vfrt (3)

5/13/2018 vfrt (3) - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/vfrt-3 1/20

130-111صفحات/ 1388بهار و تابستان/3شماره/دومسال/مجله توسعه و سرمايه

مؤثر مراتبي فازي در اولويت بندي عواملسلسلهكاربرد فرايند تحليل

بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران از ديگداه سهامداران

ميرغفوريحبيبسيددكتر

هللا

∗

∗∗ پور ميبديعليرضا رجبي

∗∗∗دكترداريوش فريد

:20/1/88تاريخ پذيرش:30/8/87تاريخ دريافت

چكيده

اببندي عوامل مؤثر بر ترجيح سرمايهاين ژپوهش به بررسي و اولويت خـتنا رد ناراذگ

ي مـ

ازي فـ

مراتبي

سلسله

تحليل

فرآيند

از

استفاده

با

بهادار

اوراق

بورس

در

ردازدسهام پـ.

ورس اوراقو ارزيابي نظر از بررسي ادبيات مرتبط با موضوعپس بـ ناسانشراك زا يخرب رمسئلهبهادار ،معيارهاي هـ دوس ،هدمع نارادماهس بيكرت ،دازآ روانش ماهس ،يگدنوشدقن

فاف وP/Eسهم ،نسبت شـ تا عـالطا رمتس مـ راش تـنا ،تعنص عون ،مهس ره يتاذ شزرا ،شخصهرعوامل مؤثر بر ترجيح مشتريان در انتخابترينبه عنوان مهمروند بازار مـ مهس

اختار تصميم له ئ مس .و تشريح شده است سـ ي بـتارم هلس لـس تروص هب حطس هس رد يريگ ت سـا ه تـفرت گرو صـ هر بـخ با خـتنا رازفا مرن زا هدافتسا اب ليلحت و هيزجت و هدش هداد.

دهد كه سرمايههاي ژپوهش نشان مييافته يـكأت نيرتشيب ناراذا گر د ر بـد نـور يا هـرايعم ،رازابناكماماهس يگدنوشدقنتبسن ،P/Eو ،EPSيم رارق دنهد.

∗و عضو هيأت علمي دانگشاه يزداستاديار ∗∗

) گرايش مالي( ارشناس ارشد مديريت و بازگراني ك ∗∗∗

استاديار و عضو هيأت علمي دانگشاه يزد



3شماره/مجله توسعه و سرمايه 112

JEL:G11, G19بنديطبقه

سبت امكانفرايند تحليل سلسله مراتبي فازي:،هاكليد واژه نـ ،دازآ روان شـ ماه سـ ،يگدنو شـدقن

P/Eشزرا ،مهس ره يتاذ.

مقدمه

اي گونـگاون توليـدي شركت بازار بورس مكاني است كه درآن سهام هـو يتامدـخ ،

مدت است كـه گذارى بلند ،سرمايهامتياز عمده اين بازار.شود گذاري داد و ستد ميسرمايه

خريداران اين سهام چنانجه. كنند ميتأمين ،سرمايه الزم راها از طريق فروش سهامشركت

مالكيت،و با فروش آن كنندمي ه به پول خود نياز داشته باشند ،سهام خود را در بازار عرض

گـذارى در بانـك از بـورس بـرخالف سپـرده.دهنـدرا از خود به خريدار جديد انتقال مـى

ت ،سود نقدى سهام و رشد قيمت آن آن متعددى بر خوردار است كه حداقلهاي بهره سـا.

مول نيـز مـش آنهـا گـذارى اصل سرمايه،در بورس عالوه بر سود دريافتى توسط سهامداران

مراتب بيشتر از سـود نقـدى سـاليانهشود كه در برخى موارد افزايش قيمت سهام بهتغيير مى

.است

غير علمي و سنتي به معامله سهام در بازار بورس اوراق بهادار به صورتمعموأل افراد

در جهت گسترش جوزياد ند و در نتيجه ضمن پذيرش ريسك كن مياقدام ،دوخ يارب در اطمينان نيزعدم روشن كساني.شوند ميمؤثر بازار ديگداه با سهام كه بازار به تر

معموأل روشمي ،دنرگن ار شورف و ديرخ ياهتروص هب يم حيجرت ينف و يملع دنهد.

نتايج. بر انتخاب سهام در اين راستا بوده استمؤثر بندي عواملهدف اين ژپوهش نيز رتبه

سرمايه گزينش انواع مختلف گذاران دتحقيق حاكي است كه در بورس اوراق بهادار ر

لحاظ مي متعددي را عوامل مهمسهام جمله از كه عوامليمي آنهاترين كنند به توان

بازارهم روند نسبتامكان،چون ،ماهس يگدنوشدقن P/E،EPSراشتنا صنعت و نوع ،

ق بهادار بايدهر چند در گزينش سهام در بورس اورا. كردمستمر اطالعات شفاف اشاره

وراي لحاظ عوامل و تحليل انتخاب كرد و مطالعه با را نظر مورد درتأثيرسهام گذار



... 113كاربرد فرايند تحليل سلسله مراتبي فازي در اولويت بندي عوامل مؤثر بر

چون كاگرزاران بورس گزينش سهام ،هر چند ماه يك بار با اشخاص داراي صالحيت هم

. كردهاي مورد اعتماد مشورت شركتو يا

گذاران گيرى سرمايه ميم بندي عوامل مؤثر بر تص موضوع اين تحقيق بررسى و اولويت

است بورس اوراق بهادار در سهام خريد مورد اين.در تصميمدر از منظور گيرى،جا

منطقى و ازانتخاب بهترين گزينه گزينهتمامترين است كليه ممكن ترينمناسب.هاي

گذارانتصميماتى كه سرمايه. ن است كه مبتنى بر معيارهاى مطلوب مربوطه باشداي تصميم

مىد سهام گزينش براي بهادار اوراق بورس سهم،ر هر سود مانند عواملى بر گيرند

مسئله. استمبتنى... ،نسبت قيمت به سود و)روند قيمت سهام( نقدشونگدي ،روند بازار اساسى در اين تحقيق درك اين مطلب است كه اهميت نسبى هر كدام از اين عوامل ،براى

شودال اصلي در اين تحقيق چنين مطرح مي ؤ به عبارت بهتر س ؛ گذاران گچونه استسرمايه

اولويت نظر سرمايهعوامل بندي كه از سرمايه بازار در انتخاب سهام گذاران در مهم در

ترين اهدافي كه در اين تحقيق مورد نظر بوده موارد ذيل از مهم. بورس به چه ترتيبي است

: قابل ذكر است نيز

در گزينش سهام در بازار سرمايهمؤثرترين عواملتعيين مهم-1

2-

عواملاولويت

مهمترين

اهميتتأثير بندي

لحاظ

به

گزينش

در

گذارفرايند تحليلروش از ژپوهش به اهدافرسيدن اصلي وسؤال براي پاسگخويي به

Fuzzy AHPسلسله مراتبي فازي . بهره گرفته شده است1

ژپ وهش و هچمنين معرفي عوامل مهم دردر ادامه پس از بررسي ادبيات مرتبط با

چنين روشو هم (AHP)فرايند تحليل سلسله مراتبيروشانتخاب اوراق بهادار به معرفي

بندي رتبه ،آوري اطالعاتهاي جمع بيان شيوه. پرداخته شده است Chang،توسعهتحليل

.دهدرا تشكيل مي مقاله نهاييساختار،ها و تشريح نتايج گزينه

1 Fuzzy Analytic Hierarchy Process




ت تحقيقادبيا

گذاران به عنوانچه در كشورهاى پيشرفته صنعتى و چه در ساير كشورها به سرمايه

گذاران در رونق بورسدر كشور ما نيز سرمايه.شوديكى از اجزاى مهم بورس گنريسته مي

شركت.دارند نقش بسزايى وگاذارى سهام و راستاى خصوصى سازى اقتصاد هاىدر

گذاران و عوامل مورد توجه سرمايه گذاران د نسبت به سرمايهدولتى ،دست اندركاران باي

. داشته باشندشناخت دقيقى

شود در حالى كه نتايجتر مىتر و پر مخاطرهتصميمات مالى مردم روز به روز پچييده

به مردم زنگدى شيوه بر تصميمات استاين مؤثر بسيار بازنشسگتى هگنام .وژيه

مستلزم كسب اطالعات بيشتر و شناخت بهتر نسبت،تره روشن گيري بهتر براي آيندتصميم

گزينش بهينه به منظوردر بازار سرمايه نيز.ها است گذار بر انتخاب گزينهتأثير به عوامل

تر از آن تشخيص اولويت و اهميت هر يك از گذار و مهمتأثيرانواع سهام شناخت عوامل

گذاران منطقا كنند كه سرمايههاي مالي فرض مي نظريه بيشتر.رسد آنها ضروري به نظر مي

گذاران هگنامسرمايه. كنندهاي مالي توجه ميانديشند و به نشانه به افزايش سرمايه خود مي

اوليه ه ب گذاريانتخاب سرمايه سرمايه،طور با را آن بازده هاي بالقوه گذاري ريسك و

كه سطح ريسكي كه سرمايه ضمن اين؛توانند صورت دهند كه مي كنند مقايسه ميدگيري

.دارد بسگتي آنهاهاي رواني گذاران حاضر به تحمل آن هستند ،به خصوصيات و وگژيي

تحقيقاتى در مورد روانشناسى مالى انجام دادند و به اين نكته ،رفيش و نيرفشهراشا

سرمايه تصميمات كه عامل كردند از است ممكن از گذاران داخلى رفتارى قبيلهاى

عامل و مانندخودشناسى خارجى رفتارى پبذيرد گذارىسرمايهروشهاى تأثير

.(Shefrin and shlieifer, 2000)رد ار ىقيقحت ،ديرماو يگژيو صوصخىسانشناور ىاه

سرمايه تصميممالى از بهتر فهم به كه داد انجام سرمايه گذاران مالى و گيرى گذاران

شد منجر مالى سرمايهولى بازارهاى رفتار به وى بخش مطالعات و هاى گذاران

وى معتقد است كه حلقه ارتباطى شديدى ميان انتخاب. پرداخته است كمتر گذارى رمايهس داردسرمايه وجود گذاران سرمايه رفتار و و سالمان(Wameryd, 2001). گذارى

،سكوكليوىمىلام بازارهاى كه بررسى، گويند براى توجهى قابل رفتارمحيط




رفتار سرمايه گذاراندر مورد كه تحقيقات اين دو بيشتر ضمن اين؛ گذاران استسرمايه

كنند كه سه بيكر و هاسلم ،بيان مى.(Solomon and Wilcox, 1999)انجام گرفته است

هاى متفاوتى گذاران برداشت و تعادل مالى در ميان سرمايهيندهعامل سود سهام ،انتظارات آ

اي و تفاوتدارد وگژيي ن از ناشى بيشتر سرمايهها وهاى جنسيت ،نس مانند گذاران

ترين وگژيى ،به نظر رگور ،مهم.(Baker and haslem, 1999)ست آنهاهاى روانىوگژيي

استمديريت مى روى ب .شركت تأكيد موضوع كيفيت كند اين كليد كه ،تيريدم

1997مان در سالفيشر و استات.(rogers, 1997) گران استشركت براى تحليلشناسايى

گبود منطقي نيست كه كه سرمايهي ريافتند به يم افرص سهام تشكيل سبد هگنام گذاران يم برايي اين مطلب مثل اين است كه گبو. كنندچون ريسك و بازده توجه ميعواملي هم

ژپوهش بهايندر.(Fisher & Statman, 1997)خريد ميوه تنها به قيمت آن توجه كنيم

عوامل بررسي تخصصي سوي سرمايهتأثيرتر از انتخاب سهام بر بورس گذار گذاران در

.اوراق بهادار و صرفا در حوزه عوامل مالي و سرمايه گذاري پرداخته شده است

ب پايان رجستة نمونه بررسي عوامل م نامه ژپوهش داخلي نيز بر ؤاي تحت عنوان ثر

بورسداران د گيري سهامتصميم ايراناوراقر بررسي ميزاناست بهادار آن به در كه ،

حوزهتأثير

در

مختلف

عواملي

و گذاري

رواني

،يسايس

،يداصتقا

هاي...

شده

پرداخته تأثير يشترين سياسي ،رواني ،اقتصادي و مالي به ترتيب ب عوامل ،بر اساس اين ژپوهش.است

در خصوص استفاده). 1384ژناد و نوبخت ،داييف ( گذاران دارند گيري سرمايهرا بر تصميم

عنوان اولويتايتوان به مقاله فازي نيز ميAHPاز هاي ارزيابي عملكرد بندي شاخص با

بههدف اين مطالعه توصيف روشي.اشاره نمود Fuzzy AHPنيروي انساني با استفاده از

شدههاي ارزيابي نيروي انساني تحت مح بندي شاخص اولويتمنظور يط فازي عنوان

تحليل سلسله مراتبي فازيروش بر اين اساس با استفاده از يك متدولوژي مبتني بر.است

اولويت شاخص به نيروي انساني هم بندي استعداد،هاي ارزيابي عملكرد هوش و چون

ابتكار و خالقيت و انعطاف پذيري پرداخته شده است ،راك رد تيدج و راكتشي پربهر)،ييايرث،هدازرديح و رفورين 1385.(




عوامل مهم در انتخاب اوراق بهادار

مي ساده طور گفت سرمايه به ريسكتوان ،راداهب قاروا يك ورقه خريد با گذار

مىمى دست به بازده و مى. آورد پذيرد مهم پس گفت درتوان كه عواملى ترين

و ري مؤثر گيرى براى خريد اوراق بهادار صميمت بازده ،تسا رياس سك آن در مقايسه با

گذارى استفرصت اوراقى را.هاى سرمايه ،راداهب قاروا نايم منطقى از گذار سرمايه

درانتخاب مى باشد و يا سود بيشترى داشته ،ىواسم كسير نتشاد تروص در كند كه

كند كه ريسك كمترى داشته باشد؛هاى مساوى ،اوراقى را انتخاب مىصورت داشتن بازده

در انتخاب سهام توسط سرمايه گزاراناما اين دو عامل را افرص رگا تسا يراگنا سادهن امر از ميان ا با مشاوره با چند تن از كارشناسان خبره و متخصص دليل به همين. بدانيممؤثر

با آنها بندي و به تجزيه و تحليل و اولويت، گذار ،عوامل ذيل را بگرزيدهتأثيرعوامل متعدد

تخصصي ذيل ازموارد.ايمز فرايند تحليل سلسله مراتبي در حالت فازي پرداختهاستفاده ا

:آن خواهيم پرداخت به كه در اين ژپوهشاست در انتخاب سهاممؤثرجمله عوامل سهم به معناي امكان فروش بگرة نقدشونگدي يا نقديگنيامكان: نقدشونگديامكان-1

،امكـانتر و با هزينه كمتري به فـروش رسـاند ريعهر چه سهامي را بتوان س .سريع آن است

. نقديگني آن بيشتر است

1سهام شناور آزاد-2 مقدار سهمي است كه انتظار ميسهام شناور آزاد: ،رد دور

قيمت مناسب ،آن را براي فروش ارائه گرفتنصورت در و آينده نزديك قابل معامله باشد

. كنندمي

تركيب بودنهاي مطلوبيكي دگير از معيار: تركيب سهامداران عمده-3 ،مهس

تعيين ،تركيب سهامداران.سهامداران آن است آن را واقع تركيب هيأت مديره در كه

هيأتيهايي كه اعضادر شركت. يا عمده باشدءتواند به نفع سهامداران جز مي ،كندمي

كه بيشتر در گرفته خاذ ممكن است تصميماتي ات ،مديره آن منتخب سهامداران عمده هستند

. نباشدءدار عمده باشد و در مواردي به نفع سهامدار جزراستاي اهداف سهام

1 Free Float




1سود هر سهم-4.اسـتيكي دگير از عوامل مهم برتري سهم ،ميزان سـودآوري آن:

ها متفاوت است ،ميزان سـودآوري از سوي شركت شدهتوجه به اينكه تعداد سهام منتشر با

.سنجند مي (EPS)بت سود هر سهمسهم را با نس هر

( كوتاه شده نسبتP/E:P/Eنسبت-5 2 Pتميقمهس(هب EPSمهـس رـه دوـس اـي

آن (EPS)آخرين قيمت روز سهام شركت بـه سـود هـر سـهم ،آن براي محاسبه كهاست

.شودتقسيم مي

3ارزش ذاتي-6 ذار گـ كه سرمايهاستين قيمتي بيشترارزش ذاتي هر سهم :،هر سهم

كه نرخ بازده آن دارايي مساوي يا بيش از نـرخ بـازدهمايل به پرداخت است مشروط به اين .(Wameryd, 2001و1380، پي نوو(مورد توقع وي باشد

آنهـا از ي ،صـنايعي هـست كـه ميـاگنين بـازده در ميان صنايع مختلف: نوع صنعت-7

گـزينش صـنعت برتـر بـه سـراغ گـذاران پـس ازسـرمايه. بيـشتر اسـتمياگنين بازده بـازار

. ت تر اس بيش ها از مياگنين بازده صنعت آن يروند كه بازده هايي ميشركت

. سچرـشمه حيـات بازارهـاي سـرمايه اسـت،اطالعـات: انتشار مستمر اطالعات شـفاف-8

راحتي قابل تحليلهايي كه به گذاران به اطالعات معتبر ،به موقع و قابل فهم در قالبسرمايه

دارند ،باشد

نياز .

مـستلزم

سـرمايه

بازارهاي

سـرمايهايـ بقاي

كـه

اسـت

اطالعـات ذ گـ ن

اران ).،1378اصغر پور(اطمينان و به موقع بدانند ،قابل ،كاملها را صحيحشركت

عوامـل گـذاران ازمشخص است كه اهميت قيمت سـهام بـراى سـرمايه: روند بازار-9

گـذاران انجـام شـد،هايى كه با سـرمايه ا صحبت ب .معروف بازده و سود هر سهم بيشتر است

هاى مالى و در كل سيستم حـسابدارى كـامالهاى مالى ،نسبتعدم اطمينان آنها به صورت

،ها بيشتر به معيارهايى هماننـد رونـد قيمـت سـهام و وضـع بـازار ن در عوض آ.مشهود است

.تر استتوجه دارند كه ملموس

1 EPS :Earning per Share2 price3 Intrinsic Value




1تبي فرايند تحليل سلسله مراروش

توسط فردي عراقي االصل به نام توماس (AHP)،فرايند تحليل سلسله مراتبيروش

2ساعتيالشود بهچه در مغز انسان انجام مياين روش مانند آن. پيشنهاد شد 1970در دهه

قادر مي تصميم و پردازدتجزيه و تحليل مسائل مي رات متقابل وتأثي سازد تا گيرنگدان را

بسي ناهمزمان و پچييده هاي وضعيت از كنند اري تعيين را فرايند.،معين اين

ياري ميتصميم اولويت گيرنگدان را بر اساس اهداف كند تا را دانش و تجربهها ،دوخ

به طور كامل در نظر گيرند كه احساسات و قضاوتاي كنند به گونهتنظيم .هاي خود را

تصميم سلسلهروش دليل گيري به وگژييامكانات مراتبي از و يكي ،ددعتم هاي3 گيري چند شاخصه تصميمهاي حل مسائل پركاربردترين روش

(MADM)تسا.يخرب

: است ازها عبارتاز اين وگژيي

ايتجزيه مسائل بزرگ و پچييده به سطوح و عناصر مختلف از طريق ساختار رده)1

ساگدي مدل و در واقع عدم نياز به دانش مهندسي پيشرفته)2

)هااندازه گيري شاخص( گيريعدم نياز به تهيه و تشكيل ماتريس تصميم)3

مان معيارهاي كيفي و كمي أمدل كردن تو)4

( كاگريري احساسات و افكار تصميم گيرنده ه ب )54DM(و...

اي وارتباط هر عنصر با ساير عناصر در ساختار رده فرايند تحليل سلسله مراتبيروش

پايينمسئلهو ارتباط هدف اصلياست رديدهدر سطوح مختلف مشخص گ ترين رده با

اقيقد هدش ليكشت بتارم هلسلس زا دوجوميم نشور دوش.ليكشت شور نيا رد مدق نيلوا

(،معيارها(ها گيري ،شاخص كه هدف تصميمطوري ه گيري است ب سطوح و عناصر تصميم

در واقع همان هدف اصلي استسطح اول.شود سلسله مراتبي نوشته مي به صورتها گزينه

گيري را است و هدف تصميممعروف كه به سطح هدفقرار دارد كه در باالترين سطح

كه بعد از سطحيي استهاسطح يا سطوح مياني همان معيارها و شاخص.سازدمشخص مي

1 Analytic Hierarchy Process (AHP)2 Thomas L. Saaty 3 Multi attribute decision making (MADM)4

Decision maker




در اين ساختار بايد توجه داشت.استمربوطهاسطح آخر به گزينه. گيردهدف قرار مي

كه به آنمتصل استتر عناصري در سطح پايينتمام فقط به ،كه هر عنصر در هر سطح

عناصراستمربوط به عنصري متصل نيستو آن به شرط اساسي. ندارد ارتباطي كه

استفاده از طيفي دوAHPاستفاده از روش ،يبطقروظنم هب ليذ حرش هب يجوز يبايزرا

:است

شاخص كمي شاخص كيفي

يكسان 1

2يكسان تا نسبتا برتر

3نسبتا برتر

4نسبتا تا قويا برتر

5قويا برتر

6قويا تا بسيار قوي برتر

7بسيار قوي برتر

8بسيار قوي تا كامال برتر

9كامال برتر

گروهيفرايند تحليل سلسله مراتبي

گيرنده چندين تصميم، گيرندهجاي يك تصميم ه يري ب گ ممكن است در يك تصميم

بايد در ماتريس مقايسه ملحوظ ن باش برايدشو د كه نظرهاي هگمي آنها اين موارد در ،

كرد؛توان از مياگنين هندسي براي عناصر ماتريس مقايسه استفاده گيري گروهي ميتصميم

(،k iaaاستها DMتعداد )kيعني k k

i

ijij,...,1;)( /1

1

'==∏

=

تصميم. هر باچناچنه گيرنده

به))wتوان وزني بيشتري بر آرا داشته باشد ،ميتأثيرتوجه به تخصص و مقامش الزم باشد

:k iaaشود از رابطه زير استفاده مياو داد كه نتيجتا نظرk

i

ww

ijiji

i

i ,...,1;))((1

1

''=

∑= ∏

=

.




كه نرخدشوهاي مختلف بهتر است زماني وارد محاسبات گروهي گيرنده نظرهاي تصميم

به هر حال ،براي).1384خادمي )،باشد كمتر/ .1ت هر تصميم گيرنده ازيا ناساگزاري نظر

،تعريف را به دقت و با همه جزئياتمسئله ،بايدAHPحل مسائل تصميم گيري از طريق

.د كرو تبيين كرد و جزئيات آن را به صورت ساختار سلسله مراتبي ترسيم

Changراتبي فازي به روش آناليز توسعهفرايند تحليل سلسله م

و در ضـمن بـا،تـرهاي فرايند تحليل سلسله مراتبي فازي سادهاين روش از ساير روش

پيش از بيان اگلوريتم فرايند تحليل.استمشابهروش فرايند تحليل سلسله مراتبي كالسيك : مي پردازيمChangسلسله مراتبي فازي به روش آناليز توسعه

Changآناليز توسعهروش

ه ـ چنـانوچ فاد ـ هـا ه ـ عـومجم ه ـ عـومجم

طبق روش آناليز توسـعههان ا آرم ،دشاب Changفدـه رـه ظاـحل اـب ،ار هعـسوت زيلاـنآ ،

مقـدار آنـاليزmتوان به صورت ذيـل ،لذا مي؛ها انجام دادتوان براي هر يك از آرمانمي

:توسعه براي هر هدف داشت

jكه تمام

gi M يثلثم يزاف ددع اهتساتروص هب هك (l,m,u)يـم نايب دوـش.لكـش

.ذيل يك عدد فازي مثلثي را نشان مي دهد




نمايش عدد فازي مثلثي

:د كر را به صورت زير بيانChangحال مي توان مراحل آناليز توسعه

دف ـ هـ ر ـ هـ راي ـ بـ يزا ـ فـ ب ـ كـرم طس ـ بـ ندروآ ت ـ سـد ه ـ بـ تس ـ خـن ما ـ ت گـ ـ سـا .ر ـ گاـ

،هزادناهعسوت زيلانآ iيازا هـب فدـه نيماmطسـب ،دـشاب ناـمرآ

: گرددامين هدف ،به صورت زير تعريف مي iآرمان برايmمركب فازي

چهچنان

،دشاب

ب

توسـعه ا

آناليز

روي

فازي

جمع

عمگلر

mتسا فيرعت لباق ريز تروص هب نامرآ :

گـر جمـع فـازي ،خـواهيم با اعمـال عمل چنين براي به دست آوردنهم

:داشت




بنابراين

) پذيريدرجه امكان( گام دوم درجه ارجحيتدرi

Sرب k

Sيم هبساحموشد.هـچنانچ

ت ـ يـحجرا ه ـ جـرد ،د ـ شـاب iSر ـ بـ k Sا ـ بـ ه ـ كـ

:ير تعريف مي گردد نمايش داده مي شود به صورت ز

است

زير

رابطه

با

معادل

مثلثي

فازي

اعداد

براي

كه:

راشكل زيـر.استمتناظرترين نقطه تقاطع بين با بزرگ dكه

:دهد نشان مي




نقطه تقاطه بين

Sيك عـدد فـازي محـدب)درجه امكان پذيري(محاسبه درجه ارجحيت: گام سوم

از باشد بـه صـورت زيـر تعريـفتر زرگ ب عدد فازي محدب Kكه

:شودمي

رض ـ فـ

ر ـ گاـو ـ شـه ـ كـ

د : آيد گاه بردار وزن به صورت زير به دست مي آن

.استقابل ذكر است كه اوزان به دست آمده ،غير فازي

Wدست آوردن بردار وزن نرمااليز شده ه و ب بردارسازي نرمال: گام چهارم




: Changروش آناليز توسعه فازي بهAHPاگلوريتم فرايند

در مرحله دوم نيز. استمسئله ساخت سلسله مراتب براي ،اين اگلوريتممرحله نخست

در حالـت. پـذيرد صورت ميهاو اعمال قضاوتشود ميتعيينهاي مقايسه زوجيماتريس

.شودهاي مقايسات زوجي وارد ميهاي زباني در ماتريس كالسيك عدد متناظر با ارجحيت

ـ مـات ـ يـحجرا اـ ـب رظا ـ نـتم رادـ ـقم ،يزا ـ فـ ي در ا در حالـ ـت ـ ثـلثم داد فـ ـازي ـ عـا اـ ـب ار ينا ـ بـز ياـ ـه

تـوان از جـدول زيـر اسـتفاده به اين منظور مـي. كنيمهاي مقايسات زوجي وارد ميماتريس

: كرد

عدد فازي مثلثي عبارت زباني براي تعيين ارجحيت

) )5/3،3،5/2ارجحيت يا اهميت كامل و مطلق

) )3،5/2،2تريا اهميت خيلي قويارجحيت

) )5/2،2،5/1ترارجحيت يا اهميت قوي

) )2،5/1،1ارجحيت يا اهميت كم

/) )5/1،1،5ارجحيت يا اهميت تقريبا برابر

) )1،1،1ارجحيت يا اهميت دقيقا برابر

ها در مقايسات زوجياعداد فازي متناظر با ارجحيت

امـا بـراي؛ ،برابـر نيـست 9تـا1هاي زباني معمولي ده با مقياساين اعداد فازي ارائه ش

قابل ذكر است. گيرد و مورد استفاده قرار مي استفرايند تحليل سلسله مراتبي فازي مناسب

و در ضمناست (1,1,1)كه تمامي عناصر روي قطر اصلي ماتريس مقايسه زوجي برابر با

مقايـسه زوجـي برابـر بـاام مـاتريس jام و سـتون iسـطرعناصر ه چ چنان

:ام اين ماتريس برابر است با jام و ستون iباشد ،عنصر سطر

براي محاسـبه وزن نـسبي. استهاهاي نسبي معيارها و گزينهمرحله سوم محاسبه وزن

گزينه ها نسبت به هريك از معيار و وزن نسبي معيارها نسبت به هدف ،روش آناليز توسـعه




Changرب ار اا كيره يسيرتام زيم راك هب يجوز ياهميرب ؛كي سيرتام ره يازا هب اذل

محاسبه وزن نهايي نيزمرحله چهارم. آيد بردار وزن نسبي متناظر با آن ماتريس به دست مي

. آيد از تلفيق اوزان نسبي به دست مي ا است كهه گزينه

و محاسبه نرخ ساگزاريجامعه آماري،پرسشنامه

در ايـن. ،توزيـع پرسـشنامه اسـتهاي جمع آوري اطالعـات روشترينرايجيكي از

آوري اطالعـات از پرسـشنامه بنابراين براي جمع.استفاده شدفازيAHPروش ژپوهش از

اين

ميروشخاص

استفاده

شود.

در

استفاده

مورد

پرسشنامه

كه

آنجا

روشازAHP

فـازي هگنـام توزيـع آن راهنمـا و دسـتورالعمل ،معموالهاي معمول تفاوت دارد با ساير پرسشنامه

ور رتبـه. براي پاسگخويي بـه پرسـشنامه الزم اسـت ظـنم هـب لـماوع يدـنب هدـش داـيرـظن زا

Expertبندي با نـرم افـزار ژه طراحي شده جهت رتبه كارشناسان با استفاده از پرسشنامه وي

Choiceدش هدافتسا . مرس رازاب رد نالاعف لماش زين يرامآ هعماجناـسانشراك زا مـعا هيا ،

نفـر از كارشناسـان 30نمونه آماري تعـداد. گذاران و كاگرزاران است ،سرمايه گرانتحليل

.اند گذاري در بازار سرمايه بودهخبره در زمينه مسائل مالي و سرمايه

محاسبه نرخ ساگزاري ماتريس مقايسات زوجي نظرAHPروشولين گام در اجرايا

و پس از تلفيق كندميها را دريافت پرسشنامه Expert Choiceنرم افزار.است كارشناسان به همراه نـرخ سـاگزاري را بندي مربوط ،رتبه بر اساس هر يك از معيارهايي كه عنوان شد

بنـدي كـل و نـرخدهـد و در نهايـت نيـز بـا تلفيـق تمـامي معيارهـا رتبـههر كدام انجام مـي

اسـت كمتـر يك دهـم البته نرخ ساگزاري قابل قبول از. د كن ساگزاري كل را گزارش مي

.است كمترمقدارايناز كه در اين ژپوهش نيز

هـاي رقيـب گزينـهاز مجموعه معيارهاي تصميمي كه پاسگخويان بـه منظـور مقايـسه

توان به مـواردي هچمـون مي،توانستند استفاده كنندمي) گذار بر انتخاب سهامتأثيرعوامل(

م آساني

دسترسي آساني ،حاسبه

،ناكمانانيمطا

آشـنا

ميزان

، يي دربراـك

و

اسـتفاده

ميـزان

،، و از ،در اين پژـوهش صـرفا بـه ايـن مـوارد اشـاره؛ اماد كراشاره... و نظرياعتبار علمي و

تنها بـه مقايـسه كنند ،كه اين موارد را لحاظ مي تا ضمن اين گويان خواسته شده است پاسخ




قـدم، پس از ايجاد درخت سلسله مراتبي. گذار بر انتخاب سهام پبردازندتأثير لزوجي عوام

مقايـسه زوجـي فرآينـدي بـراي. بعدي ارزيابي عناصر با استفاده از مقايسات زوجـي اسـت

. استمقايسه اهميت ارجحيت يا درست نمايي دو عنصر نسبت به عنصر سطح باالتر

اتي و تلفيق نظر آورى اطالعاتجمع

آورىجمع ار ميدانى و هچمنين ك اى كتابخانه به شيوه اين ژپوهشعات مورد نيازاطال

يي در پايان و بعد از مقايسات زوجي الزم است تا اولويت نها ات،ي به منظور تلفيق نظر.شد

.شوداستفاده مي(Synthesis)ين منظور از تلفيق ه ا ب كهها استخراج شودهر يك از گزينه

توان از طريق چاپ آنها گزارش الزم خواهد شد و ميمعينمسئله يي نها بدين ترتيب پاسخ

.را تهيه كرد

ها و تشريح نتايجبندي گزينهرتبه

گذارتأثيرترين عوامل بندي مهم اساسي اين تحقيق اين گونه مطرح شد كه رتبهسؤال

ارائه زير در نمودارسؤال پاسخ اين.داران گچونه است بر گزينش سهام از ديگداه سهام

.محاسبه شده استEXPERT CHOICEافزار كه از طريق نرمشده




نسبت كه مالحظه ميطورهمان ، تعنص عون ،رازاب دنور دوشP/Eو ، EPSرد

.ستا باالترين سطح از لحاظ اولويت قرار گرفته

هاى تحقيقمحدوديت

ميمصت رب هك ىرگيد رثؤم لماوع دوجوماهس ىرين گاراداجنيا رد ىلو دراد رثا

. بررسى نشده است

و ماهس يتاذ شزرا ،دننام ىصصخت ميهافم اب نايوگخساي پخرب ىيانشآان ...

ها ژپوهش گونهاعتمادى آنها به اينها و بىهمكارى نكردن كامل پاسخ دهنده

نتيجه گيري

ينشمهم در گزعوامل بندي اين تحقيق چنين مطرح شد كه اولويتسؤالترينمهم

سرمايه ديگداه از استسهام گچونه بورس در مي نتايج بررسي. گذاران را ازها توان

،د كر ،كاگرزاران و كارشناسان به ترتيب اهميت به صورت زير بيان گذارانديگداه سرمايه

د و در اولويت قرار دارد،را دارين اهميت بيشتر گويانهايي كه از نظر پاسخچرا كه گزينه

نيز(EC)خبرهانتخابافزار كه از نمودار نرمچنانهم.است لي اين تحقيق ميداني نتايج اص

سرمايه ،تسا بورسمشهود منظور بهادار اوراق گذاران در هر به بيش از گزينش سهام

كنند و پس از آن عواملي نقدشونگدي سهام را لحاظ ميامكانعامل دگيري ،روند بازار و

در نظر ميچون نسبت قيمت ب هم در پاسخ به د؛ گيرن ه سود و سود هر سهم را سؤال لذا

مهم در انتخاب سهام در بازار سرمايه ازعوامل اولويت بنديروشاصلي در اين تحقيق كه

:دشو ارائهذيل ،جدولاست گذاران در بورس نظر سرمايه




غيـر علمـي و بـه صـورتمعمـوأل افـراد كهشود كيد مي أدر پايان ژپوهش بار دگير ت

در نتيجه ضـمن پـذيرش ند و كن مياقدامسنتي به معامله سهام در بازار بورس اوراق بهادار

سك ـ يـردا ـ يـزز ـ يـن

ازار ـ بـ

در

ان ـ نـيمطا

دم ـ عـ

و ـ جـ

سترش ـ گـ

ت ـ هـج

در

ود ـ خـ

راي ـ بـ

ؤثري ـ مـ هـاي خريـد و معموأل روش ،گنرندتر به بازار سهام مي كساني كه با ديگداه روشن.شوندمي

بندي عوامـلهدف اين ژپوهش نيز رتبه. علمي و فني ترجيح مي دهند به صورتفروش را

نتـايج تحقيـق حـاكي اسـت كـه سهام در راسـتاي تـسهيل ايـن امـر بـوده و بر انتخابمؤثر

گزاران در بورس اوراق بهادار در گزينش انـواع مختلـف سـهام عوامـل متعـددي راسرمايه

امكـانچـون رونـد بـازار،توان به عـواملي هـمترين آنها مي كنند كه از جمله مهملحاظ مي

.د كراشاره... و P/E، EPSنقدشونگدي سهام ،نسبت

گـذاري گذاران در راسـتاي كـاهش ريـسك سـرمايهشود سرمايهدر پايان پيشنهاد مي

ند كه از نظر عوامل فوق در اولويـت بـاالتري واقـع كن گذاريهايي سرمايهخود در شركت ،ايـن پژـوهش در سـطحتر نتايجي جامع به منظور دستيابي به كه پيشنهاد دگير اين.شوندمي

عامل رتبه

روند بازار 1

نقدشونگدي سهامامكان 2

P/Eنسبت 3

4EPS

5

انتشار مستمر اطالعات

شفاف

نوع صنعت 6

تركيب سهامداران عمده 7

ارزش ذاتي هر سهم 8

سهام شناور آزاد 9




بـه همـراه...ي مناطق و در حوزه تمامي عوامل اقتصادي ،سياسي ،روانـي وها بورستمام

بدين معنا كه بـراي هـر دسـته از عوامـل؛هاي اين عوامل صورت پذيردمجموعه زير گروه

يشـود ي تعريفئ ها و عواملي جز نيز زير گروه)سياسي ،رواني و غيره( كلي سـررب وريثأـت

.صورت پذيرد آن عوامل




منابع و مĤخذ

. ،انتشارات دانگشاه تهران هاي چند معياره گيري تصميم).) .1378اصغر پور ،محمد جواد-

.سمتدوم ،انتشارات ،ترجمه جهانخاني و پارسائيان ،جلد مالي مديريت).1380. ( پي نوو ،ريموند

نوري- سيد علي و ،ييايرثناغمرا ،هدازرديح و راحله ،رف) .1385.(تيولوا صخاش يدنب ياه از استفاده با انساني نيروي عملكرد بين. Fuzzy AHPارزيابي كنفرانس الملليچهارمين

.مديريت

مؤثر بررسي عوامل:زاده، پايان نامه با عنوان با راهنمايي محمود يحيي.) ) .1384مهدي،خادمي-. گشاه مازندران ،دان گيري سهامداران در بورس اوراق بهادار ايران بر تصميم

،ماهنامه بورس ،شماره مفهوم شفافيت در شركت). ) .1384زهرا ،اسماعيل و نوبخت ،ژنادفدايي-49.

. ،انتشارات دانگشاه تهران مباحث نوين تحقيق در عمليات). ) .1385منصور،مني ؤم -

- Baker, H.K & Haslem, J.A. (1974). "The impact of investor socioeconomiccharacteristics on risk and return preferences, Journal of Business Research.

- Fisher, K.L, Statman, M. (1997), "The mean-variance optimization puzzle:

security portfolios and food portfolios", Financial Analyst Journal, Vol. 53

No.4, pp.41-50.- R. Capozza, Dennis and Sohan Lee. (1996). Portfolio Characteristics and

Net Asset Values in REITs, available at JSTOR website.

- Rogers, R.K & Grant, J. (1997). Content analysis of information cited inreports of sell-side financial analysts, CFA digest.

- Shefrin, H. (2000). Beyond greed and fear, Boston, Harvard Business

School Press.- Shleifer, A. (2000). Inefficient markets: An introduction to behavioral

finance "Oxford University Press.

- Solomon, M. (1999). Consumer behavior, Buying, having and being(Furthed)"Upper Saddle River.

- Wameryd , K . (2001). How People value and trade stocks "Stock-market

psychology.

- Wilcox, R. T. (1999). Efficient fee structures for mutual funds, In Saw

tooth software Conference proceedings.- And some websites such as: www.investopedia.com,

www.investorwiz.com/glossary.htm and www.irbourse.com.

vfrt (3)

Documents