veel woning, weinig oppervlak - ana rocha...rotterdam (atko.nl) firmowood: houtverwerkingsindustrie...
TRANSCRIPT
veel wo ning,
w eini g o pperv l a k
s lim fi t en t in y-a a l m er e-p o o rt
Ze zijn er in veel maten, maar vooral in talloze vormen: tiny houses. De wens om kleiner te
wonen waaide de Atlantische Oceaan over en zette onder andere in Almere voet aan
Nederlandse wal. Wat opvalt is de verscheidenheid van expressievormen. De een staat op
wielen, de ander heeft de gedaante van een voetbal enzovoorts.
foto
: a
dri
enn
e n
orm
an
ph
oto
gr
aph
y a
mst
erd
am
foto
’s:
ch
rist
ian
e w
irth
ph
oto
gr
aph
y d
en h
aag
teke
nin
gen
: a
na
ro
ch
a a
rch
itec
ture
den
ha
ag
Slim Fit. Situatieschets/plattegrond begane grond , 1ste en 2e verdieping.
Om ruimtelijkheid te creëren, moet je relaties met de omgeving aangaan.
Het toegepaste
constructietri-
plex bespaart
een extra af-
werklaag en
past goed bij de
identiteit van de
woning.
Slim Fit (4 x 4 m) voldoet ruimschoots aan de gestelde eis in oppervlak
van twee parkeerplaatsen (25 m²).
het
ho
ut
bla
d
35
jun
i 20
18
een natuurlijke keuze. ‘Het is duurzaam en je kan er slank
mee bouwen. Bovendien heeft het een aangename sfeer.
De gevel is bekleed met thermisch gemodificeerd Stellac
ayous (abachi; duurzaamheidsklasse 1). Deze Afrikaanse
houtsoort behoeft geen onderhoud en vergrijst na ver-
loop van tijd.’ Alleen voor het interieur moest ze conces-
sies doen. ‘De voorkeur ging uit naar een beplating van
Kerto, die brandwerendheid en thermische en akoestische
isolatie optimaal garandeert. Omdat deze platen niet op
tijd leverbaar waren, koos ik voor constructietriplex. Ach-
teraf ben ik hier zeer tevreden over: het bespaart een ex-
tra afwerklaag en past goed bij de identiteit van de wo-
ning.’
Compact bouwen Het kostenaspect komt in de ge-
sprekken met beide architecten een aantal keren voorbij.
‘Klein bouwen is niet voordelig, zeker niet als je een seri-
eus tiny house-alternatief wilt bieden,’ stelt Daan Bakker.
‘Een voorbeeld: alle installaties zijn noodgedwongen
overgedimensioneerd. En een hei-installatie voor vier
heipalen is bijna net zo kostbaar als voor twintig palen.
Door de lichte constructie van Tiny-A ben ik er nog steeds
van overtuigd dat schuimbeton ook mogelijk was. De ge-
meente wilde echter traditioneler bouwen en heien van-
wege de slechte ondergrond.’ Ondanks de kosten gelooft
ook Bakker dat tiny housing in een behoefte voorziet.
‘Anders dan Ana keek ik naar een manier om compact te
bouwen in de natuur. Belangrijk vond ik de woning zo
economisch mogelijk op een kavel te plaatsen, zodat aan
twee zijden genoeg ruimte overblijft voor een tuin.’
Omlijste energievoorziening De afwisseling van
open en gesloten maakt de gevel van Tiny-A erg aantrek-
kelijk. Waar de ene schuine zijkant straks begroeid zal
zijn, heeft de andere kant een energieopwekkende func-
tie. Leuk detail is dat hout de pv-panelen omlijst, waar-
door ze één geheel vormen met dak en gevels. Zo geslo-
ten als de voorkant is door de houten façade, zo open is de
achterkant met ramen van vloer tot nok. ‘Het gevelhout is
FirmoWood, inlands vuren dat thermisch is gemodificeerd
door Houtverwerkingsindustrie Fransen uit Deurne (naar
duurzaamheidsklasse 2-3, red.). Het is afgewerkt met een
natuurlijke beits.’ Daarnaast valt de zonoriëntatie op, een
principe dat vaak gebruikt wordt bij passiefhuizen. ‘Het
was in eerste instantie niet mijn opzet een energieneutraal
Maar er zijn ook modellen die meer toekomstbestendig
lijken en geschikt zijn voor een brede toepassing. Tiny-A
en Slim Fit van respectievelijk Daan Bakker en Ana Rocha
zijn daar voorbeelden van. ‘Vanaf het moment dat ik over
de Tiny House Movement hoorde, was ik enthousiast,’
vertelt Ana Rocha, ontwerpster van Slim Fit. ‘Direct ont-
sprongen er ideeën voor typologieën. Deels ook omdat ik
zelf de wens koester binnenstedelijk kleiner te gaan wo-
nen met minder spullen. Dat ik dat tot op heden niet heb
gedaan, komt omdat daar in mijn woonplaats Den Haag
weinig mogelijkheden voor zijn.’
Bouwexpo Tiny Housing Toch bleef die gedachte
in haar hoofd ronddwarrelen en de prijsvraag van de ge-
meente Almere voor de Bouwexpo Tiny Housing in Al-
mere-Poort (bouwexpo-tinyhousing.nl) was voor Rocha
dé stimulans om haar gedachten te concretiseren. ‘We
hebben echt kleine woningen nodig in de steden. De
meeste mensen denken dan: maar waar? En toch, als je
door een stad loopt, zie je dat de infrastructuur vaak niet
optimaal wordt benut, dat er relatief veel ruimte verloren
gaat aan parkeerplaatsen én dat er nog braakliggende per-
celen zijn. De stad biedt dus nog steeds volop ruimte om
te verdichten, maar dan moeten we wel compacter bou-
wen.’
Twee parkeerplaatsen Slim Fit was voor Rocha een
zoektocht naar optimale benutting van de ruimte. ‘Daarbij
keek ik vooral naar de letterlijke voetafdruk. Deze mocht
niet groter zijn dan twee parkeerplaatsen. Op dat opper-
vlak wilde ik een volwaardig huis realiseren.’ Slim Fit vol-
doet daar ruim aan. Het oppervlak van twee parkeerplaat-
sen bedraagt 25 m2, terwijl dat van Rocha’s huis iets meer
dan 4 x 4 m meet. ‘Het uitdagendst was het huis te laten
voldoen aan de Bouwbesluit-eisen, omdat deze zijn geënt
op standaardwoningen. Daardoor werd de trap - uit kos-
tenoverweging wilde ik werken met standaardelementen
- uiteindelijk bepalend voor de buitenmaat van 4,07 x 4,07
m.’ Maar dat was niet de enige uitdaging. Ook qua con-
structie moest Slim Fit goed worden doorgerekend. ‘Zoals
hij hier in Almere staat, lijkt het een kleine uitkijktoren:
slank en hoog. Bovendien is de locatie windbelast. Voor
de stabiliteit moesten we heien en de wanden mochten
niet slanker dan 340 mm worden.’
Ruimtelijkheid Rocha’s wens was binnen en buiten op
elkaar te betrekken. ‘Om ruimtelijkheid te creëren, moet
je relaties met de omgeving aangaan. Op de begane grond
geven schuifdeuren toegang tot de tuin, terwijl de woon-
kamer op de eerste verdieping grote ramen vanaf de vloer
heeft, waardoor er geen visuele obstakels zijn.’ Hout was
z o e k t o c h t n a a r o p t i m a l e b e n u t -
t i n g v a n d e r u i m t e ■■■
Tiny-A. Klein bouwen is relatief duur. Een scharnierkap is dan een
relatief goedkoop onderdeel.
foto
’s +
tek
enin
g:
da
f-a
rch
itec
ten
ro
tter
da
m
Door de volledig glazen pui stroomt het licht naar
binnen tot aan de andere kant van de woning.
In een tiny house neemt een trap veel ruimte in. Oplossing: een lad-
derachtige molenaarstrap. Hij volgt de dakhellingshoek (68°) en is
verwerkt in de ruimtescheidende kast van betonplex.
Exploded view.
het
ho
ut
bla
d
37
jun
i 20
18
SLIM FIT Locatie: Alseïdenstraat, Almere-Poort Opdrachtgever: Elements Interactive Almere (elements.nl)
Ontwerp: ANA ROCHA architecture Den Haag (anarocha.nl) Aannemer, interieurbouwer: Goedhart Bouw
Almere (goedhartbouw.nl) Constructeur: ATKO advies en engineering Rotterdam (atko.nl); Meijer & Joustra
Heerenveen (imj.nl) Bruto vloeroppervlak: 50 m2 Bouwperiode: September 2017 - januari 2018 Bouwkosten:
€ 120.000,-, incl. installaties en interieur
TINY-A Locatie: Alseïdenstraat 4, Almere-Poort Opdrachtgever, ontwerp: DaF-architecten Rotterdam (dafar-
chitecten.nl) Aannemer: Goedhart Bouw Almere (goedhartbouw.nl) Constructeur: Atko advies en engineering
Rotterdam (atko.nl) FirmoWood: Houtverwerkingsindustrie Fransen Deurne (fransen-deurne.nl; firmowood.
nl) Wanden en dakplaten: Unilin Oisterwijk (unilininsulation.nl) Kozijnen: Timmerfabriek Hardeman Lunteren
(whardeman.nl) Bruto vloeroppervlak: 50 m2 Bouwperiode: September 2017 - december 2017 Bouwkosten:
€ 115.000,-, incl. installaties en interieur
lijk van de panelen de sfeer van het huis bepaalt, wilde ik
een triplex afwerking in plaats van standaard wit geplasti-
ficeerde spaanplaat.’ Dit triplex is vervolgens gezeept, zo-
dat de wanden vuilafstotend zijn. Ook is het gebruikt voor
de brede plint waarin alle installaties zijn verwerkt. ‘Het
leidingwerk in de elementen doen, is lastig. Daarom is dit
een mooie oplossing die optisch niet stoort.’ Vanaf de
plint gaan de leidingen naar de meterkast en de verdie-
pingsvloer waarin de elektra- en waterleidingen en lucht-
behandelingskanalen zijn opgenomen.
Molenbouwtechniek Behalve de energetische eisen
vormden ook de afmetingen van de woning bij Bakker
een uitdaging. ‘Ook mij kostte de trap hoofdbrekens. De
Bouwbesluit-eisen zijn behoorlijk streng. Het moet steeds
veiliger in huis en in het verlengde daarvan wordt de trap
steeds luier. Bovendien neemt hij in zo’n klein huis relatief
veel ruimte in.’ De architect kon echter een beroep doen
op kennis die hij jaren geleden vergaarde bij de recon-
structie van een uitkijktoren op de Zaanse Schans. ‘De
molenbouwtechniek vormde daar de basis en zo raakte ik
bekend met de ladderachtige molenaarstrap, waarbij je
maar één voet op een tree zet.’ Bij Tiny-A volgt de trap de
hoek van de dakhelling (68°) en is verwerkt in de ruimte-
scheidende kast van betonplex. •
k a t j a v a n r o o s m a l e n
huis te creëren,’ zegt Bakker eerlijk. ‘Maar gaandeweg
verlegde ik mijn grenzen en heb ik enorm veel geleerd.
Bijvoorbeeld om epc-berekeningen te optimaliseren. Nor-
maal besteedde ik dit altijd uit, maar voor zo’n kleine wo-
ning moet je steeds op zoek naar de juiste oplossingen,
daardoor was ik min of meer gedwongen het zelf op me
te nemen.’
Speels element Wie Tiny-A betreedt, wordt verrast
door de ruimte. Je komt binnen via de keuken. Deze heeft
een normale maatvoering met twee aanrechtbladen van
1,80 m. Maar het oog van de bezoeker wordt met name
naar de woonkamer getrokken. Door de volledig glazen
pui aan de achterzijde stroomt het licht naar binnen tot
aan de andere kant van de woning. Dit vergroot niet al-
leen het huis optisch, maar geeft ook een gevoel van vrij-
heid, doordat vanuit ieder deel van het huis zicht is op de
omgeving. Opvallend zijn daarnaast de hanenbalken, die
extra dieptewerking geven. Bakker: ‘De langst leverbare
dakplaat bepaalde de hoogte van het huis. Er zat echter te
veel speling in de platen om een bouwvergunning te krij-
gen, daarom zijn er hanenbalken geplaatst. Deze zorgen
net als de verdiepingsvloer voor extra stabiliteit. Eerst
vond ik dat ontsierend, maar kijkers zien dat heel anders.
Zij vinden het een speels element met mogelijkheden, bij-
voorbeeld om een hoogslaper te creëren.’
Mooie oplossing Was bij Slim Fit de trap beslissend
voor de afmetingen, bij Tiny-A bepaalde het dak de
grootte. Bakker: ‘Klein bouwen is relatief duur. Een dak
is dan een relatief goedkoop onderdeel. Wij kozen voor
Unilin-scharnierkappen met de maximale lengte van
8.200 mm. De kap is in één dag geplaatst. Daarnaast le-
verde het bedrijf de SIPs-sandwichpanelen (Structural In-
sulated Panel system, red.), binnenwanden en vloeren,
zodat alles goed op elkaar is afgestemd.’ Het enige waar
hij nog wel mee zat was de aankleding. ‘Omdat het uiter-
CO2 -VOETAFDRUK
In SlimFit en Tiny-A is onder andere 28,8 m3 hout toe-
gepast (Slim Fit: 8,4 m3 vuren en 2,4 m3 Stellac ayous
(abachi); Tiny-A: 18 m3 vuren). Dit betekent een CO2
-vastlegging van 16.895 kg. Het compenseert de uitlaat-
gassen van een middenklassenauto over 141.982 km of
het jaarlijks elektragebruik van 16,5 huishouden.