visie op het stelsel van overheidsgegevens-v1.0 · visie op het stelsel van overheidsgegevens...

Visie op het Stelsel van Overheidsgegevens

“Dienstbaar aan de samenleving; de burger in positie; de overheid op dieet”

Versie 1.0

Datum 4 maart 2014

Status Definitief

Verspreiding Openbaar

Pagina 1 van 10

Deze visie is opgesteld in opdracht van de Programmaraad Stelsel van Basisregistraties

(PSB). Aandachtspunten die door de leden van de PSB zijn aangegeven zijn geprojecteerd op

actuele beleidsvisies.

Dit visie-document beoogt daarmee een duiding te geven aan de veranderende context en

de positie van het Stelsel van Basisregistraties daarin opdat het kan dienen als vergezicht.

Concrete doelstellingen voor de periode na iNUP zullen later in een apart ‘ambitie’-document

worden opgenomen en zijn dus geen onderdeel van dit document.

Versie 1.0 | Visie op het Stelsel van Overheidsgegevens | 4 maart 2014

Pagina 2 van 10

1 Een veranderende werkelijkheid

1.1 Digitale zaken: de burger centraal !

Hiep hiep hoera!! Niels is 18 jaar geworden! Dat betekent het begin van allerlei mooie

nieuwe ontwikkelingen. Ook is het feest, omdat Niels deze maand geslaagd is voor zijn HAVO examen. Hij wil gaan studeren aan het HBO in Utrecht en daar op kamers gaan wonen.

Daarvoor wil hij het nodige gaan regelen. Enthousiast duikt hij achter z’n laptop. Op de site

'ik-wil-iets.nl' logt hij in met z'n DigiD en komt op zijn eigen pagina. Op het tabblad 'mijn persoonlijke gegevens' worden al de bij de overheid reeds bekende gegevens over hem

getoond. Tja, woonadres enzo zullen straks wel gaan veranderen, maar dat komt later wel.

Niels vult het tabblad aan met enkele contactgegevens, zoals mobiel nummer en e-mailadres.

Op het tabblad ‘mijn situatie’ kiest hij voor: ‘ik ga studeren'. Er

verschijnen verschillende omstandigheden die op hem van

toepassing kunnen zijn en waaruit hij een keuze kan maken. Wel eventjes wennen zeg; wat komt er een boel bij kijken: studeren,

verhuizen, verzekeren. Achter de hoofd-keuzes zitten nog allerlei

sub-opties: aanmelden opleiding, aanvragen studiefinanciering,

inschrijven studentenhuisvesting, huurtoeslag aanvragen, inboedelverzekering afsluiten, zorgverzekering afsluiten, aan-vragen zorgtoeslag, enzovoort.

Nadat hij alle op hem van toepassing zijnde situaties en opties heeft geselecteerd, verschijnt er een stappenplan. Het stappenplan leidt hem langs de relevante produkten & diensten, die hij vervolgens direct kan afnemen en afsluiten.

Bij 'Aanmelden voor opleiding' kiest hij voor de ‘Hogeschool Utrecht’ en de opleiding ‘Digitale Media en Communicatie’, waarvoor hij twee maanden geleden naar de open dag was geweest. Toch twijfelt hij nog of-ie de goede naamgeving had onthouden; ‘Digital Communications and Multi Media’ lijkt er wel erg op! Gelukkig is er een mogelijkheid om direct contact te maken met een ‘recruiter’. Hij kiest voor deze mogelijkheid en komt in een soort Skype video-chat met de recruiter, die hem breed kan adviseren over alle op Niels van toepassing zijnde situaties. Niels maakt van de gelegenheid gebruik om gelijk nog wat te vragen over de verschillende leningen van de studiefinanciering

en hoe dat gaat met opbouwen van schuld, rente en

terugbetaling. De recruiter helpt hem verder en geeft tips over een aantal collectieve studentenverzekeringspakketten die met enkele aanbieders zijn gesloten. Het is zelfs mogelijk om op

afstand zijn scherm te delen met de studenten-adviseur, zodat

die kan meekijken! De studentenadviseur moet hiervoor eerst toestemming krijgen van Niels.

Stelsel van

Basisregistraties

bedient niet langer

alleen de

professional, maar

ook direct de burger

De moderne

professional is

een integrale

dienstverlener

Professional

mag

‘meekijken’

met de burger

(na diens

toestemming)


Pagina 3 van 10

Bij de afhandeling van elke dienst worden persoonlijke gegevens

gevraagd van Niels. Deze worden voor ingevuld met de gegevens die ook staan in ‘mijn persoonlijke gegevens’. Desgewenst kan

Niels de gegevens die hij opgeeft nog aanpassen. Eén van de

laatste stappen bij de afhandeling is telkens een ‘wrap-up’ van alle aanvraaggegevens. Bij akkoord bevinding geeft Niels de

ontvangende organisatie expliciet toestemming om de opgegeven

gegevens te gebruiken voor de onder handen zijnde aanvraag.

Bij het aanvragen van de studiefinanciering wordt gemeld dat de inkomensgegevens van beide ouders nodig zijn om de ouder-

bijdrage te kunnen berekenen en dat aan beide ouders een verzoek is verzonden om de ouderbijdrage te laten berekenen en

vrij te geven voor gebruik bij deze dienst. Niels roept z'n ouders

er bij en die geven via de iPad toestemming om hun inkomensgegevens te gebruiken bij de berekening van Niels z'n

studietoelage en de bijbehorende ouderbijdrage. Niels ziet in zijn

stappenplan dat de status van zijn studiefinancierings-aanvraag

is veranderd.

Bij ‘Wonen’ ziet Niels een geografische kaart van de omgeving van de school. Hierop wordt

de beschikbare studentenhuisvesting getoond. Niels bekijkt een aantal woonruimtes op fietsafstand van de school. Bij elk van de woonruimtes wordt meer informatie getoond over de ruimte zelf, de huurprijs, voorwaarden en wordt de mogelijkheid geboden contact op te nemen met de verhuurder. In sommige gevallen is het zelfs mogelijk direct de verhuuraanvraag te starten. Niels besluit echter dat hij hier nog even over wil nadenken. Bij ‘Verzekeren’ kiest Niels voor de aanbieder die hem door de recruiter was aangeraden, omdat die een collectieve overeenkomst had afgesloten met de Hogeschool Utrecht. Het aanvragen van de zorgtoeslag volgt gelijk op het afgesloten verzekeringspakket. En ook hier weer: lekker hergebruik van ‘mijn persoonlijke gegevens’, zodat alle voor ingevulde gegevens kunnen worden gebruikt!

Nou, weer een hoop gedaan in weinig tijd! Vader had nog even over de schouder meegekeken (‘loslaten is moeilijk!’). “Nou Niels, in mijn tijd had ik te maken met allerlei verschillende publieke en private instanties, met allemaal hun eigen site van hun eigen organisatie. Overal opnieuw inloggen en overal opnieuw je persoonlijke gegevens invullen. Niks geen publieke en private organisaties die

gegevens van jou en van elkaar hergebruiken, niks geen online-ondersteuning bij aanvragen, niks geen begeleid proces voor alle keuzes die je moest maken. Je moest alles zelf maar uitzoeken en als je iets vergat, dan kwam je daar

achteraf wel achter. Lekker makkelijk heb jij het met die self-service: zo kan ik ook zelfstandig worden!”.

Privacy:

burger a/h

stuur, maakt

doelbinding bij

dienstverlening

overbodig

’Privacy by

design’: alleen

berekende

ouderbijdrage

wordt opge-

vraagd en

getoond

Onderscheid

tussen publieke

en private

dienstverlening

vervaagt

iOverheid

brengt

zelfredzame

burger in

positie


Pagina 4 van 10

1.2 De Participatiemaatschappij

Het beeld dat in de voorgaande paragraaf is geschetst, is niet zomaar tot stand gekomen.

Het is een interpretatie van veranderingen waar de samenleving en ook de overheid midden in zitten. Deze veranderingen zijn terug te vinden in een flink aantal beleidsstukken

hierover1, maar ook al, in aanzet, in de praktijk2. In deze paragraaf volgt een korte

kenschets van de belangrijkste ontwikkelingen, die de achtergrond vormen waartegen het visieverhaal van Niels zich afspeelt. In het volgende hoofdstuk vindt een doorvertaling plaats

naar de bijdrage die het Stelsel kan leveren aan deze veranderende werkelijkheid.

Onze samenleving horizontaliseert van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij: een

maatschappij waarin burgers zoveel als mogelijk deelnemen in de samenleving (participeren) en waarin de overheid op gelijkwaardig niveau in communicatie treedt met de burger en het bedrijf. Een samenleving waarin maatschappelijke initiatieven worden ontplooid en waar sociaal ondernemerschap plaatsvindt, de zogeheten ‘doe-democratie’. Een samenleving waarin nieuwe informatietechnologie in toenemende mate bepaalt hoe mensen elkaar

vinden, ideeën uitwisselen en samenwerken. Daarmee verandert de verhouding en de

communicatie tussen burgers onderling, en tussen burgers en de overheid.

De burger zal in toenemende mate zelfredzaam worden, hiertoe in staat gesteld door informatietechnologie. De overheid zal hiervoor randvoorwaarden scheppend zijn en

bureaucratische obstakels wegnemen. We gaan van een overheid die ‘zorgt-voor’ naar een

overheid die ‘zorgt-dat’. En in 2017 kunnen burgers hun zaken met de overheid digitaal afhandelen ('Digitaal 2017').

De overheid treedt terug. De behoefte aan aanvullende ondersteuning en dienstverlening wordt ingevuld door burgerinitiatieven en het bedrijfsleven, ook op het gebied van informatievoorziening. Een goede gelijkwaardige informatiepositie voor de burger is cruciaal om de zelfredzame burger in positie te brengen. Daartoe is een ‘Open Overheid’ noodzakelijk. Een overheid die laat zien wat ze wel en niet doet, hoe ze werkt en wat ze weet. Daardoor is de burger in staat om snel en gemakkelijk zijn weg te vinden binnen het overheidsapparaat en het bedrijfsleven in staat om zijn dienstverlening goed aan te laten sluiten op die van de overheid.

In deze toekomstige maatschappij wil de burger ten aanzien van privacy en persoonlijke gegevens zelf beslissen. Het zijn mijn gegevens, dus ik beslis aan wie ik ze wil verstrekken en wie ze mag gebruiken. De overheid stelt hiertoe ‘persoonlijke’ overheidsgegevens ter beschikking aan de burger. Zo komt de burger aan het stuur bij het hergebruik van deze privacygevoelige gegevens. Tevens verwacht de burger transparantie van de overheid (inzagerecht): welke overheidsinstanties maken gebruik van ‘mijn persoonlijke gegevens’

(bv. in het kader van handhaving) en wat is de status van ‘mijn lopende zaken’ bij de

overheid. Als er onjuistheden zijn in de gegevens, dan verwacht de burger dat deze onjuistheden snel kunnen worden rechtgezet door de overheid (correctierecht).

De overheid stelt gegevens beschikbaar die door hergebruik kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe diensten. Door gebruik te maken van digitale oplossingen en de

uitwisseling van digitale content kan de publieke sector met burgers, maatschappelijk middenveld en bedrijven samen ideeën ontwikkelen, van elkaar leren en samenwerken op

verschillende taken.

Daarnaast dient het beleids- en wetgevingsproces zo transparant mogelijk te worden, waarbij alle fasen van het beleids- en wetgevingsproces meegenomen worden: beleidsvoorbereiding, implementatie, uitvoering en evaluatie.

Om de zelfredzaamheid in de samenleving te faciliteren kan de overheid randvoorwaarden scheppend zijn met stimulerende wet- & regelgeving, met ondersteunende

informatietechnologie en met actuele informatievoorziening. Ook de basisregistraties moeten er klaar voor zijn om aan dergelijke ontwikkelingen tegemoet te kunnen komen (voorsorteren).

1 Beleidsstukken over: ‘de participatiemaatschappij’ (‘doe-democratie’); ‘de iSamenleving’ en ‘de iOverheid’; ‘de Open Overheid’;

‘Digitaal 2017’ alsmede de ontwikkelingen in de EU rondom ‘general data protection regulation’. 2 Kijk bijvoorbeeld eens naar: www.ikgastuderen.com.


1.3 Digitale Dienstverlening en Participatie zorgen voor fundamentele ve

Achter de ‘participerende’ Niels die, zijn zaakjes schijnbaar eenvoudig regelt van achter zijn laptop, gaat een complexe wereorganisaties die hun steentje bijdragen, gegevens die worden vastgelegd en uitgewisseld en ICTdoen. In grote lijnen niks nieuws onder de zon, maar wel met een forse verandering taakdie aanleiding zijn voor fundamentele verschuivingen in de gegevenshuishouding van de samenleving en de overheid. Basisgegevens k

centralere rol, maar wel in een nieuwe context die vraagt om een gewijzigde invulling. In deze paragraaf proberen w


Pagina 5 van 10

Digitale Dienstverlening en Participatie zorgen voor fundamentele verschuivingen in de gegevenshuishouding van de samenleving

Achter de ‘participerende’ Niels die, zijn zaakjes schijnbaar eenvoudig regelt van achter zijn laptop, gaat een complexe werevens die worden vastgelegd en uitgewisseld en ICT-systemen die het mogelijk maken om digitaal zaken te

doen. In grote lijnen niks nieuws onder de zon, maar wel met een forse verandering taak- en verantwoordelijkheidsverdeling en samenwerkingspatronen, aanleiding zijn voor fundamentele verschuivingen in de gegevenshuishouding van de samenleving en de overheid. Basisgegevens k

centralere rol, maar wel in een nieuwe context die vraagt om een gewijzigde invulling. In deze paragraaf proberen we deze te duiden.

rschuivingen in de gegevenshuishouding van de samenleving

Achter de ‘participerende’ Niels die, zijn zaakjes schijnbaar eenvoudig regelt van achter zijn laptop, gaat een complexe wereld schuil van verschillende systemen die het mogelijk maken om digitaal zaken te

en verantwoordelijkheidsverdeling en samenwerkingspatronen, aanleiding zijn voor fundamentele verschuivingen in de gegevenshuishouding van de samenleving en de overheid. Basisgegevens krijgen een nog

e deze te duiden.

Versie 1.0 | Visie op het Stelsel van Overheidsgegevens

persoonlijke

gegevens

De burger/het bedrijf zelfredzaam/in de regierolDe burger/bedrijf en zijn

Hij bepaalt zelf waar en welkverre (en door wie) hij hierbij Hij heeft daartoe beschikking over al zijn persoonlijke gegevens,

zowel van de overheid als van private organisaties. Hij kan deze gegevens naaniet naar eigen inzicht wijzigen

contactgegevens mag hij echter wel zelf beheren mservice functionaliteit

Dienstverlening: Onderscheid tussen publieke en private dienstverlening verIntegrale dienstverlening vanuit de daadwerkelijke

behoefte bij de burger/bedrijf

wordt de basis. Hiertoe worden (deel)producten en diensten gebundeld en (in samenhang) aangeboden

Het onderscheid tussen publieke en private divervaagt. Het wordt steeds vanzelfsprekender dat deze ‘marktkraampjes’ worden georganiseerd en aangeboden

door de burgers/bedrijven. De ‘professional’ treedt hierin op als adviseur voor de

zelfredzame burger. Hij heeft hiertoe (laagdrempelig)beschikking over alle relevante overheidsgegevens.

Niet-privacygevoelige overheidsgegevens zijn eenvoudig en kosteneffectief beschikbaar.Voor persoonlijke gegevens is de professionalafnemende burger; Hij mag ‘meekijken’ met de burger

Uitvoering: toenemende publiek/private samenwerkingDe (deel)producten voor burgers/bedrijven worden geproduceerd in ‘uitvoeringsorganisaties (maar, net zo goed, ook private/commerciële instellingen. Gevoed door verdergaande digitalisering én de terugtrekkende overheid wordt het belang van private ‘productiehuizen’ steeds borgen van publieke taken zal in toenemende mate publiek/private samenwerking worden gehanteerd.

Deze samenwerking wordt gefaciliteerd door zoveel mogelijk uit te gaan van dezelfde gegevensbron(nen). Hergebruik van overheidsgegevens is daa

private afnemers. Het gratis beschikbaar stellen van

krachtig middel. Niet-privacy gevoelige

persoonsgegevens worden primair via de burger zelf verstrekt.Productiehuizen in de publieke sector hanteren als uitgangspunt voor hun informatiebehoefte een strikt ‘need-to-know’ beleid;

(bv. “Verdient iemand meer dan informatiedieet versterkt het vertrouwen van de samenlevingonderlinge gegevensuitwisseling

gedetailleerde gegevens verzocht.De eisen die worden gesteld aan het gebrhanteerbaar voor alle afnemers.

processen zijn gebaseerd, is expliciet opgenomen op welke wijze gebruik wordt gemaakt van al bestaande (authentieke) basisgegevens

3 Voor bedrijven in verschillende branches van het bedrijfsleven gaat deze ‘

dan contactgegevens.

Visie op het Stelsel van Overheidsgegevens | 4 maart 2014

Pagina

De burger/het bedrijf zelfredzaam/in de regierol De burger/bedrijf en zijn zelfredzaamheid staan centraal.

Hij bepaalt zelf waar en welke producten hij afneemt en in hoe verre (en door wie) hij hierbij ondersteund wil worden. Hij heeft daartoe beschikking over al zijn persoonlijke gegevens,

zowel van de overheid als van private organisaties. Hij kan deze gegevens naar wens verstrekken aan anderen maar, in de regel, niet naar eigen inzicht wijzigen. Een beperkt aantal

contactgegevens mag hij echter wel zelf beheren mservice functionaliteit3.

Onderscheid tussen publieke en private dienstverlening verIntegrale dienstverlening vanuit de daadwerkelijke

behoefte bij de burger/bedrijf (op basis van ‘life events’)

Hiertoe worden (deel)producten en diensten gebundeld en (in samenhang) aangeboden.

Het onderscheid tussen publieke en private dienstverlening vervaagt. Het wordt steeds vanzelfsprekender dat deze ‘marktkraampjes’ worden georganiseerd en aangeboden

De ‘professional’ treedt hierin op als adviseur voor de

zelfredzame burger. Hij heeft hiertoe (laagdrempelig) beschikking over alle relevante overheidsgegevens.

voelige overheidsgegevens zijn eenvoudig en kosteneffectief beschikbaar.Voor persoonlijke gegevens is de professional afhankelijk van het beschikkingsrecht van de

‘meekijken’ met de burger (na diens toestemming

toenemende publiek/private samenwerking De (deel)producten voor burgers/bedrijven (gevisualiseerd als een pakketje) worden geproduceerd in ‘productiehuizen’. Dit zijn de ‘traditionele’ uitvoeringsorganisaties (incl. de gemeentelijke uitvoeringsorganisaties), maar, net zo goed, ook private/commerciële instellingen. Gevoed door verdergaande digitalisering én de terugtrekkende overheid wordt het belang van private ‘productiehuizen’ steeds groter. Voor het borgen van publieke taken zal in toenemende mate publiek/private samenwerking worden gehanteerd.

Deze samenwerking wordt gefaciliteerd door zoveel mogelijk uit te gaan van dezelfde gegevensbron(nen). Hergebruik van overheidsgegevens is daarom mogelijk gemaakt voor

private afnemers. Het gratis beschikbaar stellen van overheidsgegevens is hiertoe een

privacy gevoelige gegevens zijn als open data beschikbaar,

persoonsgegevens worden primair via de burger zelf verstrekt. Productiehuizen in de publieke sector hanteren als uitgangspunt voor hun informatiebehoefte

know’ beleid; Zij willen niet meer gegevens weten dan strikt noodzakelijk

meer dan modaal?” i.p.v. “Wat verdient iemand precies?”)informatiedieet versterkt het vertrouwen van de samenleving in de overheidonderlinge gegevensuitwisseling. Alleen in uitzonderingsgevallen wordt nog om

gedetailleerde gegevens verzocht. De eisen die worden gesteld aan het gebruik van persoonsgegevens zijn éénduidig

afnemers. In materiewet- en regelgeving, waarop uitvoerings

is expliciet opgenomen op welke wijze gebruik wordt gemaakt van al bestaande (authentieke) basisgegevens.

Voor bedrijven in verschillende branches van het bedrijfsleven gaat deze ‘self service’ via het ondernemingsdossier veel verder

Pagina 6 van 10

zelfredzaamheid staan centraal.

e producten hij afneemt en in hoe wil worden.

Hij heeft daartoe beschikking over al zijn persoonlijke gegevens,

zowel van de overheid als van private organisaties. Hij kan deze maar, in de regel,

Een beperkt aantal

contactgegevens mag hij echter wel zelf beheren middels self-

Onderscheid tussen publieke en private dienstverlening vervaagt

voelige overheidsgegevens zijn eenvoudig en kosteneffectief beschikbaar. afhankelijk van het beschikkingsrecht van de

na diens toestemming).

(gevisualiseerd als een pakketje) ’. Dit zijn de ‘traditionele’

de gemeentelijke uitvoeringsorganisaties),

Gevoed door verdergaande digitalisering én de terugtrekkende overheid groter. Voor het

borgen van publieke taken zal in toenemende mate publiek/private

Deze samenwerking wordt gefaciliteerd door zoveel mogelijk uit te gaan van dezelfde rom mogelijk gemaakt voor

gegevens is hiertoe een

als open data beschikbaar,

Productiehuizen in de publieke sector hanteren als uitgangspunt voor hun informatiebehoefte gegevens weten dan strikt noodzakelijk

ecies?”). Dit in de overheid en beperkt de

wordt nog om

éénduidig en waarop uitvoerings-

is expliciet opgenomen op welke wijze gebruik wordt gemaakt van

self service’ via het ondernemingsdossier veel verder

Versie 1.0 | Visie op het Stelsel van Overheidsgegevens

Informatielanen: Gegevens worden per domein Hergebruik van gegevens wint verder aan belang. Het is essentieel

voor een goede, integrale dienstverlening aan burgers en bedrijven; een ankerpunt voor consistente en begrijpelijke besluitvormicruciaal voor effectieve samenwerking en randvoorwaardelijk om de

steeds hogere kwaliteitscriteriakunnen realiseren. Effectief hergebruik wordt bij voorkeur georganiseerd binnen de scope van een uitvoeringsdomein om

daarbinnen de context, belangen en de randvoorwaarden beter overeenkomen dan voor de ge

Rondom elk uitvoeringsdomein ontstaat een

van gegevensvoorzieningen; e

voorzieningen en informatiehuizen, gericht op de verschillende onderdelen van het uitvoeringsdomein.

Bedoeling is dat gebruikers op deze digitale Laan eenvoudig terecht kunnen voor betrouwbare gegevens over Om onnodig ‘rondpompen’ van, met name privacygevoelige gegevens, tegen te gaan wordt

veel gebruik gemaakt van ‘slimme’ gegevensdiensten, die niet meer gegevens verstrekken dan strikt noodzakelijk (bv. Heeft deze persoon recht op studiefinanciering?: Ja of Nee)

De gegevens die de huizen leveren aan de Laan moeten voldoen aan aansluitvoorwaazodat de beschikbaarheid, bruikbaarheid en betrouwbaarheid worden gegarandeerd.bedient primair zijn eigen uitvoeringsdomein, maar daarnaast ook andere Lanen die hergebruik willen/moeten maken van een deel van deEnkele van deze gegevens zijn

aangemerkt als ‘authentiek’4

worden additionele eisen gesteldvan de gehele overheid te borgenInformatielanen zijn aangesloten op de domeinmakelaar genoemd). Deze knooppunten gegevensuitwisseling van de verschillende uitvoeringsdomeinen van

De rotonde: Maakt effectief, overheidsbreed, hergebruik van gegevens mogelijk

investeringen die in de loop der jaren zijn gedaan.

De rotonde omvat, naast de knooppunten, infrastructurele voorzieningen

connectiviteit (diginetwerk, digikoppeling), toegang (eID, PKIcommunicatie met burgers en bedrijven (berichtenbox, mijnoverheid, ondernemdigipoort) en hergebruik van gegevens (digilevering, digimelding). Steeds vaker gaat het hier om bouwstenen voor publiek én privaat gebruik. Hierbij hoor

model waarin de markt zorg toepasbaarheid en betrouwbaarheid borgt, middels toezicht.

4 Strikt genomen zijn authentieke gegevens gedefinieerd als ”

gegevens over personen, instellingen, zaken, verrichtinge

land verplicht wordt gebruikt door alle overheidsinstanties, alsook zo mogelijk door private organisaties, tenzij het gebruik

zwaarwegende redenen zoals privacybescherming expliciet 5 Overigens bieden diverse brancheorganisaties uit het bedrijfsleven via een ondernemingsdossier al een (beperkte) aansluiting

van hun branche op het Stelsel van Overheidsgegevens.6 gevisualiseerd als ‘stapeltje bouwstenen’

Visie op het Stelsel van Overheidsgegevens | 4 maart 2014

Pagina

Informatielanen: Gegevens worden per domein georganiseerd Hergebruik van gegevens wint verder aan belang. Het is essentieel

voor een goede, integrale dienstverlening aan burgers en bedrijven; een ankerpunt voor consistente en begrijpelijke besluitvorming; cruciaal voor effectieve samenwerking en randvoorwaardelijk om de

steeds hogere kwaliteitscriteria in de uitvoering kosteneffectief te Effectief hergebruik wordt bij voorkeur

georganiseerd binnen de scope van een uitvoeringsdomein omdat

daarbinnen de context, belangen en de randvoorwaarden beter gehele samenleving.

Rondom elk uitvoeringsdomein ontstaat een samenhangend stelsel

; een informatielaan met digitale

voorzieningen en informatiehuizen, gericht op de verschillende het uitvoeringsdomein.

Bedoeling is dat gebruikers op deze digitale Laan eenvoudig terecht kunnen voor betrouwbare gegevens over het uitvoeringsdomein.

dig ‘rondpompen’ van, met name privacygevoelige gegevens, tegen te gaan wordt

veel gebruik gemaakt van ‘slimme’ gegevensdiensten, die niet meer gegevens verstrekken dan strikt noodzakelijk (bv. Heeft deze persoon recht op studiefinanciering?: Ja of Nee)

e gegevens die de huizen leveren aan de Laan moeten voldoen aan aansluitvoorwaabruikbaarheid en betrouwbaarheid worden gegarandeerd.

bedient primair zijn eigen uitvoeringsdomein, maar daarnaast ook andere Lanen die hergebruik willen/moeten maken van een deel van de beschikbare gegevens.

zijn, indien daar aanleiding toe is vanwege het brede hergebruik,

. Aan deze gegevens, de verstrekking en het gebruikgesteld om de effectiviteit en continuïteit van de dienstverlening

overheid te borgen. Informatielanen zijn aangesloten op de rotonde middels een knooppunt (ook wel

. Deze knooppunten spelen daarmee een belangrijke functie in de gegevensuitwisseling van de verschillende uitvoeringsdomeinen van de samenleving

: Maakt effectief, overheidsbreed, hergebruik van gegevens mogelijkHet Stelsel van Basisregistraties heeft zich ontwikkeld tot een Stelsel van Overheidsgegevens. Uitwisseling van gegevens wordt steeds belangrijker voor het functioneren van de overheid. Een gemeenschappelijke

waarover de informatielanen hun gegevens, laagdrempelig, betrouwbaar en flexibel voor veranderende

behoeftes met elkaar uitwisselen is hiervoor essentieel. Deze rotonde bestaat uit de knooppunten van de informatielanen en een basisinfrastructuur van

gemeenschappelijke afspraken en voorzieningen.Na jaren van opbouw en implementatie is de focus

definitief verschoven naar gebruik en uitnutting van alle investeringen die in de loop der jaren zijn gedaan.

omvat, naast de knooppunten, infrastructurele voorzieningen6 rondom

connectiviteit (diginetwerk, digikoppeling), toegang (eID, PKI-Overheid), gericommunicatie met burgers en bedrijven (berichtenbox, mijnoverheid, ondernemdigipoort) en hergebruik van gegevens (digilevering, digimelding). Steeds vaker gaat het hier om bouwstenen voor publiek én privaat gebruik. Hierbij hoor

draagt voor fysieke toepassingen en de overheid de toepasbaarheid en betrouwbaarheid borgt, middels een afsprakenstelsel, certificering en

Strikt genomen zijn authentieke gegevens gedefinieerd als ” vitale en/of veelvuldig en om uiteenlopende redenen benodigde

gegevens over personen, instellingen, zaken, verrichtingen of gebeurtenissen, dat bij wet is aangemerkt en dat in het gehele

land verplicht wordt gebruikt door alle overheidsinstanties, alsook zo mogelijk door private organisaties, tenzij het gebruik

zwaarwegende redenen zoals privacybescherming expliciet is uitgesloten” (Kamerstukken II, 2001–2002, 26 387, nr. 11).

Overigens bieden diverse brancheorganisaties uit het bedrijfsleven via een ondernemingsdossier al een (beperkte) aansluiting

van hun branche op het Stelsel van Overheidsgegevens.

als ‘stapeltje bouwstenen’

Pagina 7 van 10

dig ‘rondpompen’ van, met name privacygevoelige gegevens, tegen te gaan wordt

veel gebruik gemaakt van ‘slimme’ gegevensdiensten, die niet meer gegevens verstrekken dan strikt noodzakelijk (bv. Heeft deze persoon recht op studiefinanciering?: Ja of Nee).

e gegevens die de huizen leveren aan de Laan moeten voldoen aan aansluitvoorwaarden, bruikbaarheid en betrouwbaarheid worden gegarandeerd. Een huis

bedient primair zijn eigen uitvoeringsdomein, maar daarnaast ook andere Lanen die gegevens.

, indien daar aanleiding toe is vanwege het brede hergebruik,

, de verstrekking en het gebruik daarvan om de effectiviteit en continuïteit van de dienstverlening

(ook wel een belangrijke functie in de

de samenleving5.

: Maakt effectief, overheidsbreed, hergebruik van gegevens mogelijk Het Stelsel van Basisregistraties heeft zich ontwikkeld tot

Uitwisseling van gegevens wordt steeds belangrijker voor het functioneren van de overheid. Een gemeenschappelijke rotonde

waarover de informatielanen hun gegevens, laagdrempelig, betrouwbaar en flexibel voor veranderende

oeftes met elkaar uitwisselen is hiervoor essentieel. bestaat uit de knooppunten van de

informatielanen en een basisinfrastructuur van

gemeenschappelijke afspraken en voorzieningen. Na jaren van opbouw en implementatie is de focus

erschoven naar gebruik en uitnutting van alle

rondom

Overheid), gerichte digitale communicatie met burgers en bedrijven (berichtenbox, mijnoverheid, ondernemingsdossier,

Steeds vaker gaat het hier om bouwstenen voor publiek én privaat gebruik. Hierbij hoort een

draagt voor fysieke toepassingen en de overheid de , certificering en

vitale en/of veelvuldig en om uiteenlopende redenen benodigde

is aangemerkt en dat in het gehele

land verplicht wordt gebruikt door alle overheidsinstanties, alsook zo mogelijk door private organisaties, tenzij het gebruik om

2002, 26 387, nr. 11).

Overigens bieden diverse brancheorganisaties uit het bedrijfsleven via een ondernemingsdossier al een (beperkte) aansluiting


Pagina 8 van 10

Aan de rotonde staan ook enkele overheids-informatiehuizen7 rondom een beperkt aantal

authentieke persoons- en rechtspersoonsgegevens gegevens. Deze gegevens zijn dusdanig ‘context-neutraal’, dat niet alleen het gebruik vrijwel universeel is, maar ook het

bronhouderschap domeinoverstijgend is georganiseerd. Enerzijds gaat het om beheer en

uitgifte van identificerende nummers (BSN, RSIN, KvK-nr, OIN) en enkele identificerende kenmerken die vaak in meerdere uitvoeringsdomeinen plaatsvindt8. Anderzijds gaat het om

gegevens die breed herbruikbaar zijn omdat ze iets zeggen over de

dienstverleningsvoorkeuren van de (rechts)persoon (bijvoorbeeld contactgegevens: het adres waar ik mijn post wil ontvangen, e-mailadres, telefoonnummer, bankrekeningnummer

waarmee ik zaken wil doen met de overheid, en dergelijke). Voor deze gegevens is de verantwoordelijkheid bij de (rechts-) persoon zelf belegd (self-service).

Een stelselwet biedt de basis voor de verkeerregels; een overkoepelende en eenduidige

wettelijke basis voor (her)gebruik, sturing, beheer en financiering, geeft helderheid over de

verdeling van verantwoordelijkheden en borgt de rechtszekerheid voor burgers en bedrijven9 bij hergebruik van gegevens. Hiermee is ook de verhouding met privacywetgeving en

omgang met doelbinding eenduidig en hanteerbaar bepaald.

Een stelselorgaan ziet toe op het functioneren van het Stelsel en geeft richting aan de

verdere ontwikkeling; operationele excellentie10 en continue verbetering alsmede interoperabiliteit (zowel semantisch, technisch als organisatorisch) zijn tot kernwaardes

benoemd. Het stelselorgaan beheert hiertoe een fonds voor de digitale infrastructuur

waarmee het op basis van businesscases (kwantitatief en kwalitatief) ook financieel stuurt op integraliteit. Functioneren en interoperabiliteit in het Stelsel wordt verder bevorderd door kennis en informatie over (effectief gebruik van) het Stelsel te borgen en te ontsluiten, een loketfunctie voor vragen, issues en nieuwe afnemerswensen, ondersteuning (op verzoek) bij interoperabiliteitsverhogende initiatieven rondom hergebruik van gegevens en door actief in te spelen op relevante nieuwe ontwikkelingen in de samenleving.

1.4 Handhaving: een horizontale samenleving vraagt om horizontaal toezicht

De horizontalisering en digitalisering van de samenleving biedt de calculerende burger meer mogelijkheden om gebruik te maken van zwakheden in het systeem. Dit wordt echter minder aantrekkelijk doordat de overheid zoveel mogelijk uitgaat van dezelfde gegevens bij het bepalen van rechten én plichten voor de burger. Wanneer de burger afwijkende gegevens opgeeft is dit een reden voor extra alertheid. Dit is een belangrijke reden waarom handhaving, toezicht en fraudebestrijding steeds vaker ‘integraal’ wordt opgepakt; in één inspectie worden meerdere aspecten in samenhang meegenomen. Bovendien wordt, door de terugtredende overheid, steeds vaker toezichtstaken bij private of semi-publieke partijen belegd. Voor handhaving blijft doelbinding het leidende principe om om te gaan met privacyvraagstukken bij hergebruik van gegevens. Omwille van voorgaande ontwikkelingen

is weten regelgeving wel veel flexibeler gemaakt ten opzichte van organisatorische verschuivingen van activiteiten en (tijdelijke) samenwerking tussen organisaties.

7 gevisualiseerd als informatiehuis met het label ‘CN’ 8 voorbeeld: bronhouderschap van persoonsgegevens van burgers en niet-ingezetenen is in verschillende uitvoeringsdomeinen

belegd. 9 Voor bedrijven ligt hier een relatie met de Wet op Elektronisch Zakendoen (WEZ), Die wet geeft ondernemers vanaf 2017 het

recht om hun zaken met overheden digitaal te regelen, inclusief het recht op overheidsbreed gebruik van een aantal generieke

bouwstenen. 10 Naast kwaliteit van gegevens zijn ook kwaliteit van de gegevensproducten (aansluiting bij functionele behoefte, behoefte

vanuit continuïteitsoptiek en mogelijkheden tot gebruik in samenhang), eenvoud van gebruik/implementatie en daadwerkelijk

gebruik belangrijke criteria geworden.


Pagina 9 van 10

2 Impact voor het Stelsel van Basisregistraties

Visie element

Bijdrage vanuit (het Stelsel van) Basisregistraties Eerste indicatie

Ambitie plateau

201711

Burger/Bedrijf in regie

op de marktplaats van de

dienstverlening

• Inzagefunctionaliteit op (authentieke) gegevens in de Basisregistraties12.

• Correctie-/Bezwaar-procedure voor (authentieke) gegevens in de Basisregistraties.

• Inrichten Verdelingsrecht: de burger beschikt over hergebruik van zijn persoonsgegevens.

• Inrichten Machtigingsrecht: Omdat niet elke burger zelf zijn digitale zaken regelt (kan regelen).

• Burger/Bedrijf self-service m.b.t. beheer van zijn eigen gegevens13.

• J (via MijnOverheid?)

• J (via MijnOverheid?)

• N

• N

• ?

Marktkraampje

Integrale professionele

dienstverlening die aansluit

bij het behoeftepatroon van

de burger

• Laagdrempelige en uniforme toegankelijkheid van gegevens uit basisregistraties;

Drempels worden weggenomen.

• Niet-privacygevoelige overheidsgegevens zijn eenvoudig en kosteneffectief beschikbaar (open data).

• ‘Meekijken’ met de burger (na diens toestemming) mogelijk maken (alleen regelgeving?).

• J

• ?

• N

Productiehuizen

Toenemende

publiek/private

samenwerking

• Hergebruik van gegevens uit de basisregistraties (ook persoonsgegevens) mogelijk maken voor

private afnemers.

• De eisen die worden gesteld aan het gebruik van persoonsgegevens worden éénduidig hanteerbaar

voor afnemers.

• Elke basisregistratie beschikt over goede synchrone bevragingsfunctionaliteit.

• In materiewet- en regelgeving waarop uitvoeringsprocessen zijn gebaseerd is expliciet opgenomen

op welke wijze gebruik wordt gemaakt van al bestaande (authentieke) basisgegevens14.

• J

• J

• J

• Nader te bepalen?

11 In deze kolom staat nog slechts een eerste, niet afgestemde, indicatie van een mogelijke ambitie voor 2017, die met name bedoeld is om de gedachtevorming en discussie over doelstellingen te bevorderen. 12 Relatie met SGO3 maatregel 15: Maak het gebruik van persoonsgegevens transparanter, zowel voor burgers en bedrijven als voor overheidsorganisaties. 13 Relatie met SGO3 maatregel 12: Onderzoek of het in meerdere ketens mogelijk is om private partijen gegevens te laten aanleveren voor een basisregistratie. 14 Relatie met SGO3 maatregel 16: Standaardiseer begrippen en daarvan afgeleide gegevens binnen het stelsel. Pas indien mogelijk regelgeving aan om meer gebruik te kunnen maken van bestaande

gegevens in het stelsel.


Pagina 10 van 10

Visie element

Bijdrage vanuit (het Stelsel van) Basisregistraties Eerste indicatie

Ambitie plateau

201711

Informatielanen

Gegevens georganiseerd

per uitvoeringsdomein

• (Representanten van) Lanen, Informatiehuizen en knooppunten krijgen een expliciete rol (met

verantwoordelijkheden en bevoegdheden) in stelselwet- en regelgeving.

• Stimuleren dat andere bronnen (informatiehuizen) worden verbonden aan authentieke basisgegevens

(semantisch, procesmatig, regelgeving, etc.), opdat meer gegevens in samenhang (kunnen) worden

hergebruikt en aangeboden.

• Basisregistraties breiden hun productportfolio uit met slimme gegevensdiensten (hit/no hit) om

onnodig rondpompen van gegevens tegen te gaan15.

• Monitoren en borgen dat het overheidsbrede belang van sectoroverstijgend hergebruik, eenmalig

gebruik en samenhang van (authentieke) gegevens voldoende wordt bediend.

• J?

• ?

• Alleen voor privacy-

gevoelige gegevens?

• J?

Rotonde, Verkeersregels

en Toezicht

Maken effectief

overheidsbreed hergebruik

van gegevens mogelijk

Kwaliteit van de Werking en de Beheersing van het Stelsel16

• Een stelselwet die (her)gebruik, sturing, beheer en financiering structureel en eenduidig regelt.

• Fonds voor de digitale infrastructuur ingericht.

• Eenduidige sturing mét doorzettingskracht, beheer infrastructuurfonds en toezicht belegd bij

Stelselorgaan.

• Een stelselteam dat tot taak heeft de interoperabiliteit die het stelsel beoogt (zowel semantisch,

technisch als organisatorisch) te stimuleren en mede te borgen.

• Periodieke monitoring inrichten op gebruiks-, kwaliteits- en andere stuurcriteria voor alle authentieke

gegevens.

Infrastructurele, ‘contextneutrale’, gegevens

• Persoons-informatiehuis17 (BSN, identificerende gegevens en contactgegevens).

• Rechtspersoons-informatiehuis (BSN, RSIN, KvK-nr, OIN, identificerende gegevens en

contactgegevens).

• J

• J

• J?

• J

• J?

• ?

• ?

15 Relatie met SGO3-maatregel 8: Onderzoek de wenselijkheid en mogelijkheid van slimme vraag-, zoek- en verstrekkingsmogelijkheden. 16 Relatie met SGO3 maatregel 13, 14, 15 & 18: Versterk de regie op het stelse; Zorg voor integrale financiering van het stelsel; Maak het gebruik van persoonsgegevens transparanter & Verbeter de

regelgeving rond het stelsel van basisregistraties. 17 Relatie met SGO3 maatregel6 & 9: ‘Bankrekeningnummer als authentiek gegeven gekoppeld aan BSN in een basisregistratie’ &

‘Onderzoek wenselijkheid en mogelijkheden van een OverheidsBasisAdministrate voor persoonsgegevens’

visie op het stelsel van overheidsgegevens-v1.0 · visie op het stelsel van overheidsgegevens...

Documents