veilige zorg bij psychische en ......vreemd, apart of excentriek. ze stellen zich afzijdig van...

Mirella

Steenbeek

2016

VEILIGE ZORG BIJ

PSYCHISCHE EN

GEDRAGSPROBLEMEN

We worden steeds ouder.

Steeds betere medische zorg.

“Doorgeslagen” in autonomie, zelfstandigheid

individualisering.

Verdwijnen van “zorgstaat”

MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN

Mirella Steenbeek 2016

Ontwikkelingsland Westers land

Babyboom

uitval:honger, oorlog, geëlimineerdInfectieziekten

DEMOGRAFIE

2,5 miljoen in 2009

3 miljoen nu

4,7 miljoen in 2040 (schatting) =25%Kerncijfers van de bevolkingsprognose, 2008 -2050

Centraal Bureau voor de Statistiek

50 % kans op multi-morbiditeit Dijk van et al, H&W 53, 2010

DEMOGRAFIE: AANTAL 65+


Derde levensfase : circa 60-75 jaar

Relatief welvarende groep. Grote diversiteit problematiek.

Autonoom. Gezond

Vierde levensfase: vanaf circa 75 jaar

Homogener: verliezen (naasten, vitaliteit, gezondheid).

Rolveranderingen/ overgangsmomenten

Problemen worden door de omgeving gesignaleerd.

Verlies van oude copingstrategieën.

Toenemende zorgafhankelijkheid



DERDE LEVENSFASE


VIERDE LEVENSFASE

Vierde levensfase:

vanaf circa 75 jaar

Homogenere groep: veel verliezen

(naasten, vitaliteit, gezondheid).

Rolveranderingen/ overgangsmomenten

Problemen worden door de omgeving

gesignaleerd.

Verlies van oude copingstrategieën.

Toenemende zorgafhankelijkheid

Autonomie

Zelf organiseren.

In vrije wil beslissen.

Geen vanzelfsprekende steun van familie

Krimpen intramurale zorgvoorzieningen.

Wijkverpleegkundige centraal.

ZORG IN NEDERLAND



HET IDEAAL

Oudere met een complex ziektebeeld

t.g.v. een veelvoud aan stoornissen in

lichamelijke of geestelijke functies,

uiteenlopende ziekten, en/of een

ontregelde sociale situatie.

Eulderink, Heeren, Knook en Ligthart,2008

DE GERIATRISCHE PATIËNT


Kwetsbaarheid bij ouderen is:

een proces van het opeenstapelen van lichamelijke,

psychische en/of sociale tekorten in het

functioneren

dat de kans vergroot op negatieve

gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen,

opname, overlijden)

Sociaal Cultureel Planbureau, 2011

DEFINITIE KWETSBAARHEID

FRAILTY


Autonomie

Zelf organiseren.

In vrije wil beslissen.

Geen vanzelfsprekende steun van familie

Krimpen intramurale zorgvoorzieningen.

Wijkverpleegkundige centraal.

ZORG IN NEDERLAND


Figuur 1: Percentage personen met psychische klachten

(gemeten met de MHI-5), per leeftijdscategorie in 2007,

gewogen naar de Nederlandse bevolking (Bron: CBS, POLS,

gezondheid en welzijn ).


http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/functioneren-en-kwaliteit-van-leven/psychisch-functioneren/psychisch-fuctioneren-volwassenen/hoeveel-mensen-hebben-psychische-klachten/#definition_238

http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/functioneren-en-kwaliteit-van-leven/psychisch-functioneren/psychisch-fuctioneren-volwassenen/hoeveel-mensen-hebben-psychische-klachten/#definition_7

http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/functioneren-en-kwaliteit-van-leven/psychisch-functioneren/psychisch-fuctioneren-volwassenen/hoeveel-mensen-hebben-psychische-klachten/#reference_4492

Prevalentie dementiesyndroom (Eulderink)

van alle 60+ is gemiddeld 6.8% dement verreweg de meesten wonen zelfstandig!

DEMENTIE

leeftijd %

65 - 69 1 - 2

70 - 79 5 - 10

80 - 89 10 - 20

90 jaar en ouder 30 - 40


B i j l e . a . ( 1 9 9 8 ) , B e e k m a n e . a . ( 1 9 9 5 ) ,

LADIS (2010)

daarnaast vaak s laapstoornissen

mult ip le funct iestoornissen

en toegenomen kwetsbaarheid b i j angststoornis

PSYCHISCH (NIET ORGANISCH)

55-84 jaar

%

psychose 1.5 (10% na 50 jr)

depressie 14.9

angststoornissen 10.2

Verslaving alcohol 20%

toename in 10 jr. =130%


Gecompliceerd

Ingewikkeld

Moeilijk

Samengesteld

Lastig, storend, gevaarlijk

COMPLEX GEDRAG

VANUIT PSYCHIATRISCH

PERSPECTIEF

Gedrag wordt opgevat als een poging om

over de eigen situatie controle te houden, waarbij

gestreefd wordt naar een evenwicht tussen enerzijds

de eigen gevoelens en beleving en anderzijds de

informatie uit de omgeving.

Bij het ontstaan van probleemgedrag spelen zowel

factoren bij de patiënt als bij de omgeving een rol.

Verenso 2008

PROBLEEMGEDRAG


Agitatie ( motorisch, verbaal, vocaal )

Agressie (verbaal, handelend )

Gewelddadig gedrag

Automutilatie

Negativisme

Gerichte afweer of verzet, tegenwerken bij de verzorging

(alle) hulp afwijzen, medicatie en voeding

weigeren, altijd klagen, nergens tevreden over zijn, altijd

kritiek hebben

WAARGENOMEN PROBLEEMGEDRAG


Omkering van het dag- en nachtritme

Slaapprobleem

Claimend gedrag

Prikkelbaarheid

Ontremming

Apathie

Initiatiefloos gedrag

Overmatig oninvoelbaar huilen of lachen


WAARGENOMEN PROBLEEMGEDRAG (2)

1. Somatiek

2. Neuropsychiatrische problemen

3. Psychische problemen

4. Systemische problemen


ANALYSE

1.Is de patiënt ziek?

Infectie?

Diabetes?

Blaasretentie?

Pijn?

neurologisch? TIA/CVA

Medicatieveranderingen


ANALYSE SOMATIEK

Dementie/cognitieve problemen

Delier

Psychose

Angst

Depressie

Persoonlijkheid

2.ANALYSE:

ONDERLIGGENDE (NEURO)PSYCHIATRISCHE

PROBLEMEN


Hoe kan ik dit herkennen in mijn dagelijks werk?

Zelfverwaarlozing.

(zelfzorg/voeding/ financiën)

Kan instructies niet opvolgen.

Vooral recente geheugen.

Steeds dezelfde vragen stellen.

Elke keer zelfde verhaal vertellen.

Angstig/achterdochtig.

Karakter veranderingen.

Rigide, steeds zoekend naar controle.

Elke verandering wordt tegengehouden.

Geen besef van de problemen bij patiënt zelf.

DEMENTIE/ COGNITIEVE

PROBLEMEN


Hoe herken ik dit ?

Plotseling ontstaan

Achterdocht

Waanideeën

Hallucineren: zien van beestjes/mensen

Terugtrekken. Angst.

Delier; sterk wisselend beeld. Wisselende stemmingen. Dag-nacht verstoord.

Als je dit vermoedt: overleg altijd met de arts

PSYCHOSE OF DELIER


“Het gebruik van antipsychotica

gedurende drie maanden bij patiënten met dementie leidde slechts in 18% tot verbetering en in bijna de helft van de gevallen tot toename van het probleemgedrag “

(Kleijer e.a. 2009).


Meest voorkomend psychisch probleem bij

ouderen.

Huilen/verdrietige indruk

Terugtrekken. Minder actief.

Slecht slapen.

Veranderen eetlust.

Piekeren.

Vastzittende negatieve gedachten

doodswens

DEPRESSIE EN ANGST


Wanneer onze negatieve, starre trekjes ons

gaan tegenwerken en we ons niet meer

kunnen aanpassen aan de omgeving, spreken

we van persoonlijkheidsproblematiek.

Rouw, zorgafhankelijkheid, verlies van zinvolle

dagbesteding kan kwetsbaarheid openbaren.

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS


• Cluster A

Vreemd, apart of excentriek. Ze stel len zich afzi jdig van anderen op, leven

een geïsoleerd bestaan en hebben weinig behoef te aan contacten met

anderen. Binnen dit cluster onderscheiden we de paranoïde, schizoïde en

de schizotypische persoonli jkheidsstoornis.

• Cluster B

Opvallen door hun extraver te, soms zelfs dramatische gedrag. Het zi jn

mensen die in het middelpunt van de belangstel l ing (wil len) staan, en

gemakkeli jk de aandacht op zich vestigen. Ze houden van uitdagingen en

nieuwe ervaringen, en zoeken vaak de contacten met mensen op. Binnen

dit cluster onderscheiden we de borderl ine, de narcist ische, de theatrale,

en de antisociale persoonli jkheidsstoornis.

• Cluster C

Angstige, introver te, geremde en dwangmatige aanleg, maar wel behoef te

aan contact met en waardering door de omgeving. In dit cluster

onderscheiden we de ontwijkende, de afhankeli jke en de obsessief -

compulsieve persoonli jkheidsstoornis.

PERSOONLIJKHEID


Overbelaste mantelzorger

Uitputting zorgsysteem

Rolveranderingen worden niet verdragen

Toegankelijkheid van zorg

Risico op mishandeling wordt groter bij hogere belasting van

mantelzorger.

Meer dan 3 uur per week mantelzorg verlenen geeft gevoelens

van overbelasting ( Movisie)

SYSTEEMPROBLEMEN


Signalenkaart Signalen bij de zorgvrager

Signalen bij de mantelzorger

Snauwen, commanderen, gebrek aan kennis, staat er alleen

voor

Overige signalen

Huis is verwaarloosd, weigeren van hulp

Steunpunt Mantelzorg in de regio

ONTSPOORDE MANTELZORGER


Er is sprake van multimorbiditeit .

Onderscheid tussen diverse psychische en lichamelijke

stoornissen en zorgafhankelijkheid is in de praktijk niet goed

meer te maken.

Voorbeelden:

Pijn en depressie

Cognitieve problemen met angst

Rouw en persoonlijkheidsstoornis/ probleem

Zorgafhankelijkheid bij cluster A persoonlijkheid

DE REALITEIT


Agitatie

Agressie

Gewelddadig gedrag

automuti latie

Negativisme

Gerichte afweer of verzet, tegenwerken bi j de verzorging

(situationeel) , (al le) hulp afwijzen, medicatie en voeding

weigeren, alt i jd klagen, nergens tevreden over zi jn, alt i jd

krit iek hebben

Omkering van het dag- en nachtritme

Slaapprobleem

Claimend gedrag

Prikkelbaarheid

Ontremming

Apathie

Init iatiefloos gedrag

Overmatig oninvoelbaar hui len of lachen

WAARGENOMEN PROBLEEMGEDRAG

GEZAMENLIJK OMSCHRIJVEN


Veranderen van de omgang met elkaar (interactiepatronen).

Het veranderen van de manier waarop tegen het probleem wordt

aangekeken (betekenisgeving).

Zoeken naar de veerkracht van een systeem en stimuleren

cliënten en omgeving bij het zoeken naar eigen oplossingen.

Psychotherapeutisch:

De rol van intergenerationele familieverbanden.

Het gaat om kleine veranderingen en acceptatie van de relatie

zoals die is. Terug naar verbinding. Samen kunnen rouwen.


SYSTEMISCHE BENADERING

Gezamenlijk probleem definiëren en doelen stellen (met alle

hulpverleners en mantelzorgers samen).

Gevaar inschatten?

Autonomie? Wilsbekwaamheid?

Belasting mantelzorger?

Woonsituatie nog haalbaar?

Het blijf t altijd “Zorg op maat”


BEHANDELING/BEGELEIDING

Mirella steenbeek 2015

KETENZORG IS NIET

FUNCTIONEEL EN

VERSPILT GELD EN TIJD.


C. NETWERK

Me

Medisch contact maart 2015, Beter zorgen bij coma op de IC


Psychische/gedragsproblemen zi jn geen uitzondering en zi jn onderdeel van proces van ouder worden

Psychische en gedragsproblemen kunnen best geanalyseerd worden vanuit “ frailty” model.

Zorgaanbod moet georganiseerd worden vanuit frailty model

Een gedragsprobleem bestaat alt i jd binnen een sociale context en moet ook zodanig worden behandeld.

Samenwerking is noodzakeli jk! Psychiatrische kennis en ondersteuning is hierbij wenselijk

TOT SLOT


veilige zorg bij psychische en ......vreemd, apart of excentriek. ze stellen zich afzijdig van...

Documents