verandering van tijdperken: kantelt de agribusiness mee?
DESCRIPTION
Hoorn, 29 november 2013TRANSCRIPT
![Page 1: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/1.jpg)
Verandering van Tijdperken:kantelt de Agribusiness mee?
Jan Rotmans
Hoorn, 29-11-2013
www.twitter.com/janrotmans
![Page 2: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/2.jpg)
We leven niet in tijdperk van verandering
maar in een verandering van tijdperk
![Page 3: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/3.jpg)
Kantelperiode
periode waarin heel veel tegelijk verandert
is zeldzaamheid in de geschiedenis
voorbeeld: eind 19de eeuw
moderniseringsproces fundament Nederland
onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw
![Page 4: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/4.jpg)
Unieke Kanteling
1. weefsel van de samenleving verandert
2. structuur van de economie verandert
3. disruptieve technologische doorbraken
![Page 5: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/5.jpg)
Indicaties voor Kantelperiode
-collectief unheimisch gevoel dat verandering in lucht hangt
-chaos door turbulentie, instabiliteit en onzekerheid
-enorme dynamiek van onderop, nieuwe macht van onderop
-geen duidelijke richting, weinig inzicht en overzicht
-creatieve mensen breken door het systeem heen
-steeds meer conflicten tussen bestaande en nieuwe orde
![Page 6: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/6.jpg)
25 jaar
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
25 jaar
Transitie naar Samenleving 3.0
Horizontaal
Decentraal
Bottom-upKa
ntel
perio
de Verticaal
Centraal
Top-down
Tijd
O
pbou
w va
n du
urza
me
sam
enle
ving
We zitten hier
![Page 7: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/7.jpg)
Kantelfase
energiebedrijven vallen om
massale ontslagen in thuiszorg
welzijnsorganisaties verdwijnen
bouwbedrijven saneren op grote schaal
![Page 8: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/8.jpg)
“ tempo waarin Europa windmolenparken
en zonnepanelen installeert, moet worden
vertraagd. De situatie is onhoudbaar ”
Gérard Mestrallet, CEO GDF/Suez
![Page 9: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/9.jpg)
Samenleving 3.0
do it ourselves society
samenleving van onderop
participatiesamenleving
burgerkracht sociaal doe het zelven
![Page 10: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/10.jpg)
Evolutionaire Revolutie
silo’s worden afgebroken
nieuwe instituties ontstaan
mensen breken door structuren heen
![Page 11: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/11.jpg)
Sluipende Revolutie
creatieve, innovatieve burgers breken uit systeem
commerciële grootbedrijven van de markt
bureaucratische grootbedrijven van de staat
beweging van onderop vanuit passie en inspiratie
glocalisering
![Page 12: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/12.jpg)
Waar zien we die verandering?
energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam
welzijn van zorgen voor naar zorgen dat
bouw van aanbod & product naar vraag & dienst
zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht
![Page 13: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/13.jpg)
Economie 3.0
![Page 14: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/14.jpg)
Crisis is Systemisch
crisis diep geworteld in ons economisch systeem
we lossen de echte oorzaak van crisis niet op
crisis keert in andere gedaante terug
ecologische crises zijn echte crises
![Page 15: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/16.jpg)
Grondstoffen Crisis
tijd van makkelijk winbare grondstoffen is over
17 kritische aardmetalen worden schaarsscandium, neodymium, dysprosium, gadolinium, lanthanum
windmolens, elektrische auto’s, smartphones, zonnecellen
verwachte groei van deze metalen is > 1000%
hergebruiken van bestaande grondstoffen
![Page 17: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/17.jpg)
Voordeel van het Nadeel
terug naar de kern op moderne manier
nieuwe soberheid
eruptie aan creativiteit en innovatie
menselijke schaal
![Page 18: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/18.jpg)
Economie 3.0
CO2-arm
biobased kleinschalig
circulair
maatwerk bottom-up
nieuwe maakindustrie
![Page 19: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/19.jpg)
Groene Economie
1. schoon en veilig schone producten, materialen en energie
2. circulair afval als grondstof voor nieuw producten: sluiten kringlopen
3. ‘bio-based’ groene grondstoffen als basis: planten & rest producten
![Page 20: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/20.jpg)
mondiale economie rondom ‘clean tech industry’
snelst groeiende industrie ter wereld
2012: 300 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2011)
China 60 miljard Duitsland 45 miljardAmerika 40 miljardItalië 17 miljard
Nederland 2.5 miljard
Groene Economie is ‘booming’
![Page 21: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/21.jpg)
snijdt dwars door (top)sectoren heen
nu nog 2-4% van de totale economie
in 2025 11 - 21% bij 15% groei per jaar
in 2030 22 - 43% bij 15% groei per jaar
Groene Economie in Nederland
![Page 22: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/22.jpg)
Kiemen van Bio-Economie
![Page 23: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/24.jpg)
http://www.agro-chemie.nl/assets/sites/3/Green-Chemistry-Campus-2.jpg
![Page 25: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/25.jpg)
Green Chemistry Campus
pearl of the biobased economy
campus created by petrochemical company SABIC
SABIC opens their laboratories for entrepreneurs
results in biobased radical innovations
biopolymers, biobased building materials, bio natural colours
![Page 26: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/27.jpg)
maakt papier van oud papier
C2C deels doorgevoerd
is duurzame koploper en in 2020 energieneutraal
wil pad inslaan van circulaire economie
papier van gras uit de regio [miscanthus]
kan groeien op mijnheuvels in Limburg
Van Houtum
![Page 28: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/29.jpg)
nieuwe industriële revolutie
digitale revolutie in de maakindustrie
fundamentele verandering van:
hoe wij dingen maken en vooral wie het maakt
álles kan op een pc worden gemaakt!
iedereen wordt producent
Nieuwe Maakindustrie
![Page 30: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/31.jpg)
prosument: nieuwe macht, digitaal georganiseerd
prosument: wordt ontwerper, bouwer, fabrikant
prosument: maakt eigen huis, kleding, voedsel
van consument tot prosument tot fabricent
Consumenten worden Fabricenten
![Page 32: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/32.jpg)
Wat betekent dit voor de agribusiness?
![Page 33: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/33.jpg)
agribusiness wordt grondstoffen producent
voor de biobased economie
chemicaliën, materialen en energie
Agribusiness en Bio-economie
![Page 34: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/34.jpg)
incrementele innovatie: dingen slimmer doen
proces innovatie: dingen efficiënter doen
radicale innovatie: dingen anders doen
Radicale Innovatie
![Page 35: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/35.jpg)
Waanzin: steeds hetzelfde blijven doen en toch betere resultaten verwachten
Einstein
![Page 36: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/37.jpg)
cross-overs nodig tussen:
- verschillende sectoren
- verschillende bedrijven
- verschillende mensen
- verschillende producten
Kruisbestuivingen Nodig
![Page 38: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/38.jpg)
mensen die nieuwe paden verkennen
mensen die ‘out-of-the box’ denken
mensen die ongewoon doen
Koplopers & Kantelaars
![Page 39: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/39.jpg)
w
Conclusie
![Page 40: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/40.jpg)
economie ontwikkelen rondom zilte landbouw
– 125.000 ha landbouw in Nederland verzilt in 10-20 jaar– maakt gebruik van zouttolerante planten– traditionele en nieuwe (biologische) gewassen– duurzame, rendabele landbouw met zout kwelwater
zeeaster, zeekraal, zeekoolzilte bloembollenteeltcombinatie viskweek en zilte gewassen
Zilte Landbouw
![Page 41: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/42.jpg)
w
Conclusie
![Page 43: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/43.jpg)
w
Conclusie
![Page 44: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/44.jpg)
w
Conclusie
![Page 45: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/45.jpg)
Tuinen Achter de Duinen
verbinding tussen landbouw, lokale bevolking & Randstad
Duurzame voeding:
lokaal geproduceerdgezond
milieuvriendelijk geteeldlekker!
![Page 46: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/46.jpg)
![Page 47: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/47.jpg)
Vlas Economie
verf van lijnzaadolie van vlas
van glaswol naar vlaswol
![Page 48: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/48.jpg)
![Page 49: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/49.jpg)
![Page 50: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/50.jpg)
AIRPORTFARM/VLASTEELT
![Page 51: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/51.jpg)
-grote boerderijen: slimmer gebruiken van bestaande gewassen
aardappelen
-kleine proefboerderijen voor nieuwe gewassen
vlas, hennep, lupine
-kassencomplexen voor hoogwaardige gewassen
medicinale stoffen
-zeeboerderijen voor algen en zeewier
-
Boeren en Chemici
![Page 52: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/52.jpg)
Waarom niet samenwerken?
elkaars reststromen gebruiken
elkaars energie en ruimte gebruiken
eendekroost als koeievoer gebruiken
Glastuinbouw en Melkveehouderij
![Page 53: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/53.jpg)
Hoe kunnen we de transitie versnellen?
![Page 54: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/54.jpg)
silo’s zitten transitie in de weg
Agriboard NHN vormt regime
LTO NNH vormt regime
bestuurlijke spaghetti
we vragen een kalkoen om zichzelf te slachten
Breek oude instituties af
![Page 55: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/55.jpg)
regio is versnipperd
wordt te weinig samengewerkt
regionale samenwerking noodzakelijk
grote en kleine verhalen koppelen
Verbinden = Versnellen
![Page 56: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/56.jpg)
niches hebben meer ruimte nodig
mentale, organisatorische, juridische ruimte
hybride combinaties zijn nodig
kleine en grote bedrijven
dwars door sectoren heen
Ruimte voor Radicale Innovatie
![Page 57: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/57.jpg)
10 boeren met 10 chemische ingenieurs
10 glastuinbouwers met 10 melkveehouders
10 voedingsdeskundigen met 10 boeren
10 energiedeskundigen met 10 ruimte-experts
Radicale Experimenten
![Page 58: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/58.jpg)
groot denken, klein doen
Noord Noord-Holland heeft unieke potentie
Grootste Groene Apotheker in Wereld
Groot Verhaal
![Page 59: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/59.jpg)
stimuleren van nieuwe combinaties
grote bedrijven en kleine bedrijven
cross-sectorale samenwerking
ruimte bieden voor radicale innovatie
friskijkers, dwarsdenkers en kantelaars
Faciliterende Overheid
![Page 60: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/60.jpg)
friskijker, dwarsdenker
‘we drinken teveel papegaaiesap’
w
Jacques Dekker
![Page 61: Verandering van Tijdperken: kantelt de Agribusiness mee?](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022070315/55559f9fd8b42a8e1f8b51a5/html5/thumbnails/61.jpg)
Ode aan Friskijkers en Dwarsdenkers
“ Op degenen die het anders zien. Die niet gek zijn op regeltjes en
geen respect hebben voor de stand van zaken. Je kunt ze napraten,
tegenspreken, ophemelen of omlaaghalen. Het enige wat je niet
kunt is om ze heen. Want zij versnellen transities en brengen
Nederland verder. En waar sommige mensen malloten zien, zien wij
genieën. Omdat de mensen die gek genoeg zijn om te denken dat
ze de wereld kunnen veranderen, degenen zijn die het doen. ”