Tô HoàiTô Hoài

Hoàng Hải 11/07

TRƯỜNG THPT QUANG TRUNGTRƯỜNG THPT QUANG TRUNG

TUẦN: 20- TIẾT: 58, 59TUẦN: 20- TIẾT: 58, 59

Tô HoàiTô Hoài

I- Tiểu dẫn:I- Tiểu dẫn:

1- Tác giả:1- Tác giả:Em hãy nêu vài nét về tác giả ?Em hãy nêu vài nét về tác giả ?- Tô Hoài, tên thật là Nguyễn Sen, quê ở - Tô Hoài, tên thật là Nguyễn Sen, quê ở

Nghĩa Đô- Hoài Đức- Hà Tây ( nay thuộc Nghĩa Đô- Hoài Đức- Hà Tây ( nay thuộc nội thành Hà Nội ). nội thành Hà Nội ).

-Năm 1943 ông tham gia hội Văn hoá cứu -Năm 1943 ông tham gia hội Văn hoá cứu quốc, hoạt động trong lĩnh vực báo chí.quốc, hoạt động trong lĩnh vực báo chí.

- Sáng tác nhiều thể loại, có khối lượng - Sáng tác nhiều thể loại, có khối lượng t/p khá đồ sộ… Nổi tiếng từ t/p Dế mèn t/p khá đồ sộ… Nổi tiếng từ t/p Dế mèn phiêu lưu kí (1941 ).phiêu lưu kí (1941 ).

I- Tiểu dẫn:I- Tiểu dẫn:2- Tác phẩm : 2- Tác phẩm : Vợ chồng AphủVợ chồng Aphủ

Em hãy nêu vài nét về tác phẩm ?Em hãy nêu vài nét về tác phẩm ? -Rút trong tập -Rút trong tập Truyện Tây Bắc Truyện Tây Bắc

(1953)(1953) - giải nhất truyện kí 1954- - giải nhất truyện kí 1954-1955.1955.

- Là kết quả của chuyến đi thực tế - Là kết quả của chuyến đi thực tế cùng bộ đội vào giải phóng TB. T/p cùng bộ đội vào giải phóng TB. T/p viết về cuộc đời của Mị và Aphủ ở viết về cuộc đời của Mị và Aphủ ở Hồng Ngài và ở Phiềng Sa.Hồng Ngài và ở Phiềng Sa.

1-Nhân vật Mị:1-Nhân vật Mị:a/ Mị trước khi đi làm dâu: a/ Mị trước khi đi làm dâu: Em hãy tìm những chi tiết trong Em hãy tìm những chi tiết trong

truyện, và qua đó hình dung về một truyện, và qua đó hình dung về một cô Mị như thế nào trước khi làm dâu ?cô Mị như thế nào trước khi làm dâu ?

Mị là một cô gái đẹp, Mị là một cô gái đẹp, tài hoa, cần cù lao động.tài hoa, cần cù lao động.

Là một người con hiếu thảo. Là một người con hiếu thảo. Và là một người khao khát yêu tự Và là một người khao khát yêu tự

do, muốn làm chủ cuộc đời mình. do, muốn làm chủ cuộc đời mình.

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::

1-Nhân vật Mị:1-Nhân vật Mị:b/ Mị- những ngày làm dâu:b/ Mị- những ngày làm dâu: Em hãy đọc lại đoạn đầu , và cho biết Em hãy đọc lại đoạn đầu , và cho biết

Mị được giới thiệu như thế nào ? Nhận Mị được giới thiệu như thế nào ? Nhận xét về cách giới thiệu ấy ?xét về cách giới thiệu ấy ?

MMị, lầm lũi, im lìm ngồi bên tảng ị, lầm lũi, im lìm ngồi bên tảng đá…đá…

CCách giới thiệu gây được ấn tượng về ách giới thiệu gây được ấn tượng về sự tương phản giữa hoàn cảnh, số sự tương phản giữa hoàn cảnh, số phận của Mị với gia đình nhà Pátra. phận của Mị với gia đình nhà Pátra.

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::

1-Nhân vật Mị:1-Nhân vật Mị:b/ Mị- những ngày làm dâu:b/ Mị- những ngày làm dâu:Khi mới bị bắt về làm dâu… Mị …thế nào ?Khi mới bị bắt về làm dâu… Mị …thế nào ?- Đau đớn, uất ức… đêm nào cũng khóc.- Đau đớn, uất ức… đêm nào cũng khóc.-Và phản ứng quyết liệt : hái lá ngón… có ý định -Và phản ứng quyết liệt : hái lá ngón… có ý định

tự tử. tự tử. Theo em, hành động đó có ý nghĩa gì ? Theo em, hành động đó có ý nghĩa gì ? Mị không chấp nhận thân phận nô lệ Mị không chấp nhận thân phận nô lệ rất yêu rất yêu

tự do ! tự do ! Khi nghe cha nói… Mị lại vứt lá ngón đi… có điều Khi nghe cha nói… Mị lại vứt lá ngón đi… có điều

gì mâu thuẫn ?gì mâu thuẫn ?

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::1-b- Mị, những ngày làm dâu1-b- Mị, những ngày làm dâu

Những năm tiếp theo…Những năm tiếp theo…Gia đình nhà Patra đã làm gì khiến Mị cam Gia đình nhà Patra đã làm gì khiến Mị cam

chịu sống nô lệ ?chịu sống nô lệ ?- Patra lợi dụng thần quyền , đầu độc, áp chế Patra lợi dụng thần quyền , đầu độc, áp chế

tinh thần…tinh thần…- Bắt Mị làm việc quần quạt quanh năm suốt Bắt Mị làm việc quần quạt quanh năm suốt

tháng…tháng…- Cha con Patra chà đạp nhân phẩm, không Cha con Patra chà đạp nhân phẩm, không

coi Mị là người…coi Mị là người… Mị là nạn nhân đau đớn nhất, tiêu biểu Mị là nạn nhân đau đớn nhất, tiêu biểu

cho số phận bất hạnh của những người phụ cho số phận bất hạnh của những người phụ nữ nghèo khổ trong xã hội xưa…nữ nghèo khổ trong xã hội xưa…

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::1-b- Mị, những ngày làm dâu1-b- Mị, những ngày làm dâu

Theo em, Tô Hoài đã sử dụng những thủ pháp nghệ Theo em, Tô Hoài đã sử dụng những thủ pháp nghệ thuật gì để miêu tả những ngày tăm tối này của Mị ?thuật gì để miêu tả những ngày tăm tối này của Mị ?

Một số thủ pháp nghệ thuật :Một số thủ pháp nghệ thuật :Tương phản đối lập giữa Tương phản đối lập giữa Hoàn cảnh >< số phận nhân vậtHoàn cảnh >< số phận nhân vậtNhà Patra giàu có >< cô Mị buồn rười rượiNhà Patra giàu có >< cô Mị buồn rười rượiBuồng ở chật hẹp của Mị >< thoáng đãng ở bên Buồng ở chật hẹp của Mị >< thoáng đãng ở bên

ngoài…ngoài…So sánh ẩn dụ :So sánh ẩn dụ :Mị … không bằng con trâu con ngựaMị … không bằng con trâu con ngựaMị… là con trâu, con ngựaMị… là con trâu, con ngựaMị… lùi lũi như con rùa…Mị… lùi lũi như con rùa…

Kiếp người của Mị là kiếp vật !Kiếp người của Mị là kiếp vật !

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :

Trong đêm tình mùa xuân…Trong đêm tình mùa xuân…Theo em, điều gì đã đánh thức lòng Theo em, điều gì đã đánh thức lòng

ham yêu, ham sống ở Mị ?ham yêu, ham sống ở Mị ?Là không khí mùa xuân , ngày tết?Là không khí mùa xuân , ngày tết?Là tiếng sáo ?Là tiếng sáo ?Là hơi men ? Là hơi men ?

Trong đêm tình mùa xuân, cái đêm mà Mị bị trói Trong đêm tình mùa xuân, cái đêm mà Mị bị trói đứng ở góc nhà, có mấy lần nhà văn đã miêu tả đứng ở góc nhà, có mấy lần nhà văn đã miêu tả tiếng sáo ? Và sự tác động của nó đến tâm trạng tiếng sáo ? Và sự tác động của nó đến tâm trạng của Mị ?của Mị ?

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :

Lần 1:Lần 1: “đầu núi lấp ló…tiếng sáo” --“đầu núi lấp ló…tiếng sáo” -- Mị say lịm…hồn phách trôi về qua vãng… Mị say lịm…hồn phách trôi về qua vãng…

Lần 2:Lần 2: “tai Mị văng vẳng tiếng sáo…” –“tai Mị văng vẳng tiếng sáo…” – Mị… phơi phới, chợt nhận ra mình còn trẻ, muốn đi chơi… Mị… phơi phới, chợt nhận ra mình còn trẻ, muốn đi chơi…

Lần 3:Lần 3: “tiếng sáo gọi bạn vẫn lơ lửng bay…” –“tiếng sáo gọi bạn vẫn lơ lửng bay…” – Giục giã Mị phải đi chơi… Giục giã Mị phải đi chơi…

Lần 4:Lần 4: “trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo…” –“trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo…” – Bị Asử trói đứng ở góc nhà…Mị như người mộng du… Bị Asử trói đứng ở góc nhà…Mị như người mộng du…

Lần 5:Lần 5: tiếng sáo rất xa…hơi rượu còn nồng nàn…tiếng sột soạt vách nứa tiếng sáo rất xa…hơi rượu còn nồng nàn…tiếng sột soạt vách nứa chuồng ngựa… --chuồng ngựa… -- Về với thực tại, Mị nghĩ mình không bằng con Về với thực tại, Mị nghĩ mình không bằng con ngựa…ngựa…

Lần 6:Lần 6: “Hơi rượu tỏa. Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa.” – “Hơi rượu tỏa. Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa.” – Vật vã với nỗi đau đớn vì bị trói… Mị đã tỉnh táo… và ý thức được Vật vã với nỗi đau đớn vì bị trói… Mị đã tỉnh táo… và ý thức được

rằng mình là con người. rằng mình là con người.

Cảnh huống này cho ta thấy lòng ham yêu, ham sống, và khát Cảnh huống này cho ta thấy lòng ham yêu, ham sống, và khát vọng sống đang lần lần thức dậy từ trong sâu thẳm đống tro vọng sống đang lần lần thức dậy từ trong sâu thẳm đống tro tàn giá lạnh của cõi lòng người đàn bà lầm lũi ấy. Quả là sức tàn giá lạnh của cõi lòng người đàn bà lầm lũi ấy. Quả là sức sống, khát vọng sống của con người thật kì diệu !sống, khát vọng sống của con người thật kì diệu !

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :

Mị trong đêm đông cứu Aphủ :Mị trong đêm đông cứu Aphủ :Em hãy miêu tả lại quá trình suy nghĩ nào Em hãy miêu tả lại quá trình suy nghĩ nào

ở Mị dẫn đến hành động cởi trói cứu ở Mị dẫn đến hành động cởi trói cứu Aphủ ?Aphủ ?

Diễn biến tâm trạng của Mị :Diễn biến tâm trạng của Mị :Ban đầu : vô cảm. / Vì sao ?Ban đầu : vô cảm. / Vì sao ?

Động lòng trắc ẩn. / Điều gì xui khiến ?Động lòng trắc ẩn. / Điều gì xui khiến ?

Cắt dây cởi trói cứu Aphủ, và tự cứu mình !Cắt dây cởi trói cứu Aphủ, và tự cứu mình !

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :

Qua quá trình phân tích trên, em có nhận xét Qua quá trình phân tích trên, em có nhận xét gì về nhân vật Mị ?gì về nhân vật Mị ?

Tóm lại : Tóm lại : Bản chất Mị là cô gái có đời sống nội tâm Bản chất Mị là cô gái có đời sống nội tâm

phong phú, có ý thức phản kháng bất công. Ẩn phong phú, có ý thức phản kháng bất công. Ẩn chứa bên trong sự câm lặng ấy là lòng ham sống chứa bên trong sự câm lặng ấy là lòng ham sống mãnh liệt, là niềm khát khao được sống trong tự mãnh liệt, là niềm khát khao được sống trong tự do, trong yêu thương.do, trong yêu thương.

Qua nhân vật này, tư tưởng nhân đạo của tác Qua nhân vật này, tư tưởng nhân đạo của tác phẩm được bộc lộ khá sâu sắc :phẩm được bộc lộ khá sâu sắc :

- Cảm thông với nỗi bất hạnh của Mị.- Cảm thông với nỗi bất hạnh của Mị. -Phát hiện và miêu tả sức sống tiềm ẩn trong -Phát hiện và miêu tả sức sống tiềm ẩn trong

Mị.Mị. -Lên án bản chất vô nhân tính của bọn thống -Lên án bản chất vô nhân tính của bọn thống

trị.trị.

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::2- Nhân vật Aphủ:2- Nhân vật Aphủ:

Theo em, Aphủ và Mị có gì giống nhau Theo em, Aphủ và Mị có gì giống nhau về mặt thân phận ? Và số phận ?về mặt thân phận ? Và số phận ?

Mị và Aphủ giống nhau ở chỗ :Mị và Aphủ giống nhau ở chỗ :- đều là nạn nhân của chế độ phong - đều là nạn nhân của chế độ phong

kiến miền núi.kiến miền núi.-đều nếm trải những cay đắng, tủi cực -đều nếm trải những cay đắng, tủi cực

của kiếp sống nô lệ.của kiếp sống nô lệ.- đều khao khát yêu tự do… và…- đều khao khát yêu tự do… và…

Cảnh xử kiện Aphủ có gì đặc biệt ?Cảnh xử kiện Aphủ có gì đặc biệt ?-Nguyên nhân của sự việc…? !-Nguyên nhân của sự việc…? !-Cảnh xử kiện…? !-Cảnh xử kiện…? !Trong khói thuốc phiện, trong mưa đòn, và Trong khói thuốc phiện, trong mưa đòn, và

trong tiếng chửi bới…trong tiếng chửi bới…- Cách xử kiện :- Cách xử kiện : dùng quân quyền tuyệt đối.dùng quân quyền tuyệt đối. dùng thần quyền tuyệt đối.dùng thần quyền tuyệt đối. Đó là những tập tục dã man, và là bản Đó là những tập tục dã man, và là bản

chất tàn bạo của chế độ phong kiến miền chất tàn bạo của chế độ phong kiến miền núi.núi.

Và cảnh Aphủ bị trói… nói lên bản chất gì của Và cảnh Aphủ bị trói… nói lên bản chất gì của bọn thống trị miền núi ?bọn thống trị miền núi ?

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::2- Nhân vật Aphủ:2- Nhân vật Aphủ:

II-Tìm hiểu tác phẩmII-Tìm hiểu tác phẩm::3- Nghệ thuật miêu tả, kể chuyện :3- Nghệ thuật miêu tả, kể chuyện :Theo em, trong tác phẩm này, Tô Hoài đã rất Theo em, trong tác phẩm này, Tô Hoài đã rất

thành công ở những phương diện nào ?thành công ở những phương diện nào ?** Nghệ thuật kể chuyện, dựng cảnh, tạo Nghệ thuật kể chuyện, dựng cảnh, tạo

không khí… ( vd: chi tiết Patra xử kiện, hay không khí… ( vd: chi tiết Patra xử kiện, hay chi tiết Asử trói Mị….)chi tiết Asử trói Mị….)

* * Nghệ thuật miêu tả tâm lí, phân tích tính Nghệ thuật miêu tả tâm lí, phân tích tính cách nhân vật…(vd: Mị trong đêm mùa cách nhân vật…(vd: Mị trong đêm mùa xuân…, trong đêm đông…)xuân…, trong đêm đông…)

* * Thể hiện khá chân thật và sinh động tập Thể hiện khá chân thật và sinh động tập quán, ngôn ngữ, phong cảnh và con người quán, ngôn ngữ, phong cảnh và con người miền Tây Bắc…)miền Tây Bắc…)

III- Tổng kết:III- Tổng kết:Em có nhận xét gì về nội dung và nghệ Em có nhận xét gì về nội dung và nghệ

thuật của truyện ngắn VCAP ?thuật của truyện ngắn VCAP ?* * Về nội dung :Về nội dung :-Khảng định những phẩm chất tốt đẹp -Khảng định những phẩm chất tốt đẹp

của người nông dân miền núi.của người nông dân miền núi.-Thể hiện sự cảm thông sâu sắc với -Thể hiện sự cảm thông sâu sắc với

cuộc đời và số phận của họ.cuộc đời và số phận của họ.-Lên án thế lực phong kiến miền núi, và -Lên án thế lực phong kiến miền núi, và

bọn thực dân xâm lược.bọn thực dân xâm lược.** Về nghệ thuật :…Về nghệ thuật :…

Củng cố :Củng cố : Em hãy phát biểu chủ đề của t/p ?Em hãy phát biểu chủ đề của t/p ? Chủ đề :Chủ đề : Đồng bào các dân tộc miền núi nói Đồng bào các dân tộc miền núi nói

riêng, cũng như cả dân tộc VN, trong riêng, cũng như cả dân tộc VN, trong quá trình đấu tranh đòi quyền sống, quá trình đấu tranh đòi quyền sống, quyền tự do, hạnh phúc, đã nếm trải bao quyền tự do, hạnh phúc, đã nếm trải bao đau thương tủi cực, bao đắng cay, và qui đau thương tủi cực, bao đắng cay, và qui luật tất yếu “ tức nước vỡ bờ “ - họ vùng luật tất yếu “ tức nước vỡ bờ “ - họ vùng lên đấu tranh để tự giải phóng mình, lên đấu tranh để tự giải phóng mình, nhờ có cách mạng mà cuộc đấu tranh ấy nhờ có cách mạng mà cuộc đấu tranh ấy mới giúp họ giành được cả tình yêu và mới giúp họ giành được cả tình yêu và hạnh phúc. hạnh phúc.