www.hapbilgiler.com

İslamiyet Öncesi Türk Devletleri 

*Türk adı, güçlü kuvvetli, türeyen, çoğalan vb. anlamlarda kullanılmıştır.

Uyarı:: Türk adını, ilk kez Göktürkler, ikinci olarak Türkiye Cumhuriyeti kullanmıştır.*Türklerin ilk ana yurdu, doğuda Baykal Gölü ve Kingan Dağları, batıda Hazar Denizi ve Ural Dağları, kuzeyde Sibirya, güneyde Himalayalar ile çevrilidir.Uyarı:: Orta Asya’nın iklim koşulları, Türklerin yaşantısını ve uğraşlarını doğrudan etkilemiştir. Bu koşullar Türklerin:

Göçebe (konar-göçer, yaylak-kışlak) yaşam biçimini benimsemelerine Hayvancılıkla uğraşmalarına Savaşçı ve Teşkilatçı bir karakter kazanmalarına Bağımsızlık duygularının gelişmesine

Ortam hazırlamıştır.

*Türklerin ilk kültürleri, M.Ö. 4500’lere kadar uzanır. Bu Kültürler:

Avav, Kelteminar, Afanesyova, Andronova, Karasuk ve Tağar kültürleridir.

Yerleşik Hayatın Kanıtları

*Her türlü mimari eserler (Ev, Kütüphane, Kale, Burç, Sur, Şato, Tapınak vb.)

*Tarım (tarım yapılan yerler yerleşik hayatı benimsemiştir.)

Sulama kanalları, tohumluk buğday ambarları, büyük değirmenler

*Duvar Resmi (Fresko)

*Matbaa ve basma eserler

Yerleşik Hayata Kanıt Olarak Gösterilemeyenler

*Silahçılık

*Madencilik

*Resim (mağara resimleri)

*Halıcılık ve Dokuma

*El değirmenleri

*Tahıl ambarları (göçebeler de ekmek pişirmek zorunda yanlarında taşıyabilirler)

*Çanak-çömlek

*Koşum takımları vb

www.hapbilgiler.com

Uyarı: Taşınabilir türden eserler yada aletler yerleşik hayata kanıt olarak gösterilemez.Türk GöçleriGöçlerin Nedenleri:

Köklü iklim değişiklikleri. (Kuraklık, Otlakların azalması) Nüfus artışı Bulaşıcı hayvan hastalıkları Türk boyları arasındaki hâkimiyet mücadelesi Çin, Moğol ve Kitan gibi komşu devletlerin baskıları Türk Töresine göre yeni yerler fethetme arzusu. (Cihan anlayışı)

Uyarı:: Cihan anlayışı İslamiyet’ten sonra cihad anlayışına dönüşecektir.Uyarı:: Türklerin göç edip yerlerini değiştirmelerinde bağımsızlıklarına düşkün olmaları önemli rol oynamıştır.Uyarı:: Atı ve tekerleği kullanmaları, göçebe yaşantıya alışkın oluşları, göçleri hızlandırmış ve kolaylaştırmıştır.Göçlerin Sonuçları

Birçok bölgenin, siyasi, etnik ve kültürel yapısında değişmeler meydana gelmiştir. Türkler göç ettikleri bölgelerin halkına, hayvancılık ve madencilik ile ilgili bilgilerini

aktarmışlar ve bazı toplumların çağ atlamalarında etkili olmuşlardır. Türk kültürü geniş bir alana yayılmıştır. Bazı Türk toplulukları göç ettikleri bölgelerin dini ve kültürel özelliklerini

benimsediklerinden ulusal benliklerini kaybetmişlerdir.İskitler (Sakalar)*Türklerin etkin olduğu ilk siyasi topluluktur.

*Hazar Denizi ile Karedeniz arasındaki bölgede yaşamışlardır.

*Yönetici kadrosu Türk, halk farklı kavimlerden oluşmuştur.

* Atlı-göçebe uygarlığının kurucularıdırlar. Tarihte ilk defa at koşum takımlarını, pantolon, kemer ve kemer tokasını kullandılar.

Eşyalarını hayvan figürleriyle süslediklerinden, süslemelerinde hayvan üslubu hâkimdir.

*Alp Er Tunga önemli destanlarıdır. İran Milli destanı Şehname de adı geçer. Bu destanda İskitler ön Asya toplumlarıyla yapmış oldukları mücadeleleri anlatırlar.

* İskitler Falcılık, Büyücülük(hekimlik) ve maden işletmeciliğinde ileri gitmişlerdir. Altın ve Gümüş işletmeciliğinde oldukça ustaydılar.

Uyarı:: İskitler tarihte önemli rol oynayan ilk Türk topluluğudur.

www.hapbilgiler.com

İlk Türk DevletleriAsya Hun Devleti*Türk göçlerine katılmayan ve Orta Asya’da kalan Türkler tarafından, Orhun ve Selenga Irmakları çevresinde kurulmuşlardır. Başkentleri Türklerce kutsal sayılan Ötüken’dir.*Yazıyı kullanmadıklarından dolayı ilk dönemleri hakkında bilgi edinilememiştir. Hunlarla ilgili en eski yazılı belge M.Ö. 318 tarihli Çince yazılan bir antlaşmadır.

*Bilinen ilk hükümdarları Teoman’dır.Çinliler bu dönemde Hun saldırılarından korunmak amacıyla Çin Seddi’ni inşa etmişlerdir.*En önemli hükümdarları Mete Han’dır.

Mete Han, askeri ve idari alanda güçlü bir devlet kurup, Türk dünyasında birliği sağlamış, Çine seferler düzenleyip vergiye bağlamış ve İpek Yolu’nu kontrol altına almıştır.

*Mete Han askeri alanda Onlu sistem diye bilinen alay, bölük ve tabur uygulamasının öncüsüdür.

Uyarı:: Alay, bölük, tabur uygulaması Türkler tarafından bulunmuş ancak bu sistem zamanla bozulmuş ve Osmanlı devletinin gerileme döneminde I. Mahmut zamanında Avrupa tarzı olarak Avrupalılardan geri alınmıştır.Devletin parçalanışı:

*Çin politikası, Çinli prensesler ve diplomatların entrikaları

*Taht kavgaları (veraset sisteminin etkisi)

*Dış baskılar

*İpek Yolu hâkimiyetinin Çin’e kaptırılması

Kavimler Göçü (375)*Asya’nın batısında yaşayan Hunların, ekonomik sıkıntılar ve dış baskılar nedeniyle, batıya doğru hareketleri sonucunda, Karadeniz’in kuzeyindeki Ostrogot, Vizigot, Vandal, Frank, Germen, Burgont, Sakson, Sepit topluluklarının Hunlardan kaçmasıyla meydana gelen büyük göç dalgasına Kavimler Göçü adı verilmiştir.

Sonuçları:

Avrupa’nın etnik ve siyasi yapısı şekillendi. Bugün ki Avrupa milletlerinin temeli atıldı. Merkezi krallıkların parçalanmasıyla Feodalite (Derebeylik) rejimi ortaya çıktı. Roma imparatorluğu 395’te Batı ve Doğu (Bizans) olarak ikiye ayrıldı. 476’da Batı roma

yıkıldı. Böylece İlkçağ sona erdi ve Ortaçağ başladı. Avrupa’daki barbar kavimler arasında Hıristiyanlık yayıldı Avrupa’ya giren Türkler çeşitli devletler kurdular. [Avarlar, Bulgarlar, Macarlar,

Peçenekler, Uzlar (Oğuzlar) ve Kıpçaklar (Kumanlar)]Avrupa Hun Devleti*Macaristan toprakları üzerinde yaşadılar. En önemli hükümdarları Atilla’dır.

*Avrupa Hunları, Bizans ve Batı Roma ile askeri ve siyasi ilişkilerde bulunmuşlardır.

*Atilla Bizans üzerine Balkan seferlerini düzenlemiş ve onlarla Margos ve Anatolios anlaşmalarını imzalamıştır.

www.hapbilgiler.com

Uyarı:: Atilla bu anlaşmalarla Bizans’a sığınan kaçakları geri almış, Bizans ile ekonomik ilişkileri geliştirmiş ve onları yıllık  vergiye bağlamıştır.*Atilla Batı Roma üzerine Galya ve İtalya seferlerini düzenlemiş ancak Roma’yı alamamıştır.

Uyarı:: Avrupa Hun devletinin yıkılmasının en önemli nedeni Türk Göçleriyle beslenememesidir.Göktürk Devleti*552 yılında Avar hâkimiyetinden kurtulup Bumin Kağan zamanında bağımsızlıklarını kazanmışlardır.

* Tarihte Türk adıyla kurulan ilk devlettir.

* Batı Türkistan’ı Türkleştirdiler.

*Göktürkler, Çin, Sasani, Bizans ve Akhun devletleriyle siyasi, askeri ve ekonomik ilişkilere girmişlerdir.

*İpek Yolu hâkimiyeti için Sasani ve Bizanslılarla zaman zaman ittifaklar kurmuşlardır.

*Göktürklerin 38 harfli ve şekil sistemine dayanan alfabeleri vardır

*Çin hâkimiyetine girip yıkılmışlardır

Kutluk İsyanı:

*682 yılında Çin hâkimiyetindeki

Göktürkler Kutluk isyanı ile bağımsızlıklarını kazanarak II. Göktürk devletini kurmuşlardır.

 Göktürk Devleti (Kutluk Devleti)*İlteriş ve Kutluk Kağan tarafından kuruldu.

*Bilge Kağan, kardeşi Kültigin ve Vezir Tonyukuk zamanında en parlak dönemlerini yaşadılar.

* Bilge Kağan, Kültigin ve Vezir Tonyukuk adına dikilen Orhun yazıtları dönemin en önemli kültür mirasıdır.

*Göktürkler; Karluk, Basmil, Yağma, Çiğil Türkleri tarafından yıkıldı.

Uyarı:: Göktürkler:*ulusal adımızı taşıyan ilk devletini kurmuş

*Hunlardan sonra ikinci kez Türk birliğinin sağlamış

*kendilerine özgü bir alfabe kullanmış

*Çine karşı bağımsızlık mücadelesi vermişlerdir.

***bu durum Göktürklerin Ulusçu bir yapıya sahip olduklarının göstergesidir.Orhun Abideleri:

*Bilge Kağan, Kültigin ve Vezir Tonyukuk adına dikilmişlerdir.

*Türklerin ilk yazılı kaynaklarıdır.

*8. yy eserleridir

*Bugünkü Moğolistan sınırındadırlar

www.hapbilgiler.com

*Hükümdarlara ve halka öğütler içeren bir siyasetname özelliğindedirler.

*Yollug Tigin tarafından kaleme alınmıştır.

Uyarı:: Yollug Tigin Türklerin ilk yazarı ve tarihçisidir.Uygur Devleti*Başkenti Karabalasagun dur. Bilge Kutluk Kağan tarafından kuruldular.

*Yerleşik hayata geçen ilk Türk Devletidir.

*Orta Asya Türk devletleri içinde Orta Asya dışındaki bir dine inan ilk Türk devletidir.

*Manihaizm Dinini benimsemeleri savaşçılık özelliklerini kaybetmelerine fakat mimaride ve Kültürel alanda gelişme göstermelerinde etkili olmuştur.

*Türk tarihinde ilk defa kent ve kasaba kurdular.

*Kâğıt ve Matbaayı kullandılar.

*Siyasi alandan çok Kültürel alanda varlık göstermişlerdir.

*Kendilerine özgü bir alfabeleri vardır.

*Bir kısım Moğolların Türkleşmesinde etkili olmuşlardır

*Uygurlar hukuk kuralları olan Töreleri yazılı hale getirmişlerdir.

*Duvar Resmi (Fresk-Fresko), Minyatür ilk defa Uygurlarla beraber gelişme göstermiştir.

Uyarı:: Duvar Resmi, İslamiyet’te yasak olduğu için, Müslüman Türk devletlerince kullanılmamıştır. Fakat Minyatür, İslamiyet’ten sonrada varlığını devam ettirmiştir.Uyarı:: Uygurlar kabul ettikleri dinlere ait terimleri Türkçeleştirerek ulusal benliklerini korumaya çalışmışlardır.Avarlar*Orta Asya’da kurulup, Avrupa’da yaşayan bir topluluktur.

*Slavları ve Rusları etkileyerek günümüz Orta ve Doğu Avrupa’nın etnik yapısının şekillenmesinde etkili olmuşlardır.

***Türk tarihinde ilk defa İstanbul’u kuşattılar.

*Hıristiyanlaşarak milli benliklerini kaybettiler.

Hazarlar*Müslümanlarla mücadele ederek İslamiyet’in Kafkaslara girmesini geciktirmişlerdir.

*yaşadıkları dönemde kurdukları otorite ile ticari hayatta güvenliği sağlamış ve Doğu Avrupa’da “Hazar Barış Çağı’nı” yaşatmışlardır.

*Museviliği benimsemişlerdir.

Uyarı:: Hazarların, Musevilik yanında diğer dinleri de kabul etmeleri onların dini alanda oldukça hoşgörülü olduklarının göstergesidir.*Hazarlar, Macar devletinin de gerçek kurucularıdır.

Türgişler*Emevilerle şiddetle savaşarak İslamiyet’in Orta Asya’ya girmesine engel olmuşlardır.

www.hapbilgiler.com

*Türgişler kendi adlarına para basmışlardır.

*Türgişlere ait yazı da bulunmaktadır.

Uyarı:: Türgişlere ait bir yazının bulunması onların kullanmış olduğu bir alfabenin varlığını kanıtlar niteliktedir.Karluklar*Talas savaşında Araplarla işbirliği yapıp Orta Asya’nın Türk hâkimiyetinde kalmasını sağlamışlardır.

***İslamiyet’i kabul eden ilk Türk topluluğudur.

Bulgarlar ve Macarlar*Hıristiyanlaşarak milli benliklerini kaybetmişlerdir.

Uzlar ve Peçenekler*Çeşitli devletlerin ordularında ücretli askerlik yapmışlardır

Kumanlar(Kıpçaklar)*Ruslarla mücadeleleri İgor, Oğuzlarla mücadeleleri Dede Korkut hikâyelerine konu olmuştur.

Uyarı:: Türgişler, Kırgızlar, Karluklar, ve Akhunlar Orta Asya’dan göç etmemişlerdir.Kırgızlar Moğol hakımıyetını kabul eden ılk turkler

 İlk Türk Devletlerinde Kültür ve MedeniyetDevlet Yönetimi:*Ülke hanedan üyelerinin ortak malı sayılmıştır.

Uyarı:: Bu durum taht kavgalarına, siyasi birliğin kurulamamasına ve merkezi otoritenin zayıf olmasına neden olmuştur.*Türkler hükümdarlığın, Gök Tanrı tarafından verildiğine inanmışlardır. Bu yetkiye Kut denmiştir.Uyarı:: Kut kan yoluyla babadan oğla geçmiştir. Bu durumun olumsuz yanı taht kavgalarına neden olması olumlu yanı ise halkın hükümdarlara bağlılığını artırmıştır.*Hükümdarlara, Hakan, Kağan, Şanyö, İdi Kut, Han,tanyu,şanyu(ıslam oncesınde turk hakanları padışah sultan unvanları kullanmadılar,kral kraliçe prens unvanlarını da hakan ve tıgın kullanmad)ı gibi unvanlar verilmiştir.

*Otağ, Tuğ, Sancak, Bayrak, Taht, Davul, Ferman, Buyruk Hükümdarın sembolleridir.

Uyarı:: İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdar sembolü olarak Hutbe okutmanın olmayacağını unutmamak gerekir.*Hükümdarların eşleri olan Hatunlar da devlet yönetiminde etkilidirler. Hatunlar:— Boy beylerini temsilen kurultaya katılırlardı

— Elçi kabulünde bulunurlardı

— Hakanın bulunmadığı durumlarda Kurultaya başkanlık yaparlardı

*Devleti daha kolay idare edilebilmek için ikili yönetim benimsenmiştir.

*İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdar çocuklarına Tekin, tigin denmiştir.

*Çinli prenseslerden doğan çocuklar hükümdar olamazlardı.

www.hapbilgiler.com

*Kurultay (Toy, Keneş,kengeş) adı verilen mecliste devlet yönetimiyle ilgili kararlar alınırdı.

Kurultay:

Kurultayda siyasi, askeri, ekonomik ve kültürel sorunlar görüşülürdü. Kurultaya, Hakan, Hatun, Prensler, Yöneticiler ve Boy beyleri katılırdı Hakanın olmadığı durumlarda kurultaya hatun başkanlık ederdi, eğer hatunda

katılamıyorsa kurultaya Ayguci (Başbakan) başkanlık ederdi. Genel politikayı saptamak, insan ve hayvan sayımı yapmak, atalar mağarasında yapılan

dini törene katılmak kurultayın görevidir Kurultay her toplandığında hükümdar evini yağmalatırdı. “Hani Yağma

Geleneği”kurultayın töreleri değiştirme yetkısı vardır bu yetkı sadece kurultaya aıtttırUyarı:: Kurultay da alınan kararlar hükümdar onaylarsa yürürlüğe girerdi. Bu durum kurultayın bir danışma meclisi olduğunu gösterir.Uyarı:: Kurultay da herkesin görüşünü aktarması Demokratik bir tavırdır.*Devlet yönetiminde, Tudun (Vali, vergici), Buyruk (Bakan), Bitikçi (Kâtip),yargan(bır nevı polıs.zabıta) gibi görevlilerde bulunurdu.

Ordu:*Orta Asya’da herkes asker sayılmıştır.

Uyarı:: Bu durum Ordu-Millet anlayışı olarak tabir edilir. Herkesin asker olduğu bir yerde de ücretli askerlik gelişmemiştir.*Mete Han tarafından orduda onlu sistem uygulanmıştır. (alay, bölük, tabur)

*Türklerin göçebe bir hayat tarzını benimsemeleri askerlik özelliklerinin gelişmesine neden olmuştur.

*Ordu komutanlarına Tarkan ve subaşı adı verilmiştir.

İnanış ve Din:*Türkler tek tanrılı inanç sistemini benimsemişlerdir. (Gök Tanrı inancı)

*Türkler Gök Tanrı inancı yanında tabiatta bulunan gizli güçlere de inanmışlar fakat bunlara tapmamışlardır.

*Türkler dini alanda oldukça hoşgörülü olmuşlardır. Budizm, Maniheizm, Musevilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet’i benimsemişlerdir.

*Türkler öldükten sonraki hayata inanmışlar ve Kurganlarına (Mezar) sevdikleri eşyalarıyla beraber gömülmüşlerdir.*Ölülerin ardından Yuğ adı verilen cenaze törenleri yapmışlardır.*Kurganların başlarına öldürülen asker sayısı kadar taş heykeller Balbal dikilmiştir.*Din adamlarına Baksı, Kam ve Şaman(sıhırbaz hekım buyucu dıye nıtelendırılır) denmiştir.Sosyal ve İktisadi Hayat:*Türklerde toprağa bağlı bir yaşantı olmadığı ve özel mülkiyet gelişmediği için Kölecilik de gelişmemiştir.

Uyarı:: Bu durum Türklerde toplumsal alanda bir eşitliğin olduğunun göstergesidir.*Türk toplumu geleneklere dayanan ve herkesin uymak zorunda olduğu Töre adı verilen hukuk kurallarıyla yönetilmiştir.

www.hapbilgiler.com

Uyarı:: Törelere hükümdarlar da dahil olmak üzere herkesin uymak zorunda olması Türklerde yasaların üstünlüğü ilkesinin benimsendiğinin göstergesidir. 

*Devlete isyan, at çalmak, zina etmek, adam öldürmek idamla cezalandırılmıştır.

*Türklerde göçebe yaşam tarzından dolayı hapis cezaları çok fazla uygulanmamıştır.

*yargıyla ilgili görevlilere Yargucu adı verilmiştir.*İpek ve Kürk yolu ticareti dönemin önemli ekonomik faaliyetlerindendir.

*Türklerde, silahçılık, madencilik, dokuma, dericilik, demir ve tahta işlemeciliği gelişmiştir.

Bilim ve Sanat:*Uygurlara kadar sanat eserleri daha çok taşınabilir malzemeden yapılmış, Uygurlardan itibaren saray, ev, tapınak yapılmış mimari faaliyetler geliştirilmiştir.

*Süslemelerde genellikle hayvan motifleri kullanılmıştır. Buna Hayvan Üslubu adı verilmiştir.

*Türkler şenliklerinde Kopuz adı verilen müzik aleti kullanırlardı.Yazı Dil ve Edebiyat:*Türklerle ilgili en eski bilgilere Çin, Bizans ve İran kaynaklarından ulaşılmıştır.

*Göktürkler, Uygurlar ve Türgişler alfabe kullanmışlardır.

*Türk kültüründe Sav, Sagu, Destan, Koşuk gibi sözlü kaynaklar önemli yer tutmuştur

*İslamiyet’ten önce Hat ve Tezhip sanatı gelişme göstermemiştir.

Önemli destanlar:

Ergenekon: Göktürklere ait bir destandır. Göktürklerin savaşta yenildikleri Ergenekon denilen yerden çıkışlarını anlatır.Göç: Uygur destanıdır. Ortaya çıkan kıtlığı anlatır.Türeyiş: Uygur destanıdır. Kızlarını tanrılarla evlendiren bir Hakan ve onların Bozkurt ruhuyla doğan çocuklarını anlatırManas: Kırgızlara aittir. En uzun Türk destanıdır.2000 yılında BM tarafından dünyaya tanıtılmıştır.Alper Tunga ve Şu Destanları: İskitlerin sözlü kaynakları arasındadır.Dede-Korkut hikâyeleri: İslami öğeler taşır Oğuz-Kıpçak mücadelesini anlatır.Oğuz Kağan destanı: Hun destanıdır, Türklerin ortak destanıdır.*Türklerin sözlü kaynakları yanında yazılı kaynakları da vardır.

Bunlar:

Göktürkler: Orhun Abideleri

Uygurlar: Karabalasagun

Kırgızlar: Yenisey yazıtları

Bazı Terimler:

Yuğ: Cenaze töreniUçmağ: Cennet

www.hapbilgiler.com

Ayuki: HükümetTamu: CehennemKam-Şaman, Baksı: Din adamıKamdu: Bez parçası (Para olarak kullanılmış)Fresk: Uygurlarda duvar resmiSagu: AğıtBitikçi: KâtipSav: AtasözüBalbal: Mezar taşıTudun: VergiciBuyruk: BakanYargucu-Yargan(zabıta,polıs): YargıçlarAyguci: Başbakanİdi kut: Hükümdar unvanıKurgan: MezarTöre: Hukuk kuralıOtağ: Ordu komutanı için kurulan çadır.Yabgu: batıyı yoneten hukumdarın kardeşi  ,yonetıcıKımız: at sütünden yapılan bir tür içecekTürk-İslam Devletleri Orta Asya Mısır Hindistan Anadolu

*Karahanlılar*B.Selçuklu

*Tolunoğulları*Akşitler*Eyyubiler

*Memlükler*Gazneliler*Babürlüler

*İlk Beylikler*And.Selçuklu*İkinci Beylikler

*Osmanlı Devleti

*Türkiye Cumhuriyeti

 

*Türkler Abbasiler döneminden itibaren Araplarla yakınlaşmışlar ve ilişkileri dostane olmuştur.

Talas Savaşı*751 yılındaki Talas Savaşında Türklerle Araplar ittifak kurdular ve Çini mağlup ettiler. Bu savaşla birlikte Türkler kitleler halinde Müslüman olmaya başladılar. Karluklar İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyudur.

*Savaş sonucunda Orta Asya Çinleşmekten korundu.

*Kâğıt üretimi Çin dışında üretilmeye başlandı.

Türklerin Müslümanlığı Seçmelerinin Nedenleri: Gök Tanrı inancı ile İslamiyet arasındaki benzerlik Töre hukuku ile Şeri hukuk arasındaki benzerlik Her iki inançta da kurban kesme geleneğinin olması Cihan hâkimiyeti düşüncesinin İslamiyet’teki Cihat düşüncesiyle benzeşmesi etkili

olmuştur.Türklerin İslamiyet’e Hizmetleri:

www.hapbilgiler.com

İslam dünyasının koruyuculuğunu üstlenmiş ve halifeliğin devamını sağlamışlardır. İslam uygarlığıyla Türk uygarlığını birleştirip, İslam uygarlığını geliştirdiler. İslamiyet’i, Anadolu, Balkanlar, Orta Avrupa ve Hindistan gibi bölgelere yaydılar. Avasım, şehirlerini kurdular, Bu şehirler koruyucu niteliğindedir. Bizanslılara karşı

savaştılar. En önemli kent Malatya’dır. Battal Gazi destanının kaynağı burasıdırDetaylay için tıklayınız >>>>>http://goo.gl/jPe29A

Tolunoğulları* Mısırda yaklaşık bin yıl sürecek Türk hâkimiyetinin öncüsü olmuşlardır.

*Mısırda kurulan ilk Türk devletidir. Abbasilere karşı kurulmuş, Abbasiler tarafından yıkılmışlardır.

* Mısırdaki Ulu Camii ve Tolunoğlu Camii en önemli eserleridir.

***Yıkılmalarında yönetimin Türk olmasına karşın halklarının farklı kavimlerden olması etkili olmuştur.

Akşitler-İhşitler* Suriye ve Filistin topraklarının yanı sıra kutsal toprakları (Hicaz) sınırlarına dâhil eden ilk Türk devletidir.

***Yıkılmalarında tıpkı Tolunoğullarında olduğu gibi yönetimin Türk olmasına karşın halklarının farklı kavimlerden olması etkili olmuştur.

Eyyubiler*Selahattin Eyyubi tarafından kurulmuştur.

*Hittin savaşında Haçlıları yenerek Kudüs’ü Haçlıların elinden kurtarmışlardır.

Memlükler*Batıniler ve Haçlılara karşı mücadele ederek İslam dünyasını korumuşlardır.

*Ayn-ı Calut ve Elbistan savaşlarıyla Moğolları mağlup etmişlerdir.

*Resmi dil olarak Türkçeyi kullanmışlardır.

*Halifelik Osmanlı devletine Memlüklerden geçmiştir.

Uyarı:: Memlüklülerde her Emir’in (Komutan) Hükümdar olma hakkı vardır.Bu durumun çıkardığı sonuçlar:

Veraset sistemi diğer Türk devletlerinden farklıdır. Yani Ülke Hanedan üyelerinin ortak malı değildir.

Kut anlayışı ve hükümdarlığın babadan oğula kan yoluyla geçer kuralı uygulanmamıştır. Babürlüler*Hindistan’da Türk siyasi birliğini sağlamışlardır*Taç Mahal(mımarı adı ısa) ve Babürname en önemli eserleridir.Gazneli Devleti*Alp Tigin tarafından Afganistan’ın Gazne şehrinde kurulmuşlardır.

*En büyük hizmetleri Hindistan’a İslamiyet’i yaymalarıdır. (Hindistan’a yapılan 17 sefer yaptı bu en buyuk başarısıdır)

www.hapbilgiler.com

*Abbasi halifesini Şii Büveyhoğullarının baskısından kurtaran Gazneli Mahmut’a Abbasi Halifesi tarafından Sultan unvanı verilmiştir.*1040 yılında B. Selçuklu devleti ile yaptıkları Dandanakan savaşıyla yıkılma sürecine girmişler ve son olarak Gurlular tarafından yıkılmışlardır.

Uyarı:: Gazneli devletinin çabuk yıkılmasında hakimiyetleri altında çok farklı ulusların yaşaması ve etnik uyumsuzluk etkili olmuştur. Büyük Selçuklu Devleti*Oğuzların Kınık boyundan olan Selçuklular, Selçuk Bey tarafından kurulmuştur.

*Rey, İsfahan, Nişabur, Bağdat devletin önemli başkentlerindendir.

*Tuğrul ve Çağrı Beyler zamanında Horasan hâkimiyeti için Gaznelilerle Dandanakan savaşı yapılmış, savaş sonunda Gazneliler yıkılma sürecine girmişlerdir.

*1048 yılında Bizans’la Pasinler savaşı yapılmış, bu savaş Anadolu hâkimiyeti için yapılan ilk savaştır.*1071 yılında yapılan Malazgirt savaşı ile Anadolu kapıları Türklere açılmış ve Türkiye Tarihi başlamıştır.*Selçuklu devletinin yıkılmasında Batınilerin çalışmaları (Hasan Sabbah önderliğindeki, Sosyal, Siyasi ve ekonomik özellikli Türkmen hareketi) önemli bir rol oynamıştır*Selçuklu devleti 1141 yılında Karahitaylılarla yapılan Katvan savaşını kaybederek yıkılma sürecine girmiştir.*Selçuklular;

İkta sistemini uyguladılar.

Nizamiye medreselerini inşa ettiler.

Resmi dil olarak Arapça ve Farsçayı kullandılar

Karahanlılar*Bilge Kül Kadir Han tarafından kuruldu. Saltuk Buğra Han döneminde İslamiyet’i kabul ettiler

*Başkentleri Balasagun ve Semerkant’tır

***İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devletidir.

*Türk İslam medeniyetinin temellerini atmışlardır.

***Resmi dil olarak Türkçeyi kullanmışlardır.

Uyarı:: Karahanlılar, Karamanoğulları ve Memluklular resmi dil olarak Türkçeyi kullanmışlardır.*Türk-İslam eserlerinin ilk örneklerini Karahanlılar vermişlerdir.

*Karahanlılar da Burslu eğitim sistemi uygulanmıştır.

Türk – İslam DevletlerindeKültür ve MedeniyetDevlet Yönetimi*İslamiyet öncesindeki Kut anlayışı ve Ülkenin Hanedan üyelerinin ortak malı sayılması geleneği devam etmiştir.

www.hapbilgiler.com

*Devlet işleri Divan-ı Saltanat denilen büyük divanda görüşülürdü.

Büyük divana bağlı ikinci derecedeki divanlar şunlardır.

Tuğra Divanı: Yazışmalara bakılırdı.

İstifa Divanı:   Maliye işlerine bakardı.

Arz Divanı:     Ordunun ihtiyaçlarına bakardı.

İşraf Divanı:    Askeri ve hukuk işleri hariç devletin bütün işlerini denetleme yetkisine sahipti.

İnşa Divanı: Atama ve tayin işlerine bakardı.

Divanin üyeleri ise;

Müstevfi: Maliyeci

Pervaneci: Dirliklerin dağıtımı

Tuğracı: Yazışma işleri

Müşrif: Askeri ve hukuk işlerinin dışında devletin bütün işlerinin denetiminde

Ariz: Ordunun ihtiyaçlarıyla ilgilenirdi.

Kadı leşker: Askeri davalara bakar.

Emiri Dad: Adalet işlerine bakardı fakat kararlarında bağımsız olabilmesi için divana dâhil edilmezdi.

*Belediye işlerine Muhtesip bakar, Asayişle subaşılar ilgilenirdi.

*Selçuklularda hükümdar çocuklarına Melik ve Şıhne isimleri verilmiştir.

Meliklerin dışında Eyalet yöneticilerine Amid ve Amil isimleri verilmiştir.

Atabeylik Sistemi(Osmanlı ‘da  lalalık sıstemıne benzer)

Hükümdar çocukları devlet yönetiminde tecrübe kazansınlar diye sancaklara atabey denilen eğitimciler ile gönderilirlerdi. Atabeylik sisteminin Osmanlı devletindeki karşılığı Lala sistemidir.

Ordu*Karahanlı ordusunu temelini Türklerin oluşturduğu bir ordudur.

*Gazneli ordusunda savaş esirlerinden oluşturulan Gulam askerleri, Eyalet askerleri ve ücretli askerler görev yapmışlardır. Gazneli ordusu Fillerle de desteklenmiştir.*Türk – İslam devletlerinin ordularında esirlerden oluşturulan Gulamların yanı sıra, Türkmenler, gönüllüler, bağlı beylik ve devletlerin askerleri de yer almıştır.

*B. Selçukluların askeri alandaki en büyük yeniliği askeri İkta sistemidir.Uyarı:: İkta sisteminin özellikleri:

İktalar devlet görevlilerine maaş ve hizmet karşılığı verilen topraklardır. İkta alan görevliler bu topraklarda oturur ve toprağın ekilmesini sağlarlardı Topraktan elde edilen gelirle yöneticilerin maaşları ödenir bir kısmıyla da atlı asker

beslenirdi

www.hapbilgiler.com

Devlet hazinesine yük olmadan güçlü ve büyük ordular oluşturulmuş böylece iç ve dış güvenlik sorunları çözülmüştür.

Göçebe halkın yerleşik unsurlara zarar vermeleri önlenmiş böylece Sosyo-Ekonomik denge sağlanmıştır.

Ülke bayındır hale getirilmiştir. Çıkabilecek isyanlar önceden önlenmiştir.

Sosyal ve İktisadi Hayat*İslamiyet’in kabulüyle birlikte çoğunluğu yerleşik hayata geçip şehir ve kasabalara yerleşen halk toplumsal dayanışmaya büyük önem vermiştir.

*Toplumsal ihtiyaçları hazırlamak için açılan kurumlarda din ve mezhep farkı gözetilmemiştir.

*Ekonomi tarım ve hayvancılık ve ticaret oluşturmuştur.

*İpek ve Baharat yollarından yararlanan Türk – İslam toplulukları ekonomik güçlerini artırmışlar ticareti geliştirmek amacıyla Kervansaraylar yapmışlardır.(karahanlılarda rıbat olarak gecer)* Abbasilerin kurduğu Fütüvvet teşkilatı Türklerde Ahilik teşkilatı adını almıştırAhilik:

*Esnaf örgütlenmesidir.

*Müslüman olmayanlar bu teşkilata alınmamıştır.

*Mesleki dayanışmayı, üretimde kaliteyi ve mesleki eğitimi sağlamıştır.

*Ahilik teşkilatının çarşılarına Arasta adı verilmiştir.ToprakHas topraklar: Gelirleri hükümdara ve hanedan üyelerine ayrılan topraklardır.

Mülk topraklar: Kişilere ait topraklardır.

İkta topraklar: Geliri hizmet veya maaş karşılığı olarak komutanlara devlet adamlarına verilen topraklardır.

Vakıf topraklar: Hayır kurumlarının ihtiyaçlarını karşılamak amaçlıdır.

Hukuk*Şeri ve örfi hukuk vardır. Şeri hukukun başında kadılar, örfi hukukun başında ise Emiri Dad bulunurdu. Şeri hukuk İslam hukuku; örfi hukuk ise Kamu hukukudur.

*Aynı zamanda haftanın belli günlerinde toplanan ve sultanın başkanlık ederek halkın sorunlarını dinlediği Divanı Mezalim de bulunurdu.

Uyarı:: Yargının bağımsız olmasını isteyen Türk – İslam topluluklarında Kadılara baskı uygulanmamıştır.Dil, Edebiyat, Bilim ve Sanat*Farabi: İslam felsefesinin ve siyaset kurumunun kurucusudur. Batıda Muallimi Sani adıyla tanınır.(el medıne-tul fazıla)

*İbn-i Sina: İslam filozoflarının reisidir.(el kanun –ı fıt tıb)

*Gazali: Tüm felsefi tartışmaları akılla yapmıştır, sonradan tasavvufçu olmuştur(ıhya-yı ulum-ıd dın)

www.hapbilgiler.com

*En fazla gelişme gösteren güzel sanat dalı mimaridir. Süsleme sanatı, çinicilik, hattatlık, minyatür sanatı da gelişmiştir.

Ömer Hayyam (Rubailer)

Enver (Kasideler)

Nizamül Mülk (Siyasetname)

Uyarı:: Türk-İslam mimarisinin ilk örneklerine Türbe, Camii ve Kervansaray olarak Karahanlılar da rastlanır.Kutadgu Bilig:

Yusuf Has Hacib tarafından yazıldı. Türkçe ilk siyasetnamedir. Mutlu kılıcı bilgi anlamındadır. Hükümdara öğütleri içerir.

Divan-ı Lügati-t Türk:

Kaşgarlı Mahmut tarafından, Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılan ilk Türkçe sözlüktür.

Atabetül Hakayık:

Edip Ahmet tarafından yazılan eğitici ve öğretici bir ahlak kitabıdır.

Divanı Hikmet:(turk ıslam tasavvufunun kurucusu)

Ahmet Yesevi tarafından tasavvufla ilgili yazılan şiirlerdir.

Muhakemetül Lügateyn:

Ali Şir Nevai tarafından Timur devleti zamanında yazılan Türkçe-Farsça sözlüktür

Bırunı:asar-ı bakıye adlıo eserı var

Ibn-i ruşt: batıda ronesansa etkı etmıştır.

Abdullah baranı;trıgonometrının kurucusudur.

*Sözlü Edebiyat alanında ise Karahanlıların Müslüman oluşlarını ve mücadelelerini anlatan Saltuk Buğra Han Destanı önemli bir yere sahiptir.*Bağdat’taki Nizamiye Medresesi, İsfahan’daki Melikşah Camii, Merv’deki Sultan Sencer türbesi bu dönemin önemli Türk-İslam eserleri arasında yer alır

Anadolu Tarihiàİlk Türk Beylikleri Devri

àAnadolu Selçukluları Devri

àAnadolu Türk Beylikleri Devri

àOsmanlı İmparatorluğu Devri

àTürkiye Cumhuriyeti Devri

Anadolu’da Kurulan İlk Türk BeylikleriDanişmentliler*Sivas merkezli kurulan bu beylik Sakarya nehrinden Fırat’a kadar geniş bir alanda etkili olmuştur.

www.hapbilgiler.com

*Anadolu’da kurulan Türk beyliklerinin en güçlüsü sayılmaktadır.

*Haçlılar, Ermeniler ve Bizanslılarla savaştılar

Uyarı:: Anadolu’daki ilk medrese sayılan Yağbasan Medresesi Danişmentliler tarafından yapılmıştır.Saltuklular*Erzurum merkezlidir. Haçlılar ve Gürcülerle savaşmışlardır.

*Erzurum Ulu Cami önemli eserlerindendir.

Mengücekler*Erzincan, Kemah ve Divriği civarında yaşamışlar,  Rumlarla ve Gürcülerle mücadele etmişlerdir.

Artuklular*Diyarbakır ve Mardin merkezli yaşamışlar, Haçlılarla mücadele etmişlerdir.

*Diyarbakır Ulu Camii, Diyarbakır surları, Hasankeyf, Malabadi Köprüsü önemli eserleridir.

Çaka Beyliği*Çaka Bey tarafından İzmir çevresinde kurulmuşlardır.

*Çaka Bey ilk Türk denizcisi sayılmaktadır.

Beyliklerin Özellikleri

Anadolu’nun Fethedilmesinde ve Türkleşmesinde önemli rol oynadılar Bulundukları bölgelerin savunucuları oldular Anadolu’yu bayındır hale getirmişlerdir.

Anadolu Selçuklu Devleti(Türkiye Selçukluları)*Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından İznik merkezli olarak kurulmuştur.

*Anadolu Selçuklu Devletinin kuruluş döneminin uzun sürmesinde:

—Büyük Selçuklular karşısında aldıkları yenilgiler

—Fetret dönemleri yaşamaları

—Haçlılarla savaşmak zorunda kalmaları

Gibi nedenler etkili olmuştur.

*Haçlı Seferleri, Anadolu Selçuklu Devletinin kuruluş yıllarında, oldukça zararlı olmuştur. Hatta İlk sefer sonucunda Kudüs düştüğü gibi Urfa ve Antakya’da kontluklar kurulmuştur.

*Haçlı seferleri sonunda:

—Akdeniz limanları önem kazandı.

—Feodalizm zayıfladı.

—Kilisenin etkinliği azaldı

—Kâğıt, Barut, Matbaa ve tarımsal etkinlikler Avrupa’ya taşındı.

*1176 yılında Bizans’la Miryekefelon savaşı yapıldı, Anadolu’nun Türk yurdu olması kesinleşti.

www.hapbilgiler.com

*Yassı Çemen savaşıyla Harezemşahlar mağlup edilmelerine rağmen, Moğollarla sınır komşusu olunması Selçuklular için dezavantaj oluşturmuştur.

* Anadolu Selçuklu devleti Baba ishak ayaklanmasından sonraki dönemde zayıflamış ve 1243 yılında Moğollarla yapılan Kösedağ savaşıyla yıkılma sürecine girmiştir.

Anadolu Selçuklu Devletinin Özellikleri:

Türkmenleri bir çatı altında toplayarak Anadolu Türk Birliğini sağlamışlardır Anadolu’da Türk kültürünün gelişmesini ve devamlılığını sağlamışlardır. Anadolu’yu ve İslam dünyasını, Haçlılara ve Bizanslılara karşı korumuşlardır. Anadolu’yu canlı bir ticaret merkezi haline getirmişlerdir.

Anadolu Türk Beylikleri DönemiàOsmanoğulları: Söğüt ve Domaniç dolaylarında kuruldu

àKaramanoğulları: Merkezi Koynadır.Türkçeyi resmi dil olarak kullanmışlardır.

Osmanlı devletini en çok uğraştıran beyliktir.

àGermiyanoğulları: Merkezi Kütahya’dır.

àKaresioğulları: Balıkesir ve Çanakkale dolaylarında kuruldu.Denizci bir beyliktir. Osmanlı’ya katılan ilk beyliktir.

àHamitoğulları: Antalya civarında

àMenteşeoğulları: Muğla ve Denizli çevresinde

àCandaroğulları: Kastamonu ve Sinop dolaylarında

àAydınoğulları: Aydın İzmir dolaylarında

àSaruhanoğulları: Manisa’da

àEretnaoğulları: Sivas Kayseri dolaylarında

àDulkadiroğulları: Maraş dolaylarında(Osmanlıya son katılan beylıktır)

àRamazanoğulları: Adana çevresinde kuruldu. 

àKarakoyunlular: Azerbaycan’ı Türkleştirdiler, Doğu Anadolu’da kurulmuştur.

àAkkoyunlular: Diyarbakır’da kurulmuştur.

İkinci Beyliklerin Özellikleri:

Moğol baskısı nedeniyle, sınır boylarına giden Türkmenlerin yerleşik hayata geçmesinde etkili oldular. Böylece Batı Anadolu’da Türkmen nüfusun artmasında rol oynadılar

Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasından sonra halkın dirlik ve düzenin sağlanmasında etkili oldular

Anadolu’yu toplumsal, dini, askeri, ve kültürel eserlerle donatıp bayındır hale getirdilerAnadolu Selçukluları ve İkinci Beylikler Döneminde Kültür ve MedeniyetDevlet Yönetimi

www.hapbilgiler.com

*Anadolu Selçukluları ve İkinci Beylikler döneminde B. Selçuklular dönemindeki devlet yönetimi aynen devam etmiştir.

*Anadolu Selçukluları ülke bütünlüğünün korunması için Meliklerin yetkilerini kısıtlamışlardır.

*Türkiye Selçukluları, yönetimde kolaylık sağlamak amacıyla ülkeyi idari birimlere ayırmışlardır.

Bunlar subaşıların yönettiği merkeze bağlı iller, Meliklerin yönettiği iller ve Uç Beylerinin idaresindeki illerdir.

Ordu ve DonanmaSelçuklu ordusu, değişik milletlerden küçük yaşta satın alınan veya toplanan Gulaman-ı Saray,hükümdarı korumakla görevli Hassa Ordusu, kendilerine maaş yerine ikta verilen atlı askerlerden (Sipahiler) meydana gelen ve ordunun asıl kısmını oluşturan İkta Askerleri, Türkmen birlikleri, ücretli askerler ile bağlı beylik ve hükümetlerin askerlerinden oluşmuştur.*Anadolu Selçuklularında, B. Selçuklu Devletinden farklı olmak üzere Donanma ve Ücretli askerlikte oluşturulmuştur.

Uyarı:: Denizcilik alanındaki çalışmalar ülke savunmasının yanı sıra ticaretin gelişmesinde de etkili olmuştur.Hukuk*Anadolu Selçuklularında, diğer Türk – İslam devletlerindeki sistemin aynısı uygulanmıştır.

Sosyal ve iktisadi hayat*Halk, Göçebe, Şehirli ve köylü olmak üzere üç guruba ayrılıyordu.

*Tarım ve hayvancılık köylüler ve göçebeler tarafından yapılıyordu. Devlet köylüye tohum, saban, öküz sağlamada yardımcı olurdu.

*Sanayi büyük ölçüde esnaf teşkilatları(Ahi) tarafından organize ediliyordu.

Ahilik: Şehirde oturan esnafın meslek guruplarına göre kendi arında kurdukları dini-iktisadi bir özellik taşıyan teşkilata verilen isimdir. Ahiliğin Avrupa’daki localardan farkı; localar sadece ekonomik özellik taşırken Ahilik teşkilatı hem ekonomik hem de dini nitelik taşımaktadır.Ahilik 1243 Kösedağ savaşından sonra toplumu ayakta tutmuştur.

*Dokumacılık, dericilik ilerleme göstermiştir. Üretim küçük el tezgâhlarında yapılıyordu. Bunun yanında boyahanelerde kurulmuştur. Madenlerde genelde Ermeniler ve Rumlar çalışıyordu.

*Anadolu Selçukluları izlemiş oldukları ticari politika ile Anadolu’yu kıtalar arası transit ticaret merkezi haline getirdiler.

Kervansaraylar kurdular, Tüccarların mallarını sigortaladılar, Gümrük vergilerini hafiflettiler

Maliye*Vergiler (öşür,haraç,cizye,gümrük,Pazar, ağnam), Ganimetler 1/5, Maden gelirleri, Bağlı beyliklerden alınan vergiler.

Bilim*Anadolu medreseleri kendi çağdaşlarını geride bırakacak niteliktedir. Medreselerde hem dini hem de pozitif bilimler okutulmuştur. Mevlana, Muhuddin Arabî, Hacı Bektaşi Veli, Yunus Emre bu dönemde Anadolu’ya gelmişlerdir.

www.hapbilgiler.com

http://goo.gl/jPe29ASanat*En çok mimari gelişmiştir. Güzellik kapıların girişinde yoğunlaşır. En çok taş tuğla ve çini kullanılmıştır. Sosyal amaçlı yapılar yoğunluktadır. Avrupa Roman sanatını etkilemişlerdir. Kervansaraylar devasa yapıdadır.

Camiler*Eserlerin çoğu dikdörtgen üstü düz, bol sütunlu ulu camii tipindedir.

*Diyarbakır Ulu Camii Anadolu’daki ilk camidir. (Artuklular tarafından yapılmıştır)

*Konya Alâeddin cami ilk Selçuklu camisidir.

*Asıl Selçuklu camileri ahşaptır.

*Divriği Ulu cami Mengücekler yaptırmıştır.

*Mardin ulu cami Artuklular tarafından yapılmıştır.

Uyarı:: Bursa Ulu camii Osmanlı devletine ait camidir. Diğer ulu camiler Selçuklular ve ilk beylikler dönemine aittir.Mescitler*Mihrabı olmayan mahalle camileridir. Konya’daki küçük Karatay ve taş ile Sırçalı mescitleri örnektir.

Medreseler*Anadolu’daki ilk medrese Yağbasan Medresesi Danişmentliler tarafından yapılmıştır. Tokat-Niksar Medresesi yine danişmentliler tarafından yapılmıştır.

*Erzurum ve Sivas Çifte Minareli Medrese

*Konya Karatay ve İnce Minareli Medrese

*Kayseri Huand Hatun Medresesi

*Kırşehir Cacabey (Rasathane)

***En büyüğü Erzurum Çifte minareli Medrese; En zengin süslemeli Gök ve Karatay Medreseleri

Hastaneler*Daru’l Afiye, Daru’l sıhha, Darüşşifa, Bimarhane adı da verilir di.

*Hastaneler ve Tıp okulları ücretsizdir.

*Kayseri deki Gevher Nesibe Darüşşifası ve

Keyhüsrev Darüşşifası; Sivas Keykavus en önemlileridir.

Uyarı:: Gevher Nesibe Darüşşifası tıp fakültesi niteliğindedir.dünayada ilk akıl hastahanesı dır.tarıhte ılk beyın amelıyatı yapılan hastahanedırKervansaraylar*Ücretsizdirler, savaş zamanlarında orduda faydalanır,

*En büyüğü Konya Sultan han; İlki Aksaray kayseri yoklundaki Alay han’dır. Çevresinde Pazar kurulur

www.hapbilgiler.com

Köprü, Liman, Tersane, Kale*Silvan Malabadi köprüsü, Tercan Kötür köprüsü, Alanya Tersanesi, Niğde ve Bayburt kaleleri

Külliyeler*Çeşitli ihtiyaçları bir arada karşılayan komplekslerdir.(cami, medrese, hastane, imaret, hamam bedesten gibi ana yapısı camidir.) Hamam ve Bedesten gelir amaçlı olup diğerleri ücretsizdir.

Kayseri: Gevher Nesibe ve Huand Hatun, Konya Sahip ata.

Süslemeler*Daha çok yapının dış yüzeyinde kabartmalar halinde yer alır.

*Bitki: Palmat ve Rumiler. Hayvan: Aslan, Boğa, Yılan, Çift başlı kartal, GrifitlerMelek: Uçan melekler. Geometrik şekiller: Yıldızlı üçgenler, arabeskler Yazı*En güzel örnekler Gök medresenin portalında yer alan 12 hayvanlı rölyef (kabartma) ve Karatay medresesinde gökyüzünün canlandırıldığı çinilerdir.Edebiyat:*Battalname, Cengizname, Danişmendname, Felekname, Garipname önemli eserlerdir.

*Tasavvuf edebiyatında Mevlana, Yunus Emre önemli tasavvufçulardır.

*Divan edebiyatında Hoca Dehhani, Ahmedi ve Şeyhoğlu Mustafa önemlileridir.

Bilim*Hacı Paşa: Tıp, Şirazi: Coğrafya Astronomi, Mehmet Revandı: Tarih, Kadı Sicareddin: Kelam ve Mantık alanında önemli eserler vermişlerdir.

 

MimariDini Sivil Askeri

CamiMescitMedrese

Kümbet(Selçukluda)

Türbe(Osmanlıda)

Külliye

Tekke

Zaviye

SarayKöşkKervansaray

Hamam

Köprü

Darüşşifa

Çeşme

SebilKaleSurBurç

Kışla

 Osmanlı Devleti Kültür ve UygarlığıEgemenlik AnlayışıVeraset Sistemi

1- Türk devletlerinde, Ülke Hanedan üyelerinin ortak malı sayılmıştır.

2- Hanedan üyeleri kendilerine İslamiyet’ten önce Gök tanrı, İslamiyet’ten sonra Allah tarafından verilen Kut yetkisine göre devlet yönetme yetkisine sahiptiler.

www.hapbilgiler.com

*Osman Gazi ve Orhan Bey dönemlerinde Geleneksel anlayış hâkimdir. Yani ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır.

*I.Murat zamanında ülke padişah ve oğullarınındır anlayışı hâkimdir. İlk kez I. Murat Sultan unvanını kullanmıştır.

*Fatih zamanında Ülke padişahındır. Ve padişah ülkenin bölünmemesi için kardeşini öldürme yetkisine sahiptir anlayışı yerleşmiştir.

Uyarı:: Tüm bu çalışmalar Merkezi Otoriteyi güçlendirmek amaçlıdır.Tüm Türk devletlerinde Merkezi Otoritenin en güçlü olduğu dönem Fatih Dönemidir.

*I.Ahmet zamanında Ekber ve Erşed (yaşlı ve akıllı)kanunu getirilmiştir.

Kafes Usulü

*I.Ahmet zamanında getirilen bu kanuna göre şehzadeler artık sancaklara çıkamayacaklardı.

Bu durumun oluşturmuş olduğu zararlı sonuçlar ise:

Şehzadeler devlet yönetme yetkisini yaparak ve yaşayarak öğrenememişlerdir. Yönetimde kadınların baskısı giderek artmıştır Padişah adayları olan şehzadeler, sarayda delirecek duruma gelmişlerdir

*Padişahın erkek çocuklarına Şehzade veya Çelebi kız çocuklarına sultan unvanı verilirdi.

*Kuramsal olarak Osmanlı hükümdarının yetkileri sınırsızdır. Yetkileri ancak şeriat ve gelenekler sınırlandırabilir.

*Yavuz Sultan Selimle beraber Halifelik unvanını aldılar. Halifelik unvanı ilk kez I.Abdülhamit zamanında kullanılmıştır.

Padişahın Görevleri:

Devleti yönetmek, savaşlarda ordulara kumandanlık yapmak, yüksek devlet memurlarını atamak ve gerektiğinde divana başkanlık yapmaktır.

Padişah egemenliğini şu şekilde kullanır:

Yasama: Fermanlar, Kanunnameler, Adaletnameler, Beratlar

Yürütme: Divanı Hümayun

Yargı: Kulluk hakkı, Müsadere(Devlet yöneticilerini öldürtme mallarına el koyma)

Kulluk Hakkı: Devşirmeler padişahın kulu ve kölesidir. Padişah bunlar üzerinde ölüm hakkına sahiptir. Bunların mallarını müsadere edebilir.

Divanı Hümayun*Orhan Bey zamanında kuruldu, Devlet sorunlarının görüşülüp karara bağlandığı en üst yönetim organı ve en yüksek mahkemedir.

Uyarı:: Son söz padişaha aittir. Bu divanın karar organı olmaktan çok danışma organı olduğunu gösterir.Bugünkü bakanlar kuruluna benzer fakat üyelerinin atama yoluyla belirlenmesi ve yüksek mahkeme özelliği göstermesi nedeniyle bakanlar kurulundan ayrılır.

www.hapbilgiler.com

*Kuruluş döneminde divan toplantılarına padişah başkanlık ederken Fatih zamanından itibaren Divana sadrazamlar başkanlık etmeye başlamıştır. Bu durum sadrazamlık makamının öneminin ve etkinliğinin artmasına neden olmuştur.

*Divanı hümayun II. Mahmut zamanında kaldırılmıştır. Yerine Bakanlıklar ve Nazırlıklar kurulmuştur.

Üyeleri:

Padişah: Fatih zamanına kadar Divan’a başkanlık etmişler, bundan sonra bu görevi sadrazam yürütmüştür.Vezir-i Azam(sadrazam): Padişahın mutlak vekilidir. İkinci derecedeki işler sadrazamın İkindi Divanında görüşülürdü.Vezirler: Daha çok askeri ve siyasi işlerden sorumluydular. Vali olarak illere atanabiliyorlardı.Kazasker: Şeri ve Örfi hukuk uygulamalarından sorumludurlar. Adalet ve Eğitim işlerine, önemli davalara, Kadı ve Müderrisleri atama ve azil işlerine bakarlardı.Defterdar: Bütçeyi hazırlar, Gelir ve giderlerin planlamasını yapar.Nişancı: Tapu kadastro işleri bakar, Fethedilen arazilerin kayıtlarını tutar, Dirlikleri dağıtır ve Padişahın fermanlarına tuğra çekerdi.Yeniçeri Ağası: Vezir rütbesindeyseler divanda söz hakkına sahip olabiliyorlardı. Uyarı:: Yukarıdaki üyeler kuruluşundan itibaren Divanı Hümayunun asıl üyeleridir. Zamanla doğan ihtiyaçlardan dolayı Divanı Hümayuna bazı üyeler katılmıştır.Yeni katılan üyelerden Şeyhülislam ve Reisülküttap Divanı hümayuna çağrılıp görüşleri alındıkları halde asıl üye hüviyetinde değillerdi. Fakat yine son dönemlerde Divanı Hümayuna dahil edilenKaptanı Derya Divanı Hümayunun asıl üyesi olmuştur.Şeyhülislam: Divanın doğal üyesi olmamakla beraber gerektiğinde alınan kararların İslam dinine uygun olup olmadığını belirtmek üzere divana çağrılırdı. Bu durum devletin Teokratik nitelik taşıdığını gösterir. Ulema sınıfının başı olarak Din, Hukuk, Yargı, Eğitim, alanlarını denetim altına almıştır. En ünlüsü Ebu Suud efendidir. (Asıl üye değil)Reisül Küttap: Önceleri Nişancıya bağlı bir kâtipken zamanla doğan ihtiyaçtan dolayı, Devletin dış işlerinden sorumlu bakanı olmuştur. (Asıl üye değil)Kaptan-ı Derya: Donanma komutanı olarak Divanı hümayuna katılmıştır. (Asıl Üye olarak)Ülke Yönetimi*Osmanlı devletinde ülke Eyaletler-Sancaklar-Kazalar-ve Köy gibi birimlere ayrılarak idare edilmiştir.

 

İdari Birim Yönetici Asayiş AdaletEyaletler Beylerbeyi Subaşı KadıSancaklar Sancakbeyi Subaşı KadıKazalar Kadı Subaşı KadıKöyler Köy Kethüdası Yiğitbaşı Kadı Naibi 

*Eyaletler Merkezden uzaklık, vergilendirme şekli, etnik ve dini yapısı gibi özellikler temel alınarak oluşturulmuştur.

www.hapbilgiler.com

Eyaletler, Merkeze bağlı, Özel yönetimli(salyaneli), Bağlı(İmtiyazlı) olmak üzere üç guruba ayrılmıştır.

Merkeze Bağlı Eyaletler:*Tımar(Dirlik) sistemi uygulanır, salyanesiz (bir çeşit maaş) ve yıllıksızdırlar.

2- Özel Yönetimli(Salyaneli) Eyaletler:

Mısır, Bağdat, Yemen, Cezayir gibi merkezden uzak eyaletlerdir.

*Tımar sistemi uygulanmaz, Vergiler iltizam yoluyla toplanır, vergi geliri her yıl yeniden düzenlenir.

İltizam:

Bir yerin gelirini ihale yoluyla mültezimlere verme işidir. Mültezim ihaleyi alan kişidir ve devlete peşin ödeme yapar.

*Bu Eyaletlerin Valileri devletten Salyane denilen maaş alırlardı.

*Bu eyaletlerden toplanan vergiler doğrudan hazineye aktarılırdı.

3- Bağlı (İmtiyazlı) Eyaletler:

*İç işlerinde serbesttirler. Erdel, Eflak, Boğdan, Kırım, Hicaz gibi

*Yıllık vergi verir gerektiğinde asker yollarlardı.

*Yöneticilerine Bey, Han, Şerif ve Voyvoda denirdi.

Uyarı::  Hicaz dini bakımdan dolayı asker ve vergi vermez; Kırım asker verir vergi ödemezdi.Osmanlı ordusu*Orhan Bey zamanında Yaya ve Müsellem adı verilen ilk düzenli ordu oluşturuldu.

*I.Murat zamanında asker ihtiyacının bir kısmı savaş esirlerinden karşılanmış(Pençik Sistemi), yine bu dönemde Kapıkulu ve Tımar sistemlerinin temelleri atılmıştır. Ankara savaşından sonra Pençik sistemi etkisini kaybetmiş bunun yerine devşirme usulüne geçilmiştir.

Osmanlı Ordusu

   Kara Kuvvetleri                 Deniz Kuvvetleri      1- Kapıkulu Askerleri

2- Eyalet Askerleri (Tımarlı Sipahiler)

3- Yardımcı Kuvvetler

1- Kapıkulu Askerleri*İlk başlarda Pençik sonraları Devşirme sistemine dayanan bu ordu merkez ve merkeze yakın yerlerde bulunurdu.

Devşirme sistemine:

Rus, Acem, Çingene ve Türk çocukları bunun yanında kel, köse, fodul, anne babası olmayanlar alınmazdı.

*Üç ayda bir Ulufe denen maaş ve her padişah değişikliğinde Cülus denilen bahşiş alıyorlardı.

www.hapbilgiler.com

*Piyadeler ve Süvariler olarak ikiye ayrılmıştır.

Piyadeler:

Yeniçeriler, Cebeciler, Topçular, Top arabacıları, Lağımcılar, Humbaracılar, Bostancılar

Süvariler:

Silahtar, Sipahi, Sağ ulufeciler, Sol ulufeciler, Sağ garipler, Sol garipler

Uyarı::  Kapıkulu ocağına mensup askerler devletten maaş ve bahşiş alırlardı..Eyalet Askerleri*Tımarlı sipahilerdir.

*Ordunun asıl kısmı Tımarlı sipahilerdir.

Uyarı:: Eyalet askerleri (Tımarlı Sipahiler) devletten maaş almazlardıTımar(Dirlik):

Devlet mensuplarına ve bazı askerlere görevi karşılığında maaş yerine önceden belirlenen yerlerin toprak gelirleri verilirdi. Bu dirlik sahipleri asker yetiştirmekle yükümlüydüler

Tımar Sisteminin uygulandığı yerlerde:

Tımar, devlet görevlilerine maaş ve hizmet karşılığı verilen topraklardır. Tımar alan görevliler bu topraklarda oturur ve toprağın ekilmesini sağlarlardı Topraktan elde edilen gelirle yöneticilerin maaşları ödenir bir kısmıyla da atlı asker

beslenirdi Devlet hazinesine yük olmadan güçlü ve büyük ordular oluşturulmuş böylece iç ve dış

güvenlik sorunları çözülmüştür. Göçebe halkın yerleşik unsurlara zarar vermeleri önlenmiş böylece Sosyo-Ekonomik

denge sağlanmıştır. Ülke bayındır hale getirilmiştir.

Çıkabilecek isyanlar önceden önlenmiştir

Yardımcı Kuvvetler:*Bağlı beylik ve ülke kuvvetleri

*Azaplar, Akıncılar, Yayalar, Müsellemler, Yörükler, Gönüllüler, Derbent muhafızları.

Uyarı::  Devletten maaş almazlardı.Deniz Kuvvetleri*Osmanlı dev. İlk deniz gücüne Karesi beyliğini alarak sahip olmuştur.

*İlk büyük gelişmeyi Fatih döneminde en parlak dönemini kanuni döneminde yaşamıştır.

*Osmanlı donanması ilk büyük yenilgisini İnebahtı da almıştır. Sinop’ta, Navarin’de ve Çeşme’de Osmanlı donanması yakılmıştır.

*Kaptanı Derya: Donanma komutanı, Kapudane: Oramiral

Patrona: Koramiral,

Piyale: Tuğamiral,

Levent: Deniz askeri

www.hapbilgiler.com

http://goo.gl/jPe29AOsmanlıda Toprak sistemiToprak   Miri                  Metruk                MülkDirlik               Boş Toprak        Öşüriye

Vakıf                                          Haraciye

Paşmaklık

Malikâne

Yurtluk

Mukataa

 Miri Arazi:*Fetihler sonucu alınan topraklar Tahrir defterlerine kaydedilerek devletin mülkiyetine alınırdı. Devlet bu toprakları istediği gibi kullanır, belli bir bölümünü üretim için çiftçilere dağıtırdı.

*Çiftçiler eğer kendilerine bu topraklardan verilmişse bunu satamaz, devredemez ve miras bırakamazlardı.

DİRLİK:

Vergi gelirleri hizmet karşılığı devlet adamlarına ayrılan topraklardır.

*Dirlik sahipleri Gelirleriyle atlı asker(cebelü) besleyip savaş zamanında orduya katmak, Bölgelerindeki vergileri toplamak, bölgenin güvenliğini sağlamak ve reayanın toprağı işlemesini sağlamak zorundadırlar.

*Dirlikler: Has Zeamet ve Tımar olarak üçe ayrılırdı.

Has (Geliri 100 bin akçeden fazladır. Devlet ileri gelenlerine verilir)

Zeamet (Geliri 20–100 bin akçe arasındadır. İkinci derecedeki devlet adamlarına verilir. Kadı, subaşı gibi)

Tımar (3-20 bin akçe arasında, devlete yararlı olanlara verilirdi)

VAKIF:

*Geliri medrese, cami, imarethane, kervansaray, hastane gibi toplum ihtiyaçları karşılayan kurumların işletilmesine ayrılan topraklardır.

PAŞMAKLIK:

*Geliri hanedan üyelerinin annesine, eşine ve kızına bırakılan topraklardır.

MALİKÂNE:

*Üstün hizmet gösteren devlet adamlarına verilirdi.

YURTLUK:

*Geliri sınır boylarındaki akıncılara ve askeri yöneticilere bırakılan topraklardı

www.hapbilgiler.com

MUKATAA:

*Geliri doğrudan hazineye bırakılan topraklardır.

Uyarı::  Osmanlı toprağında kişi mülkiyeti Ev, Bağ, Bahçe ile sınırlandırılmıştır.Osmanlıda Vergi Sistemi*Osmanlıda Tanzimat’ın ilanına kadar İslam hukukuna göre alınan Şeri vergiler ile Padişahın emri ile konan örfi vergiler alınmıştır. Tanzimat’la beraber herkesten gelirine göre vergi alınması uygulamasına geçilmiştir.

Vergi SistemiÖrfi Vergiler                               Şeri VergilerAvarız                                             Aşar(Öşür)

Çiftbozan                                        Haraç

Ağnam                                            Cizye

İspençe

Çift Resmi

Bennak

Mücerred

Derbent Resmi

 

Örfi VergilerAVARIZ:

*Olağanüstü zamanlarda alınır ve doğrudan hazineye aktarılırdı.

ÇİFTBOZAN:

*Toprağını ve üretimini bırakanlardan alınırdı.

AĞNAM:

* Hayvanlardan çoğalma zamanında alınırdı (domuz dâhil)

İSPENÇE:

Gayrimüslimlerden toprağı kullanma karşılığında alınan vergidir.

ÇİFT RESMİ:

Müslümanlardan toprağı kullanma karşılığında alınırdı.

BENNAK:

Evliler ve yarım çift toprağı ekenler verirlerdi.

MÜCERRED:

Bekâr çiftçilerden ve 20 yaşında babasının yanında kalanlardan alınırdı.

www.hapbilgiler.com

DERBENT RESMİ:

Köprü ve geçitlerden alınırdı.

Şeri VergilerAŞAR (ÖŞÜR)

*Müslüman üreticiden ürün üzerinden alınır. *Oran bölgeden bölgeye farklılık gösterir.

*Ayni ya da nakdi olarak toplanırdı.

*1925 yılında kaldırıldıHARAÇ

*Gayrimüslim üreticiden ürün üzerinden alınır *Oran bölgeden bölgeye farklılık gösterir

*Ayni ya da nakdi olarak toplanırdı.

* Islahat Fermanıyla kaldırıldıCİZYE

*Gayrimüslimlerden alınan baş vergisidir. *Askerlik yapmaya uygun kişilerden alınırdı. *Sakat, kadın, çocuk ve papazlardan alınmazdı. *Devlet bu vergiyi doğrudan toplardı.

*Islahat Fermanıyla kaldırıldı.Osmanlıda Yargı*Osmanlıda hukukun temelini dini esaslı Şeri hukuk ve geleneklere dayanan Örfi hukuk şekillendirmiştir.

*Osmanlı ülkesinde yargı bağımsızdır. Çünkü Kadıların vermiş olduğu kararlar kesindir.

*Kadıların kararlarına itiraz Divanı hümayuna olurdu buda kadıların denetlenebildiğini gösterir. Yine kadılar bulundukları bölgede yöneticileri yasalara uymadıkları takdirde denetleyebilirdi bu durum idarenin yargı denetiminde olduğunu gösterir.

*19. yy da II. Mahmut memurlara ceza verilmesini öngören ceza kanunnamesini çıkarttırmış ve müsadere usulünü kaldırmıştır.

*Tanzimat döneminde kanun üstünlüğü ilkesi ön plana çıkmış, mahkemeler din ve millet farkı gözetmeksizin herkese açılmıştır.

*Abdülaziz döneminde Divan-ı ahkâm-ı adliye üyeleri yargı kararı olmadan görevlerinden alınamamıştır.

*Ahmet Cevdet Paşa tarafından hazırlanan Mecelle( Medeni Kanun) Meşrutiyet döneminde uygulanmıştır.

Uyarı:: Osmanlı devletinde Şeri mahkemelerin yanı sıra farklı yasaları uygulayan mahkemelerin açılması (Konsolosluk mhk. Ticaret mhk., Nizamiye mhk. Gibi.) Hukuksal alanda ikiliklere neden olmuştur.Osmanlıda Ekonomi*Osmanlı ekonomisi tarım, hayvancılık, ticaret ve sanayiye dayanıyordu.

*İlk bakır para Osman Bey, İlk gümüş para Orhan Bey, İlk Altın para Fatih, İlk kâğıt para (kaime) Abdülmecit döneminde basıldı. 1844’te mecidiye piyasaya sürüldü.

www.hapbilgiler.com

*İlk banka Bank-ı Dersadet 1847 yılında, Ziraat bankası 1888 yılında açıldı.

Osmanlıda Eğitim-Öğretim Sistemi*Sübyan Mahalle Mektepleri:

Eğitimin ilk basamağıdır belli bir süre ve sınıfı yok, karma eğitim verilir öğreticileri profesyonel değil.

*Medrese:

İlk Osmanlı medresesi İznik’te Orhan Bey tarafından açıldı.

Eğitim dili Arapça, öğreticisine müderris denir. Dini ve pozitif bilimler okutulurdu. 17. yy dan itibaren pozitif bilimlere yer verilmemiştir.

Hariç, dâhil ve sahn olmak üzere üç bölümden oluşmuştur. Beşik ulemalığı ve pozitif bilimlerin terk edilmesi bozulmasına yol açmıştır. 1924 yılında kaldırılmıştır.*Enderun

Saray okuludur eğitim dili Türkçedir. Öğrenci kaynağı g.müslim gençlerdir sonraları Müslümanlarda alınmıştır. Mezunları idareci, komutan, sanatkâr olurdu. 1909 yılında kapatıldı*Mesleki Eğitim:

Loncalarda iş ahlak temeli üzerine eğitim verilir, ahilik kültürü öğretilir ve çıraklık, kalfalık, ustalık eğitimi verilirdi.

Osmanlı Düşünce Hayatı*Ali Kuşçu: Matematik, Astronomi

*Piri Reis: Coğrafya, dünya haritası, kitabi bahriye

*Takiyettin Mehmet: ilk Osmanlı rasathanesi

*Koçi Bey: Devletin durumuyla ilgili rapor.

*Evliya Çelebi: Seyahatname

*Ali Süavi: Türkçülük, Türkçecilik.

*Kâtip Çelebi: Cihannüma (Dünya coğrafyası)

*Namık Kemal: Osmanlıcılık düşüncesinin mimarı

*İbrahim Müteferrika: İlk özel matbaa, çevriler

Osmanlıda sanatCamiiler:Erken döneme ait camiiler

*İznik Hacı Özbek Camii İlk Osmanlı Camisi

*Bursa Ulu Camii ve yeşil camii

*Edirne Eski Camii ve üç şerefeli camii

*İstanbul Fatih Camii İstanbul’daki ilk camii 16.yy

*Mimar Sinan’ın Şehzade(çıraklık), Süleymaniye(kalfalık), Selimiye(ustalık) camileri 16.yy

www.hapbilgiler.com

* Sultan Ahmet, Yeni camii, 17.yy

*Geç Dönem Avrupai örnekler.

Nuru Osmaniye cami, Laleli cami

(Barok ve Rokoko Tarzı)

Nusretiye Camii, Ortaköy ve Dolmabahçe camii, (Ampir Üslup)

Medreseler:*Erken Dönem

İznik Süleyman Paşa Medresesi, Muradiye medresesi, Yeşil Medresesi

Bursa Lala Şahin Medresesi, İstanbul Fatih medresesi

*Klasik Dönem

İstanbul Şehzade Külliyesi Medresesi, İstanbul Rüstem Paşa Medresesi

Saraylar:*Klasik Dönem

Topkapı sarayı, Çinili Köşk, Revan Köşkü, Bağdat Köşkü

*Genç Dönem

Dolmabahçe Sarayı,(Abdülmecit), Beylerbeyi Sarayı, Yıldız Sarayı, Çırağan ve İshak Paşa sarayı 19.yy Avrupai etki

Türbeler:*Kırgızlar Türbesi, Bursa Yeşil Türbe, İstanbul Mahmut Paşa Türbesi

Askeri Yapılar:*Anadoluhisarı(I. Beyazıt), Rumeli Hisarı(Fatih), Selimiye Kışlası(3.Selim)

Anıt Çeşmeler:

*Sultan Ahmet Çeşmesi, en çok lale devrinde yapılmıştır.

Resim:*portresini ilk yaptıran Fatih, İtalyan ressam Bellini’ye

*Şeker Ahmet Paşa ilk resim sergisini açtı.

*Osman Hamdi Bey, arkeoloji müzesi, sanayi nefise mektebi asli kurucusudur. Kaplumbağa terbiyecisi, silah satıcıları önemli eserleridir.

Minyatür:*Gerçeğin olduğu gibi yansıtıldığı önemli tarihsel kaynaktır.

*Minyatür kitaplarına Sürname Hünername adı verilir.

*Matrukçu Nasuh, Nigari, Nakkaş Osman ve en önemlisi de Levni’dir.

Hat:*Arap harflerini malzeme olarak kullanan yüzey sanatıdır.

www.hapbilgiler.com

*Şeyh Hamdullah ve Hafız Osman önemlileridir.

Yazı:*Sülüs, Reyhanî, Divani, gibi yazı şekilleri kullanılmıştır.

Uyarı:: Osmanlıda Bilginler vergi vermez ve reayadan sayılmazlardı. Saygıdan dolayı.Uyarı:: Millet ayrımında din inanç ayrımı var fakat etnik ayrım yoktur.Osmanlı’da Sosyal Yapı YönetenlerSeyfiye İlmiye KalemiyeSadrazamVeziriazamBeylerbeyi

Sancakbeyi

ŞeyhülislamKazaskerKadı

MüderrisDefterdarNişancıReisülküttap

 

Yönetilenler*Osmanlı devletinde, yönetilenler, şehirliler ve göçebeler adıyla anılan halk reaya içinde yer almıştır. Geçimlerini, tarım, hayvancılık, zanaat ve ticaretle sağlamışlar ve devlete vergi vermişlerdir.OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ                  17.YY ISLAHATLARI*Ağırlıklı olarak askerlik ve maliye alanında yapılan ıslahatlardır.

*Avrupa örnek alınmamıştır. Otoriteyi sağlamak için şiddet uygulanmıştır.

*Halktan kopuktur, yüzeyseldir, devlet politikası olamamış kişilerle sınırlı kalmıştır.

*Bu dönemde:

Ağır vergiler sonucu celali isyanları çıkmış, Devşirme ve tımar sistemi bozulmuş,

Harem(kadınlar) idareye müdahale etmeye başlamıştır.

Beşik ulemalığı sonucu medreseler bozulmuş, Kafes usulü, rüşvetin yaygınlık kazanması,

Devlet adamı seçiminde liyakatin gözetilmemesi, Devletin doğal sınırlara ulaşması, ihracatın Gerileyip kapitülasyonların yaygınlık kazanması; ıslahatların başlıca nedenleridir.

1.Kuyucu Murat Paşa1603–1617: I.Ahmet zamanında sadrazamdır. Celali isyanlarını baskı ve şiddetle bastırmış otoriteyi sağlamaya çalışmıştır.2.Genç Osman(2.Osman) 1618–1622: İlk kez saray dışından bir hatunla evlenmiş, Yeniçeri ocağını kaldırmak istemiş fakat canından olmuştur.3.IV. Murat 1623–1640: Celali isyanlarını baskı ve şiddet yoluyla bastırdı. İçki, Tütün ve gece dışarı çıkmayı yasakladı.***Bu dönemde Koçi Bey duraklamanın nedenlerini ve düzelmesi gereken noktaları gösteren bir rapor hazırlayıp sunmuşsa da padişahın ölümü uygulanmasına imkan vermemiştir. Bu da ıslahatların devlet politikası olmadığını gösterir.

www.hapbilgiler.com

4.Tarhuncu Ahmet Paşa 1648: IV. Mehmet zamanında sadrazam olmuştur. Lüks tüketimi yasaklayıp saray masraflarını kısarak ilk kez Denk Bütçeyi hazırlamıştır.5.Köprülüler Devri 1656–1691: Köprülü ailesinden dört kişi sırayla sadrazamlığa getirilmiştir. Köprülü Mehmet paşa ıslahatları başarıya ulaştırmak için bazı şartlar öne sürerek sadrazamlığı kabul etmiştir.Uyarı:: Duraklama devrinin yükselme dönemi diye adlandırılır.Hatırlatma:Dönemin Islahatçılarını KOMTAK diye kodlamanız hatırlamanızı kolaylaştırır.

1. III. Ahmet Dönemi-Lale Devri-1718–1730*Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır.

*1718 Pasarofça anlaşmasıyla başlayıp, 1730 Patrona Halil İsyanına kadar olan dönemdir.

— Avrupa’yı tanıma ve keşfetme çalışmaları var.— Avrupa’ya ilk kez geçici elçiler gönderildi. (ilk geçici Elçilik Paris’te açıldı. İlk Elçi 28 Çelebi Mehmet’tir.)Uyarı Avrupa’da elçiliklerin açılması batının üstünlüğünün kabul edildiği anlamına gelir.— İlk kez özel Matbaa açıldı. (İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi tarafından)Uyarı Matbaada basılan ilk eser Vani Efendi tarafından yazılan Van Kulu Lügatidir. Uyarı Matbaaya en çok tepkiyi hattalar göstermiş bunun üzerine dini eserlerin elde yazılmasına, tarih, coğrafya ve felsefe kitaplarının matbaada basılmasına karar verilmiştir.—Yeniçerilerden itfaiye bölüğü oluşturuldu— Kumaş, Kâğıt, Çini fabrikaları açıldı— İlk kez çiçek aşısı uygulandı— Avrupa mimarisi örnek alındı. En çok sivil mimari gelişti. III. Ahmet Çeşmesi— Doğu klasikleri Türkçeye çevrilerek kütüphaneler açıldı.— Minyatür en çok bu dönemde gelişti. Levni Minyatürün en önemli ustasıdır.— Nedim bu dönemin önemli şiircisidir.Uyarı Bu dönemde Askeri alanda hiçbir yenilik yapılmamıştır.Uyarı Lale devri kültürel alandaki etkinliklerin ve zevk ve sefanın doruğa çıktığı dönemdir.— Bu dönem Patrona Halil İsyanı ile sona ermiştir.

1. Mahmut Dönemi1730–1754*Lale Devrine duyulan tepki Islahatların yönünü tekrar Askeri alana çevirir ve savaş politikasına geri dönülür.

— Batının Askeri üstünlüğü kabul edilerek Avrupa’yı tarzda alay, bölük, tabur uygulamasına geçilmiştir.Uyarı Batının Askeri üstünlüğü ilk kez bu dönemde kabul edilmiştir.— Kapitülasyonlar sürekli hale getirildi. 1740— Hendesehane kuruldu.— Avrupa’dan subaylar getirilerek ordu düzeltilmeye çalışıldı.Kont De Bonneval (Humbaracı Ahmet Paşa) tarafından Humbaracı Ocağı kuruldu

III. Mustafa Dönemi1757- 1774

www.hapbilgiler.com

— Avrupa’dan Teknik subay getirilmeye devam edildi.Surat Topçuları Ocağı kurularak başına Baron De Tott getirildi.

— Tersane ve Tophane ıslah edildi— Maliye düzene sokuldu— Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Mühendishaneyi Bahri hümayun kuruldu(Deniz Mühendishanesi)

— İlk kez Esham uygulamasına gidildi.(İç borçlanma)

1. Abdülhamit Dönemi1774–1789— İlk kez Yeniçeri sayımı yapıldı. Ulufe alım satımı yasaklandı. Cülus bahşişi kaldırıldı.— İstihkâm okulu açıldı— Yerli malı kullanma zorunluluğu getirildi— Humbaracı ve Surat Topçuları ocağı ıslah edildi.III. Selim Dönemi1789- 1807— III. Selim ıslahatlarına başlamadan önce Meşveret Meclislerini toplayıp devlet adamlarından Lahiyalar (Rapor) almıştır.— İlk kez devlet Matbaası (Matbaayı Amire) kuruldu— Askeri teknik okullardaFransızca zorunlu oldu— Avrupa’da ilk kez daimi elçilikler açıldı. (Paris, Berlin, viyana, Londra)— Deniz Mühendishanesi genişletildi.— Kara Mühendishanesi kuruldu. (Mühendishaneyi Berri Hümayun)— Şeyhülislamın yetkileri kısıtlandı— Subaylara sınav uygulandı ve başarısız olanlar ordudan atıldı— Yeniçerilerin yanında Nizamı Cedid adı verilen yeni bir ordu kuruldu.— Bu ordunun masraflarını karşılamak amacıyla ıradı Cedid hazinesi hazırlandı.Uyarı Bu dönem ıslahatları Nizamı Cedid dönemi ıslahatları olarak da bilinir.Uyarı Çağdaşlaşma ve Batılılaşma III. Selim ile başlamıştır.Uyarı Osmanlı devletinde Islahatların Planlı ve Programlı yapıldığı dönem III. Selim dönemidir.— Bu dönem 1807 yılındaki Kabakçı Mustafa İsyanı ile sona ermiş ve III. Selim öldürülmüştürXVIII. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri

Duraklama devrinden farklı olarak batılılaşma başlamıştır. Batının teknik üstünlüğü kabul edildi. Bilim, Teknik ve özelliklede Askeri yeniliklerden yararlanıldı. Dönemin ıslahatları duraklama dönemine göre daha köklü yapılmıştır.

Uyarı Bu dönem ıslahatlarına en çok tepki Yeniçeri ve Ulemadan gelmiştir.Hatırlatma:Dönemin Islahatçılarını

31313Diye kodlamanız hatırlamanızı kolaylaştırır.

1. III. Ahmet Dönemi-Lale Devri-

www.hapbilgiler.com

1718–1730*Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır.

*1718 Pasarofça anlaşmasıyla başlayıp, 1730 Patrona Halil İsyanına kadar olan dönemdir.

— Avrupa’yı tanıma ve keşfetme çalışmaları var.— Avrupa’ya ilk kez geçici elçiler gönderildi. (ilk geçici Elçilik Paris’te açıldı. İlk Elçi 28 Çelebi Mehmet’tir.)Uyarı Avrupa’da elçiliklerin açılması batının üstünlüğünün kabul edildiği anlamına gelir.— İlk kez özel Matbaa açıldı. (İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi tarafından)Uyarı Matbaada basılan ilk eser Vani Efendi tarafından yazılan Van Kulu Lügatidir. Uyarı Matbaaya en çok tepkiyi hattalar göstermiş bunun üzerine dini eserlerin elde yazılmasına, tarih, coğrafya ve felsefe kitaplarının matbaada basılmasına karar verilmiştir.—Yeniçerilerden itfaiye bölüğü oluşturuldu— Kumaş, Kâğıt, Çini fabrikaları açıldı— İlk kez çiçek aşısı uygulandı— Avrupa mimarisi örnek alındı. En çok sivil mimari gelişti. III. Ahmet Çeşmesi— Doğu klasikleri Türkçeye çevrilerek kütüphaneler açıldı.— Minyatür en çok bu dönemde gelişti. Levni Minyatürün en önemli ustasıdır.— Nedim bu dönemin önemli şiircisidir.Uyarı Bu dönemde Askeri alanda hiçbir yenilik yapılmamıştır.Uyarı Lale devri kültürel alandaki etkinliklerin ve zevk ve sefanın doruğa çıktığı dönemdir.— Bu dönem Patrona Halil İsyanı ile sona ermiştir. 

1. Mahmut Dönemi1730–1754*Lale Devrine duyulan tepki Islahatların yönünü tekrar Askeri alana çevirir ve savaş politikasına geri dönülür.

— Batının Askeri üstünlüğü kabul edilerek Avrupa’yı tarzda alay, bölük, tabur uygulamasına geçilmiştir.Uyarı Batının Askeri üstünlüğü ilk kez bu dönemde kabul edilmiştir.— Kapitülasyonlar sürekli hale getirildi. 1740— Hendesehane kuruldu.— Avrupa’dan subaylar getirilerek ordu düzeltilmeye çalışıldı.Kont De Bonneval (Humbaracı Ahmet Paşa) tarafından Humbaracı Ocağı kuruldu

III. Mustafa Dönemi1757- 1774— Avrupa’dan Teknik subay getirilmeye devam edildi.Surat Topçuları Ocağı kurularak başına Baron De Tott getirildi.

— Tersane ve Tophane ıslah edildi— Maliye düzene sokuldu— Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Mühendishaneyi Bahri hümayun kuruldu(Deniz Mühendishanesi)

— İlk kez Esham uygulamasına gidildi.(İç borçlanma)

www.hapbilgiler.com

1. Abdülhamit Dönemi1774–1789— İlk kez Yeniçeri sayımı yapıldı. Ulufe alım satımı yasaklandı. Cülus bahşişi kaldırıldı.— İstihkâm okulu açıldı— Yerli malı kullanma zorunluluğu getirildi— Humbaracı ve Surat Topçuları ocağı ıslah edildi.III. Selim Dönemi1789- 1807— III. Selim ıslahatlarına başlamadan önce Meşveret Meclislerini toplayıp devlet adamlarından Lahiyalar (Rapor) almıştır.— İlk kez devlet Matbaası (Matbaayı Amire) kuruldu— Askeri teknik okullardaFransızca zorunlu oldu— Avrupa’da ilk kez daimi elçilikler açıldı. (Paris, Berlin, viyana, Londra)— Deniz Mühendishanesi genişletildi.— Kara Mühendishanesi kuruldu. (Mühendishaneyi Berri Hümayun)— Şeyhülislamın yetkileri kısıtlandı— Subaylara sınav uygulandı ve başarısız olanlar ordudan atıldı— Yeniçerilerin yanında Nizamı Cedid adı verilen yeni bir ordu kuruldu.— Bu ordunun masraflarını karşılamak amacıyla ıradı Cedid hazinesi hazırlandı.Uyarı Bu dönem ıslahatları Nizamı Cedid dönemi ıslahatları olarak da bilinir.Uyarı Çağdaşlaşma ve Batılılaşma III. Selim ile başlamıştır.Uyarı Osmanlı devletinde Islahatların Planlı ve Programlı yapıldığı dönem III. Selim dönemidir.— Bu dönem 1807 yılındaki Kabakçı Mustafa İsyanı ile sona ermiş ve III. Selim öldürülmüştürXVIII. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri

Duraklama devrinden farklı olarak batılılaşma başlamıştır. Batının teknik üstünlüğü kabul edildi. Bilim, Teknik ve özelliklede Askeri yeniliklerden yararlanıldı. Dönemin ıslahatları duraklama dönemine göre daha köklü yapılmıştır.

Uyarı Bu dönem ıslahatlarına en çok tepki Yeniçeri ve Ulemadan gelmiştir.Hatırlatma:Dönemin Islahatçılarını

31313Diye kodlamanız hatırlamanızı kolaylaştırır.

1. Mahmut Dönemi1808–1839*Bu dönemde Askerlik, Yönetim, Ekonomi, Eğitim, Hukuk ve İdari alanlarda ıslahat yapılmıştır.Yönetim Alanındaki Islahatlar— Divanı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar (Bakanlık) kuruldu— Müsadere usulü kaldırıldı.Müsadere: Padişahın devlet adamlarının mallarına el koymasıdır. Böylece Özel Mülkiyet korunmuş oldu.

— Köy ve mahalle idari örgütleri kuruldu, muhtarlar atandı— İller merkeze bağlandı, merkezden valiler atandı.— Danışma Meclisleri açıldı.

www.hapbilgiler.com

— Tımar Sistemi kaldırıldı

*Dar-ı Şura-ı Askeri: Askerlik işleri için*Dar-ı Şura-ı Bab-ı Ali: İdari işler için*Meclis-i Valay-ı Ahkâm-ı Adliye: Hukuk işleri için. Aynı zamanda üst düzey devlet yetkililerini de yargılama görevi yapmıştır.— Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.—Eğitim alanındaki Islahatlar— İlköğretim zorunlu oldu.— Mızıkay-ı Hümayun açıldı. (Bando Okulu)— İlk defa Avrupa’ya öğrenci gönderildi.— Devlet Memuru yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Maarif açıldı.— Takvim-i Vekayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı.— Rüştiye ve Mekteb-i Ulumu Edebiye adlı orta dereceli okullar açıldı.Toplumsal Alanda Yapılan Islahatlar— Devlet dairelerine resmini astırdı.— Memura Fes, Ceket ve Pantolon giyme zorunluluğu getirildi.— Devlet memurları maaşa bağlandı.— Polis, Posta ve Karantina örgütleri kuruldu— Avrupa’yı tarzda müzik serbest bırakıldı— İlk kez Pasaport uygulaması başlatıldıAskeri alandaki Islahatlar— Alemdar Mustafa Paşa tarafından Sekban-ı Cedid adlı Avrupa’yı tarzda bir ordu kuruldu. Yeniçeri isyanıyla kapatıldı.— Eşkinci ocağı adıyla Avrupa’yı tarzda bir ordu kuruldu fakat Yeniçeri baskısıyla kapatıldı.— Mekteb-i Harbiye ve Mekteb-i Tıbbiye açıldı

— Vakayı Hayriye denilen olay ile Yeniçeri Ocağı kaldırıldı.1826

Böylece

Yeniliklerin önündeki engel kaldırıldı Padişah yönetimdeki ve Ordudaki otoritesini yeniden artırdı

— Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı yeni bir ordu kuruldu.Uyarı Yeniçerilerle varlığını bir süre devam ettiren ordular:Sekban-ı CedidNizam-ı Cedid veEşkinci ocağıdır.Ekonomi Alanında Yapılan Islahatlar— Ekonomik ilişkileri geliştirmek amacıyla Rumi Takvim yapıldı— Çuha (Kumaş) fabrikası kuruldu— Gümrükte indirime gidildi— Yerli malı kullanımı özendirildi 

Senedi İttifak 1808— II. Mahmut ile Ayanlar arasında yapılan sözleşmedir.Ayan: Merkezi otoritenin bozulmasıyla ortaya çıkan zengin ve etraflı kimselerdir.

www.hapbilgiler.com

— Osmanlı tarihinde padişahın otoritesi ilk defa sınırlanmıştır.— İmzalanmasında kendiside Rusçuk Ayanı olan Alemdar Mustafa Paşa etkili olmuştur.— Ayanlar hukuki statü kazandılarUyarı Senedi İttifak ile Sadrazam yönetime katılmıştır. Bu durum Senedi İttifakı Demokratik yapan özelliğidir. Fakat Senedi İttifak zengin bir kesimi koruyacağı için ve Halk için yapılan bir şey olmadığından Anayasal Belge sayılmaz.Uyarı Senedi İttifakın imzalanmasında Avrupalı devletlerin etkisi yoktur.Uyarı Padişahın yetkilerinin kısıtlanmasından dolayı İngiltere’de 1215 yılında imzalanan Magna Carta’ya benzer.Abdülmecit Dönemi1839–1861*II. Mahmut’tan sonra tahta çıkan Abdülmecit’in ilk işi babasının ölümü nedeniyle yayınlayamadığı Tanzimat Fermanı’nı Mustafa Reşit Paşa’nın yardımıyla yayınlamak olmuştur.

Tanzimat Fermanı 1839*Temel amaç Osmanlı devletini parçalanmaktan kurtarmaktır.

*Mısır sorunun çözümünde İngiltere ve Fransa’nın desteğini sağlamak amaçlanmıştır.

*1839 yılından başlamak üzere I. Meşrutiyet’e (1876) kadar olan döneme Tanzimat Dönemi denilir.Esasları:

Müslüman-Hristiyan bütün halkın Can, Mal ve Namus güvenlikleri korunacak.Uyarı ilk defa Müslüman-Hristiyan eşitliği sağlandı

Vergiler herkesin gelirine göre alınacak. (Eşitlik) Herkes mal mülk sahibi olabilecek. (Özel Mülkiyet) Rüşvet ve iltimas yasaklandı Mahkemeler açık olacak, kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak. (Nizamiye

Mahkemeleri kuruldu) Askerlik vatan görevi sayılacak gayri Müslimlerde asker olacak

Uyarı Tanzimat fermanı kanun üstünlüğüne dayanır. Bu yönüyle tam bir anayasa olmasa da ilk anayasal hareket olarak bilinir.Uyarı Padişah kanunlara uyacağına söz vermiştir. Bu durum hukuk devleti olma yolunda önemli bir adımdır.Islahat Fermanı 1856*Temel amaç yine Osmanlı devletini parçalanmaktan kurtarmaktır.

*Paris konferansında Avrupalılara hoş görünmek amacıyla yayınlanmıştır.

*İlanında Avrupalı devletlerin baskısı vardır.

*Azınlıklara çok geniş haklar veren bir belgedir.

Uyarı Islahat fermanının uygulanmaması demek Avrupalı devletlerce bir savaş nedeni olarak görülmüştür.Esasları:

Din ve Mezhep özgürlüğü getirildi Karma mahkemeler açıldı. Herkesin kendi dinine göre yemin etmesi kuralı getirildi. Azınlıklar için bedelli askerlik yani nakdi bedel uygulaması getirildi. Gayri Müslimleri küçük düşürücü söz söylenmesi yasaklandı

www.hapbilgiler.com

İşkence ve angarya yasaklandı Azınlıklara istediği okulda okuma ve devlet memuru olma hakkı tanındı Azınlık okulları açılması serbest bırakıldı Azınlıklara şirket ve banka kurma hakkı tanındı İltizam usulü kaldırıldı. (fakat bir süre sonra tekrar uygulamaya kondu) Cizye vergisi kaldırıldı Gayri Müslimler il Genel Meclislerine üye olabilecekler

Uyarı Islahat fermanı Avrupalıların iç işlerimize karışmasını önleme amacıyla yayınlanmış olmasına rağmen, Islahat Fermanıyla Avrupalılar iç işlerimize daha fazla müdahale etmeye başlamışlardır.Abdülmecit Zamanındaki Diğer IslahatlarVeTanzimat Dönemi Yenilikleri*1839 ile 1861 yılları arası yeniliklerine Tanzimat yenilikleri denir. Bu dönemde:

— Nizamiye mahkemeleri açıldı— Demiryolu yapımına başlandı— Kırım savaşı sırasında ilk dış borç alındı 1854— İstanbul Darul Fünunu açıldı— Bankı Dersadet adıyla ilk Osmanlı Bankası kuruldu.— Meclisi Maarifi Umumiye (MEB) açıldı— Askerlik 5 yıl ile sınırlandırıldı— Askeri Baytar Okulu açıldı— Ordunun isimi Asakiri Şahane oldu— İlk kâğıt para Kaime basıldı— Mülkiye Mektebi açıldı— Kız Rüştiyeleri açıldı— Darul Muallim açıldı. (Erkek öğretmen okulu açıldı)— Mecidiye piyasaya sürüldü.— Vilayet Nizamnamesi hazırlandıUyarı Tanzimat Döneminde Eğitim, Yargı ve Maliyede ikililik (Çok Başlılık) vardır.Abdülaziz Dönemi1861–1876Eğitim alanındaki Islahatlar— İlk Askeri Rüştiyeler açıldı— Sanat okulları açıldı— Darüşşafaka Lisesi açıldı— Maarifi Umumiye Nizamnamesi yayınlanarak, Eğitim basamakları Sübyan-Rüştiye-İdadi-Sultani ve Darul Fünun olarak belirlendi.Ekonomi Alanındaki Islahatlar— Osmanlı Bankası, Merkez Bankası Hüviyeti kazandı.— Devlet İflas ettiğini açıkladı 1875— İlk Demiryolu hatları açıldı.İlk hat Köstence-Boğazköy

Anadolu’daki ilk hat İzmir-Aydın hattıdır.

İdari ve Hukuk alanındaki Islahatlar

www.hapbilgiler.com

— Mecelle Hazırlandı.*Osmanlı Devletinin Medeni hukukudur.

*Ahmet Cevdet Paşa tarafından hazırlandı.

*1926 yılına kadar devam edecek

*Mecelle Abdülaziz döneminde hazırlanmasına rağmen,

1. Abdülhamit zamanında uygulamaya konulacaktır.— Avrupa’ya ilk gezi Abdülaziz zamanında düzenlenecektir.

1. Abdülhamit Dönemi1876–1909Dönemin Islahatları— I. ve II. Meşrutiyet ilan edilerek Parlamenter sisteme geçildi— Duyuni Umumiye idaresi kuruldu 1881*Genel Borçlar idaresidir.

*Avrupalılar borçlarını tahsil etmek amacıyla Osmanlı Devletinin ekonomisine el koydular

*Muharrem Kararnamesiyle kurulmuştur.

— Hukuk Mektebi açıldı— Sanayi Nefise ve Ticaret Mektebi açıldı— Bağdat-Berlin demiryolu yapıldı

—Ziraat Bankası açıldı 1881

1. Meşrutiyet 1876(Kanuni Esasi)— İlanındaki en büyük etken Osmanlıcılık görüşüdür.— Genç Osmanlılar (Jön Türkler) tarafından ilan ettirildi— Osmanlı Devletinin ilk Anayasasıdır.— İlk Osmanlı Meclisi Umumisi Dolmabahçe Sarayında açıldı— Osmanlı Halkı sınırlıda olsa seçme ve seçilme hakkı elde etti— Azınlıkları yönetime katarak milliyetçilik ve Panslavizm çabaları engellenmeye çalışıldı.— Padişaha, Meclisi açma, kapatma yetkisi verildi.— Yasama görevi Ayan Meclisine ve Mebusan Meclisine aittir.*Ayan Meclisini padişah seçer ve ömür boyu bu görevlerinde kalabilirlerdi

*Mebusan meclisini sadece zengin erkekler 4 yılda bir yapılan seçimlerle seçebilirlerdi

—Yürütme yetkisi padişahın başkanlığındaki Heyeti Vükela’ya aitti— Padişahın sürgün yetkisi vardı—Meclis Padişaha karşı sorumludurİstibdat Dönemi1878–1908*Padişah 1877–1878 Osmanlı-Rus savaşını (93 Harbi) bahane ederek meclisi kapattı

*30 yıl süren baskı ve şiddet dönemidir

*Halifelik bu dönemde yasal bir araç olarak kullanılmıştır

www.hapbilgiler.com

*Bu dönemde birçok gizli örgüt kuruldu. İttihadı Osman (İttihat Ve Terakki Partisi) en önemlisidir.

 

1. BÖLÜM  Abdülaziz Dönemi (1861 – 1876)Genç Osmanlılar Abdülaziz’e meşrutiyeti ilen ettirmek istediler. Ama Abdülaziz Meşrutiyeti ilan etmedi.

Abdülaziz İngiliz ve Fransa’ya gezi düzenledi.

Abdülaziz genç Osmanlılar tarafından tahttan indirildi.

Not: Avrupa’ya (Dış ülkeye) gezi düzenlenen ilk Osmanlı Padişahtır.Not: Aydınlar tarafından tahttan indirilen ilk padişahtır.

1. Abdülhamit Dönemi (1876 – 1909)Devletin dağılmasını önlemek isteyen Genç Osmanlılar (Jön Türkler) II. Abdülhamit’i Meşrutiyeti ilan edeceğine söz verdiği için tahta çıkardılar.

Aynı gün Avrupalılar balkanlı milletlerin durumunu görüşmek ve Osmanlı’yı yeni reformlar yapmaya zorlamak için İstanbul Tersane) Konferansı toplandı. Aynı gün Mithat paşa Meşrutiyete geçiş için Kanun – i Esasi’yi ilan etti.

1. Meşrutiyetin İlanının Sebepleri (1876 – 1878)1 – Genç Osmanlıların çalışmaları

2 – Osmanlıyı dağılmaktan kurtarma isteği

3 – Dış müdahaleleri önleme isteği

4 – Halkı yönetime katma isteği

5 – Anayasal düzene geçme isteği

6 – Ayaklanmaları durdurma isteği

23 Aralık 1876 ‘da Kanun – i Esasi ilan edildi.

        Not:Kanuni Esasi ile halk ilk kez sınırlıda olsa yönetime katıldı.Not: Meşrutiyete geçerek Tersane konferansı sonuçsuz bırakıldı.Not: Kanun – i Esasi ilk Osmanlı Anayasasıdır.Not:Kanun – i  Esası1 – İlk Osmanlı Anayasasıdır. Prusya ve Belçika Anayasalarını örnek almıştır.

2 – Meclisi Ayan ve Meclisi Mebusan vardır. Ayan Meclisi; padişah tarafından ömür boyu seçilir. Mebusan Meclisi; Osmanlı erkekleri tarafından 4 yıllığına seçilir.

3 – Yasama görevi Ayan ve Mebusan meclisine aittir.

4 – Yürütme görevi Padişah ve bakanlar kuruluna aittir. (Heyet – i vükela)

5 – Kanun teklifini hükümet yapar.

www.hapbilgiler.com

6 – Hükümet padişaha karşı sorumludur.

7 – Padişahın meclisi fes etme yetkisi vardır.

8 – Meclis hükümete karşı sorumludur.

9 – Padişahın sürgüne gönderme yetkisi vardır.

Not:Kanuni Esasi ille ilk kez Anayasal devlet düzenine geçildi.Not:Kanuni Esasi ile ilk kez parlementer sisteme geçildi.Not:Kanuni esasi ilanında Osmancılık fikri etkilidir.Meşrutiyet’in zaafları1 – Meclisin çoğunluğunun hristiyan azınlıklar olması.

2 – Padişah iradesinin millet  iradesinden üstün olması.

Padişah 1877 – 78 (93 Harbi) Osmanlı – Rus harbini bahane ederek Meclisi fes etti.

İstibdat dönemi.(1878 – 1908)1. Abdülhamit’in baskısıyla devleti yönetmesidir.

Bu dönemde, mecelle kullanıldı. (Ahmet Cevdet.Paşa   mecelle’yi Sulta Abdulazizi döneminde hazırladı)

Kabotaj hakkı yabancılara verildi.

Duyunun umumiye kuruldu. 1881

Ziraat bankası açıldı. 1881

İttihat ve terakki II. Meşrutiyeti ilan ettirdi.

Mecelle:medeni hukuk demektir1. Meşrutiyet (1908 – 19220) (24 Temmuz. 1908)

Sebepleri:1 – İttihatçıların çalışmaları

2 – Reval görüşmeleri

3 – Osmanlıyı parçalanmaktan kurtarma isteği

4 – Anayasal yönetimi tekrar kurma isteği

Not: Bu denemdeki partilerİttihat ve terakki partisi

Hürriyet ve itilaf partisi

İttihatı osmani  partisi

Osmanlı Demokrat partisi

Osmanlı sosyalist partisi

Fedakaran-ı millet partisi

1. Meşrutiyet’te Anayasa Değişikliği*Hükümet padişaha değil Meclise karşı sorumlu

www.hapbilgiler.com

*Padişahın meclisi açma kapatma yetkisi vardır.

*Milletler arası antlaşma meclise sunulacaktır.

*sansür kaldırıldı.

*Padişahın sürgün yetkisine son verildi.

31 Mart OlayıAhrar   partisi tarafından çıkarıldı . Meşrutiyete karşı bir ayaklanmadır. Ayaklanmayı harekat ordusu  bastırdı. (Mahmut Şevket paşa,kolağası Mustafa Kemal) padişah ,ayaklanmada rolü oldu. Gerekçesiyle tahttan indirildi. yerine V:Mehmet Reşat tahta çıkarıldı*Mustafa Kemal’in askeri sahaya çıktığı ılk olaydır

*M.Kemal’in  içerideki ilk askeri başarısıdır

*Türk tarihinde ki ilk  rejime karşı  ayaklanmadır

Osmanlının dağılmasını önleme çabaları1 – Osmancılık:Tanzimat döneminde aydınlar Genç Osmanlılar adıyla bir cemiyet kurdular. Bu cemiyet Osmanlıyı dağılmaktan kurtarmayı amaçlamıştır. Dil, din, ırk farkı gözetmeksizin herkes Osmanlı vatandaşıdır düşüncesini belırlemişlerdir. bütün Osmanlı vatandaşlarını Osmancılık fikri etrafında toplamakla devleti dağılmaktan kurtaracağını düşünmüşlerdir.

2 – İslamcılıkBu akım 19. yy da Önem kazanmıştır. Bu fikre göre birleştirici etken ……………. dır. İslamcılık fikri Arapların İngilizlerle işbirliği yapmasıyla iflas etmiştir.3 – Turancılık: Turancılık Türkçülük fikrinin siyasallaşmasıdır. Amaç ……….. ……………………………….. dır. Turancılık Osmanlının I. Dünya harbinde yenilmesiyle zayıfladı.4 – Batıcılık: II. Meşrutiyet döneminde fikir akımı haline geldi. Kurtuluşun batılaşmayla olacağını savunuyorlar.5 – Adem –  i Merkeziyetçilik

Merkezi hükümetin yetkilerinin azalmasını, çeşitli unsurların etkinleştirmesini isterler.

Savunucusu …………………………………………tir.

Bu akım liberal ekonomi modelini benimser.

*Osmancılık anlayışı milliyetçilik anlayışına ters düşmektedir.

Bu durum etkisini yitirmesine sebep olmuştur.

Not: İslamcılık fikrini en etkin kullanan padişah …………………………………….tır.Not: Türkücülük fikrinin en etkin savunucusu Ziya GökalptirNot: Türkçülük Türk milletini kültürel olarak yüceltmektir. Dil, din, soy, tarih, ve ülke birliğidir. Not: Türklerin Turan ideali varken, Batıcılar buna karşı ………… idealini savunurlar.Trablusgarp Savaşı 1911 – 1912Nedenleri:1 – İtalya’nın hammadde arayışı

2 – Osmanlı’nın Trablusgarp’ı savunacak gücünün olmaması

www.hapbilgiler.com

3 – Trablusgarp’ın Jeopolitik konumu

4 – Trablusgarp’ın hammaddeye sahip olması

5 – İngiltere ve Fransa’nın Almanya’ya yaklaşmasın diye İtalya’yı desteklemesi

6 – İtalya’nın 1856 ……………….. ‘a karşı aldığı yenilgiyi unutturmak istemesi

 

1870 de birliğini sağlayan İtalya sömürge yarışında geç kalmıştı. Fas. Tunus ………….. işgali altında, Mısır……….. işgali altındaydı.

Not: Osmanlı’nın Trablusgarp’ı savunacak gücü yoktu. Çünkü…1……………………….. . ……………………………..……………………………………2………………………………………………………………………………………………….İtalya Osmanlıya bir nota gönderdi ve Trablusgarp’ı istedi. Osmanlı karşı çıkınca Trablusgarp’ı işgal etti.Osmanlı buraya gönüllü subaylar göndererek halkı teşkilatlandırdı. Bu subaylar Mustafa Kemal, Enver Bey ,Fethi Bey, Nuri Bey idi. İtalyanlar Derne ve Tobruk’ta ağır yenilgiye uğradılar.

 

Not: Mustafa Kemal’in dışarıdaki ilk askeri başarısı Trablusgarp’ta İtalya’ya karşı Derne ve Tobruk’tadır. Not: İtalya bu direnişler karşısında Türk limanlarını ve gemilerini bombaladılar. On iki adayı işgal ettiler. amaçları……………. ……………………………………….dır.Not: İtalya Osmanlının Trablusgarp’ı veremeyeceğini bildiği halde istemişti. Amacı ……………………… ……………………… di. Osmanlı Trablusgarp’ta savaşırken Balkan Savaşlarının  çıkması üzerine, Uşi Antlaşması imzalandı. 1912Uşi Antlaşmasına göre;1 – Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı.

2 – Rodos ve On iki ada Balkan savaşlarının sonunda Osmanlıya verilmek üzere İtalya’ya bırakıldı.

İtalya On iki adayı Yunanistan’a 1947’de bıraktı

3 – İtalya Trablusgarp’ın dini bakımdan Osmanlıya bağlı olduğunu kabul etti. Böylece Osmanlı Kültürel bağını devam ettirdi.

Not: Trablusgarp’ Savaşı Mustafa Kemal’in ………….. ve ……………….. ilk filli mücadelesidir.Not:Trablusgarp’ın kaybı ıle Osmanlının Kuzey Afrika‘dakı varlığı sona ermiştir.son toprağını kaybetmiştir

Not: On iki ada ve Rodos’un geçici olarak İtalya’ya bırakılması Osmanlının ……………….. ……………… gösterir. 

 

 

www.hapbilgiler.com

Balkan Savaşları:1. Balkan Savaşları 1912 – 1913

1 – Milliyetçilik akımı

2 – Pan – Slavizm akımı

3 – Osmanlının zayıflaması

4 – Balkan devletlerinin Osmanlıyı yıkıp topraklarını genişletmek istemesi.

5 – Osmanlının askeri birliklerinin terhis edilmesi

Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ, Yunanistan Osmanlıya saldırdılar.

Not: I. Balkan Savaşı Karadağın saldırısıyla (Osmanlıya) başlamıştır.1. Balkan Savaşında Osmanlı yenildi. Bulgarlar Çatalca’ya kadar ilerlediler.

Sonuçta 1913’da Londra Antlaşması imzalandı. (30 Mayıs 1913).Londra görüşmeleri sırasında ittihat ve terakki Partisi I. Balkan savaşı sırasında yenilgiden dolayı zor durumdaki Kamil Paşa hükümetinin devirdiler. Bu dönemden sonra İttihat ve Terakki diktatörlüğünün dönemi başladı. Bu olaya ………………………. …………………..denir.

Bab-ı Ali baskını(23 Ocak 1913)

Bab – ı Ali Baskını sonrası Enver ve Talat Paşa Osmanlıda etkin hale geçti. Bu olaydan sonra Mustafa Kemal, İttihat ve Terakkiden istifa etti. Enver Bey Mustafa Kemal’i İstanbul’dan uzaklaştırıp ………….. …………….. gönderdi.

Not: Trablusgarp’ savaşı, Balkan savaşlarına ortam hazırladı.Not: Pan – Slavizm …………………… tarafından oluşturulup desteklenmiştir.Not: I. Balkan Savaşına ……………………. katılmamıştır.Not: I. Balkan Savaşı sırasında Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti. (1912)Not: Osmanlıdan en son bağımsızlığını alan devlet ……………………dır.Not: I. Balkan Savaşında Osmanlının yenilgisinin asıl sebebi komutanlar arasındaki antlaşmazlık ve ……………… ………………………………………………………………….dır.Not: I. Balkan Savaşında en çok toprak kazanan devlet Bulgaristan’dır. Bu durum …………………………………… savaşına sebep olmuştur.Sonuçları

1 – Makedonya, Arnavutluk, Batı Trakya, Ege Adalarını Osmanlı kaybetti.

2 – Arnavutluk bağımsız oldu.

3 – Osmanlı Midye – Enez çizgisine kadar ki bütün Avrupa’yı kaybetti. (Edirne ve Kırklareli dahil)

4 – Osmanlı Ege denizindeki egemenliğini kaybetti.

5 – Bulgaristan Ege’ye ulaştı.

1. Balkan Savaşı 1913Savaşın temel nedeni………………………. ……………………. çok fazla toprak kazanmasıdır. Balkan devletleri kendi aralarında savaşmıştır. Bu savaş Bulgaristan  ile Yunanistan, Romanya, Sırbistan ve Karadağ orasındadır.

www.hapbilgiler.com

Savaşı Bulgaristan kaybetti. Savaş sonunda Bükreş Antlaşması imzalandı. Bulgaristan I. Balkan savaşlarında aldığı yerleri kaybetti.Savaş sonrası Balkan devletleri ile  ikili antlaşmalarda imzalandı.Bunlar ;

İstanbul Antlaşması (23 Eylül 1913) – Osmanlı – Bulgarlar arasında imzalandı. Edirne – Kırklareli – Dimetoka Osmanlıya verildi.– Bulgaristan’daki Türk azınlığa mülkiyet ve Türkçe konuşma hakkı verildi.

Atina Antlaşması  (14 Kasım 1913)Osmanlı – Yunanistan arasındadır. Girit, Yanya, Selanik Yunanistan’a verildi. Adalar kaybedildi.(Gökçeada – Bozcaada hariç)

İstanbul AntlaşmasıSırbistan – Osmanlı arasında imzalandı.

Not: I. Balkan Savaşıyla Osmanlının sınırı sadece Bulgaristan’la kaldı.Not: Balkanlardan Türk göçü başladı.Not: Balkan Savaşları Osmancılık fikrini iflas ettirdi. ……………….. ………………………………önem kazandı.Not: Bab – ı Ali Baskını sonucunda hükümet değişikliği oldu. Padişah değişmedi. Bu olay rejime karşı bir ayaklanma değildir.Not: I. Balkan Savaşına katılmayıp II. Balkan savaşına katılan devlet …………………………….dir.Not: Bulgaristan intikam almak için I. Dünya Savaşında ……………………..safına Katıldı. Çünkü ……………….. ……………… …………… 

Not: İstanbul Antlaşması ile Türkler azınlık durumuna düştüler.Not: Balkan savaşları ile Batı Trakya, Ege adaları; Arnavutluk kaybedildi.Not: Balkan Savaşı ile Türkler Balkanlar da azınlık haline geldi. Balkan Savaşlarının Sonuçları1 – Osmanlının Balkanlardaki hakimiyeti sona erdi.

2 – Balkanlardan göç başladı.

3 – Osmanlı Toprak kaybetti.

1. Dünya Savaşı 1914-18Nedenleri

1 – Fransız ihtilalinin etkileri (genel neden)

2 – Sömürgecilik yarışı (genel neden)

3 – Almanya – İngiltere arasındaki hammadde ve pazar rekabeti (asıl sebep)

4 – Fransa’ nın sedan savaşında (1871) Almanya’ya kaptırdığı Alsas – Loren de ki kömür bölgesini geri almak istemesi

5 – Bloklaşma

6 – Rusya’nın Panslavist politikası

7 – Japonya’nın uzakdoğudaki Alman sömürgelerini almak istemesi

www.hapbilgiler.com

8 – Avusturya – Macaristan veliahdının Sırplı bir milliyetçi tarafından öldürülmesi (savaşın bahanesi)

Savaşın BaşlamasıSırplar Avustralya – Macaristan veliahdını öldürdü. Avustralya – Macaristan sırbistana savaş açtı ve savaş filen başlamış oldu. Almanların Avustralya – Macaristanı Desteklenmesi İngiliz ve Fransa’nın Almanlar karşısında yer almasına sebep oldu. Almanlar yeni mültefik arayışı için Rusya’ya saldırdılar. Fakat başarılı olamadılar.

Almanların Savaşa girme nedenleri:– İngiltere , Fransa ve Rusya’yı etkisiz hale getirmek.

– Bağdat – Berlin demiryolunu gerçekleştirmek.

– Ortadoğu petrollerini ele geçirmek.

Not: Avrupa’daki güçler dengesinin bozulmasına Almanya ve ………………………. Sebep oldu.Not: İttifak DevletleriAlmanya, Avusturya –Macaristan, Osmanlı, İtalya, Bulgaristan

İtilaf Devletleriİngiliz, Fransa, Rusya, Japonya, Yunanistan , Hollanda, ABD, Sırbistan, Belçika, İtalya.

Not: İtalya 1915’ta ittifaktan itilafa geçmiştir. Çünkü …………… ……………………………. …………………… vaad  etmiştir. 

Not: Almanlar Marn savaşında Fransa’ya yenildi.Not: Soğuk hava Ruslara Almanların yenilmesine sebep oldu.Not: Almanlar ilk yenilgisini Fransızlara karşı ………………. da aldılar.Not: Marn yenilgisinden sonra Almanlar müttefik aramış ve bu yüzden Osmanlı’yı yanına çekmiştir.Not: I. Dünya savaşına en son katılan Yunanistan’dır.Osmanlının savaşa girmesi         Osmanlı başlangıçta tarafsızlığını ilan etti. Bir takım tedbirler aldı.Boğazları kapattı.

Kapitülasyonları tek taraflı kalırdı.

Genel Seferberlik ilan etti.

Osmanlı 20. yy’lın başından itibaren Almanya’ya yakınlaştı. Ama Trablusgarp’da ve Balkan Savaşlarında istediği yardımı alamadı. Bu yüzden önce İngilizlerin tarafına geçmek istedi. Fakat itilaf devletleri bunu reddettiler. Tarafsız kalmasını istediler. Çünkü;

1 – Osmanlı ekonomik, ve askeri olarak zayıftı.

2 – Osmanlı paylaşılmak isteniyordu.

3 – Boğazları kullanmak yeni cephelerin açılmasını önlemek İngilizler sömürge yollarını güvenlik altına almak istiyordu.

4 – Osmanlı ise kapitülasyonların kaldırılmasını, Ege adalarının geri verilmesini ve Mısır sorunun çözülmesini istiyordu.

www.hapbilgiler.com

 

Osmanlı, Savaş dışında kalamayacağını görünce ve İngiltere Osmanlıyı  yanındaıstemeyınce Almanya’ya yaklaştı.

Not: İtilaf devletlerinin Osmanlının savaşa girmesini istememesinden dolayı  Osmanlıya bazı teklifler de bulunmuşlardır. Bunlar;1 – Kapitülasyonların kaldırılması

2 – Dış borçların silinmesi

3 – Ekonomik yardımın yapılması

Osmanlı Almanların savaşı kazanacağını düşündüğü için bu teklifleri reddetti.

Not: Kapitülasyonların kaldırılma düşüncesine en çok Almanya karşı çıktı.Almanya’nın Amacı1 – Osmanlıyla yeni cepheler actırıp. Rahatlamak.

2 – Halifelikten yararlanmak

3 – Süveyş kanalını , İstanbul boğazını ve Çanakkale’yi kullanmak

4 – Bağdat – Berlin demiryolunu kullanarak Musul – Kerkük Petrolünden yararlanmak.

5 – Osmanlının asker gücünü kullanmak .

Not: Almanlar’ın amaçlarının temelinde Pan – Germanizm vardır.Not: Almanya’ya Osmanlıların yaklaşmasını İttihat ve Terakki, Almanya’nın Savaşı kazanacağını düşünerek istemiştir.Not: Almanlar boğazlar ve Süveyş kanalını elinde tutarak İngiliz sömürgelerine giden yolu kesmek istemiştir.Not: Halifelik makamını kullanmak isteyen Almanya başarılı olamadı. Çünkü …………………………….. …………………………………………Osmanlının Amacı1 – Kaybettiği toprakları almak (Asıl Sebep)

2 – İttihat ve Terakkinin Alman yanlışı olması

3 – Yunan megola ıdea’sını engelleyerek Ege adalarını geri almak

4 – Kapitülasyonlardan ve duyun –u  Umumiye’den kurtulmak

5 – Siyasi yalnızlıktan kurtulmak.

6 – Devlet adamları Savaşı’nın kazanacağını düşünmesi

7 – Turancılık düşüncesini gerçekleştirmek.

8 – Almanya’nın savaşı kazanacağı düşüncesi (ittihatçılar)

Almanlarla ittihatçılar arasında bir gizli antlaşma yapıldı.b Osmanlıya sığınan Goben (Yavuz) Bresttlow (Midilli) adlı alman gemileri Rus limanlarını bombaladı ve Rusya bunun üzerine Osmanlıya savaş açtı. Fransa ve İngiltere 1914’te Osmanlıya aynen karşılık verdi ve savaşa  girmiş oldu.

www.hapbilgiler.com

Not:1 – Osmanlı savaşa girince, yeni cepheler açıldı Almanya rahatladı.

2 – İngilizler Kıbrıs’ı topraklarına kattığını açıkladı.

3 – Osmanlı tek taraflı kapitülasyonları kaldırdığını açıkladı.

CEPHELERTaarruz: 1 – Kafkas, 2 – KanalSavunma: 1 – Çanakkale, 2 – Irak3 – Filistin, Suriye, 4 – Hicaz – yemen

Müttefiklere yardım için cepheler

1 – Romanya

2 – Galiçya

3 – Makedonya

Kafkas CephesiSebepleri;

1 – Rus ilerleyişini engellemek.

2 – Bakü ve Abadan petrollerini ele geçirmek.

3 – Büyük Turan Devletini kurmak.

1914 Ruslar saldırdı. Ve cephe açıldı. Osmanlı taarruzu durdurdu ve saldırıya geçti. Enver paşa Kafkasya’yı ele geçirmek, Orta Asya ile ilişki kurup hindistana kadar ilerlemek istemesi bu cephenin önemini arttırdı. 22 Aralık 1914 teki Sarıkamış harekatında 90 bin Türk Askeri Şehit oldu. Ve Osmanlı ordusu mağlup oldu. Ruslar 1916’da Erzurum, Muş, Bitlis, Trabzon ve Erzincanı işgal etti. Ruslar doğu Karadeniz sahillerini de işgal ettiler.  Çanakkale Savaşında başarılı olamayan itilaf devletleri Rusya’ya yardım gönderemedi ve Rusya’da “ ………………………. İhtilali” oldu ve Rusya savaştan Brest Litowski Antlaşmasını imzalayıp çekildi. (1918 3 Mart)

Brest Litowski Antlaşmasına göre

1 – Rusya savaştan çekildi.

2 – Kafkas cephesi kapandı.

3 – 1878 Berlin antlaşmasını kaybettiğimiz Kars, Ardahan, Batum geri  alındı.

Not: Kafkas harekatında bir mağlubiyetin temel sebebi, şiddetli soğuklar, kötü yönetim ve techizat yetersizliğidir.Not: Kafkas cephesi ilk açılan ve ………….. İlk kapanan cephedir.Not:Tehcir (Göç) konunu 1915

Rus işgali sonucu Ermeniler Doğu Anadolu’da katliama başladılar bu yüzden kanunla Ermenilerin bir kısmı zorunlu olarak Suriye’ye gönderildi.

Not: M. Kemal Çanakkale savaşından sonra kafkasa gitti ve muş ve bitlisi geri aldı Mustafa Kemal’in Muş ve Bitlisi geri almasından dolayı kendisine “Altın Kılıç madalyası “verildi.

www.hapbilgiler.com

Not: Rusya 3’ lü itilaf devletleri  safından  savaştan çekilen ilk devlettir.Not: Brest Litowoski Antlaşması1.dünya savaşında Osmanlının toprak kazandığı tek antlaşmadır.Not: Kars, Ardahan Batum  Elviye- i Selasa diye adlandırılır.Kanal Cephesi (Taarruz)Almanların isteğiyle açılan bir cephedir.

 

Nedenleri:

 1 – İngilizlerin sömürge yollarını kesmek.

2 – Mısırı almak

 

Bu cephede Osmanlı başarılı olamadı.

 

Not: Kanal harekatında İngilizler ile Araplar osmanlıya saldırdılar.Çanakkale Cephesi (Savunma)1915Sebepleri:

1 – Boğazları ve Osmanlı başkenti İstanbul’u almak (Temel sebep)

2 – Rusya’ya yardım etmek.

3 – Balkanlarda yeni cephe açıp Almanları sıkıştırmak

4 – Savaşı sona erdirmek

İngiliz Fransa 1915’te Çanakkale boğazına saldırdılar. Başarılı olamayınca Gelibolu’ya asker çıkardılar. Mustafa Kemal (19. Tümen kumandanı)Arıburnu, Conkbayırı, Anafartalar ve Seddül Bahirde başarılar kazandı.

Not: Çanakkale geçilir ise Rusya’ya yardım gidecek ve Bolşevik ayaklanması durdurulacaktı.Not: Mustafa Kemal’in dehası Arıburnu Conkbayırı ve Anafartalar’da ortaya çıktı.Not: Osmanlı I. Dünya harbinde sadece …………….. …………… başarılı oldu.Not: Çanakkale savaşıyla Bulgaristan ittifak  devletlerine katıldı. Böylece………………………… ile……………………. Bağlantı kuruldu.Not: Kuvayi Milliye Ruhu ve Vatan savunması şuuru ilk kez ortaya çıktı.Not: Çanakkale Savaşı sonunda İngilterede hükümet değişti.Not: Çanakkale Savaşına “Yedek Subay” savaşı da denir.Irak Cephesi (Savunma)Sebepleri1 – Karadan Ruslarla birleşmek ve yardım götürmek.

2 – Petrol bölgelerini ele geçirmek (Asıl sebep)

3 – Osmanlı’nın Hindistan’a ulaşmasını önlemek.

İngiliz Basra’ya Asker çıkardılar. Bağdatı işgal ettiler. Osmanlı Mağlup oldu.

www.hapbilgiler.com

Not:Osmanlının başarısızlığının  sebebı malzeme ve ınsan yetersızlığıdır.Not:  Irak cephesinde ………… ………..  ‘da Osmanlı 18 bin İngilizi esir aldı. Ancak, malzeme ve insan yetersizliğinden dolayı sonuç alınamadı. (Temel sebep)Not: 30 Ekim 1918 Mondros imzalandığı sırada Musul ve Kerkük haricinde ki ırak tamamen kaybedilecekti.Filistin Suriye Cephesi (Savunma)Bu cepheyi İngilizler açtı. İngiliz önce Hicaz’da Arapları Osmanlıya karşı isyan ettirdiler ve Hicaz Osmanlının elinden çıktı. 1918’de Seria savaşıyla. durdurulan İngilizler Nablus Savaşlarıyla Hayfa, Akka ve Şamı işgal ettiler.

Not:Osmanlının başarısızlığının  sebebi malzeme ve insan yetersizliğidir

Hicaz – Yemen CephesiAraplar İngilizlerle işbirliği yaparak Osmanlıya saldırdı.

Kutsal topraklar Osmanlının elinden çıktı.

Not:Osmanlının başarısızlığının  sebebi malzeme ve insan yetersizliğidir.

Not: Yıldırım orduları grup komutanı Mustafa Kemal Halep’te İngilizleri durdurdu.Not: Osmanlı bu cephede, (Suriye – Filistin) İngiliz, Arap, Fransız ve İtalyanlarla savaştı.Not: Osmanlının (Filistin – Suriye) cephesinde yenilmesinin sebebi malzeme ve insan yetersizliğidir.Not: Osmanlı, Suriye, Filistin, Lübnan, Ürdün, Yemen  ve Hicaz topraklarını Filistin – Suriye cephesinde kaybetti.Not: Ümmetçilik, fikri Hicaz- Yemen cephesi savaşları sonucu kesin olarak sona erdi.Osmanlıyı paylaşmak için yapılan gizli antlaşmalar1 – Boğazlar Antlaşması (1915)Osmanlıyı paylaşmak için yapılan ilk gizli antlaşma (İngiliz – Fransız – Rusya) boğazları Rusya’ya verilecekti. Osmanlıların diğer toprakları paylaşılacaktı.

?Not: Osmanlıyı paylaşma düzencesi ilk kez 1908 ……………………… de ortaya çıktı.2 – Londra Antlaşması 1916İngiliz – İtalya arasında imzalandı.

Not:İtalya bu gizli antlaşma ile saf değiştirdi.3 – Petrograd Protokolü 1916Rusya – İngiliz  arasındadır.

4- sykes pıcot Antlaşması 1916İngiliz – Fransa – Rusya arasında Osmanlıyı paylaşmak için imzalandı.

5 – saınt jen de morıenne  1917İngiliz – İtalya arasında imzalandı. İtalya’ya İzmir, Konya, Muğla verilecekti. Bu antlaşma sırasında Rusya’da iç karışıklıklar çıkmıştı. Bu yüzden Rusya antlaşması onaylanmadı. Bunu bahane edip İngiliz – Fransa anlaşmayı yürürlüğe koymadılar. Bu durum İngiliz Fransa ile İtalya orasında anlaşmazlıklara yol açmıştır.

6- Mc   mahon Antlaşması 1916İngiliz – Hicaz Emiri Şerif Hüseyin orasında yapılmıştır. İngiliz Şerif Hüseyine bağımsızlık sözü verdiği için imzalanan antlaşmadır.

www.hapbilgiler.com

Not: Londra antlaşması ile…………………….. itilaf devletlerinin tarafına geçti.Not: Sykes Picot Antlaşması İtalya’ya pay verilmesine kızan İtalya’yı, kızdırmamak için…………………………………imzaladı.Savaşın Sona Ermesi1914 ……………………………… savaşa girmesiyle savaşa girmesiyle savaş deniz aşırı hale geldi. ABD Almanya’nın üstün hale gelmesini istemiyordu. Bu yüzden itilaf devletlerine silah yardımı yaptı. Almanlarda ABD gemisini batırdı. ABD böylece savaşa girdi.

1918’de ABD başkanı Wilson savaşı sona erdirmek için ilkeler yayınladı.(Wilson İlkeleri)

Not: ABD’nin Almanya’nın karşısında savaşa girmesi ile savaşın kaderi değişti ve savaş sona erdi.Not: I. Dünya Savaşının kaderini ABD’nin savaşa girmesi ve Rusya’nın savaştan çekilmesi değiştirdi.Not: ABD savaşa girer girmez Wilson ilkelerini yayınladı. Amacı Avrupa’daki çıkarlarını korumak ve dünya kamuoyundaki yerini sağlamlaştırmaktır.Wilson İlkeleriABD barışçı görünümünü korumak ve dünya’da söz sahibi olmak için ve Avrupa’da kendisine karşı çıkabilecek bir gücün oluşmasını engellemek için 14 maddelik ilkeleri yayınladı. Ve böylece yenilen devletler savaştan çekilmeye başlamıştır.

1– İttifak devletlerinden ilk  önce → Bulgaristan Selanik Ateşkes antlaşması ile (29 Eylül 1918) ……….. ……………. Barış antlaşması ile

2 – Almanya → Rathondes  Ateşkes  Antlaşması (1918) → Wersoy  ………… Barış antlaşması 1919

3 – Avat → Wiyya Guiste Ateşkes  Antlaşması(1918) Sen – Jerman Barış Antlaşması

4 – Macaristan → Willa  Guste Ateşkes Anlaşması 1918  ………… barış antlaşması (1919)

5 – Osmanlı → Mondros  Ateşkes Antlaşması (1918) ……………………………. barış antlaşması (1920). İle

savaştan çekildi.

Not: İttifak Devletleri safından ilk çekilen devlet ……………………….. dır. 

 

Not: Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi …………. İle ……………… arasındaki köprüyü bozdu.Wilson İlkelerine göre1 . Yenilen devletler savaş tazminatı ödemeyecek.2 . Gizli Antlaşma yapılmayacak.3 . Sömürgecilik yapılmayacak.4 . Silahlanma yapılmayacak.5 . Milletler Cemiyeti (Cemiyeti …………) kurulacak. Barışı sağlamak için.6 . Boğazlar dünya ticaretine açık olacak.7 . Her millete kendini yönetme hakkı verilecek.8 . Türklerin çoğunlukta olduğu yerler Türklere bırakılacak.9 . ………………….. …………. ,Belçika boşaltılacak.

www.hapbilgiler.com

10 . Yenen devletler Toprak talep etmeyecekNot: Wilson ilkelerine göre Osmanlı bölünecek (Milliyet esasına göre)Not: İtilaf devletleri ABD’nin desteğini sağlamak için bu ilkeleri (Wilson) kabul etti ama ………………. Çünkü amaçları Mandayönetimlerini kurmaktı.Not: Dünyada sömürgeciliğe karşı fikri ilk kez Wilson çıkarmıştır. Türkler uygulamıştır.Not: Gizli Antlaşmalara karşı en büyük tepki…………………………………………………………………dir.Not: Wilson ilkelerinin uygulanan tek maddesi Cemiyet – i …………… kurulması.Not: Wilson ilkelerinin “sömürgecilik yapılmayacak yenen devletler toprak talep etmeyecek” maddeleri Manda ve himaye fikrini ortaya aktardı.Not: Osmanlı Wilson ilkelsinin Türklerle ilgili maddesine güvenerek barışı kabul etti.

1. Dünya Savaşının sonuçları2. Dünya haritası değişti, Almanya – Avustralya – Macaristan Osmanlı ve Rusya dağıldı.

2.Yeni devletler kuruldu, Letonya, Macaristan , Çekoslavakya, Litvanya, Polonya, Yugoslavya, Türkiye.

3. Sınırların çizilmesinde milliyetçilik ilkesine uyulmadı.4. Avrupa Ekonomik olarak zayıfladı.5. İlk kez kimyasal silahlar, denizaltı ve tank bu savaşta kullanıldı.6. En ağır antlaşma Almanya ile en hafif ise Bulgaristan’la yapıldı.

7.Savaş tazminatları “onarım ve tamirat” adı altında alınmıştır. Çünkü ……………………………. ters düşmektedir.

8. Milletler Cemiyeti kuruldu. Ama eşitsizlik ilkesi üzerine kuruldu.Not: Sınırların çizilmesinde milliyetçilik ilkesinin uygulanmasında azınlık  sorunlarını doğurdu.Not: Cumhuriyetçilik, Faşizm, Sosyalizm, akımları devlet yönetiminde etkili oldu.Not: I. Dünya harbinden en karlı çıkan devletler İngiltere, ABD, ………………….. dır.Not: Kimyasal silahların kullanılması ………………………………………..kurulmasına sebep oldu.Not: Yenilen devletler arasında işgale uğrayan tek devlet ………………………….dır.Not: Sevr antlaşmasını Wersay’dan daha ağırdır. Ama uygulanmamıştır. Çünkü …………………………………….dır.Not: Yenilen devletlerle yapılan ağır antlaşmalar ………………………………………………….sebep olmuştur.Not: Milletler cemiyetinin amacı …………………………….. ………………………ve ……………………………………….dır.Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)

1. Dünya savaşını itilaf devletleri kazandı. Bu durum Talat paşanın istifasına yol açtı. Böylece ………………………. ……………… dönemi sona erdi. Yeni hükümeti Ahmet izzet paşa kurdu. Wilson ilkeleri doğrultusunda Rauf Orbay antlaşmayı imzalamakla görevlendirildi. 30 Ekim 1918’de Mondros ateşkes antlaşması imzalandı.

Not: Mondros’un imzalandığı sırada padişah VI. Mehmet Vahdettin’dir.İmzalanma sebepleri1 – Wilson ilkelerinin Türklerle ilgili hükümleri

2 – İngilizlerin işgal yapılmayacağına dair vaadi.

3 – Osmanlı’nın gücünün kalmaması ve müttefiklerin yenilmesi

Hükümler1 – Çanakkale ve İstanbul Boğazı itilaf devletlerine bırakılacak.

www.hapbilgiler.com

2 – İtilaf devletlere stratejik noktaları işgal edebileceklerdi. (7. Madde)

3 – Vilayet – i Sitte (Erzurum, Van, Diyarbakır, Elazığ, Sivas, Bitlis) gerekirse karışıklık akarsa işgal edilebilecekti. (24. Madde)

4 – Haberleşme istasyonları tamamen itilaf devletlerinin kontrolüne bırakılacak.

5 – Alman ve Avustralyalı memur asker Osmanlı ülkesini terk edecekti.

6 – Osmanlı ordusu terhis edilecekti. Her türlü silah ve teçhizat itilaf devletlerine bırakılacak Amaç ……………………………………………………………. tır.

7 – Donanma itilaf devletlerinin kontrolüne verilecekti. Amaç……………………….. ………………………………tır.

8 – İtilaflar her türlü ihtiyaçlarını Türkiye’den temin edecekler.

9 – Toros Tünelleri, Demir ve deniz yolları İtilaflara bırakılacak.

Not: Boğazların itilaflara bırakılması Boğazlar üzerinde hakimiyetin Türklerin elinden çıkmasına sebep oldu. Ve Osmanlı toprak bütünlüğü bozuldu.Not: 7. Madde en ağır maddedir. Bu maddeye dayanarak işgaller yapıldı. Ve Wilson ilkelerine ters düşmekten kurtuldular. İşgallerin hukuki gerekçesi olarak saydılar.Not: 24. Madde amaç ermeni devlet kurdurmak ve Ermenilerin desteğini sağlamaktadır.Not: Haberleşmenin itilaf devletlerinin eline geçmesiyle işgallere karşı yapılacak hareketler engellenecekti.Not: Avusturyalı ve alman subayların sınır dışı edilmesinde ki amaç Osmanlıyı siyasi alanda yalnız bırakmak.Not: İtilaf devletleri ihtiyaçlarını Türkiye’den temin edecek maddesi ile …………………… ……………haline getirilmek istendi.Not: Toros Tünelleri ve yollarının itilaflara bırakılmasının sebebi içi ve kıyı bölgelerindeki koordinasyonu (ilişkiyi) koparmaktır.. 

Mondros Önemi ve Sonuçları1 – Ateşkesten ziyade Barış antlaşması niteliğindedir.

2 – Osmanlı fiilen sona erdi.

3 – İşgallere karşı Anadolu’da direniş başladı (Kuvay-ı Milliye)

4 – İtilaf Devletleri gizli paylaşım antlaşmasını uygulamaya koydular (Wilsona aykırı)

5 – Antlaşma’yı İngiltere tek başına imzaladı. Bu durum İngiltere’nin Fransa ve İtalya’ya karşı üstünlüğüne sahip oldu.

Mondros’un uygulanışı ve işgallerİngiltereMusul, İskenderun, Urfa, Antep, Maraş, Kars ve Batum’u işgal etti. Samsun,İzmir, Eskişehir, Merzifona asker gönderdi.

FransaAdana, Dörtyol, Mersin, Afyon, Hatay ve Suriye’yi işgal etti.

www.hapbilgiler.com

İtalyaAntalya, Konya, Bodrum, Fethiye, Kuşadası ve Marmaris’i işgal etti.

Yunanistanİzmir ve dolaylarını işgal etti. Paris Konferansı gereğince yapılan bu işgaller ilk……………………. İşgallerdir.

Not: Diğer devletlerin hepsiyle barış antlaşması hemen imzalanmasına rağmen Osmanlıyla geç imzalandı. Çünkü Osmanlıyı paylaşmak istiyorlardı. Bu durum aralarında (itilaf) anlaşmazlıklara yol açtı. 

Not: Kuvay – i Milliye’nin kurulmasının sebebi işgaller ve Osmanlı ordusunun terhis edilmesidir.Not: Antlaşma sırasında İngilizler Yunanistan’a pay verilmeyeceğini söylemişler ve Antlaşmaya madde olarak Yunanistan payı girmemiştir. Ama Yunanistan’a  Anadolu’dan pay verdiler. Çünkü ………………………………………………Not: Mondros’u Mebusan Meclisi onaylanmıştır.Not: Mustafa Kemal Mondros’a tepki göstermiş, İskenderun’da savunma oluşturup, işgallere karşı çok sert telgraflar çekmiştir.Not: Musul ilk işgal edilen yerdir. Musul’un işgalinin asıl sebebi ……………….dür.Not: Kars ve Batum’un işgalinin sebebi Ermenistan kurmaktır.Not: İngiltere, Paris Konferansından sonra Urfa, Antep ve Maraş’ı ………………….. bıraktı.Paris Barış Konferansı(18 ocak 1918)32 devlet katıldı,Araplar ve Ermeniler de çağrıldı.

Amacı:*yenilen devletlerin durumunu görüşmek*Osmanlıyı parçalamak(asıl sebep)

bu konferansla  Almanya ıle Wersay,Avusturya ıle Saint Germen,Macaristan ile Trıannon.Bulgarıstan ile Nöyyi anltlaşmaları imzalandı.

 

Bu konferansla batı Anadolu İtalya yerine Yunanistan’a verıildi.Çünkü Yunanistan daha zayıftı.bu durum anlaşmazlıklara sebep oldu.bu yüzden Osmanlı ile imzalanan barış antlaşması sonraya bırakıldı.

*Osmanlıyı paylaşmak konusunda ki ilk anlaşmazlıklar boğazlar konusundadır.

*paris konferansı ile milletler cemiyetinin kurulmasına karar verildi.

*İzmir’in işgaline onay verildi

*Ege İtalya yerine Yunanistan’a verildi.

Not: ABD Monroe Doktrini ile Avrupa siyasetinden çekildi.Not: Ateşkesten sonra ilk işgali ……………………… ilk resmi işgali ……………….. yaptı.Not: Yunanistan ilk işgal haklarını ………………………. aldı.Not: Doğu Anadolu da Ermenistan kurulmasına …………………………………. karar verildi.Memleketin iç durumu ve cemiyetler

www.hapbilgiler.com

İşgallerin başlamasıyla Osmanlıda hükümet değişti. Ahmet İzzet paşa hükümeti kuruldu. Vahdettin Meclis – i Mebusanı 4 ay sonra seçime gitmek üzere feshetti. Tevfik Paşa’dan sonra Damat İbrahim Paşa hükümeti kuruldu.

 

İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919)Paris B. Konferansında İzmir ve çevresi Yunanlılara bırakılmıştı. Ancak yunanlıların Mondros’ta böyle bir hakkı yoktu. Fakat yunanlılar İzmir’i işgal etti. (15 Mayıs 1919)

Yunanlılara karşı ilk kurşunu ……………………… sıkmıştır.

 

Mondros’un 7. Maddesine dayanarak yunanlılar İzmir’i işgal ettiler. (7. Maddeye göre ilk işgal)

 Not: Bu işgal üzerine bölgenin durumunu gözetmek için ABD’li heyet Amiral Bristol başkanlığında bölgeye geldi. 

Not: Türk milli mücadelesinin haklı olduğu ilk kez milletler arası bir komisyon tarafından Amiral Bristol Raporu ile açıklandı. (itilaflar bu raporu kabul etmedi)Amiral Bristol Raporu (11 Ekim 1919)→ Çoğunluğun Rum değil Türk olduğu ifade edilmiştir.

→ Katliam yapanların Yunanlılar olduğu ifade edilmiştir.

→ İzmir’in işgalinin haksız olduğu ortaya çıkmıştır.

 

 

Not: Yunanlılar İzmir ve çevresinde Türklerin yunanlıları, Rumları katlettiğini söyleyerek işgali haklı göstermeye çalıştılar. 

Not: İzmir’in işgaline Osmanlı ses çıkartmadı, çünkü eğer bir karşı koyuş olursa, itilaf devletleri …………………….. işgal edeceklerini söylediler.Not: İzmir’in işgali sonucu protesto mitingleri düzenlendi. Türk Milletinin direnişi örgütlendi.Cemiyetler1 – Azınlıkların Kurduğu cemiyetler1 – Mavri  Mira =  Bizansı yeniden canlandırmak Yunan kızılhaçı, Yunan göçmenler komisyonu, Rum izcilik okulları, Rum Kiliseleri bu cemiyetin alt kollarınıdır.2 – Pontus– Rum CemiyetiKaradeniz’de Pontus Rum devletini kurmak istiyorlar. İtilaf devletleri ve Yunanistan bu cemiyeti destekliyordu .

3 – Etnik – i EteryaYunan Milli Cemiyetidir. Yunan subaylar kurdu. Amaç Rum – Bizans imparatorluğu kurmak.

4 – Kordos = Rumlar kurdu.5 – Hıncak Taşnak

www.hapbilgiler.com

Amaç Wilson ilkelerine göre Ermenistan kurmak.

6 – Musevi (Alyans) cemiyetiFilistin de İsrail devleti kurmak.

Amaçları: Osmanlıyı parçalayıp bağımsız devletler kurmak7-Makabi:Museviler kurduÖzellikleri:1 – İtilaf devletleri tarafından desteklendiler.

2 – Amaçları Osmanlıyı parçalamak.

Not: Yunanistan bağımsızlığını kazandıran örgüt …………………………………….dır.Not: Azınlık cemiyetlerinin faaliyetleri işgalleri kolaylaştırdı.2 – Milli Varlığa Düşman Cemiyetler1 – Sulh ve Selamet-i OsmaniyeKurtuluşun halifenin ve padişahın emirlerine uyarak olacağını savunmuştur. Damat Ferit desteklemiştir.

2 – Teali İslam CemiyetiÜmmetçidir. Kurtuluşun dine sıkı sıkıya sarılarak olacağını savunmuştur.

3 – Kürdistan Teali CemiyetiWilson’a dayanarak Kürdistan kurmak istemiştir.

4 – İngiliz Muhipler CemiyetiKurtuluşun İngiltere himayesine girerek olacağını savunmuştur.

5 – Wilson İlkeleri CemiyetiAmerikan Mandasını savunmuşlardır.

6 – Hürriyet ve İtilaf Fırkasıİttihat  ve terakki düşmanlığıyla ortaya çıkmıştır.

Not: Sulh ve Selameti Osmaniye fırkası ittihat ve terakki düşmanlığı yapmış Hürriyet ve İtilaf cemiyetini desteklemiştir.Not: Padişah ve Sadrazam İngiliz Muhipler cemiyeti üyesiydiler.Not: Mandacılığı savunanlar arasında Halide Edip, Adnan Adıvar’da mevcuttur.  3 – Milli CemiyetlerMondros tan sonra işgaller başlamış ve Osmanlı hükümeti buna sessiz kalmıştı. Bundan dolayı Türk Milleti teşkilatlanıp Cemiyetler kurdular.

 

1 – Trakya Paşa eli CemiyetiTrakya’nın Yunanistan’a katılmasını önlemek için kuruldu. Başlangıçta Trakya Cumhuriyet devletini kurmak istediler. Daha sonra bundan vazgeçtiler.

 

 

www.hapbilgiler.com

Not: Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri ilk başta basın ve yayın yoluyla işgallerin haksız olduğunu dünyaya ilan etmiş işgallerin başlamasıyla silahlı direnişe geçmiştir. 

Not: Cemiyetler Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri adı altında birleştirilmiştir. 

Not: Trakya Paşaeli cemiyeti kurulan ilk cemiyettir. 

2 – İzmir Müdüfa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyetiİzmir’in işgalinden önce kuruldu. Bölgedeki Türklerin haklarını savunmak için basın ve yayın yoluyla çalıştı.

 

3 – İzmir Reddi İlhak Cemiyetiİlk adı ”Müdafai vatandır”. İşgalden 1 gün önce Redd-i ilhak adını aldı. İzmir’in Türk olduğunu savundu. (basın yayın yoluyla) sonra silahlı direnişe geçti.

 

4 – Şart Vilayetleri Müdafa-i hukuk-u Milliye Cemiyetiİlk kez İstanbul’da kuruldu. İzmir’in işgalinden sonra Erzurum’a taşındı. Ermenilerde mücadele etti. Cemiyete Mustafa Kemal ,Kazım Karabekir, Rauf Orbay gibi isimlerde katıldı. Doğu illerinde Türk nüfusunun Ermeniler karşısında azalmaması için “göç” yasaklandı.

 

5 – Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye CemiyetiRum Pontus devletinin kurulmasını engellemek için kuruldu. Erzurum kongresi toplanmasına yardım etti.

 

6 – Kilikyalılar CemiyetiFransız ve Ermenilere karşı bölgeyi savunmak için İstanbul kuruldu.

 

7 – Milli Kongre Cemiyetiİstanbul kuruldu. Türklerin haklarını duyurmak için basın ve yayın yoluyla mücadele etti.

 

Not: İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti Balıkesir ve………………….. toplanmasında etkili oldu. 

Not: Erzurum Kongresinin Erzurum’da toplanmasının sebebi Şark Vilayetleri ………………………. Merkezinin burası olmasıdır. 

Not: Erzurum kongresinin toplanmasında  şark vilayetleri Mudafa-i hukuk ve Trabzon muhafaza-i hukuk cemiyetleri etkili olmuştur.

www.hapbilgiler.com

 Not: Kilikyalılar cemiyetini Ali Fuat Paşa kurdurdu. Not: Kuvay-ı Milliye ismini ilk kullanan cemiyet Milli Kongre Cemiyetidir. 

Not: Bütün cemiyetler kuruluşlarında bölgeseldir. Milli Kongre Cemiyeti millidir. 

 Milli Cemiyetlerin Ortak Özellikleri1 – Bölgeseldir.

2 – Fikir kaynağı milliyetçiliktir.

3 – Müdafa-i Hukuk ferdi değil millidir.

4 – Türk Milletinin hak ve hürriyetlerinin korunmasına yönelik milli bir harekettir.

5 – Bulundukları bölgelerin halkını korumak, haklılıklarını dünyaya duyurmak için basın ve yayın yolunu kullandılar.

6 – Gerekirse işgalleri silahla direnecektir.

7 – İşgal güçleri, azınlıklar ve hükümetle mücadele ettiler.

 

Kuva-yi MilliyeKuva-yi Milliye, Osmanlının I. Dünya savaşında yenilmesi, ordunun terhis edilmesi, Osmanlının vatanı ve Milleti koruyamaması ve işgallerin başlaması sonucu kuruldu.

Milli kuvvetler demektir. İşgallere karşı ilk direniş ……………………….. karşı ……………………………….oldu.

İkinci direniş İzmir’in işgalinden sonra ege de başladı. Batı Anadolu’da yunanlılara karşı ilk cephe ……………….ta açıldı. Batı Anadolu’da Balıkesir merkez haline geldi. (Direnişin)

 

Not:Milli Cemiyetler ………………de………………………………………………………………………………………………….adı ile birleşmiştir. 

Not: Milli devleti gerçekleştirmek için kurulmuşlardır. 

Not: Milli cemiyetlerin kurucuları genel de eski …………………………………………………………………..dır. 

Not: Anadolu’daki Milli hareketi birleştirmek için Ali Fuat Paşa başkanlığında ……………………………………toplandı. Bu kongre de yapılan savaşların çete savaşları halinden çıkarılması kararlaştırıldı.

www.hapbilgiler.com

Not: Balıkesir, Alaşehir ve Nazilli kongresi toplandı. Çünkü amaç bölgede teşkilatlanmayı sağlamaktı. Sivas kongresinden sonra Ali Fuat Paşa Batıdaki Kuvay-ı Milliye birliklerinin komutanı oldu ve Milli Mücadelenin Batı cephesi kuruldu. Bu cephenin ve teşkilatının güçlü olması düzenli ordunun temelini oluşturdu. 

Kuvayi Milliye’nin ÖzellikleriKuvay-i Milliyecilerin çoğu düzenli orduya katılmayı reddetti.

 

Kuvay-ii Milliyenin kaldırılmasının sebepleri:→ İşgalleri kesin durduramamaları,

→ Otoriteyi hukuksuz kullanmaları,

→ Halka baskı yapmaları

Özellikleri:

1 – İzmir’in işgaliyle ortaya çıkan halk örgütüdür.

2 – Bölgesel direniş yapmışlardır.

3 – İç ayaklanmaları bastırdılar.

4 – Düzenli ordunun kurulması için zaman kazandırırlar.

5 – Milli bilinci uyandırdılar

6 – Düzenli ordunun temelini oluşturdular.

Not: ………………. …………..düzenli orduya katılmayı reddetmelerinin  sebebi, güçlerini ve iktidarlarını kaybetme düşüncesidir.Not: Kuruluş amaçları arasında ayrı bir devlet kurmak yoktur. 

Not: Kuruluş amaçları arasında ayaklanmaları bastırmak yoktur. 

Not: Kuvay-i Milliyecilerin bir kısmı Düzenli orduya isyan ettiler (Demirci Mehmet, Çerkez Ethem,Yörük Ali Efe gibi). 

   Milli Mücadele Dönemi Hazırlık dönemi Mustafa Kemalin İstanbul’a Gelişi = Mustafa Kemal 30 Ekim 1918 Mondros imzalandığı vakit Adana civarında idi. İşgalleri engellemek düşüncesiyle İstanbul’a geldi. Ama bunu başaramadı. 

www.hapbilgiler.com

 

Mustafa Kemalin Samsuna Çıkışı (19 Mayıs 1919)Mustafa Kemal İstanbul’a istediği sonucu alamayınca Anadolu’ya geçmek gerektiğini anladı. İngilizler Samsun ve çevresindeki karışıklığın giderilmesi için Osmanlıya müracaat etti ve Mondros’un 7. Maddesine dayanarak işgal edebileceklerini söylediler. Bunun için Mustafa Kemal görevlendirildi. Mustafa Kemalin bu göreve seçilmesinde:

 

1 – Dünya savaşına girilmesine karşı çıkarak ittihatçılara ters düşmesi.

2 – Vahdettin’in Almanya seyahatinde Mustafa Kemal’i yanında götürmesinden dolayı padişahın onu tanıması

3 – Mustafa Kemal’in I.dünya harbinde başarılı olması.

 

Mustafa Kemal başarılı olmak için geniş yetkiler istedi. 9. ordu Müfettişi olarak Mustafa Kemal’in görevleri şunlardır;

→ Asayişi sağlamak

→ Türk ordusunun terhisini hızlandırmak.

→ Halkın silah ve cephanesini toplamak.

→ Milli direnişi durdurmak.

 

Bu Dönemde İleri Sürülen kurtuluş Çareleri1 – İngiliz Mandası

2 – ABD Mandası

3 – Bölgesel Kurtuluş

Mustafa kemal bunların hepsini reddetti ve tam bağımsızlık istedi.

 

Not:Mustafa Kemal Samsun’a gelmeden önce Milli mücadele başlamıştı. 

Not: Mustafa Kemal Samsun’a çıkınca hükümete “Samsun Raporu” diye anılan raporu sundu.Buna göre; 

→ Karadeniz’de Türkler haklıdır. Türkler, Rumlar saldırılarından ve  ……………………………………………… hayallerinden vazgeçerlerse sükunete ulaşılır. (Türk Milleti Bağımsız yaşamaya alışkındır)

→ Bu Raporla Mustafa Kemal İtilaf devletlerine ters düştü. Daha sonra Mustafa Kemal Havza’ya geçip Milli Mücadeleyi başlattı.

www.hapbilgiler.com

 

Not: Mustafa Kemalin yetkileri Karadeniz için geçerli idi. (Sivil ve Askeri emretme yetkisi) 

Not: Mustafa Kemal topyekun Milli kurtuluştan başka her şeyi reddediyordu. Tam bağımsızlıktan başka şeyleri kabul etmiyordu. 

Genelgeler ve KongrelerMilli mücadele boyunca 29 kongre düzenlenmiştir. 1. kongre Ermenilere karşı yapılan “Kars İslam Şurası) sonuncusu ise “Pozantı Kongresi)

Kongre 3 grupta incelenir.

1 – Milli Nitelikli Kongreler = Milli Kongre ve Sivas Kongresi2 – Bölgesel Nitelikli Kongreler = Erzurum, Alaşehir Kongresi3 –Yöresel Nitelikli Kongreler = Kars, Ardahan, Edirne, Balıkesir Kongresi. 

Not: Yöresel Kongrelerde amaç bulundukları bölgeleri işgale uğratmamaktadır., 

 

Milli Kongreİlk milli kongredir. İstanbul’da Esat Paşa tarafından yapıldı. Amaç: Bütün Milli güçleri toplamak.

 

→Osmanlının Milletler cemiyetine alınmasını sağlamak.

→Dünya kamuoyuna Türklerin uğradıkları haksızlıkları duyurmak.

Not: Milli Kongre başarılı olamadı çünkü İstanbul işgal altındaydı. 

Havza Genelgesi (28. Mayıs 1919)Mustafa Kemal Havzada genelge yayınlayarak işgallerin protesto edilmesini ve protesto Mitingleri düzenlenmesini istemiştir. Mustafa Kemal itilaf Devleti’nin baskısıyla İstanbul’a çağrılmış ama Mustafa Kemal buna uymamıştır.

 

Not: Havza genelgesinden sonra mitingler düzenlendi en önemlisi İstanbul mitingidir.Not: Havza Genelgesi ile Milli Bilinç iyice uyanmıştır.Not: Mustafa Kemal havza genelgesin de mitingler yapılırken azınlıklara zarar verilmemesini istemiştir. Çünkü Mondros’un 7. Maddesinin uygulanmasına sebep olacak bir hareketi önlemek istemiştir. 

Amasya Genelgesi (22 haziran 1919)Amasya’da Mustafa Kemal genelge yayınlandı. Ve bu genelgeyi Ali Fuat .Rauf Orbay ve Refet Bele’ye imzalattı. Erzurum’daki Kazım Karabekir’in de onayı alındı.

www.hapbilgiler.com

Not: Genelgenin komutanlara onaylatmasının sebebi geçerliliğini artırmak ve birlik sağlamaktır. 

Kararlar1 – Vatanın bütünlüğü,ve milletin bağımsızlığı tehlikedir.

2 – İstanbul hükümeti, görevini yerine getirememektedir. Bu durum milletimize yok olmuş gibi göstermektedir.

3 – Milletin Bağımsızlığını yine azim ve karara kurtaracaktır.

4 – Her türlü denetim ve etkiden kurtulmuş milli bir heyetin oluşturulması şarttır.

5 – Güvenli olan Sivas’ta milli bir kongre toplanmalıdır.

6 – Bütün illerden halkın güvenini almış 3’er delege Sivas’a gelecekler. Ve bu milli bir sır gibi tutulacaktır.

7 – Delegeler Müdafa-i Hukuk ve Reddi İlhakçı belediyeler tarafından seçilecektir.

8 – Erzurum Kongresine Katılan delegeler Sivas’a yetişebilirlerse gelecek ve katılacaklardır.

9 – Ordu ve kuruluşlar dağıtılmayacaklardır.

 

 

Not: Amasya genelgesi düzene karşı bir başkalarıdır. (ilk kez) bu yüzden ihtilal bildirgesi olarak bilinir. 

Not: 1. Madde Milli mücadelenin gerekçesidir. 

Not: 2. Madde ile İstanbul hükümetine ilk kez karşı çıkılmıştır. 

Not: 3. Madde ile Milli mücadelenin yöntemi belirtilmiştir.→ Yönetim cumhuriyet olacağı dolaylı olarak söylenmiş.

→ Milli egemenlikten ilk defa bahsedilmiştir.

 

Bu karar Türk inkılabının evrensel olduğunun göstergesidir.

 

Not: Temsil heyetinden ilk kez bahsedilmiştir. (4. Madde) ve Milli mücadele kurumsallaştırılmaya çalışılmıştır. 

Not: 4. Madde ile cemiyetlerin birleştirilmesi düşünülmüştür. 

www.hapbilgiler.com

Not: 6 ve 7. Madde ile milli örgütler etkinleştirilmeye çalışılmıştır. Ve milli mücadele taraflarının seçilmesi sağlanmaya çalışılmıştırHalk Milli Mücadelenin içine çekilmiştir.

 Not: Bu genelgeden sonra Mustafa Kemal görevden alınmak istenmiş ama Mustafa Kemal görevi hükümetin değil Padişahın verdiğini söylemiştir. (zaman kazanmak için) 

 

Önemi1 – Milli Egemenlikten ilk kez bahsedildi.

2 – Mili Mücadelenin amaç, gerekçe ve yöntemi belirlendi. (ilk kez)

3 – Milli Devletin kurulmasının ilk adımdır.

4 – Amasya genelgesi İstanbul’a karşı bir ihtilal hareketidir.

5 – Mustafa Kemal 7 – 8 Temmuz 1919’da askerlikten istifa etti.

6 – Amasya Genelgesi Mustafa Kemal’in resmi görevle yaptığı son iştir.

 

Erzurum Kongresi (23 Temmuz 7 Ağustos 1919)Şark vilayetleri Müdafa-i Hukuk Cemiyeti ve Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti tarafından toplanılmıştır.

 

Amaç1 – Doğudaki Ermenilere karşı önlem almak

2 – Güvenliği sağlamak.

3 – Doğudaki milli güçleri birleştirmektir.

 

Kararlar1 – Vatan bir bütündür parçalanamaz

2 – Osmanlı dağılırsa, millet topyekun direnişe geleceklerdir.

3 – Vatanı kurtarmakta İstanbul başarılı olamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır.

4 – İradeyi Milliye’yi hakim, kuvay-i Milliye’yi etkin kılmak esastır.

5 – Hıristiyanlara egemenlik ve ayrıcalık verilemez.

6 – Mebusan meclisi açılmalıdır

Not: Amasya genelgesi sırasında Erzurum’da kongre çalışmaları yapılıyordu. Bu yüzden genelge de Erzurum kongresinden bahsedildi. 

www.hapbilgiler.com

Not: Mustafa Kemal’in Erzurum’u seçmesinin sebebi …………………………………………………dır. 

Not: Mustafa Kemal Erzurum kongresinden önce askerlikten istifa etti. Bu durum da Erzurum kongresi, Mustafa Kemal’in ilk sivil görevidir. 

Not: İşgaller srasında orduları terhis etmeyen tek düzenli ordu komutanı …………………… ………………………dır.Not: Kongrenin Erzurum’da toplanmasının sebebi, işgale henüz uğramaması 16. kolordunun burada bulunması ve Şark Vilayetleri Müdafa-i Hukuk cemiyetinin burada bulunması 

Not: Erzurum kongresinde iki şey sorun oldu.1 – Mustafa Kemal’in başkan seçilme meselesi

2 – Mustafa Kemal’in delegelik Sorunu.

 

Not: Kongreye Elazığ, Mardin ve Diyarbakır delegeleri katılamadı. Çünkü Elazığ valisi Ali Galip bunu engellemiştir.Not:Mustafa Kemal’e karşı ilk muhalafet……………………  olmuştur. 

ÖNEMİ:1 – Bölgesel olmasına rağmen millidir.

2 – Dış temsilciliklere kakarlar gönderilmiştir.

3 –Doğu illeri adına 9 kişilik bir  Temsil heyeti  kuruldu. (Bu , Temsil heyetinin temelidir)

4 – Yeni Türk Devleti Fikri ilk kez ortaya çıktı.

5 – Amasya’da ki program delegeler tarafından onaylanıp karar haline getirildi.

6 – Doğudaki dernekler………………………………… …………………………………………..adıyla birleştirildi.

Not: Manda ve himaye ilk kez …………………….reddedilmiştir. 

Not: Milli sınırlardan ilk kez bahsedilmiştir. Milli sınırların ne demek olduğu ………………………………belirtilmiştir. 

Not: İlk defa yeni bir hükümetin kurulmasından ………………………….. bahsedilmiştir. 

Not: Milli iradeden bahsedilerek milli bir devlet kurulacağı Erzurum’da belirtilmiştir. 

Not: Hıristiyanlara ayrılacak tanınamaz diyerek ………………ve…………………karşı çıkılmıştır. 

www.hapbilgiler.com

Not: Mebusan Meclisinin açılmasına resmiyet kazandırmak için,Mebusan Meclisi’nin açılması isteği Erzurum’da istenmiştir. Böylece ………………………………………olacaktır. 

Not: Erzurum Kongresi kararları millidir çünkü ………………………………………………………………….dir. 

Balıkesir Kongresi 26 – 31 Temmuz 1919Erzurum kongresi devam ederken toplandılar, amaç Kuvay-i milliye birliklerinin düzenli hale getirilmesidir.

 

Özellikleri1 – Bölgeseldir.

2 – Delegeler siyasi parti ile ilgili değildir.

3 – Kongre padişaha bağlılığını bildirdi.

4 – Batı cephesinin kurulmasında önemli rol oynadı.

5 – 4 kez toplandı.

 

 

Not: Balıkesir kongresi ile batı Cephesi Kuvayi Milliye komutanlığı ……………………………………….kuruldu. 

Nazilli KongresiYöreseldir. 2 defa toplanmıştır. Nazillinin yunan işgalinde olmasından dolayı ……………….da toplandı.

Not: Celal Bayar ………………………orduyla nazilli kongresi Milli mücadeleye katılmıştır. Takma ad kullanmıştır. Çünkü……………………………üyesidir. 

 

Alaşehir Kongresi (16 – 25 Ağustos 1919)Alaşehir Kongre’de Erzurum ve Balıkesir kongresinde kararları gözden geçirip güçlendirmek düzenli askeri yapıyı geliştirmek istenmiştir.

Not: alaşehır kongresınde manda ve hımaye savunulmuştur

Alınan Kararlar1 – Direniş yunan işgalinin bitimine kadardır.

2 – Gerekirse itilaf devletlerinden yardım alınacaktır.

 

www.hapbilgiler.com

 Not: Balıkesir kongresi padişaha bağlılık Alaşehir’de mandacılık savunuldu. 

 Sivas Kongresi (4 – 11 Eylül 1919)Kongrel Millidir, Amasya’da toplanılmasına karar verilmiştir.

 

Amaç1 – Vatanın bütünlüğüne karşı saldırıları önlemek, savunmak.

2 – Milli cemiyetleri birleştirmek

3 – Erzurum kongre kararları millileştirmek.

4 – Temsil heyetini milli mücadelenin yönetiminde etkin hale getirmek.

 

Kararlar1 – Erzurum’daki kararlar kabul edildi.

2 – Cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyeti adıyla birleştirildi.

3 – Heyeti Temsiliye tüm yurdu temsil etme yetkisine ulaştı. (Başkan Mustafa Kemal dir ve 15 kişilik bir heyettir)

 

 

Not: Sivas kongresi Mustafa Kemal’in isteğiyle toplanmıştır. 

Not: Mustafa Kemal Milli Mücadele döneminde 1…………………2……………………..3……………….4………… kongrelerine katıldı. 

Not: Elazığ, valisinin Sivas kongresini Damat Ferit’in isteği ile basmasına …………………………………….denir. 

Not: Sivas kongresinde çıkan sorunlar1. Damat Ferit’in çalışmaları

2.Mustafa Kemal’in kongre başkanlığı meselesi

3.Manda ve himaye meselesi

 

Not: Mustafa Kemale karşı ilk ciddi muhalefet ………………………………….oldu. 

Kararlar

www.hapbilgiler.com

1 – Erzurum kongresi kararları millileştirildi.

2 – Cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk cemiyeti adıyla birleştirildi.

3 – Manda ve Himaye…………………….olarak reddedildi.

4 – Milli varlığa zarar gelmemesi kaydıyla herhangi bir devletten yardım alınabilir.

5 – Temsilciler kurulunun yetkileri genişletecek.

6 – Gayrı Müslimlere vatandaşlık hakkı verileceğinden imtiyazlar verilmeyecek.

7 – Mebusan Meclisinin toplanma çalışmaları yapılacak.

 

Önemi1 – Milli Kongredir

2 – Mustafa Kemal ………………………milli lider oldu.

3 – İrade-i Milliye gazetesi çıkarıldı.

4 – Misak-ı Millinin sınırları belirlendi.

Not: Erzurum ve Sivas kongresi kararları Milli mücadele ve Misak-ı Millinin temelini oluşturdu. 

Not:Cemiyetlerin birleştirilmesinin sebebi…………………………………………………………dir. 

Not: Ali Fuat Paşa Batı Cephesi Kuvayi Milliye Komutanı olarak …………………kongresi tarafından atandı. Bu durum………………………………………………..çalıştığını ve kullandığını gösterir. 

Not: Sivas kongresi ile Temsilciler kurulu İstanbul’u tanımadığını göstermek için ………………………………………………..etmemiştir. ve Damat Ferit hükümeti düşürülmüştür. Bu durum temsil heyetinin İstanbul hükümetine karşı ilk siyasi başarısıdır. 

Not: İrade-i Milliye gazetesi halka durumu bildirmek amacı gütmüştür. İhtilalin yayın organıdır. Not: Sivas kongresine karşı İstanbul hükümetinin tepkisi; Mustafa Kemal hakkında tutuklama kararı çıkartmak oldu.İtilaf devletleri ise cılız bir başkaldırı olarak görmüş ve önemsememişlerdir. Bu durum  Milli mücadeleyi olumlu etkilemiştir.

 

 Not: Milli Mücadele Tarafları gazeteler:1 – İrade-i Milliye

2 – Hakimiyet-i Milliye

www.hapbilgiler.com

3 – Öğüt

4-   Yenigün

5 – Açıkgöz

6 – Al bayrak

7 – Mimber

8 – İkdam

9 – Tasvir-i Efkar

10 – Anadolu Ajansı

 

 

Karşı Olanlar:1 – Peyami Sabah

2 – Alemdar

3 – Aydede

4 – Ümit Dergisi

5 – İstanbul Türkçe

6 – İrşad

 

Amasya Görüşmesi (20 – 22 Ekim 1919)Ali Rıza Paşa’yı Kuvayi Milliye iktidara getirdiği için Mustafa Kemal İstanbul ile ilişkiye geçti. Görüşme Ali Rıza Paşa tarafından teklif olarak sunuldu. İstanbul’u Salih Paşa, Temsil heyetini Mustafa Kemal Temsil etti.

 

Mustafa Kemalin amacı……………………kararlarını kabul ettirmekti.

İstanbul’un amacı ise ………………………………………idi.

 

Esaslar1 – İstanbul Sivas Kongresi kararlarını Meclisi Mebusan’da onaylanmak üzere kabul edecekti.

2 – Anodolu ve Rumeli M.H.C İstanbul tarafından tanınacak.

3 – Türklerin çoğunlukta olduğu yerlerin işgaline izin verilmeyecek.

4 – Azınlıklara imtiyaz tanınmayacak.

5 – Meclisi Mebusan’ın güvenli olmayan İstanbul yerine geçici olarak Anadolu’da toplanacaktı.

6 – İtilaf devletleri ile yapılacak Barış görüşmelerine Heyet-i Temsiliye de  katılacaktı.

www.hapbilgiler.com

 

Önemi ve Sonuçları1 – İstanbul Temsilciler kurulunu resmen ve hukuken tanıdı.

2 – İstanbul hareketlerini Temsilciler kuruluna göre düzenleyecekti.

3 – İtilaflar bu durumdan endişelendiler ve yunanlılara hazır ol emrini verdiler.

4 –Seçimler sakin ve müdahalesiz geçti. İtilaf devletleri müdahale etmedi.

5 –Seçimi Müdafai Hukukçular kazandı. Mustafa Kemal …………………………milletvekili oldu.

 

 

Not: Amasya görüşmeleriyle İstanbul Ankara’yı resmen tanıdı. 

Not: Meclisi Mebusanın açılması (İstanbul’da) İstanbul hükümeti tarafından kabul edildi. Bu durum İstanbul ile Ankara arasında anlaşmazlık kalmadığını gösterir. 

Not: Mustafa Kemal Meclisin İstanbul da toplanmasına karşı çıkmıştı. Bu durum anlaşılmayan tek konuydu. Çünkü  İstanbul …………………………………………dolayı uygun değildi. 

2. İstanbul hükümeti ………………………………………uzak tutmak istiyordu. 

Not: Mebusan Meclisi seçimlerine itilaf devletlerinin müdahele etmemesinin sebebi saltanat yanlıların seçimi kazanacağını düşünmelidir. 

Not: İstanbul hükümetine Salih paşa protokolü kabul ettiremezse istifa edeceğini söylemiştir ve Salih paşa istifa etmiştir. Çünkü protokolü İstanbul kabul etmemiştir. 

Temsil Heyetinin Ankara’ya Gelişi(27 Aralık 1919)→Ankara’nın yollarla İstanbul’a bağlı olması, cephelere yakın olmasından dolayı Mustafa Kemal Mebusan Meclisi’ni de Anadolu’ya getiremeyince Ankara’ya geldi.

Ankara’nın Merkez Olmasının Sebebi1 – İstanbul’a ulaşımının ve haberleşmenin kolay olması

2 – Batı cephesine yakın ve Ali Fuat paşa tarafından kontrol edilmesi bu sebeplerden dolayı Ankara merkez oldu.

 

  Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Misak-ı Milli (12 Ocak 1920)

www.hapbilgiler.com

Amasya’ görüşmelerinde Mebusan Meclisinin toplanma kararı alınmış seçimler yapılmış ve Mustafa Kemal’de Erzurum Milletvekili olmuştu. Seçimleri Mudafai Hukukçular kazanmıştı.

 

Mustafa Kemal Vekillerden bazı isteklerde bulunmuştur.1 – Mustafa Kemal’i Meclis Başkanı seçtirmelerini.

2 – Mecliste Müdafai Hukuk grubu kurmalarını

3 – Misak-ı Milliyi kabul ettirmelerini

Sonuçta Misak-ı Milli onaylandı. (28 Ocak 1920)

 

Not: Ankara’da hakimiyeti Milliye gazetesi yayınlandı. Bu gazete ……………………………gazetesinin yeni adıydı. Amaç halkı bilinçlendirmek, basın yoluyla, mücadele etmek ve bütünlüğü sağlamaktır. (10 Ocak 1920) 

 

Not: Son Osmanlı Mebusan Meclisinde Mustafa Kemal’in başkan olmak istemesinin sebebi………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..dir. 

Not: Mecliste Müdafai H.Gurubunun kurulmak istenmesinin sebebi , alınacak kararlarda milli kararlar almaktır. 

Not: Mustafa Kemal‘in başkanlık isteği gerçekleştirilemedi. 

Not: Müdafa-i Hukuk Grubu   Felah-ı Vatan adını aldı. Bu durum vekillerin fikrinin kısmen değiştiğinin ve tepki çekmemek istenildiğin göstergesidir. 

Misak-ı Millinin ilanına karşı  itilaf devletlerinin ilk tepkisi meclisi dağıtmak, İstanbul’u işgal etmek ve İzmir’in işgali için yunanlılara harekete geçirmektir.

 

Misak-ı Milli (28 Ocak 1920)1 – Mondros imzalandığı gün işgal altında bulunan Arap memleketlerinin durumu halkının vereceği oya göre belirlenecekti. Türk – İslam çoğunluğunun bulunduğu hiçbir yer parçalanamaz bölünemez bir bütündür.

 

2- Elviye-i Selase’de ve Batı Trakya da (……………..,………………….,……………….,)da gerekirse halkın oyuna tekrar başvurulacaktı.

 

www.hapbilgiler.com

3 – İstanbul ve Marmara’nın güvenliği sağlanırsa boğazlar dünya ticaretine açılabilirlerdi.

 

4 – Azınlıklara komşu ülkelerdeki Müslümanlara verilen haklar kadar hak verilecekti.

 

5 – Kapitülasyonlar kesin olarak reddedilmiştir. (ilk defa)

 

Önemi→ Milli ve Bölünmez Türk vatanının sınırı çizilmiştir.

→ Erzurum ve Sivas Kongresi kararları meclis tarafından kabul edilmiştir.

→ Kapitülasyonlar, azınlıklar, Boğazlar ,dış borçlar meselesi gündeme gelmiştir.

→ Milli Mücadelenin Siyasi programıdır.

 

Not:  mısak –ı millide milli egemenlikten bahsedilmemiştir,milli bağımsızlıktan bahsedilmiştir.

Not: Misak-ı Milli Meclis kararıdır. Padişah onaylamamıştır.Not: Vatanın bölünmez bütünlüğü ilk kez Erzurum’dan sonra Sivas kongresinde onayladı. 

Not: Vatanın bölünmez bütünlüğü kararı düşmanla mücadele edileceğini gösterdi. 

Not: Elviye-i selasede tekrar halk oyuna gerekirse gidilmesi oraların Türk olduğunun kanıtıdır. 

Not: Misak-ı Millinin 3. maddesiyle boğazların Türk olduğu vurgulanmıştır. 

Not: Misak-ı Milli ile1 – Müslümanların hakları korunmuş

2 – milletlerin ve devletlerin eşitliği belirtilmiştir

3 – Azınlıklara verilecek hakların ölçüsü konuldu.

 

Not: Misak-ı Milli ile Tam Bağımsızlık şuuruna ulaşılmamıştır. 

Not: Misak-ı Milli ile Milli mücadelenin hedefi ve barışın şartları belirlenmiştir. İstanbul’un İşgali (16 Mart 1920)İtilaflar Misak-ı Milliyi değiştirmek için İstanbul hükümetine baskı yaptılar. Ali Rıza Paşa hükümeti bunu kabul etmedi ve istifa etti.

 

www.hapbilgiler.com

 

İşgale karşı tepkilerMustafa Kemal Ankara’da bir hükümet kurmak için harekete geçti ve işgali protesto etmiştir. Ve bazı önlemler almıştır:

 

1 – İstanbul’la  haberleşme kesildi (Böylece İstanbul hükümetini ve işgali kabul etmediğini bildirdi).

2 – İstanbul’daki tutuklamalara karşı Anadolu’daki itilaf subayları tutuklandı. (böylece güç ve eşitlik vurgulandı)

3 – Geyve Boğazı kapatıldı. (İngilizlerin Asker göndermesini engellemek için)

4 – Anadolu’daki resmi ve yarı resmi kurumların kıymetli eşyalarını İstanbul’a gönderilmesi yasaklandı. (Anadolu hareketi böylece maddi ihtiyaçlarını karşılayacak)

 

 İstanbul İşgalinin Sonuçları1 – İstanbul’un işgali, Mustafa Kemal’e milli mücadeleyi padişah adına yürüttüğünü söyleme fırsatı verdi.

2 – İstanbul’dan kaçan vekiller Ankara’ya katıldılar ve a

Ankara’ya güç verildi.

3 – Damat Ferit Seyh-ül İslamdan fetva alarak Kuvay-i Milliye-yi hain ilan etti.

4 – İşgallere beraber Padişah ve hükümet itilaf devletleri denetimine girmiştir.

 

Not: İtilaf devletleri İstanbul’un işgalinin geçici olduğunu ilan ettiler ve Osmanlı fiilen sona erdi. (geçici olmasaydı resmen sona erecekti) 

Not: İstanbul’un işgali üzerine Ali Rıza Paşa hükümeti yerine Salih Paşa geçti, Salih paşa’dan sonra Damat Ferit tekrar hükümeti kurdu. 

Not: İstanbul’dan kaçan vekillerin Ankara’ya Meclise girmeleri Mebusan meclisinin Ankara’ya taşınması ve resmen dünyaya kabul ettirilmesi manasına gelir. 

Not: İtilaf devletinin mebuslar meclisini kapattırması mili iradeye karşı olduğunun ve yok etmek istediklerinin göstergesidir. 

Not: Damat Ferit’in Fetvalar yayınlanmasına karşın fetvalar yayınlanıp asıl işgale ses çıkarmayanların hain olduğunu söylemiştir. Buna ……………………………………..denir. 

www.hapbilgiler.com

TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920)TBMM Sinop Mebusu şerif beyin konuşmasıyla açıldı.

(en yaşlı üye olduğu için)

Kuruluş Amacı1 – Vatanı kurtarmak (Temel amaç)

2 – Milli birliği gerçekleştirmek

3 – Düzenli ordu kurmak

4 – Milli iradeyi gerçekleştirmek.

 

120 vekilin katılımıyla toplantı gerçekleştirildi. (Vekiller çeşitli meslek gruplarından oluşuyordu)

 

Aldığı Kararlar 1 – Hükümet kurmak gereklidir.

(İstanbul hükümeti yok sayıldı)

 

2 – Geçici bir hükümet başkanı ya da padişah vekili atamak doğru değildir.

(Meclisin kalıcı olacağını belirtir)

 

3 – TBMM’nin üstünde bir güç yoktur.

(Saltanat yok sayıldı)

 

4 – Yaşama, yürütme, yargı TBMM’ye aittir.

(Çabuk karar alıp uygulamak için)

 

5 – Padişah ve halifenin durumu daha sonra belirlenecektir.

 

Not: 6 Nisan 1920’de Anadolu Ajansı kurulmuştur. 

Not: Matbuat ve istihbaratları umumiye kuruldu. Ve meclis başkanlığına başlamıştır. Anadolu ajansıda buraya bağlanmıştır. 

Not: İstanbul’un işgali TBMM’nin kurulumunu sağlamış ve Türk Milletinin tek  Temsilcisi haline gelmiştir.

www.hapbilgiler.com

 

Not: 1.TBMM’nin yaptığı ilk siyasi inkılap saltanatın kaldırılmasıdır. 

Not: Vekillerin çeşitli meslek gruplarından oluşması, TBMM’nin milli iradeyi gerçekleştirmek istemesinin göstergesidir. Not: I. TBMM güçler birliği ilkesine sahiptir ve olağanüstü yetkilere sahiptir. Çünkü zaman kısıtlı idi ve hızlı karar alıp uygulanmalıydı. 

Not: I. TBMM’de meclis hükümeti vardır. 

Not: I. TBMM’nin çıkardığı kanunlar;1 – Ağnam vergisi 4 kat olacak …………

2 – Gümrük vergisi 5 kat olacak.

3 – Hıyanet-i vataniye …. Çıkarıldı. (29 Nisan 1920)

4 – İstiklal mahkemeleri kuruldu. (11 Eylül 1920)

5 – Firariler kanunu (asker kaçaklarını önlemek için)

6 –Men-i israfat kanunu(içki yasağı)

7 –Nisab-ı müzakere kanunu(toplantı yeter sayısı)

 

TBMM’nin Nitelikleri1 – Kurucu Meclis

Meclisi ve hükümeti kurmak için

 

2 – İnkılapçıdır.

Yenilikler yaptığı için

 

3 – Güçler birliği vardır.

Yaşama, yargı, yürütme TBMM ye aittir

 

4 – Demokratiktir.

Halkın tamamını temsil ettiği için

 

5 – Olağanüstü yetkilere sahiptir

www.hapbilgiler.com

Olağanüstü durum söz konusu olduğu için

 

 

6 – Milli bir meclistir.

Azınlıklara yer verilmediği için

7 – Halkçıdır.

Halkı temsil ettiği için

8 – Süreklidir.

9 – Bağımsızlığı sağlamıştır.

 

TBMM’nin Önemi1 – TBMM’nin açılmasıyla yeni bir devlet kuruldu.

2 – Temsil kurulu dönemi TBMM’nin açılmasıyla sona erdi.

3–TBMM seçilen vekillerden oluşmuştur. Böylece”……………………………………”gerçekleşti.

4 – Partileşme yoktu. Farklı görüşler vardı. Bu insanları birleştiren temel amaç “Misak-ı Milliyi gerçekleştirmektir”

5 – Mustafa Kemal 30 Nisanda yeni bir devlet kurulduğunun dünya’ya duyurdu ve Osmanlı ile yapılan antlaşmalar kabul edilmeyeceğini bildirdi.

 

Not: TBMM aldığı kararlarda padişaha açıkça karşı çıkmadı ve yeni bir devletin (Cumhuriyetin kurulacağını) ilan etmedi. Padişah taraflarının tepkisini çekmemek için 

Not: İlk mecliste 3 kısım vekil vardı.1 – Yeni seçilenler

2 – Meclis-i Mebusan’dan gelenler

3 – Yunanistan ve Matladan gelenler

 

Not: İlk mecliste 4 grup var.1 – Halk zümresi

2 – Islahat grubu

3 – İstiklal grubu

4 – Tenasüt (Dayanışma)grubu

 

www.hapbilgiler.com

TBMM’ye Karşı AyaklanmalarDamat Ferit dini duyguları kullanarak isyanlar çıkarttı. Bu ayaklanmaları itilaf devletleri destekledi. Bu ayaklanmayı çıkaranlar, dini duyguları, yoksulluğu, eğitimsizliği kullandılar.

 

Nedenleri1 – İstanbul hükümetinin kışkırtması

2 – İtilaf devletlerinin propagandası

3 –İstanbul hükümetinin milli mücadelecileri ittihatçı ve bolsevik olarak nitelemesi

4 – Asker kaçaklarının otorite boşluğundan yararlanması

5 – Kuva-yi Milliye’nin disiplinsizliği

6 –İşgallerden yararlanmak isteyen azınlıkların bağımsız devlet kurmak istemesi

7 – Kuva-yi Milliye’nin düzenli orduya girmek istememesi

 

 Ayaklanmalar1 – Doğrudan İstanbul tarafından çıkarılanİsyanlar:

→ Aznavur Ayaklanması

→ Kuva-yi inzibatiye

 Ahmet Aznavur: İngilizlerin desteğiyle Balıkesir ve civarında isyan etti. Amacı milli kuvvetleri yok etmekti. Bu isyan Çerkez Ethem’in Kuva-yi Seyyare birlikleri tarafından bastırıldı. (1920) 

 

 Kuva-yi inzibatiye: halifelik ordusu da denildi. Adapazarı civarında isyan ettiler. Amaçları boğazlar civarındaki milli kuvvetleri yok etmekti. Ali Fuat Paya kuvvetleri yok etmekti. Ali Fuat Paşa kuvvetleri isyanı bastırdı  2 – İstanbul ve İşgalcilerin Desteğiyle Çıkarılanlar→ Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı, Yozgat Yenihan Boğazlıyan ,Afyon (Copur Musa), Konya (Delibaş Mehmet),

Milli Aşiret (Urfa) vakası, Cemil Çeto, Ali Batı.

 

Not: İtilaf devletleri TBMM’nin padişah ve halifeye karşı oluşan bir örgüt olduğunu söylediler. 

.

www.hapbilgiler.com

 

Not: İstanbul hükümeti ve İtilaf Devleti tarafından çıkarılan tüm isyanlar milli kuvvetler tarafından bastırıldı. 

Not: Doğu Anadolu’daki ermeni ayaklanmasını Kazım Karabekir bastırdı. 

Not: Yeni kurulan Türk Devletini en uzun süre uğraştıran isyan Rumların isyanıdır. 

Not:Koçgiri  → Tunceli Erzincan civarında çıktı → Kürt Devleti  kurmak için

Ali Batı → Kürt  devleti kurmak için

Delibaş → Dini Nitelikli

 

3 – Azınlıkların Çıkardığı Ayalanmalar→ Doğu Anadolu’da → Ermeni

→ Doğu Karadeniz’de → Pontus

→ Doğu Trakya ve Batı Anadolu’da → Rumlar

 

 4 – Kuva-yi Milliyecilerin çıkardığı ayaklanmalar→ Çerkez Ethem

→ Demirci Mehmet

→ Yörük Ali Efe

 

TBMM’nin İsyanları Karşı Aldığı Önlemler1 – Hıyanet-i Vataniye kanunu çıkarıldı.

2 – İstiklal Mahkemeleri kuruldu. (11 Eylül 1920)

3 – Düzenli Orduya geçildi.

4 –İstanbul hükümetinin fetvalarına karşı Anadolu’daki din adamları fetva yayınladı. (Müftü Rıfat Börekçi)

5 – İstanbul’la haberleşme kesildi.

 

 Ayaklanmanın Sonuçları1 – TBMM’nin gücü arttı.

www.hapbilgiler.com

2 – TBMM’nin Anadolu’ya hakimiyeti sağlandı.

3 – Mili Mücadelenin uzamasına ve kazanılmasının gecikmesine sebep oldu.

4 – Yunanlılar ilerledi.

5 – Düzenli ordunun kuruluşu hızlandı.

 

Not: Kuva-yi Milliyecilerin ayaklanma sebebi Milli Düzenli kuvvetlere katılmamaktadır. 

Not: Çerkez Ethem düzenli orduya katılmak istemedi ve isyan etti. 

Not: Kuva-yi Milliyecilerin isyanı I. İnönü Muharebelerinin kazanılmasıyla bastırıldı. 

Not: İstiklal mahkemeleri üyeleri meclis üyeleriydi. Bu durum hızlı karar alınıp uygulanmasına sebep oluyordu çünkü………………………………………. 

Not: İstiklal Mahkemeleri işleyiş kuruluşu bakımından ……………………………………taşır.Not:Çerkes Ethem’in isyanının temel sebebi,kişisel çıkar çatışmaları ve Milli mücadeleyi tam olarak kavrayamamasıdır Not: İstanbul hükümeti fetva yayınlanarak Ankara hükümetini halkın gözünden düşürmeye çalışıyordu. (Fetvalar savaşı) 

Not: İlk TBMM’nin gerçekleştirdikleri1 – Ayaklanmayı bastırdı.

2 – Düzenli orduyu kurdu.

3 –Yeni Türk Devletinin ilk Anayasası “Teşkilat-ı Esasi” yi hazırladı.

4 – Türk Milletini zafere ulaştırdı.

 SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920)Sevr I. Dünya harbinden sonra imzalanmalıydı. Ama gecikti çünkü Anadolu’da kurtuluş hareketi başlamış, İtilaf Devletleri Osmanlıyı parçalamakta anlaşamamışlar ve İzmir’in yunanlılara verilmesiyle itilaf devletlerinin arasında anlaşmazlık çıkmıştı.

İşgalciler Anadolu’daki isyanlardan istedikleri sonucu alamayınca İtalya’yı ikna etmek için San Remo’da konferans düzenlediler. Osmanlıyı Tevfik Paşa  temsil etti.Tevfik Paşa  taslağı kabul etmedi. Saltanat Şurası barışı kabul etti.

 

Anlaşma Maddeleri1 – İstanbul Osmanlının başkenti olacak ama Osmanlı anlaşmaya uymazsa işgal edilecekti.

www.hapbilgiler.com

2 – Boğazlar her zaman bütün devletlere açık olacak, Boğazlar da komisyon  kurulacak.

3 – Doğu Anadolu’da Ermeni ve Kürdistan kurulacak

4 – Azınlıklara geniş haklar verilecek.

5 – Doğu Trakya ve Batı Anadolu Yunanistan’a verilecek.

6 – Mardin, Urfa, Antep, Suriye Fransa’ya verilecek.

7 – Antalya, Konya İtalya’ya verilecek.

8 – Rodos ve Oniki ada İtalya’da ege adaları Yunanistan’da kalacak.

9. Ordu ağır silahları olmadan sadece jandarma olarak hizmet verecek (Osmanlı ordusu 50700kişi)

 

10 – Maliye itilaf Devleti’nin kontrolünde olacak.

11 – Kapitülasyonlar en ağır bir şekilde uygulanacak.

12 – Osmanlı’ya İstanbul ve Anadolu’nun küçük bir bölümü bırakılacak.

 

Not: San Remo Konferansı ‘n da itilaf devletlerinin amacı istedikleri barışın esaslarını Osmanlıya kabul ettirmekti. 

Not: Sevr’i Saltanat şurası kabul etmek zorunda kaldı çünkü itilaflar yunanlıları harekete geçirdiler. 

Not: Sevr’i ……………………………onaylamadı. bu yüzden geçersizdir. 

Not:Bilecik Görüşmesi (Aralık 1920)TBMM sevr’ i kabul etmeyince Ahmet İzzet ve Salih Paşalar  Servi antlaşmasını kabul ettirmek için TBMM ile uzlaşmak istediler. Fakat Bilecik istasyonundaki görüşme sonuç vermedi.

 

Not: Osmanlı ordusu sayıca ilk kez Sevr’de sınırlandırıldı. 

Not: Boğazlar komisyonu ilk kez Sevr’de kurulmuştur. 

Not: Sevr ile Osmanlı fiilen sona erdi. 

Not: Sevr’i Osmanlı Mebusan meclisi onaylamadığı için geçersizdir. 

Not: TBMM Sevr’i onaylayanları vatan haini ilan etmiştir.

www.hapbilgiler.com

 

Not: Sevr ölü doğan bir anlaşmadır. Çünkü……………………………………………başlamıştır. 

 

Düzenli Ordunun KurulmasıTBMM 1920’de düzenli orduya geçme kararı aldı. Kuva-yi milli’ye mücadele ediyor ama düzenli orduya karşı başarı elde edemiyordu.

 

Sebepleri1 – Kuva-yi Milliyenin düzenli orduyu durduramaması

2 – Gediz Muharebelerinde kuva-yi milliyenin yenilmesi

3 – Kuva-yi Milliyenin düzensiz ve disiplinsiz olması

4 – Asıl amacın vatanın topyekün kurtarılmak istenmesi

 

 

Not: Kuva-yi Milliye’nin en büyük başarısı düzenli orduya geçişte zaman kazandırmasıdır. 

Not: Osmanlıdan kalan tek düzenli ordu Kazım Karabekir’in 15. kolordusudur. 

Not: Düzenli orduya geçiş aşamasında→ Çerkez Ethem ve diğer birlikler ikna edilmeye çalışıldı.

→ Asker kaçaklarına karşı firariler kanunu çıkardı.

→ Jandarma kuruldu.

→ Subay ihtiyacı için Ankara’da subay mektebi açıldı.

 

 

Cepheler ve SonuçlarıDoğu CephesiErmeniler Sevr’e dayanarak bağımsız Ermenistan kurmak için harekete geçtiler. Kazım Karabekir 15. kolordu ile Ermenileri Mağlup etti.

 

 

 

Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920)1 – Doğu sınırı, Aras Nehri ve çıldır gölüne kadar uzanacaktır.

www.hapbilgiler.com

2 – Kars, Sarıkamış,  ve Iğdır Türklere verilmiştir.

3 – Ermeniler Sevr-i benimsemeyecek.

 

 

Gümrü antlaşması ile doğu cephesi kapanmış, buradaki

birlikler batıya kaydırılmıştır. Bu durum milli mücadeleyi olumlu etkilemiştir.

 

Sovyet Rusya ile iliştiler geliştirilmiştir. Batum dışında doğu sınırımız çizilmiştir.

 

5 Aralıkta 1920’de Sovyetler Ermenistan’ı işgal ettiği için anlaşma yürürlüğe girmedi. 1921’de Kars Antlaşması yapıldı.

 

23 Şubat 1921’de Gürcistan’la Batum Antlaşması yapıldı. Buna göre Kars Ardahan Türkiye’de, Batum Gürcistan’da kaldı. 

→ Rum Pontuscularına karşı merkez ordusu adıyla birlik kuruldu. 

Not: Doğuda Ermenilerin yenilmesiyle TBMM ilk askeri başarısını kazandı. 

Not: Gümrü TBMM’nin ilk  siyasi başarısıdır. 

Not: Mondros’la belirlenen sınırlar ilk defa Gümrü ile aşılmış ve Sevr’in geçersizliği anlaşılmıştır. 

Not: Türkiye Devleti adı ilk kez Gümrü’de geçti. 

Not: Gümrü ile TBMM’nin Siyasi varlığı ilk kez Ermeniler tarafından tanınmıştır. 

Not: Ermenistan ve ,Gürcistan’la antlaşmaların kesinleşmesi Moskova antlaşması ile oldu. 

Not: Batumun Gürcistan’a verilmesi ille Misak-ı Milli ilk kez ihlal edildi. 

Güney CephesiFransızlarla Kuva-yi Milliye ve Türk Milleti savaştı. Fransızların elinden 11 Şubat 1920’de Maraş, 10 Nisan 1920’de Urfa kurtarılmış ama Antep işgal edilmiştir.

Fransızlar Sakarya zaferinden sonra 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması ile bölgeyi terk etti.

www.hapbilgiler.com

 

Batı CephesiEn önemli cephedir.

 1. İnönü (savunma) savaşı(6-10 ocak 1921)

 

Amacı …………………….kabul ettirmektir.

Albay İsmet Bey savaşı kazandı.

 

Önemi ve Sonuçları1 – TBMM’nin (Yeni) ilk askeri başarıdır.

2 – TBMM’nin gücü ve otoritesi arttı.

3 – Çerkez Ethem olayı bitti.

4 – Düzenli ordunun kuruluşu tamamlandı.

5 – İsmet Bey General oldu.

6 – İtilaf devletleri Sevr’i yeniden görüşmek için Londra’da konferans topladılar.

7 – Yeni Kurulan Türk devletinin ilk anayasası ………………………………..20 Ocak 1921’de yürürlüğe girdi.

 

 

Not: Ankara Antlaşması ile Hatay sınırlarımız dışında kaldı. 

Not: Güney Cephesinde düzenli ordu olmadığı için…………………………………….savaşmıştır. 

Not: Anadolu’yu ilk terkeden ülke ……………….dır. 

Not: TBMM’nin kurduğu düzenli ordunun ilk askeri başarısı…………………….karşı……………..savaşıdır. 

Not: I.İnönü Savaşı sonucunda Afganistan’la dostluk antlaşması imzalandı.(1 mart 1921) 

Not: I. İnönü Savaşı sonunda Sovyetlerle Moskova Antlaşması imzalandı. 

Teşkilat-ı Esasi 20 Ocak 1921İlk anayasadır demokrat ve laik değildir. Geçiş anayasasıdır.

www.hapbilgiler.com

seçme seçilme sadeci erkeklere aittir.

Not: yeni kurulan Türk devletinin ilk anayasa 1921, Türkiye Cumhuriyeti ilk anayasası 1924 anayasadır. 

Not: Yeni kurulan Türk Devletini ilk Tanıyan devlet Afganistan (Ermenistan) İlk Batılı Devlet; Fransa, ilk Avrupalı Devlet Rusya ‘dır 

Londra Konferansı (21 Şubat 1921)Amacı: Sevr’i yumuşatarak kabul ettirmektir.

 

Konferansa itilaf devletleri hem İstanbul hükümetini hem TBMM’yi birlikte çağırdılar. Amaç ikilik çıkarmaktadır.

 

İtilaf Devletleri İtalya aracılığı ile TBMM’yi konferansa davet ettiler. Osmanlı ve itilaf devletleri TBMM’yi ilk kez  resmen kabul ettiler. TBMM’nin amacı;

 

1 – Barışçı olduğunu dünyaya duyurmak

2 – Misak-ı Milliyi dünyaya duyurmak

Not: Londra Konferansı ile İtilaf Devletleri TBMM’nin varlığını hukuktan tanıdılar. (İlk kez) 

Not: İtalya Aracılığı ile TBMM nin Londra konferansına davet  edilmesinin sebebi İtalya ile TBMM’nin daha iyi ilişkiler kurmasıdır. 

Not: Londra Konferansından sonuç alınamayacağını anlayan itilaf devletleri yunanlıları taarruz ettirdiler. 

Not: Londra konferansı ıle İtilaf devletleri arasında anlaşmazlık belirgin hale geldi. 

(Savunma)1. İnönü Savaşı 23 Mart – 1 Nisan 1921

Sevr’i kabul ettiremeyen itilaf devletleri yunanlıları taarruza geçirdiler.

İsmet Bey yunanlıları durdurdu. Yunanlılar Aslıhanlar Savaşı ile daha geriye çekildiler.

 

Önemi1 – Mustafa Kemal İsmet Beye telgraf çekerek “siz orada yalnız düşmanı değil milletin makus talihini de yendiniz dedi”.

2 – İtalyanlar çekilmeye başladı.

www.hapbilgiler.com

3 – Fransızlar barış önerdiler ancak TBMM kabul etmedi. Çünkü ağır şartlar taşıyor idi.

 

Not:İnönü savaşlarının ortak yönü.Oyalama Savaşları olmasıdır.

 

Not: Fransızlar II. İnönü’den sonra Zonguldak’tan asker çektiler. 

 

Not:1. ve II. İnönü Muharebeleri arasında

1 – Teşkilat-ı Esasi yürürlüğe girdi. (20 ocak 1921)

2 – Afganistan ile dostluk antlaşması imzalandı. (1 Mart 1921)

3 – İstiklal Marşı kabul edildi. (12 Mart 1921)

4 – Moskova Antlaşması imzalandı. (16 Mart 1921)

 

 Moskova Antlaşması ile1 – Sovyet Rusya Sevr’i reddetti.

2 – Sovyet Rusya Misak-ı Milliyi kabul etti.

3 – Rusya Kapitülasyonları reddetti.

 

Not:  Kapitülasyonları reddeden ilk devlet Sovyet Rusya’dır. 

Not: TBMM’yi tanıyan ilk Avrupalı devlet Sovyet Rusya’dır 

Not: Moskova Antlaşması ile …………. TBMM’ye silah ve para yardımı yapmayı kabul eder. Ama bu ,anlaşmanın maddelerinde yer almaz. 

Kütahya Eskişehir Savaş (Savunma)10 – 24 Temmuz 1921

1. İnönü’de yenilen Yunanlılar Ankara’ya kadar gelip ……………………………………………..ortadan kaldırmak için taarruz ettiler. Türk ordusu başarılı olamadı ve Mustafa Kemal geri çekilme emri verdi.

 

Başarısızlık Sebepleri1 – Türk ordusunun kuruluş aşamasında olması

www.hapbilgiler.com

2 – I. ve II. İnönü’de ordunun yıpranması

 

Sonuç1 – Eskişehir ilk kez düşman eline geçti.

2 – Mustafa Kemalin orduya geri çekil emri vermesi sert muhalefete sebep oldu.

3 – Başkentin Ankara’dan Kayseri’ye gitmesi düşünülmüştür.

4 – Türk milletinin morali bozuldu.

5 – Mustafa Kemal’e 3 aylık süreyle başkomutanlık yetkileri verildi amaç………………………………………………………

6 – TBMM Mustafa Kemal’in isteğiyle Tekalif-i Milliye’yi ilan etti.

 

Not: Türk ordusu Kütahya Eskişehir harbinden sonra geri çekildi. Çünkü ordunun yıpranmaması ve daha elverişli şartlara kavuşmak için 

Not: Kütahya Eskişehir’deki mağlubiyet üzerine İtalya asker çekmeye ara vermiştir. 

Not: Batı Cephesinde kaybedilen tek savaş ………………………………………………..dır. 

Not: Mustafa Kemal Başkomutanlık yetkisi 3 aylık süreyle sınırladı çünkü…………………………………………………………………………… 

 

Sakarya Savaşı (Savunma)(23 Ağustos – 12 Eylül 1921) HazırlıklarMustafa Kemal Sakarya’dan önce Tekalifi Milliye’yi ilan etti.

Buna göre;

→ Her aile bir çift çarık çamaşır çorap verecek.

→ Mallara (%40) el konulacak bedeli daha sonra ödenmek üzere

→ Ulaşım araçları olanlar 100km her ay savaş araç gereci taşıyacak.

→ Silahlar teslim edilecek.

Hazırlıklar tamamlandıktan sonra 23 Ağustosta savaş başladı .Karargah Polatlı da kuruldu. Mustafa Kemal “Hattı Müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır, o satıh bütün vatandır” ifadesiyle bütün bir mücadeleyi ortaya koymuştur.

Yunanlılar geri çekildi. Afyona kadar Anadolu’yu  boşalttılar.

www.hapbilgiler.com

 

 Sonuçları1 – Mustafa Kemale ……………… ve Gazilik ünvanı verildi.

2 – İtalyanlar Anadolu’yu boşalttı.

3 – Fransa ile Ankara Antlaşma imzalandı.

4 –Sovyet ve Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaşması imzalandı. (Ermenistan.Azerbaycan.Gürcistan)

5 – Malta’da ki esirler serbest bırakıldı.

 

Not: Sakarya savaşı son savunma savaşıdır. 

Not: Sakarya ile 1863’te başlayan ………………………………………………………………. Sona erdi. 

Not: Sakarya’da Genelkurmay başkanı………………………………………………………..dır. 

Not: Tekalifi milliye kanunları meclisin onayından geçmemiştir. Çünkü …………………………………………………….dır. 

Not: Sakarya’da Yunan’ın amacı …………………….ele geçirmektir. 

 

Not: Dünya da ilk kez topyekün savaşı Mustafa Kemal …………………………..uyguladı. 

Not: Sakarya Savaşından sonra Türk ordusu taarruza (ilk kez) Yunanlılar savunmaya çekildi. 

Ankara Antlaşması (1921)Sakarya’dan sonra Fransa İtalya’dan sonra Anadolu’yu terk ettiler. Yunanlılar ve İngilizler yalnız kaldı.

 

Buna göre;→ Savaş sona erdi (taraflar arasında)

→ Hatay dışında Türk – Suriye sınırı çizildi.

→ Hatay ve………………………..da özerk yönetim kurulacaktı. Resmi dil Türkçe olacaktı.

Suriye’de Süleyman şahın mezarı Caber  Kalesi Türk toprağı sayılacak.

www.hapbilgiler.com

 

Not:sınırlarımız dışında ki tek toprağımız  caber kalesidir  burada Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurucusu Süleyman şah yatmaktadır.

Not: Antlaşma ile TBMM’yi ilk tanıyan batılı Devlet ……………………. Oldu.Not: Misak-ı Milliyi ilk kez tanıyan itilaf devleti Fransa’dır. 

Kars Antlaşması (13 Ekim 1921)Sovyet Rum Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye arasında imzalandı.

 

Buna göre;1 – Ardahan, Türkiye’de Batum Gürcistan’da kaldı.

 Not: Kars Antlaşması ile Doğu sınırımız kesinleşti.Not: Batum’un Gürcistan da kalması ile …………………….ilk kaz taviz verildi. 

Not: Doğu sınırımız ………………………. Kesinleşti. 

Büyük Taarruz (Taarruz)(26 Ağustos – 1922) (13 Eylül)Sakarya’dan sonra Türk ordusu düşmanı tamamen yurttan atmak için taarruza geçmek için hazırlıklara başladı. hazırlıklar gizli tutuldu.

 

Mustafa Kemale Başkomutanlık yetkisi süresiz verildi. Silahlar toparlandı. Ordu takviye edildi.

 

30 Ağustosta taarruz başladı. Dumlupınar (Başkomutanlık) Meydan Savaşı ile Yunanlılar mağlup edildi ve kaçmaya başladılar.  Yunanlıların direnme gücü tamamen kırıldı.

Mustafa Kemal “Ordular ilk hedefimiz Akdeniz’dir,  ileri” emrini verdi

 

 

Not: Mustafa Kemal’e yetkilerin (Başkomutanlık) süresiz verilmesi güvenin arttığının göstergesidir.Not: Büyük taarruzla Milli mücadelenin askeri safhası bitti. 

Not: Büyük taarruzdan sonra İngiltere’de hükümet değişikliği oldu. Yunanistan da ihtilal oldu. 

.

9 Eylül’de İzmir kurtarıldı.

www.hapbilgiler.com

10 Eylül’de düşman Anadolu’dan atıldı.

Not: İzmir’in kurtarılmasından sonra Türk ordusu Çanakkale’ye ilerlerken İngiltere ateşkes istedi ama buna Türkler uymadı çünkü………………………… …………gerekiyordu. 

 

Mudanya Ateşkes Antlaşması(3 – 11 Ekim 1922)İngiltere, Fransa, İtalya, Sovyet Rusya TBMM (İsmet İnönü temsil etti) Ateşkes görüşmelerine katıldı.

 

Batı Anadolu temizlenince sıra Boğazlar, İstanbul ve Trakya’ya geldi. Türk ordusu ilerlemeye başladı. İngilizler İstanbul’u vermemek için savaşacağını söyledi.

Daha sonra görüşmeyi İngiltere kabul etti.

 

Kararlar1 – Türk – Yunan savaşı durdurulacak

2 – Yunanlılar 15 gün içinde Trakya’yı boşaltacak

3 – Meriç Türk – Yunan sınırı olacak

4 – Türk ordusu barış yapılana kadar Çanakkale’den ayrılmayacak

5 – İstanbul ve Boğazların denetimi ve yönetimi TBMM’ye bırakılacak, itilaf devletleri barışa kadar burada kalacak.

 

 

Not: Mudanya’ya Yunanistan katılmadı Yunanistan’ı İngiltere temsil etti. 

Not: İngilizler İstanbul, Boğazlar ve Trakya’yı vermek istemedi savaşacağını söyledi ancak1 – ……………………………………………….

2 – ………………………………………………..den dolayı görüşmeye karar verdi savaşmaktan vazgeçti.

 

Not: TBMM Mudanya ile, savaş yapmadan İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya’yı aldı. 

Önemi ve Sonuçları1 – Askeri başarıyı tamamlayan Siyasi zaferdir.

2 – İtilaf Devletleri TBMM’yi resmen tanımıştır.

www.hapbilgiler.com

3 – Boğazlar ve İstanbul’un TBMM’ye bırakılmasıyla Osmanlı hukuken sona erdi.

 

Saltanatın Kaldırılması1 Kasım 1922Saltanat’ın Milli Egemenliğe engel olması, ikiliğe sebep olması, Laiklikle çelişmesinden dolayı kaldırılmasına sebep oldu.

 

Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923)İsmet İnönü Konferansta TBMM’yi temsil etti.

Kesinlikle Taviz verilmeyecek konular şunlardı.

1 – Kapitülasyonlar

2 – Ermeni Yurdu

3 – Musul Meselesi

 

Görüşmeler de Kapitülasyonlar, Dış borçlar Musul ve Azınlık konularında anlaşmazlık ortaya çıktı. Ve konferans dağıldı.

Türk ordusunun Boğazlar ve Musul üzerine harekete geçmesi ile tekrar toplanıldı 24 Temmuz 1923’te Bozan Antlaşması imzalandı.

 

 

Not: Mudanya’da İsmet Beyin Türkiye’yi temsil etmesi Lozan’da da İsmet beyin temsil etmesinin sebebidir. 

Not: İtilaf devletlerinin Lozan’a Osmanlıyı da çağırması üzerine saltanat kaldırılmış ve bu şekilde birlik sağlanmış ikilik engellenmiştir. 

Not: Laikliğin ilk aşaması …………………………………..dır. 

Not: Saltanatın kaldırılmasıyla Osmanlı …………….. sona ermiştir. 

Not: Padişah VI Mehmet Vahidettinin yurt dışına gönderilmesinden sonra İngilizlerin bunu kullanmasını engellemek için Abdulmecit Efendi halife ilan edilmiştir. 

Not: Hem Padişah Hem de halife olan son kişi………………………………………………………… 

Not: Son Osmanlı halifesi …………………………….dir.

www.hapbilgiler.com

 

Görüşülen KonularSınırlarSuriye Sınırı;20 Ekim 1921Ankara Antlaşması esas alındı. 

Irak Sınırı;Musul Meselesinden dolay’ı çözümlenemedi. 1926 Antlaşması ile Musul kaybedildi. 

Batı sınırı;Doğu Trakya ve Edirne Türkiye’de kalacak. “karaağaç” savaş tazminatı olarak Türkiye’ye verilecek, Ege Adaları silahsız olarak Yunanistan’a bırakılacak. Meriç nehri Türk – Yunan sınırı olacak.Not: Yunan sınırı Lozan’da doğrudan çizilen tek sınırdır. 

Doğu SınırıMoskova Antlaşması Esas alındı. (1921)

 

Adalar;Gökçeada ve Bozcaada hariç tüm Ege Adaları silahsız olarak Yunanistan’a kalacak. Onikiada İtalya’da, Kıbrıs İngiltere’de kalacak.Kapitülasyonlar:Tamamen kesin olarak kaldırıldı.

 

Azınlıklar;Azınlıklar Türk vatandaşı kabul edildi. İstanbul’daki Rumlar, Batı Trakya’daki Türkler hariç Anadolu’daki Rumlar Yunanistan’a ,  Yunanistan’daki Türkler Türkiye’ye gelecek. (Nüfus Mubadelesi)   Not: Lozan’a Türkiye, İngiltere, İtalya, Yunanistan, Japonya, Fransa, Romanya, Yugoslavya ve Boğazlar konusunda Sovyet Rusya ve Bulgaristan katıldı. 

Not: Türkiye’nin isteklerine en çok İngiltere, Fransa ve İtalya karşı çıktı. 

Not: Lozan’ın I. Görüşmelerinin dağılması üzerine 17 Şubat 1923’te İzmir iktisat Kongresi düzenlendi. Amaç ……………………………………….kesinlikle kabul edilmeyeceğini vurgulamaktır. 

Not: Misak-ı Milli1 – Batum

2 – Hatay

3 – Batı Trakya i

www.hapbilgiler.com

4-   Musul

5-   Boğazlar

konularında ıhlal edıldı

  

Boğazlar; Başkanı Türk olan millerler arası bir komisyon tarafından yönetilecektir. Boğazlar askerden arındırılacak bütün ticaret gemilerine açık olacaktı. 

Dış Borçlar; Dış borçlar Osmanlıdan ayrılan bütün devletlere paylaştırıldı. 

Yabancı OkullarTürkiye’nin iç meselesi kabul edildi. MEB’e bağlı olacak ve denetlenecek.

 

Patrikhane; İstanbul’da kalacak ayrıcalığı olmayacaktı. Evrensel değildi. 

Ermenistan Konusu; Anlaşma devletleri bu isteklerinden vazgeçti. 

Savaş Tazminatı; Türkiye tazminat ödemeyecek Yunanistan tazminat olarak “Karaağaç”ı verecekti.Lozan ile TBMM yani Türk devleti Tüm dünya tarafından tanınmıştır.

 

Not: Borçlar Türkiye tarafından kağıt para esasına göre ödendi. (Fransız Frangı) Not: Lozan günümüze kadar geçerlidir. ÇünküLozan =

1 – milletler arası antlaşmadır

2 – Eşitlik ilkesine göre imzalanmıştır

3 – Türkiye II. Dünya savaşına katılmadı.

 

Not: Lozan siyasi bir zaferdir. 

Not: Lozan’da Musul, Hatay Boğazlar ve Patrikhane meseleleri çözümlenemedi. (Aleyhimize çözüldü) 

Not: Lozan’da çözümlenemeyip çözümü sonraya bırakılan tek konu Musul’dur. 

www.hapbilgiler.com

Not: Musul, Hatay, Boğazlar, Batı Trakya, Batum, Misak-ıMilli’ye aykırıdır.

 

Not:Kapitülasyonlar,Ermeni yurdu, Dış borçlar Türkiye’nin istediği gibi çözümlendi. 

Not: Lozan’da çözümlenip tekrar gündeme gelen konular1 – Yabancı okullar

2 – Boğazlar

3 – Suriye

4 – Nüfus Mubadelesi

 

İNKILAPLARTürk İnkılabının Özellikleri1 – Topyekün bir aydınlanma ve yenilenme hareketidir.

2 – Akılcı ve bilimseldir.

3 – Ferdin, devletin ve toplumun gelişmesini amaçlar.

4 – Kültürel, sosyal siyasal ve ekonomik yönleriyle bütünlük gösterir.

 

Türk İnkılabının Amaçları1 – Mille egemenlik ve demokrasiyi yerleştirmek.

2 – Türk Milleti’nin refahımı sağlamak.

 

Siyasal Alanda Yapılan İlk1 – Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)

2 – Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)

3 – Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)

4 – Çok partili hayata geçişinden

 

1. TBMM’nin açılması (12 Ağustos 1923)2. TBMM’nin Kurtuluş savaşı döneminde yıpranması ve Meclisin devrimleri

gerçekleştirebilecek mebusların istenmesinden dolayı seçimlerin yenilmesine karar verilme ve 25 Temmuz 1923’te seçim yapılmış ve II.TBMM görevine başlamıştır.

Not: II.TBMM’nin ilk icraatı Lozan’ı onaylamak olmuştur. (25 Ağustos 1923) 2.ci icraatı ise 13 Ekim 1923’te Ankara’yı başkent yapmak olmuştur. Not: I. TBMM kurtuluşu

www.hapbilgiler.com

1. TBMM inkılap gerçekleştirdi. Not: I. Mecliste muhalefetin atması üzerine 1 Nisan 1923’te TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verildi. II. TBMM 12 Ağustos 1923’te göreve başladı. 

Not: II. Meclis “İnkılap Meclisi” niteliği kazandı. 1 Ekim 1927’ye kadar çalışıldı. 

 

 

Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)Nedenleri:1 – Saltanatın Milli egemenlikte bağdaşmaması

2 – Osmanlı hükümetinin kendisini meşru hükümet olarak görmesi

3 – Lozan’a itilaf devletlerinin İstanbul hükümetini çağırması ıkılığe sebep oldu. Devlette bu ikiliği sona erdirmek için TBMM 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırdı. 

 

Not: Saltanatın kaldırılmasıylaİngiltere’nin halifeliği kullanması engellendi. Muhalefetin güçlenmesi de engellendi.

 

Not: Son halife ve padişah VI. Mehmet Vahidettin son halife Abdulmecid efendidir. 

Önemi1 – Saltanatın kaldırılmasıyla siyasi ve dini otorite birbirinden ayrıldı.

2 – Osmanlı devleti Resmen sona erdi.

3 – TBMM’nin açılmasından sonra yapılan II. Büyük inkılaptır. (hukuki alanda)

 

Not: Laikliğin ilk adımı ………………………dır. 

Not: Siyası alanda yapılan ilk inkılap………………………dır. 

 

 

Not: İlk kurulan parti Halk fırkasıdır. (Yeni kurulan Türk devletletınde) 1946’ya kadar iktidarda kaldı. 

www.hapbilgiler.com

Not: Bütün inkılaplar Halk fırkası programı çerçevesinde yapıldı. 

Not: Halk fırkası Anadolu ve Rumeli Müdafaa Hukuk Cemiyetinin devamıdır. 

 

Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)Cumhuriyetin ilanına ortam hazırlayan etmenler:

1 – Saltanatın Kaldırılması

2 – 1921’de kurulan meclis hükümetinin işlemez hale gelmesi

3 – Milletvekilleri arasındaki çekişmeler

4 – Hükümet bunalımının çıkması

5 – Ankara’nın başkent olması

6 – Lozan’ın imzalanması, İstanbul’un boşaltılması

7 – Milli egemenliği gerçekleştirmek.

8 – Rejim tartışmalarını bitirmek

9 – Devlet başkanlığı sorununu bitirmek.

 

Mustafa Kemal “Asıl savaşımız şimdi başlıyor” diyerek cumhuriyetin ilanı için hazırlıklara başlandı.

 

Cumhuriyetin ilanından önceki son gelişmeler şunlardır: 

1 Ekim 1923’te İstanbul’a Türk ordusu girdi.

13 – Ekim 1923’te Ankara başkent oldu.

29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi.

Detaylay için tıklayınız >>>>>http://goo.gl/jPe29ANot: 1921 Anayasasında bir madde eklenerek Türkiye Devletinin yönetimi Cumhuriyettir Maddesi eklendi. 

Not: İlk cumhur başkanı Mustafa Kemaldir. 

Not: Türkiye Devletinin ilk başbakanı Fethi Okyar’dır. 

Not: Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ilk başkanı İsmet İnönü’dür. 

www.hapbilgiler.com

Not: Türkiye Cumhuriyeti ilk TBMM başkanı Fethi beydir.Not: Cumhuriyetin ilanına kadar hükümet şekli ”Meclis Hükümetidir”. 

Önemi ve Sonuçları1 – Rejimin adı konuldu.

2 – Kalbine sistemine geçildi.

3 – İnkılaplar için ortam hazırlandı.

 

Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)Nedenleri1 – Milli Egemenlikte çelişmesi

2 – Saltanatın kaldırılması ile halifeliğin önemini yitirmesi

3 – Halifeliğin laikliğe ters olması

4 – Abdulmecid’in devlet başkanı gibi hareket

1 – Laikliğin önündeki en önemli engel kaldırıldı.

2 – İnkılapların önünde ki engel kaldırıldı.

3 – Ümmetçilik anlayışı sona erdi.

4 – Milli egemenlik pekiştirilmiştir.

 

 

Not: 3 Mart 1924’te→ Seriye –e ve Evkaf Vekaleti(Din işleri bakanlığı) kaldırıldı.

Diyanet işleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu (daha sonra) kuruldu.

 

→ Erkan-ı Harbiye (Savaş Bakanlığı kaldırıldı,yerıne daha sonra genel kurmay başkanlığı kuruldu)

 

→ Tevhid-i Tedrisat (Eğitim ve Öğretim birleştirildi) ve tüm okullar Maarif Vekaletine bağlandı.

 

→ Osmanlı hanedanın yurt dışına çıkarılması kanunu çıkardı.

 

Not: 1928’e kadar devletin dini islamdır. Ve halifenin yetkileri TBMM’ye aittir. 

Not: Erkan-ı Harbiye’nin kaldırılması ordunun siyasetten ayrıldığının en önemli göstergesidir.

www.hapbilgiler.com

 

1. Dünya harbinden sonra halifelik makamı önemini yitirdi  1924Anayasası20 Nisan 1924)1921 anayasa savaş sırasında ki durumlara göre çıkarılmıştı. Bu yüzen yeni kurulan devletin ihtiyaçlarına karşılık veremedi ve 105 maddelik anayasa (1924) kabul edildi.

 

 

Not Bu anayasa’da:1 – Egemenlik milletindir.

2 – T.Cumhuriyeti’nin dini İslamdır.  Dili Türkçe’dir.

3 – Güçler birliği ilkesi TBMM’ye aittir.

4 – Kabine sistemi uygulanacaktır.

1961’de Referandum ilk kez anayasaya girdi ama ilk uygulanışı 1961 anayasanın halk oyuna sunulmasıdır

 

ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ1. Mecliste her üyenin amacı vatanın kurtuluşudur. Ancak daha sonra inkılapların

uygulanışına ve Mustafa Kemale karşı muhalefet oluştu. Bu yüzden seçimler yenilendi. 11 Ağustos 1923’te II. TBMM açıldı. Bu arada 9 Ağustos 1923’te Halk Fırkası kuruldu.

 

Cumhuriyetin ilanıyla Halk Fırkası Cumhuriyet Halk Fırkası ünvanını aldı. (1924)

 

Yeni Türk Devletinin ilk partisi Halk Fırkasıdır. Mustafa Kemal ölene kadar başkanlık yapmıştır. İnkılaplar bu partiye dayanarak yapıldı.

 

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924)Cumhuriyet halk fırkasının baskı yaptığını savunan bazı milletvekilleri baskının kaldırılmasını istediler.

 

Cumhuriyet halk fırkasından ayrılan Rauf Orbay, Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebeşoy, Rafet Bele ve Adnan Adıvar tarafından kuruldu.

Cumhuriyet tarihinin ilk muhalefet partisi olmuştur

 Not: 1921’de de 1924’te de devletini dini islamdır.1921’de de 1924’te de güçler birliği ilkesi vardır.

www.hapbilgiler.com

 

Not: 1921’de meclis 1924’te kabine sistemi uygulanmıştır.1921’de kurtuluşu 1924 inkılapları amaç edinir.

1921’de cumhuriyet (Rejim şekli yoktur, 1924’te vardır. Cumhuriyetçilik)

 

Not: 1924 anayasası en uzun süren anayasadır. 

Not: 1927’de yargı bağımsız mahkemelere aittir ifadesi geçti böylece…………………………………………… ayrıldı. 

Not: 1928’de devletin dini islamdır ibaresi kaldırıldı. 

Not: 1930’da seçme yaşı 22’ye çıkarıldı. 

Not: 1937’de Laiklik anayasaya girdi. (Anayasaya en son dahil olan ilkedir) 

Not: 1946 çift dereceli seçime gidildi. Bu durum çok partili hayatın temelini güçlendirdi. 

.

 

Partinin Programı→ Partinin sistemi Liberalizm ve halkın egemenliğidir.

→ Parti dini düşüncelere ve inançlara saygılıdır.

 

“Partinin dini düşüncelere saygılıdır” ibaresi partiye Laiklik ve inkılap karşıtı kişiler girmeye başlamıştır. halifeliğin kaldırılmasına karşı olanların sızmasına sebep olmuştur. İngilizler Musul’a girmek için fırsat bekliyordu ve Şeyh Sait Ayaklanması çıktı ve parti kapatıldı.

 

 

Şeyh Sait Ayaklanması (13 Şubat 1925)Şeyh Sait tarafından biranda çıkıp Diyarbakır ve Erzurum’a kadar yayılmıştır. Ayaklanma karşısında etkisiz kalan Fethi Okyar hükümeti istifa etti yerine İsmet İnönü hükümeti kurdu.

 

İsmet İnönü bazı tedbirler aldı.

 

www.hapbilgiler.com

1 – 4 Mart 1925’te Takrir-i Sükun kanunu çıkarıldı.

2 – Kısmi seferberlik ilan edildi.

3 – İstiklal mahkemeleri kuruldu.

 

Not: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurulma amacı hükümeti denetlemektedir. 

Not: Mustafa Kemal Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurulmasına memnun olmuştur. Çünkü Mustafa Kemal ………………………………….     geçmeyi istiyordu.Not: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasında Şeyh Sait isyanında parmağı olduğu gerekçesiyle ……………….……… kanununa dayanarak parti kapatıldı. 

Not: Fethi Okyar ayaklanmayı bastıramayınca hükümeti İsmet İnönü kurdu. 

Not: Şeyh Sait ayaklanması rejime karşı yapılmıştır. Dini niteliklidir. 

Not: Musul’un kaybedilmesinin de Şeyh Sait ayaklanması etkili olmuştur. 

Not: Takrir-i Sükun Kanunu Şeyh Sait olayından dolayı çıkarıldı. (1929 da kaldırıldı). 

Not: İsyan bastırıldı ve suçlular İstiklal mahkemelerinde yargılandı.Detaylay için tıklayınız >>>>>http://goo.gl/jPe29ASonuçları→ Takrir-i Sükun çıkarıldı.

→ ……………………………………hükümeti istifa etti.

→ İstiklal mahkemeleri kuruldu.

→ ………………………………………..partisi kapatıldı.

Not: Şeyh Sait ayaklanmasıyla ilk çok partili hayata geçiş çalışmaları sona erdi. 

Not: Laik Cumhuriyete karşı yapılan ilk isyan……………………….. …………………………………..dır. 

 

 

 

İZMİR SUİKASTİ (16 Haziran 1926)Eski ittihatçılar Mustafa Kemale suikast düzenlediler. Ancak başarılı olmadılar. Çünkü Mustafa Kemal 1 gün İzmir’e geç gitti. Suçlular İstiklal mahkemelerinde yakalandı.

www.hapbilgiler.com

 

Mustafa Kemal benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar Kalacaktır demiştir

 

Not: İstiklal mahkemeleri resmi olarak en son İzmir suikastı sonucu kuruldu. 

Serbest Cumhuriyet Fırkası (12 Ağustos 1930)1929 dünya ekonomik bunalımından dolayı Cumhuriyet halk fırkasına muhalefet ortaya çıktı.

Mustafa Kemal’in isteğiyle Fethi Okyar tarafından kuruldu.

 

Parti Programında→ Liberal Ekonomi modeli uygulanacak.

→Cumhuriyetçilik, Laiklik, Milliyetçilik esaslarına bağlı kalınacak.

→ Seçimler tek dereceli olacak.

→ Kadına siyasi haklar tanınacaktı.

 

 

Not: Serbest Cumhuriyet Fırkası Cumhuriyet halk fırkasının devletçilik politikasına karşı Liberal ekonomik modeli benimsemiştir. 

Not: Partinin içine rejim karşıtlarının gelmesi üzerine serbest Cumhuriyet Fırkası kurucuları tarafından kapatıldı. 

Not: Atatürk döneminde çok partili hayata geçilemedi. 

Not: Çok partili hayata 1946’da Demokrat Partinin kurulmasıyla geçildi. 

Not: İzmir Suikastı sonrası ittihatçılar tamamen ülkeden çıkarıldı. 

Menemen Olayı (23 Aralık 1930)Rejime karşı Derviş Mehmet tarafından çıkarılan bir isyandır.

Asteğmen Kubilay Şehit edildi.

Suçlular divan-ı harpte yargılandı.

 

Demokrat Parti (1946)

www.hapbilgiler.com

1946 da (II. Dünya savaşından sonra) B.M çok partili yönetimleri desteklemiş ve tek partili yönetimleri  kabul etmemiştir. Bu durum çok partili hayata geçişi etkiledi.

 

1. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü döneminde önce Milli Kalkınma Partisi, Daha sonra Demokrat Parti kuruldu.

 

Bazı Önemli Olaylar1) Bursa Olayı; Bursa ulu camııde Türkçe ezan okunmasıyla 1 Şubat 1933’te isyan çıktı. İsyan bastırıldı. Atatürk bu olay ile ilgili “Bu bir din değil dil meselesi”dir. Dedi.  2) Vagon Li Olayı (22 – 25 Şubat 1933)İstanbul’da Vagonly tren işletmeciliği sahiplerini Türkçe konuşmayı yasakladı ve Fransızca konuşulması istenmesine karşı geçlerin tepki gösterilmesidir.

3) Rozgard Olayı (20 Nisan 1933)Bulgaristan’da Rozgard şehrinde Türk Mezarlarının tahrip edilmesidir.

 

Locarno Antlaşması (1 Aralık 1925)I.Dünya savaşının sona ermesine rağmen Fransa’nın Almanya’dan çekinceleri devam etti. Bu endişenin temel sebebi Wersay Antlaşması ile Fransa’nın Almanya’yı ekonomik yandan çökertmek için izlemiş olduğu tamirat. Borçları sorunu idi.

Fransa 1923’te Almanya’nın Rhur bölgesini işgal etti. ABD ödeme araya girdi. Charleas G. Daves’in ödeme planı 1924’te Londra’da imzalanan protokolle kabul edildi.

 

Kellog Pakt. (27 Ağustos1918)Fransa, kendi sınırlarını garantiye almak için ABD’ye savaşı lanetleme antlaşması önerdi. ABD dış işleri bakanı Kellog bunu reddetti. Buna karşılık Kellog bütün büyük devlerin muhtmel savaşı lanetleme pakt. İmzalanmayı önerdi. Kellog bu öneriyi SCCB hariç büyük ülkelerde sundu.

Not: Kellog paktının hukuki olmaktan çok ahlaki idi. (Savaşın lanetlenmesidir) 

Not: Türkiye 1929’da bu pakta üye oldu. (Kellog) 

 

Tunceli OlaylarıŞeyh Sait olayından sonra 1930’da ağrı dağındaki ayaklanma bastırıldı.

İnkılapların yerleşmesi için 1937’de Tunceli’de yol, okul yaptırıldı.

 

 

www.hapbilgiler.com

 

 

Küçük Antant (1921)Orta Avrupa ülkelerinden Çekoslavakya, Yugoslavya ve Romanya arasında barışı sağlamak için imzalandı.

 

Lonrda Silahsızlanma Antlaşma (1922)İngiltere ve Fransa Avrupa’da silahlanmayı önlemek için imzalandı.

 

Tunceli olayları:şeyh Sait’ten sonra ağrıda 1930 da ki ayaklanma bastırlıdı.ınkılapların yerleşmesi için 1937 de okul yol vs hizmetler götürüldü

 

Dersim OlaylarıAğrı ve çevresinde başlamış ve bastırıldı. (1932)

Tunceli’de 1937’de ayaklanma çıktı ve bastırıldı.

 

Atatürk’e suikast (1935)Çerkez Ethem ve kardeşi Suriye’den adam getirmek Mustafa Kemal’e suikast düzenlemek istemiş fakat güvenlik kuvvetler engel olmuştur.

 

Cumhuriyet Dönemi Baskı Grupları1 – Milli Mücadelede Baskı GruplarıMudafa-i Hukuk ,Reddi ilhak, Muhafaza-i hukuk

  

2 – Tek Parti DönemindeCHP kültür kurumlarını kurup bir kısmını da kapattı. Türk ocaklarını kapatıp halk evlerine kurdu.

 

 

3 – Çok Partili Döneminde→ Köylü ve çiftçiler kooperatifler kurdu.

→ Gençler tarafından Türk talebe birliği kuruldu.

→ Türkiye Kiracılar Cemiyeti kira oranlarını rayiş bedel olarak  belirlemiştir.

 

Hukuk alanında Yapılan İnkılapları

www.hapbilgiler.com

Türk medeni kanunun kabulü yeni Türk Devleti’nin anayasaları

 

Osmanlıda ser’i ve örfü hukuk vardı. Hukuk birliği yoktu. Tanzimat döneminde Fransa’dan faydalanarak karışıklık giderilmeye çalışılmıştır.

 

 Laikleşmenin Aşamaları→ Saltanatın kaldırılması (ilk adım)

→ Halifeliğin kaldırılması

→ Ser’iyye vekaleti nin kaldırılması

→ Tevhidi Tedrisat kanunun çıkarılması

→ Tekke ve zaviyelerin kapatılması

→ 1928’de devletin dini İslamlar ibaresinin çıkarılmasıyla laiklik tamamlandı.

 

Not: Takrir-i Sükun kanunu (1925) derneklerin faaliyetlerini sınırladı. 

Not: Türk talebe birliği yabancı okullara tramway şirketlerine yabancı okullara karşı ilk faaliyetleri gerçekleştirmişlerdir. 

Not: Saltanatın kaldırılması Laikliğin ilk aşamasıdır. 

Not: 1937’de laiklik ilkesi anayasa konuldu. 

Laik hukuka geçme sebepleri→ Hukuk birliğinin olmaması

→ Eski hukukun ihtilaca cevap vermemesi

→ Batı medeniyetine katılma isteği

→ Modern ceza hukukunun olmaması

→ Yeni devletin milliyetçiliğe göre kurulması

→ Kadın haklarıyla ilgili konunun yetersizliği

→ İktisadi hayatı düzenleyen kurulların yetersizliği

→Türk Medeni Kanunu ve Borçlar kanunu İsviçre’den (1926)

→ Ceza kanunu İtalya’dan (1926)

→ Ticaret kanunu Almanya’dan (1929)

www.hapbilgiler.com

→ İcra ve İflas Kanunun İsviçre’den (1932)

→ 1925’te Ankara Hukuk mektebi kuruldu.

Fransa’dan → İdare hukuku

Not: Atatürk’ün hukuk inkılabının en önemli tarafı laik hukuk kurallarının benimsenmesidir. 

 

Türk Medeni Kanunu(17 Şubat 1926)İsviçre’den alınarak 1926’da yürürlüğe girdi.

 

Nedenleri:1 – En yeni kanun olması

2 – Akla dayanması

3 – Kadın erkek eşitliğine dayanması

4 – Demokratik olmasıdır.

 

Buna Göre1 – Kadın erkek eşitliği sağlandı.

2 – Kadınlar her meslekte çalışabilir.

3 – tek kadınla evlilik esas alındı.

4- kadınlara mirasta ve tanıklıkta eşitlik getirildi

5-kadınlara boşanma hakkı verildi

6*-Resmi nikah getirildi

7-Mecelle kaldırıldı

8-patrikhanenin evlendirme boşandırma mahkeme kurma gibi hakları kaldırıldı.

 

Kadınlara sıyası hakların verılmesı:* 30 nisan 1930 da belediye seçimlerine katılma hakkı verildi

*1933 te muhtarlıklara seçilme hakkı verildi

*5 aralık 1934 te mıilletvekili seçme ve seçilme hakkı verildi.

not: Türk hukuk birliği medeni kanunun kabulüyle sağlandı.

Not:dünyadaki kadın erkek eşitliği insan hakları bildirgesi ve insan hakları sözleşmesi ile uluslar arası hukuk kuralları haline getirildi.

www.hapbilgiler.com

 

  Teşkılat-ı esası (20 ocak 1921) * Yeni Türk devletinin ilk anayasasıdır.

*Egemenlik milletindir

*güçler birliği ilkesi vardır.

*TBMM başkanı hükumetin de başkanıdır.

Not:teşkilat-ı esası ile devletin kurulduğu anlaşılır.

1920 de sağlık bakanlığı kuruldu

not:1929 da hıfsızsıhha enstitüsü kuruldu

numune hastanesi açıldı

 

20 Nisan 1924 Anayasası1921 anayasası olağanüstü dönem de hazırlanmıştı. Milli Mücadele bitince daha kapsamlı anayasa gerekiyordu.

 

1921’deki temel ilkeler 1924’te de yerini aldı.

 

1924’te şu kararlar vardı.

 

Milli hakimiyet, Meclis üstünlüğü Tek meclis hükümeti, Cumhurbaşkanının 4 yılda bir seçilmesi yargı hakkının bağımsız mahkemeler tarafından kullanılacağı, Vatandaşların idare karşısında haklarını korumak için Danıştay kurulacağı gibi kararlar alındı.

 

 1924 Anayasasında Yapılan Değişiklikler→ 1928’de devletin dini İslamdır ibaresi çıkarıldı.

→ 1937’de “Türkiye Devleti Cumhuriyetçi, halkçı, devletçi laik ve inkılapçılar ibaresi eklendi.

→ Seçim yaşı 18’den 22’ye çıktı.

→ Toprak reformu yapılması öngörüldü.

→ Ormanlar devletleştirildi.

→ Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi.

www.hapbilgiler.com

 

1961 AnayasasıKurucu Meclis 6 Ocak 1921de çalışmalara başladı. 1948 İtalyan, 1949 Bonn Anayasalarından faydalanıldı.

1861’de yaşama yetkesi Millet Meclisi ve senatonundu Son söz Millet meclisindeki yürütme Cumhurbaşkanı ve Bakanlar kurulundan oluştu. Böylece Meclis hükümeti sistemi terk edildi.

12 Mart 1971 Muhtırasıyla anayasada değişiklik oldu.

 

12 Eylül 1980’de ihtilal oldu. 1982 Anayasası hazırlandı.

 

Not: 1. 20 Ocak 1921 anayasası otoriter ve ihtilalci anayasadır.2. 1924 (20 Nisan) 2. anayasadır.3. 1924 anayasasına göre devletin dini islamdır.4. 10 Nisan 1928 de devletin dini islamdır ibaresi kaldırıldı.5. Aralık 1934’te seçmen yaşı 18’den 22’ye çıkarıldı. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı

verildi.6. 5 Şubat 1937’de Atatürk ilkeleri anayasaya eklendi.

 

Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılaplar1 – Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924)Osmanlıda temel eğitim kurumu medreselerdi. 19.yy’da Tanzimat döneminde batı tarzında okullar açılmış ve eğitimde ikilikler ortayla çıkmıştır.

 

Tevhid-i Tedrisat (3 Mart 1924)İle eğitim öğretim birleştirildi. 

Kanun ile

→ Tüm eğitim – öğretim kurumları Milli eğitime bağlandı.

→ Azınlık ve Yabancı okulların dini ve siyasi öğretim yapmaları engellendi.

→ Medreseler kapatıldı.

→ Yabancı okulların ders programına Türkçe dersler konuldu ve bunlar Türk öğretmenler tarafından okutulacaktı.

→ Türk eğitim müfredatına uymayan okullar kapatılacak.

→ Okullar parasız olacak, okullar devlet tarafından açılacak.

 

Medreselerin Kaldırılması(3 Mart 1924)

www.hapbilgiler.com

Medreseler Tevhid-i Tedrisatla Milli eğitime bağlandı. Bu kanunla Medreseler kapatılmadı. Medreselerin yerine imam hatipler ve ilahiyat fakülteleri kurulunca medreseler kapatıldı.

 

Not: 2 Mart 1926’da ilk ve orta öğretim esaslarını belirleyen Maarif Teşkilatı kanunu kabul edildi. 

Not: Milli eğitimin temel aldığı ilkeler şunlardır;→ Türk eğitimi devletçi ve milliyetçiler.

→ Eğitim laiktir. Müsbet ilimler esastır. Din öğretimi zorunlu değildir.

→ Demokratikler.

→ Tek okul sistemi vardır.

 

Not: Tevhid-i Tedrisat kanunu eğitim ve öğretime milli ve laik bir karakter vermiştir. 

Not: Maarif teşkilatı kanunuyla eğitim hizmetleri düzenlendi. İlköğretim zorunluluğu ilk kez doğrudan doğruya devlet tarafından ele alındı. Devletin izni olmadan okul açılamayacak. 

Not: Azınlık okullarının MEB’e bağlanması yabancı okullar sorununu doğurdu. 

Latin Alfabesinin kabulü(1 Kasım 1928)Okur yazar oranını arttırmak eğitim seviyesini yükseltmek ve Avrupa ile etkileşimi arttırmak için Latin alfabesi kabul edildi.

 

Millet Mektepleri (1929)Millet mektepleri ilk halk okuma yazma seferberliğine ilk kez katıldı.

 

24 Kasım 1928’de Mustafa Kemal Başöğretmen oldu.

 

Arap kültürünün etkisi ortadan kaldırıldı.

(Atatürk)Halkevleri (1932)Resim, sanat müzik gibi alanlarda halkı eğitmek için açıldı.

 

Köy EnstitüleriKöy ve kasabalarda ki öğretmen ihtiyacını karşılamak için kuruldu. (İnönü)

 

www.hapbilgiler.com

Türk Tarih kurumu (15 Nisan 1931)Türk tarihinin Osmanlı ile sınırlanmadığı 10000 yıllık geçmişinin olduğunu ortaya koyma için açıldı.

 

Not: TTK ve TDK açılması milliyetçilikle ilgilidir. 

Not: Halk evleri ve Millet Meclisi Mustafa Kemal tarafındanKöy Enstitüleri İnönü tarafından açıldı.

 

Atatürk döneminde  açılan Yüksek okullar→ Türkiye Cumhuriyeti döneminde ilk açılan Fakültesi Hukuk Fakültesi (1925)

→ Türkiye Cumhuriyeti döneminde açılan ilk üniversite – İstanbul Üniversitesi (1933’te …………………………..yerine)

→ 1936’da D ve T Coğrafya F. Açıldı.

→ 1934 Güzel Sanatlar Akademisi açıldı.

→ 1937’de Resim ve Heykel müzeleri açıldı.

→ 1927’de Ankara Konservatuarı açıldı.

→ 1932’de Halkevleri açıldı. (………………. Benimsetmek, kültür farklılıklarını gidermek)

→ Ziraat ve Siyasal bilgiler fakültesi.

 Türk Dil Kurumu (12 Temmuz 1932)→ Türk dilinin kökünü araştırmak

→ Türk dilini yabancı dillerden kurtarmak

→ Türkçeyi bilim dili yapmak için açıldı.

 

Üniversite Reformu (1933)→ 1933’te Dar-ül fünun İstanbul üniversitesine çevrildi.

→ 1933’te Yüksek ziraat fakültesi açıldı.

→ 1934’te Mülkiye Mektebi Siyasi Bilimler fakültesi oldu.

→ 1936’da Dil, Tarih, Coğrafya fakültesi açıldı.

 

Sosyal alanda İnkılaplarTekke zaviye ve Türbelerin kapatılması (30 kasım 1925)

 

www.hapbilgiler.com

Nedenleri;1.Toplumdaki bölünmeyi bitirmek.

2. Dini duyguların sömürülmesini sağlamak.3. Rejime karşı tehditleri önlemek kanunla tekke ve zaviyemler kapatıldı. Şeyh, Şıh, Mürit

gibi unvanların kullanılması yasaklandı. 

Not: Güneş Dil TeorisiAtatürk tarafından Türkçenin çok eski olduğunu ve bütün dillerin temelinin Türkçe olduğunun ifadesinin çalışmasıdır.

 

Not: Osmanlıda tarıkatların bulunduğu yerlerin büyükleri tekke, küçükleri zaviyedir. 

Not: Kültürel sembol olduğundan, Hacı bayram, Mevlana Fatih, Yavuz, Eyüp sultan türbeleri kapatılmadı. 

 

Kılık Kıyafet Kanunu(25 Kasım 1925)Milleti toplumsal yaşamı çağdaşlaştırmak için ve Sosyal sınıf ve farklılıkları ortadan kaldırmak için çıkarılan değişiklikler.

 

Mustafa Kemal Kastamonu’da şapka kanununu çıkardı. (25 Kasım 1925).

 

Bu kanunla;→ Şapka giyilmesi kararlaştırıldı.

→ 1934’te çıkarılan kanunla din adamlarının ibadet yerleri haricinde dini kıyafet giyemeyeceği belirtildi.

→ Sadece Diyanet işleri başkanı hahambaşı ve Patrik dini kıyafeti taşınabilir.

→ Atatürk kadının kıyafetine sadece şapka konusundadır.

→ 1935’de çarşaf giymek yasaklandı.

 

Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934)→ Karışıklıkları önlemek

→ Sosyal farklılıkları ortaya koyan lakapları önlemek için aktarıldı.

→ Gelenek, örf ve adetlere aykırı olmadan herkes soyadı kullandı.

 

www.hapbilgiler.com

Not: Kılık kıyafet halkçılık ve çağdaşlaşma ile ilgilidir. 

Not: Bayındırlık alanında;Ankara – Kayseri Demiryolu 1925

Ankara – Sivas Demiryolu 1925

Mersin – Tarsus – Adana hattı Fransızlardan alındı.

DDY 1927’de kuruldu. TCDD 1925’te Türk hava Kurumu kuruldu.

 

Not: Mustafa Kemale 1934’te Atatürk soyadı verildi. 

Not: Zade, efendi, ağa gibi ünvanlar yasaklandı. 

Takvim Saat ve Ölçülerde değişikliklerDünya ile olan ticareti, ekonomik sosyal etkileşimdeki farklılıkları ortadan kaldırmak için batı tarzında ölçü, takvim saat kabul edildi.

 

Bunlar1. 26 Aralık 1925’te Miladi takvim kullanmak kararlaştırıldı. Ve 10 Ocak 1926’da

uygulanmaya koyuldu. 

2. 26 Aralık 1925’te Avrupa saat sistemine geçildi. 

3. Latin Rakamları kabul edildi.(24 Mayıs 1928)

 

4. 1931’de ağırlık ve uzunluk ölçüleri değiştirildi. 

5. Hafta sonu tatili Cuma’dan pazara alındı. (1935) 

6. 1921’de çocuk esirgeme kurumu kuruldu. 

Ekonomik Alanda İnkılapİzmir İktisat Konferansı (17 Şubat 1923)Amaç;Ekonomik bağımsızlığa ulaşmakta izlenecek yolu ve milli ekonominin temel ilkelerini belirlemektedir. 

www.hapbilgiler.com

Lozan görüşmeleri kesilince toplandı. Ekonominin sorunları tartışıldı. Ve Misak-ı İktisat yayınlandı.

 

Not: 1931 – 39 arası devletçilik uygulanması 

→ Kağıt, dokuma, cam, kimya alanlarında 16 Fabrika kuruldu.

→ 1933’te Sümerbank → Halkın ihtiyacı için

→ 1935’te Etibank → Maden ve Elektrik için

→ 1935’te MTA

→ 1937 → Karabük Demir Çelik Fabrikası

→ 1933 → Eskişehir Şeker Fabrikası

→ 1934 → Turhal Şeker Fabrikası

→ 1935 → Kayseri Bez Fabrikası

→ 1936 → Gemlik ipek Fabrikası

→ 1936 → Beykoz Deri Fabrikası

→ 1937 → Nazilli Basma Fabrikası

→ 1935 → İstanbul Paşabahçe Fabrikası

→ 1938 → Merinos Fabrikası

 

Not: Ekonomi’de yabancı sermayeye karşı çıkılmış ve kamu yararını doğrudan ilgilendiren işletmelerin millileştirilmesi birinci hedeftir. 

Not: Milli ekonominin temeli Misak-ı İktisattır. 

Not: 1926 – Uzak şeker fabrikası açıldı. (Özelin kurduğu ilk fabrika)1926 – Alpulu Şeker Fabrikası (Özel sermaye)

 

Misak-ı İktisat Kararları1 – Yabancı kuruluşlar milli kestirilecek.

2 – Yabancı tekellerden kaçınılacak

3 – Yerli sanayi kurulacak

4 – Özel sektörde yapılmayan teşebbüsler devletçe gerçekleştirilecek.

5 – Demiryolu yapılacak.

www.hapbilgiler.com

6 – Özel teşebbüs desteklenecek.

7 – Milli Bankalar kurulacak.

8 – Yerli Malı kullanılacak.

9 – Vergi ve toprak reformu yapılacak.

10 – Teknik eğitim desteklenecek.

11 – Sendikalar kurulacak.

 

İş Bankası’nın kurulması (1924)→ Türkiye Cumhuriyetinin ilk özel bankasıdır. Kurulma amacı özel girişimciye kredi sağlamak.

 

Aşer Vergisinin kaldırılması (1925)Köylünün hayat şartlarını düzeltmek için aşer kaldırıldı.

 

Kabotaj Kanunu (1926)→ Türk denizlerinde ve limanlarında taşma hakkının Türk gemilerine verilmesidir.

 

Teşvik-i Sanayi (1927)Özel teşebbüsü, sanayiyi desteklemek için çıkarıldı.

 

Not: Tarım Alanında İnkılap1 – Aşar kaldırıldı. (1925)

2 – Ziraat Bankası kuruldu.

3 – Tarım K.Koop kuruldu.

4 – Eleman yetiştirmek için ziraat enstitüleri ve Yüksek ziraat kuruldu.

5 – 1929’da toprak reformu kanunu çıkarıldı ama uygulanmadı.(Dünya ekonomik bunalımı ve II.dünya savaşının çıkma durumundan dolayı)

 

Ticaretle İlgili İnkılaplar1 – Ticaret alanında Lozan’da kapitülasyonların kaldırılması en büyük engelin kaldırılması demektir.

2 – Merkez Bankası kuruldu. (1930)

3 – İlk özel banka iş bankası kuruldu.

4 – 1925’te Ticaret ve sanayi odaları kuruldu.

5 – 1925’te sanayi ve maadin Bankası kuruldu. 1937’de Sümer banka devroldu.

www.hapbilgiler.com

6 – Ticaretin artması için bankacılık, kooperatifçilik, Borsalar açıldı.

7 – 1926’da Kabotaj kanunu çıkarıldı.

 

 

Tarım K. Kooperatifin Kurulması (1929)Çiftçiye kredi sağlamak için kuruldu.

Türk hava kurumlu kuruldu. (1925)

 

Ziraat Donatım K. (1932)Köylüye tohum, gübre, ilaç, makine sağlamak için kuruldu.

 

1 – Beş Yıllık Kalkınma Planı (1933)Teşvik-i Sanayi kanunu istenilen sonucu vermeyince çıkarıldı. 5 yılda neler yapılacağı planladı.

Bunlar;

→ Etibank, Sümerbank, Denizbank kurulması.

→ Çubuk barajı yapıldı.

→ Şeker fabrikaları kuruldu.

→ Numune hastanesi açıldı.

→ Kitler oluşturuldu.

→ Demiryolları yapıldı.

 

2 – Beş Yıllık Kalkınma Planı (1930)1. Dünya savaşından dolayı uygulanmadı.

 

Not: 1960’dan önceki sanayi planları sanayileşme sonrakiler kalkınma amaçlıydı. 

Not: Cumhuriyet denemi 3 beyaz; un, şeker, pamuk, 3 siyah; kömür, demir, akaryakıttır. 

Not: Devletçilik I.Beş yıllık kalkınma planıyla resmen ortaya çıktı. 

 Not: Sanayi Alanındaki İnkılaplar1 – Sanayi Bankası kuruldu.

2 – 1927’de Teşvik-i Sanayi kanunu çıkarıldı. Özel teşebbüs desteklendi ama 1929 – 21 deki dünya ekonomik bunalımı bu kanunun uygulanmasını engelledi.

www.hapbilgiler.com

3 – Maden işleri için Etibank ve MTA kuruldu. (1935)

 

Not: Ekonomik bunalım ve özel teşebbüsteki sermaye yetersizliği devletçilik ilkesini zorunlu kıldı. 

Not: I. Beş yıllık kalkınma planı ile ilk defa planlı ekonomiye geçildi. 

Not: II. Beş yıllık kalkınma planı II. Dünya Savaşından dolayı uygulanamadı. Bu durum devletçilik ilkesinin uygulanmasını zorlaştırdı. 

Not: Devletçilik ilkesi 1937’de anayasa girmiştir. 

AtatürkçülükTürkiye’nin çağdaş uygarlık düzeyine erişmesi ve inkılapların sürdürülmesinde izlenen yoldur.

Atatürkçü düşünce sisteminin en belirgin yönü akla ve bilime dayanmasıdır.

 

Milli Güç Unsurları→ Siyasi güç

→ Ekonomik güç

→ Askeri güç

→ Sosyal kültürel güç

 

Atatürk İlkeleriCumhuriyetçilik; Cumhuriyet hem devlet hem de hükümet şeklidir. 

 

Özellikleri→ Cumhuriyetçilik milli egemenlik ve halkçılıkla doğrudan ilişkilidir.

→ Cumhuriyette temel ilke seçimdir.

→ Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.

 

Cumhuriyetçiliğe Uygun İnkılap1 – TBMM’nin açılması

2 – 1921 (Teşkilat-ı Esasi)nin kabulü.

3 – Saltanatın kaldırılması

4 – Halifeliğin kaldırılması

www.hapbilgiler.com

5 – Siyasi partilerin kurulması

6 – Ordunun siyasetten ayrılması

7 – Kadınlara seçme seçilme hakkı

 Milliyetçilik;Atatürk’ün milliyetçilik anlayışında;

→ Türk ülkesini bütünlüğünü için çalışan herkes Türktür.

→ Ayırıcı  değil birleştiricidir.

→ Akılcı, barışçı, insanidir.

→ Irk ve din üzerine oturmamıştır. Eşitlik ilkesine dayanır.

 

Not: 1935’te CHP kurultayında altı Atatürk ilkesi 5 şubat1937 de anayasaya girmiştir. 

Not: Atatürk Laiklik ve Cumhuriyetçilik ilkelerinden taviz vermedi. 

Not: Atatürk’ün milliyetçilik anlayışına ırkçılık yoktur, laiktir. 

Not: Milliyetçilik anlayışında kesin amaç, Türk milletinin refahını sağlamaktır. 

Not: Cumhuriyetçilik ilkesinin bütünleyici ilkesi illi egemenliktir. 

Not: Milliyetçilik ilkesinin bütünleyici ilkeleri; Milli bağımsızlık, Milli birlik ve bütünlük 

Milliyetçilikle İlgili İnkılap1 – Milli Türk devletinin kurulması

2 – TBMM’nin açılması

3 – İzmir İktisadi kongresi

4 – Kapitülasyonların kaldırılması

5 – Kabotaj konunun çıkarılması

6 – T.T.Kurumu

7 – T.D.Kurumu

 

Halkçılıkla İlgili İnkılap1 – Aşar vergisinin kaldırılması

www.hapbilgiler.com

2 – Soyadı kanunun çıkarılması

3 – Kadınlara seçme seçilme hakkı.

4 – Kılık kıyafet kanunu

5 – Vergi ve toprak reformu kanunları

 

DevletçilikDevletin ekonominin içine girmesidir. Devletin doğrudan ekonomiye müdahalesidir.

Atatürk’ün devletçilik İlkesi

“karma ekonomik” modeli” benimser.

→ Devletçilik özel teşebbüsün yatırım da yetersiz kalmasından dolayı ortaya çıktı.

→ Ağır ekonomik atılımları devlet yapar.

 

Devletçilikle İlgili İnkılap→ 1. Beş yıllık kalkınma planı

→ Demir çimento, şeker fabrikası kurulması

→ Etibank, Sümerbank ve Denizbank kurulması

Not: Devletçilik sosyalizmi örnek almaz. Özel mülkiyet ve hür teşebbüs vardır. Not: Uşakta açılan şeker fabrikası devlet eliyle açılan ilk fabrikadır. Devletçiliğin göstergesidir Not: Devletçilik 1933’te resmi olarak ortaya çıktı Halkçılık;Halkın egemenliği demektir.Ayrım yoktur.Eşitlik söz konusudur. Not: Halkçılık, Milliyetçilik ve Cumhuriyetçilik ilkesinin doğal sonucudur. 

Not: Halkçılık zümre ve sınıfları reddeder. 

Not:Halkçılık Milli egemenlikle doğrudan ilgilidir. Eşitlik ilkesini de savunur. 

Not: Halkçılık sosyal adaleti ve fırsat eşitliğini esas alır. 

.

 

.

 

www.hapbilgiler.com

İnkılapçılık: İnkılap önemli kurumların toptan değişmesi ve yerine yenilerinin yapılmasıdır.Mustafa Kemal inkılapçılık ile diğer ilkelerin canlı kalmasını ve devamını sağlamıştır.

Bütünleyici ilkesi çağdaşlaşmadır.

 Not: İnkılapçılık→ Toplum kurumlarını çağa uygun hale getirmeyi amaçlar.→ Doğrudan değildir, dinamiktir.

 

Not: Yapılan her inkılap inkılapçılık ilkesiyle ilgilidir. 

 

LaiklikDin ve devlet işlerinin ayrılmasıdır. Devlet din konusun da tarafsızdır. Ayrım yapmaz.

 

Özellikleri→ Devlet yönetiminde din yerine akıl ve bilim esas alınır.

→ Din ve ibadet özgürlüğü esastır.

→ Devletin resmi dini yoktur.

→ Egemenlik ilahi değil millete aittir.

 

 

Laiklikle İlgili İnkılap→ Saltanatın kaldırılması

 

→ Halifeliğin kaldırılması

 

→ Şeriye ve evkaf vekaletinin kaldırılması

 

→ Tevhid-i Tedrisat kanunun kabulü

 

→ Tekke ve zaviyelerin  kapatılması

→ Medeni kanunun kabulü

→ 1928’de “devletin dini islamdır” ibaresinin anayasadan çıkarılması

 

www.hapbilgiler.com

→ 1937’de Laiklik ilkesinin anayasaya konulması

 

Not: Bütünleyici ilkeler→ Milli egemenlik → Cumhuriyetçilik

→ Milli birlik → Milliyetçilik

→ Ülke Bütünlüğü → Milliyetçilik

→ Özgürlük bağımsızlık → Dış Politika

→ Akılcılık bilimsellik → Laiklik

→ Çağdaşçılık – Batılaşma → İnkılapçılık yurtta barış Cihanda barış → Dış Politika İnsanlık seviyesi → Dış politika

 

Dış PolitikaAtatürk Döneminde Dış Politikanın Esasları

1. Milli güce dayanıp, bağımsızlığı üstün tutmak2. Milli sınırlar içinde kalıp’ı dışarıya çıkarmamak.3. Gerçekçi ve barışçı olmak.4. Uluslar arası alanda eşitlik prensibine uymak.5. Başka devletlerin rejim ve politikalarından etkilenmemek6. Bilim ve teknolojiyi temel almak.

 

 

1923 – 1930 Dönemi Dış PolitikaBu dönemde politika Lozan’dan kalan sorunların çözülmesi ile ilgilidir.

 

Nüfus Mübadelesi (Etabil) sorunu(Türkiye – Yunanistan)10 Haziran 1930Lozan’da İstanbul’daki Rumlar ve Batı Trakya’daki Türkler dışında nüfus değişimi yapılacaktı. Bu mesele 1926’ya kadar halledilemedi.

 

1926’da Yunanistan Batı Trakya Türklerin mallarına el koyduğunu açıklayınca Türkiye Cumhuriyeti de Rumların mallarına el koydu. Bu durum ilişkilerin bozulmasına sebep oldu.

1930’da sorun çözüldü.

 

   

www.hapbilgiler.com

 Yabancı Okullar SorunuTürkiye – Fransa (1925)Lozan’da görüşülmüş ancak daha sonra tekrar gündeme getirildi. Amaç: Fransa’nın içişlerimize karışmak istememesidir.

 

Not: Dış politikada temel olan ifade “Yurtta Sulh, Cihanda Sulhtur”.(yani dış politikada ki paroladır) 

Not: Ebedi Şef: AtatürkMilli Şef: İsmet İnönü

 

Not: Batı Trakya Türkleri olarak ifade edilen; Selanik, Gümilcine, Kavala ‘da ki Türkler ile İstanbul, Gökçeada, Bozcaada’da ki Rumlar değişim dışında tutuldu. 

Not: 1930’da Mustafa Kemal ve Yunan devlet Başkanı venizelos bu sorunu çözdüler. 

Not: Nüfus Mubadele sorununun barışçı çözülmesi Balkan Antantının oluşmasında etkili oldu. 

Türkçe dersleri Türk Öğretmenler tarafından verilecekti. Türkiye bu meseleyi iç mesele olarak kabul edip çözdü. **Yabancı okullar meselesi Türkiye Cumhuriyeti’nin dış politikadır ilk siyasi başarısıdır.

 

Musul sorunu5 Haziran 1926Lozan’da Musul görüşülmüş fakat çözüme ulaşılmamıştı. İngiltere 1925’te Şeyh Said ayaklanmasını çıkardılar. Türkiye meseleyi BM ye götürdü. BM Hakkari’yi Türkiye’ye Musul’u İngiltere’ye bıraktı.

 

Ankara Antlaşması (5 Haziran 1926)1. Musul – Kerkük İngiltere’ye bırakıldı.2. Petrol gelirlerinin %10’unu 25 yıllığına Türkiye’ye bırakıldı.3. Hakkari sınırında Türkiye’ye ait düzenlemeler yapıldı.

Not: Ankara Antlaşması ile bugünkü ırak sınırı çizildi.Not: Türkiye petrol gelirlerini 500 sterline sattı. 

 

Not: Misak-ı Milli’den Musul’u kaybıyla 4. kez taviz verildi 

www.hapbilgiler.com

1931 – 39 Dönemi Dış PolitikaBM’ye Giriş (18 temmuz 1932)Güvenliğini sağlamak için Türkiye BM’ye 18 Temmuz 1932’de üye oldu.

Not: Türkiye MC ye 1932’ye kadar üye olmadı çünkü, Musul ve Nüfus Mübadelesi sorunu vardı. 

 

Balkan Antantı(9 Şubat 1934)Almanya ve İtalya’nın tehditkar tavırlarından dolayı imzalandı.

Türkiye ,Yugoslavya, Romanya ve Yunanistan arasında imzalandı

not: I. Balkan Paktı ile Yunanistan – Türkiye ilişkileri gelişti.

 

Not: Bulgaristan saldırgan politika’dan dolayı Balkan Paktına üye olmadı.Not: Balkan paktında Türkiye’nin amacı batı sınırlarını güvenlik altına almaktır. 

Montrö Boğazlar Sözleşmesi(20 Temmuz 1936)Boğazlar komisyon tarafından yönetiliyordu. Bu durum milli bütünlüğe terstir.

 

Almanya – İtalya ve Japonya’nın saldırgan tavırları ve II. Dünya savaşının yaklaşması yüzünden boğazlar konusu çözüme ulaştırılmalıydı. Ve Montrö  Boğazlar Sözleşmesi imzalandı. (20 temmuz 1936)

 

Buna göre;

1. Komisyon kaldırıldı, yetkiler Türkiye’ye bırakıldı.2. Askersiz bölgelerde Türkiye asker bulundurabilecekti.3. Türk gemilerinin 2 yöre geçişi serbest olacak.4. Türkiye Savaşa girer yada tehlikeyle karşılaşırsa boğazları istediği gibi açıp

kapatabilecekti.Not: Montrö ile Boğazlarda Türkiye tam yetkili oldu. 

Sadabad Paktı8 Temmuz 1937İtalya’nın Körfeze yönelik tehditlerinden dolayı güvenliği sağlamak için imzalandı.

Türkiye, İran, Irak,Afganistan arasında imzalandı.

Not: Sadabat Paktı ile Türkiye Doğu sınırlarını güvenlik altına aldı.Hatay Sorunu

www.hapbilgiler.com

(30 Haziran 1939)1921 ankara Antlaşması ile Hatay Fransa’ya bırakıldı. 1936’da Fransa; Suriye ve Lübnan’daki manda yönetimini kaldırdı. Böylece Hatay Suriye’de kalıyordu. Türkiye buna karşı çıktı.

 

M.C. halk oylamasına karar verdi.

 

2 Eylül 1938 de Hatay bağımsız oldu.

 

30 Haziran 1939 da Hatay oy çoğunluğuyla Türkiye’ye katıldı.

Not: Hatay konusunda BM’de İngiltere Türkiye’yi destekledi. Çünkü İngiltere Türkiye’yi Almanya’ya karşı yanında tutmak istiyordu. 

Not: Hatay Misak-ı Milli’ye uygun olarak çözüldü. 

Not: Hatay Atatürk ölmeden çözüldü, ölümünden sonra Anavatana katıldı. 

Not: Hatay’ın ilk Cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen ilk başbakanı; Aldurrahman Melekİlk Meclis, b; Abdurgeni Türkmen

 

Mustafa Kemal ile ilgili önemli olaylarÖğrenim gördüğü okullar;Mahalle Mektebi, Şemsi Efendi okulu, Selanik askeri rüştiyesi (Ortaokul seviyesi),manastır askeri ıdadısı(lıse)İstanbul harp okulu(subay yetiştiren okul),İstanbul harp akademısı

 

Manastır Askeri İdadisi (Lise Düzenlemesi)

İstanbul harp okulu (Subay yetiştiren)

İstanbul harp akademisi (Kurmay yetiştiren)

 

Mustafa Kemal’in Beğendiği Yazar ve Düşünce adamlarıJan jjack russo

Ziya Gökalp (Türkçü)

Tevfik Fikret (bağımsızlık – hürriyet )

Namık Kemal (Vatanperver)

Mehmet Akif

Not: Mustafa Kemal şamda kurmay yüzbaşı olarak “vatan ve hürriyet”  cemıyetını kurdu.

www.hapbilgiler.com

 Mustafa kemalın kronoljısı 

1881    → Doğum

1895    → Selanik Askeri idadisini bitirdi.

1899    → Manastır Askeri idadisini bitirdi.

1902    → İstanbul Harp bitirdi

Kurmay olmak için kurmay sınıfına girdi.

1905    → İstanbul Harp akademisi bitirdi. Kurmay oldu. Subay orduya atandı.

1907    → Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) olarak Selanik’te 3. orduya katıldı.

1908    → İttihat ve Terakki için Batı Trablusa gitti.

1909    → Hareket ordusuna kumanda etti. (31 Mart dolayı)

1910    → Arnavutluk harekatına katıldı.

1911    → Derne ve Tobrukta savaştı.

1912    → Çanakkale Boğazı Müttefik  kuvvetler hareket Subay Müdürü oldu.

1913    → Sofya askeri Ateşesi oldu.

1914    → Yarbay oldu.

1915    → Çanakkale ye atandı. (19. tümen komutanı) Albay)

1916    → 16. Kolordu. Komutanı. Atandı.

Kafkas cephesi gitti.

Tuğ general oldu.

1917    → 7. ordu komutanı oldu. (Suriye)

1918    → Şehzade Vahdetinle Almanya’ya gitti.

1919    → 9. Ordu müfettişi oldu. (3.ordu adına aldı)

Atatürk YapılanlarRazgard olayı, Vagon Li Olayı, Bursa Olayı, Tunceli Olayı, MC. Üyeliği Kellog Paktı (Üyesiyz) Locarno Paktı (Üye Değiliz), Millet Mektepleri, halkevleri

YapılmayanlarKöy Enstitüleri; 1940 (Ali Yücel)Varlık vergisi; II. Dünya Savaşında zenginlerden alındı.Truman doktrini; 1947 (ABD yardım) (Yunanistan – TürkiyeMarshall planı:sscb tehdidine karşı ABD Yunanistan’a ve Türkiye’ye yardım etti

Bağdat paktı:

www.hapbilgiler.com

Türkiye ,İran, Irak ,İngiltere  ve Pakistan      arasında imzalandı.paktın adı daha sonra cento olarak değiştirildi çünkü ırak pakttan çekildi

→ Bağdat Paktı → Türkiye Irak arasında başladı. 24 Şubat 1955 daha sonra İngiltere, Pakistan ve İran katıldı.

Türkiye – Irak – İngiltere – İran – Pakistan

→ Irakta darbe düzenlenince Bağdat paktından Irak çekildi. Paktın adı (Merkez Antlaşması Teşkilatı) Cento oldu 21 Ağustos 1959

İsmet İnönü Dönemiİç Politika→ Köy enstitüleri açıldı.

→ Varlık vergisi alındı.

→ Demokrat Parti kuruldu. (1950’de iktidar oldu.)

→ İlk çok partili seçim 1946 → tek dereceli ve gizli oy açık  sayım

→ 1950’de çok partili tek dereceli seçim yapıldı ve DP kazandı.

http://goo.gl/jPe29A(Demokrat Parti)D.P Dönemi (1950 – 60)Cumhurbaşkanı → Celal Bayar

Başbakan → Adnan Menderes

Parti kurucuları → Adnan Menderes, Fuat köprülü. Celal Bayar. Refik Koraltan

Yayın organı → Zafer Gazetesi (CHP nin ki ulus gazetesi)

Köy evleri ve halkevleri kapatıldı.

Atatürk’ü koruma kanunu çıkarıldı.

27 Mayıs 1960’da ordu yönetime el koydu.

 

1. Dünya Savaşı1939 – 1945Nedenleri

1. I. Dünya Savaşından yenik çıkan devletlerin çok ağır antlaşma yapmaları2. MC.’nin görev yapamaması3. Musollini’nin ve Japonya’nın saldırgan tutumları4. I. Dünya savaşından sonra sınır bir çizilirken milliyetçilik ilkesine uyulmaması5. Revizyonist devletlerin (Almanya, Japonya, Rusya, İtalya, Bulgaristan) sınırlarını istemesi6. İtalya Habeşistan, Almanya Ren bölgesini, Japonya’nın da Mançurya’yı işgal etmesi.

 

Mihver Devletleri

www.hapbilgiler.com

Almanya (Hitler) = Avusturya, Çekoslavakya, İsveç, Norveç, Danimarka, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Yunanistan, Bulgaristan, Fransa Rusya’yı işgal etti. 

Almanya’nın Polonya’yı işgali ile savaş başladı (3 Eylül 1939)

 

Not: 1943’te İtalya da yönetim değişti ve İtalya saf değiştirdi. 

Savaşın Seyri1 – 3 Eylül 1939 ‘da Almanya Polonya’ya saldırdı. II. Dünya savaşı başladı. 1945 ‘e kadar sürdü.

 

1942’de ABD ve İngiltere İtalya’yı aldı. İtalya’da yönetim değişti ve İngiltere ve ABD’nin yanında yer aldı.

Almanlar Rusya’ya saldırdı ama soğuk hava’dan dolayı yenildiler. 1945’te Ruslar Almanya’ya kadar geldiler.

Doğudan ve batıdan çevrilen Almanya, Müttefiklerin Normandiya çıkarmasına dayanamayıp teslim oldular.

Japonları teslim olmayan müttefikler 6 Ağustos 1945’te Hiroshima ve 9 Ağustos – 1945’te Nagasaki’ye atılan Atom bombalarıyla teslim oldu.

 

Türkiye’nin TutumuTürkiye savaşın başlayacağını anlayınca bazı önlemler aldı.

 

Bunlar;

1. Balkan antantını imzaladı.(1934)2. Montrö B. Sözleşmesini imzaladı. (1936)3. Sadabat Paktını imzaladı. (1937)4. Hatay Anavatana katıldı. (1939)

Türkiye “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” ilkesi Gereği iki tarafla da iyi geçindi. İngiltere ile dostluk antlaşması imzalandı.

 

 

1934’te Adana görüşmeleri yapıldı. Buna göre (Churchill ve İnönü) Türkiye savaştan uzak durdu.1944 Kahire Görüşmeleri: (Rusvelt Chuchell ve İnönü) arasında yapıldı. İsmet İnönü Türkiye’nin savaşa hazır olmadığını söyledi.Almanya ile Ankara’da dostluk ve saldırmazlık antlaşması imzalandı.

Baskılar sonucunda Savaşın sonlarına doğru Türkiye Japonya ve Almanya’ya savaş ilan etti.

www.hapbilgiler.com

→ Bu savaş ilanı semboliktir. Amaç savaş sonrasında durumdan yararlanmaktır.

 

1. Dünya Savaş Sonuçları2. Yalta Konferansı yapıldı.3. En çok can kaybı bu savaştadır.4. Oniki ada ve Rodos Yunanistan’a verildi.5. Demokrasi önemli hale geldi.6. Rusya – ABD süper güç oldu.7. Rusya Kominizm rejimini yaydı.8. MC → BM oldu. (1945)9. Almanya Doğu – Batı diye ayrıldı.10. Sömürgeler bağımsız oldu. (Mısır, Pakistan, Hindistan, Cezayir, Libya Tunus vs)11. 1948’de Filistin’de İsrail kuruldu.12. Dünyada NATO ve Varşova paktı kuruldu. Dünya 2.ye ayrıldı.

 

1. Dünya Savaşından Sonra TürkiyeCHP’ye karşı 18 Temmuz 1945‘de Demokrat Partisi, 7 Ocak 1946’da Demokrat parti kuruldu.

 

7. Mayıs 1960’da darbe düzenlendi. Milli Birlik Komitesi ve Kurucu Meclis üyeleri yürürlüğe el kondu.

 

Türkiye Dış İlişkiler→ Morshall Planı = ABD tarafından Türkiye Yunanistan gibi ülkelere uyguladığı yardımlar. SSCB’nin genişlemesine karşı uygulandı. 

→ 1948’de Türkiye Avrupa Ekonomik konseyine katıldı, Böylece Türkiye Batıyı tamamen yöneldi.

 

→ NATO: ABD Liderliğinde SSCB ye karşı kuruldu. (4 Nisan 1949)

1950 de Türkiye Kore’ye Asker gönderdi. (dışarıya ilk asker gönderdi)

Türkiye Kore’ye asker gönderdi. NATO ya girmek için ve böylece 18 Şubat 1952’de Türkiye – Yunanistan eşit şartlarda NATO’ya üye oldular.

 

→ Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg 1951’de Paris’te Avrupa Kömür – Çelik birliğini kurdular bu AET’nin temelidir.

1 Ocak 1958’de AET faaliyete geçti.

AET ilk aşamada Ekonomik, 2. aşamada siyasi birlik amaçlıdır.

Türkiye 31 Temmuz 1959’da Resmen üye olmak için müracaat etti. (AET)

AET adını AT olarak değiştirdi.

www.hapbilgiler.com

1 Ocak 1996’da Gümrük birliği protokolüne imzaladı.

 

20 Temmuz 14 Ağustos 1974’te Türkiye Kıbrıs’a mudahale etti.

13 Şubat 1975’te Türk federe devleti kuruldu.

15 Kasım 1983’te KKTC kuruldu.

 

 

 

 

Atatürk’ün Eserleri1. Nutuk; 1919 – 27 savaş yıllarını (Milli Mücadele) ve inkılap anlatır CHP’nin II: Kongreye

1927’de okundu.2. Vatandaş İçin Medeni Bilgiler3. Geometri Kitabı4. Takımın Muharebe Talimi (Cumali Ordugahı)5. Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi (20 Ekim 1927)6. Atatürk’ün 10. Yıl Nutku (29 Ekim 1933)