voortgangsrapportage strategie de volksbank - nlfi.nl · de implementatie van de strategie komt...

1 van 30 - 1 -- 1 -

Voortgangsrapportage strategie de Volksbank

september 2017

2 van 30

Inhoud

Samenvatting en conclusies 4

1 Inleiding 7

2 Stand van zaken strategie de Volksbank en resultaten 2016 en H1 2017 102.1 Inleiding 10

2.2 Opvolging strategieprogramma en andere maatregelen 10

2.3 Commerciëleenfinanciëleresultatenin2016eneerstehalfjaar2017 13

3 Beoordeling voortgang strategieprogramma 173.1 Inleiding 17

3.2 Voortgangtargets‘versterkingvanidentiteit’(GedeeldeWaarde) 17

3.3 Voortgang targets en overige monitoringselementen 19

4 Randvoorwaarden exit 244.1 Inleiding 24

4.2 Is de Volksbank gereed voor verkoop? 24

4.3 Isdefinanciëlesector,inhetbijzondervoorhypotheek-enspaarbanken,

stabiel? 26

4.4 Is er voldoende interesse in de markt voor een verkoop van de Volksbank? 28

4.5 Wordendekapitaaluitgaventerugverdiend? 29

4 van 30

Samenvatting en conclusies

NLFIheeftinhaar‘AdviestoekomstoptiesSNSBank’vanjuni2016geconcludeerd

datereenbreedgedragenbehoeftebestaatomdetoekomstigestrategische

positioneringvandeVolksbankzodanigintevullendatersprakeisvaneenveilige

retailbankdieeenvoudigeentransparantefinanciëleproductenaanbiedttegenfaire

prijzenopbasisvaneenoperationeelexcellentbedrijfsmodelenresulterendineen

marktconformdividendrendement.Omtekomentoteendergelijkeprofileringiseen

transitievandebanknoodzakelijk,welkeisverwerktinhetstrategischeplanSpot

On.Uheeftditadviesovergenomen.UheeftinuwbriefaandeTweedeKamervan

1juli20161(‘ToekomstSNSBank’)NLFIverzochtjaarlijksverslaguittebrengen

overdevoortgangvandeimplementatievanhetstrategieplanvandeVolksbanken

overdegereedheidvandeVolksbankomeenbesluittenemenoverhaartoekomst.

MetdezebriefvoldoetNLFIaandatverzoek.

Vorigjaarisbeslotenomdebank2-3jaardetijdtegevenomdebovenstaande

transitietebewerkstelligen.Detransitiebevatiniedergevaldevolgendeelementen:

• Hetoptimaliserenvandebelangenvandestakeholders(‘GedeeldeWaarde’);

• Versterkingvandeidentiteitalsmaatschappelijkebank;

• Verlagingvandekostenstructuur;

• Verbeteringvanhetrisicomanagement;

• Verdereaanpassingvanhetproductenpaletenstandaardiseringvan

productieprocessen;

• Eenmogelijkeaanpassingenstroomlijningvandekapitaalstructuurvandebank

aandehandvantoekomstigeregelgeving(BaselIV,IFRS9enMREL),en

• Adoptievaninnovatieals‘slimmetoepasser’.

InhetafgelopenjaarheeftdeVolksbankinvullinggegevenaandeexecutievandeze

strategie.Deidentiteitvandebankisverderversterkt(pijler1vanhetstrategie-

programma).Tevensisereeneersteaanzetgedaanomdeorganisatieeenvoudigeren

efficiëntertemaken(pijler2).Debankheeftvoorzieningengetroffeneninvesteringen

gedaantenbehoevevaneenduurzamekostenverlagingindetoekomst.DeVolksbank

heeftdeorganisatievoorinnovatieookeenvoudigerenefficiëntergemaakt(pijler3),

zodatdezeeffectieverkanopererenals‘slimmetoepasser’.Erwordtnuconcreet

gewerktaanhetontwikkelenvaneenaantalproposities.Tevensisergewerktaan

verbeteringeninrisicobeheersing,maariseenverdereimplementatienognodig.

Demissievandebankophetgebiedvanversterkingvanhaaridentiteit,het

duurzaamverlagenvanhetkostenniveau,verbeteringvanhetrisicomanagementen

standaardisatievanproductieprocessenzijndoordeVolksbankvertaaldnaareen

1 KamerstukkenII,vergaderjaar2015-2016,33532,nr.61

5 van 30

aantaltargetsvoordelangetermijn.DeinspanningenvandeVolksbankinhet

afgelopenjaarhebbenertoegeleiddatdevariabelenoverhetalgemeeninlijnzijn

metdeprojectiesuitSpot On,en/ofindegoederichtingnaardelangetermijntarget

bewegen.Tegelijkertijdvergthetbehalenvandeoverhetalgemeenambitieuze

targetsopmiddellangetermijnnogrelatiefveelinspanningenvanhetmanagement.

Binnenpijler2vandestrategie(eenvoudenefficiency)werktdeVolksbankaan

kostenverlagingeneneenvoudigereproductieprocessen.Voordekomendejaren

dienendezeennogtenemenmaatregelenteleidentotverdere,duurzame,

kostenverlagingen.

Voorhetbewerkstelligenvaneenvoudenefficiencyishetnoodzakelijkdathet

risicomanagementvandeVolksbankophetgebiedvanniet-financiëlerisico’sverder

wordtverbeterd.Debankheeftophetrisicomanagementvlakreedseenaantal

maatregelengenomendiezullenleidentotverbeteringeninhetalgehelerisicoprofiel.

OpditmomentkanNLFIechternoggeenoordeelgevenoverdematewaarindeze

verbeteringenzichindekomendejarenblijvendzullenmanifesteren.

NLFIisvanoordeeldatdeVolksbanknognietgereedisvooreenexit.Verdere

implementatie van Spot Onenaanpassingvandekapitaalstructuurvandebanknaar

aanleidingvandenieuwekapitaaleisendieindemarktwordenaangeduidals

‘BaselIV’alsmedeMREL-verplichtingen2zijnessentieelomtotoptimalelangetermijn

waardecreatietekomen.Deimplementatievandestrategiekomtbovenopmaat-

regelendiebetrekkinghebbenophetverminderenvanniet-financiëlerisico’s,zoals

deverbeteringvandeinternebeheersing,transactiemonitoringendatamanagement.

Eengedegenbeheersingvandezerisico’sisessentieelvooreensuccesvolle

implementatievanhetstrategischplan.Hetaanpakkenvandezegezamenlijke

uitdagingenzalnogenigetijdenveelmanagementaandachtvergen.Debankheeft

hiermeeeengoedbegingemaakt,maarheeftzekernogderesterendetijdvande

oorspronkelijkeperiodevan2-3jaarnodigomoptimalelangetermijnwaardecreatie

tebewerkstelligen,alvorenseenbesluitkanwordengenomenovereeneventuele

privatisering.

2 DeMREL(minimum own funds and eligible liabilities)vereistenhebbenbetrekkingophetverbeterenvandeafwikkelbaarheidvanbankenbijeenreddingvaneenbank.Daartoedientdepassivazijdevandebalansvaneensysteemrelevantebankvooreenvantevorenbepaalddeeltebestaanuiteigenvermogenenfinanciëleinstrumentenmetvoldoendeverliesabsorberendvermogentenbehoevevaneennoodzakelijkeherkapitalisatievandebankineenresolutiescenario.

7van 30

1 Inleiding

MetdezebriefinformeertdeStichtingadministratiekantoorbeheerfinanciële

instellingen,handelendonderdenaamNLFI,deministervanFinanciënoverde

voortgangvanhetstrategieplanvandeVolksbank.3Ditconformuwverzoekinuw

briefaandeTweedeKamervan1juli20164(‘ToekomstSNSBank’).

BijhetopstellenvandezebriefheeftNLFIdestatutairedoelomschrijvingvanNLFI

alsleidraadgenomen.NLFIrichtzichbijdeuitoefeningvanzijnwettelijketaakende

rechtendiezijnverbondenaandedoorNLFIgehoudenaandelen,primairnaarhet

financieel-economischebelangvandeStaat,daarbijrekeninghoudendmetde

belangenvandevennootschap,demethaarverbondenondernemingenende

daarbijbetrokkenwerknemers.

ConformdewettelijkedoelstellingvanNLFI,zoalsneergelegdindeWetstichting

administratiekantoorbeheerfinanciëleinstellingen(WetNLFI),heeftNLFIu

geadviseerdoverdestrategievanentoekomstoptiesvoordeVolksbank.Inhaar

advies‘ToekomstoptiesSNSBank’vanjuni2016gafNLFIaandatereenbreed

gedragenbehoeftebestaatomdetoekomstigestrategischepositioneringvande

Volksbankzodanigintevullendatersprakeisvaneenveiligeretailbankdie

eenvoudigeentransparantefinanciëleproductenaanbiedttegenfaireprijzenop

basisvaneenoperationeelexcellentbedrijfsmodelenresulterendineen

marktconformdividendrendement.

NLFIconcludeerdeinhaaradviesdatdeVolksbankmeertijdnodigheeftomeen

sterkepositiebinnenhetNederlandsebankenlandschapteverwervenenmomenteel

nognietgereedisvooreenexit.Ditinverbandmetonduidelijkheidoverdemate

waarindekapitaalstructuurdienttewordenaangepastaandetoekomstigekapitaal-

eisenvoordebank,terwijltevenseenbeginmoestwordengemaaktmeteen

gewensteverbeteringvandeoperationeleefficiency.NLFIwasvanoordeeldatbij

succesvolleexecutievanhetstrategischeplanvandeVolksbank-genaamdSpot On -

optermijnkanwordenvoldaanaaneenstrategischepositioneringalseenvoudige

retailbankmeteenlaagrisicoprofielen(eenstrevennaar)efficiëntie.Naarhet

oordeelvanNLFIvergtuitvoeringvanSpot Ontweetotdriejaren(gerekendvanaf

medio2016)omtotoptimalelangetermijnwaardecreatietekomen.Indezeperiode

dientiniedergevalspraketezijnvanhetopbouwenvaneengoed track recordinzake

kostenverlagingenenhetbehalenvanvoldoendedividendrendementopbasisvaneen

balansmetveiligeactivaeneensolideliquiditeits-enkapitaalstructuur.

3 DeVolksbankN.V.isvanaf1januari2017denieuwestatutairenaamvanSNSBankN.V.Waarwordtverwezennaaradviezen,Kamerbrievene.d.uitdeperiodevoorafgaandaan2017wordtgerefereerdaanSNSBank.VoorhetoverigewordtindezerapportagedetermVolksbankgehanteerd.


8 van 30

UheeftNLFIinuwbrief‘ToekomstSNSBank’van1juli2016verzochtjaarlijks

verslaguittebrengenoverdevoortgangvanhetdoorvoerenvandeverbeteringen

uithetstrategieplanenoverdegereedheidvandeVolksbankteneindeeenbesluitte

nemenoverhaartoekomstendeTweedeKamerdaaroverteinformeren.Metdeze

briefvoldoetNLFIaanditverzoek.VoortsgeeftNLFImetdezebriefeenbeschrijving

vanhethuidigeperspectiefvanNLFIopdeinvullingvandevierrandvoorwaardendie

dooruwambtsvoorgangerzijngeformuleerd5metbetrekkingtoteenexitvande

Volksbank.DaarmeewordtinvullinggegevenaanhetvereistevandeEuropese

Commissievaneenjaarlijksebeoordelingvanmarktomstandighedentenbehoevevan

eenprivatiseringvandeVolksbank.Ditvereistevloeitvoortuithetherstructurerings-

planinhetkadervandenationalisatievanSNSREAAL.6

NLFIheeftinhetadvies‘ToekomstoptiesSNSBank’geconcludeerddatdeuitvoering

vandestrategievandeVolksbankinlijnismetdedoordeTweedeKameraan-

genomenmotieVanHijum/Nijboerinzakehetborgenvanhetnutskaraktervande

Volksbank.7TevensheeftNLFIaangegevendatmethetuitvoerenvanhetgewenste

verbeterplangeenonomkeerbarestappenwordengezetofoptieswordenuitgesloten

intermenvantoekomstigeeigendomsstructuren.Indezebriefwordtderhalveniet

naderingegaanopdemotieMerkies/Nijboerinzakehetinstaatshandenhoudenvan

de Volksbank.8

5 KamerstukkenII,vergaderjaar2010-2011,28165,nr.1176 EuropeseCommissie,TheNetherlands-RestructuringPlanSNSREAAL2013,C(2013)9592,19februari2013;

beschikbaarvia:http://ec.europa.eu/competition/state_aid/cases/249726/249726_1544400_217_2.pdf7 KamerstukkenII,vergaderjaar2013-2014,32023,nr.458 KamerstukkenII,vergaderjaar2015-2016,34346

10 van 30

2 Stand van zaken strategie de Volksbank en resultaten 2016 en H1 2017

2.1 Inleiding

VorigjaarheeftNLFIaangegevendatdeVolksbankwordtgeconfronteerdmeteen

aantaloperationeleenstructureleuitdagingen.Ditwordtmetnamegevoeddoorde

opwaartsedrukopdekostenvandeVolksbank(medealsgevolgvanhogere

toezichtskostenendeontvlechtinguitdeSNSREAALgroep),dehuidigezeerlage

rentedieleidttotdrukopmargesenvolumes,enonzekerheidoverdekapitaal-

structuurgegevendeonzekereuitkomstenvanonderanderedenieuweregelgeving

alsgevolgvanafrondingvandeBaselIIIagenda,dieindemarktwordenaangeduid

als‘BaselIV’.9Hetadresserenvandezeuitdagingenisessentieelvooreenbestendige

toekomst van de Volksbank. Het strategieprogramma ‘Spot On’ van de Volksbank is

hieroptoegespitst.NLFIheefthetstrategischeplanvandeVolksbankgetoetsten

vastgestelddatbijsuccesvolleexecutievanditplanvoldaanwordtaandeuitgangs-

puntenvaneenlaagrisicoprofielen(eenstrevennaar)efficiëntie.

Inhetafgelopenjaarheeftdebankverderinvullinggegevenaandeuitwerkingvan

destrategie.Indithoofdstukwordendeeersteresultatenhiervanbeschrevenen

wordteenbeschrijvinggegevenvanenkelemaatregelendieindetussentijddoorhet

managementzijngenomen.

2.2 Opvolging strategieprogramma en andere maatregelen

DeVolksbankstreeftnaareenoptimalisatievanhetsamengestelderendement

waarbijdebankdebelangenvandevierstakeholdersgroepenklanten,medewerkers,

deaandeelhouderendemaatschappijalsgeheelinachtneemt.Hetstrategieplan

vandebankiszodanigingerichtdathetprincipevan‘GedeeldeWaarde’ookdaad-

werkelijkwordtverbeterd.

InhetafgelopenjaarheeftdeVolksbankverderinvullinggegevenaanhetstrategie-

programma Spot On.Hetstrategieprogrammaberustopdriepijlers:1)het

versterkenvandeidentiteitvandeVolksbank,2)hetbewerkstelligenvaneenvoud

enefficiencyen3)eeninnovatieprofielals‘slimmetoepasser’vantechnologie.

9 Indezerapportagewordtdeterm‘BaselIV’gehanteerd.

11 van 30

Hetversterkenvandeidentiteitvandebankheeftgestaltegekregendooreen

naamswijzigingvandevennootschapdiebeterpastbijhetgewensteprofielvande

bankalsgeheel.DeverschillendemerkenvandeVolksbank(SNS,ASNBank,

RegioBankenBLGWonen)richtenzichdaarbijopverschillendedoelgroepen.De

profielenvandemerkenwordensterkergedifferentieerd,mettegelijkertijdeen

verhogingvandemaatschappelijkedoelstellingoverdegehelelinie.Daarnaastwordt

viademerkennieuwemaatschappelijkeklantpropositiesontwikkeldredenerend

vanuitklantbehoefte.10

DeVolksbankheeftinhetafgelopenjaarverderinvullinggegevenaanhetonderdeel

‘eenvoudenefficiency’vanhaarstrategieplandoorhetmakenvaneenbottom-up

analysevankostenbesparingsmaatregelen.Daarbijisgebruikgemaaktvaneen

waardeketenanalyseomklantbehoeften,mogelijkhedenvoorspecifiekekosten-

besparingenendemeestefficiëntewijzeomindeklantbehoeftentevoorzienin

kaarttebrengen.Deanalyseheeftgeleidtoteenvalidatievanderesultatenvande

kostenbesparingsmaatregelendiealinhetSpot Onprogrammawarengeplandvoor

dekomendejaren.DeVolksbankheeftreedseenaantalconcreteinitiatieventer

verbeteringenbewakingvandeefficiencyaangekondigd,waaronderinitiatievendie

betrekkinghebbenop‘straight through processing’,digitalisering,ondersteunende

functies,IT-processenendematigingvanhetbeloningsbeleid.Metdehuidige

inzichtenvanhetmanagementoverdeontwikkelingvandebatenzoudendeplannen

kunnenleidentoteenafnamevancirca900voltijdarbeidsplaatsen,ingrotelijnen

gelijkverdeeldovereigeneningehuurdemedewerkersmaarookmetgevolgenvoor

hetaantalseniormanagers.11DeVolksbankgeeftechteraandatditgeenvast,van

bovenopgelegddoelis;debenodigdereductieinarbeidsplaatsenwordtiederjaar

geëvalueerd.

HetstrevennaarmeerefficiencyinhetstrategieplanvandeVolksbankwerdafgelopen

jaarverderondersteunddoorhetbewerkstelligenvaneenjuridischefusietussende

vennootschappenSNSBankN.V.,ASNBankN.V.enRegioBankN.V.per31december

2016,waarbijdenaamvandeoverblijvendevennootschapwerdgewijzigdinde

VolksbankN.V.DezefusiewerdingegevendooreenwijzigingvanhetBurgerlijk

Wetboekinzakedepublicatieverplichtingenvanindividuelejaarrekeningen,die

ongewenstegevolgenzouhebbenvoordeorganisatievandebank.Tevenssluitde

fusieaanbijhetstrevenvanregelgeversentoezichthoudersomdeverhoudingen

binnenfinanciëleinstellingentecentraliserenendaarmeemindercomplextemaken.

DoordefusiezijndeapartebankvergunningenvanASNBankenRegioBankkomen

tevervallen;zijmakengebruikvandebankvergunningvandeVolksbank.Demerken

SNSenBLGWonenvielenvoorheenalonderSNSBankN.V.Per31december2016

vallendeviermerkenBLGWonen,ASNBank,RegioBankenSNSderhalveonderde

gemeenschappelijkebankvergunning. Dejuridischefusieheefttevenstotgevolgdat

10 Voorbeeldenhiervanzijngenoemdin‘Tussentijdsfinancieelverslag2017-Persbericht’vandeVolksbankgedateerd24augustus2017

11 Inheteerstehalfjaarvan2017heeftdeVolksbankbeslotendemanagementstructuurtevereenvoudigen.Alsgevolghiervanzalhetaantalseniormanagementfunctiesindeperiodetot2020van47naarcirca30wordenteruggebracht.Deledenvanhetmanagementteamzijnvandenieuwestructuuropdehoogtegesteld.

12 van 30

alleactivaenpassivavanASNBankenRegioBankper31december2016onderdeel

zijnvandeenkelvoudigejaarrekeningvandeVolksbank.ASNBankenRegioBank

wordenindenieuwesituatieaangestuurdalsbusinessunits,gelijkaanSNSenBLG

Wonen.Metdefusieisderhalvevoorkomendatersprakezalzijnvaneenduurzame

verhogingvandekosteninverbandmetrisicomanagementenexterneverslaggeving

vandeverschillendevennootschappen.

DeVolksbankheeftinhetafgelopenjaarinvullinggegevenaanhetinnovatieprofiel

vanslimmetoepasservantechnologieconformdederdepijlervanSpot On. Het

afgelopenjaarisvoornamelijkgebruiktomdeinterneorganisatierondinnovatiete

verbeterendoorallekennisenexpertisetecentraliseren.Erzijnverderprocessen

gaandevooradoptievanontwikkelingenbinnen‘fintech’,waarmeedemaniervan

omgaanmetklanten,hetprocesvanproductvernieuwingenendedienstverlening

structureelkunnenwordenverbeterd(bijvoorbeeldontwikkelenvanPSD2propositie,

implementatiedataplatformvoorklantenen‘cognitive computing’omhypotheek-

processen verder te verbeteren).

DeVolksbankheefthaarstrategieprogrammavertaaldnaareenaantaldoelstellingen

voordelangetermijn.Indeeersteplaatszijndetargetsvertaaldnaardoelstellingen

inhetkadervanhetGedeeldeWaardeconcept.

• NutvoorklantenwordtdoordebankprimairafgemetenaandeNet Promoter

Score (NPS),waarbijdetargetin2020eenklantgewogenNPSisvan+10.12

Daarnaastisdetoenamevanbetaalrekeningeneenbelangrijkegraadmetervoor

debankmeteentargetin2020van1,5miljoenbetaalrekeningklanten.

• TenaanzienvandezingevingvanmedewerkershanteertdeVolksbankdeemployee

Net Promoter Score,waarbijhetstrevenisomdezeteverbeterennaar+40.13

• AlsbankmeteenmaatschappelijkprofielwildeVolksbankbinnenhetkadervan

GedeeldeWaardeookaandachtschenkenaandebelangenvandemaatschappij

alsgeheel.DeVolksbankheeftzichalsdoelgesteldomoptermijn(2030)een

geheelklimaatneutralebalanstehebben.14Voor2020wordtaangestuurdopeen

45%klimaatneutralebalans.Debankwerktdaarnaastaaneentargetvoorhet

versterkenvanfinanciëleweerbaarheidvanklanten.

• Detargetvoorrendementvoordeaandeelhouder(return on equity) is gesteld op

8%.DezeROE-targetwordtondersteunddooreensamenstelvanfinanciële

targetsophetgebiedvankosten,risico,kapitaalenliquiditeit.Daarondervallen

12 DeNet Promoter Scorewordtgebruiktomeenalgemeneklanttevredenheidtemeten.HierbijwordtperiodiekaanklantendevraaggesteldinwelkematezedeVolksbankalsdienstverleneraan-ofafraden.Desomhiervanbepaaltdescore.Eennegatievescorebetekentdatermeerklantendedienstverlenersterkafradendansterkaanraden.DeNPS-scorewordtopmerkniveaugemeten.DetargetvoordeVolksbankalsgeheelishetgewogengemiddeldevandeNPS-scoresvandeafzonderlijkemerken.

13 DeEmployeesNet Promoter Scorewordtgebruiktomeenalgemenewerknemerstevredenheidtemeten.HierbijwordtperiodiekaanmedewerkersdevraaggesteldinwelkematezijdeVolksbankalswerkgeveraan-ofafraden.Desomhiervanbepaaltdescore.Eenpositievescorebetekentdatermeerwerknemersdewerkgeversterkaanradendansterkafraden.

14 HetprincipevandeklimaatneutralebalansisgebaseerdopeenmethodologiedieisontwikkelddoorASNBank,enwerktalseenweegschaal.AandeenekantstaandeCO2-baten,ofwelinvesteringendieCO2-uitstootvermijden(windmolens,zonneparkenetc.).AandeanderezijdestaandeCO2-lasten,investeringen die CO2-uitstootveroorzaken(hypotheken,staatsobligaties,investeringeninbedrijvenetc.).In2030moetendezeinevenwichtzijn.OmditdoeltebereikeninvesteertdeVolksbankinduurzameenergieprojectenenenergiebesparingenhelptzijhuizenbezittersmethetverduurzamenvanhunwoning.

13 van 30

onder meer targets voor common equity Tier 1 ratio(CET1ratio)van>15%,

leverage ratio van>4,25%eneencost:incomeratiovan50-52%.Dehuidige

ROE-targetisbepaaldmetinachtnemingvanverwachtingenronddetoekomstige

nettowinstenisbepaaldopbasisvanhuidigeregelgeving.15

DetargetszijndoordeVolksbankgeformuleerdendoorNLFIgetoetstopambitie-

niveau.Dezetargetszijndaarnadoorugoedgekeurd.NaarhetoordeelvanNLFIis

hetgeheelaantargetsnogsteedsinlijnmetdestrategischeambitievandeVolksbank

enookvoldoendeambitieusomdejuistestappentezettenindekomendejarenin

termenvanmanagementtrackrecordenwaardegroei.

Inhaaradvies‘ToekomstoptiesSNSBank’heeftNLFIaangegevendatsprakedientte

zijnvaneenmarktconformrendement.DitwordtdoordeEuropeseCommissie

beoordeeldaandehandvandetoetsvandeprivateinvesteerder(market economy

investor principle).Volgensdezetoetsdienteenlidstaatdeondernemingzote

behandelenalseenprivateinvesteerderdeonderneminginvergelijkbareomstandig-

hedenzoubehandelen.Omaantesluitenbijhetuitgangspuntvaneenmarktconform

rendementvoordeStaatkanwordengewerktopbasisvandividendrendement.Op

basisvanhetgemiddeldedividendrendementvanvergelijkbarebankeninNederland

enEuropaenaangepastvoorhetlagerisicoprofielvandeVolksbankisvorigjaareen

(minimum)dividendrendementvan5%perjaaropdekapitaalinvesteringvande

overheidindeVolksbankbijdeverhangingvandebankin2015vanEUR2,7miljard

alseenadequaatniveaubepaald.DaarnaastheeftNLFIaangegevendathetnominale

dividendoptermijn(progressief)dientmeetegroeienmetbijvoorbeelddegroeivan

hetNederlandseBBP.Voorgenomendividenduitkeringenzijnuiteraard,waarnodig,

ondervoorbehoudvanhetvoldoenaangeldendesolvabiliteitseisenenhetverkrijgen

vantoestemmingvanDNB/ECB.Dezeuitgangspuntenzijnverwerktinhetdividend-

beleidvandeVolksbank.Hetuitgangspuntvaneendividendrendementvan

tenminste5%overEUR2,7miljardisdaarbijvertaaldineenbandbreedteten

aanzienvanhetdividenduitkeringspercentage(payoutratio)van40-60%vanhet

gecorrigeerdenettoresultaat.16HetnieuwedividendbeleidvandeVolksbankisin

2017doorNLFIendeVolksholdinggoedgekeurdenvastgesteld.

2.3 Commerciële en financiële resultaten in 2016 en eerste halfjaar 2017

Over2016boektedeVolksbankeennettowinstvanEUR329miljoen,eendaling

van5%tenopzichtevanhetvoorgaandejaar.Gecorrigeerdvoorincidenteleposten

(eendotatieaandereorganisatievoorzieningin2016,eenboekverliesuithoofde

vandeverkoopvanSNSSecuritiesin2015enwaardeveranderingenvaneen

specifiekehypotheekportefeuilleinbeidejaren)steegdenettowinstmet6%naar

15 BijdebepalingvandeROE-targetisderhalvegeenrekeninggehoudenmetde(mogelijke)effectenvanBaselIV,IFRS9endebepalingvanMRELvereisten.

16 Hetnettoresultaat,gecorrigeerdvoorreëlewaardeveranderingenvandevoormaligeDBV-hypotheek-portefeuilleendaaraanverbondenderivatenenpostenzoalsafschrijvingenopgoodwillenwinstenofverliezenopdesinvesteringen,wanneerdezematerieelzijn.

14 van 30

EUR354miljoen.Dezeverbeteringkwamvooralvoortuiteenvrijvalvanvoor-

zieningenvoorleningeneneenstijgingvanbeleggingsinkomsten,hetgeenwerd

beperktdoorlagererente-inkomstenenhogerewettelijkeheffingen. Overhet

eerstehalfjaarvan2017daaldedenettowinst,gecorrigeerdvoorincidentele

posten,met8%totEUR178miljoentenopzichtevanheteerstehalfjaarvan2016.

Dezedalingisvooraltoeteschrijvenaaneenforslagerenettovrijvalvan

voorzieningenvoorleningenenlagererentebaten,deelsgecompenseerddoor

lagereoperationelelasteneneenhogerresultaatopfinanciëleinstrumenten.

DecommerciëleresultatenvandeVolksbanklietenin2016enoverheteerste

halfjaarvan2017overhetalgemeeneenpositievetrendzien.Hetmarktaandeelin

nieuwehypothekennamverdertoe(naar5,7%voorheel2016enverdernaar6,8%

voordeeerstehelftvan2017)ineengroeiendemarkt.Hetmarktaandeelvande

Volksbankindespaarmarktbleefrelatiefstabielop10,7%,terwijlhetmarktaandeel

innieuwebetaalrekeningenlichtdaaldenaar20%eindjuni2017.Gedurende2016

namhetaantalklantentoemet2%totafgerond3,1miljoen,waarvan1,3miljoen

betaalklanten.Toteindjuni2017ishettotaalbetaalklantenverdergegroeidnaar

1,37miljoen.

Figuur 1: Marktaandelen de Volksbank

Deinspanningenvandebankomdeomvangvandehypotheekportefeuilleniet

verdertelatenafnemengingenechterwelgepaardmeteenlagererentemarge.Dit

kwammededoorlagererente-inkomstendoorondermeer(vroegtijdige)rente-

herzieningen,inclusief‘rentemiddeling’vanhypothekentegeneenscherperepricing

endeuitgiftevanTier2obligaties.In2016daaldendenettorente-inkomstenmet

ruim8%naarEUR911miljoen.Dezesterkedalingisinheteerstehalfjaarvan2017

enigszinsgekeerdondermeerdoorverlagingvanderenteopspaartegoedenen

aflossingvanrelatiefdurekapitaalmarktfinancieringmaardeinkomstenstaannog

welonderdruk.Denettorentemargealspercentagevandegemiddeldetotaleactiva

namafvan152basispuntenin2015naar144basispuntenin2016.Inheteerste

halfjaarvan2017kwamderentemargeuitop150basispunten.

15 van 30

Eenbelangrijkefactorindealgeheledalingvanderentemargeoverdeafgelopen

jareniseenherprijzingvanhypotheken.DeVolksbankheefteenrelatiefgrootaantal

hypothekenuitgegevenindeperiode2005-2006dieinmiddelsinaanmerkingzijn

gekomenvoorvernieuwingtegenlagererentetarieven.Daarnaastisereenimpact

vanhypothekenwaarvandelooptijdbinnenafzienbaretijdverstrijktenwaarde

klantvroegtijdigaflost,meteenboetebedragdataldannietviarentemiddeling

wordtbetaald.Bovendienwerddeprijsstellingvanhypothekennogsteedsbeïnvloed

doorconcurrentievanverzekeraarsenpensioenfondseninhetlangesegment.Daar-

tegenoverstaatdatdeproductievannieuwehypothekensterkisgestegenenvoor

heteerstsindsjarengroterwasdandeomvangvandeaflossingenophypotheek-

schulden.Daarmeeisdeomvangvandehypotheekportefeuillegestabiliseerdop

circaEUR45miljard.

Detotaleoperationelekostenzijnin2016met9%gestegentenopzichtevan2015,

totEUR642miljoen.Dezetoenameisvollediggerelateerdaanwettelijkeheffingen

eneendotatieaandereorganisatievoorziening.Dedaarvoorgecorrigeerdelasten

kwamenuitopEUR564miljoen,2%lagerdanin2015.Hettotaalaantalinternefte’s

van3.354ultimo2016bleefnagenoegstabieltenopzichtevanultimo2015,doordat

dehogerebezettingbijhethypotheekbedrijfomdetoegenomenhypotheek-

activiteitenoptevangenwerdgecompenseerddooreendalingvanhetaantalfte’s

vanwegedeverkoopvanSNSSecurities.Indeeerstehelftvan2017zijnde

operationelelastenexclusiefwettelijkeheffingenverderverlaagd(met5%ten

opzichtevanheteerstehalfjaarvan2016).Hettotaalaantalinternefte’swerdin

dezeperiodegereduceerdtot3.288.

Over2016boektedeVolksbankeennettovrijvalvanvoorzieningenvoorleningen,

vanEUR68miljoen(enindeeerstehelftvan2017vanEUR20miljoen).Ditkwam

dooreenforseafnamevanhypothekenwaarvooreenvoorzieningisgetroffen(voor-

zienedefaultleningen)eneenlageinstroomvannieuwedefaultleningen.Bovendien

isbijuitwinningenveelaleenlagerverliesgerealiseerddanwaarvoorwasvoorzien.

Ditvloeitgedeeltelijkvoortuitdeverbeteringvaneconomischeomstandighedenen

dewoningmarkt.Daarnaastwasersprakevaneenverbeterdachterstandenbeheer

binnenhethypotheekbedrijf.

Metdebehaaldeingehoudenwinstenendalingvanderisicogewogenactivawerdde

kapitaalpositievandeVolksbankverderversterkt.DitvertaaldezichineenCET1

ratioeind2016van29,2%(tenopzichtevan25,3%ultimo2015),eneenleverage

ratiovan5,2%(tenopzichtevan4,7%in2015).Inheteerstehalfjaarvan2017zijn

beideratio’snogverderaangesterkt:deCET1ratioeindjuni2017was32,6%ende

leverageratiowas5,5%.

DedoordeVolksbankbehaaldecommerciëleenfinanciëleresultatenalsmedede

sterkekapitaalpositiewareninjuni2017medeaanleidingvoorS&Pomdelange-

termijncreditratingvoordeVolksbankteverhogenvanBBB+naarA-.VolgensS&P

zalderesultaatontwikkelingvandeVolksbankindekomendejarenstabielzijn,met

behoudvandehuidigemargesenlagerisicokosten.Dezeverhogingvanderatingis

eenbelangrijkemijlpaal-enprestatie-voordeVolksbank.

17van 30

3 Beoordeling voortgang strategieprogramma

3.1 Inleiding

Inhetadviesvan2016heeftNLFIaangevendatdeVolksbankwordtgeconfronteerd

meteenaantaloperationeleenstructureleuitdagingen.Ditwordtmetnamegevoed

doordeopwaartsedrukopdekostenvandeVolksbankveroorzaaktdoorhogere

toezichtskostenendeafsplitsingvanhetvoormaligemoederbedrijf,dehuidigezeer

lagerenteenonzekerheidoverdekapitaalstructuurvanwegedeonzekereuitkomsten

vanonderanderenieuwe‘BaselIV’enMREL-regelgeving.Voortsvertaalthet

bedrijfsmodelvandeVolksbankzichineengrotecontractuelelooptijdenmismatch

vanactiva(meteenlangelooptijd)enpassiva(voornamelijkdirectopvraagbaar

spaargeld),watonderandereleidttoteenliquiditeitsrisicoindebedrijfsvoering.Het

adresserenvandezeuitdagingenisessentieelvooreenbestendigetoekomstvande

bank.NLFIheeftdaarbijalsaandachtspuntenbenoemd:

• Hetoptimaliserenvandebelangenvandestakeholders(GedeeldeWaarde);

• Versterkingvandeidentiteitalsmaatschappelijkebank;

• Verlagingvandekostenstructuur;

• Verbeteringvanhetrisicomanagement;

• Verdereaanpassingvanhetproductenpaletenstandaardiseringvan

productieprocessen;

• Eenmogelijkeaanpassingenstroomlijningvandekapitaalstructuurvandebank

aandehandvantoekomstigeregelgeving(BaselIV,IFRS9enMREL),en

• Adoptievaninnovatieals‘slimmetoepasser’.

DedaarvoornoodzakelijketransitieisdoordeVolksbankondermeerverwerktinhet

strategischplanSpot On. Het is de taak van NLFI om de voortgang op bovenstaande

puntentemonitoren.BijdezemonitoringwordendedoordeVolksbank

geformuleerdetargetsalsuitgangspuntgenomen,maarwordtookbeoordeeldin

hoeverredeVolksbankvoldoetaanbovengenoemdekwalitatieveaandachtspunten.

3.2 Voortgang targets ‘versterking van identiteit’ (Gedeelde Waarde)

Tabel1geefteenweergavevandedoordeVolksbankbehaalderesultatenin2016en

heteerstehalfjaarvan2017,invergelijkingmetdeSpot Onprojectiesvoor2016en

delangetermijntargetsvandebank.DetargetszijnonderverdeeldinGedeelde

Waarde targets en andere targets van Spot On(ophetgebiedvankosten,kapitaal

enrendement).Derealisatieswordenhierondertoegelicht.

18 van 30

Tabel 1: Publieke targets de Volksbank

* Gecorrigeerd voor incidentele posten

** Exclusief wettelijke heffingen

*** Exclusief wettelijke heffingen en incidentele posten

R = Realisatie, SO = Projecties Spot On, nb = niet beschikbaar

Data m.b.t. ROE 2015 en klimaatneutrale balans 2016 bevatten aanpassingen t.o.v. eerdere

publicaties van de Volksbank.

Nut voor de klantDeklantgewogenNPSverbeterdevan-12in2015tot-8ultimo2016en-4eindjuni

2017.DegrootsteverbeteringendedenzichvoorbijhetSNS-merk(van-26eind2015

tot-18eind2016en-14eindjuni2017)enBLGWonen(van-42eind2015naar-29

eind2016en-27eindjuni2017).ASNBankenRegioBankbehieldenhunpositieve

NPSgedurendedezeperiode.Eindjuni2017kwamendezeuitoprespectievelijk16en

6.HoeweldeklantgewogenNPSnognegatiefis,verbetertdezegeleidelijknaarde

langetermijntargetvan+10.Hetaantalbetaalklantenneemttoeconformde

projectiesvanSpot On,inderichtingvandelangetermijntargetvan1,5miljoen.

Zingeving voor de medewerkerDeeNPSkwamin2016met30,1lageruitdanhetniveauvaneind2015(34,4),

doordatdegroeppromoters(medewerkersdieeenrapportcijfer9of10gaven)licht

isafgenomenendegroepcriticasters(medewerkersdieeenrapportcijfer6oflager

gaven)istoegenomen.HetmanagementvandeVolksbankgeeftalsmogelijke

verklaringvoordelichteafnamedestructureledalingvanhetaantalarbeidsplaatsen

19 van 30

indefinanciëlesector.Daardoorligthetmindervoordehandomeenbankals

werkgeveraanteraden.OokbijdeVolksbankzalhetaantalarbeidsplaatsende

komendejarenafnemen.HetbewerkstelligenvaneeneNPSscorevan40in2020zal

danookeengroteuitdagingblijven.DeVolksbankwerktinditverbandaandiverse

programma’somdemedewerkerstevredenheidoppeiltehouden.

Rendement voor de aandeelhouderDeROEkwamin2016uitop9,6%,beterdandeSpot Onprojectiesvoor2016.Dit

rendementwerdbehaaldbijeenstijgingvandeniet-gecorrigeerdecost:income ratio

tenopzichtevan2015eneenvrijvalvanvoorzieningenvoorleningen.Dekapitaal-

targetskwamenin2016ruimschootsbovenhettargetniveauuit.Dedalingvande

ROEtenopzichtevan2015(ROEvan10,9%)werdvoornamelijkveroorzaaktdoor

eentoenamevanheteigenvermogen.Indeeerstehelftvan2017kwamdeROEuit

op10%.Deverwachtingvanmanagementvoor2017iseenlagernettoresultaatdan

in2016,metnamevanwegedrukopdenettorentebaten,enkosteninverbandmet

deuitvoeringvandestrategieentransactiemonitoring.Verderwordteenverdere

vrijvalvanvoorzieningenopleningenverwachtindetweedehelftvan2017,zijhet

lagerdanindeeerstehelft.DeROEstaatderhalveookditjaaronderdrukmaar

komtnogwelbovenhettargetniveauuit.BovendienheeftdeVolksbankinhaar

operationelesturingnogvoldoenderuimteomdeROEoppeiltehouden.

Verantwoordelijkheid voor de maatschappijDeVolksbankheeftalsdoeldatdeactivaophaarbalansin2030geheelklimaat-

neutraalzijn.In2016hebbendeinspanningenvandebankgeleidtoteenverdere

verbeteringinditopzicht.Devooruitgangwasmetnamehetgevolgvaneenstijging

indevermedenuitstootvangreenbonds,duurzameenergieenprojectenophet

gebiedvanenergiebesparing.Daarnaastliethetgemiddeldeenergielabelvande

hypotheekportefeuilleeenlichteverbeteringzientenopzichtevan2015.Eindjuni

2017wasdebalans25%klimaatneutraal(2015:20%).Hetvergtechternogveel

inspanningomdetargetvan45%in2020tebehalen.

3.3 Voortgang targets en overige monitoringselementen

Inhetnavolgendewordtdevoortgangvandeoverigeelementenbesprokenwaarvan

NLFIinhaaradvies‘ToekomstoptiesSNSBank’heeftaangegevendatdezeinieder

gevalmoetenwordenbewerkstelligdindedestijdsvastgesteldeperiodevan2tot

3jaar.

KostenverlagingenOmeenmarktconformrendementteblijvenbehalenishetvangrootbelangdatde

Volksbankhaarkosteninlijnhoudtmetde(ondermeerdoordeVolksbankzelf

verwachte)drukopderente-inkomsten.In2016kwamdecost:income ratio van de

Volksbankuitop59,2%,en,gecorrigeerdvooreenmaligeposten,56%.Indeeerste

helftvan2017kwamdecost:incomeratiouitop52,7%,enwasdegecorrigeerde

cost:incomeratio52,5%.Hoewelnietgeheelvergelijkbaarkwamdecost:income

ratiouitbinnendebandbreedtevandecost:income ratio’s van de Nederlandse

20 van 30

grootbanken.17Dezebankenhebbenaangegevenhunkostenverderteverlagen.

DeVolksbankdientderhalvetekomentotstructureellageproductiekostenom

concurrerendtezijnmetdeNederlandsegrootbanken.

Detargetvoordecost:incomeratio(exclusiefwettelijkeheffingen)vandeVolksbank

in2020is50-52%.Vanwegedeonderdrukstaandeinkomstenenhetalternatieve

distributiemodelvandeVolksbankisdecost:incomeratioechternietgeheelgeschikt

alsenigegraadmeteromdedoordeVolksbanktebereikenkostenverlagingenaanaf

te meten. In Spot Onishetuitgangspuntdatdeoperationelekostenexclusief

wettelijkeheffingenin2020structureelmetruimEUR100miljoenzijnverlaagd(van

hetgerealiseerdeniveauEUR575miljoenin2015naarEUR465miljoen)endaarna

opeengelijkniveaublijven.

Figuur 2: Operationele lasten de Volksbank (exclusief wettelijke heffingen)

In2016zijndeeerstemaatregelengetroffenomoptermijnkostenbesparingente

bewerkstelligen.DeVolksbankinvesteertinautomatisering.Debankheeftin2016

tevenseenreorganisatievoorzieningvanEUR32miljoengetroffen(eerderdanvoor-

zienindeSpot Onprojecties).Eenaantalvandezemaatregelenwerktinitieel

kostenverhogendmaarleidtoptermijntotbesparingen.Ondanksdezeinvesteringen

zijndekostenreedsgedaaldinlijnmetdeSpot Onprojecties.Voordekomende

jarendienendegenomenennogtenemenmaatregelenteleidentoteenverdere

realisatie van de kostenverlagingen. Op dit moment kan NLFI nog geen oordeel geven

overdematewaarindekosteninabsolutetermeneninrelatietotdegemiddelde

activaindekomendejarenblijvendzullenwordenverlaagdinlijnmetdeSpot On

projecties.

17 In2016wasdecost:incomeratiovoorABNAMRORetail:56%,voorINGBankRetailNederland:54%,envoorRabobank:61%.Indeeerstehelftvan2017wasdecost:incomeratiovoorABNAMRORetail:54%,voorINGBankRetailNederland:48%(tweedekwartaal)envoorRabobank:63%.

21 van 30

Verbetering van risicomanagementDevoorzieningenvoorkredietverliezenvandeVolksbankzijnindeafgelopenjaren

beduidendafgenomen.DitkwamzoweldooreenverbeteringvandeNederlandse

economieendehypotheekmarktinhetbijzonder,alsookdoorinvesteringenvande

Volksbankineenverbeteringvanprocessenomachterstandenophypotheekschulden

tevoorkomenoftebeperken.In2016endeeerstehelftvan2017waserzelfssprake

vaneennettovrijvalvanvoorzieningen.Deafschrijvingenophypotheekkredietenals

percentagevandetotalehypotheekportefeuillebedroegenin2016-0,14%,hetgeen

ruimbenedendeSpot Onprojectiesis.Voordekomendejarenwordteen

genormaliseerdniveauvanvoorzieningenverwacht.DaartoedientdeVolksbank

blijvendteinvestereninkredietbeheerenverbeteringvanhetrisicomanagement.Een

trackrecordopditgebieddientnogtewordenbewerkstelligd.

Voorhetbewerkstelligenvaneenvoudenefficiencyishettevensnoodzakelijkdat

hetrisicomanagementvandeVolksbankophetgebiedvanniet-financiëlerisico’s

verderwordtverbeterd.Vooraltenaanzienvandebeheersingvanrisico’szoals

model-encompliancerisico’szijnverbeteringennoodzakelijk.Debankheefteen

aantalstrategischeprogramma’s,zoalshet Integrated Control Framework,Waarde-

stroommanagementenDatamanagement(gezamenlijkgenaamd‘HuisopOrde’)

opgezet.Dezeprogramma’szijneropgerichtomtekomentoteenvoudigeen

efficiënteprocessen,alsmedeeenverbeteringvaninternerapportagesenachter-

liggende data.

In2016heeftDNBeenthemaonderzoekuitgevoerdbijdeVolksbankgerichtopde

maatregelendiedebankheeftgetroffentervoorkomingvanwitwassenen

terrorismefinanciering.OpbasisvanditonderzoekheeftDNBgeconcludeerddat

aanvullendemaatregelenophetgebiedvantransactiemonitoringenhetmeldenvan

ongebruikelijketransactiesvereistzijnenheeftditgeformuleerdineenaanwijzing

enhetopleggenvaneenboete.18MedenaaraanleidingvanhetonderzoekvanDNB

isdeVolksbankreedsin2016initiatievengestartomprocessenenmaatregelendie

eropziendatklantenentransactiesvoortdurendwordengemonitord,aante

scherpen.Dedoelstellingvandezeaanvullendemaatregelenisomdeeffectiviteit

vanproceduresensystementeverhogenzodatdeintegriteitsrisico’sopditgebied

voordeVolksbankbijvoortduringadequaatwordengemitigeerd.

NLFIisvanoordeeldatdedoordeVolksbankgenomenmaatregelenoptermijn

zullenleidentotverbeteringeninhetalgehelerisicoprofielvandebank.Hoeweler

reedsdiversemaatregelenophetgebiedvanniet-financiëlerisico’szijndoorgevoerd

ishetmomenteelechternogtevroegvoorNLFIomtekunnensprekenovereen

duurzameverbeteringvanhetmanagementvandergelijkerisico’s.

Standaardisatie van het hypotheekboekVorigjaarheeftNLFIaangegevendatstandaardisatievanhethypotheekboekkan

leidentotoperationeleefficiencywinstenenhetvergemakkelijkenvanhetsecuritiseren

vanhypotheken.Standaardisatievanhethypotheekboeksluitaanbijhetgewenste

18 Zieverder‘Tussentijdsfinancieelverslag2017-Persbericht’vandeVolksbankgedateerd24augustus2017

22 van 30

laagrisicoprofielvoordeVolksbank.Uheefttevensinuwbeantwoordingaande

TweedeKamerinzakeuwbrief‘ToekomstSNSBank’benadruktdatsprakedienttezijn

vanstandaardisatievandatavoorzieningtenaanzienvanhypotheken.19

Standaardisatievanproductieprocessenlaatvoldoenderuimtevoorhetdoorde

Volksbankleverenvanmaatwerkindehypotheekmarkt,mitsditgeschiedtopbasis

vaneenbehoedzaamkredietbeheer.Eendergelijkestandaardisatieheefttevensals

doelstellingeengroterdeelvandehypotheekportefeuillebeschikbaartelatenzijnals

activadieteallentijdegesecuritiseerdkunnenwordeneneventueel-meteen

beperktediscount-ingezetkunnenwordenalsonderpandvoorbijvoorbeeldECB-

financiering.DeVolksbankheefteenlagerisicobereidheidwatbetreftliquiditeitsrisico.

DesterkeliquiditeitspositievandeVolksbankvoldeedindeafgelopenperiodeaanalle

interneenexternedoelstellingen.DeVolksbankstuurtinmiddelsookopdeadditionele

liquiditeitonderstresszoalsdezeondermeerbijdeECBteverkrijgenisdoormiddel

vanonderpand.OokopdatpuntheeftdeVolksbankeencomfortabelepositieen

voldoetzijaanhaarinternedoelstellingen.Dezepositiekandoordeverdere

verbeteringvandedatavoorzieningnoggeoptimaliseerdworden.

Aanpassing van de kapitaalstructuurDeVolksbankstreeftnaareenCET1ratiovantenminste15%.MeteenCET1ratio

(transitioneel)van29,2%eind2016en32,6%eindjuni2017isruimschootsvoldaan

aandenorm.Ultimojuni2017wastevensdeleverage ratiomet5,5%ruimschoots

bovendetargetvan4,25%.Dekapitaalstructuurvandebankdientoptermijnechter

nogtewordenaangepastaannieuweregelgevingophetgebiedvanondermeer

toekomstigerisicogewichtenvoorhypotheekuitzettingen(‘BaselIV’),IFRS9ende

invullingvandedefiniëringvanMREL-verplichtingen.Aangeziendezenieuweregel-

gevinggedeeltelijknognietduidelijkiskandebankmomenteelnoggeenbegin

makenmethetaanpassenvandekapitaalstructuur.

DividendrendementNLFI is van oordeel dat de in Spot On opgenomen maatregelen in de periode tot

privatiseringtotuitdrukkingdienentekomeninhetrendementvoordeStaat.NLFI

heeftalsnormgehanteerdeendividendrendementvan5%perjaaropdekapitaal-

investeringvandeoverheidindeVolksbankvanEUR2,7miljard.Daarmeezouhet

jaarlijksedividendrendementopdeinvesteringindeVolksbankindekomendejaren

tenminsteEUR135miljoenperjaarbedragen.Inhoofdstuk2isreedsvermelddat

deVolksbankdituitgangspuntheeftverwerktinhaardividendbeleid.Over2016

heeftdeVolksbankeendividendvanEUR135miljoenuitgekeerd,gelijkaan41%van

deaangepastenettowinst.VoordekomendejarenverwachtNLFIeendividenddat

geleidelijkmeegroeitmetdetoenamevanhetBBPinNederland,eenenandervoor

zoverdekapitaalpositiedittoelaat.Naarverwachtingvaltditookindekomende

jarenbinnendedoordeVolksbankgesteldebandbreedtevaneenuitkerings-

percentagevan40-60%vandeaangepastenettowinst.


24 van 30

4 Randvoorwaarden exit

4.1 Inleiding

VorigjaarheeftNLFIaangegevendatzijsindsdeafsplitsingvanSNSREAAL

zorgvuldigheeftbekekenofeenverkoopvandeVolksbankoverwogenzoukunnen

worden,rekeninghoudendmetderandvoorwaardenvooreenexitzoalsdooruw

ambtsvoorgangerisaangegeven:20

i. Debetrokkenvennootschapisklaarvoorprivatisering;

ii. Definanciëlesectorisstabiel;en

iii. Er is voldoende interesse in de markt voor de beoogde transactie.

Inaanvullingopdezerandvoorwaardenishetstreveneropgerichtomzoveelals

mogelijkdetotaleinvesteringindeteprivatiserenvennootschap,vermeerderdmet

dekapitaalkostenvandeStaat,terugteverdienen.

InhetkadervandezevoortgangsrapportageenhetvereistevandeEuropese

Commissievaneenjaarlijksebeoordelingvanmarktomstandighedentenbehoeve

vaneenprivatiseringvandeVolksbankheeftNLFInogmaalsdematevanexit-

gereedheidvandebankgetoetstaandezerandvoorwaarden.Hethuidigeperspectief

vanNLFIopdeinvullingvandezerandvoorwaardenmetbetrekkingtotdeVolksbank

wordthierondertoegelicht.

4.2 Is de Volksbank gereed voor verkoop?

Inhaaradvies‘ToekomstoptiesSNSBank’heeftNLFIvorigjaaraangegevendatde

Volksbanknognietgereedisvoorverkoop.Dezeconclusiewasgebaseerdophet

oordeelvanNLFIdatdebankwordtgeconfronteerdmeteenaantaloperationeleen

structureleuitdagingen.NLFIachttehetnoodzakelijkdatdeVolksbankindekomende

tijdhaarstrategieimplementeertenscherperdefinieertalseeneenvoudigeretail-

bank;eenbankmetscherpeprijzen,lageproductiekosteneneenlaagrisicoprofiel.

Erwordtnoggewerktaanaanpassingenaandekosten-enkapitaalstructuuren

verbeteringvanhetrisicomanagement,hetgeennoodzakelijkisomdebankgereed

temakenvoorexit.

DeVolksbankheefthetafgelopenjaarbenutomdeeerstemaatregelentenemendie

uitvoeringmoetengevenaandeimplementatievandestrategie.Erzijnondermeer

investeringengedaaninverbeteringenvandeoperationeleeffectiviteit,waarmee


25 van 30

kostenbesparingengerealiseerdzullenworden.Hetisessentieelvoordelange

termijnbestendigheidvandebankdathetkostenniveauverderinlijnwordtgebracht

metdedalendeinkomsten.AangeziendeVolksbanktotvoorkortnogonderdeelwas

vanSNSREAALdienthetmanagementvandebankopditvlaknogeentrackrecord

optebouwen.

Vanwegedenogonzekereuitkomstenvantoekomstigeregelgevinginzakeeen

verdereaanscherpingvankapitaalvereistenvoorbankeniseenoptimalekapitaal-

structuurvoordeVolksbanknogniettebepalen.VoorstellenvanhetBasel

Committee on Banking Supervisioninzakedeharmonisatievanrisicogewogenactiva,

hetbenodigdeminimumaantehoudenkapitaaltenopzichtevanstandaardmodellen

(output floor),alsmedeeennaderedefiniëringvaneisenomtrentverlies-

absorberendeverplichtingen(‘MREL’),zijnnognietdefinitief.Eendefinitiefbesluit

vanhetBasel Committeeoverdestandaardbenaderingvanderisicogewogenactiva

voorkredietrisico’s,datoorspronkelijkgeplandstondvoorjanuari2017,isuitgesteld.

Deonderhandelingenzijnnoggaande,maarhetisonduidelijkwanneerhierovereen

definitiefbesluitzalwordengenomen.Pasnadateendefinitiefbesluitisgenomenen

deuitwerkingdaarvanbekendis,21kandeVolksbankhaarkapitaalmanagement

aanpassenaandeaangescherptekapitaaleisen.Inhetkapitaalmanagementvande

bankwordtreedsrekeninggehoudenmetdeinvoeringvandeaccountingstandaard

IFRS9,dieleidttoteenwijzigingindewaarderingvanbepaaldefinanciëleactivaen

debepalingvanvoorzieningenvoorkredietverliezen.Heteigenvermogenvande

bankzalwaarschijnlijknegatiefwordenbeïnvloeddoorinvoeringvanIFRS9.22

Eenverbeteringvanhetmanagementvanniet-financiëlerisico’sisnognodigomte

komentothetgewenstelagerisicoprofielvandebank.Zoalsinhetvorigehoofdstuk

isaangegevenzijnvooraltenaanzienvandebeheersingvanmodel-encompliance-

risico’sverbeteringennoodzakelijk.Debankheefteenaantalstrategische

programma’s,zoalshetIntegrated Control Framework,Waardestroommanagement

enDatamanagement(gezamenlijkgenaamd‘HuisopOrde’)opgezet.Deze

programma’szijneropgerichtomtekomentoteenvoudigeenefficiënteprocessen,

alsmedeeenverbeteringvaninternerapportagesenachterliggendedata. Voorts

heeftdeVolksbankhaarbeleidtenaanzienvanklantintegriteitennalevingvande

sanctieregelgevingkritischbeoordeeldenaangescherpt.Hetgattussenderisico-

bereidheidenhethuidigerisicoprofielvandebankdientdaarmeeoptermijngedicht

tewordendoormiddelvaneenverdereversterkingvanhetrisicobeheer.

21 RegelgevingvanuithetBaselCommitteekanwordenbeschouwdalsvoorportaalvanEuropeseregelgeving.WanneereninwelkematedevoorstellenvanhetBaselCommitteewordenovergenomeninregelgevingismomenteelnogonduidelijkenkannogenigetijdduren.

22 Ditvloeitvoortuitdewijzigingvaneen‘1-year Expected Loss’ naar een ‘Life Time Expected Loss’ benaderingvandebepalingvankredietvoorzieningen.DaarnaastheefteenwijzigingvandewaarderingvaneenspecifiekehypotheekportefeuillevandeVolksbank(DBV-portefeuille)eenimpactopheteigenvermogen.DeinvoeringvanIFRS9biedtdeVolksbankdemogelijkheidomdeDBV-portefeuille,diemomenteelwordtgewaardeerdopbasisvaneenreëlewaardeclassificatie,tewaarderenopbasisvangeamortiseerdekostprijs.Daarmeewordtaangeslotenopdeverwerkingswijzevandeoverigehypothekenopdebalans.AangezienmomenteeldereëlewaardevandeDBV-hypothekenhogerisdandegeamortiseerdekostprijs,verwachtdeVolksbankeenafslagresulterendineennegatiefeffectopheteigenvermogenopdetransitiedatum.Hetuiteindelijkeeffectisechterafhankelijkvanderenteontwikkelingenindeloopvan2017.

26van 30

ConclusieDeimplementatievandestrategievergtveelvanhetverandervermogenvande

Volksbank.Deveranderingzalorganisatiebreedmoetenzijn.Deimplementatievan

destrategiekomtbovenopdeactiviteitendiealingangwarengezet,waaronderde

verbeteringvandeinternebeheersingendatamanagement,wateenstapelingvan

activiteitentotgevolgheeft.Succesvolleuitvoeringvandeverbeterprogramma’sdie

zijngerichtophetbeheersenvanniet-financiëlerisico’svormteenbelangrijke

voorwaardevooreensuccesvolleimplementatievanhetstrategischplan.Hetaan-

pakkenvandezegezamenlijkeuitdagingenzalnogenigetijdenveelmanagement

aandachtvergen.Deverscheidendeuitdagingenstaanvooralsnogeenheldereequity

storyindeweg.NLFIisvanoordeeldatdeVolksbanknognietgereedisvooreen

verkoopdoormiddelvaneenbeursgang,terwijlandereverkoopoptiesopditmoment

evenminkunnenwordenbenut.HetisthansdeinschattingvanNLFIdateenintegrale

aanpakvanbusiness-,compliance-enmodelrisico’senverdereimplementatievan

hetstrategieplannogminimaaltweejaarzoukunnenvergenomtotoptimalelange

termijnwaardecreatietekomen,alvorenseenbesluitkanwordengenomenovereen

eventueleprivatisering.DitbetekentdatdevorigjaardoorNLFIingeschatte

benodigdetermijnvantweetotdriejarenhoogstwaarschijnlijkvolledigzalmoeten

wordenbenutdoorhetmanagement.

4.3 Is de financiële sector, in het bijzonder voor hypotheek- en spaarbanken, stabiel?

Demacro-economischeomstandighedenzijnindeafgelopenjaren,ondanksde

aanwezigheidvanpolitiekeonzekerheden,inveeldelenvandewereldverbeterd.

Degroeivertragingineenaantalbelangrijkeopkomendeeconomieën,diebegin2016

nogaanleidinggaftothernieuwdevolatiliteitinfinanciëlemarkten,isinmiddels

weggeëbd.InNederlandisdeeconomischegroeisterkhersteld.In2016kwamde

groeimet2,1%voorheteerstinlangetijduitbovende2%.Bovendieniser

inmiddelssprakevaneenbreedgedragengroeivandeNederlandseeconomie,

waarbijdebinnenlandsevraagsterkisaangetrokken,zowelbijdeconsumptiealsde

investeringen.Departiculiereconsumptiewerdgedrevendooreenverderetoename

vanhetreëelbeschikbaarinkomenvanhuishoudens.DeprojectiesvanhetIMF

wijzenopeenverwachteaanhoudendegroeivandeeconomie.23OokhetCentraal

PlanbureauenDNBgaaninhunprojectiesvoordekomendejarenuitvaneen

voortgaandeeconomischegroei,opbasisvaneengroeivanderelevante

wereldhandelenaantrekkendeparticuliereconsumptieeninvesteringen.24

Hetherstelvandewoningmarktiseenbelangrijkefactorgeweestindegroeivande

Nederlandseeconomieindeafgelopenjaren.Dehuizenprijzenzijnsinds2013

gestegen,vooralindegrotesteden.DetotaleNederlandsehypotheekomzetisin

23 HetIMFvoorzietinhaarWorldEconomicOutlookvanapril2017eengroeivandeNederlandseeconomievan2,1%in2017en1,8%in2018.

24 HetCBPvoorzietinhaarJuniraming2017eeneconomischegroeivan2,4%in2017en2%in2018.DNBvoorzietinhaarEconomischeVooruitzichtenvanjuni2017eeneconomischegroeivan2,5%in2017en2,1%in2018.

27van 30

dezeperiodeeveneensgestaagtoegenomen.In2016kwamdetotalehypotheek-

omzetuitopEUR81miljard,eenstijgingvan25%tenopzichtevan2015.Zowelhet

aantalverkochtehypothekenalsdegemiddeldehypotheeksomnamenflinktoe.DNB

geeftaandatervooralsnoggeensprakelijkttezijnvaneenkredietgedreven

zeepbel.25Dehypothecairekredietgroeiisgematigdenerwordtrelatiefveeleigen

geldingebracht.Desterkeprijsstijgingenindegrotestedenlijkendusvooraleen

beprijzingvanschaarste.DNBverwachtdatdeprijsstijgingenzullenaanhouden,

maarwelzwakkerzullenzijndanindeafgelopenjaren,medeonderinvloedvan

voorzichtigstijgenderentestanden.26

Figuur 3: Hypotheekomzet en aantal verkochte hypotheken in Nederland. Bron: IG&H,

Hypotheekupdate Q4 2014, Q4 2015 en Q4 2016

Devoorzichtigestijgingvanrentestandenindehypotheekmarktvondinde

afgelopenmaandenplaatsindecontextvaneenalgemenebeperktestijgingvan

rentestandenindekapitaalmarkt.Tegelijkertijdzijnderentetarievenindegeld-

marktennognegatiefalsgevolgvanhetexpansievemonetairebeleidvandeECB.

HetbasisrentetariefvandeECBligtsinds2015op0%enhetrentetariefvoorde

depositofaciliteitvandeECBligtsindsmaart2016opeenniveauvan-0,4%.In

december2016heeftdeECBbeslotenhetprogrammavoordeaankoopvanactivain

hetkadervanhet quantitative easingbeleidteverlengen,waarbijhetbedragaan

maandelijkseaankopentussenmaartendecember2017welisverlaagd.Ondanksde

recentelichtestijgingvanderentetarieveninhetlangesegment,isdeyield curve,

mededoordemaatregelenvandeECB,relatiefvlak.

Dezelage-renteomgevingheefteennegatieveimpactopderentemargevanbanken.

DiteffectwordtvooraldoorNederlandsebankengevoeldvanwegehunafhankelijkheid

vanhetrentebedrijf(hetaantrekkenenuitzettenvanmiddelen)alsgevolgvandein

25 DNB,OverzichtFinanciëleStabiliteit,voorjaar201726 DNB,Jaarverslag2016,29maart2017,p.19

28 van 30

Nederlandrelatiefforseverstrekkingvanhypothekenaanparticulieren,gefinancierd

doorspaargeldenaantrekkingenindekapitaalmarkt.DNBmerktopdatderuimte

voormaatregelenvanbanken,waaronderverschuivingennaarkredietverleningwaar

hogeremargesbehaaldkunnenwordenenhetverderverlagenvanrentetarieveninde

spaarmarkt,inmiddelssterkisafgenomen.27Tegelijkertijdzalderentemargevan

Nederlandsebankenonderdrukkankomendoordevervangingvanoudehypotheek-

portefeuillesmetrelatiefhogemargesdoornieuwehypothekenmetlageremarges.28

Dezeeffectensamenkunnendewinstontwikkelingvanbankendekomendejaren

onderdrukzetten.

Ondanksdezemarktontwikkelingenzijndefinancieringsmogelijkhedenvoorbanken

sterkverbeterd,hetgeenmedetedankenisaandeversterkingvandekapitaal-

positiesvanbanken.Methetopzettenvaninstellingenombankeninproblemen

ordentelijkteherstructurerenen/ofteherkapitaliserenishetrisicovanhetoverslaan

vandergelijkeproblemennaaranderelandenafgenomen.Tegendeachtergrondvan

eenafnamevandevolatiliteitinkapitaalmarktenheefteenaantalEuropese

overhedenhunbelangeninbankenenverzekeraarswetenaftebouwen(meest

recentLloydsBankingGroupenASR)ofzijnnoginhetprocesvanafbouw(zoalsbij

ABNAMROenRBS).Daarnaastwordendooroverhedenstappengezetomhun

belangenoptermijngeheelaftebouwen(zoalsBelfius).

ConclusieDemacro-economischeomstandighedeninNederlandzijnindeafgelopenjaren

verderverbeterdterwijldevolatiliteitopfinanciëlemarktenisafgenomen.De

financiëlesectoralsgeheelisstabiel.Demarktomstandighedenzijnzodanigdateen

beursgangofeenverkoopvaneenmiddelgrotebankmogelijkis.

Delage-renteomgevingzetechternogweleenneerwaartsedrukopmargesvanmet

namespaar-enhypotheekbanken,waarmeedewinstontwikkelingvandergelijke

bankendekomendejarenonderdrukblijft.Daarnaastvormenonzekerhedenomtrent

toekomstigekapitaalvereistenvoorhypothekeneenbelemmeringvoordebepaling

vaneenoptimalekapitaalstructuurvanretailbanken.Delagerente-omgevingen

onzekerhedenomtrenttoekomstigekapitaalvereistenzijnopditmomentdanook

nietbevorderendvooreenvoortvarendeterugkeervandeVolksbanknaardeprivate

sector,tegenvoordeStaatacceptabelevoorwaarden.

4.4 Is er voldoende interesse in de markt voor een verkoop van de Volksbank?

NLFIheefttotdusvernietproactiefpartijenbenaderdomeeneventueleinteressein

eenovernamevandeVolksbanktevernemen.NLFIisinhetafgelopenjaarevenmin

benaderddoorgeïnteresseerdepartijen(nochvanbinnennochvanbuiten

27 DNBulletin:‘Ruimtebankenomdrukvanaanhoudendlagerenteoptevangenwordtkleiner’,15mei2017, beschikbaarvia:https://www.dnb.nl/nieuws/nieuwsoverzicht-en-archief/dnbulletin-2017/dnb359057.jsp

28 DiteffectgeldtoverigensmindersterkvoordeVolksbank.

29 van 30

Nederland)vooreenmogelijkeaankoopvandeVolksbank.Gegevendeonzeker-

hedenbetreffenderegelgeving(metnameBaselIV)endeuitdagingenvoorde

Volksbankophetgebiedvankostenverlagingenenverbeteringvanhetmanagement

vanniet-financiëlerisico’sisermomenteelzeergeringetotgeenbelangstellingvan

potentiëlekopersindeVolksbanktegenvoordeStaatacceptabelevoorwaarden.Het

ontbrekenvanvoldoendeinteressevaninvesteerdersisvantoepassingopzoweleen

onderhandseverkoopvandebankals,metnamewatbetrefteenacceptabeleprijs,

eenbeursgangscenario.

ConclusieMedegegevenderedenendietengrondslagliggenaanhetoordeelvanNLFIdatde

Volksbanknognietgereedisvooreenexit,concludeertNLFIdatermomenteelniet

voldoendeinteresseindemarktisvooreenverkooptegenvoordeStaatacceptabele

voorwaarden.NLFIverwachtdatinteresseindeVolksbanktegenvoordeStaat

acceptabelevoorwaardenmogelijkzalvolgenindiendebankhaarrisicobeheersings-

processenverderheeftverbeterdeneentrackrecordheeftwetenoptebouwenbij

hetimplementerenvandestrategie.NLFIisderhalvevanoordeeldathetmomenteel

nietopportuunisomproactiefeenprocesinterichtenomdebelangstellinginde

markttepeilenvooreenaankoopen/ofeenbeursgangvandeVolksbank.

4.5 Worden de kapitaaluitgaven terugverdiend?

AanSNSREAALwordtmetinbegripvandeVolksbankEUR4,458miljardaankapitaal-

uitgavenvandeStaattoegerekend.AandeVolksbankwordtEUR2,7miljardaan

kapitaaluitgavenvandeStaattoegerekend.Ditconformdegehanteerdeprijsbijde

verkoopvandeVolksbankdoorSNSREAALaandeStaat,dieopbasisvaneen

onafhankelijkewaarderingvanMacquarieCapitaltotstandisgekomen.Ditisweer-

gegevenintabel2.Indebedragenzijndekapitaalkosten(ondermeerrentelasten)

vandeStaatnietmeegenomen.

30 van 30

Tabel 2: Overzicht kapitaalmutaties en ontvangen dividenden

ConclusieHetisopditmomentnognietzekerofdekapitaaluitgaventenbehoevevande

Volksbankgeheelkunnenwordenterugverdiendmeteenverkoopvandebank.De

uitwerkingvandegewensteverbeteringsprocessendoordebankindekomendetijd

kaneenpositieveimpacthebbenophetrendementendewaardevandebank.

voortgangsrapportage strategie de volksbank - nlfi.nl · de implementatie van de strategie komt...

Documents