viskon leistungsnachweis 2
DESCRIPTION
Viskon Leistungsnachweis 2TRANSCRIPT
04 // Schrift:Klassifizierung und Entstehung08 // BuchStaBEn zEichnEn
14 // ElEmEntE dEr Schrift
18 // WirKung dEr Schrift
absatz und format24 // aBSatzformatiErung
28 // WorKShop: laufWEitE
Experimentelle typografie 34 // WorKShop: tExt & form
44 // BuchStaBEnfuSion
46 // Bild: Wirkung von Bild und text50 // WorKShop: zEitungSauSSchnittE
54 // Bild und tExt
60 // WorKShop: VErKEhrSzEichEn
66 // WorKShop: layout
74 // typografiE im raum
80 // projEKt:typographic message
2
04 // Schrift:
Klassifizieru
ng
und Entstehung
typografiE War daS groSSE th
Ema in ViSKon2. zu BEginn haBEn Wir diE VErSchiEdEnEn Schrift-
KlaSSEn KEnnEn gElErnt und auf ihrE WirKung üBErprüft.
SEit
E
04 // Schrift:
Klassifizieru
ng
und Entstehung
typografiE War daS groSSE th
Ema in ViSKon2. zu BEginn haBEn Wir diE VErSchiEdEnEn Schrift-
KlaSSEn KEnnEn gElErnt und auf ihrE WirKung üBErprüft.
Klassifizierung und Entstehungnach din 16518 laSSEn Sich allE SchriftEn in gruppEn EintEilEn. hiEr Ein üBErBlicK üBEr diESE gruppEn und EinigE BEiSpiElE.
8 // : SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
Muot i: Venezianische renaissance-antiqua Seit 1470; elastisch, spannungsvolle Leichtigkeit Beispiele: Stempel-Schneidler, Jenson, Centaur
Muot ii: französiche renaissance-antiqua Seit 1532; ruhiger, gleichmäßiger als Venezianische Beispiele: Garamond, Bembo, Palatino
Muot iii: Barock-antiqua Seit 1722; auf Umgang mit Breitfeder zurückzuführen Beispiele: Caslon, Baskerville, Times
Muot iV: Klassizistische antiqua Seit 1789; Starker Kontrast zwischen Strichstärken Beispiele: Bodoni, Walbaum, Didot
Muot V: Serifenbetonte linear-antiqua Auffallende Serifen. Kaum Strichstärkenunterschied Beispiele: Rockwell, Clarendon, Serifa
Muot Vi: Serifenlose linear-antiqua Anfang 19. Jh.; Keine Serifen, sachlich nüchtern Beispiele: Helvetica, Futura, Arial
Muot Vii: antiqua-Varianten Alle Schriften die sich nicht einordnen lassen Beispiele: Optima, Largo, Souvenir, Eckmann
Muot Viii: Schreibschriften Aus Handschriften entwickelte Druckschriften Beispiele: Mistral, Pepita
Muot ix: handschriftliche antiqua Basieren auf Antiqua, aber handschriftlich abgewandelt Beispiele: Post Antiqua
Muotx: gebrochene Schriften Gotisch, Rundgotisch, Schwabacher, Fraktur, Varianten Beispiele: Agincourt, Blackmoor
11 // : Workshop:Buchstaben zeichnenum Schrift zu verstehen muss man Sie
einmal mit eigenen händen konstruiert
haben. hier haben wir mit der Breitfeder
geschrieben. dabei haben wir gesehen wo
die unterschiedlichen Strichstärken ihren
ursprung haben.
SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
13 // : Workshop:Buchstaben zeichnenmit dem pinsel wird der unterschied zwischen
den Strichstärken noch etwas ausgeprägter.
die rundungen wirken zudem geschwungener
und der text entwickelt sich mehr in richtung
Schreibschrift.
SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
14 // : Workshop:Buchstaben zeichnenhier haben wir versucht ausgedruckte com-
puterschriften mit dem Bleistift zu kopieren.
die genaue übertragung bedarf einiger
übung, aber verstärkt dafür die persönliche
detaillierte Wahrnehmung der Buchstaben.
SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
Elemente der SchriftjEdE Schrift hat ihrE BESondErhEitEn und SignifiKantEn mErKmalE.
Bei dieser übung wurde jeweils ein bestimmter ausschnitt eines Buchstabens
isoliert um diesen mit anderen Schriftarten in Vergleich zu setzen. hierfür wurden
Buchstaben aus verschiedenen Schriftklassen verwendet um die signifikanten
Eigenschaften der Schriften zu verdeutlichen.
16 // : SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
hiEr dEr BuchStaBE:
„a“a
aaaaagggggRRRRRsss ssWWWWWm
yria
d p
ro
rEgula
r
rocK
WEl
l rE
gula
r
nEu
zEit
S
BooK
Bodoni
BooK
opt
ima
rEgula
r
aaaaaa 18 // : Elemente der Schriftdie Buchstabenreihen von oben nach unten:
„W, s, r, g, a“
SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
aaaaagggggRRRRRsssssWWWWWti
mES
nEW
ro
man
aria
l rE
gula
r
couri
Er
rEgula
r
Euro
Stil
E rE
gula
r
futu
ra
BooK
Wirkung der SchriftjEdE Schriftart hat ihrEn EigEnEn charaKtEr, und ruft BEim BEtrachtEr untErSchiEdlichE aSSoziationEn hErVor. dahEr iSt ES Wichtig, diE Wahl dEr Schrift gut zu üBErlEgEn.
Bei dieser übung sollten wir daher einen sinnfreien text, den wir zuvor aus
zeitungsartikeln zusammengesetzt hatten, in verschiedenen Schriften setzen und
einem fiktiven, stereotypen autor zuordnen, zu dem die Schriftart passen könnte.
im zweiten Schritt sollten die textausschnitte mit farbe versehen werden um die
Wirkung noch zu unterstützen.
20 // : SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
„GEISTERFAHRER TRITT GERNE IN TRESSENBESETZTER UNIFORM AUF UND VER-
MEHRT DAMIT DEN GLANZ DER REGIERUNG. DIESES ARGUMENT IST EBENSO
STEREOTYP WIE OBERFLÄCHLICH.“ TOBI LICIOUS, HOUSE DJ
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-
mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso ste-
reotyp wie oberfl ächlich.“ Agent Jones, FBI Special Agent
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebensostereotyp wie oberfl ächlich.“ Der Willi, Maler und Lackierer
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebensostereotyp wie oberfl ächlich.“ Günter Grass, Literatur-Nobelpreisträger
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebensostereotyp wie oberfl ächlich.“ Franz von Undzu, Architek
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-
mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberfl ächlich.“ Marianne, Kindergärtnerin
ã Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-
mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberfl ächlich.“ Friedrich Richter, Beamter für Baugenehmigungen
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-
mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberflächlich.“ Erika die Schöne , Burgfräulein
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-
mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberflächlich.“ Sebastian Fischer, fisher engineering
mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberflächlich.“ Erika die Schöne , Burgfräulein
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und ver-
mehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberflächlich.“ Sebastian Fischer, fisher engineering
21 // : Wirkung der Schriftum die vielfältige Wirkung der einzelnen
Schriften zu verdeutlichen wird ein bestimmter
textabschnitt in verschiedenen Schrifttypen
gezeigt. Von oben nach unten: avant garde,
Bank gothic, marker felt, century, futura,
chalkboard, courier, harrington, Eurostile
SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
„Geisterfahrer tritt gerne
in tressenbesetzter Uniform
auf und vermehrt damit
den Glanz der Regierung.
Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberflächlich.“
Agent Jones, FBI Special Agent
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und vermehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso stereotyp wie oberflächlich.“
Franz von Undzu, Architekt
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und vermehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso stereotyp wie oberflächlich.“
Kaspar Ziehtumher, Märchenonkel
„Geisterfahrer tritt gerne
in tressenbesetzter Uniform
auf und vermehrt damit
den Glanz der Regierung.
Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberflächlich.“
Marianne, Kindergärtnerin
ã Geisterfahrer tritt gerne
in tressenbesetzter Uniform
auf und vermehrt damit
den Glanz der Regierung.
Dieses Argument ist ebenso
stereotyp wie oberflächlich.“
Friedrich Richter, Beamter für Baugenehmigungen
„Geisterfahrer tritt gerne in tressenbesetzter Uniform auf und vermehrt damit den Glanz der Regierung. Dieses Argument ist ebenso stereotyp wie oberflächlich.“
Sebastian Fischer, fisherengineering
„GEISTERFAHRER TRITT GERNE
IN TRESSENBESETZTER UNIFORM
AUF UND VERMEHRT DAMIT
DEN GLANZ DER REGIERUNG.
DIESES ARGUMENT IST EBENSO
STEREOTYP WIE OBERFLÄCHLICH.“
TOBI LICIOUS, HOUSE DJ
„Geisterfahrer tritt gernein tressenbesetzter Uniformauf und vermehrt damitden Glanz der Regierung.Dieses Argument ist ebensostereotyp wie oberfl ächlich.“
Günter Grass, Literatur-Nobelpreisträger
„Geisterfahrer tritt gernein tressenbesetzter Uniformauf und vermehrt damitden Glanz der Regierung.Dieses Argument ist ebensostereotyp wie oberflächlich.“
Erika die Schöne , Burgfräulein
23 // : Wirkung der Schrift
SEit
E KlaSSifiziErungund EntStEhung
22 // Schrift:
absatz
und format
iSt diE Schriftart gEWählt, Wird dEr tExt gESEtzt.
daBEi muSS man für EinE gutE lESBarKEit a
uf
formatiErungEn WiE SchriftgröSSE, la
ufWEitE, SpaltEn
BrEitE und zEil
EnaBStand achtEn.
SEit
E
22 // Schrift:
absatz
und format
iSt diE Schriftart gEWählt, Wird dEr tExt gESEtzt.
daBEi muSS man für EinE gutE lESBarKEit a
uf
formatiErungEn WiE SchriftgröSSE, la
ufWEitE, SpaltEn
BrEitE und zEil
EnaBStand achtEn.
absatz-formatierungdiE formatiErung Von Schrift iSt EBEnSo Wichtig, WiE diE Wahl dEr richtigEn Schriftart. WiE immEr in dEr gEStaltung iSt Wichtig KontraStE (z.B. groSS-KlEin) zu SchaffEn. Bei dieser übung hat der text eine feste Schriftgröße von 10 pt, die eine ange-
nehme lesegröße für fließtext ist. Variiert wird im ersten Schritt die laufweite,
dann der zeilenabstand und zuletzt die Spaltenbreite um die optimale forma-
tierung zu erproben. dabei fällt auf, dass die lesbarkeit bei zu kleinen oder zu
großen Werten stark abnimmt und der grauwert des textes (bei zugekniffenen
augen) unruhig wirkt.
26 // : SEit
E aBSatz und format
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pel-lentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Inte-ger tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vul-putate eget,a arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elemen-tum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor s i t amet , consectetuer adipiscing el i t . Aenean commodo l igula eget dolor. Aenean massa. Cum soci is natoque penat ibus et magnis dis par tur ient montes , nascetur r idiculus mus. Donec quam fe-l is , u l t r ic ies nec, pel lentesque eu, pret ium quis , sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, f r ingi l la vel , a l iquet nec, vulputate eget , arcu. In enim justo, rhon-cus ut , imperdiet a , venenat is vi tae , justo. Nullam dictum fel is eu pede moll is pret ium. Integer t incidunt . Cras dapibus. Vivamus elementum semper nis i . Aenean vulputate e l -e i fend te l lus . Aenean leo l igula , port t i tor eu, consequat vi tae , e le i fend ac, enim. Aliquam lorem ante , dapibus in , viverra quis , feugiat a , te l lus . Phasel lus viverra nul la ut metus var ius laoreet .
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venen-atis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vi-tae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
quis , sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, f r ingi l la vel , a l iquet nec, vulputate eget , arcu. In enim justo, rhon-cus ut , imperdiet a , venenat is vi tae , justo. Nullam dictum fel is eu pede moll is pret ium. Integer t incidunt . Cras dapibus. Vivamus elementum semper nis i . Aenean vulputate e l -e i fend te l lus . Aenean leo l igula , port t i tor eu, consequat vi tae , e le i fend ac, enim. Aliquam lorem ante , dapibus in , viverra quis , feugiat a , te l lus . Phasel lus viverra nul la ut metus var ius laoreet .
atis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vi-tae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
27 // : Verschiedene laufweiten
SEit
E aBSatz und format
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing
elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa.
Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient
montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis,
ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla
consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-
la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo,
rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam
dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt.
Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean
vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor
eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem
ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus
viverra nulla ut metus varius laoreet.
vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing
elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa.
Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient
montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis,
ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla
consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringil-
la vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo,
rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam
dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt.
28 // : Verschiedene zeilenabstände
SEit
E aBSatz und format
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penati-bus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, ve-nenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapi-bus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viver-ra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean com-modo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vi-vamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum so-ciis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellen-tesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vul-putate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus ele-mentum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet. mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum sem-per nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus viverra nulla ut metus varius laoreet. mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus ele-mentum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus.
eget, arcu. In enim justo, rhoncus ut, imperdiet a, venenatis vitae, justo. Nullam dictum felis eu pede mollis pretium. Integer tincidunt. Cras dapibus. Vivamus elementum semper nisi. Aenean vulputate eleifend tellus. Aenean leo ligula, porttitor eu, consequat vitae, eleifend ac, enim. Aliquam lorem ante, dapibus in, viverra quis, feugiat a, tellus. Phasellus 29 // :
Verschiedene Spaltenbreiten
SEit
E aBSatz und format
31 // : Workshop:laufweitefür ein harmonisches Schriftbild ist es bei
überschriften und logos oft notwendig die
automatische laufweite etwas zu manipu-
lieren. Bei diesem Workshop sollte eine
grotesk- und eine Serifenschrift manuell
gesetzt werden um ein gefühl dafür zu
entwickeln. dabei fi el auf, dass erstere
schnell Buchstabengruppen bildet.
z.B. wie hier durch die Spiralbindung:
„dani ElB“ oder „EVil ohr“, während
bei zweiterer alle Buchstaben durch die
Serifen zusammengehalten werden.
SEit
E aBSatz und format
SEit
E
30 // Schrift:
Experimentelle
typografie
Schrift Kann auch Bildlich odEr dEKoratiV VErWEndEt W
ErdEn.
diE gESchriEBEnE BotSchaft Wird dann durch diE KontraStE o
dEr
BEzügE zWiSchEn dEn BuchStaBEn untErStützt.
30 // Schrift:
Experimentelle
typografie
Schrift Kann auch Bildlich odEr dEKoratiV VErWEndEt W
ErdEn.
diE gESchriEBEnE BotSchaft Wird dann durch diE KontraStE o
dEr
BEzügE zWiSchEn dEn BuchStaBEn untErStützt.
Workshops:text & formtypografiE alS dEKoratiVES ElEmEnt
nachdem wir die regeln der lesetypografie behandelt hatten, lernten wir diese
wieder zu brechen. denn Schrift kann auch als dekoratives Element eingesetzt
werden und, ohne den Eisatz von fotos oder illustrationen, Bildmotive schaffen.
Bei den folgenden zwei Workshops sollte ein zusammenhang zwischen dem Sinn
des Wortes und der bildlichen darstellung entstehen.
34 // : SEit
E ExpErimEntEllEtypografiE
37 // : Workshop:text & form 1Bei diesem Workshop sollten die Buchstaben
so gesetzt werden, dass ein Bild entsteht,
welches die Bedeutung des geschriebenen
Wortes darstellt.
SEit
E ExpErimEntEllEtypografiE
39 // : text & form 1
SEit
E ExpErimEntEllEtypografiE
40 // : Workshop:text & form 2hier sollten gegenteile durch Kontraste und
Beziehungen zwischen den Buchstaben
visualisiert werden. dabei sollten nur einfache
serifenlose Schriften verwendet werden um
die Wirkung nicht zu verfälschen.
SEit
E ExpErimEntEllEtypografiE
GOOD
42 // : text & form 2
SEit
E ExpErimEntEllEtypografiE
44 // : BuchstabenfusionBuchstaben können bei experimenteller
typografi e soweit verändert werden, dass
Sie ihre semantische rolle verlieren. hier
wurden Buchstaben aus verschiedenen
Schriftarten zu neuen dekorativen, aber
sinnfreien zeichen verschmolzen.
SEit
E ExpErimEntEllEtypografiE
S j
jb c
f H u
ka
t g
47 // : Buchstabenfusion
SEit
E ExpErimEntEllEtypografiE
46 // Bild
Wirkung von
Bild und text
daS zWEitE groSSE th
Ema War „Bild“, inSBESondErE daS zuSammEnSpiEl V
on BildmotiVEn und
typografiE SoWiE zE
ichEn, diE ohnE ErKlärEndEn tExt auSKommEn.
SEit
E
46 // Bild
Wirkung von
Bild und text
daS zWEitE groSSE th
Ema War „Bild“, inSBESondErE daS zuSammEnSpiEl V
on BildmotiVEn und
typografiE SoWiE zE
ichEn, diE ohnE ErKlärEndEn tExt auSKommEn.
Wirkung vonBild und textmEiStEnS WErdEn BEim layoutEn fotoS EingESEtzt. hiErBEi iSt zu BEachtEn, daSS diE BildEr nicht nur inhaltlich SondErn auch optiSch untErEinandEr und auf dEn tExt aB-gEStimmt WErdEn müSSEn.
neben der farblichen anpassung der fotos (die farben sollten ähnliche Sättigung
haben und sich natürlich nicht beissen) muss man auch was die perspektive der
Bilder angeht aufpassen. So ist z.B. ratsam bei mehreren landschaftsbildern den
horizont auf eine linie zu setzen um ein stimmiges gesamtbild zu bekommen.
personen sollten, immer so platziert werden, dass sie in das format „hineinschauen“
damit die Blickführung auf den inhalt gelenkt wird. Sind mehrere personenfotos
auf einem format, so können auch Blickkontakte zwischen den fotos hergestellt
werden. Wichtig ist hierbei, dass die größen der personen aufeinander abge-
stimmt werden.
Wichtig ist vor allem, dass man die Bilder bewusst einsetzt, dann merkt man
auch ohne regeln, wenn etwas nicht stimmig ist.
50 // : SEit
E WirKung Von Bild und tExt
rhythmuS im format
auch beim Einsatz von Bildern ist es wichtig Kontraste zu schaffen. daher sollten
die größenverhältnisse und formate der Bilder bewusst eingesetzt werden. hier
einige Beispiele:
Bild - tExt KomBination
gerade bei titelseiten oder plakaten ist oft spannend die trennung zwischen Bild
und text aufzuheben. mehr zu im Worskshop Bild und text auf Seite 55.
texttext
text
53 // : Workshop:zeitungsausschnitteBei diesem Workshop haben wir in zeitungen
nach ausschnitten gesucht, die wir dann aus
ihrem ursprünglichen Bedeutungszusammen-
hang heraus gerissen haben.
isoliert betrachtet, entsteht in den verschie-
denen ausschnitten ein neuer Bezug zwischen
Bild und text.
SEit
E WirKung VonBild und tExt
55 // : Workshop:zeitungsausschnitte
SEit
E WirKung VonBild und tExt
schluss Mit Der unter rückunger Weg zur erlösung
57 // : Bild und textum die verschiedenen möglichkeiten auszu-
testen, wie man Bild und text kombinieren
kann, haben wir bei dieser übung bei dem
selben Bild, den text auf verschiedene art
und Weise eingefügt. Es kann z.B. die pers-
pektive im Bild aufgriffen und die Schrift in
den raum gestellt werden.
SEit
E WirKung VonBild und tExt
DER
WEG
ZU
R ER
LÖSU
NG
.ZU
R ER
LÖSU
NG
.ZU
R ER
LÖSU
NG
.SC
HLU
SS
SCH
LUSS
SC
HLU
SS
MIT
DER
U
NTE
RDRÜ
CKU
NG
DerÊ WegÊ zurÊ erlš sung.schlussÊ mitÊ derÊ unterdrŸ ckung
DerÊ WegÊ zurÊ erlš sung.schlussÊmi tÊd erÊu nterdrŸc kung
Der Weg zur erlösung.schluss mit der unterdrückung
58 // : Bild und textEine größere trennung von Bild und text
wird erreicht, wenn man die Schrift einfach
über das Bild legt, vielleicht sogar mit einer
farbfl äche hinterlegt.
SEit
E WirKung VonBild und tExt
DerÊ WegÊzurÊ erl… sung.
schlussÊ MitÊDerÊ unterDr† ckung
der Weg zur Erlösung.Schluss mit der Unterdrückung
der Weg zur Erlösung.Schluss mit der Unterdrückung
60 // : Bild und textEine weitere möglichkeit, ist das foto zu
entfremden um dadurch einen grafi schen
gesamteindruck zu bekommen.
SEit
E WirKung VonBild und tExt
Der Weg zur
erlösung.
schluss mit
Der unter-
Drückung
Der Weg zur
erlösung.
schluss mit
Der unter-
Drückung
63 // : Workshop:StraßenschilderSymbole sind Bilder die sich im normalfall
ohne text selbst erklären. Straßenschilder
gehören hier dazu. in diesem Workshop
haben wir die Schilder verfremdet und so-
mit den Symbolen eine originelle aussage
verpasst.
SEit
E WirKung VonBild und tExt
Muh!
Muh! 65 // : Workshop:Straßenschilder
SEit
E WirKung VonBild und tExt
66 // : Workshop:Straßenschilder
SEit
E WirKung VonBild und tExt
Merry Christmas
68 // : Workshop: layoutauch bei mehrseitigen printmedien ist der
Bezug von Bild und text sehr entscheidend
um einen spannenden Seitenaufbau zu
erhalten. hier sollten wir mit hilfe eines
gestaltungsrasters texte und Bilder manuell
zu einem doppelseitenlayout zusammenfügen
und anschliessend digital nachsetzen.
SEit
E WirKung VonBild und tExt
New York. Stadt der TräumeBericht aus dem Big AppleVon Steven Heller
Equisit vel irilismod endrem irit velisisl dolesenit ipit nonulla ad er in ut ullupta tummod magna facin et ad te mod dolorperos euguerci-dunt lobortie delesenim nosaut nisit delessequat admag-na faciliquis accum vent. tet, commy nit iure moditnulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum volo-reet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nul-landio odolorper.
NewYork
tet, commy nit iure moditnulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum volo-reet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nul-landio odolorper.
70 // : Workshop: layout
SEit
E WirKung VonBild und tExt
TraumderStadt
Equisit vel irilismod endrem irit velisisl dolesenit ipit ulla ad er in ut ullupta tummod magna facin et ad temod do lorperos euguercidunt lobor tie delesenim nos aut nisit delessequat.
Equisit vel irilismod endrem irit velisisl dolesenit ipit no nulla ad er in ut ullupta tummod magna facin et ad te mod dolorperos euguerci dunt lobortie delesenim nos aut nisit delessequat. Equisit vel irilismod endrem irit velisisl dolesenit ipit nonulla ad er in ut ullupta tum mod magna facin et ad dolorperos euguercidunt lobortie dele-senim nos aut nisit delesse-quat delesenim.
73 // : Workshop: layout
SEit
E WirKung VonBild und tExt
eugait augait nullandio odolorper. tet, commy nit iure modit nulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum voloreet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nullandio odolorper.
augait nullandio odolorper. tet, commy nit iure modit nulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum voloreet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nullandio odolorper. eugait augait nul-landio odolorper. tet, commy nit iure modit nulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum voloreet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nullandio odolorper. augait nullan-dio odolorper. tet, commy nit iure modit nulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum voloreet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nullandio odolorper. dip eugait augait nullandio odolorper.
eugait augait nullandio odolorper. tet, commy nit iure modit nulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum voloreet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nullandio odolorper.
augait nullandio odolorper. tet, commy nit iure modit nulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum voloreet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nullandio odolorper. eugait augait nullandio odolorper. tet, commy nit iure modit nulla facilla
conse dolorem nonsequat lore faccum voloreet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nullandio odolorper. augait nullandio odolorper. tet, commy nit iure modit nulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum voloreet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nul-landio odolorper. dip eugait augait nullandio odolorper.
New York
Equisit vel irilismod endrem irit velisisl dolesenit ipit nonulla ad er in ut ullupta tummod magna facin et ad te mod dolorperos euguerci-dunt lobortie delesenim nosaut nisit delessequat admag-na faciliquis accum vent. tet, commy nit iure moditnulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum volo-reet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nul-landio odolorper.
Equisit vel irilismod endrem irit velisisl dolesenit ipit nonulla ad er in ut ullupta tummod magna facin et ad te mod dolorperos euguerci-dunt lobortie delesenim nosaut nisit delessequat. tet, commy nit iure moditnulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum volo-reet, quat ing estrud magnis nosto dip.
Stadt der TräumeVon Steven Heller
aut nisit delessequat admag-na faciliquis accum vent. tet, commy nit iure moditnulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum volo-reet, quat ing estrud magnis nosto dip eugait augait nul-
tet, commy nit iure moditnulla facilla conse dolorem nonsequat lore faccum volo-reet, quat ing estrud magnis nosto dip.
75 // : Workshop: layout
SEit
E WirKung VonBild und tExt
typografie im raumSoWiE Ein tExt EinE BEziEhung zu EinEm Bild EingEhEn Kann, So Kann Er ES EBEnSo zum drEidimEnSionalEn raum.
daher bin ich mit dem fotoapparat und offenen augen durch münchen gelaufen
und habe jede interessante art, text in den raum zu stellen, festgehalten. hier
eine auswahl der Bilder, die dabei entstanden sind.
76 // : SEit
E WirKung VonBild und tExt
78 // : typografi e im raum
SEit
E WirKung VonBild und tExt
81 // : typografi e im raum
SEit
E WirKung VonBild und tExt
80 // projEKt:
typographic
message
am EndE KonntEn Wir diE inhaltE d
ES SEmEStErS in EinEm projEKt
zuSammEnfaSSEn. in gruppEnarBEit galt ES
, Ein zitat im öffEntlich
En
raum zu ViSualiSiErEn und diE rEaKtionEn fEStzuhaltEn.
SEit
E
80 // projEKt:
typographic
message
am EndE KonntEn Wir diE inhaltE d
ES SEmEStErS in EinEm projEKt
zuSammEnfaSSEn. in gruppEnarBEit galt ES
, Ein zitat im öffEntlich
En
raum zu ViSualiSiErEn und diE rEaKtionEn fEStzuhaltEn.
»La liberté, c‘est de pouvoir choisir celui dont on sera l‘esclave.«Jeanne Moreau (* 23.01.1928 in Paris; fr. Schauspielerin)
»La liberté, c‘est de pouvoir choisir celui dont on sera l‘esclave.«Jeanne Moreau (* 23.01.1928 in Paris; fr. Schauspielerin)
das zitat»frEi iSt, WEr WählEn Kann, WESSEn SKlaVE Er SEin Will.«
Wir (matthias mörtl & ich) wählten ein zitat der französischen Schauspielerin
jeanne moreau. da die meisten zitate, die wir von ihr gefunden haben, sich auf
die Beziehung zwischen mann und frau beziehen, ist davon auszugehen, dass
auch bei unserem zitat keine politischen oder gesellschaftskritischen intensionen
dahinter stecken.
Wir sind der meinung, dass dieses zitat in vielen lebensbereichen gültigkeit hat
und vermuten, dass viele menschen sich ihren selbstauferlegten zwängen mög-
licherweise garnicht bewusst sind. daher messen wir dieser Botschaft genügend
Wert zu, um Sie in den öffentlichen raum zu stellen.
85 // : SEit
E typographicmESSagE
86 // : die ideeunsere idee war es, einen zaun als Symbol
für die gefangenschaft, zum träger unseres
zitats zu machen. die maschen des zaunes
sollten als raster für pixelbuchstaben aus
Klebeband dienen. Somit waren wir in der
gestaltung der Buchstaben an die Vorgaben
unseres selbst gewählten Systems gebunden.
SEit
E typographicmESSagE
87 // : der ortals ort für unsere aktion wählten wir die
münchner freiheit. zum einen natürlich
wegen des namens, auf welchen wir durch
nähe zu Straßen- oder ubahnschildern,
Bezug nehmen wollten. zum anderen weil
dort mit vielen passanten zu rechnen ist.
SEit
E typographicmESSagE
88 // : u-bahn Stationnach Sichtung der örtlichkeiten planten wir
unser projekt in der u-Bahn-Station, da die
Straßenschilder nicht so leicht zugänglich
waren wie erhofft. zudem war in der u-bahn
bereits ein Bauzaun aufgestellt, den wir für
unsere zwecke missbrauchen wollten.
SEit
E typographicmESSagE
89 // : plan a:gescheitertdie aktion erregte in bei den fahrgästen,
wie erhofft, große aufmerksamkeit. leider
wurden wir von der Bahnwache der freiheit
beraubt, unseren appell an die an die frei-
heit fertigzustellen und mussten die zelte
abbrechen.
SEit
E typographicmESSagE
91 // : plan B:Eigener zaunnach dieser pleite haben wir uns unseren
eigenen zaun gekauft und beklebt um die
nötige flexibilität für die aktion zu erlangen.
hier unsere erste installation am Straßen-
schild.
SEit
E typographicmESSagE
92 // : mobilitätdurch die gewonnene mobilität konnten wir
den zaun dann an verschiedenen Stellen
aufbauen um die unterschiedlichen reak-
tionen zu beobachten. rechts hat z.B. ein
Kind den zaun umgeworfen, woraufhin die
mutter uns gleich zur hilfe geeilt ist um ihn
wieder aufzurichten.
SEit
E typographicmESSagE
95 // : reaktionenobwohl wir den zaun zuletzt sogar als
absperrung für den fahrradweg installierten,
waren die reaktionen sehr zurückhaltend.
die leute haben ihr fahrrad lieber die treppe
heraufgetragen, als uns anzusprechen. die
meisten haben nur geschaut aber nicht weiter
darauf reagiert.
SEit
E typographicmESSagE