Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 1 van 9

Niet alleen omdat het zaterdag, 13 oktober, 2018, de 55ste zomerdag van 2018 was, zal in de annalen

van IVN Rijn Waal deze dag memorabel zijn. Ook de groene oase, te midden waarvan het terras van

de Thornse molen bij Persingen lag, is die dag gegrift in ons geheugen. 15 IVN leden troffen elkaar

hier rond 11.30 aan een lange tafel, zo gepositioneerd dat we optimaal konden genieten van het

weidse uitzicht op

de stuwwal die

onze horizon

begrensde. Een

uitzicht dat niet

gehinderd werd

door bebouwing en

waarin we allemaal

beschenen werden

door een

vriendelijk-warme

zomerse herfstzon.

Met koffie, thee en

een uitgebreide

lunch erbij waren

de voorwaarden

wel heel uitnodigend voor een ongedwongen samenzijn waar we veel met elkaar konden uitwisselen

aan natuur en persoonlijke wederwaardigheden. Dat deden we dan ook volop met vele verhalen

waarbij niemand zich geroepen voelde om op zijn/haar stoel te blijven zitten zodat iedereen elkaar

wel zo’n beetje sprak.

Ook een biologerend

biologisch moment ontbrak

niet. Daar zorgde Frans

Mikx voor. Hij had een

uiterst bijzonder gestreept

nestzwammetje

meegebracht. Deze leeft als

saprofyt op hout. In de

nestjes bevinden zich

zilvergrijze eitjes, d.w.z.

sporenkapsels die t.z.t. door

de regendruppels worden

weggeslingerd. Ieder voor

zich had wel even nodig om

dit wonder te registreren.

Hoe heeft de natuur het zo bedacht!

Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 2 van 9

Zo vlogen de uren voorbij tot

Jeroen Helmer, verhalen

verteller, ons kwam ophalen voor

een drie uur durende struintocht

door de Millingerwaard. Hier

waren we naar toe gelokt onder

valse voorwendselen. Die valse

voorwendselen betroffen vooral

het grootste onderwerp van

gesprek van de tocht dat meestal

minder tot de verbeelding

spreekt, nl. poep!

Zijn eerste verhaal echter betrof de Millingerwaard en zijn ontstaansgeschiedenis. De Waal werd wel

zeer aan banden gelegd vanaf 1800 door het aanleggen van zomerkades. Bij hogere waterstanden

stroomde er slibrijk water

over die kades heen die dan

sedimenteerde in het hele

gebied. Hierdoor

verdwenen alle oude

riviergeulen en kwam er in

het hele gebied een dik

pakket klei te liggen. Het

ooibos wat hier op groeide

werd regelmatig gekapt

door boeren en burgerlui en

hierbij verdween ook

klinkhout. Met de

uitgebreide veeteelt en te

rijke bemesting die dat met

zich meebracht, de kribben, en de slechte kwaliteit van het rivierwater in de jaren vijftig en zestig

was de soortenrijkdom van het gebied gereduceerd tot de monocultuur van Engels raaigras.

Nu bij het nieuwe plan van aanpak werd de klei verwijderd en volgde men daarbij de reliëfrijke

ondergrond. De klei werd afgepeld als het ware. Hierdoor kwamen de oude geulen weer te

voorschijn. Dit was een van de belangrijkste factoren die naar een explosie van natuurontwikkeling

en soortenrijkdom leidde. De introductie van oerrunderen, Galloways, Konikpaarden en bevers die

hier het hele jaar rond lopen brengen de riviernatuur weer verder in een vergelijkbare staat zoals die

in de oertijd geweest moet zijn. De grazers spelen hierbij een essentiële rol, toen en nu, omdat ze

met andere roofdieren samen helpen het bos in toom te houden en voor open plekken zorgen.

Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 3 van 9

Ze geven het geheel daarbij een levendig mooi beeld. Hun vezelrijke uitwerpselen spelen bij de

totstandkoming van de riviernatuur en de soortenrijkdom een sleutelrol.

We banen ons een weg door onzichtbare paden overwoekerd met doornige strengen braam die ons

pootje proberen te lichten. Samen staan we vanzelf als ivn’ers regelmatig stil bij plantensoorten en

watervogels en buizerds, boomkruipers enz. Discussies ontspinnen zich. En worden ook als souvenirs

en wetenwaardigheden vastgelegd met de camera.

Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 4 van 9

Dit is het heimelijke onderwerp waar Jeroen dus vooral met veel passie en geestdrift over kan

verhalen: het rijke leven wat zich afspeelt in een essentieel onderdeel van de natuur, en dat zijn de

excrementen van al die grazers, poep dus!

Er blijken hele levensgemeenschappen te ontstaan in de koeienvlaaien van Galloways en latrines van

bijvoorbeeld Konikpaarden.

Het vernuft van de aanpassingen die

soorten insecten ontwikkelen als

gevolg van natuurlijke selectie, wordt

keer op keer geïllustreerd aan de hand

van prachtige uiteenzettingen van

Jeroen over hoe deze diverse

vliegsoorten zich tot hun slachtoffers

of aanranders hebben leren

verhouden. Je slachtoffer omkeren

zodat de gladde chitinelaag

makkelijker onder je wegglijdt

bijvoorbeeld. Met verrekijkers,

camera’s en loepen bewonderen we de schone schepsels die de poep doorwerken als een echt

Luilekkerland. Vogelsoorten eten de zaden die in de poep worden gevonden, dassen vinden ook veel

lekkers hier. Ook voor veel plantensoorten zijn de voedingsstoffen van de poep belangrijk voor hun

voortbestaan.

Door de antibiotica en ontwormingsmiddelen die het reguliere vee noodgedwongen inneemt, leggen

vele parasieten het loodje. Echter vele elementen van die middelen of juist gebrek aan die

verdwenen parasieten brengen de bodem ernstige schade toe. Dit wordt gelukkig nu wat meer

onderkend en hopelijk zullen boeren hierdoor hun methodes milieu- en natuurvriendelijker maken.

Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 5 van 9

We komen bij een verse

paardenhoop die nog

glimt. Dat is belangrijk

want dan is de stront

makkelijker te doorboren

door diverse soorten

vliegen die hier op leven.

De groene vleesvliegen

en spekvliegen kennen

we allemaal , al blijven ze

prachtig om te

aanschouwen. Maar

daarnaast zijn er vele

andere soorten mest-

kevers, veldmestkevers,

hoornmestkevers en mestzwemtorren. Mestzwemtorren kun je ook vaak in de koeienvlaaien van

Galloways vinden waar ze de poep perforeren, gaten maken waardoor er lucht wordt ingebracht en

dit dan weer toegang biedt aan andere soorten.

Strontvliegen blijken werkelijk prachtige beestjes te zijn. Ze eten zelf helemaal geen stront(!), maar

de vliegen die op de stront afkomen, zoals o.a. wenkvliegjes die hun vleugeltjes constant heen en

weer bewegen. Strontvliegen leggen ook weer hun eitjes op de mest, en de larven van die eitjes eten

ook al weer geen stront, maar larven van andere vliegjes en insecten.

Strontvliegje

De strontvlieg wordt

op zijn beurt door een

vliegendoder geprikt

en verdooft naar zijn

hol gesleurd waar hij

er een eitje op legt. De

strontvlieg dient dan

als voedsel voor de

larve die daar alras uit

het eitje verschijnt.

.

Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 6 van 9

Er is zoveel. Terwijl we richting de stranden en rivierduinen wandelen, komen we een grauwe

sprinkhaan tegen en een grijze spinnendoder die zijn prooi in een mooi hol lokt.

Grijze spinnen dode

Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 7 van 9

Onze Annelie is er gelukkig altijd

als de kippen bij als er een beestje

gevangen moet worden en daarna

wacht ze geduldig af, terwijl het

onderwerp over haar heen krioelt

tot je hem met de camera ook

gevangen hebt. Dank je wel

Annelie! Dit is dus de geel gevlekte

veldmestkever. Je zag ze veel

lopen

En dan vindt Annelie nog

een klein lieveheers-

beestje zonder vlekjes.

Onderzoek leert dat dit

best volwassen exemplaren

kunnen zijn, varianten van

tien- of zelfs 24-stippelige

lieveheersbeestjes.

Harm Alberts mag dit nog

eens komen uitleggen.

We bereiken de rivierduinen met alle pioniers en andere plantensoorten die hier voorkomen.

Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 8 van 9

Ondertussen werden vele mooie planten,

bloemen en hun bezoekers, bewonderd.

Liggende ganzerik (potentilla supina),

onmiskenbaar, goudzuring, cipreswolfsmelk,

moeraskruiskruid, korrelganzevoet, en kleine

vuurvlindertjes op boerenwormkruid.

Will Bemelmans laat ons nog eens

waterpeper proeven. De pepersmaak

blijft nog wel even in je mond hangen.

Dank je wel Will!

Alice leert eindelijk hoe een zwarte populier eruit

ziet met ruitvormig blad en soms toch nerfjes langs

de onderrand?

Wie weet hoe deze libel heet?

Verslag van het gidsenuitje op 13 oktober 2018 In Persingen en de Millingerwaard Opgesteld door Alice Kuijf

Pagina 9 van 9

Na een lange tocht komen we voldaan terug. Wat een mooi gebied is dit toch en wat heeft men hier

veel bewerkstelligt. En die poepverhalen, intrigerend waren ze, er gaat een hele wereld voor je open,

te veel soms om te onthouden, maar voor een boekje die al die verhoudingen en processen van al

die insecten op de vlaaien en bolussen nog eens omschrijft, houden we ons aanbevolen. En we

downloaden alvast de poep zoekkaart via Stichting Ark Natuurontwikkeling. Gratis en eventueel met

een donatie. Dank je wel Jeroen en Laetitia voor een prachtige dag! Alice Kuijf-Thijssen

PS Onze vereniging is toe aan verjonging. Onze nestor

wil graag jong geïnteresseerde natuurliefhebbers

verder informeren tijdens wandelingen. Kennen jullie

daarvan enigen? Stel je dan in verbinding met Frans

Mikx. Hij neemt ze graag bij gelegenheid het veld in.