ~å! 'Ü≥∂QÆ"åã≤+ª=Ú— J#|_Õ D "≥∂Hõâߢ™êÎxfl 32000 â’¡Hõ=ÚÅ`À g∞
JO Œi=ÚO Œ∞ LOK«∞K«∞<åfl#∞. Wk ™ê~°=O «"≥∞ÿ# J~°÷„Ѩ • « x~åfi}„Ѩ • «‰õÄ_®! XHÍ<Hõ_»∞ QÍ_è»x„^•Ñ¨~°=â ◊√_ ≥ ·, n~°…HÍÅOQÍ LO_ç JѨC_Õ x^Œ∞~°ÖËz Hõ#∞Å∞
≥~°Kå_»#∞HÀO_ç. P QÆkÖ’ nѨO "≥Å∞QÆ∞ «∂ LO>Ë, P nѨ „ѨHÍâ◊OÖ’ – J «_»∞ „Ѩ ÕºHõ"≥∞ÿ# 'WK«Ûù— Hõey LO_»HõáÈ~Ú<å JHõ¯_» L#fl =ã¨∞ Î=ÙÅ#∞ K«∂™êÎ_»∞ Hõ^•! D „QÆO^䌌=ÚÖ’x 'qKå~°}—#∞ ≥Å∞ã¨∞H#∞@‰õ „Ѩܫ∞uflOz#O «=∂„ «OKÕ « WK«Ûù Hõey LO_»HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© x~åfi}=∞QÆ∞ "≥∂Hõ=Ú#∞ á⁄O ŒQÆÅ_»∞.
nxx g∞~°∞ ãfiÜ«∞OQÍ Ñije¿ãÎ, K«Hõ QÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞. ÖË •, W «~°∞Å∞ "åºMϺxã∞Î#flÑC_»∞ q#@O [iy<å ‰õÄ_® =∞Oz Õ. QÆOQÍ [ÅO ã¨~°fiáêѨ=ÚÅ#∞ ǨÏiOz"Õã¨∞ÎOk Hõ •! J>Ë¡ WO Œ∞ K«iÛOK«|_ç# q+Ü«∞=Ú#∞ qKåi¿ãÎ, J<ÕHõ [#‡Å∞QÍ "≥#flO\ =ã∞Î#fl J*Ï#O «ÑʉõO_® `ÅyáÈ «∞Ok. XHõ_»∞ pHõ\’¡ „`å_»∞#∞ K«∂z, ''J=∞‡ÉÏÉ’Üü∞! Wkáê=Ú!—— Jx „Éèíq∞ã¨∂Î ã¨~°fiqHÍ~°=ÚÅ∞ á⁄O Œ∞K«∞<åfl_»#∞HO^•O. P „Éèí=∞ ÅyáÈÜÕ∞ ≥\Ï¡? ''Jé! Wk áê=ÚHÍ Õ! „`å_»∞ =∂„ «"Õ∞ Hõ •!—— Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞@KÕ «<Õ Hõ •! D „QÆO äŒèŒ=Ú#∞ J=Ö’H˜Oz#O «=∂„ «OKÕ « D Œ$â◊º=ÚѨ@¡, â◊s~å Œ∞ÅѨ@¡ HõÅ∞QÆ∞K«∞#fl\ì J<ÕHõ „Éèí=∞Å∞ ã¨=¸ÅOQÍ `ÅyáÈ`å~Ú. ã¨O™ê~° Œ∞óY=∞O`å â◊q∞OzáÈ «∞Ok. g∞~°O`å Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞ëê~°÷=∞~Ú#\ì ''"≥∂Hõ=Ú—— JO>Ë Uq∞\’ „QÆÇ ≤Ï™êÎ~°∞.
D L «Î=∞„QÆO äŒ=Ú "Õ Œ=Ú=Ö x «º=Ú Ñ¨iîOK«|_»∞QÍHõ! ѨÓlOѨ|_»∞QÍHõ! "åºMϺxOK« |_»∞QÍHõ! "Õ Œ=ÚÅO Œ∞, "Õ Œ=∞Ǩ"åHõº=ÚÅO Œ∞ „Ѩã¨iOzÜ«Ú#fl\ì *Ï#"Õ∞ WO Œ∞ „Ѩã¨iOz L#flk. WO Œe qKå~°}™ê~åxH˜ "Õ Œ=ÚÖË „Ѩ=∂}O. WO Œe q+¨Ü«∞=Ú ≥Å∞ã¨∞H#∞@KÕ r=Ùx 'Hõ~°‡ *Ï#=ÚÅ∞— Ô~O_»∂ ‰õÄ_® Ѩq„`«=O`«=ÚÖ∫`å~Ú. J<ÕHõ =∞Ok `«`«Î fi*Ï#∞Å "Õ •O « «~° ã≤ •úO «=ÚÅhfl HÍ~°º HÍ~°}ã¨Ç≤Ï «OQÍ WO Œ∞ ѨijeOK«|_®¤~Ú. âߢãÎ Œ$+≤ìQÆÅ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ nxx L «Î=∞ "Õ •O « âߢãÎ=ÚQÍ xâ◊Û~ÚOKå~°∞.
F „Ñ≤Ü«∞[#∞ÖÏ~å! g∞ÃÑ· =∂‰õQÆÅ J"åº["≥∞ÿ# „¿Ñ=∞KÕ «<Õ W ŒO`å K≥ѨCK«∞<åfl=Ú. JO ÕHÍx, =∂Ü«∞‰õ Ö’|_çÜ≥∂, XHõi Jaè„áêÜ«∞=Ú#∞ YO_çOK«∞@HÀ "Õ∞=Ú K≥ÑCK«∞O_»∞@ÖË Œ∞. D âߢã¨Î=Ú qKåiOK«∞@KÕ Ñ¨~°"≥∂`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# *Ï#=Ú ÅaèOK«QÆÅ^Œ∞. `«^•Ìfi~å D [QÆ`«∞Î =∂Ü«∞ Jx ≥eã≤áÈ «∞Ok. Wk qKåiOK«∞@KÕ W «~° J 蕺 «‡âߢãÎ „QÆO ä•Å∞ =∞iO « =∞ èŒ∞~°OQÍ, ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«|_»`å~Ú.
<åÜ«∞#ÖÏ~å! D JYO_»~å=∂Ü«∞}=Ú HÍ=º=Ú=Ö ÖË Œx (Hõ ä•QÆ=∞#O «‰õ¯=QÍ, K«~°Û Z‰õ¯=QÍ L#fl Œx) nxx x~åHõiOK«HõO_ç. ãfiãfi~°∂Ñ=∞QÆ∞ P «‡q+Ü«∞"≥∞ÿ U~°Ê_ç# Œ@ì"≥∞ÿ#
xvi
J*Ï#O ÅQÍÅO>Ë F~°∞Ê, <Õ~°∞ÊÅ`À ‰õÄ_ç# q™êÎ~°"≥∞ÿ# „ÑÜ«∞ «flO J=ã~°"Õ∞#x =∂ Jaè„áêÜ«∞O. J<ÕHõ s «∞Ö·# „Ѩ=K«#=ÚÅ∞ J=ã¨~°"Õ∞ ã¨∞=∂!
q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ I. "≥·~åQƺ „ѨHõ~°}O ... 1
"≥Ú Œ\˜ ~ÀA 1.LáÈ^•…`« Hõ^äŒ...3† 2.LѨ^Õâ◊ „áê~°OÉèíO...5† 3.N~å=∂=`å~°O...7† 4.=ã¨∞Î « «Î fiO...8† 5.Hõ ä• „Ѩ"Õâ◊O...10† 6.qâßfiq∞„ «∞x ~åHõ...11† 7.~å=∞ ã¨ÉèÏ „Ѩ"Õâ◊O ...14† 8.~åѶ∞= "≥·~åQƺ =~°‚#=Ú...17† 9. èŒ# =º=Ǩ~°O...20† 10.rq «O–PÜ«Ú+¨µ¬ ...21† 11.JǨÏOHÍ~° ã¨fi~°∂ѨO...23† 12.=∞#ã¨∞û–z «Î=Ú...24† 13.Pâ◊– «$+‚...26† 14. ÕǨÏ=Ú...28† 15.ÉÏź ã¨fi~°∂ѨO...33† 16.Ü«∞ø=# Œâ◊...35† 17.¢ã‘Î =º=Ǩ~°O ...37† 18.=Úã¨e «#O...39† 19.=∞$ «∞º=Ù...40† 20.HÍÅ qÖÏã¨=Ú...42† 21.„H˜Ü«∂ ã¨fi~°∂ѨO&ndas