verlichte boerderijenroute bodegraven-reeuwijk - 2011
DESCRIPTION
Elk jaar worden 's winters in Zuid-Holland Verlichte boerderijenroutes door de Boerderijenstichting georganiseerd. Dan kunnen mensen 's avonds langs verlichte karakteristieke boerderijen (en kerken e.d.) rijden, en ook een aantal bezoeken en bezichtigen. Deze in Bodegraven-Reeuwijk was ter gelegenheid van de fusie van beide gemeenten en was deels in hun vroegere grensgebied..TRANSCRIPT
![Page 1: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/1.jpg)
Verlichte Boerderijenroute 2011 – Bodegraven-Reeuwijk
Het Veen in!Landschap en ontwikkeling door de tijd
9 maart 2011Sophie Visser
Digitaallandschap.wordpress.com
![Page 2: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/2.jpg)
Programma
Deel I – Landschap, geschiedenis en ontwikkeling
Pauze
Deel II – Heden en verleden langs de route
Vragen/afsluiting
![Page 3: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/3.jpg)
Het begint altijd met de ondergrond ……………….. (ca. 1970)
Diepere ondergrond
-Pleistocene zand : tot 10.000 vC (12-15 m diep) -Hollandveen : vanaf 2400 vC-zeeklei (tot Enkele Wiericke) : tot 1000 vC
(Zandige) klei
veen
Geomorfologische kaart ca. 1970
![Page 4: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/4.jpg)
Ontginningen tot ca. 1150: vanuit de rivieren
‘De Burcht’
Oude Bodegrave
Bekenes
![Page 5: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/5.jpg)
(Bechert & Willems, 1997, De Romeinse rijksgrens, p 90)
In de Romeinse tijd
Bodegraven
Zwammerdam
Situatieca. 1900
Geomorfologischekaart ca. 1970
![Page 6: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/6.jpg)
Principe van veenontginningen
Ontginning langs veenriviertje
- rechts: ontginning - links : broekbos
Veen: planten met water
-ontwatering => stevigheid-kavels ca. 1250 x 114 meter-later meer sloten!
(Chr. De Bont, Vergeten land, 2009)
![Page 7: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/7.jpg)
Ca. 1300: het hele gebied ontgonnen
Ontginningen 1220-1300:
(1) Van randen naar midden:vorm rivier ‘op afstand’
(2) Restontginningen
LandZij Veen(weide)gebied in continue verandering Veenweideconvenant 12-2-2010
![Page 8: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/8.jpg)
6+7: Restontginningen De Wijk en Korte Wijk
![Page 9: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/9.jpg)
Waar was bebouwing, waar niet? (1)
Oude boerderijlinten:-volgende ontginningslinten-volgen rivier op afstandje-Langs één kant van de weg
ZuidkantOud Reeuwijkse weg
(2)
ZuidkantNieuwdorperweg
(4)
(1)
(3)
Oud Bodegraafseweg west (Zwammerdam)
Oud-Bodegraafse-weg oost (Bodegraven)
Gemeentegrens 1964-2011
‘Echte’ cope-diepte(ca. 1250 meter)
![Page 10: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/10.jpg)
Waar was bebouwing, waar niet? (2)
Als oud dubbellint:in twee richtingen ontginningen, bv.‘s Gravebroekseweg (Sluipwijk)
‘s Gravebroekseweg
(Reeuwijk)
(Sluipwijk)
Tempel
Tempel:
Boeren tot 1389 ‘onvrij’,ofwel ‘horigen’ van de heer (Van Brederode)
‘jachtslot’ ook daar?(vgl. ‘hofstelsel’)
-Gebonden aan de grond-Toestemming voor huwelijknodig + betaling ervoor
(Maatje, RR no. 3, p 44)
![Page 11: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/11.jpg)
Waar was bebouwing, waar niet? (3)
Jongere boerderijlinten:-na vervening en droogmaking-overkant oud boerderijlint
NoordkantOud Reeuwijkse weg,Nieuwdorperweg (vanaf 17e eeuw)
TempelVervening en Droogmaking(19e eeuw)
BroekveldenVervening en Droogmaking(ca. 1900)
![Page 12: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/12.jpg)
Waar was bebouwing, waar niet? (4)
Jonge boerderijlinten:-i.v.m. snel-/spoorwegen en/of -Ruilverkavelingen
J.C. Hoogendoornlaan(ca. 1960)
Parallelweg:i.v.m. Rijksweg A12(ca. 1940)
![Page 13: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/13.jpg)
Waar was bebouwing, waar niet? (5)
Geen boerderijen
-Verbindingen tussen linten-Evenwijdig aan kavels-(Overige) zij-/achterkaden
Raadhuisweg/Bodegraafsestraat(m.n. na 1900)
Reewal
![Page 14: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/14.jpg)
Grens Rijnland naar Bodegraven bij bouw sluis (1367)
De waterhuishouding: een voortdurende zorg (1)
Vanaf 1253 tot in loop 14e eeuw Vanaf periode 1330 - 1370
Breevaart!
![Page 15: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/15.jpg)
De waterhuishouding: een voortdurende zorg (2)
Sinds periode 1330 – 1370 Geleidelijk aan vanaf ca. 1460
![Page 16: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/16.jpg)
Kaart Rijnland 1647
Hoofdroutes noord-zuidover water en weg (1)
Over water
-14e eeuw - ca. 1835
-1835 – ca. 1935
![Page 17: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/17.jpg)
Reeuwijkse molens bij Oude Rijn 1605Vóór doortrekken Breevaart, bv. in 1647
Hoofdroutes over water - 14e eeuw - ca. 1835
![Page 18: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/18.jpg)
Na doortrekken Breevaart: in ca. 1900 Kaart Breevaart 1868
Hoofdroutes over water - 1835 – ca. 1935
![Page 19: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/19.jpg)
Kaart Rijnland 1647
Hoofdroutes noord-zuidover water en weg (2)
Over de weg
-13e eeuw - ca. 1835
-1594 – 19e eeuw+
-1835 – 1935+
Queldyck
Oostkade Breevaart
De Uit Wegh
Bloemendaalseweg
Goudse Rijpad (aangelegd)
Sporen van ‘De Uitweg’
![Page 20: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/20.jpg)
Tramweg 1882 - 1917
Paardentramweg ca. 1900
Hoofdroutes noord-zuid over water en weg (3)
![Page 21: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/21.jpg)
Plankaart ‘Tempel’ e.o. 1734 ca. 1900
Veenderijen + droogmakerijen (1)
- “Gecombineerde veenderij van Zwammerdam en Reeuwijk”- 1e plankaart 1734, moest af zijn in 1784, maar ……………….. - langzamer, slechtere turf, financiële problemen- definitieve goedkeuring voor droogmaking pas in 1874
![Page 22: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/22.jpg)
Schouw door Hoogheemraadschap Rijnland in 1869
Veenderijen + droogmakerijen (2)
“Gecombineerde veenderij van Zwammerdam en Reeuwijk” (vervolg)
![Page 23: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/23.jpg)
Veenderijen + droogmakerijen (3)
- Veenderij Middelburg - octrooi ervoor in 1802, droogmaken startte in 1861- maar: - ondeugdelijke kaden (‘elke eigenaar voor eigen deel’)
-financiële problemen (veel kwelwater!)
Plankaart Middelburg 1808
![Page 24: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/24.jpg)
West-ringdijk TempelenOost-ringdijk Middelburg gecombineerd
Dijkdoorbraken 1866, 1876, 1878, 1881
(dankzij kleilaag in ondergrond)
De ondergrond: slechter veen en onverwachte kleilaag …………….
![Page 25: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/25.jpg)
Plankaart 1809/1810 (1e uit 1795) ca. 1919 Zandwinning jr. ‘60/70 => Surfplas + Recreatiegebied Reeuwijkse Hout
Veenderijen + droogmakerijen (5)
-Veenderij Broekvelden / Vettenbroek - 1e plankaart 1795, definitieve in 1809/1810 - moeizaam: drassig, teveel klei in NW -1888 plan voor droogmaking, in 1891 droog -moeizaam: veel kwelwater, slappe grond, grond matig geschikt voor landbouw
![Page 26: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/26.jpg)
In elk ontginningsblok bewoning? Nee, maar vroeger wel in veel ….
Ontginning/ambacht
Aantal HoevenCa. 1300
WoningenKaartRijnland1615
Oud- en Nieuw-Gravekoop
30 landzaten (in 1326)
Ca. 7(deelsverplaatst)
‘Slancwijk’ (Lang Roggenbroek?)
27 huurders enkele
Elfhoeven(Platteweg)
22 halve hoeven, 28 pachters
4
Vergelijking telling 1300 met kaart 1615:
![Page 27: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/27.jpg)
Ambacht Aantal hoeven/ huur-ders
Ca. 1300
Gezins-hoofden
(belasting-betalers)
1369(1371)
Wonin-gen
1378
Wonin-gen
1477
Wonin-gen
1494
Woningen
1514
Woningen
1632 1672
Woningen
1732
Bodegraven 161 (99) 222 133 100 nieuwe
143 346
Middelburg 17 13 - 18 7 14
Reeuwijksamen
126
30- 43 ?? ?? 24 93 125Sluipwijk Min.
8020– 29 20 9 27 33 73 (114?)
Tempel 15 5 8Woerden 66 (120) 320 265 267 528 387Zwammer-dam
67 20-29 86 51 34 98 151
Grote schommelingen in woningen en inwoners!
![Page 28: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/28.jpg)
-Bodegraven 1367 sluis => scheepvaartvoorzieningen!-Woerden => 1371 omwalling, etc., 1372 stadsrechten
-Teruggang algemeen verschijnsel, maar ……..in oosten Rijnland >> in westen=> naar de steden (Woerden, Gouda)?
o.a. Grensgebied Holland-Utrecht!-Oorlogen Holland - Sticht ) -Hoekse en Kabeljauwse Twisten )-Invallen Hertog van Gelre )-Jonker Fransenoorlog )-Hertog van Gelre )
1345-13751417-14251477-14891500-1528
Kasteel Woerden (vanaf 1405)
Oorlog Holland-Sticht ca. 1375
Teruggang + veranderingen 1369 – 1378
![Page 29: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/29.jpg)
Pauze
![Page 30: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/30.jpg)
Pauze
Heden en verleden langs de route
![Page 31: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/31.jpg)
Oud Bodegraafseweg (1)
Oud Bodegraafseweg 89, Bodegraven (19e eeuw)
Ca. 1915 (sinds 1835 secundaire weg)
![Page 32: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/32.jpg)
Oud Bodegraafseweg 114, Bodegraven (20e eeuw) Huis Vrijenes in 1753
Boerderij Oud Bodegraafseweg 112
Oud Bodegraafseweg (2)
![Page 33: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/33.jpg)
Oudeweg en Broekvelden: turf, land, water ………. (1)
Turfwinning langs de Oudeweg ca. 1900
Dijkdoorbraak 1925
![Page 34: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/34.jpg)
Oudeweg en Broekvelden: turf, land, water ………. (2)
Ten tijde van plannen voor zandwinning en recreatie (1964)Museumboerderij erop?
Boerderij met zomerhuis ca. 1950
![Page 35: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/35.jpg)
Oud Reeuwijkseweg 15, Reeuwijk (ca. 1880)
Oud Reeuwijkseweg
Oud Reeuwijkseweg 29, Reeuwijk (ca. 1850)
Oud Reeuwijkseweg 12, Reeuwijk (1909)
![Page 36: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/36.jpg)
Uitstapje naar Tempel
Turf afgraven jaren ‘20/’30
ca. 1960
![Page 37: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/37.jpg)
Kerkweg: van de Oud Reeuwijkseweg naar Reeuwijk-Dorp
Nog steeds maar deels huizen …..
![Page 38: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/38.jpg)
Reeuwijk-Dorp (1)
Kruiskerk Reeuwijk 15e eeuw – 1871Protestants sinds de Reformatie
1871
![Page 39: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/39.jpg)
Reeuwijk-Dorp (2)
Dorpsweg, ca. 1930
RK kerk 1890,Vanaf 1913 ook klooster, school en gymzaal
![Page 40: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/40.jpg)
Reeuwijk-Dorp (3)
Reewal: om de hoek richting Bloemendaal, ca 1915
Kaagjesland (richting Middelburg en Boskoop) ca. 1925Rechts woningwetwoningen uit 1922
![Page 41: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/41.jpg)
Omgeving De Baars (Reeuwijk – Bloemendaal – Middelburg)Van 1594 – 19e eeuw op hoofdroute Gouda - Oude Rijn
Naar de Bloemendaalseweg Naar de Zwarteweg
Uitzicht over droogmakerijMiddelburg, naar de Middelburgseweg
![Page 42: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/42.jpg)
Middelburgseweg
Ca. 1900
18e eeuw (met ‘hoofdweg’)
Kerk bleef eerst katholiek:
-Klachten over ‘te grote vrijheid’ in godsdienstuitoefening
-martelaar in 1639: -nieuwe pastoor-in kerk overvallen door schout etc. (uit Gouda)“met woest geweld over de dijk naar Gouda gesleurd”,naar Den Haag vervoerd => gestorven
-Kerk werd ‘gereformatiseerd’ (bij Boskoop)
![Page 43: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/43.jpg)
Nieuwdorperweg
Van nabij de Raadhuisweg
![Page 44: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/44.jpg)
Raadhuisweg (1)
Bodegraafse straatweg bij de Reeuwijkse Brug, Ca. 1900(met trambaan – brug links heette Trambrug)
![Page 45: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/45.jpg)
Raadhuisweg (2)
Oud(st)e gemeentehuis 1918-1985 in ca. 1925(trambaan weg => gestopt in 1917!)
Arbeiderswoningen Raadhuisweg ca. 1925(12 woningen, gebouwd 1920-1923)
![Page 46: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/46.jpg)
Raadhuisweg (3) - Terug naar Bodegraven
Tol in de Straatweg bij de Oudeweg in 1923(tol van ca. 1835 – 1948)
![Page 47: Verlichte boerderijenroute Bodegraven-Reeuwijk - 2011](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052600/5584a153d8b42a0b5c8b465c/html5/thumbnails/47.jpg)
Bedankt voor uw aandacht!
Vragen?