vrf;qkhvrf;cgu a½g;aumufygjpepf - salween institute

50
vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; El;p,f(ef)rGef; | 2020 ckESpf atmufwkdbmv rJrsm;ol tEkdif&pepf tcsKd;us ukd,fpm;vS,fpepf

Upload: others

Post on 01-Oct-2021

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepftcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí

2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif;

El;p,f(ef)rGef; | 2020 ckESpf atmufwkdbmv

W W W . S A L W E E N I N S T I T U T E . O R G

rJrsm;ol tEkdif&pepf

tcsKd;us ukd,fpm;vS,fpepf

သလြငျပညသ႔ေရးရာ မဝါဒေလလာေရးအဖြ႔ (Salween Institute) သည သေတသနသးသပခကမား ျပစေရးသားထတေဝျခငးႏငႏငငတဝမးလးရ လမႈအသငးအဝငးမား၏ ေခါငးေဆာငမားက မဝါဒပငးဆငရာမားႏငပတသကသည စြမးရညျမႇငတငေပးျခငး တ႔ျဖင ျပညသ႔ေရးရာမဝါဒမား ေရးဆြခမတျခငးျဖစစဥမားက ပပးကညရန ရညရြယခကျဖင ဖြ႔စညးထားသည အဖြ႔အစညးျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ တငးသျပညသားမားအားလးအတြက ပမေကာငးမြန သည အနာဂတတစရပ ပေဖာရာတြင အကအညေပးရန ေမာမနးထားပါသည။ သေတသနျပျခငး၊ သငတနးေပးျခငးမားႏင နညးပညာ အေထာကအကမား ပပးေပးျခငးတ႔မတဆင ၿငမးခမးေရးတည ေဆာကေရး၊ မဝါဒမား ေရးဆြခမတေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးတ႔ အတြက လမႈအသငးအဝငးေခါငးေဆာငမားအား စြမးရညျမႇငတင ေပးျခငးႏင မဝါဒေရးဆြခမတသမားအား စညးရးလႈ႔ေဆာျခငးမားက လပေဆာငေနပါသည။

ခယခကမားၿငမးခမး၍ သာယာဝေျပာေသာ ျပညေထာငစျမနမာႏငင တညေဆာကႏငရန တငးရငးသားလမးမား အားလးအတြက တနးတေရး ႏင ကယပငျပဌာနးခြငရရေရးသည အေျခခအကဆးျဖစသည။

ခငမာသည နညးပညာပငးဆငရာ အေျခခသညလညး ျမနမာႏငင၏ စလငကြျပားမႈမား မားျပားလသည လမႈအသငးအဝငးမားအၾကား လမႈေရးအရ ေပါငးစညးညညြတမႈမားအတြက လြနစြာအေရးႀကးပါသည။

Page 2: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute
Page 3: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepftcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí

2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif;

El;p,f(ef)rGef;2020 ckESpf atmufwkdbmv

Page 4: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

aus;Zl;wifvTmပထမဦးးစာာ� ဤစာ�တမးးက� ရေး�းသား�းပြပစာ�ခာငးရေးပးခသားညး သားလာငးပြပညးသား�ရေး�း�� မဝါါဒ ရေးလလ�ရေး�းအဖာ�က� အထးရေးကးးဇးးတငး�ရေး�က�ငးး ရေးပြပ�လ�ပါသားညး။ ထ��အတ ဤစာ�တမးးက� စာတငးရေး�းသား�းန�ငး�နး ပပ�းခသားညး သားလာငးပြပညးသား�ရေး�း�� မဝါါဒရေးလလ�ရေး�းအဖာ�မ ဒ�တယညနး�က�းရေး�းမ�းပြဖစားသား ယငးးရေးလ�ဝါးနာနးဝါ�က�လညးး အထးရေးကးးဇးးတငးပါသားညး။ ဒ�တယအရေးနပြဖငး ဖနးတးး��အဖာ�မ ပရ�ဂ�မးမ�မး�း (programmers) ၊ အခးကးအလကးဆ�ငး�� ကမးးကးငးသားမး�း (Data Scientists) က�လညးး ၎ငးးတ��၏ နညးးပည�အကအညးမး�း၊ အခးကးအလကးမး�းက� ခာပြခမးးစာတးပြဖ�သား�းသားပး�နး စာ�စာညးးထ�းရေးသား� အခးကးအလကးမး�းနငး နညးးလမးးက�ယ�မး�း ပပ�းကညးပြခငးးအပါအဝါငး အနးးကပး အကြကပြပပြခငးးမး�းအတာကး ရေးကးးဇးးဥပက��တငး�ပါသားညး။ အလ�းတပငး ကနး�ပး၏ သား�ရေးတသားနဆ�ငး�� အကြကပြပသားတစားဦးးပြဖစားသားညး Radka က�လညးး သားမ၏ ပည��ပးပ�ငးးဆ�ငး�� လမးးညနးမမး�း၊ ပပ�းမမး�းအတာကး အထးရေးကးးဇးးတငး�ပါသားညး။ ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး ကနး�ပး၏ ဆနးးစာစားမမး�းတာငး အဖ�းထ�ကးတနးရေးသား� အကြကဉာ�ဏးမး�း၊ အကြကပြပခးကးမး�းရေးပးခ�ကသား တစားဦးးခးငးးစားက�လညးး ရေးကးးဇးးတငးပါသားညး။ ဤစာ�တမးးသားညး က�ယးစာ�းပြပမအရေးပတာငး မတညးရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�း၏ သားကးရေး��ကးပ�မး�းက� ရေး�းးရေးက�ကးပာမး�းက� စာတးဝါငးစာ�း�ကသားတ�ငးးအရေးနပြဖငး ပ�မ�နားလညးသား ရေး��ရေးပါကးန�ငးရေးစာ�နး အရေးထ�ကးအကပြဖစားရေးစာလမးမညးဟ� ယ��ကညးပါသားညး။

Page 5: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

trSmpm၁၉၉၀ ခ�နစား ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး လတးရေးတ�းအတာငးး� ထ�ငးခ�စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၇၉.၇% အန�ငး��ခသားညး ပါတးသားညး မရေးပးခသားညး မဆနဒ�ငး စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ရေးထ�ကးခမ ၅၉.၈% သား� ��ခသားညး။ ၂၀၁၀ ခ�နစား ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�း ထ�ငးခ�စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၇၈.၅% အန�ငး��ခသားညးပါတးသားညး မရေးပးခသားညး မဆနဒ�ငးစာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ရေးထ�ကးခမ ၅၆.၇% သား� ��ခသားညး။ ၂၀၁၅ ခ�နစား ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�း ထ�ငးခ�စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၇၉% အန�ငး��ခသားညးပါတးသားညး မရေးပးခသားညး မဆနဒ�ငးစာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ရေးထ�ကးခမ ၅၇.၂% သား� ��ခသားညး။ ထ�ရေး�းးရေးက�ကးပာမး�း၏ �လဒးအ�းလ�းက� �ကညးပြခငးးအ�းပြဖငး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းမ ��ရေးသား� ရေးထ�ကးခမနငး အန�ငး��ရေးသား� ထ�ငးခ�အရေး�အတာကးတ��အ�က�း ကာ�ဟမမး�းစာာ� �ရေးနသားညးက� �ငးးလငးးစာာ�ရေးတာ�ပြမငးန�ငးပါသားညး။

ထ��အပြပငး ၂၀၁၅ ခ�နစား အရေးထာရေးထာရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခသားညး န�ငးငရေး�းပါတးရေးပါငးး ၉၀ ရေးကး�း အနကး ၂၃ ပါတးသား� လတးရေးတ�းတ�ပး�ပးတာငး ထ�ငးခ�ရေးန�� အန�ငး��ခသားညး။ ပြပညးရေးထ�ငးစာ�အဆငး� လတးရေးတ�း ၂ �ပးလ�းတာငး န�ငးငရေး�းပါတးရေးပါငးး ၁၃ ပါတးသား�� ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခသားညး ပါတးအ�းလ�း၏ ၁၅% သား� လတးရေးတ�းရေးန�� အန�ငး�ခသားညး။ ဤ�လဒးမး�းသားညး က�ယးစာ�းပြပ ဒးမ�ကရေး�စားစာနစား representative democracy ၏ အရေးပြခခစာညးးမးဉးးမး�းနငး လ�းဝါဆန�းကးငးရေးနပါသားညး။ ဤကသား��သား� ဆကးလကးပြဖစားပာ�းရေးနမညး ဆ�ပါက န�ငးငအတာငးး ဒးမ�ကရေး�စားစာနစား �ငးသားနးအ�းရေးက�ငးးရေး�းနငး ဒးမ�ကရေး�စား အရေးလအထမး�း ပ�မ�ထာနးးက�းရေး�းတ��အတာကး ကြးကးးမ�း သားညး အဟန�းအတ�းမး�း ပြဖစားလ�န�ငးပါသားညး။

၁၉၉၀၊ ၂၀၁၀ နငး ၂၀၁၅ ခ�နစားတ��တာငး ကးငးးပခသားညး အရေးထာရေးထာရေး�းးရေးက�ကးပာမး�းအ�းလ�း၏ ��တညးခးကး တခ�မ� တစားမသား� အန�ငး� ပြပးး၊ န�ငးသား အက�နးယသားညးစာနစား first-past-the-post (FPTP) ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား ကးငးသား�းခပြခငးးပြဖစားသားညး။ အထကးတာငး ရေးဖ�းပြပခသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းမ ��သားညး ရေးထ�ကးခမနငး လတးရေးတ�းတာငးး အန�ငး��ရေးသား� ထ�ငးခ�အရေး�အတာကးတ��အ�က�း ကာ�ဟမမး�းစာာ��ပြခငးး သားညး FPTP စာနစား၏ ��ငးးစာာ အ�းနညးးခးကးပြဖစားပါသားညး။ ဤကသား��ရေးသား� �လဒးကာ�ဟမသားညး က�ယးစာ�းပြပဒးမ�ကရေး�စားစာနစား၏ အရေးပြခခ စာညးးမးဉးးက� ခး းရေးဖ�ကးရေးနသားညးအပြပငး ပြမနးမ�န�ငးငကသား��ရေးသား� တ�ငးး�ငးးသား�းလမး းရေးပါငးးစာ�ရေးနထ�ငးသားညး န�ငးငအတာကး စာ�လငးကာပြပ�းလသားညး လမအသား��းငးးအဝါ�ငးးမး�းအ�က�း မရေးကးနပးမမး�းနငး တငးးမ�မမး�း၏ အ�ငးးအပြမစားကြးကးး တစားခ� ပြဖစားလ�န�ငးပါသားညး။

ထ��ရေး�က�ငး FPTP စာနစားက�သား� မကးငးသား�း� အခး းကးက�ယးစာ�းပြပစာနစား proportional representation (PR) က� ကးငးသား�းခမညးဆ�ပါက န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ လတးရေးတ�းတာငးးက�ယးစာ�းပြပမ မညးကသား�� အရေးပြပ�ငးးအလ�န�ငးမညးက� နငးးယဉးသား�းသားပး�ကညး�ပြခငးး ပြဖစားပါ သားညး။ ဤသား�းသားပးခးကးတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားအရေးပြပ�ငးးအလ တစားခ�တညးး၏ သားကးရေး��ကးမက�သား� သား�းသားပးထ�း န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ အန�ငး��န�ငးမ နနးးထ�းအရေးပ သားကးရေး��ကးမ �န�ငးသားညး ပါတးမဝါါဒမး�း၊ စာညးးရ�းရေး�းဗျး�ဟ�မး�း၊ လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�း၏ ထငးရေးပရေးကး�း�က�းမမး�းစာသားညး အပြခ�းအရေး�က�ငးးအ��မး�းက� ထညးသားာငးးသား�းသားပးထ�းပြခငးး မ�ပါ။ စာ�လငးကာပြပ�းလသားညး လမအသား�ငးးအဝါ�ငးးမး�းအတာကး မညးသားညး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက ပ�မ�မတပြပးး ပ�မ�ပြပညးစာ�သားညး က�ယးစာ�းပြပမက� ဖနးတးးရေးပးန�ငးမညးဆ�သားညးက� ရေးဖ�းထ�တးထ�း

Page 6: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

ပါသားညး။ တ��းမတရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းမတဆငး ပ�မ�မတပြပးး ပ�မ�ပြပညးစာ�သားညး က�ယးစာ�းပြပမက� ဖနးတးးန�ငးပြခငးး သားညး ယနမပနးးတ�ငးပြဖစားရေးသား� ပ�မ�အ�းရေးက�ငးးသားညး က�ယးစာ�းပြပဒးမ�ကရေး�စားစာနစားက� ဖနးတးးပြခငးးပငးပြဖစားသားညး။

ဤစာ�တမးးတာငး ရေး�းသား�းရေးဖ�းပြပထ�းသားညးအတ�ငးး PR စာနစားသားညး အ�းရေးက�ငးးသားညး အတ�ကးအခပါတးမး�း ရေးပရေးပါကးလ�ရေးစာ�နး အရေးထ�ကးအကပြပရေးသား�းလညးး FPTP စာနစားမ PR စာနစားသား�� ရေးပြပ�ငးးလကးငးသား�းယ�သားကးသားကးပြဖငး က�ယးစာ�းပြပဒးမ�ကရေး�စားက� အပြပညးအဝါ ဖနးတးးရေးပးန�ငးမညးမဟ�တးရေးပ။ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� ပြပပြပငးရေးပြပ�ငးးလ�နး လ�အပးသားညးအပြပငး မရေးပးသားဦးးရေး� ပြမငးမ�းလ�ရေးစာရေး�း၊ မဆနဒ�ငးမး�း၏ မရေးပးမ အစာဉး အလ�၊ ပါတးမဝါါဒမး�း၊ စာညးးရ�းရေး�းဗျး�ဟ�မး�းနငး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးတ��၏ ထငးရေးပရေးကး�း�က�းမတ��သားညးလညးး ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးအရေးပ သားကးရေး��ကးမ�သားညးအ��မး�းပြဖစားသားညးဟ� ရေးဖ�းပြပထ�းပါသားညး။ ပ�မ�ရေးက�ငးးမာနးတ က�ယးစာ�းပြပမ �မ ပ�မ�ပြပးး စာ�လငးကာပြပ�းတ လတးရေးတ�းပြဖစားမ�ပါ။ ပ�မ�ပြပးး စာ�လငးကာပြပ�းသားညး လတးရေးတ�းပြဖစားမ အ�းလ�းပါဝါငးမ�သားညး အငးစာတးဂး�း�ငးးမး�းနငး စာ�ရေးပါငးးဆ�းပြဖတးခးကး ခးမတးပြခငးမး�း ရေးဖ�းရေးဆ�ငးန�ငးမညး ပြဖစားပါတယး။ ဤအခးကးအ�းလ�းသားညး ပ�မ�အ�းရေးက�ငးးခ�ငးမ�သားညး ဒးမ�ကရေး�စားစာနစား အတာကးသား�မက� တ�ငးး�ငးးသား�းတနးးတရေး�းနငး ပြပနးလညးသားငးပြမတးရေး�းအတာကးပါ အရေးထ�ကးအကပြပန�ငးမညး ရေးပြခလမးးမး�း ပြဖစားပါသားညး။

ဒးမ�ကရေး�စားစာနစား ပ�မ�ခ�ငးမ�အ�းရေးက�ငးးရေး�းနငး ဒးမ�ကရေး�စား အရေးလအထမး�း ပ�မ�ထာနးးက�းရေး�း ကြးက းပမးးမ၏ အရေး�းပါမနငး ထ�အရေး�က�ငးး အ��က� အရေးသားးစာတး ရေးလလ�သား�းသားပး ရေးဆားရေးနားပြခငးးမး�း ပြပလ�ပး�နး လ�အပးခးကးတ��က� အသားအမတးပြပ�ကရေးသား� မတးရေးဆာ သားငယးခးငးးမး�း၊ မတးဖကးအဖာ�အစာညးးမး�းက� သားလာငးပြပညးသား�ရေး�း�� မဝါါဒ ရေးလလ�ရေး�းအဖာ�က ရေးကးးဇးးအထးတငး�ပါသားညး။ အထးသားပြဖငး ဤ စာ�တမးးပြပစာ�ရေး�းသား�းသားညး ပြဖစားစာဉးတစားခ�လ�းတာငး သား�ရေးတသားနနညးးနာပ�ငးးဆ�ငး�� လမးးညနး အ�းရေးပးခသားညး Dr. Radka Antalikova က� အထးအသားအမတးပြပအပးပါသားညး။ အရေး�းအကြးကးးဆ�း အသားအမတး ပြပ�မညးသားမး�းမ� သားလာငးပြပညးသား�ရေး�း�� မဝါါဒ ရေးလလ�ရေး�းအဖာ�၏ အဖာ�သား အဖာ�သား�းမး�းပြဖစားပါသားညး။ သားတ��၏ ကြးက းစာ�းအ�းထ�တးမ၊ စာတး�ညးသားးးခမတ��သားညး ဤစာ�တမးးပြပးးရေးပြမ�ကးရေးအ�ငးပြမငးရေး�းအတာကး တနးဖ�းပြဖတး မ�န�ငးသားညး ကြးက းပမးးရေးဆ�ငး�းကးမမး�းပြဖစားပါသားညး။

သလငပြ�ညသ�ရေး�း�ာမဝါါဒ ရေးလလာရေး�းအဖ��

Page 7: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

rmwdum1/ ed'gef; 1

2/ a&G;aumufyGJpepfrsm;udk avhvmjcif; 3၂.၁။ မမး�းသားအန�ငး�စာနစား ၃

၂.၂။ အခး းကး က�ယးစာ�းပြပစာနစား ၆

3/ jrefrmEkdifiH&Sd a&G;aumufyGJpepf 94/ enf;pepf 13

5/ 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ &v'frsm;udk cGJjcrf;pdwfjzmokH;oyfjcif;

17

၅.၁။ ပြပညးသား�လတးရေးတ�း ၁၇

၅.၂။ �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�း ၂၀

၅.၃။ ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးး လတးရေးတ�း ၂၃

6/ tcsKd;usudk,fpm;jyKpepfatmufwGif 2015 a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk tajctaeuGJvGJrI tvkduf cGJjcrf;pdwfjzmokH;oyfjcif;

27

၆.၁။ ပြပညးသား�လတးရေးတ�း ၂၇

၆.၂။ �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�း ၂၉

၆.၃။ ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးး လတးရေးတ�း ၃၁

7/ aqG;aEG;csufESifh e*kH;csuf 30

Page 8: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

rJrsm;ol tEkdif&pepf

tcsKd;us ukd,fpm;vS,fpepf

Page 9: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

rJrsm;ol tEkdif&pepf

tcsKd;us ukd,fpm;vS,fpepf

1/ ed'gef; ကမာ�တစားဝါနးးတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားအမး းမး း�ရေးသား�းလညးး အမး�းစာ�မ� အ�ပးစာ�နစားစာ�အတာငးးတာငး အကးးဝါငး�ကသားညး။ ၎ငးးအ�ပးစာ�နစားခ�မ� မမး�းသားအန�ငး�စာနစား (majoritarian system) နငး အခး းကးက�ယးစာ�းပြပမစာနစား (PR) တ��ပြဖစား�ကသားညး။ ၎ငးးစာနစားမး�းအ�က�း မညးသားညးစာနစားက� အသား�းပြပမညးဟ� ရေး�းးခးယးမပြပပြခငးးသားညး မညးသားညး ဒးမ�ကရေး�စားန�ငးငအတာကးမဆ� အရေး�းအကြးကးးဆ�း န�ငးင ရေး�းဆ�ငး�� ဆ�းပြဖတးခးကးတစားခ�ပငးပြဖစားသားညး။ အရေး�က�ငးးမ� န�ငးငတ�ငးးတာငး လကး�လဦးးရေး�အရေးပြခအရေးနက� ထငးဟပးသားညး က�ယးစာ�းပြပမက� ပြဖစားရေးစာ�နး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းသားညး အရေး�းပါရေးသား�ရေး�က�ငးပြဖစားသားညး။ အထးသားပြဖငး ဒးမ�ကရေး�စားသား�� ကးရေးပြပ�ငးးရေးနသားညး န�ငးငမး�းသားညး ဒးမ�ကရေး�စားအ�းရေးက�ငးး ရေးစာ�နးအတာကး မတကာပြပ�းရေးသား� ယ��ကညးမမး�း�ရေးန�ကသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ ပးရေးပါငးးပါဝါငးမက� ပြမငးတငးပြခငးးပြဖငး မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမဆ�ငး�� အရေး�က�ငးးအ��က� ထညးသားာငးးစာဉးးစာ�း�နး လ�အပးသားညး (Reynolds et al., 2008)။ ထ�သား��မပြပခလငး အထးသားပြဖငး ပြမနးမ�န�ငးငကသား�� စာ�လငးကာပြပ�းမမး�းပြပ�းသားညး န�ငးငတစားန�ငးငတာငး လကး� မရေးကးနပးမမး�းက� ပ�မ�ဆ�း�း�းလ�ရေးစာပြပးး မရေးကးနပးမအသားစားမး�း ရေးပါကးပာ�းလ�ရေးစာန�ငးသားညး အရေး�က�ငးး�ငးးတစားခ�ပငး ပြဖစားလ�န�ငးသားညး။

၂၀၀၈ ခ�နစားတာငး ပြပဌာ�နးးခသားညး လကး� ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒရေးအ�ကးတာငး ပြမနးမ�န�ငးငသားညး ယရေးန�အခးနးအထ ၂၀၁၀ နငး ၂၀၁၅ တ��အသားးးသားးး၌ အရေးထာရေးထာ ရေး�းးရေးက�ကးပာနစားကြးကမး ကးငးးပခပြပးး ပြဖစားသားညး။ ၂၀၁၀ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ဗျ�လးခးပးကြးကးး သားနးးစာနး ဦးးရေးဆ�ငးသားညး ပြပညးရေးထ�ငးစာ�ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး (USDP) က အန�ငး��ပြပးး အ�ဏ��လ�ခသားညး။ သားမမတဦးးသားနးးစာနးသားညး န�ငးငရေး�းနငး စားးပာ�းရေး�းဆ�ငး�� လာတးလပးခာငးမး�းက� စာတငးအရေးက�ငးအထညးရေးဖ�းခရေးသား�အခါ ၎ငးး၏ မကြကစာဖးရေးသား� လ�ပးရေးဆ�ငးမမး�းက� ပြပညးတာငးးနငး န�ငးငတက�မ လအမး�းက ကြးက ဆ�ခ�ကသားညး (Beech, 2012၊ Swe Win, 2016)။ အထးသားပြဖငး ပြမနးမ�န�ငးငသား�းမး�း၏ ဒးမ�ကရေး�စားနငး ဒးမ�က�ကးတစား အခာငးအရေး�းမး�းအတာကး ရေးမ�းလငးခးကးသားညး သားသားသား�သား� ပြပနးလညးန�းထလ�ခ�ကသားညး။ ဒးမ�ကရေး�စားစာနစားတာငး အ ရေး�းကြးကးးရေးသား� အ��ပြဖစားသားညး မမတ��က�ယးစာ�း အဆ�းအပြဖတးပြပမညး က�ယးစာ�းလယးမး�းက� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကး�နး အခာငးအရေး�းက� ပြပညးသားမး�းက ��ခ�ကရေးသား�ရေး�က�ငး ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး ၂၀၁၀ ရေး�းးရေးက�ကးပာသားညး န�ငးင၏ ဒးမ�ကရေး�စားသား�� အကးအရေးပြပ�ငးးတာငး အရေး��သား�� ရေးပြခတစားလမးးတ�းန�ငးရေးစာခသားညးက� ပြငငးးန�ငးမညးမဟ�တးရေးပ။

ဒ�တယအကြးကမး အရေးထာရေးထာရေး�းးရေးက�ကးပာက� ၂၀၁၅ ခ�နစားတာငးကးငးးပခသားညး။ ဤရေး�းးရေးက�ကးပာသားညး တ�ငးးပြပညး၏ ဒးမ�ကရေး�စားအကးအ ရေးပြပ�ငးး ရေး��ဆကးန�ငးရေးစာ�နး �ညး�းယးခးကးပြဖငး အပြငမးးစာ�းဗျ�လးခးပးကြးကးးသားနးးစာနးအပြဖစား အသားာငးယထ�းရေးသား� စာစားတပး၏ အ�ဏ�က� အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး (NLD) ထသား�� လရေးပြပ�ငးး�နးအတာကးသား�ပြဖစားသားညးဟ� လအမး�းက ကးယးကးယးပြပန�းပြပန�း လကးခခ�ကသားညး (Irrawaddy, 2019)။ စာ�စာ�ရေးပါငးးန�ငးငရေး�းပါတး ၉၀ နငး တစားသားးးပ�ဂဂလက�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးး ၃၁၀ ဦးးတ��သားညး ပါတးစာ�စာနစား၏ အမတးအသား�းပြဖစားရေးသား� အရေးထာရေးထာရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခ�ကသားညး (Carter Center, 2016)။ သား��ရေးသား�းလညးး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးရေးသား� န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ ၂၃% (၂၂ ပါတး) နငး တစားသားးးပ�ဂဂလ က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�း၏ ၁.၆% (၅ ဦးး ) သား� လတးရေးတ�းတာငး ရေးန����ခသားညး (U Sai Kyaw Thu, 2019)။ ထ��အပြပငး “ရေးပြပ�ငးးလခးနးတနးပြပး” ဟရေးသား� ရေးဆ�ငးပ�ဒးပြဖငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခရေးသား� NLD ပါတးသားညး အမး းသား�းလတးရေးတ�းတာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၈၀% (၁၃၅ ဦးး) နငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းတာငး ၇၉% (၂၅၅ ဦးး)ပြဖငး ပြပညးရေးထ�ငးစာ�အဆငးတာငး ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးခ လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�း၏ ၇၉% (၄၉၁ ရေးန�� အနကး ၃၉၀)က� ��ခရေး�က�ငးး ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းအ� ရေးတာ��သားညး။ ပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးအဆငး လတးရေးတ�းမး�းတာငး NLD သားညး �မးးပြပညးနယးနငး �ခ�ငးပြပညးနယးမလာ၍ ကးနးအ�းလ�းက� သားမးးပ�ကးန�ငး

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 1

Page 10: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

2 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

ခသားညး။ ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး ပြပညးရေးထ�ငးစာ�အဆငးနငး ပြပညးနယး/တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးအဆငး နစားခ�လ�းတ��တာငး NLD သားညး အမး�းစာ�ပြဖစားက� အလာနးအက က�ယးစာ�းပြပမ ပြဖစားလ�ခသားညးဟ� ဆ��ရေးပမညး။

ဤအခးကးက ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာသားညး ယဉးပြပ ငးမနငးပတးသားကးလငး လာတးလပး၍ မတမ�ရေးသား�းလညးး လကး�ပြမနးမ�န�ငးင၏ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားပြဖစားရေးသား� “တစားမသား�အန�ငး�စာနစား (First Past the Post)” (FPTP) သား��မဟ�တး “န�ငးသားအက�နးယ” စာနစားသားညး မတရေးသား� �လဒးက� မဖနးတးးန�ငးဟ� ဆ��မညး။ အရေး�က�ငးးမ� ၎ငးးစာနစားတာငး ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး န�ငးငရေး�းပါတးတစားခ�ခးငးးစားသားညး မမတ����ရေးသား� ဆနဒမအရေး�အတာကးအ� လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းက� မတစာာ� မ��န�ငးရေးသား�ရေး�က�ငး ပြဖစားသားညး။ FPTP စာနစားတာငး မအရေး� အတာကး အမး�းဆ�း��သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးသားညး ဥပမ�အ�းပြဖငး စာ�စာ�ရေးပါငးးဆနဒမ၏ ထကးဝါကးရေးအ�ကးသား� ��ရေးသား�းလညးး အန�ငး��မညးပြဖစားပြပးး ကးနးက�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�း၊ အမး�းအ�းပြဖငး ပါတးငယးမး�းနငး အ�းနညးးရေးသား� အ�ပးစာ�မး�းသားညး တစားစာ�တစား����ပြခငးးအလးဉးးမ�� ကးနး�စားသားညး။ �လဒးအရေးနနငး ဤအဖာ�မး�းသားညး မမတ��လ�လ�းခးကးမး�းက� လတးရေးတ�းတာငး မမတ��ရေး�းးခးယးလ�သားညး က�ယးစာ�းလယးမး�းမ တဆငး ရေးပြပ�ဆ�ရေးဆား ရေးနားန�ငးပြခငးး မ�� လအခး �က�သား� က�ယးစာ�းပြပသားညး မအန�ငး��သားသားညး မဆနဒနယး တစားခ�လ�း၏ က�ယးစာ�းလယးပြဖစားလ�သားညး။ ထ��ရေး�က�ငး ရေး�းးရေးက�ကးပာ၏ အဓက�ညး�းယးခးကးမ� အမး�းပြပညးသားအတာကး အဆ�းအပြဖတးပြပန�ငးသားညး အဆငးတာငး ပြပညးသား�က�ယးစာ�းလယးမး�းက� ရေး�းးခးယး�နးပြဖစားရေးသား�းလညးး ပြမနးမ�န�ငးင၏ လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအတာကး လတးရေးတ�းအတာငးး မတစာာ�က�ယးစာ�းပြပန�ငးမက� ဖနးတးးရေးပးထ�းပြခငးး မ�ရေးပ။

မးကးရေးမ�ကးရေးခတး ဒးမ�ကရေး�စားလ�အဖာ�အစာညးး - အထးသားပြဖငး ပြမနးမ�န�ငးငကသား��ရေးသား� လမး းရေးပါငးးစာ�ရေးနထ�ငးသားညး န�ငးငတစားခ�၌ လမး းစာ�တ�ငးးတာငး လတးရေးတ�းအတာငးး ၎ငးးတ��က� က�ယးစာ�းပြပ�နးအတာကး အရေးလးသား�နစားသားကးရေးသား� န�ငးငရေး�းပါတးမး�း သား��မဟ�တး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�း��က�� ထ�အ�ပးစာ�မး�းက� မမနးမကနးက�ယးစာ�းပြပပြခငးး သား��မဟ�တး မညးသားညးက�ယးစာ�းပြပမမ မ�ပြခငးးသားညး ပြပဿနာမး�းစာာ�က� ရေးပရေးပါကးရေးစာန�ငးသားညး။ လကးရေးတာ�တာငး လတးရေးတ�း၌ အပြပညးအ၀က�ယးစာ�းပြပမက� ���နးမ� အမနးတကယးအ�းပြဖငး မပြဖစားန�ငးရေးပ။ သား��ရေးသား�းလညးး ကာပြပ�းပြခ�းနားရေးသား� အ�ပးစာ�မး�းအ�က�း တငးးမ�မမး�းက� ရေးလ�ခးန�ငး�နးအတာကး မတစာာ� က�ယးစာ�းပြပမက� အတ�ငးးအတ�တစားခ�အထ ���နးမ� အရေး�းကြးကးးသားညး (Williams, 2005)။ န�ငးငတစားန�ငးငတာငး မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမက�ပြဖစားရေးစာမညး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားတစားခ�က� ကးငးသား�း�နး သား��မဟ�တး အပြခ�းနညးးလမးးတစားခ�အရေးနပြဖငး က�ယးစာ�းပြပမ ပ�မ�ရေးက�ငးးမာနးလ�ရေးစာရေး�းအတာကး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� ပြပနးလညးပ�စာရေးပြပ�ငးးလ�နးမ� န�ငးငရေး�းအ� ထကးသားနးလ�လ�းမ�မသား� ပြဖစားန�ငးရေးပမညး။

လကး�ပြမနးမ�န�ငးင၏ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး တ�ငးးပြပညးတာငးး� န�ငးငရေး�းပါတးအမး�းစာ�အတာကး မတမလညးးမ�၊ က�ယးစာ�းပြပန�ငးပြခငးးလညးး မ�ရေး�က�ငးး ယခ�စာ�တမးးက တငးပြပရေးဆားရေးနားထ�းသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး ယခ�စာ�တမးးတာငး က�ယးစာ�းပြပန�ငးမ အတ�ငးးအတ�နငးပတးသားကးပြပးး လကး� FPTP စာနစား၏ အကး းသားကးရေး��ကးမက� အလ�းအလ��ရေးသား� PR ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားနငး နငးးယဉးရေးလလ��နး �ညး�းယးထ�းသားညး။ ယငးးသား�� နငးးရေးလလ���တာငး ပါတးမဝါါဒမး�း၊ မဆာယးစာညးးရ�းရေး�းဗျး�ဟ�မး�း၊ က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းက� လကြးက ကးမး�းမစာသားညး အပြခ�းကနးး�ငးမး�းက� မရေးပြပ�ငးးလရေးစာ� တစားသားတးမတးတညးးထ�း�ပါသားညး။ ထ�သား��ပြပလ�ပးန�ငး�နးအတာကး ကမာ�ရေးပတာငး အသား�းအမး�းဆ�း ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားနစားခ�သားညး မတညးရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းက� မညးသား��ရေးပရေးပါကးရေးစာသားညးက� ယခ�စာ�တမးးတာငး ပထမဦးးစာာ� အကးဉးးခးးရေးဖ�းပြပပါမညး။ ဤအပ�ငးးတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား တစားခ�ခးငးးစား၏ အကး းရေးကးးဇးးမး�းနငး အ�းနညးးခးကးမး�း၊ ၎ငးးတ��၏ အဓကအဂါါ�ပးမး�းက�လညးး တငးပြပသားာ�းပါမညး။ ထ�ရေးနာကးတာငး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းက� ဆနးးစာစားပြခငးး၊ ပြပနးလညးဆနးးစာစားပြခငးးတ��မတဆငး ပြမနးမ�န�ငးင၏ လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� ရေးလလ�စားစာမးးပါမညး။ ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး တ��းမတရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းမတစားဆငး ဒးမ�ကရေး�စားက� ခ�ငးမ�ရေးစာရေး�းဟသားညး အနမ�ညးမနးးခးကးပြဖငး မညးသားညးရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး ပ�မ�မတပြပးး ပြမနးမ�န�ငးင� န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအတာကး ပ�မ�ရေးက�ငးးမာနးစာာ� က�ယးစာ�းပြပန�ငးခာငးအ�း ဖနးတးးရေးပးန�ငးမညးက� ဤအခးကးအလကးဆနးးစာစားမမ ရေးတာ��ခးကးမး�းက ပြပသားမညးပြဖစားပါသားညး။

Page 11: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 3

2/ a&G;aumufyGJpepfrsm;udk avhvmjcif; ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားဆ�သားညးမ� ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး အန�ငး�သားမး�း သား��မဟ�တး ပြပညးသား� က�ယးစာ�းလယးမး�းက� ရေး�းးခးယး�နး ပြပညးသားမး�း၏ ဆနဒမမး�းက� ရေး�တာကးပြခငးးပြဖငး အစာ�း�အ�း ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးသားညး နညးးလမးးတစားခ�ပြဖစားသားညး (Williams, 2005)။ မတညးရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းတာငး မတညးရေးသား� �ညး�းယးခးကးမး�း��ကက� ဥပမ�အ�းပြဖငး ၎ငးးတ��က� ပဋပကခရေးပြဖ�ငးး�နး၊ ကး�း၊မရေး�း�� ပါဝါငးန�ငးမက� လ�ပးရေးဆ�ငး�နးစာသားညး နညးးလမးးမး�းအပြဖစား ပ�စာသားတးမတးန�ငးသားညး။ န�ငးငတစားန�ငးငခးငးးစားတာငး က�ယးပြပဿနာနငးက�ယး ��ကပြပးး ပြပဿနာအ�းလ�းက� ရေးပြပလညးရေးစာမညး တစားခ�တညးးရေးသား� နညးးလမးးအရေးပြဖမ�န�ငးရေးပ�� ၎ငးးပြပဿနာမး းစာ�တ��က� ရေးပြဖ�ငးးက�ငးတာယးန�ငး�နးအတာကး ကမာ�အန�တာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားအမး းမး းက� ကးငးသား�း�ကသားညး (Williams, 2005)။ ဤအရေး�က�ငးးရေး�က�ငးပငး န�ငးငတစားန�ငးင၏ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� ပ�စာခး သား��မဟ�တး ပ�စာပြပပြပငးရေးပြပ�ငးးလ�က��တာငး န�ငးင၏ လကး�န�ငးငရေး�း သား��မဟ�တး စားးပာ�းရေး�းအရေးပြခအရေးနက� ထညးသားာငးးစာဉးးစာ�းပြခငးးပြပ�က�သားညး။

ကမာ�တစားဝါနးးတာငး ရေးလလ�န�ငးရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းစာာ��ရေးသား�းလညးး အရေးပြခခအ�းပြဖငး ၎ငးးတ��က� အ�းလ�းက� ၁) ဗျဟ�စာနစား(plurality)/မမး�းသားအန�ငး�စာနစား ၂) PR စာနစားမး�း၊ ၃) ရေး��ရေးနာထ�းရေးသား�စာနစားမး�း၊ (၄) အပြခ�းစာနစားမး�းဟ၍ အ�ပးစာ�ရေးလးစာ�ခာန�ငးသားညး။ အသား�းအမး�းဆ�းစာနစားနစားခ�ပြဖစားသားညး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားနငး PR စာနစားက� ဒးမ�ကရေး�စားန�ငးငအမး�းတာငး ရေးတာ�န�ငးသားညး။ အတအကးဆ��လငး ကမာ�န�ငးငမး�းအနကး ၂၃.၅% (၁၉၉ န�ငးင အနကး ၄၆ န�ငးင) တာငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားပြဖစားသားညး FPTP က� ကးငးသား�း�ကက� န�ငးငစာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၃၅.၆% (၁၉၉ န�ငးင အနကး ၇၂ န�ငးင) တာငး PR စာနစားက� အသား�းပြပ�ကသားညး (Reynolds et al. , 2008) ။ FPTP စာနစား (မမး�းသားအန�ငး�စာနစား) သားညး ပြမနးမ�န�ငးငတာငး လကး�ကးငးသား�းရေးနသားညး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားပြဖစားပြပးး ယငးး FPTP စာနစား၏ စာနးရေးခမမး�းက� ရေးပြဖ�ငးးန�ငး�နး PR စာနစားက� အဆ�ပြပထ�းရေးသား�ရေး�က�ငး ဤစာ�တမးးတာငး ထ�စာနစားနစားခ�က� ရေးလလ�သား�းသားပးသားာ�းမညးပြဖစားပါသားညး။

၂.၁။ မ�မ�ားသအန�င�စနစ

“Plurality” ဟ�လညးး လသားမး�းရေးသား� မမး�းသားအန�ငး�စာနစားတာငး မအမး�းဆ�း��သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးး သား��မဟ�တး ပါတးက� အန�ငး�သားအပြဖစား �ငးးလငးးစာာ�သားတးမတးသားပြဖငး ၎ငးးစာနစားက� အရ�း�ငးးဆ�းစာနစားအပြဖစား ကးယးကးယးပြပန�းပြပန�း ရေးဖ�းပြပရေးလ��ကသားညး။ ကးငးသား�းရေးသား� နညးးလမးး အရေးပမတညး၍ ၎ငးးစာနစားသားညး တစားခ�နငးတစားခ� ကာပြပ�းမ�ရေးသား�းလညးး “န�ငးသားအက�နးယ” ဟသားညး ၎ငးး၏အနစားသား��မ�မ အပြမတမးးအတတပြဖစားသားညး။ ကမာ�အန�တာငး ကးငးသား�းလးကး�ရေးသား� မမး�းသားအန�ငး�စာနစား (၅) မး းမ� ရေးအ�ကးပါအတ�ငးးပြဖစားသားညး။

ပထမဦးးဆ�းအရေးနပြဖငး FPTP စာနစားတာငး ပြပညးသားမး�းသားညး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းက� လပ�ဂဂ လးတစားဦးးခးငးးအလ�ကး ရေး�းးခးယးမရေးပး�က�ပြပးး မဆနဒနယးတစားခ�လငး က�ယးစာ�းလယး တစားဦးးတညးးသား� ရေး�းးခးယးမညးစာနစားပြဖစားသားညး။ ဆနဒမအမး�းဆ�း��သားသားညး မဆနဒနယး၏ က�ယးစာ�းလယးပြဖစားလ�သားညး။ ထ�ကသား��ရေးသား�စာနစားမး းက� အရေးမ�ကနးပြပညးရေးထ�ငးစာ�ကသား�� ဒးမ�ကရေး�စား သားကးတမးး�ညး�က�သားညး န�ငးငမး�းတာငး ရေးတာ�န�ငးသားညး။ ဒ�တယမ� မဆနဒနယးမး�းတာငး က�ယးစာ�းလယးတစားဦးးထကးပ�ပြပးး ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကး�နးအတာကး FPTP စာနစားက� အသား�းပြပရေးသား�အခါ ၎ငးးစာနစားသားညး က�ယးစာ�းလယးအရေး� အတာကး�သားရေးလ�ကးအထ မရေးပးန�ငးရေးသား� “Block Vote” အပြဖစားသား�� ရေးပြပ�ငးးလသားာ�းသားညး (Reynolds

Page 12: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

4 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

et al., 2008)။ ဤစာနစားတာငး မဆနဒ�ငးမး�းသားညး သားကးဆ�ငး��မဆနဒနယးတာငး ရေး�းးရေးက�ကးတငး ရေးပြမ�ကး�နးလ�အပးသားညး က�ယးစာ�းလယးအရေး�အတာကး ပြပညးသားညးအထ ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကး�က�သားညး။ ဆနဒမအမး�းဆ�း��သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းသားညး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးပြဖစားလ��ကသားညး။

ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားတာငး က�ယးစာ�းလယးတစားဦးးခးငးးစားက�သား� အပြမတမးးရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးရေးသား�းလညးး “ပါတးအလ�ကးသားမးးကြကးမရေးပးပြခငးး (Party Block Vote)” တာငးမ အနညးးငယး ကာပြပ�းမ�သားညး။ Party Block Vote တာငး က�ယးစာ�းလယးတစားဦးးထကးပ�၍ ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးရေးသား� မဆနဒနယးမး�း�ပြပးး မဆနဒ�ငးမး�းသားညး ဆနဒမတစားမတညးးသား� အသား�းပြပ၍ ပါတးမး�းအတာကး မရေးပး�သားညး။ ဆနဒမအမး�းဆ�း��သားညး ပါတးသားညး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��အ�းလ�းက� ��သားညး။ ထ��ရေးနာကး “Alternative Vote” စာနစားတာငး မဆနဒ�ငးမး�းသားညး မမတ��နစားသားကးရေးသား� က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းက� ကြးက ကးနစားသားကးမ အစာဉးအလ�ကး အမတးစာဉး ၁၊ အမတးစာဉး ၂၊ အမတးစာဉး ၃ စာသားညးပြဖငး သားတးမတးရေး�းးခးယးမရေးပးန�ငးသားညး (Reynolds et al., 2008)။ FPTP စာနစား� ရေး�တာကးပ�နငးမတသားညးမ� ဤစာနစားတာငး က�ယးစာ�းလယးတစားဦးးသားညး ဆနဒမအမး�းစာ�ပြဖငး အန�ငး�ပါက က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးအပြဖစား ခးကးခးငးးရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးခ�သားညး (၎ငးးသားညး ၅၀ ��ခ�ငးနနးးအရေးပါငးးတစားမပြဖစားန�ငးသားညး။ Reynolds et al., 2008) ။

ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး “Two-Round System - နစားရေးကး�ပြပနးစာနစား” တာငး ၎ငးး၏ အမညးက �ညးညနးးသားညးအတ�ငးး ရေး�းးရေးက�ကးပာနစားကြးကမး ပါ�သားညး။ အမး�းအ�းပြဖငး မညးသားညး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးး သား��မဟ�တး ပါတးကမ ဆနဒမအမး�းစာ�က� မ��သားညးအခါ ဤရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� အသား�းပြပရေးလ�သားညး။ ဒ�တယအကြးကမး မရေးပးပြပးးရေးနာကးတာငး အန�ငး��သားက� ရေး�ကပြင�သားညး။ ခြခင�၍ဆ��လငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားမး�းအ�းလ�း၏ ��လကခဏ�မ� ဆနဒမအမး�းဆ�း ��သားမး�းက� အပြမတမးး မးကးနာသား�ရေးပးပြခငးးပြဖစားသားညး။ အန�ငး�သားသားညး ပကတဆနဒမအမး�းစာ�နငး - ဆ�လ�သားညးမ� စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမ၏ ထကးဝါကးရေးကး�းပြဖငး - အန�ငး�ရေးစာ�နးအတာကး Alternative Vote စာနစားနငး Two-Round System - နစားရေးကး�ပြပနးစာနစားမး�းက�ကးငးသား�း�ကသားညး (Reynolds et al, 2008)။

မမး�းသားအန�ငး�စာနစား၏ အ�းသား�ခးကးမး�းအနကးမတစားခ�မ� ၎ငးးစာနစားသားညး က�ယးစာ�းလယးမး�းနငး ၎ငးးတ��၏ မဆနဒနယးမး�းအ�က�းတာငး နးးနးးစာပးစာပးပြဖစားရေးစာပြခငးးပငး ပြဖစားသားညး။ မမး�းသားအန�ငး�စာနစားမး�းတာငး အမး�းအ�းပြဖငး ရေး�းးရေးက�ကးခတစားဦးးစား�သားညး မဆနဒနယးမး�း ထ�း�သားပြဖငး မဆနဒနယးတစားခ�စား (ဥပမ� ပြမ � သား��မဟ�တး ပြမ �နယး) ၌ က�ယးစာ�းလယးတစားဦးးတညးးက�သား� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး က�ယးစာ�းလယးမး�းသားညး သားကးဆ�ငး�� မဆနဒနယးမ တကးရေး��ကးလ��ကပြခငးးပြဖစား�� ထ�နယးရေးပြမတာငးရေးနထ�ငးရေးသား� ပြပညးလမး�း၏ လ�လ�းခးကးမး�း၊ စာ�း�မးပပနးမမး�းက� ခစာ�းသား�န�ငးဖာယး�သားညး။ က�ယးစာ�းလယးမး�းသားညး အမး�းအ�းပြဖငး ၎ငးးတ��၏ မဆနဒနယးမး�းတာငး ရ�းခနးးမး�း ဖာငးလစားထ�း��ကသားပြဖငး အကး းဆကးအရေးနပြဖငး က�ယးစာ�းလယးမး�းနငး မဆနဒ�ငးမး�းအ�က�း ပ�မ�နးးကပးရေးသား�စာညးးရေးနာငးမက� တညးရေးဆ�ကး�နး အခာငးအရေး�း�ရေးစာသားညး။ အပြပနးအလနးအ�းပြဖငး မဆနဒ�ငးမး�းသားညး ၎ငးးတ�� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးလ�ကးသားညး က�ယးစာ�းလယးမး�း၏ စာာမးးရေးဆ�ငး�ညးက� ပ�မ�လာယးကစာာ� အကပြဖတးန�ငးပြပးး ရေးနာကးတစားကြးကမး ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ၎ငးးက� မရေးပးမညး၊ မမရေးပးမညးက�လညးး ဆ�းပြဖတးန�ငးရေးစာသားညး။

ထ��အပြပငး န�ငးင၏ ရေး�းးရေးက�ကးပာအတာကး မဆနဒနယးမး�းက� မတစာာ� သားတးမတးထ�းပြခငးးမ�ရေးသား� အရေးပြခအရေးနမး းတာငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားသားညး ကးယးကးယးပြပန�းပြပန�း အရေးပြခပြပသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းနငး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းက� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးခ�ရေးစာသားညး။ ယငးးသား��ပြဖစားရေးစာ�နးအတာကး ပါတးတစားခ�ခးငးးစားက မတရေးသား� ရေးဝါစာ�ပြဖစားသားညး မဆနဒနယးမး�းတာငး ရေးထ�ကးခသား အမး�းစာ���န�ငးရေးစာ�နး မဆနဒနယးနမတးလ�ငးးမး�းက� ရေး�းဆာသားတးမတးပြခငးးပြဖငး ပြပလ�ပးန�ငးသားညး။

Page 13: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 5

တစားနညးးရေးပြပ��လငး အကယး၍ ပါတးတစားခ�သားညး မဆနဒနယးအ�းလ�းရေးပါငးးတာငး ရေးထ�ကးခမ ၃၈% ��ထ�းပါက မဆနဒနယးမး�း၏ ၃၈% တာငး ရေးထ�ကးခသားအမး�းစာ�က� ���နးအတာကး မဆနဒနယးနမတးလ�ငးးမး�းက� သားတးမတး�နး ကြးက းစာ�းန�ငးသားညး။ ဤနညးးအ�းပြဖငး ပါတးသားညး ဥပရေးဒပြပလတးရေးတ�းတာငး မတရေးသား�ရေးဝါစာ����နး အခာငးအရေး�း�န�ငးသားညး (Williams, 2005)။ မမး�းသားအန�ငး�စာနစားသားညး တစားခါ တစား�တာငး ရေးထ�ကးခသားမး�း ပထဝါးအရေးနအထ�းအ� စာ�စာ�စာညးးစာညးးရေးနထ�ငးမ�သားညး ပါတးငယးမး�းမ က�ယးစာ�းလယးမး�းက�လညးး အ�းသား�ရေးစာသားညး (Moscrop, 2016)။ သား�ဓကအ�းပြဖငး ပြမနးမ�န�ငးင၏ FPTP စာနစားရေး�က�ငး �မးးပြပညးနယးတာငး ပထဝါးအရေးနအထ�းအ� စာ�စာ�စာညးးစာညးးရေးနထ�ငးရေးန�ကသားညး လနညးးစာ�ပြဖစားရေးသား� တအ�ငးးလမး းစာ�သားညး ၂၀၁၅ ခ�နစားတာငး �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�း၌ ၃ ရေးန�� အန�ငး�ခသားညး။

ထ��အပြပငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားသားညး န�ငးငရေး�းပါတးကြးကးးမး�းက� အ�းသား�ရေးစာလးကး “တစားပါတးအစာ�း�မး�းက� ရေးပရေးပါကးရေးစာသားညး” (Reynolds et al, 2008, p. 36)။ သား�ဓကအရေးနပြဖငး ၂၀၁၅ ခ�နစားတာငး NLD သားညး ဆနဒမစာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၅၇% သား���ခရေးသား�းလညးး ပြပညးသား�လတးရေးတ�း၌ က�ယးစာ�းလယးရေးန��စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၇၈% ရေးန����ခသားညး။ တစားနညးးဆ��ရေးသား�း ၎ငးးစာနစားသားညး ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး ပါတးကြးကးးမး�းအတာကး၊ အထးသားပြဖငး အကြးကးးဆ�းပါတးအတာကး “က�ယးစာ�းလယးရေးန�� အပ�ဆ�” မး�းက� ဖနးတးးရေးပးသားညး။

သားးအ��းအ�ဆ��လငး အ�းကြးကးးရေးသား� တစားပါတးအစာ�း��ပြခငးး၏ အပြခ�းမးကးနာစာ�တစား�ကးမ� အတ�ကး အခမး�းသားညးလညးး အရေး�းပါရေးသား� ပြပနးလနးစာစားရေးဆးသားညး အခနးးကဏဍက� ရေးဆ�ငး�းကး�နးနငး လကး�အစာ�း�အပြပငး လကးရေးတာ�ကးရေးသား� အပြခ�းရေး�းးခးယးစာ��တစားခ�အပြဖစား မမက�ယးက� ရေးဖ�းပြပန�ငး�နး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန�� လ�လ�ရေးလ�ကးရေးလ�ကး��ထ�းပြခငးးပြဖစားသားညး (Reynolds et al., 2008)။ အဆ�းသားတးအ�းပြဖငး ဆ��လငး မမး�းသားအန�ငး�သားညး စာနစားသားညး အသား�းပြပ�နးနငး နားလညး�နး ရ�း�ငးးလာယးကသားညး။ ရေး�းးရေးက�ကးပာဆ�ငး�� အ���မး�းအတာကးမ�လညးး မရေး�တာကး��တာငး အပြခ�းရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းထကး ပ�မ�လာယးကသားညး (Reynolds et al, 2008)။

သား��ရေးသား�း မမး�းသားအန�ငး�စာနစားတာငးလညးး အ�းနညးးခးကးမး�း�သားညး။ အထကးတာငး ရေးဖ�းပြပခသားညးအတ�ငးး ဤစာနစားတာငး မအမး�းဆ�း��ရေးသား� သားသားညး အန�ငး�သားပြဖစားသားညး။ သား��ပြဖစား�� အန�ငး�သားသားညး အ�းလ�းက��ယသားာ�းပြပးး လနညးးစာ�မး�းမ� မညးသားညးမမ��� ကးနး�စားသားညး။ အထကးမ NLD ဥပမ�တာငး ရေးတာ�ပြမငး�သားညးအတ�ငးး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားသားညး လမး�းစာ�အ�း ဥပရေးဒပြပလတးရေးတ�း၏ ရေးန��ရေးဝါစာ�က� ၎ငးး��သားညး မအရေး�အတာကးထကး ပ�မ�မး�းပြပ�းစာာ� ရေးပးအပးထ�းပြခငးးပြဖငး လမး�းစာ�က� အလာနးအကက�ယးစာ�းပြပမ ပြဖစားရေးစာသားညး။ ထ��အပြပငး ၎ငးးစာနစားသားညး ဆနဒမမး�းက� န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအ�က�း ခာပြခမးးရေးပးပြပးး အန�ငး�သားသားညး မဆနဒနယးတစားခ�တာငး အ�ပးခးပးသားပြဖစားလ�ရေးသား�အခါ ရးနမးရေးသား� ပါတးမး�းအတာကး ပြပညးသားကရေးပးခရေးသား� မမး�းသားညး အလဟဿ ပြဖစားသားာ�းရေးစာသားညး။

ထ��အပြပငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားသားညး လနညးးစာ�မး�းက� မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမ မ��ရေးစာရ�သား�မက အမး းသားမးးမး�းက�လညးး လတးရေးတ�းတာငး ပါဝါငးန�ငးပြခငးးမ� ပြဖစားရေးစာသားညး။ ကမာ�အန�အပြပ�းမ သားကးရေးသားအရေးထ�ကးအထ�းမး�းအ� မမး�းသားအန�ငး�စာနစားတာငး၊ အထးသားပြဖငး အ�ဖ�ကတာငး အမး းသားမးးမး�း သားညး ဥပရေးဒပြပလတးရေးတ�းသား�� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးခ�န�ငးရေးပြခ နညးးပါးသားညး (Reynolds et al, 2008, p.51)။ မမး�းသားအန�ငး�စာနစားသားညး အမနးတကယးပငး အသား�းပြပ�နး လာယးကရေးသား�းလညးး မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမနငးပတးသားကးလငး ရေးမးခာနးးထ�တးဖာယးပြဖစားလ�သားညး။ မး�းရေးသား�အ�းပြဖငး အ�ပးစာ�ငယး မး�းသားညး ၎ငးးတ�� အခး းကး�သားငးသားညး အ�ဏ�ခာရေးဝါမမ ဖယးထ�တးခ�ပြပးး ဒးမ�ကရေး�စားမဆနးဟ� အမး�းက မတးယရေးသား� အရေးပြခအရေးနတစားခ�က� ပြဖစားရေးပရေးစာသားညး (Williams, 2005)။

အခးပးအ�းပြဖငးဆ��လငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစား၏ သားရေး��သား��ဝါမ� အ�းကြးကးးသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းက� မးကးနာသား�ရေးပးပြခငးးပငးပြဖစားသားညး။ အပြခ�းတစားဖကးတာငး က�ယးစာ�းပြပပြခငးးနငး အမး�းပါဝါငးပြခငးး

Page 14: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

6 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

ရရေးထ�ငးမ�ကညးလငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားသားညး န�ငးငရေး�းပါတးငယးမး�းနငး လနညးးစာ�မး�းအတာကး မသားငးရေးလး�း� မမး�းသားအန�ငး�စာနစား- အထးသားပြဖငး FPTP ၏ အဓကအဂါါ�ပးမ� ရေးသားးငယးသားညးအတ�ကးအခပါတးမး�း၏ က�ယးစာ�းပြပမက� ရေးလး�နညးးရေးအ�ငး စာနစားတကးပြပရေးနပြခငးးပငး ပြဖစားသားညးဟ�ဆ��ကသားညး။ ဤ “န�ငးသားအက�နးယ သားရေး��ထ�းသားညး အ�ပးခးပးသားမး�းအ�း အပြခ�းအပြမငးမး�းနငး အတ�ကးအခမဆနဒ�ငးမး�း၏ လ�အပးခးကးမး�း၊ ဆနဒမး�းက� မပြမငးရေးစာ� ရေး�းးရေးက�ကးပာနငး အစာ�း�နစားခ�စာလ�းအ�း တစားဦးးသား�လငး တစားဦးးနာသားညး ပြပ ငးဆ�ငးမအပြဖစားသား�� ရေးပြပ�ငးးလရေးစာသားညး” (Reynolds et al., 2008, p.27)။ ထ��ရေး�က�ငး မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမ�ကးမ�ကညးလငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားသားညး ပြမနးမ�န�ငးငကသား��ရေးသား� တ�ငးး�ငးးသား�းမး းစာ�ရေးနထ�ငးရေးသား� န�ငးငနငး မဆးရေးလး�းဟ� ယဆသားငးသားညး။

၂.၂။ အချး��းကျ�ကျ�ယစားပြ��မစနစ (PR စနစ)

PR စာနစားတာငး မဆနဒ�ငးမး�းသားညး ၎ငးးတ��၏မဆနဒနယးမ က�ယးစာ�းလယးအရေးပြမ�ကးအမး�းက� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးပြပးး ၎ငးးက�ယးစာ�းလယးမး�းက� ပါတးမး�းအ�က�း အခး းကးခာရေးဝါရေးပးသားညး။ “PR စာနစား၏ �ညး�းယးခးကးမ� ပါတးတစားခ� ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ��သားညး မအရေး�အတာကးနငး လတးရေးတ�းအတာငးး��သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးန��ရေးဝါစာ�အ�က�း ကာ�ဟမက� သားတ�� ရေးလ�ခး�နး ပြဖစားသားညး” (Reynolds et al, 2008, p.29)။ တစားနညးးဆ��ရေးသား�း PR စာနစားသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအ�က�း ဆနဒမမး�းက� ရေးဝါမပြခငးးပြဖငး လတးရေးတ�းတာငး တကးရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမက� ဖနးတးး�နး �ညး�းယးပြပးးရေးနာကး ကြးကးးမ�းရေးသား� ပါတးတစားခ�၏ လမးးမ�းမက� က�ကာယးပြခငးးပြဖစားသားညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး ပါတးတစားခ�သားညး စာ�စာ�ရေးပါငးးဆနဒမ၏ ၃၀% ��လငး ၎ငးး၏က�ယးစာ�းလယး ၃၀% သားညး ရေးန�����ကမညးပြဖစားသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး “အန�ငး�သားသားညး အက�နးမယန�ငးရေးပ - အန�ငး�သားသားညး ၎ငးးအတာကး မတရေးသား� ရေးဝါစာ�က�သား� �ယခာငး�ပြပးး ပါတးငယးမး�းအ�းလ�းသားညးလညးး ၎ငးးတ��၏ မတရေးသား� ရေးဝါစာ�က� ���ကသားညး” (Williams, 2005, p.198)။ ထ��ရေး�က�ငး တ�ငးး�ငးးသား�းမး�းစာာ� ရေးနထ�ငးသားညး န�ငးငမး�းတာငး FPTP စာနစားထကး PR စာနစားက� ပ�မ�အသား�းပြပရေးလ�သားညး။

PR စာနစား အမး းအစာ�းနစားမး း�သားညး။ “List PR” စာနစားနငး “Single Transferable Vote” စာနစားတ��ပြဖစားသားညး။ ပထမဆ�း List PR သား��မဟ�တး “စာစားမနးရေးသား� PR” သားညး PR စာနစားမး�းတာငး အရ�း�ငးးဆ�းပ�စာပြဖစားသားညး။ ဤစာနစားတာငး “မဆနဒ�ငးမး�းသားညး ပါတးက� ရေး�းးခးယးမရေးပး�ကက� ပါတးမး�းသားညး မဆနဒနယးအ�းလ�းတာငး ၎ငးးတ����ရေးသား� မရေးဝါစာ�အခး းအ� လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယး ရေးန��မး�းက� ��သားညး” (Reynolds et al., 2008, p.74)။

List PR စာနစားတာငး စာ��ငးးအပတးနငး စာ��ငးးအပာငးဟ၍ ရေး�းးခးယးစာ��နစားခ��ပြပးး ၎ငးးတ��နစားမး းလ�းက� က�ယးစာ�းလယးတစားရေးယ�ကးထကး ပ�မ�ရေး�းးရေးက�ကးသားညး မဆနဒနယးမး�းတာငး အသား�းပြပ�ကသားညး။ စာ��ငးးအပတး PR စာနစားတာငး မဆနဒ�ငးမး�းသားညး ၎ငးးတ��ရေး�းးခးယးသားညးပါတးက� မရေးပး�ကပြပးး စာ��ငးးအပာငး PR စာနစားတာငးမ မဆနဒ�ငးမး�းသားညး ၎ငးးတ��ရေး�းးခးယးသားညး ပါတးစာ��ငးးမ မညးသားညးက�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းက� ပ�မ�နစားသားကးရေး�က�ငးး ရေးဖ�းပြပ�ကသားညး (Samara for Democracy for Democracy, 2016)။ ထ��ရေး�က�ငး စာ��ငးးအပာငး PR စာနစားတာငး ပါတးအတာငးးမ ဆနဒမအမး�းဆ�း��သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းသားညး ၎ငးးတ��၏ ပါတးအန�ငး�ပါက လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးအပြဖစားရေးန�� ���ကသားညး။

ဒ�တယအမး းအစာ�းပြဖစားသားညး Single Transferable Vote သားညး မဆနဒ�ငးမး�းအရေးနပြဖငး က�ယးစာ�းလယးတစားဦးးထကး ပ�ရေး�းးခးယးမညး မဆနဒနယးမး�း� က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းက� ဦးးစာ�းရေးပး အဆငး သားတးမတးရေး�းးခးယးရေးသား� စာနစားပြဖစားသားညး။ ဤစာနစားတာငး သားတးမတးထ�းရေးသား� ပထမဦးးစာ�းရေးပး ဆနဒမအရေး�အတာကး ထကးရေးကး�းလာနး��ရေးသား� က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းက� ခးကးခးငးးရေး�းးရေးက�ကး တငးရေးပြမ�ကးသားညး (Reynolds et al., 2008, p.90)။ ပါတးစာ��ငးးနညးးလမးးက� အသား�းပြပန�ငးရေးသား�းလညးး ပ�မနးအ�းပြဖငး မဆနဒ�ငးမး�းသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းထကး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းက� ဦးးတညးမ

Page 15: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 7

ရေးပး�ကသားညး။ ရေးနာကးဆ�း�လဒးက� အကြးကမးမး�းစာာ�ရေး�တာကးပြပးး ဆ�းပြဖတးသားညး။

PR စာနစား၏ �ငးးလငးးရေးသား� အ�းသား�ခးကးမ� ပါတးမး�းက� အခး းကးအ�ဏ� ခာရေးဝါရေးပးရေးလ�ရေးသား� ရေး�က�ငး ပါတးငယးမး�းသားညး ၎ငးးတ��၏ �သားငး�ထ�ကးရေးသား� ဥပရေးဒပြပအ�ဏ�က� ခာရေးဝါ�ယန�ငး�ကသားညး။ ထ��အပြပငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားနငး ပြခ�းနားသားညးမ� PR စာနစားတာငး အရေးလအလာငးပြဖစားရေးသား� ဆနဒမ အနညးးငယးသား��ရေးစာပြပးး မဆနဒ�ငးမး�းအရေးနပြဖငး ၎ငးးတ��၏ ဆနဒမမး�းသားညး အမနးတကယး အ��ရေး��ကးသားညးဟ� ခစာ�း�ရေးစာသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး PR စာနစားသားညး ရေးသားးငယးရေးသား� လနညးးစာ�န�ငးငရေး�းပါတးမး�း က�ယးစာ�းပြပခာငး��န�ငးရေး�းက� အ�းရေးပးသားညး။

အပြခ�းတစားဖကးတာငးမ PR စာနစားသားညး ရေး�းးရေးက�ကးခက�ယးစာ�းလယးမး�းနငး ၎ငးးတ��၏ မဆနဒနယးမး�းအ�က�း ဆကးစာပးမက� ပြဖတးရေးတ�ကးထ�းသားပြဖငး အ�းနညးးရေးသား� အခးတးအဆကးက�သား� ပြဖစားရေးစာသားညး။ အ�ယးရေး�က�ငးဆ�ရေးသား�း PR စာနစားတာငး တ�ငးးပြပညးတစားခ�လ�းက� ကြးကးးမ�းရေးသား� မဆနဒနယးကြးကးးတစားခ�အပြဖစား သားတးမတးထ�းသားပြဖငး မညးသားညး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးကမ မညးသားညးရေးန��တစားခ�က� သားးးပြခ�းက�ယးစာ�းပြပပြခငးးမ�� လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးတ�ငးးသားညး န�ငးငတာငးးမပြပညးသားအ�းလ�းက� က�ယးစာ�းပြပရေးသား�ရေး�က�ငးပြဖစားသားညး (Williams, 2005)။ ထ��အပြပငး PR စာနစား၏ အဂါါ�ပးမး�းစာာ�တ��သားညး မဆနဒ�ငးမး�းအရေးနပြဖငး နားလညး�နးနငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစားမခန�းခာရေး�းအဖာ�မး�းအရေးနပြဖငး လကးရေးတာ�တာငးစားမခန�းခာ�နး ခကးခရေးစာသားညး (Reynolds et al, 2008)။ ဥပမ�အ�းပြဖငး မဆနဒ�ငးမး�း၏ ဦးးစာ�းရေးပးရေး�းးခးယးမအ� က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�း သား��မဟ�တး ပါတးမး�းက� အဆငးသားတးမတးပြခငးးသားညး တာကးခးကး�သားညး အဆငးမး�းစာာ� လ�အပးရေးသား�ရေး�က�ငး စားမခန�းခာရေး�းအဖာ�အတာကး လ�ပးရေးဆ�ငးဖာယးပ�မး�းလ�ရေးစာသားညး။ ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး PR စာနစားသားညး လ�အဖာ�အစာညးးအတာငးး� မညးသားညးအ�ပးစာ�က� မဆ� က�ယးစာ�းပြပမ���နး ရေးသားခး�ရေးစာရေးသား�းလညးး လတးရေးတ�းသား�� ဝါငးရေး��ကးန�ငး�နးလ�အပးရေးသား� အနညးးဆ�း ဆနဒမအရေး�အတာကးခာတမးးက� သားတးမတးထ�းပြခငးးပြဖငး ပါတးငယးမး�းက� ဖယး�ကဉးထ�းဆပြဖစားသားညး (Herron, Pekkanen, & Shugart, 2018)။

ခြခင�ရေးပြပ�ဆ��လငး PR စာနစား၏ အနစားသား��မ� လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းက� န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအ�က�းတာငး မတစာာ�မရေးဝါပြခငးးပငးပြဖစားသားညး။ ဤစာနစားသားညး လနညးးစာ� န�ငးငရေး�းပါတးငယးမး�းက� မတရေးသား�က�ယးစာ�းပြပမပြဖငး လတးရေးတ�းတာငးးသား�� ရေးခရေးဆ�ငးန�ငးရေးသား�ရေး�က�ငး တ�ငးး�ငးးသား�းလမး းမး�းစာာ��သားညး န�ငးငမး�းအတာကး အထးသားငးရေးလး�းသားညး။ စာနစားတစားခ�ခးငးးစားသားညး မတညးရေးသား� သားကးရေး��ကးမမး�းပြဖစားရေးစာပြပးး မတညးရေးသား� �ညး�းယးခးကးမး�းက� ပြဖညးဆညးး�ကရေးပ�� န�ငးငတ�ငးးသားညး PR နငး မမး�းသားအန�ငး�စာနစားမး�းအ�က�း မညးသားညးစာနစားက ၎ငးး၏အရေးပြခအရေးနနငး ပ�မ�ဆးရေးလး�းသားညးက� ဆ�းပြဖတး�နးလ�အပးသားညး။ ဒးမ�ကရေး�စားလ�ရေး��ငးက� တညးရေးဆ�ကးသားညးအခါ မနးကနးရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� ရေး�းးခးယး�နးမ� အလာနးအရေး�းကြးကးးသားညး။ အရေး�က�ငးးမ� ၎ငးးသားညး န�ငးငရေး�းအရေးပြပ�ငးးအလက� ပြဖစားရေးပရေးစာန�ငးသားညးအပြပငး လ�အဖာ�အစာညးး၏ တညးပြငမးမအရေးပလညးး လမးးမ�းမ�သားညး။ ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားတစားခ�သားညး န�ငးငတစားန�ငးငအတာကး ဆးရေးလး�းသားငးရေးတ�းရေးသား�းလညးး အပြခ�းန�ငးငတစားခ�အတာကးမ ဆးရေးလး�းခးငးမ ဆးရေးလး�းလမးမညးဟသားညး အခးကးက� သားတခးပး�နးလ�သားညး။

Page 16: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

8 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

Page 17: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 9

3/ jrefrmEkdifiH\ a&G;aumufyGJpepf ပြမနးမ�န�ငးင� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� မရေးလလ�မး ပြမနးမ�န�ငးင�လတးရေးတ�း၏ ဖာ�စာညးးတညးရေးဆ�ကးပ�က� နားလညး�နး အရေး�းကြးကးးသားညး။ ပြပညးရေးထ�ငးစာ�လတးရေးတ�းတာငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�း (ရေးအ�ကးလတးရေးတ�း) နငး အမး းသား�းလတးရေးတ�း (အထကးလတးရေးတ�း) ဟ၍ လတးရေးတ�းနစား�ပး�သားညး။ အမး းသား�းလတးရေးတ�းတာငး ပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးတစားခ�စားမ က�ယးစာ�းလယး ၁၂ ဦးးစားက� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကး�သားညး။ ထ��ရေး�က�ငး ပြပညးနယး ၇ ခ� နငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးး ၇ ခ�မ ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးထ�းသားညး က�ယးစာ�းလယး ၁၆၈ ဦးး�ပြပးး စာစားတပးမ တ�ကးရ�ကးခန�းအပးထ�းရေးသား� က�ယးစာ�းလယး ၅၆ ဦးး �သားညး။ ပြပညးသား�လတးရေးတ�းတာငး စာ�စာ�ရေးပါငးး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၄၄၀ �သားညး။ ၎ငးးတ��အနကး ၁၁၀ က� စာစားတပးမ ခန�းအပးထ�းပြပးး ၃၃၀ က� န�ငးင၏ ပြမ �နယးရေးပါငးး ၃၃၀ မ ရေး�းးခးယးထ�းသားညး (Myanmar, 2008)။ ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး လတးရေးတ�း� က�ယးစာ�းလယးရေးန�� စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၂၅% သားညး စာစားတပးက�ယးစာ�းလယးမး�းအတာကး ပြဖစားသားညး။ သားကးဆ�ငး�� ပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးအဆငး လတးရေးတ�းမး�းအတာကး ပြမ �နယးတစားခ�ခးငးးစားမ က�ယးစာ�းလယး နစားဦးးစားက� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးသားညး။ ပြပညးနယးနငးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးတစားခ�ခးငးးစား� ပြမ �နယးအရေး�အတာကးရေးပမတညး၍ က�ယးစာ�းလယးရေးန��အရေး�အတာကးက� သားတးမတးထ�း�သားညးအတာကး မတညးရေးသား� ပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးမး�းတာငး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးအရေး� အတာကးသားညးလညးး မတညး�ကရေးပ။

ပြပညးရေးထ�ငးစာ�လတးရေးတ�းနငး ပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�း နစားခ�စာလ�းအတာကး ရေး�းးရေးက�ကးပာမး�းက� ငါးနစားလငးတစားကြးကမး ကးငးးပသားညး။ ၂၀၁၅ ခ�နစားတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာတစားခ� ကးငးးပခပြပးးပြဖစား�� ရေးနာကးတစားကြးကမး အရေးထာရေးထာရေး�းးရေးက�ကးပာက� ၂၀၂၀ ခ�နစားတာငး ကးငးးပမညးပြဖစားသားညး (လတးရေးတ�းလကးကမးးစာ�ရေးစာ�ငးလ�ပးငနးးအဖာ�၊ ၂၀၁၉)။ ပြပညးသား�လတးရေးတ�းနငး အမး းသား�းလတးရေးတ�းတ��၏ ဥပရေးဒပြပရေး�းဆ�ငး�� လ�ပးပ�ငးခာငးအ�ဏ�အ�ဆ�လငး ၂၀၀၈ ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒ၊ အခနးး ၄၊ ပ�ဒးမ ၁၃၆ နငး ပ�ဒးမ ၁၅၆ တာငး ရေးဖ�းပြပထ�းသားညးအတ�ငးး ပြပညးရေးထ�ငးစာ�လတးရေးတ�းတာငးသား� ဥပရေးဒ�ကမးး တငးသားာငးးဆ�းပြဖတး�မညးဟ� ပြပဌာ�နးးထ�းသားညး ကစာစ�ပးမး�းမအပ ကးနးကစာစ�ပးမး�းက� လတးရေးတ�းမး�းက သားတးမတးထ�းရေးသား� လ�ပးထ�းလ�ပးနညးးမး�းအ� အဆ�ပြပန�ငးသားညး။ အကယး၍ လတးရေးတ�းနစား�ပး သားရေး��ထ�းကာလာပါက အဆ�ပြပခးကးက� ပြပညးရေးထ�ငးစာ�လတးရေးတ�းသား�� တငးသားာငးး�နး လ�အပးသားညး။

ပြမနးမ�န�ငးင၌ လတးရေးတ�းသား�� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကး��တာငး အသား�းပြပရေးသား� လကး�စာနစားမ� အစာ�း�အဆငးနစားခ�လ�းအတာကး FPTP စာနစားပငးပြဖစားသားညး။ သားမ�ငးးတာငး ပြဗျတသားတ��၏ အ�ပးစာ�းလမးးမ�းမ ခ�ရေးသား�န�ငးငမး�းတာငး FPTP စာနစားက� အဓကအ�းပြဖငး ကးငးသား�းရေးသား�ရေး�က�ငး ယငးးသားညး အအ�းသားငးဖာယးမဟ�တးရေးပ (Reynolds et al, 2008)။ အထကးတာငး ရေးဖ�းပြပခသားညးအတ�ငးး ဤစာနစားတာငး ဆနဒမအမး�းဆ�း��သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးသားညးသား� အန�ငး�သားပြဖစားပြပးး အပြခ�းက�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းမ�မ မညးသားညးမ မ���ကရေးပ။ ထ��ရေး�က�ငး ဤစာနစားသားညး အန�ငး�သားအ�း လတးရေးတ�းတာငး လမး�းစာ�ပြဖစားလ��နး လာယးကရေးစာသားညး။ ယငးးသား��ပြဖစားခလငး ၎ငးးက� “အစာစားအမနးမဟ�တးရေးသား� လမး�းစာ� - false majority” (Moscrop, Dias, & Ejeckam, n., p.3) ဟ� တခါတ�ရေးခရေးဝါ �ကသားညး။ အ�ယးရေး�က�ငးဆ�ရေးသား�း ထ�သား��ရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးသားညး မညးသားညးလနညးးစာ�ဆနဒမမး�း (ဆ�လ�သားညးမ� အပြခ�းအန�ငးမ�ရေးသား� ပါတးမး�းအတာကး ရေးပးခသားညး ဆနဒမမး�း) က�မ ထညးသားာငးးတာကးခးကးပြခငးး မ�ရေးသား�ရေး�က�ငးပြဖစားသားညး။ အထးသားပြဖငး ပြမနးမ�န�ငးငတာငး FPTP စာနစား၏ ဤအဂါါ�ပးသားညး NLD ပါတးအ�း လတးရေးတ�းက� အ�းရေးက�ငးးစာာ� လမးးမ�းခးပးက�ငးန�ငးရေးစာခပြပးး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�း မ��ခ�ကရေးသား� အပြခ�းပါတးမး�းအရေးပ မမမတပြဖစားရေးစာခသားညး။

အခး �ရေးသား� န�ငးငမး�းတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းက� ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒမး�းတာငး အရေးသားးစာတး

Page 18: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

10 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

ထညးသားာငးးရေး�းသား�းထ�းရေးသား�ရေး�က�ငး သား�မနးဥပရေးဒမး�းထကး ပြပငးဆငး�နးခကးခသားညး။ ပြမနးမ�န�ငးငတာငး ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒက� ပြပငးဆငး�နးအတာကး လထ�ဆနဒခယပာ သား��မဟ�တး အထးသားတးမတးထ�းသားညး အမး�းစာ�မပမ�ဏက� ���နးလ�သားညး။ ၂၀၀၈ ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒ၏ ရေးအ�ကးရေးဖ�းပြပပါ ပ�ဒးမနစားခ�က��ကညးလငး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားရေးအ�ကးတာငး န�ငးငရေး�းပါတး အခး �အတာကး တ��းမတမမ�ရေးသား� အရေးပြခအရေးနမး�းက� ဥပမ�အရေးနပြဖငး ပြမငးန�ငးသားညး။ အထးသားပြဖငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးနငးပြပညးနယးလတးရေးတ�းမး�း ဖာ�စာညးးပြခငးးနငးစာပးလးဉးး၍ အခနးး ၄၊ ပ�ဒးမ ၁၆၁၊ ပ�ဒးမခာ (က) တာငး “တ�ငးးရေးဒသားကြးကးး သား��မဟ�တး ပြပညးနယးလတးရေးတ�းက� ရေးအ�ကးပါအတ�ငးးဖာ�စာညးး�မညး - (က) တ�ငးးရေးဒသား ကြးကးး သား��မဟ�တး ပြပညးနယးမး�းတာငး ပြမ �နယးတစားပြမ �နယးလငး နစားဦးးကးစား ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးသားညး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးး သား��မဟ�တး ပြပညးနယးလတးရေးတ�း က�ယးစာ�းလယးမး�း” ဟ၍ ပြပဌာ�နးး ရေးဖ�းပြပထ�းသားညး။ ဆ�လ�သားညးမ� ပြပညးနယးအဆငးတာငး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးမး�း သားတးမတးပြခငးးသားညး ပြမ �နယးမး�းရေးပတာငး အရေးပြခခသားညး။ သား��ရေးသား�း လကးရေးတာ�တာငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးနငး အထးသားပြဖငး ပြပညးနယးမး�း� ပြမ �နယးတစားခ�ခးငးးစားသားညး လဦးးရေး�တညး�ကမညးမဟ�တးရေးပ။ ဥပမ�အ�းပြဖငး ကခးငးပြပညးနယး� လဦးးရေး� ထထပးသားညး ဖ�းကန�းနငး မ�းညငးးပြမ �နယးမး�းတာငး က�ယးစာ�းလယးနစားဦးးစား�သားညး။ တစားခးနးတညးးမ�ပငး လဦးးရေး�အနညးးငယးသား��သားညး ပတ�အ� ကသား��ရေးသား� ပြမ �နယးတစားခ�တာငးလညးး က�ယးစာ�းလယးနစားဦးး�သားညး။ သား��ပြဖစား�� တစားပြမ �နယးတာငး က�ယးစာ�းလယးနစားဦးး သားတးမတးပြခငးးသားညး လဦးးရေး�နညးးသားညး ပြမ �နယးမး�းအတာကး ထရေး��ကးမ �ရေးသား�းလညးး လဦးးရေး�ထထပးရေးသား� ပြမ �နယးမး�းအတာကးမ မတမ မ�ရေးပ။ ထ��ရေး�က�ငး ပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�းမး�းတာငး က�ယးစာ�းပြပမ မမတသားညးအရေးပြခအရေးနက� ပြဖစားရေးပရေးစာသားညး။

ထ��အပြပငး လနညးးစာ�မး�းက� က�ယးစာ�းပြပမနငး ပတးသားကး၍ ပ�ဒးမ ၁၆၁၊ ပ�ဒးမခာ (ဂ) တာငး “ပြပညးနယးမး�းတာငး ထ�ပြပညးနယး��ပြပးးရေးသား� သား��မဟ�တး ထ�ပြပညးနယးအတာငးး က�ယးပ�ငးအ�ပးခးပးခာငး� စား�ငးစာ���ပြပးးရေးသား� တ�ငးး�ငးးသား�းလမး းမး�းမအပ ကးနးတ�ငးး�ငးးသား�းလမး းမး�းအနကး ရေးလး�းကနးသားငးပြမတးရေးသား� လဦးးရေး�ပြဖစားသားညး န�ငးငရေးတ�း� လဦးးရေး�စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ သား�ညဒသားမတစား ��ခ�ငးနနးးနငး အထကး�ရေး�က�ငးး သားကးဆ�ငး��က သားတးမတးထ�းရေးသား� တ�ငးး�ငးးသား�းလမး းအသားးးသားးးက လမး းတစားမး းလငး တစားဦးးကးစား ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးသားညး ပြပညးနယးလတးရေးတ�း က�ယးစာ�းလယးမး�း” ဟ၍ ရေးဖ�းပြပထ�းသားညး။ ဤပ�ဒးမအ� တ�ငးးပြပညးလဦးးရေး� (၅၁,၄၁၉,၄၂၀ ဦးး) ၏ ၀.၁% ရေးအ�ကးသား��သားညး တ�ငးး�ငးးသား�းလမး းစာ�တစားစာ�သားညး ပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးး လတးရေးတ�းမး�းတာငး က�ယးစာ�းပြပခာငး မ��န�ငး� ၎ငးးအခးကးသားညး လဦးးရေး� ၅၁,၄၁၉ ဦးးရေးအ�ကး ရေးလး�နညးးရေးသား� လနညးးစာ�/အ�းနညးးရေးသား� အ�ပးစာ�မး�းအရေးပ ထခ�ကးမ�သားညး (U Win Kyi, 2015)။ ခြခင��ကညးလငး ၂၀၀၈ ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒတာငး ထညးသားာငးးပြပဌာ�နးးထ�းရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာဥပရေးဒသားညး န�ငးငတာငးး� လနညးးစာ�အ�ပးစာ�အ�းလ�းအတာကး တနးးတအခာငးအရေး�း မ��ရေးစာန�ငးဟ� ဆ��ရေးပမညး။

ထ��ရေး�က�ငး ၂၀၁၂ �က�းပြဖတးရေး�းးရေးက�ကးပာအပြပးးတာငး အခး �ရေးသား�န�ငးငရေး�းပါတးမး�းက PR စာနစားက� ကးငးသား�း�နး အကြကပြပတငးပြပခ�ကသားညး။ အတအကးဆ��လငး ၂၀၁၂ ခ�နစား၊ ဇးလ�ငးလတာငး ဒးမ�ကရေး�စားနငး တ�ငးး�ငးးသား�းလနညးးစာ�ပါတး ၁၀ ဖာ� တ��ပါဝါငးရေးသား� မဟ�မတးအဖာ�တစားခ�က ရေး�းးရေးက�ကးပာရေးက�းမ�ငးထသား�� ပထမဆ�းတ��းဝါငး တ�ကးတာနးးမပြပခသားညး (Radio Free Asia, 2012)။ PR ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး ဆးရေးလး�းမ�မ�က� စာစားရေးဆး�နးမ� လကး�ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒအ� ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒဆ�ငး��ခ�ရ�း၏ တ�၀နးပြဖစားသားညး။ ကအရေး�က�ငးးမလစာာ�ပငး ခ�ရ�း၏ အ���မး�းသားညး ဤကစာစနငးစာပးလးဉးး၍ တစားစာ�တစား�� အဓပါါယးဖာငးဆ��ငးးလငးးပြခငးးမး�း မပြပလ�ပး� ��ထးမ နတးထာကးသားာ�း�ကသားညး။

၂၀၁၃ ခ�နစားတာငး အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စားအငးအ�းစာ�ပါတးသားညး အမး းသား�းလတးရေးတ�းတာငး PR စာနစားက� ထပးမရေးဆားရေးနား�နး ကြးက းပမးးခပြပးး၊ �ခ�ငးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�းတ�းတကးရေး�းပါတးကလညးး PR စာနစားက� ပြမနးမ�န�ငးငတာငး ကးငးသား�း�နး ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒနငး က�ကးညးပြခငးး�မ� ဆ�းပြဖတး�နး အရေးပြခခဥပရေးဒခ�ရ�းအ�း တ��းဝါငးရေးတ�ငးးဆ�ခသားညး။ သား��ရေးသား�းလညးး အရေးပြခခဥပရေးဒခ�ရ�းသားညး ယငးးရေးတ�ငးးဆ�

Page 19: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 11

ခးကးက� မတ��ပြပနးခသားလ� မညးသားညးအရေး�က�ငးးရေး�က�ငး မတ��နးပြပနးသားညးက�လညးး ရေးဖ�းပြပခပြခငးးမ�ရေးပ။

စာတးဝါငးစာ�းစာ��အပြဖစား ၂၀၁၄ ခ�နစားတာငး အဆ�ပြပခးကး ၂ ခ�က� ပြပညးသား�လတးရေးတ�းနငး အမး းသား�းလတးရေးတ�းတ��က ခာငးပြပခသားပြဖငး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာအတာကး အပြခ�းရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� ကးငးသား�း�နး ပြဖစားန�ငးရေးပြခက� ထပးမရေးဆားရေးနားခ�ကသားညး (ပြငမးးပြငမးး၊ ၂၀၁၄) ။ PR ကစာစက� USDP မ လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယး ဦးးရေးအ�ငးဇးငးက ပြပနးလညးတငးပြပခသားညး။ လတးရေးတ�းအစာညးးအရေးဝါး အစားအစာဉးအ� ၎ငးးလတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယး၏ �ညးမနးးခးကးမ� “ပြမနးမ�န�ငးင၏ အရေးပြခအရေးနနငး သားငးရေးလး�းသားညး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားတစား�ပးက� ပြပညးသား�လတးရေးတ�းအတာကး အရေးက�ငးအထညးရေးဖ�း�နး” ဟ၍ ပြဖစားသားညး (Ye Htut, 2019, p.132)။ နဂ�းခးပးစာက�းတာငး ၎ငးးလတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးက PR စာနစားသားညး ပြမနးမ�န�ငးငကသား��ရေးသား� တ�ငးး�ငးးသား�းမး းစာ�ရေးနထ�ငးသားညး န�ငးငတစားန�ငးငအတာကး သားငးရေးလး�းရေးသား� တစားခ�တညးးရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားပြဖစားသားညးဟ� ရေးပြပ�ဆ�ခသားညး။

ဤအဆ�က�ရေးဆားရေးနား�နး ရေးထ�ကးခမ ၃၁၄ မ၊ ကန�းကာကးမ ၄၂ မပြဖငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းက ဆ�းပြဖတးခသားညး (Ye Htut၊ 2019)။ ရေးဆားရေးနားမအတာငးးတာငး USDP နငး အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အငးအ�းစာ�ပါတးတ��က အဆ�က� ရေးထ�ကးခခ�ကပြပးး တ�ငးး�ငးးသား�းန�ငးငရေး�းပါတးမး�းကမ ၎ငးးအဆ�အ�း ဆန�းကးငးခသားညး။ ထ��အပြပငး တ�ငးး�ငးးသား�းလနညးးစာ�လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယး ၂၂ ဦးး ကလညးး PR စာနစား အယအဆက� ဆန�းကးငးရေး�က�ငးးပြပသား�နး လတးရေးတ�းမ ထာကးခာ�ခသားညး။ ကနဦးးတာငး ခးငးး၊ �မးးနငး �ခ�ငးလတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးမး�းက PR စာနစားသားညး တ�ငးး�ငးးသား�းပါတးမး�းက� အရေး�းသား�ရေးစာလမးမညးဟ� ထငးပြမငးခ�ကရေးသား�းလညးး ရေးနာကးပ�ငးးတာငး PR စာနစားသားညး ၎ငးးတ��၏ က�ယးစာ�းလယးရေးန�� အရေး�အတာကးက� ရေးလ�ကးရေးစာန�ငးရေး�က�ငးး သားတပြပမသားညးအတာကး ဆန�းကးငးခ�ကသားညး (Ye Htut, 2019)။ သား�း�ကး�က�ရေးဆားရေးနားပြငငးးခ�မမး�းအတာငးးတာငး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယး ၃၉ ဦးး ပါဝါငးရေးဆားရေးနားခပြပးး ၁၈ ဦးးက အဆ�က�ရေးထ�ကးခက� ၁၈ ဦးးက အဆ�က� ဆန�းကးငးခပြပးး ၃ ဦးးက �က�းရေးနခ�ကသားညး။

ရေးဆားရေးနားပြငငးးခ�မအပြပးးတာငး ဥပရေးဒရေး�း��နငး အထးကစာစ�ပးမး�း ရေးလလ�ဆနးးစာစားသား�းသားပးရေး�း ရေးက�းမ�ငးမ ဦးးရေး�ေမနးးက “ မမအရေးနပြဖငး ပြမနးမ�န�ငးင ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒဆ�ငး�� ခ�ရ�းနငး ဆကးသားာယးခ��တာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားအသားစား (PR) သား�� ရေးပြပ�ငးးလပြခငးးသားညး ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒနငး မက�ကးညးဟ� ခ�ရ�းက ရေးပြပ�ခသားညး” ဟ�ဆ�ခသားညး (Fisher, 2014)။ ထ��ရေး�က�ငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားရေးပြပ�ငးးလရေး�းနငးပတးသားကးရေးသား� ရေးဆားရေးနားပြငငးးခ�မမး�းသားညး လတးရေးတ�း၌ တတးဆတးသားာ�းခပြပးး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ၎ငးးနငးပတးသားကးသားညး မညးသားညး ရေးပြပ�ငးးလမက�မ မရေးတာ�ခ�ရေးပ။

အ ရေး�းပါရေးသား� မတးသား�းဖာယး�� အခးကးတစားခ�အရေးနပြဖငး USDP ပါတးမ လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးဟ�ငးး ဦးး�ထာနးးက “ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားနငးပတးသားကး၍ လတးရေးတ�းက ဆ�းပြဖတးခးကးခးပြပးးသားညး ရေးနာကးမသား�လငး ၎ငးး [အပြခ�းရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� ကးငးသား�း�နး အဆ�ပြပခးကး] က� ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒဆ�ငး�� ခ�ရ�းက ပြပနးလညးသား�းသားပး�မညး” ဟ� မတးခးကးပြပခသားညး (�ထာဋး၊ 2019, p.135)။ ဆ�လ�သားညးမ� ဦးးရေး�ေမနးးသားညး လတးရေးတ�း၌ ပထမဦးးစာာ� ဆ�းပြဖတးခးကးခး�မညး အဆငးက� ရေးကး�းလာနးပြပးး ဖာ�စာညးးပ�အရေးပြခခဥပရေးဒဆ�ငး�� ခ�ရ�းသား�� တ�ကးရ�ကးတငးသားာငးးခပြခငးး ပြဖစားန�ငးရေးပသားညး။ ဦးးရေး�ေမနးး၏ ဆ�းပြဖတးခးကးနငးပတးသားကး၍ “PR စာနစားသားညး လတးရေးတ�းမး�းတာငး NLD ရေးန��အမး�းစာ� ��မက� ပြခမးးရေးပြခ�ကးရေးနသားညး အ��ဟ� ရပြမငးက� PR စာနစားက� ဆန�းကးငးသားပြဖစားသားညး ရေးဒရေးအ�ငးဆနးးစာ��ကညးနငး အရေးပးအယလ�ပးညနငးး�နးအတာကး PR စာနစားက� ဦးးရေး�ေမနးးက အသား�းပြပခသားညး။ ဦးးရေး�ေမနးးထတာငး အရေး�ကားတငး�ရေးနသားညးဟ� ရေးဒရေးအ�ငးဆနးးစာ��ကညးက ယ��ကညးရေးသား�ရေး�က�ငး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာအပြပးးတာငး ဦးးရေး�ေမနးးသားညး ပြပညးရေးထ�ငးစာ�လတးရေးတ�း ဥပရေးဒရေး�း��နငး အထးကစာစ�ပးမး�း ရေးလလ�ဆနးးစာစားသား�းသားပးရေး�းရေးက�းမ�ငး၏ ဥကကဋဌ��ထးက� �ယန�ငးခသားညး” ဟ� သားရေး��ရေးပါကးနားလညး ခရေး�က�ငးး ရေးအ�ငးဇးငးက ရေးပြပ��က�းခသားညး (Ye Htut, 2019, p.135)။ ဤအခးကးက PR စာနစားက� တ�ငးးပြပညး၏ အပြခ�းရေး�းးခးယးစာ�� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားအပြဖစား ကးငးသား�း�နး ကြးက းပမးးရေးနစာဉးအတာငးး ပါတးကြးကးးနစားခ�အ�က�း န�ငးငရေး�း ကစာ�းမမး�း �ရေးနခရေး�က�ငးး ရေးဖ�းပြပရေးနသားညး။

Page 20: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

12 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

အခးပးအ�းပြဖငး ဆ��လငး ပြမနးမ�န�ငးငတာငး FPTP စာနစားက� ကးငးသား�းရေးနရေးသား�းလညးး PR စာနစား ရေးပြပ�ငးးလကးငးသား�း�နး ကြးက းပမးးမမး�းက� ၂၀၁၂ ခ�နစားကတညးးကစာ၍ န�ငးငရေး�းပါတးမး�းက ပြပလ�ပးခ�ကသားညး။ တစားပြပ ငးတညးးမ�ပငး လတးရေးတ�းအတာငးး၌ မမတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမမး�းသားညး န�ငးင၏ ရေး�းးရေးက�ကး ပာစာနစားတစားခ�တညးးရေး�က�ငး ပြဖစားရေးပရေးနပြခငးးလညးး မဟ�တးရေးပ။ အထကးတာငး ရေးဖ�းပြပခသားညးအတ�ငးး မမတသားညး ရေး�းးရေးက�ကးပာဥပရေးဒမး�းက�လညးး ပြပငးဆငး�နးလ�အပးသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး ပြမနးမ�န�ငးငသားညး ၎ငးး၏ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား၏ အကန�းအသားတးနငး ပြဖစားန�ငးရေးပြခမး�းက� ဟနးခးကးညးရေးအ�ငးပြပပြခငးးပြဖငး မမနးမကနး က�ယးစာ�းပြပပြခငးး ပြပဿနာက� ရေးပြဖ�ငးးန�ငးမညး နညးးလမးးတစားခ�က� ��ရေးဖာသားငးသားညး။ မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမက� ဖနးတးးရေးပးန�ငးမညး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား တစား�ပးက� ကးငးသား�း�နးအတာကး လကး�န�ငးငရေး�း အကန�းအသားတးမး�းသား�မက ဤကးငးသား�းန�ငးမက� အတ�းအဆးးပြပရေးနရေးသား� အပြခ�းအခးကးမး�းက�လညးး ပြပနးလညးသား�းသားပး�နး အရေး�းကြးကးးသားညး။

Page 21: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 13

4/ enf;pepfဤစာ�တမးး၏ �ညး�းယးခးကးမ� လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား၏ ရေးက�ငးးကး းနငး ဆ�းကး းမး�းက� ၂၀၁၅ အရေးထာရေးထာရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခရေးသား� န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ ရရေးထ�ငးမရေးန၍ ဆ�းပြဖတး�နးပြဖစားသားညး။1 ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းက� အခးကးအလကးခာပြခမးးစာတးပြဖ� သား�းသားပးပြခငးး နငး ရေး�းးရေးက�ကးပာဆ�ငး�� ပြပညးသား�လပး��းမအဖာ� (၂၀၁၉) ၏ ပြပညးသား�အပြမငးစာစားတမးး အစား�ငးခစာ� မး�းမတဆငး စာ�ဖတးသားမး�းသားညး ပြမနးမ�န�ငးင� န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ အရေးပြခအရေးနမနးနငး လကး� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး မညးသားတ��က� အသား��ရေးစာပြပးး မညးသားတ��က� နစားနာရေးနရေးစာသားညးက� သားပြမငးန�ငးရေးပလမးမညး။ တစားခးနးတညးးမ�ပငး ဤစာ�တမးးသားညး အကယး၍ န�ငးငတာငးး၌ PR စာနစားက� ကးငးသား�းပါက လကး�လတးရေးတ�းမး�း၏ အသားာငးသားဏဍ�နး မညးသား���မညးက� ပြပသားမညးပြဖစားသားညး။ သား��မသား� မတညး ရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းက� ကးငးသား�းပြခငးးအ�းပြဖငး ပါတးမး�းအလ�ကး ��မညး က�ယးစာ�းလယးရေးန��အရေး�အတာကးသားညး မညးသား��ရေးပြပ�ငးးလသားာ�းမညးက� စာ�ဖတးသားမး�း နားလညးန�ငးမညး ပြဖစားသားညး။ ဤစာ�တမးးအဆ�းတာငး မညးသားညးရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး ကာပြပ�းပြခ�းနားရေးသား� န�ငးငရေး�းပါတးမး�းက� လတးရေးတ�းတာငးးသား�� ရေး��ကး�လ�ရေးစာပြခငးးပြဖငး မညးသားညးအတ�ငးးအတ�အထ မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမက� ပြဖစားရေးပရေးစာသားညးက� စာ�ဖတးသားမး�းအရေးနပြဖငး ��ရေးဖာသား�န�ငး�နး �ညး�းယးသားညး။ ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး ဤစာ�တမးးတာငး တငးပြပထ�းရေးသား� အခးကးအလကး သား�းသားပးခးကးမး�းသားညး ၂၀၂၀ ရေး�းးရေးက�ကးပာအတာကး န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ ကြးက တငးပြပငးဆငးမအတာကး အရေးထ�ကးအကပြဖစားရေးစာပါလမးမညး။

ပထမဦးးစာာ� ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�း - အထးသားပြဖငး ပြမနးမ�န�ငးင၏ လကး� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး ပြပညးရေးထ�ငးစာ�နငး ပြပညးနယး/တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးအဆငး� န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအရေးပ မညးသား��သားကးရေး��ကးမ�ရေး�က�ငးး ခာပြခမးးစာတးပြဖ�သား�းသားပးခးကးက� တငးပြပပါမညး။ ဤ�ညး�းယးခးကးပြဖငး ပြပညးရေးထ�ငးစာ�အဆငး၌ ဤစာ�တမးးသားညး ဥပရေးဒပြပရေး�းလ�ပးငနးးစာဉးတာငး ဆ�းပြဖတးခးကးခးပြခငးး အမး�းစာ� ပြပလ�ပး��ပြဖစားသားညး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းအတာကး �လဒးမး�းအ�း ခာပြခမးးစာတးပြဖ�သား�းသားပးပြခငးးက� အဓကထ�းလ�ပးရေးဆ�ငးပါသားညး။ ပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးအဆငးတာငး �မးးပြပညးနယး ရေး�းးရေးက�ကးပာ �လဒးမး�းက� ခာပြခမးးစာတးပြဖ�သား�းသားပးပါမညး။ အရေး�က�ငးးမ� အပြခ�းပြပညးနယးနငး တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးမး�းနငး နငးးယဉးလငး �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းတာငး လမး�းစာ�ပါတးတစားခ�၏ သားသားသား�သား�လမးးမ�းမ နညးးပါး ရေးသား�ရေး�က�ငး ပြဖစားပါသားညး။ ထ��အပြပငး ဤစာ�တမးးတာငး ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးး လတးရေးတ�းအတာကး ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းက�လညးး ရေးဆားရေးနားသားာ�းပါမညး။ အ�ယးရေး�က�ငးဆ�ရေးသား�း ဧ��၀တးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးတာငး ဗျမ�လမး းအမး�းစာ�နငးအတ စာ�လငးကာပြပ�းရေးသား� လမး းစာ�မး�းလညးး ရေးနထ�ငး�ကသားပြဖငး ၎ငးးက� အမး�းအ�းပြဖငး တ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ရေးနထ�ငး��ပြဖစားသားညး �မးးပြပညးနယးနငး နငးးယဉးန�ငးသားညး။

ဒ�တယအရေးနပြဖငး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းက� လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားရေးအ�ကးတာငး ခာပြခမးး စာတးပြဖ�သား�းသားပးပြပးးရေးနာကး ပါတးတစားခ�စား��ရေးသား� ဆနဒမအရေး�အတာကးအ�းပြဖငး အခး းကး တာကးခးကးပါက ပါတးမး�းအရေးနပြဖငး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းက� မညးသား��ခာရေးဝါ��မညးက� ရေးဖ�းပြပသားညး အရေးပြခအရေးန ကာပြပ�းမအလ�ကး ခာပြခမးးစာတးပြဖ�သား�းသားပးမက� တငးပြပပါမညး။ အရေးပြခအရေးနကာပြပ�းမအလ�ကးဆနးးစာစားပြခငးးတာငး PR စာနစား၌ အသား�းအမး�းဆ�းနငး အသား�းပြပ�နး အလာယးကဆ�းပြဖစားရေးသား� List PR စာနစားက� အသား�းပြပမညး။ ထ��အပြပငး စာ�း�ငးးအပာငး open-list PR စာနစားအစာ�း စာ��ငးးအပတး close-list PR က� အသား�းပြပပါမညး။ အရေး�က�ငးးမ� စာ��ငးးအပာငး open-list PR ရေးအ�ကး��လဒးမး�းက� တာကးခးကး�နး

1 အခးကးအလကးမး�း ��န�ငးမ ရေး��ရေးနာကးညးညာတးမ မ�ပြခငးးနငး ၂၀၁၀ ရေး�းးရေးက�ကးပာက� ဒးမ�ကရေး�စားနညးးကးသားညးဟ� သားတးမတးန�ငး�နး ခကးခပြခငးးတ��ရေး�က�ငး ၂၀၁၀ ရေး�းးရေးက�ကးပာနငး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာတ��မ �လဒးမး�းက� နငးးယဉးရေးလလ�မပြပ�နး မပြဖစားန�ငးခရေးပ။

Page 22: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

14 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

အတာကး တငးကြးက လ�အပးခးကးမး�း�ရေးသား�ရေး�က�ငး ပြဖစားပါသားညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး မဆနဒ�ငးမး�းအရေးနပြဖငး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးအ�းလ�းက� ၎ငးးတ��၏ နစားသားကးမအလ�ကး အဆငးသားတးမတး�နး လ�အပးသားညး။

အရေးသားးစာတး အခးကးအလကး ခာပြခမးးစာတးပြဖ�ပြခငးး အဆငးတာငး ပထမဦးဆ�းအရေးနပြဖငး သားကးဆ�ငး�� အခးကးအလကးမး�းက� Phandeeyar ထမ��ပြပးး ပြပညးရေးထ�ငးစာ�ရေး�းးရေးက�ကးပာရေးက�းမ�ငး၏ သားကး ဆ�ငး�� ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းပြဖငး တ�ကးဆ�ငးအတညးပြပခသားညး။ ထ��ရေးနာကး က�ဒး (code) အပြဖစား ရေးပြပ�ငးးလထ�းသားညး အခးကးအလကးမး�းက� ဂဂလးဇးယ�း (Google spreadsheet) တာငး ထညးသားာငးးပြပးး လ�အပးရေးသား� စာ��ငးးအငးးနငး သားခါး� ပ�ရေးသားနညးးမး�း အသား�းပြပ၍ ပြပနးလညးတာကးခးကးသားညး။ အထး သားပြဖငး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအ�း လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�း မညးသား��ရေးပးအပးမညးက� ဆ�းပြဖတး�နး အတာကး PR စာနစားမး�းစာာ�တာငး အသား�းပြပရေးသား� ဆနဒမအရေး�အတာကးပြဖစားသားညး “ခာတမးး (Quota)” ဟ� ရေးခရေးသား�အ��က� တာကးခးကး�နးလ�အပးသားညး။ ယခ�စာ�တမးးတာငး “သား��ဝါခာတမးး - Natural Quota” ဟ�လညးး အသားမး�းရေးသား� “Hare Quota” ပ�ရေးသားနညးးက� အသား�းပြပထ�းသားညး။ အ�ယးရေး�က�ငးဆ�ရေးသား�း ၎ငးးသားညး အရ�း�ငးးဆ�းနညးးလမးးပြဖစားပြပးး ပါတးငယးမး�းက� မးကးနာသား�ရေးပးပြခငးးရေး�က�ငးပြဖစားသားညး (ယ�ယးဥပရေးဒပြပရေးက�ငးစား အတာငးးရေး�းမ�းရ�း၊ �ကးစာာမပါ)။ Hare Quota ဆ�သားညးမ� ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး စာ�စာ�ရေးပါငးးဆနဒမအရေး�အတာကးက� လတးရေးတ�း� က�ယးစာ�းလယးရေးန��အရေး�အတာကးနငး စာ�းပြခငးးပြဖငး ��ရေးသား� န�ငးငရေး�းပါတးတစားခ�သား�� ရေးပးအပး�မညး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယး ရေးန��အရေး�အတာကးက� �ညးညနးးသားညး (ရေးအ�ကးတာငး�ကညးပါ) -

Hare quota =စ�စ�ရေး�ါငးဆနဒမ�အ ရေး�အတကျ

ရေး�းးရေးကျာကျတငရေးပြမာာကျ�မညကျ�ယစားလယရေးန�ာ စ�စ�ရေး�ါငး

ဥပမ�၊ �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းအတာကး hare quota က� ရေးအ�ကးပါအတ�ငးး တာကးခးကးသားညး။

Hare quota (�မးပြ�ညနယလတရေးတာ)

=၁,၉၃၉,၆၉၈ (စ�စ�ရေး�ါငးဆနဒမ�အရေး�အတကျ)

၉၆ (ကျ�ယစားလယရေးန�ာစ�စ�ရေး�ါငး)

Hare quota (�မးပြ�ညနယလတရေးတာ)

= ၂၀,၂၀၅.၁၈၇၅

ဤဥပမ�တာငး ��ရေးသား� ခာတမးး၏ အဓပါါယးမ� �မးးပြပညးနယးတာငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးသားညး ပါတးမး�းအနကး ယငးးခာတမးး (၂၀,၂၀၅ မ) ထကး မအရေး�အတာကး ရေးလး�နညးး��ရေးသား� ပါတးမး�းသားညး �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းတာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�း ���ကမညးမဟ�တးရေးပ။ ထ�အခါ ယငးးပါတးမး�း ��ခရေးသား� ဆနဒမမး�းသားညး အရေးလအလာငးပြဖစားသားာ�းရေးသား�ရေး�က�ငး ၎ငးးမမး�းက� မလစာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမပမ�ဏမ နတးဖယးလ�ကး�သားညး။ ထ��ရေးနာကးစာ�စာ�ရေးပါငးး မပမ�ဏအသားစားက� တာကးခးကးသားညး။ စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမအရေး�အတာကးအသားစားနငးအတ hare quota က� ရေးအ�ကးတာငး ရေးဖ�းပြပထ�းသားညးအတ�ငးး ထပးမတာကးခးကး��သားညး။

စ�စ�ရေး�ါငးဆနဒမ�အ ရေး�အတကျအသစ(�မးပြ�ညနယလတရေးတာ)

=၁,၉၃၉,၆၉၈ (စ�စ�ရေး�ါငးဆနဒမ�အ ရေး�အတကျ)

- ၇၂,၈၃၇ (အရေးလအလငပြဖစသားရေးသာ ဆနဒမ�မ�ား)

စ�စ�ရေး�ါငးဆနဒမ�အ ရေး�အတကျအသစ(�မးပြ�ညနယလတရေးတာ)

= ၁,၈၆၆,၈၆၁

Page 23: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 15

Hare quota အသစ (�မးပြ�ညနယလတရေးတာ)

=၁,၈၆၆,၈၆၁ (စ�စ�ရေး�ါငး�မာဏအသစ)

၉၆ (ကျ�ယစားလယရေးန�ာစ�စ�ရေး�ါငး)

Hare quota အသစ (�မးပြ�ညနယလတရေးတာ)

= ၁၉,၄၄၆.၄၆

ဆနဒမ�အရေး�အတကျ ၁၉,၄၄၆.၄၆ = ကျ�ယစားလယ ၁ ရေးန�ာ

ရေးနာကးအဆငးတာငး အနညးးဆ�းသားတးမတးထ�းသားညး ဆနဒမပမ�ဏ ��ထ�းရေးသား� ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးသားညး ပါတးတစားခ�ခးငးးစားအတာကး ���မညး က�ယးစာ�းလယးရေးန��အရေး�အတာကးက� တာကးခးကးန�ငးသားညး။ သား�ဓကအ�းပြဖငး �မးးပြပညးနယးတာငး NLD ပါတးသားညး ၅၃၁,၉၈၆ မ ��ခသားပြဖငး ရေးအ�ကးပါတာကးခးကးမအ� PR စာနစားတာငး hare quota အ� ဆနဒမမး�းက� မရေးဝါခပါက NLD ��မညး က�ယးစာ�းလယးအရေး� အတာကးက� ရေးတာ�ပြမငးန�ငးသားညး။

PR စနစတင NLD ��မညရေးန�ာမ�ား (�မးပြ�ညနယလတရေးတာ)

=၅၃၁,၉၈၆ (�မးပြ�ညနယတင ��သညဆနဒမ�မ�ား)

၁၉,၄၄၆.၄၆ (hare quota အသစ)

PR စနစတင NLD ��မညရေးန�ာမ�ား (�မးပြ�ညနယလတရေးတာ)

= ၂၇.၃၅ (၂၇)

ရေးနာကးထပးနမနာမး�းက� ရေးအ�ကးပါဇးယ�းတာငး�ကညးရန�ငးသားညး (ဇးယ�း ၁ တာငး�ကညးပါ)။ အရေး�းကြးကးးရေးသား� အခးကးမ� ပါတးမး�းအ�းလ�းအတာကး သားကးဆ�ငး�� က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�း ခာရေးဝါရေးပးပြပးးရေးနာကးတာငး အခး �ရေးန��မး�း လစားလပးရေးနရေးသားးသားညးက� ရေးတာ��မညး။ အရေး�က�ငးးမ� ရေးန��အရေး�အတာကး တာကးခးကး��တာငး ��သားညး ဒဿမဂဏနးးအ�ကာငးးမး�းရေး�က�ငး ပြဖစားသားညး။ ဤကးနး�ရေးနရေးသားးရေးသား� က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းက� သားတးမတးရေးပးအပး�နးအတာကး “အကြးကးးဆ�း အ�ကာငးးနညးးလမးး” က� ဤခာပြခမးးစာတးပြဖ�သား�းသားပးမတာငး အသား�းပြပခသားညး။ ၎ငးးနညးးလမးးတာငး “၎ငးးတ�� [ပါတးမး�း] ��သားညး ကးနး� က�ယးစာ�းလယးရေးန��အရေး�အတာကး အစားအစာဉးအလ�ကး” က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းက� ရေးပးအပးသားညး (Reynolds et al. et al, 2008, p.178)။ တနညးးအ�းပြဖငး ကးနး� က�ယးစာ�းလယးရေးန��အမး�းဆ�း�သားညး ပါတးမး�းက� လစားလပးရေးန��မး�း ရေးပးအပးသားညး။ ဤဥပမ�တာငး USDP သားညး ကးနး�ရေးန��မး�းက� ��သားညး။

ဇယား ၁။ hare quota ကျ�တကျချး�ကျပြချးငး - �မးပြ�ညနယလတရေးတာမ ဥ�မာ

�ါတ ဆနဒမ�မ�ား Hare quota Quota အပြ�ညရေးန�ာမ�ား

အကျငး ကျ�န� ရေးန�ာမ�ား

ရေးန�ာ စ�စ�ရေး�ါငး

NLD ၅၃၁,၉၈၆ ၂၇.၃၅ ၂၇ ၀.၃၅ ၀ ၂၇

USDP ၅၂၄,၁၀၇ ၂၆.၉၅ ၂၆ ၀.၉၅ ၁ ၂၇

SNLD ၃၅၂,၀၃၅ ၁၈.၁၀ ၁၈ ၀.၁၀ ၀ ၁၈

……..(အပြခ�း ပါတးမး�း)

……… ……… ……… ……… ……… ………

စ�စ�ရေး�ါငး ၁,၉၃၉,၆၉၈ ၉၆ ……… ……… ……… ၉၆

Page 24: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf16 | ELECTORAL SYSTEM AT A CROSSROADS

ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားရေးအ�ကး� ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းက� ခာပြခမးးစာတးပြဖ�သား�းသားပးပြခငးး၊ အထကးတာငး �ငးးလငးးတငးပြပထ�းသားညးအတ�ငးး အရေးပြခအရေးနကာပြပ�းမအလ�ကး ခာပြခမးး စာတးပြဖ�သား�းသားပးပြခငးးမး�းက� ရေးဆ�ငး�းကးပြပးးရေးနာကး နငးးယဉးရေးတာ��ခးကးမး�းအ� မညးသားညးရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး အလ�ပးအပြဖစားဆ�း (သား��မဟ�တး ပြဖစားလမးမညး) ဆ�သားညးနငး ပ�မ�၍ ကးယးကးယး ပြပန�းပြပန�းဆ��ရေးသား�း ကာပြပ�းပြခ�းနားရေးသား� အရေးပြခအရေးနမး�းရေးအ�ကးတာငး မတညးရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းသားညး မတညးရေးသား� န�ငးငရေး�းအ�ပးစာ�မး�းက� မညးသား�� အသား�စားး�ရေးစာသားညးဆ�သားညး အခးကးနငးပတးသားကး၍ နငးးယဉးရေးတာ��ခးကးမး�းက� ရေးဆားရေးနားသားာ�းမညးပြဖစားသားညး။

Page 25: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

5/ 2015 ckESpf a½G;aumufyGJ &v'frsm;udk cGJjcrf;pdwfjzmokH;oyfjcif; ၅.၁။ ပြ�ညသ�လတရေးတာ

၂၀၁၅ ခ�နစား ရေး�းးရေးက�ကးပာဆ�ငး�� အခးကးအလကးမး�းအ� ပြပညးသား�လတးရေးတ�းအတာကး န�ငးငရေး�းပါတး ၈၁ ခ� ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခပြပးး ၎ငးးတ��အနကး ၁၂ ပါတးသားညး လတးရေးတ�းတာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�း ��ခသားညး။ ကနဦးးရေးဖ�းပြပခသားညးအတ�ငးးပငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းတာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� စာ�စာ�ရေးပါငးး ၃၃၀ �သားညး။ သား��ရေးသား�းလညးး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာမကးငးးပန�ငးသားညး မဆနဒနယး ၇ ခ��ခပြပးး ၎ငးးတ��အနကး အမး�းစာ�မ� �မးးပြပညးနယးအတာငးးတာငး တညး�သားညး။ ထ��ရေး�က�ငး ရေး�းးရေးက�ကး တငးရေးပြမ�ကးခ�သားညး က�ယးစာ�းလယးမး�းမ� ၃၂၃ ဦးးသား��ပြပးး ကးနးရေးန�� ၁၁၀ သားညး စာစားတပးမ ခန�းအပးထ�းသားမး�းပြဖစားသားညး။

၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းအတာကး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ��ခ�ငးနနးးနငး မအရေး� အတာကး ��ခ�ငးနနးးအ�က�း ပြခ�းနားခးကးက� ပ� ၁ တာငးရေးဖ�းပြပထ�းသားညး။2 ကနးးဂဏနးးမး�းအ� NLD သားညး ဆနဒမ��ခ�ငးနနးးအပြမငးဆ�း (၅၇.၂%) ��ခပြပးး ရေး�းးရေးက�ကးခက�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၇၈.၉၅% (၂၅၅ ရေးန��) ��ခသားညး။ ပြပညးသား�လတးရေးတ�း� က�ယးစာ�းလယးရေးန��အ�းလ�းနးးပါးက� NLD ပါတးက သားမးးပ�ကးလ�ကးသားပြဖငး ယခငးရေးဖ�းပြပခရေးသား� FPTP စာနစား၏ အကး းဆကးပြဖစားသားညး အကြးကးးဆ�းပါတးက� အပ�ဆ�ရေး�ကးရေးန��မး�း ��ရေးစာပြပးး ပါတးတစားခ�တညးးပြဖငး ဖာ�စာညးးထ�းသားညး အစာ�း� အမနးတကယး ရေးပရေးပါကးလ�ခသားညး (Reynolds et al, 2008)။ �လဒးအရေးနနငး ဥပရေးဒပြပလတးရေးတ�းသားညး လမး�းစာ�ပါတးတစားခ�၏ လမးးမ�းပြခငးးက� ခခ�သားညး။

သားးအ��းအ�ဆ�လငး FPTP စာနစားသားညး အစာ�း�အတာကး အတ�ကးအခက� �ငးး�ငးးလငးးလငးး ရေးပရေးပါကးရေးစာရေးသား�းလညးး ယခ�ကစာစတာငးမ ကာပြပ�းရေးသား� လကးရေးတာ�အရေးပြခအရေးနက� ရေးတာ�ပြမငး�သားညး။ အတအကးဆ��လငး အတ�ကးအခပါတးမး�း��ခရေးသား� လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��အရေး�အတာကးက� �ကညးလငး USDP သားညး ရေး�းးရေးက�ကးခက�ယးစာ�းလယးရေးန�� စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၉% (အရေး�အတာကး အ�းပြဖငး ရေးန�� ၃၀) က�သား� ��ခပြပးး၊ ပါတးငယးမး�း၏ အမး�းစာ� (ပါတးစာ�စာ� ရေးပါငးး၏ ၈၅.၂% - ရေး�းးရေးက�ကးပာဝါငးပါတး ၈၁ ခ�အနကး ၆၉ ခ�) သားညး လတးရေးတ�းသား�� မရေး��ကး�န�ငးခ�ကရေးပ။ လတးရေးတ�းသား�� ရေး��ကး�န�ငးခ�ကသားညး ပါတးငယးမး�းသားညးလညးး စာ�စာ�ရေးပါငးးအ�းပြဖငး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၁၂% (အရေး�အတာကးအ�းပြဖငး ၃၈ ရေးန��၊ ပ� ၂ က��ကညးပါ) က�သား� ��ခ�ကသားညး။ ထ�ကသား�� လတးရေးတ�းတာငး က�ယးစာ�းလယးအရေး�အတာကး အလာနးနညးးပါးစာာ���သားပြဖငး ဆ�းပြဖတးခးကးခးသားညး လ�ပးငနးးစာဉးတာငး ၎ငးးတ��၏ မဆနဒ�ငးမး�းက� ထရေး��ကးစာာ� က�ယးစာ�းပြပန�ငးပြခငးး မ�ရေးသား�ရေး�က�ငး အတ�ကးအခပါတးမး�းအတာကး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� အရေး�အတာကးသားညး အဓပါ�ယးကငးးမသားာ�းသားညး။ အတ�ကးအခပါတးမး�းအရေးနနငး လတးရေးတ�းတာငး အပြပနးအလနးထနးးရေးကး�ငးးမလ�ပး�နး လ�ရေးလ�ကးစာာ� အ�းမရေးက�ငးးသားပြဖငး တ�ငးးပြပညးအတာငးး ဒးမ�ကရေး�စားကြကခ�ငးရေးစာရေး�းအတာကး အဟန�းအတ�းပြဖစားရေးစာသားညး။

2 Military appointees are not included in the overview, since they are not elected by civilians.

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 17

Page 26: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

18 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

&ckdiftrsKd;om;ygwD

&Srf;wkdif;&if;om;rsm; 'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

ytkd0f;trsKd;om;tzGJYcsKyf

woD;yk*¾v

wtmif;(yavmif)trsKd;om;ygwD

ZkdrD; 'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

ucsifjynfe,f'Drkdua&pDygwD

vDql;trsKd;om;zGHYNzdK;a&;ygwD

ukd;uef.'Drkdua&pDESifh nDnGwfa&;ygwD

0'Drkdu&ufwpfygwD0.04

0.3

0.06

0.3

0.11

0.6

0.12

0.6

0.39

0.9

0.74

0.3

10.9

1.573.7

2.19

3.7

28.339.3

57.2

79

0.12

0.3

qE¼rJ& &mckdifEIef; ae&m&onfh &mckdifEIef;

�� ၁။ ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ား - ပြ�ညသ�လတရေးတာအတကျ န�ငငရေး�း�ါတ

မ�ား��ချး�ရေးသာ ဆနဒမ�မ�ား နင ကျ�ယစားလယရေးန�ာမ�ား

စာတးဝါငးစာ�းဖာယးရေးက�ငးးသားညးမ� �ခ�ငးအမး းသား�းပါတး ( ANP) နငး �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး (SNLD၊ ပ� ၁ က� �ကညးရပါ) တ��အ�က�း� ပြခ�းနားမပြဖစားသားညး။ ဆနဒမ ��ခ�ငးနနးးနငးပတး သားကး၍ ANP သားညး စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမမး�း၏ ၂.၁၉ % က� ��ခပြပးး SNLD သားညး ၁.၅၇% က� ��ခသားညး။ သား����တာငး ပါတးနစားခ�စာလ�းသားညး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၃.၇% (၁၂ ရေးန��) တညးစာာ�အန�ငး��ခသားညး။

Page 27: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 19

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

tjcm;EkdifiHa&;ygwDESifh woD;yk*¾v

12%

9%

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

79%

ယငးးသားညး FPTP စာနစားရေးအ�ကးတာငး မတမ�ရေး�းအတာကး စာသားတးမတးခးကးတစားစာ�တစား��မ�ဟ� အဓပါ�ယး��ပါသားညး (Williams, ၂၀၀၅)။

ပါတးမး�းအ�က�း ဆနဒမမး�း ��မတာငးလညးး ကြးကးးမ�းသားညး ကာ�ဟမတစားခ��ပါသားညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး NLD နငး USDP တ��မလာ၍ အပြခ�းရေးသား� ပါတးအ�းလ�းနးးပါးတ��သားညး စာ�စာ�ရေးပါငးးဆနဒမမး�း၏ ၃% ရေးအ�ကးက�သား� ��ခ�ကသားညး။ ဤသား��ရေးသား� ကြးကးးမ�းသားညး ကာ�ဟမအတာကး အရေး�က�ငးးအ�ငးးမ� ကးယးကးယးပြပန�းပြပန�း အရေးပြခပြပသားညး န�ငးငရေး�းပါတးကြးကးးနစားခ�သားညး မဆနဒနယးမး�းအ�းလ�းနးးပါးတ��တာငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခရေးသား�ရေး�က�ငး ပြဖစားပါသားညး။ ပါတးတစားခ�သားညး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးသားညး မဆနဒနယး ပ�မ�မး�းပြပ�းရေးလရေးလ ဆနဒမအရေး�အတာကး ပြမငးမ�းစာာ� ���နး ပြဖစားန�ငးရေးပြခ ပ�မ�မး�းပြပ�းရေးလရေးလပြဖစားသားညး။ ဆ�လ�သားညးမ� ရေးသားးငယးရေးသား� (သား��) ရေးဒသားအရေးပြခပြပပါတးမး�းသားညး လကြးက ကးမး�းမနငးပတးသားကး၍ အဆ�ပါ ပါတးနစားခ�နငးယဉးပြပ ငး�နး အလာနးခကးခ သားညး။ ပြပညးသား�လတးရေးတ�း၏ ပြဖစားစာဉးတာငး န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ ၁၄.၈% သား�လငး (၁၂) ဦးးသား� ရေးန���ခပြပးး ရေးန��မ��ရေးသား� ပါတးမး�း/က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းအတာကး ရေးပးခရေးသား�၊ အရေးလအလာငးပြဖစားသားာ�းသားညး ဆနဒမမး�းသားညး စာ�စာ�ရေးပါငးးဆနဒမ၏ ၈.၁% (အရေး�အတာကး ၁,၈၂၁၁၄၆) �ခသားညး။

�� ၂ - ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ား - ပြ�ညသ�လတရေးတာအတငး�

ရေးန�ာမ�ားအား ခြချး�င�သ�းသ�ရေးဖာပြ�ချး�ကျ

ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး ပြမနးမ�န�ငးင၏ လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားရေးအ�ကးတာငး မမတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမက� ဥပမ� ပြပန�ငး�နး ဇးယ�း ၂ တာငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းမဆနဒနယးမး�းအရေးနပြဖငး �မးးပြပညးနယး� ၅၅ ပြမ �နယးအနကး ၁၀ ခ�တာငး အန�ငး�ပါတးနငး အကြးကးးမ�းဆ�း ရးနမးသားညး ပါတးတ��အတာကး ဆနဒမမး�း၏ ��ခ�ငးနနးးက� ပြပသားထ�းသားညး။ �လဒးမး�းအ� အန�ငး��သားမး�းသားညး သားကးဆ�ငး�� မဆနဒနယးမး�းက� အပြပညးအဝါ က�ယးစာ�းပြပပြခငးးမ�ရေး�က�ငးး ထငး��းသားညး။ ဆနဒမအမး�းဆ�း��ရေးသား� က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းမ� အန�ငး�ခပြပးး ကးနးက�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးမး�းမ�မ ရေးန��မ�� ကးနးရေးနခသားညး။ ဥပမ� ပြပညးသား�လတးရေးတ�း မဆနဒနယးမး�း အ�က�းတာငး USDP သားညး ကာတးခ�ငးပြမ �နယးတာငး စာ�စာ�ရေးပါငးးဆနဒမ ၄၅ ��ခ�ငးနနးးပြဖငး အန�ငး��ခပြပးး စာ�စာ�ရေးပါငးးဆနဒမ ၅၅ ��နနးး��ခရေးသား� ကးနးပါတးမး�းမ� လတးရေးတ�းတာငး ရေးန��မ��ခ�ကပါ။ �လဒးအရေးနနငး အဆ�ပါမဆနဒ�ငးမး�းသားညး လတးရေးတ�းတာငး ၎ငးးတ��၏ ဆနဒမး�းက� ထ�တးရေးဖ�းန�ငး�နးအတာကး ၎ငးးတ�� ပ�မ�နစားသားကးရေးသား� က�ယးစာ�းလယးမး�း မ��ပြဖစားသားာ�းက� မဆနဒ�ငး ၄၅% က�သား� က�ယးစာ�းပြပရေးသား� အန�ငး��သားသားညး မဆနဒနယးတစားခ�လ�း၏ လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယး ပြဖစားလ�ခသားညး။ အ�းလ�းခြခ�ကညးလငး ၂၀၁၅ ခ�နစားတာငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခ�ကသားညး န�ငးငရေး�းပါတးအမး�းစာ�အတာကး FPTP စာနစားသားညး တ��းမတမမ�ခ� ယရေးန�အခးနးအထ ဥပရေးဒပြပဌာ�နးးခးကးမး�း ပြပလ�ပး��တာငး အန�ငး�ပါတးတစားခ�တညးးကသား� မး�းစာာ�ဩဇး� လမးးမ�းရေးနဆ ပြဖစားသားညး။

Page 28: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

20 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

ဇယား ၂ - �မးပြ�ညနယ� မြမ��နယ ၁၀ မြမ��နယတ��� အန�င��ထားားရေးသာ �ါတနင

ရေးန�ာမ��သည �ါတမ�ား၏ ဆနဒမ� �ာချး�ငနနး (ပြ�ညရေးထားာငစ� အဆင)

မ�ဆနဒနယ အန�င��သည �ါတအန�င��သည �ါတ - ဆနဒမ� �ာချး�ငနနး

ရေးန�ာမ��သည �ါတမ�ား - ဆနဒမ� �ာချး�ငနနး

ကာတးခ�ငး ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၄၅% ၅၅%

လ�းရး ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၃၄% ၆၆%

သားနးးး �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး

၃၉% ၆၁%

ဆးဆ�ငး ပအ�ဝါးးအမး းသား�းအဖာ�ခးပး ၆၉% ၃၁%

ကရေးလ� အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး ၅၂% ၄၈%

ကး ငးးတ� ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၃၈% ၆၂%

ကာမးးဟနးး �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး

၄၉% ၅၁%

ရေးကး�ကးမ �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး

၅၁% ၄၉%

လငးးရေးခး �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး

၅၀% ၅၀%

ကာမးးလ� က�းကန�း ဒးမ�ကရေး�စားနငး ညးညာတးရေး�းပါတး

၂၉% ၇၁%

၅.၂ �မးပြ�ညနယလတရေးတာ

ပြပညးနယးအဆငးတာငး ပြမ �နယးတစားခ�စားသားညး က�ယးစာ�းလယးနစားဦးးစားက� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးန�ငးပြပးး တစားခးနးတညးးတာငး န�ငးင၏ လဦးးရေး�စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၀.၁% ထကး ရေးကး�းလာနးရေးသား� တ�ငးး�ငးးသား�း အ�ပးစာ� တစားစာ�ခးငးးစားသားညး လတးရေးတ�း၌ ၎ငးးတ�� တ�ငးး�ငးးသား�းလမး းမး�း၏ ဆနဒက� ထ�တးရေးဖ�း�နးအတာကး က�ယးစာ�းလယးတစားဦးးက� ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးန�ငး�ကသားညး။ ယခငးကရေးဖ�းပြပခရေးသား� �မးးပြပညးနယး� ပြမ �နယး ၇ ပြမ �နယးတ��သားညး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ဆနဒမမရေးပးန�ငး�ကရေးသား�ရေး�က�ငး �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းတာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၁၁၀ ��မညးအစာ�း ၉၆ ရေးန��သား��သားညး။ ထ��အပြပငး ဝါနးကြးကးးမး�းအပြဖစား ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးခ�မညး တ�ငးး�ငးးသား�းအ�ပးစာ�မး�းမ က�ယးစာ�းလယး ၇ ဦးး �ပြပးး ကးနး ၃၆ ရေးန��သားညး စာစားတပးမ ခန�းအပးထ�းသားမး�းပြဖစားသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး�မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းတာငး စာ�စာ�ရေးပါငးး ၁၃၇ ရေးန���သားညး။ ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး �မးးပြပညးနယး၌ န�ငးငရေး�းပါတး ၂၆ ခ�တ�� ဝါငးရေး��ကး ယဉးပြပ ငးခသားညး။ န�ငးငရေး�းပါတး ၃၈.၄% (၁၀ ပါတး) တ��သားညးသား� လတးရေးတ�းအတာငးး ရေး��ကး�ခပြပးး ကးနးပါတး ၆၁.၆% (၁၆ ပါတး) အတာကး ရေးပးအပးသားညး ဆနဒမ ၆.၃% (၁၂၁၉၀၀ မ) သားညး အရေးလအလာငးပြဖစားသားာ�းသားညး။

Page 29: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 21

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

&Srf;wkdif;&if;om;rsm; 'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

wtmif;(yavmif)trsKd;om;ygwD

ytkd0f;trsKd;om;tzGJYcsKyf

0 trsKd;om;pnf;vkH;nDnGwfa&;ygwD

&Srf;wkdif;&if;om;rsm; 'Drkdu&ufwpfygwD

vm;[ltrsKd;om;zGHYNzdK;wkd;wufa&;ygwD

wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDnTwfa&;ygwD

ukd;uef.'Drkdua&pDESifh nDnGwfa&;ygwD0.621

1.061

1.131

5.4410.75

2.1

7.746.3

4.387.3

27.4322.9

27.0232.3

18.1525

qE¼rJ&mckdifEIef; ae&m& &mckdifEIef;

ပ� ၃ တာငး �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းအတာငးး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� နငး ဆနဒမ��ခ�ငးနနးးတ��အ�က�း ကာပြပ�းပြခ�းနားမက� ရေးဖ�းပြပထ�းပါသားညး။ အထးသားပြဖငး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအနကး သား�းပါတးတ��သားညးသား� ရေးန��အမး�းအပြပ�း ��ခ�ကရေးသား� အခးကးက� ယငးးသားညး ထငး��းစာာ� ရေးဖ�းပြပရေးနပါသားညး (ပ� ၄ က�လညးး �ကညးရပါ)။ ၎ငးးတ��အ�က�းတာငး USDP သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးန��အမး�းဆ�း - အတအကးရေးဖ�းပြပ �လငး ၃၂% (၃၁ ဦးး) ��ပြပးး ဆနဒမ��ခ�ငးနနးးသားညး NLD နငးအတတ (၂၇%) ပငးပြဖစားရေးသား�းလညးး NLD သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၂၂.၉% (၂၂ ဦးး) သား���ခရေးသား�ရေး�က�ငး ယငးးသားညး NLD အတာကး မတမမ�ခရေးပ။ ဤကစာစ�ပးနငးပတးသားကး၍ ပ�မ�စာတးဝါငးစာ�းဖာယးရေးက�ငးးသားညးမ� �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပးပြဖစားပြပးး ယငးးသားညး ပါတးကြးကးးနစားခ� (NLD နငး USDP) တ��ရေးလ�ကး ဆနဒမ အရေး�အတာကး မ��ခရေးသား�းလညးး NLD ထကး ပ�မ�မး�းပြပ�းရေးသား� ရေးန��မး�း - အတအကးရေးဖ�းပြပ�ပါက ၂၅% (၂၄ ဦးး) ��ခသားညး။

�� ၃ - ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ား - �မးပြ�ညနယလတရေးတာ� န�ငငရေး�း�ါတ

မ�ား၏ ဆနဒမ�မ�ားနင ရေးန�ာမ�ား

Page 30: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

22 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

tjcm;EkdifiHa&;ygwDESifh woD;yk*¾v

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf &Srf;wkdif;&if;om;rsm;

'Drkdu&ufwpfygwD

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

23%

32%20%

25%

FPTP စာနစားသားညး တစားခါတစား�တာငး အနညးးငယးရပးရေးထားန�ငးသားညး။ ယငးးသားညး ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး ပါတးကြးကးးမး�းအတာကး အ�းသား�ခးကးပြဖစားရေးစာရေးသား�းလညးး တစားခါတစား�တာငး ရေးသားးငယးသားညး ပါတးမး�း အတာကးလညးး ရေးန��မး�း ပ�မ�ဖနးတးးရေးပးသားညး။ တအ�ငးးအမး းသား�းပါတးသားညး ရေးဖ�းပြပသားငးသားညး ထငး��းရေးသား� ဥပမ�တစားခ�ပြဖစားပြပးး �မးးပြပညးနယး ရေးပြမ�ကးပ�ငးးတာငး ရေးနထ�ငးသားညး ပထဝါးအရေးနအထ�းအ� စာ�စာညးးထ�းသားညး တအ�ငးးလမး းမး�းက� က�ယးစာ�းပြပသားညး။ ယခငးရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး တအ�ငးး အမး းသား�းပါတးသားညး ဆနဒမစာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၄.၃၈% ပြဖငး (ပ� ၃ က� �ကညးရပါ) က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၇.၃% (၇ ဦးး) ��ခရေးသား�းလညးး �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�က�ကးတစားပါတးသားညး စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမ၏ ၅.၄၄% ပြဖငး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၁% (၁ ဦးး) သား� ��ခသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး FPTP စာနစားတာငး ပါတးငယးမး�းက�လညးး အ�းသား�ရေးစာန�ငးပါသားညး။

�� ၄ - ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ား - �မးပြ�ညနယလတရေးတာအတငး� ရေးန�ာမ�ား ခြချး�င�သ�းသ�ရေးဖာပြ�ချး�ကျ

ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး က�ယးစာ�းပြပမနငးစာပးလးဉးး၍ ပြပညးသား�လတးရေးတ�းနငး ဆငးတသားညး �လဒးမး�းက� �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းတာငးလညးး ရေးတာ��န�ငးပါသားညး။ ဇးယ�း ၃ တာငး လဦးးရေး�အ� က�ယးစာ�းပြပမနငး စာပးလးဉးး၍ အခး �ရေးသား� အ�ပးစာ�မး�းအတာကး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား၏ မမတမက� ပြပသားရေးနသားညး �မးးပြပညးနယးအရေး��ပ�ငးး၊ �မးးပြပညးနယးရေးပြမ�ကးပ�ငးးနငး �မးးပြပညးနယးရေးတ�ငးပ�ငးးတ��� ပြမ �နယး ၉ ခ�တ��က� ရေးဖ�းပြပထ�းပါသားညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး လ�းရးမဆနဒနယး ၁ တာငး NLD သားညး ဆနဒမ မး�း၏ ၃၁ % ပြဖငး အန�ငး��ခပြပးး ဆနဒမ ၆၉% ��သားညး ကးနးပါတးမး�းမ� ရေးန��မ��ခ�ကရေးပ။ ယငးးသားညး ဤမဆနဒနယးအတာငးး� မဆနဒ�ငးမး�း၏ ၆၉ % တ��သားညး NLD မဟ�တးသားညး အပြခ�းပါတးတစားခ�က� ဆနဒမရေးပးခ�ကသားညးဟ� အဓပါ�ယး�ပါသားညး။ မဆနဒ�ငးမး�း၏ ၃၁% က�သား� က�ယးစာ�းပြပသားညး ပါတးသားညး မဆနဒနယးတစားခ�လ�း၏ က�ယးစာ�းလယးပြဖစားလ�ခသားပြဖငး ယငးးသားညး ကးနးမဆနဒ�ငး ၆၉% အတာကး မတမမ�� လတးရေးတ�းအတာငးး မတညးသားညး အ�ပးစာ�အမး းမး းတ��က� က�ယးစာ�းပြပသားညး ပါတးမး�းအ�က�း တငးးမ�မမး�းက� ပြမငးတကးရေးစာန�ငးသားညး။

Page 31: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 23

ဇယား ၃ - �မးပြ�ညနယ� မြမ��နယ ၉ မြမ��နယတ��အတကျ အန�င��သည �ါတနင ရေးန�ာမ��

ရေးသာ �ါတမ�ားအတကျ ဆနဒမ� �ာချး�ငနနး (ပြ�ညနယအဆင)

မြမ��နယ မ�ဆနဒနယ အန�င��သည �ါတ အန�င��သည �ါတ - ဆနဒမ� �ာချး�ငနနး

ရေးန�ာမ��သည �ါတမ�ား - ဆနဒမ�

�ာချး�ငနနး

ကာတးခ�ငး မဆနဒနယး ၁ တအ�ငးး (ပရေးလ�ငး)အမး းသား�းပါတး

၃၉% ၆၁%

မဆနဒနယး ၂ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၅၆% ၄၄%

ကး ငးးတ� မဆနဒနယး ၁ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၃၄% ၆၆%

မဆနဒနယး ၂ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၄၁% ၅၉%

မ�ငးးယနးး မဆနဒနယး ၁ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၄၇% ၅၃%

မဆနဒနယး ၂ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၅၇% ၄၃%

လ�းရး မဆနဒနယး ၁ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး ၃၁% ၆၉%

မဆနဒနယး ၂ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၃၆% ၆၄%

သားးရေးပါ မဆနဒနယး ၁ �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး

၅၈% ၄၂%

မဆနဒနယး ၂ �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး

၇၃% ၂၇%

တ�ခး းလတး မဆနဒနယး ၁ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး ၅၆% ၄၄%

မဆနဒနယး ၂ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး ၄၂% ၅၈%

ရေးတ�ငးကြးကးး မဆနဒနယး ၁ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၄၂% ၅၈%

မဆနဒနယး ၂ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၅၁% ၄၉%

နမးဆနး မဆနဒနယး ၁ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၄၅% ၅၅%

မဆနဒနယး ၂ �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပး

၄၄% ၅၆%

မ�ငးးပနး မဆနဒနယး ၁ �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�က�ကးတစားပါတး

၄၄% ၅၆%

မဆနဒနယး ၂ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�းနငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၄၁% ၅၉%

Page 32: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

24 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD37

54

qE¼rJ&mckdifEIef; ae&m& &mckdifEIef;

6

94

၅.၃ ဧ�ာဝါတတ�ငးရေးဒသကြးကျး လတရေးတာ

ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးတာငး ပြမ �နယး ၂၆ ပြမ �နယး�သားပြဖငး ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးအတာငးး က�ယးစာ�း လယးရေးန�� ၅၂ ရေးန�� �ပါသားညး။ တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�းတာငး တပးမရေးတ�းက ခန�းအပးထ�းသားညး တပးမရေးတ�းသား�းက�ယးစာ�းလယး ၁၈ ဦးးနငး တ�ငးး�ငးးသား�းရေး�း��က�ယးစာ�းလယး နစားဦးး�သားညး။ ၂၀၁၅ အရေးထာရေးထာရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး စာ�စာ�ရေးပါငးး န�ငးငရေး�းပါတးရေးပါငးး ၁၆ ပါတးတ�� ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခ �ကသားညး။ ပ� ၅ တာငး ရေးတာ��သားညးအတ�ငးး အဆ�ပါ ၁၆ ပါတးတ��အနကး ရေး�းးရေးက�ကးခရေးန�� ၅၂ ရေးန��စာလ�းက� ကးယးကးယးပြပနး�ပြပန�း အရေးပြခပြပထ�းသားညး ပါတးကြးကးးနစားခ�ပြဖစားရေးသား� NLD နငး USDP တ��သား� အန�ငး��ခသားညး။ ယငးးမ� အဆ�ပါ ပါတးနစားခ� စာလ�းသားညး ရေးဒသားအတာငးး� မဆနဒနယး ၂၆ ခ�စာလ�းတာငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခပြခငးးရေး�က�ငးပြဖစားပါသားညး။ ပ�မ�၍ တကးစာာ� ရေးဖ�းပြပ�ပါက NLD သားညး စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမမး�း၏ ၅၄% က� ��ခပြပးး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၉၄% (၄၉ ဦးး) ��ခသားညး။ ယငးးသားညး FPTP ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား၏ ရေးသားခး�ပြပးးသား�းပြဖစားရေးသား� လကခဏ�တစားခ�ပြဖစားသားညး အမး�းစာ�အတာကး က�ယးစာ�းလယးရေးလ�ငးးရေးန�� ပ�မ���ရေးစာမ ပြဖစားသားညး။ NLD ပြပးးရေးနာကး USDP သားညး စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမမး�း၏ ၃၇% က� ��ခရေးသား�းလညးး မကာပြခငးးရေး�က�ငး ရေးန�� ၆% (၃ ဦးး) သား� ��ခသားညး။ ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခသားညး ကးနးပါတး ၈၈% (၁၄ ပါတး) တ��သားညး မညးသားညး ရေးန��မ မ��ခ�က� (ပ� ၆ က� �ကညးရပါ) စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမမး�း၏ ၉% (၂၇၀၄၄၇ မ) သားညး အရေးလအလာငးပြဖစားသားာ�းခသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး NLD မ ကြးကးးစာာ� ဩဇး�လမးးမ�းထ�းသားညး လတးရေးတ�းအတာငးး၌ န�ငးငရေး�းပါတး ၁၂% (၂ ပါတး) သားညးသား� ရေးန����ခသားညး။

�� ၅ - ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ား - ဧ�ာဝါတတ�ငးရေးဒသကြးကျး လတရေးတာ

အတငး� န�ငငရေး�း�ါတမ�ား၏ ဆနဒမ�မ�ားနင ကျ�ယစားလယရေးန�ာမ�ား

Page 33: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 25

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

94% 6%

�� ၆ - ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒ - ဧ�ာဝါတတ�ငးရေးဒသကြးကျး လတရေးတာအတငး�

ရေးန�ာမ�ားအရေး� ခြချး�င�သ�းသ�ချး�ကျ

ဇးယ�း ၄ တာငး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�းအတာငးး မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမက� မညးသား�� အတ�းအဆးးပြဖစားရေးစာရေး�က�ငးး ရေးဖ�းပြပထ�းပါသားညး။ ဧ��ဝါတးတ�ငးး ရေးဒသားကြးကးးအတာငးး ပြမ �နယးရေးပါငးး ၂၆ ပြမ �နယး�ရေးသား�းလညးး တညးရေးသား� အရေးပြခအရေးနတစားခ�က�ပငး �ငးဆ�ငးရေးန�ပြခငးး ပြဖစားသားပြဖငး ၅ ပြမ �နယးတ��က�သား� ဥပမ�မး�းအပြဖစား အသား�းပြပထ�းပါသားညး။ အထးသားပြဖငး အန�ငး��သားညး ပါတးသားညး အမး�းအ�းပြဖငး မဆနဒနယးတစားခ�ခးငးးစားအတာငးး စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမမး�း၏ ၅၀% အထကး ��ခသားပြဖငး ဤရေးဒသားအတာငးး အန�ငး��သားသားညး မထကးဝါကးရေးကး�း��သားပြဖစားသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး လနညးးစာ�က� က�ယးစာ�းပြပသားညး ပါတးမး�းသားညး ရေးန�����နးအခာငးအလမးး ရေးလး�နညးးသားာ�းပြပးး လတးရေးတ�းအတာငးး ရေးပြပ�ရေး�းဆ�ခာငး ပ�မ�နညးးပါးသားာ�းသားညး။

ဇယား ၄ - ဧ�ာဝါတတ�ငးရေးဒသကြးကျးအတငး� မြမ��နယ ၅ မြမ��နယ� အန�င��သည �ါတ

နင ရေးန�ာမ�သည �ါတမ�ားအတကျ ဆနဒမ��ာချး�ငနနး (ပြ�ညနယအဆင)

မြမ��နယ မ�ဆနဒနယ အန�င��သည �ါတအန�င��သည �ါတ - ဆနဒမ� %

ရေးန�ာမ�သည �ါတမ�ား - ဆနဒမ� %

ပြမနးရေးအ�ငး မဆနဒနယး ၁ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၆၂% ၃၈%

မဆနဒနယး ၂ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၆၄% ၃၆%

အမးမ မဆနဒနယး ၁ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၄၁% ၅၉%

မဆနဒနယး ၂ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၄၀% ၅၆%

ဇးလာနး မဆနဒနယး ၁ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၅၉% ၄၁%

မဆနဒနယး ၂ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၅၈% ၄၂%

ရေးကး�ငးးက�နးး မဆနဒနယး ၁ ပြပညးရေးထ�ငးစာ� ကြကခ�ငးရေး�း နငး ဖာ�ပြဖ းရေး�းပါတး

၄၇% ၅၃%

မဆနဒနယး ၂ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၄၈% ၅၂%

ပ�သားမး မဆနဒနယး ၁ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၅၄% ၄၆%

မဆနဒနယး ၂ အမး းသား�းဒးမ�ကရေး�စား အဖာ�ခးပး ၆၀% ၄၀%

Page 34: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

26 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

ခာင�၍ဆ��ပါက ခြခင�ပြပးးဆ�ပါက ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာ�လဒးမး�းအ� လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညး မလ�ရေးလ�ကးရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမနငး အလာနးအက က�ယးစာ�းပြပမတ��က� ပြဖစားရေးပရေးစာသားညး။ တစားဖကးတာငး ပါတးငယးမး�းစာာ�တ��သားညး ရေးန��အနညးးငယးမသား� ��ခပြပးး ပါတးအမး�းစာ�သားညး ဖယး�ကဉးခ�က� ဆနမ ရေးပါငးးမး�းစာာ�တ��သားညး အရေးလအလာငး ပြဖစားသားာ�းခသားညး။ အပြခ�းတစားဖကးတာငး ပါတးကြးကးးမး�းသားညး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� အပ�ဆ�မး�း��ခ�ကပြပးး အစာ�း�နစား�ပးစာလ�း� ဥပရေးဒပြပရေး�း လ�ပးငနးးစာဉးအ�း လမး�းစာ�မ မး�းစာာ� ထနးးခးပးထ�းပြခငးး ပြဖစားလ�ရေးစာခသားညး။ ထ��ပြပငး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညးလလဦးးရေး� အခး းအစာ�းဆ�ငး�� က�ယးစာ�းပြပမတာငးလညးး မတမမ�ရေး�က�ငးးက� ဇးယ�း ၂၊ ၃ နငး ၄ တ��တာငး ရေးတာ�ပြမငးန�ငးသားညး။ တစားခးနးတညးးတာငး FPTP စာနစား၏ �လဒးမး�းသားညး မတမ �ခးငးမ�မညးပြဖစားရေးသား�းလညးး ၎ငးးစာနစားသားညး န�ငးငရေး�းပါတးငယးမး�းအတာကး က�ယးစာ�းပြပမက� �ဖနး�ခါ ဖနးတးးရေးပးပြပးး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� အပ�ဆ���န�ငးမညး အ�မခခးကးသားညး ပါတးကြးကးးမး�းအ�း အပြခ�းရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းနငး နငးးစာ�လငး ပ�၍ တာနးးတာနးးတ�ကးတ�ကးပြပ ငးဆ�ငး�နး အ�းရေးပးလ�ရေးဆ�းန�ငးသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းသားညး မ�က�ခငးကးငးးပမညး ၂၀၂၀ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ဗျး�ဟ� ရေးပြမ�ကးမဆာယးလ�ရေးဆ�းသားညး နညးးလမးးမး�းက� အသား�းပြပပြခငးးပြဖငး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားက� အခာငးရေးက�ငးး ယန�ငးသားညး (Naw Gladys Maung Maung, 2020)။

Page 35: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 27

6/ 2015 a½G;aumufyGJ &v'frsm;udk tcsKd;usudk,fpm;jyKpepfatmufwGif tajctaeuGJjym;rItvdkuf cGJjcrf;pdwfjzmokH;oyfjcif;ဤအရေးပြခအရေးနတာငး PR နငး FPTP စာနစားအ�က�းတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးရေးသား�ပါတးမး�း၌ က�ယးစာ�းလယးရေးန����မ အရေးပြပ�ငးးအလက� ရေးဖ�းပြပသားာ�းမညးပြဖစားသားညး။

၆.၁။ ပြ�ညသ�လတရေးတာ

အကယး၍ PR စာနစားရေးအ�ကးတာငး ပါတးတစားခ�ခးငးးစား��ရေးသား� ဆနဒမပမ�ဏအ� က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းက� အခး းကးမရေးဝါခပါက ပြပညးသား�လတးရေးတ�းသားညး မညးသား��မညးပ��မညးက� ပ� ၇ ၌ ပြပသားထ�းသားညး။ ၎ငးးတာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန��အရေး�အတာကး သားသားသား�သား� ရေးပြပ�ငးးလမမး�း ရေးတာ��သားညး။ ဥပမ� NLD သားညး ဆနဒမစာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၅၉ ��ခ�ငးနနးး��ခသားညးအတာကး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��အ�းလ�းရေးပါငးး၏ ၇၉% (၂၅၅ ရေးန��) အစာ�း လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန�� အ�းလ�းရေးပါငးး၏ ၅၉% (၁၉၁ ရေးန��) သား� ��မညးပြဖစားသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး PR စာနစားသား�� ရေးပြပ�ငးးလပြခငးးပြဖငး NLD သားညး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၆၄ ရေးန�� ဆ�းရးမညးပြဖစားသားညး။ ရေးနာကးထပးအရေးပြပ�ငးးအလက� USDP ၏ ပြဖစား�ပး တာငး ရေးတာ��န�ငးပါသားညး။ အထးသားပြဖငး ပ� (၇) တာငး ရေးတာ�ပြမငး�သားညးမ� PR စာနစားတာငး USDP သားညး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန�� အ�းလ�းရေးပါငးး၏ ၉% (၃၀ ရေးန��) အစာ�း လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယး ရေးန��အ�းလ�းရေးပါငးး၏ ၂၉% (၉၄ ရေးန�� အတအကး) ��မညးပြဖစားက� လတးရေးတ�းတာငး သားတ��၏ အတ�ကး အခအရေးနအထ�းက� ပ�မ�အ�းရေးက�ငးးရေးစာမညး ပြဖစားသားညး။ ထ�ကသား��ရေးသား� အတ�ကးအခအငးအ�းရေးက�ငးးရေးစာမသားညး FPTP စာနစား၏ လကခဏ�တစားခ� ပြဖစားရေးသား�းလညးး ယခ��လဒးအ� ပြပညးသား�လတးရေးတ�းတာငး အ�းရေးက�ငးးရေးသား� အတ�ကးအခတညး�ပြခငးးက� အ�းရေးပးအ�းရေးပြမ�ကးပြပန�ငးသားညး စာနစားမ� PR စာနစားပငးပြဖစားသားညး။

ထ��အပြပငး PR စာနစား၏ လကခဏ�အ� ပြပညးသား�လတးရေးတ�းတာငး ရေးန���ပါတးမး�း အရေး�အတာကးသားညး FPTP စာနစားတာငး ၁၄.၈% �ရေးန��မ ၁၇.၈% (၁၂ ရေးန�� မ ၁၄ ရေးန��အထ) သား�� တ�းတကးလ�မညးပြဖစားသားညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန�� မ��ခသားညး တ�ငးး�ငးးသား�းစာညးးလ�းညးညာတးရေး�းပါတးသားညး ဆနဒမစာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၁.၉% ��ခသားညးအတာကး လတးရေးတ�း က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၁.၉၃% (၆ ရေးန��) ��မညးပြဖစားသားညး။ တစားခးနးတညးးမ�ပငး FPTP စာနစားရေးအ�ကးတာငး အန�ငး�ခသားညးပါတးအခး �သားညး PR စာနစားရေးအ�ကးတာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� လကးမပြဖစားသားာ�း ရေးပမညး။ ဥပမ� စာ�စာ�ရေးပါငးးဆနဒမ၏ ၀.၆၂% ပြဖငး FPTP စာနစားရေးအ�ကးတာငး က�ယးစာ�းလယး ၂ ရေးန�� ��ခရေးသား� ဇး�မးးဒးမ�ကရေး�စားအဖာ�ခးပးပါတးသားညး PR စာနစားရေးအ�ကးတာငး က�ယးစာ�းလယး တစားရေးယ�ကးမ��မညးမဟ�တးရေးပ။ အရေး�က�ငးးမ� က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းက� ဆနဒမအရေး�အတာကးနငး အခး းကး

Page 36: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

28 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

0.62

0.62

0.31

0.31

0.31

0.380.930.4

0.44

0.52

0.580.310.77

0.931.03

3.721.62

3.722.26

9.2929.22

78.9559

1.93

1.06

0.8

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

&ckdiftrsKd;om;ygwD

wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDnTwfa&;ygwD

&Srf;wkdif;&if;om;rsm; 'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

trsKd;om;wkd;wufa&;ygwD

ytkd0f;trsKd;om;tzGJYcsKyf

jrefrmEdkifiHawmifolv,form;zGHYNzdK;wkd;wufa&;ygwD

woD;yk*¾v

&Srf;wkdif;&if;om;rsm; 'Drkdu&ufwpfygwD

trsKd;om;'Drkdua&pDtiftm;pk

rGeftrsKd;om;ygwD

wtmif;(yavmif)trsKd;om;ygwD

u&ifjynfolYygwD

ucsifjynfe,f'Drkdua&pDygwD

ukd;uef.'Drkdua&pDESifh nDnGwfa&;ygwD

0'Drkdu&ufwpfygwD

ZkdrD; 'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

vDql;trsKd;om;zGHYNzdK;a&;ygwD

FPTP jzifh ae&m&onfh &mckdifEIef; PR jzifh ae&m&onfh &mckdifEIef;

�� ၇။ ၂၀၁၅ ချး�နစ ရေး�းးရေးကျာကျ���လဒမ�ားကျ� PR စနစရေးအာကျတင အရေးပြချးအရေးန

ကျ�ပြ�ားမအလ�ကျ ချး�ပြချးမးစတပြဖာသ�းသ�ချး�ကျ - ပြ�ညသ�လတရေးတာတငး�

န�ငငရေး�း�ါတမ�ားအသးသး��မညရေးန�ာမ�ား

Page 37: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 29

မတစာာ� ခာရေးဝါရေးပးရေးသား�အခါ ခာတမးးပမ�ဏ ပြပညးမးပြခငးးမ�သားညး အခး �ရေးသား� ပါတးမး�းသားညး ဖယးခးနးခ�သားညး။ သား����တာငး ခြခင�ဆ��ရေးသား�း PR စာနစားရေးအ�ကးတာငး ပါတးမး�း၏ က�ယးစာ�းပြပမ အတ�ငးးအတ�သားညး ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး ပြမငးတကးလ�မညးပြဖစားပြပးး ရေးသားးငယးရေးသား�၊ လမး းစာ�နငး ရေးဒသားအရေးပြခပြပပါတးမး�း ပ�မ�ပါ၀ငးလ�မက� ပြဖစားရေးစာသားညး (ပ� ၈ က��ကညးပါ)။

ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး စာ�လငးကာပြပ�းရေးသား� အ�ပးစာ�မး�းက� က�ယးစာ�းပြပသားညး ပါတးမး�း လတးရေးတ�းတာငး ရေးန����လ��ကလးငး ၎ငးးတ��အရေးနပြဖငး ဆ�းပြဖတးခးကးခးပြခငးး လ�ပးငနးးစာဉးတာငး ပါဝါငးရေးပြပ�ဆ�န�ငးခာငး �လ��ကမညးပြဖစားသားညး။ ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး PR စာနစားရေးအ�ကးတာငး ပ�မ�မး�းပြပ�းရေးသား� န�ငးငရေး�းပါတးမး�း လတးရေးတ�းတာငးး ရေးန����န�ငးသားပြဖငး အရေးလအလာငးပြဖစားသားညး မအရေး�အတာကး ရေးလး�နညးးသားာ�းသားညး။ အရေးလအလာငးပြဖစားသားညးမ ၃% (အရေး�အတာကးအ�းပြဖငး ၆၈၂.၇၇၃) က�သား� ရေးတာ��သားညး။ အကယး၍ မဆနဒနယး၏ ပမ�ဏ (ဆ�လ�သားညးမ� မဆနဒနယးတစားခ�စားတာငး ရေး�းးရေးက�ကးတငးရေးပြမ�ကးမညး က�ယးစာ�း လယး ရေးန��အရေး�အတာကး) နငး က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�း ခာရေးဝါရေးပးပြခငးးက� ပြခ�းနားစာာ� ပ�စာသားတးမတးမညးဆ�လငး လ�မညးရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ပ�မ�မတရေးသား� က�ယးစာ�းပြပမက� ��န�ငးမညးပြဖစားရေး�က�ငးး ဤအရေးပြခအရေးန ကာပြပ�းမအလ�ကး ခာပြခမးးစာတးပြဖ�သား�းသားပးမအရေးပ အရေးပြခခ၍ ရေးပြပ�ဆ�န�ငးသားညး။

�� ၈။ ၂၀၁၅ ချး�နစ ရေး�းးရေးကျာကျ���လဒမ�ားကျ� PR စနစရေးအာကျတင အရေးပြချးအရေးန

ကျ�ပြ�ားမအလ�ကျ ချး�ပြချးမးစတပြဖာသ�းသ�ချး�ကျ - ပြ�ညသ�လတရေးတာတငး�

ကျ�ယစားလယရေးန�ာမ�ားကျ� ခြချး�င�ရပြမငပြချးငး

၆.၂။ �မးပြ�ညနယလတရေးတာ

PR စာနစား စာစားစာစားကးငးသား�းရေးသား� ရေး�းးရေးက�ကးပာအရေးပြခအရေးနတာငး �မးးပြပညးနယးသားညး မဆနဒနယးကြးကးးတစားခ�အပြဖစား သားတးမတးခ�မညးပြဖစားသားညး။ ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာအပြပးးတာငး �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းသားညး မညးသား��ပြဖစားလ�မညးက� ပ� (၉) တာငး ရေးဖ�းပြပထ�းသားညး။ ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာအပြပးးတာငး �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းသားညး မညးသား��ပြဖစားလ�မညးက� ပ� (၉ ) တာငး ရေးဖ�းပြပထ�းသားညး။ ပါတးမး�းသားညး hare quota ပြဖငး တာကးထ�တးထ�းရေးသား� quota မမးလငး ဖယးထ�တးခ�မညးပြဖစား�� ၎ငးးတ�� အနကး ၅၄% သား� (၁၄ ပါတးသား�) လတးရေးတ�းတာငး ရေးန����ကလမးမညး။ သား��ရေးသား�းလညးး FPTP စာနစားနငး မတသားညး ဓန�တ�ငးး�ငးးသား�းလမး းမး�း ဒးမ�ကရေး�စားပါတးကသား��ရေးသား� န�ငးငရေး�းပါတးမး�းနငး တစားသားးးပ�ဂဂလ က�ယးစာ�း လယးရေးလ�ငးးမး�းရေးန�����ကမညးပြဖစားသားညး။

tjcm;EkdifiHa&;ygwDESifh woD;yk*¾v

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

7959

929

12 12

FPTP pepf qE¼rJ&mckdifEIef; PR jzifh ae&m&onfh &mckdifEIef;

Page 38: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

30 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

1

1

11

111

1

2.1

1

6

16.3

8

7.34

22.928

2519

32.328

FPTP pepf qE¼rJ&mckdifEIef; PR jzifh ae&m&onfh &mckdifEIef;

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

&Srf;wkdif;&if;om;rsm; 'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

wtmif;(yavmif)trsKd;om;ygwD

ytkd0f;trsKd;om;tzGJYcsKyf

0 trsKd;om;pnf;vkH;nDnGwfa&;ygwD

&Srf;wkdif;&if;om;rsm; 'Drkdu&ufwpfygwD

vm;[ltrsKd;om;zGHYNzdK;wkd;wufa&;ygwD

wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDnTwfa&;ygwD

ukd;uef.'Drkdua&pDESifh nDnGwfa&;ygwD

"Ekwkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;'Drkdua&pDygwD

woD;yk*¾v

NLD ပါတးအရေးနပြဖငးဆ�လငး ၂၇% ပြဖငး ဆနဒမအမး�းဆ�း��ရေးသား�ရေး�က�ငး က�ယးစာ�းလယးရေးန��စာ�စာ�ရေးပါငးး၏ ၂၂.၉% (၂၂ ရေးန��) အစာ�း ၂၈% (၂၇ ရေးန��) ပြဖငး က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�း ပ�မ���မညးပြဖစားသားညး။ အလ�းတပငး �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�က�ကးတစားပါတးသားညး FPTP စာနစားအ� ၁% (၁ ရေးန��) သား� ����မ PR စာနစားတာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၆ ��ခ�ငးနနးး (၆ ရေးန��) ��မညးပြဖစားသားညး။ အပြခ�းတစားဖကးတာငး USDP ပါတး၏ လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းသားညး ၃၂% မ ၂၈% (အရေး�အတာကးအ�းပြဖငး ၃၁ ရေးန�� မ ၂၇ ရေးန��အထ) နငး SNLD ပါတးသားညး လတးရေးတ�းက�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၂၅% မ ၁၉% (အရေး�အတာကးအ�းပြဖ ၂၄ ရေးန��မ ၁၈ ရေးန��အထ)သား�� ရေးလး�ကးသားာ�းမညး ပြဖစားသားညး။ FPTP စာနစားနငး နငးးယဥးပါက PR စာနစားရေးအ�ကးတာငး အပြခ�းပါတးနစားခ� က�ယးစာ�းလယး��မမး�း�လ�မညးပြဖစား�� အရေးလအလာငးပြဖစားရေးသား� ဆနဒမပမ�ဏသားညးလညးး ၃.၇% (အရေး�အတာကးအ�းပြဖငး ၇၂၈၃၇ မ) သား��အထ ရေးလး�နညးးသားာ�းန�ငးသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး အကယး၍ ၂၀၁၅ ခ�နစားတာငး �မးးပြပညးနယး၌ PR စာနစားက� ကးငးသား�းခပါက SNLD သားညး တတယ အငးအ�းအကြးကးးဆ�း ပါတးတစားခ�အပြဖစားသား�� ရေး��ကး�ခမညး (ပ� ၉ က� �ကညးပါ)။

�� ၉။ ၂၀၁၅ ချး�နစ ရေး�းးရေးကျာကျ���လဒမ�ားကျ� PR စနစရေးအာကျတင အရေးပြချးအရေးန

ကျ�ပြ�ားမအလ�ကျ ချး�ပြချးမးစတပြဖာသ�းသ�ချး�ကျ - �မးပြ�ညနယလတရေးတာ

အတငး န�ငငရေး�း�ါတမ�ားအသးသး��မည ရေးန�ာမ�ား

Page 39: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 31

၆.၃ ဧ�ာဝါတတ�ငးရေးဒသကြးကျး လတရေးတာ

အကယး၍သား� ၂၀၁၅ ခ�နစားတာငး PR စာနစားက� ကးငးသား�းခပါက ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�းအတာငးး သားသား�သားညး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� အရေးပြပ�ငးးအလမး�း ပြဖစားလ�မညးပြဖစားသားညး။ အမနးစာငးစာစားတာငး �လဒးမး�းနငး ၎ငးးတ��က� အဓပါ�ယးရေးက�ကးယပြခငးးတ��သားညး သားသားသား�သား� ရေးပြပ�ငးးလသားာ�းမညး ပြဖစားသားညး။ အထး သားပြဖငး NLD သားညး စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမ၏ ၅၅.၅% ပြဖငး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၉၄% (၄၉ ဦးး) အစာ�း က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ၅၅% (၂၉ ဦးး) ��မညးပြဖစားပြပးး USDP သားညး ဆနဒမ ၃၈% ပြဖငး ရေးန�� ၆% (၃ ဦးး၊ ပ� ၁၁ က� �ကညးရပါ) အစာ�း ၃၈% (၂၀ ဦးး) ��မညးပြဖစားသားညး။ ရေးန��မး�းအ�း ပါတးတစားခ�ခးငးးစား ��ခသားညး ဆနဒမ��ခ�ငးနနးးအတ�ငးး ခာရေးဝါ��မညးပြဖစားသားပြဖငး NLD ၏ ရေးန��မး�းသားညး သားသားသား�သား� ရေးပြပ�ငးးလ သားာ�းမညးပြဖစားသားညး။ ထ��ပြပငး PR သားညး န�ငးငရေး�းပါတးငယးမး�းအ�း သားးအ��းအ�းပြဖငးသား�မက� ဤပြဖစားစာဉးတာငး လကးရေးတာ�ပါဝါငးရေးစာန�ငး�နး အ�မခရေးပးန�ငးပါသားညး။ အ�ယးရေး�က�ငးဆ�ရေးသား�း ဆနဒမမး�းအ�း အခး းကးခာရေးဝါပါက ရေးနာကးထပး ပါတး ၃ ခ�တ��သားညးလညးး ရေးန����မညးပြဖစားသားညး။ PR စာနစား၏ အ�းသား�ခးကးတစားခ�မ� မမး�းသားအန�ငး�စာနစားကသား��မဟ�တး� မအရေးလအလာငးပြဖစားမ ပ�မ�နညးးပါးရေးစာပြပးး ဤပြဖစားစာဉးတာငး ရေးလလာငးမ ၂% (၅၉၂၆၅ မ) သား� �ခမညးပြဖစားသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး အကယး၍ ၂၀၁၅ ခ�နစားအတာငးး ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�း အတာကး PR စာနစားက�သား� အသား�းပြပခပါက ရေးန����မညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�း ပ�မ�မး�းပြပ�းမညးပြဖစားပြပးး ပါတးကြးကးးတစားခ�မ လမးးမ�းရေးနပြခငးး သားသားသား�သား� ရေးလး�ကးသားာ�းမညးပြဖစားပါသားညး (ပ� ၁၂ က� �ကညးရပါ)။

�� ၁၀ - PR စနစအ� ပြဖစလာန�ငသည ၂၀၁၅ ချး�နစ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ားအရေး� သ�းသ�ချး�ကျ - �မးပြ�ညနယ လတရေးတာအတငး� ရေးန�ာမ�ားအရေး� ခြချး�င�သ�းသ�ချး�ကျ

32 2823

2820

252519

tjcm;EkdifiHa&;ygwDESifh woD;yk*¾v

trsKd;om; 'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

&Srf;wkdif;&if;om;rsm; 'Drkdua&pD tzGJYcsKyf

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

FPTP pepf qE¼rJ&mckdifEIef; PR jzifh ae&m&onfh &mckdifEIef;

Page 40: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

32 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

FPTP pepf qE¼rJ&mckdifEIef; PR jzifh ae&m&onfh &mckdifEIef;

94

6

5538

0 7tjcm;EkdifiHa&;ygwDrsm;jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh

zGHYNzdK;a&;ygwDtrsKd;om;

'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJYcsKyf

jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD

wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDnTwfa&;ygwD

u&ifjynfolYygwD

jrefrmEdkifiHawmifolv,form;zGHYNzdK;wkd;wufa&;ygwD

6

2

2.1

2.7

37.7

9455.5

FPTP pepf qE¼rJ&mckdifEIef; PR jzifh ae&m&onfh &mckdifEIef;

�� ၁၁ - PR စနစအ� ပြဖစလာန�ငသည ၂၀၁၅ ချး�နစ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ားအရေး� သ�းသ�ချး�ကျ - ဧ�ာဝါတတ�ငးရေးဒသကြးကျး လတရေးတာအတငး� န�ငငရေး�း�ါတမ�ား၏ ရေးန�ာမ�ားအရေး� ခြချး�င�သ�းသ�ချး�ကျ

�� ၁၂ - PR စနစအ� ပြဖစလာန�ငသည ၂၀၁၅ ချး�နစ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ားအရေး� သ�းသ�ချး�ကျ - ဧ�ာဝါတတ�ငးရေးဒသကြးကျး လတရေးတာအတငး� ရေးန�ာမ�ားအရေး� ခြချး�င�သ�းသ�ချး�ကျ

Page 41: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

7/ aqG;aEG;csufESifh e*kH;csKyfokH;oyfcsuf ဤစာ�တမးး၏ �ညး�းယးခးကးသားညး လကး� (FPTP) ၏ အ�းသား�ခးကး၊ အ�းနညးးခးကးမး�းနငးတကာ အလ�းအလ��သားညး (PR) ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားတ��အ�း ၂၀၁၅ ခ�နစားရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး အမး းသား�းအဆငးနငး ပြပညးနယး/တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးအဆငးတ��တာငး ဝါငးရေး��ကးယဉးပြပ ငးခသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ ရရေးထ�ငးမ ဆ�းပြဖတး�နး ပြဖစားပါသားညး။ �လဒးမး�းအ� အဆ�ပါ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားနစားခ�တ��သားညး မတညးသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအရေးပ သားသား�ကာပြပ�းရေးသား� သားကးရေး��ကးမမး�း��ကပါသားညး။ အထငး��းဆ�း အကး းသားကးရေး��ကးမမ� PR စာနစားသားညး ပ�မ�မး�းပြပ�းသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအ�း လတးရေးတ�းအတာငးးသား�� ရေး��ကး�ရေးစာက� ၎ငးးတ��အ�း ပ�မ�က�ယးစာ�းပြပန�ငးရေးစာပြခငးးပြဖစားသားညး။ သား����တာငး ပါတးမး�းစာာ�တ��မ� ရေးန��မ�� ကးနးရေးနခဦးးမညးပြဖစားသားညး။ ဒ�တယရေးပြမ�ကး အသားသား�ဆ�း ရေးတာ��ခးကးမ� အစာ�း�အဆငး နစား�ပးစာလ�း� လတးရေးတ�းမး�းအတာငးး က�ယးစာ�းလယးရေးန��အရေး�အတာကး ရေးပြပ�ငးးလမမး�းနငး ဆကးစာပးပါသားညး။ ၎ငးးအရေး�အတာကးရေးပြပ�ငးးလမသားညး ကးယးကးယးပြပန�းပြပန�း အရေးပြခပြပထ�းသားညး တစားန�ငးငလ�းလမးးခြခရေးသား� ပါတးမး�းနငးတကာ အ�းယးအစာ�းရေးသားးငယးသားညး တ�ငးး�ငးးသား�း န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအရေးပ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား နစားခ�စာလ�းတ��တာငး သားကးရေး��ကးမ�ပါသားညး။ ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး စာနစားတစားခ�ခးငးးစားရေးအ�ကးတာငး ရေးလလာငးဆ�းရးသားာ�းသားညး ဆနဒမအရေး�အတာကးအရေးနပြဖငး အရေး�းပါရေးသား� သားကးရေး��ကးမက� ရေးတာ��ပါသားညး။

ပထမဦးးစာာ� FPTP စာနစားနငး နငးးယဉးပါက PR စာနစားရေးအ�ကးတာငး ပါတးငယးမး�း၏ က�ယးစာ�းပြပမသားညး အစာ�း�နစား�ပးစာလ�းတ��တာငး ပ�မ�တ�းတကးရေးက�ငးးမာနးလ�ပါသားညး။ အတအကးဆ��ပါက ပြပညးသား�လတးရေးတ�း တာငး က�ယးစာ�းလယးရေးန����သားညး န�ငးငရေး�းပါတးအရေး�အတာကးသားညး ၁၄.၈% မ ၁၇.၃% (၁၂ ပါတး မ ၁၄ ပါတး)၊ �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းတာငး ၃၈.၄% မ ၄၆% (၁၀ ပါတး မ ၁၂ ပါတး) နငး ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�း တာငး ၁၂% မ ၃၁% (၂ ပါတး မ ၅ ပါတး) သား�� တ�းတကးလ�ခသားညး။ တစားခးနးတညးးတာငး အမး းသား�းအဆငးတာငး ၈၃% (၈၁ ပါတး အနကး ၆၇ ပါတး)၊ �မးးပြပညးနယးတာငး ၅၄% (၂၆ ပါတး အနကး ၁၆ ပါတး)နငး ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးတာငး ၆၉% (၁၆ ပါတး အနကး ၁၁ ပါတး) စာသားပြဖငး လတးရေးတ�းအတာငးးသား�� ပါတးမး�းပ�မ� ရေး��ကး�ရေးစာရေးသား�းလညးး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� မ��ကးနးရေးနခသားညး ပါတးမး�းစာာ� �ရေးနဆပြဖစားပါသားညး။ သား��တ�ငး FPTP စာနစားနငး နငးးယဉးပါက PR စာနစားသားညး လတးရေးတ�းသား�း�ပးအတာငးးသား�� ပ�မ�မး�းပြပ�းသားညး ပါတးမး�းက� ရေး��ကး�ရေးစာမညးပြဖစားသားညး။

ဒ�တယအ�းပြဖငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းအတာငးး အကြးကးးမ�းဆ�းပါတးနစားခ�တ��အ�က�း� ရေးန��အရေး� အတာကး ရေးပြပ�ငးးလမမး�းမ� အထးသားပြဖငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းတာငး ထငး��းသားညး။ ဤရေးန��တာငး PR စာနစားအ� NLD ၏ ရေးန��မး�းသားညး ၇၉% မ ၅၉% သား�� (၂၅၅ ရေးန��မ ၁၉၁ ရေးန��သား��) ရေးလး�ကးသားာ�းပြပးး USDP ၏ ရေးန��မး�းသားညး ၉% မ ၂၉% သား�� (၃၀ ရေးန��မ ၉၄ ရေးန��သား��) တ�းတကးလ�ရေးစာမညးပြဖစားသားညး။ ယငးးသားညး ရေးန��မး�းအ�း အခး းကးခာရေးဝါသားညးအခါ အတ�ကးအခ ပါတးမး�းသားညး အစာ�း�က� အပြပနး အလနး ထနးးရေးကး�ငးး�နး အငးအ�းကြးကးးလ�ပြပးး ဒးမ�ကရေး�စားက� ခ�ငးမ�အ�းရေးက�ငးးရေးစာရေး�က�ငးး စာနမနာပြဖစားသားညး။ အလ�းတ စာတးဝါငးစာ�းဖာယး ရေးတာ��ခးကးတစားခ�က� �မးးပြပညးနယး လတးရေးတ�းအတာငးး ရေးတာ�ပြမငး န�ငးသားညး။ ပ�မနးအ�းပြဖငး USDP နငး NLD တ��နစားခ�စာလ�းသားညး ကးယးကးယးပြပန�းပြပန�း အရေးပြခပြပထ�းသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းပြဖစား�ကသားပြဖငး USDP သားညးသား� NLD အတာကး အဓက ပြပ ငးဖကးပြဖစားသားညး။ မညးသား��ပငးဆ�ရေးစာက�မ ပြဖစားန�ငးရေးပြခ�လဒးအ� အကယး၍ SNLD သားညး �မးးပြပညးနယးအတာငးး� အပြခ�းန�ငးငရေး�းပါတးမး�းနငး ရေးပါငးးစာညးးလ�ကးပါက ရေး�းးခးယးစာ�� တတယရေးပြမ�ကး အငးအ�းကြးကးးပါတးတစားခ� ရေးပရေးပါကးလ�န�ငးသားညး။ အလ�းတပငး PR စာနစားသားညး ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�းအတာငးး� အတ�ကးအခမး�းက�လညးး ခ�ငးမ�အ�းရေးက�ငးးရေးစာသားပြဖငး ခြခင�၍ ဆ��ပါက PR စာနစားသားညး ပြမနးမ�န�ငးင

tcsKd;us udk,fpm;vS,fpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 33

Page 42: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

34 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

တာငး အငးအ�းကြးကးးမ�းသားညး အတ�ကးအခပါတးမး�းနငးတကာ အကြးကးးဆ�း န�ငးငရေး�းပါတးကြးကးးနစားခ�အစာ�း ပြဖစားန�ငးရေးပြခ�သားညး အပြခ�းရေး�းးခးယးစာ��ပါတးမး�း ရေးပရေးပါကးလ�ရေး�းတ��က�ပါ အ�းရေးပးရေး�က�ငးး ရေးဖ�းပြပရေးနပါသားညး။

စာနစားနစားခ�တ��တာငး ပ�မ�ရေးသားးငယးသားညး တ�ငးး�ငးးသား�းအရေးပြခပြပနငး ရေးဒသားအရေးပြခပြပ န�ငးငရေး�းပါတးမး�း အ�က�းတာငးလညးး သားသား�သားညး ရေးန��အရေးပြပ�ငးးအလမး�း ပြဖစားလ�ရေးပမညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး FPTP စာနစားအ� ပြပညးသား�လတးရေးတ�းတာငး ရေးန�� ၃.၇% (၁၂ ရေးန��) ��ခသားညး ANP သားညး PR စာနစားတာငး ရေးန�� ၂.၁၉% (၇ ရေးန��) သား� ��မညးပြဖစားပြပးး SNLD သားညး ရေးန�� ၃.၇% မ ၁.၅၇% (၅ ရေးန��) သား� ��မညး ပြဖစားသားညး။ ဤပြဖစားစာဉးတာငး ရေးန��မး�းအ�း အခး းကး ခာရေးဝါလ�ကးသားညးအခါ ပါတးနစားခ�တ��အတာကး ရေးန��အရေး�အတာကးသားညး အမနးစာငးစာစားတာငး ရေးလး�ကးသားာ�းခပါသားညး။ ဆန�းကးငး�ကးအ�းပြဖငး �မးးပြပညးနယးတာငး ၂၀၁၅ ခ�နစား၌ စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမမး�း၏ ၅% ပြဖငး ရေးန�� ၁% (၁ ရေးန��) ��ခသားညး �မးးတ�ငးး�ငးးသား�းမး�း ဒးမ�က�ကးတစားပါတးသားညး PR စာနစားတာငး ရေးန�� ၆.၃% (၆ ရေးန��) ��မညး ပြဖစားသားညး။ ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�းတာငး ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာ၌ မညးသားညး တ�ငးး�ငးးသား�းန�ငးငရေး�းပါတးမ ရေးန����ခပြခငးးမ�� PR စာနစားရေးအ�ကးတာငးမ စာ�စာ�ရေးပါငးး ရေးန�� ၇% ��မညးပြဖစားသားညး။ ဤရေးန��တာငး မတးသား�း�နး အခးကးတစားခ�မ� ကနး�ပးတ�� ရေးဖ�းပြပရေးသား� အရေးပြခ အရေးနတာငး PR စာနစားသားညး တ�ငးး�ငးးသား�းအရေးပြခပြပနငး ရေးဒသားအရေးပြခပြပ န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအတာကး ရေးပးအပးထ�းသားညး ရေးန��မး�းက� နညးးအမး းမး းတ��ပြဖငး ရေးပြပ�ငးးလရေးစာခရေးသား�းလညးး ရေးနာကးဆ�းတာငးမ ယငးးသားညး လတးရေးတ�းအတာငးး ၎ငးးတ��၏ စာ�စာ�ရေးပါငးးက�ယးစာ�းပြပမက�မ တ�းတကးလ�ရေးစာခပြခငးးပြဖစားသားညး။

ရေးနာကးဆ�းအရေးနပြဖငး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားရေးအ�ကးတာငး အရေးလအလာငး ပြဖစားသားာ�းမညး ဆနဒမမး�း သားညး ရေးတား�ကညးထ�းသားညး PR စာနစားရေးအ�ကးတာငးထကး မး�းစာာ�ပ�မ�ပါသားညး။ အ�ယးရေး�က�ငးဆ�ရေးသား�း အခး �ရေးသား� ပါတးမး�းသားညး ၂၀၁၅ ခ�နစားအတာငးး ၎ငးးတ��အရေးပ အမး�းပြပညးသား၏ အမနးတကယး ရေးထ�ကးခမထကး ပ�မ�နညးးပါးသားညး ရေးန��အရေး�အတာကးမး�းသား� ��ခရေးသား�ရေး�က�ငး ပြဖစားပါသားညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�း၌ FPTP စာနစားရေးအ�ကးတာငး အရေးလအလာငး ပြဖစားသားာ�းသားညး ဆနဒမအရေး�အတာကးသားညး PR စာနစားရေးအ�ကးတာငး အရေးလအလာငးပြဖစားမညး ဆနဒမအရေး�အတာကးထကး ၃ ဆ နးးပါး ပ�မ�မး�းပြပ�းပါသားညး (၈.၁၂% နငး ၃%)။ အလ�းတပငး �မးးပြပညးနယးတာငးလညးး PR စာနစားသား�းပါက ဆနဒမရေးလလာငးမ ၄% �မညးပြဖစားပြပးး လကး�ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားအ� ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးက�ကးပာတာငး ဆနဒမ ရေးလလာငးမ ၆.၃% �ခပါသားညး။ သား����တာငး အထငး��းဆ�း ဥပမ�မ� ဧ��ဝါတးတ�ငးးရေးဒသားကြးကးးပြဖစားပြပးး FPTP စာနစားတာငး အရေးလအလာငးပြဖစားသားာ�းသားညး ဆနဒမအရေး�အတာကးသားညး PR စာနစားတာငးထကး ၄ ဆ (၉% နငး ၂%) ပ�မ�ပြမငးမ�းပါသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး အဆ�ပါ ရေးတာ��ခးကးမး�းအ� PR စာနစားတာငး ဆနဒမမး�း အရေးလအလာငးပြဖစားမ ပ�မ�နညးးပါးရေးစာသားညး အလ�းအလ�တစားခ�က� ထငး��းစာာ� ရေးတာ�ပြမငး�ပါသားညး။

လကး� ရေးလလ�မ �လဒးမး�းအ� ပြမနးမ�န�ငးင၏ အရေးပြခအရေးနတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားနစားမး းတ��၏ သားးအ��းအ�းပြဖငး ��လ�မညး အလ�းအလ�မး�းက� အကပြဖတးသား�းသားပး�နး ပြဖစားန�ငးပါသားညး။ ရေးအ�ကးတာငး ရေးဖ�းပြပထ�းသားညး ဇးယ�း ၅ ၌ FPTP နငး PR စာနစားတ��၏ အရေးသားးစာတး လကခဏ�မး�းအ�း သားးအ��းအ�းပြဖငး အ�ကမးးဖးဉးးရေးဖ�းပြပခးကးတစားခ� (Reynolds et al., ၂၀၀၈ နငး Williams ၂၀၀၅ တ��တာငး ရေးဖ�းပြပထ�းသားညး အတ�ငးး)နငးတကာ ပြမနးမ�န�ငးငအတာငးး ၎ငးးတ�� ပြဖညးဆညးးရေးပးမ (သား��မဟ�တး မ�မ) တ��က� ရေးဖ�းပြပထ�းပါသားညး။

Page 43: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 35

ဇယား ၅ - ရေး�းးရေးကျာကျ��စနစနစချး�တ��၏ ရေး�းးချး�ယထားားသည သအ����ငးဆ�င�ာ လကျခဏာမ�ားနင ၂၀၁၅ ရေး�းးရေးကျာကျ�� �လဒမ�ား

a&G;aumufyGJ pepf oDtkd&Dykdif;qkdif&m vu©Pm

လကျရေးတ�တင အတညပြ��ထားား

ပြချးငး �မ� Oyrm

FPTP က�ယးစာ�းလယးရေးန�� အပ�ဆ�မး�းပြဖငး ပါတးတစားခ�တညးး ပါဝါငးသားညး အစာ�း� မး�း ရေးပရေးပါကးလ�ရေးစာပြပးး ကးယးကးယး ပြပန�းပြပနး အရေးပြခပြပထ�းသားညး ပါတးမး�းက� အ�းသား�ရေးစာသားညး (Reynolds et al., ၂၀၀၈၊ စာ�မးကးနာ ၂၈)

အန�ငး�ပါတး (NLD) သားညး စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမမး�း၏ ၅၉% ပြဖငး ပြပညးသား� လတးရေးတ�း� ရေးန�� ၇၉% က� �� ထ�းသားညး။

FPTP အငးအ�းကြးကးး အတ�ကးအခပါတးမး�း ရေးပရေးပါကးလ�မက� အ�းရေးပးသားညး (Reynolds et al., ၂၀၀၈၊ စာ�မးကးနာ ၂၈)

X စာ�စာ�ရေးပါငးး ဆနဒမမး�း၏ ၂၈% ��သားညး အတ�ကးအခပါတးတစားခ� (USDP) သားညး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းအတာငးး ရေးန�� ၉% မသား� ��ထ�းသားညး။

FPTP ပထဝါးအရေးနအထ�းအ� စာ�စာညးးရေးနသားညး အ�ပးစာ�မး�းက� အ�းသား�ရေးစာသားညး (Reynolds et al., ၂၀၀၈)

တအ�ငးးလမး းမး�းသားညး ပထဝါး အရေးနအထ�းအ� စာ�စာညးးရေးနသားပြဖငး ပြပညးသား�လတးရေးတ�းအတာငးး ရေးန�� ၁% နငး �မးးပြပညးနယးလတးရေးတ�းအတာငးး ၇.၃% ��ခသားညး။

FPTP လနညးးစာ�/ရေးသားးငယးသားညး ပါတးမး�း က� မတစာာ� က�ယးစာ�းပြပန�ငးမ မ�ရေးစာ� ဖယး�ကဉးထ�းသားညး (Reynolds et al., ၂၀၀၈၊ စာ�မးကးနာ ၂၉)

ဇးယ�း ၂ နငး ၃ တာငး ရေးဖ�းပြပထ�းသားညး အတ�ငးး အခး �ရေးသား� အ�ပးစာ�မး�းအတာကး မတမမ�ရေးသား� လဦးးရေး�ဆ�ငး�� က�ယးစာ�းပြပမက� ပြဖစားရေးစာပါသားညး။

FPTP: pm&if; PR

ပါတးတစားခ�၏ အမး းသား�းအဆငး ဆနဒမ ပမ�ဏနငး လတးရေးတ�းအတာငးး ရေးန��ပမ�ဏတ��အ�က�း ကာ�ဟခးကးက� ရေးလး�ကးရေးစာသားညး (Williams ၂၀၀၅)။

NLD နငး USDP တ�� ��သားညး ရေးန��မး�း အ�က�း� ကြးကးးမ�းသားညး ကာ�ဟမက� ရေးလး�ကးရေးစာမညးပြဖစားသားညး။ ဥပမ� အ�းပြဖငး USDP သားညး ပြပညးသား� လတးရေးတ�းတာငး FPTP စာနစား၌ ၉% (၃၀ ရေးန��) ��ခပြပးး PR စာနစားတာငး ရေးန�� ၂၉% (၉၄ ရေးန��) ��မညးပြဖစားသားညး။

PR: pm&if; PR

လနညးးစာ� ပါတးမး�း၏ က�ယးစာ�းပြပ မက� အရေးထ�ကးအပရေးပးသားညး (Reynolds et al., ၂၀၀၈)

ရေး�းးရေးက�ကးပာဆ�ငး�� ရေးထ�ကးခမ အလာနးနညးးငယးသားညး (သားတးမတး ပမ�ဏအထကး�ရေးသား�) ရေးဒသား အလ�ကး န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၊ ဥပမ� FPTP စာနစားတာငး ရေးန��မ��ခသားညး ဓန� တ�ငးး�ငးးသား�း လမး းမး�း ဒးမ�ကရေး�စား ပါတးတ��က� လတးရေးတ�းအတာငးး က�ယးစာ�းပြပမ ��ရေးစာမညးပြဖစားသားညး။

Page 44: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

36 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

a&G;aumufyGJ pepf oDtkd&Dykdif;qkdif&m vu©Pm

လကျရေးတ�တင အတညပြ��ထားား

ပြချးငး �မ� Oyrm

PR: pm&if; PR

တ�ငးး�ငးးသား�းလမး း အမး းမး းတ��က� က�ယးစာ�းပြပသားညး ပါတးမး�းအတာကး န�ငးငရေး�းဆ�ငး�� ဝါနးးကးငးတစားခ� ရေးပးအပးသားညး (Reynolds et al., ၂၀၀၈)

မတကာပြပ�းသားညး အ�ပးစာ�မး�းက� က�ယးစာ�းပြပသားညး ပါတးငယးမး�းအ�း လတးရေးတ�း ၃ �ပးလ�းအတာငးးသား�� ရေး��ကး�ရေးစာမညးပြဖစားသားညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး ဧ��ဝါတးတ�ငးး ရေးဒသားကြးကးးလတးရေးတ�းအတာငးး က�ငးပြပညးသား�ပါတး၊ တ�ငးး�ငးး သား�း စာညးးလ�းညးညာတးရေး�းပါတးနငး ပြမနးမ�န�ငးင ရေးတ�ငးသားလယးသားမ�းဖာ�ပြဖ းတ�းတကးရေး�းပါတးတ��သားညး PR စာနစားတာငးသား� ရေးန����မညးပြဖစားသားညး။

PR: pm&if; PR

ဆနဒမ ရေးလလာငးမ အလာနးနညးးပါး ရေးစာသားညး (Reynolds et al., ၂၀၀၈၊ စာ�မးကးနာ ၆၂)

ရေးမ�းမနးးပြဖစားစာဉး သား�းသားပးခးကးအတာငးး ရေးဖ�းပြပထ�းသားကသား�� ပြပညးရေးထ�ငးစာ�နငး ပြပညးနယး/တ�ငးးရေးဒသားကြးကးးအဆငးတ��တာငး ဆနဒမ ရေးလလာငးမ ပ�မ�နညးးပါးမညး ပြဖစားသားညး။

ခြခင�၍ဆ��ပါက လကး�ရေးလလ�မ၏ ရေးတာ��ခးကးအ�းလ�းတ��သားညး FPTP စာနစားတာငး အ�းရေးက�ငးးသားညး အတ�ကးအခမး�း ရေးပရေးပါကးလ�ရေးစာမညးဆ�သားညး ကတကဝါတးမလာ၍ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား နစားခ�စာလ�း၏ သားးအ��းပ�ငးးဆ�ငး�� လကခဏ�မး�းက� ထငးဟပးရေးနပါသားညး။ PR စာနစားတာငးမ ၎ငးးသားညး ကတကဝါတး မး�းအ�းလ�းနငး က�ကးညးပါသားညး။ ယငးးသားညး ပထမအခးကးအရေးနပြဖငး အဆ�ပါ ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�း၏ သားးအ��းပ�ငးးဆ�ငး�� လကခဏ�မး�းသားညး ပြမနးမ�န�ငးင၏ လကး�အရေးပြခအရေးနနငး ဆးရေးလး�းမ�ပြပးး ဒ�တယအ�းပြဖငး သားကးဆ�ငး�� ကတကဝါတးမး�းတာငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား နစားခ�တ��သားညး မတညးသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းအ�း မတညးသားညး ပ�စာပြဖငး အ�းသား�ရေးစာသားညး။ ဤရေးန��တာငး အဆ�ပါ စာနစားတစားခ�ခးငးးစားတ��အ�း သားကးဆ�ငး�� �ညး�းယးခးကးမး�းအတာကး ဖနးတးးထ�းပြခငးးပြဖစားပြပးး ထးပြခ�းသားညး အ�းသား�ခးကး၊ အ�းနညးးခးကးမး�း��ကရေး�က�ငးး ဂရ�ပြပ�နးအရေး�းကြးကးးပါသားညး။ သားကးဆ�ငး�� န�ငးငတစားခ�ခးငးးစား၏ လ�အပးခးကးမး�းနငး အဝါငးခာငးကးပြဖစားသားညး စာနစားသားညး အရေးက�ငးးဆ�း ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား ပြဖစားပါသားညး။

အနစားခးပးအ�းပြဖငး ဤစာ�တမးး၏ �ညးမနးးခးကးမ� FPTP နငး PR ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားမး�းသားညး လတးရေးတ�းအတာငးး မတညးသားညး က�ယးစာ�းပြပမ အတ�ငးးအတ�မး�းက� မညးသား�� ပြဖစားရေးစာန�ငးရေး�က�ငးး ရေးဖ�းပြပ�နးနငး စာတးကးယဉးပြဖစားစာဉးတစားခ�အရေးပ သား�းသားပးခးကးမတဆငး အကယး၍ ပြမနးမ�န�ငးငတာငး PR စာနစားက� ကးငးသား�းပါက ပြဖစားလ�န�ငးသားညး ရေးပြပ�ငးးလမမး�းအရေး�က�ငးး သားရ�ပးပြပ�နးပြဖစားသားညး။ ပြမနးမ�န�ငးင၏ လကး�အရေးပြခအရေးနအတာငးး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားနစားခ�တ��၏ ��လကခဏ�မ� လနညးးစာ�သားညး ရေးန�� ပ�မ�နညးးပါးစာာ� ��ပြပးး လမး�းစာ�သားညး ရေးန��ပ�မ�မး�းပြပ�းစာာ� ��ရေးနပြခငးးပြဖစားက� ယငးးသားညး န�ငးငအတာငးး ကးယးကးယးပြပန�းပြပန�း အရေးပြခစာ�ကးထ�းသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ လကြးက ကးမး�းမကသား��ရေးသား� အရေး�က�ငးး အ�ငးး မး�းစာာ�ရေး�က�ငး ပြဖစားန�ငးပါသားညး။ ထ��ပြပငး လကး� FPTP ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားညးလညးး အဆ�ပါ ပါတးမး�းနငးတကာ ရေး�းးခးယးထ�းသားညး အ�းယးအစာ�းရေးသားးငယးရေးသား� ရေးဒသားအရေးပြခပြပပါတး အနညးးငယးတ��က� အ�းသား�ရေးစာပါသားညး။

Page 45: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 37

ပြမနးမ�န�ငးင၏ လမပထဝါးအ� လဦးးရေး�၏ အမး�းစာ�သားညး ဗျမ�လမး းမး�း (၆၈%) ပြဖစား�ကပြပးး ကးနး (၃၂%) တ��တာငး မတကာပြပ�းသားညး တ�ငးး�ငးးသား�းအ�ပးစာ�မး�း ပါဝါငးပါသားညး။ ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး တစားန�ငးငလ�းတာငး ကးယးကးယးပြပန�းပြပန�း အရေးပြခပြပထ�းသားညး ပါတးကြးကးးနစားခ�သားညး လမး�းစာ� ဗျမ�လမး းမး�းက� က�ယးစာ�းပြပပြပးး အပြခ�းရေးသား� န�ငးငရေး�းပါတးမး�းနငး တစားသားးးပ�ဂဂလမး�းသားညး ပြမနးမ�န�ငးင� မတကာပြပ�းရေးသား� အ�ပးစာ�မး�းက� က�ယးစာ�းပြပ�ကသားညး။ လတးရေးတ�းအတာငးး� န�ငးငရေး�းပါတးမး�း၏ ရေးန����မ��ခ�ငးနနးးအ�း လမပထဝါးရရေးထ�ငးမတဆငး �ကညးရလငး ယငးးသားညး လဦးးရေး�၏ ၃၂% တ�� အတာကး မတမမ�ရေးပ။ အ�ယးရေး�က�ငးဆ�ရေးသား�း ပြပညးသား�လတးရေးတ�းအတာငးး ၎ငးးတ��၏ က�ယးစာ�းပြပမသားညး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား နစားခ�စာလ�းတာငး ၁၂% ရေးအ�ကးသား��ပါသားညး။ ယငးးသားညး လမး�းစာ�မး�းက� က�ယးစာ�းပြပသားညး ပါတးမး�းနငး လနညးးစာ�မး�းက� က�ယးစာ�းပြပသားညး ပါတးမး�းအ�က�း တငးးမ�မမး�းက� တ�းပြမငးလ�ရေးစာန�ငးပါသားညး။ ထ��ရေး�က�ငး ပြမနးမ�န�ငးငအရေးနပြဖငး လမး�းစာ�နငး လနညးးစာ� အ�ပးစာ�နစားစာ�စာလ�းအတာကး က�ယးစာ�းပြပမက� အ�းရေးပးသားညး နညးးလမးးတစားခ�က� စာဉးးစာ�း�မညးပြဖစားသားညး။

ဤကစာစ�ပးနငးစာပးလးဉးး၍ သား�းသားပးခးကးအ� န�ငးငရေး�းပါတးအမး းမး းအ�က�း� ဆနဒမ��မ ကာ�ဟခးကး သားညး ကြးကးးမ�းရေးသား�ရေး�က�ငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစား နစားခ�စာလ�းတ��တာငး အ�းယးအစာ�းရေးသားးငယးသားညး တ�ငးး�ငးးသား�းအရေးပြခပြပနငး ရေးဒသားအရေးပြခပြပပါတးမး�းအတာကး မး�းစာာ� စာနးရေးခမ�ရေး�က�ငးး ရေးတာ���ပါသားညး။ ဥပမ�အ�းပြဖငး အဆ�ပါ န�ငးငရေး�းပါတးအမး�းစာ�တ��သားညး သားတးမတးပမ�ဏ မပြပညးမးသားညး ဆနဒမအရေး�အတာကးမး�းက� ��ခ�ကသားပြဖငး PR စာနစားတာငးပငး လတးရေးတ�းအတာငးးသား�� ဝါငးရေး��ကးခာငးအတာကး ခးနးလပးထ�းပြခငးး ခ�မညးပြဖစားသားညး။ ဆ�လ�သားညးမ� ပြမနးမ�န�ငးငအရေးနပြဖငး သားတးမတးပမ�ဏအ�း အလာနးပြမငးမ�းစာာ� သားတးမတးထ�းပါက ပါတးငယးမး�းအတာကး အဆ�ပါ ပမ�ဏ ��န�ငး�နး ခကးခရေးနပြပးး လတးရေးတ�းတာငး လမး�းစာ�ပါတးကြးကးးမး�းသား� �ရေးနဆပြဖစားရေးပမညး။ �လဒးအပြဖစား ပါတးအမး းမး းအ�က�း ဆနဒမ��မတာငး ကြးကးးမ�းသားညး ကာ�ဟမတစားခ��ရေးနပါက ပါတးကြးကးးမး�းသားညး PR စာနစားတာငးပငး လတးရေးတ�းတာငး ဩဇး�လမးးမ�းရေးနမညးပြဖစားသားညး။

ခြခင��ကညးရရေးသား�အခါ PR စာနစား၏ အ�းသား�ခးကးမ� ယငးးသားညး က�ယးစာ�းလယးရေးန��မး�းက� မတရေးသား� နညးးလမးးတစားခ�ပြဖငး ခာရေးဝါရေးပးပြခငးးပြဖငး လတးရေးတ�းအတာငးး ရေးပြပ�ငးးလမမး�း ပြဖစားရေးပလ�ရေးစာပြခငးးနငး ပ�မ� မး�းပြပ�းသားညး န�ငးငရေး�းပါတးမး�းက� လတးရေးတ�းအတာငးး ရေး��ကး�လ�ရေးစာပြခငးးပြဖစားသားညး။ ဤစာနစားသားညး မတကာပြပ�းသားညး အ�ပးစာ�မး�းက� ပ�မ�က�ယးစာ�းပြပလ�န�ငးရေးစာပြခငးးပြဖငး လမပထဝါးအ� က�ယးစာ�းပြပမ ကာ�ဟခးကးမး�းက�လညးး ရေးလး�ခးရေးပးပါသားညး။ ဒးမ�ကရေး�စားစာနစားသား�� ကးရေးပြပ�ငးးရေးနသားညး န�ငးငတစားန�ငးင အတာကး အရေး�းအကြးကးးဆ�းအပြဖစား PR စာနစားသားညး အနမးဆ�းအရေးနပြဖငး ၂၀၁၅ ခ�နစား ရေး�းးရေးက�ကးပာ �လဒးမး�းအရေးပ ပြပနးလညးတာကးခးကးမမး�းအ� အငးအ�းကြးကးးမ�းသားညး အတ�ကးအခပါတးမး�း ရေးပရေးပါကးလ�မက� အ�းရေးပးပါသားညး။ သား��တ�ငး PR စာနစားသားညး လတးရေးတ�းအတာငးး မတကာပြပ�းသားညး အ�ပးစာ�မး�းအတာကး က�ယးစာ�းလယးရေးန�� ��ခ�ငးနနးး ပ�မ�ရေးပးအပးန�ငး�နး လ�ပးရေးဆ�ငးန�ငးမညး တစားခ�တညးးရေးသား� အရေးပြဖမဟ�တးရေးသား�ရေး�က�ငး PR စာနစားက� ကးငးသား�းလ�ကးရ�မပြဖငး အပြပညးအဝါ က�ယးစာ�းပြပမ��ရေးအ�ငး အ�မခန�ငး�နး လ�ရေးလ�ကးပြခငးးမ�ရေးပ။ ရေးယ��ယးအ�းပြဖငး အနာဂတးတာငး က�ယးစာ�းပြပမ ပ�မ���ရေး�းသားညး ပြမနးမ�န�ငးငအရေးနပြဖငး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားသားစားတစားခ�က� ကးငးသား�း�နး န�ငးငရေး�းဆ�ငး�� စာတးအ�းထကးသားနးမ သား��မဟ�တး ပါတးငယးမး�းအတာကး သားတးမတးထ�းသားညး က�ယးစာ�းလယးရေးန��တစားခ� ခးနးထ�းရေးပးပြခငးးကသား��ရေးသား� အပြပသားရေး��ရေးဆ�ငးသားညး ကတသားစာစ�ပြပမမး�း ရေးပးအပးပြခငးးတ��ရေးပတာငး မတညးရေးနပါသားညး။ လတးရေးတ�းအတာငးး က�ယးစာ�းပြပမ ပ�မ��ရေးစာပြခငးးသားညး ကာပြပ�းစာ�လငးသားညး လ�အဖာ� အစာညးးတစားခ�အတာငးး အ�းသား�ခးကးမး�းစာာ��ရေးနသားညး အ�းလ�းပါဝါငးရေး�းအတာကး ရေးပြခလမးးတစား�ပးပြဖစားပါသားညး။ ပြမနးမ�န�ငးငအရေးနပြဖငး ပ�မ�မး�းပြပ�းပြပးး ပ�မ�မတသားညး က�ယးစာ�းပြပမ ရေးပးအပးန�ငးမညး ရေး�းးရေးက�ကးပာစာနစားတစား�ပးက� ကးငးသား�းသားငးပါသားညး။ ယငးးသား�� ပြပလ�ပးပြခငးးသားညး ဖကးဒ�ယးဒးမ�ကရေး�စားပြပညးရေးထ�ငးစာ�တစား�ပး တညးရေးဆ�ကးရေး�းအတာကး အရေး�းကြးကးးသားညး န�ငးငအတာငးး� ဒးမ�ကရေး�စားစာနစားက� ခ�ငးမ�အ�းရေးက�ငးးရေးစာမညးပြဖစားပါသားညး။

Page 46: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

38 | vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf

tukd;tum;rsm; Beech, H. (2012). Obama in Burma: U.S President’s landmark visit brings hope,

criticism. Time. Retrieved from https://time.com/

Fisher, J. (2014, November 21). Why has Myanmar dropped proportional representation plans? BBC News. Retrieved from http://www.bbc.com/

Herron E., Pekkanen, R. J., & Shugart, M. S. (2018). The Oxford handbook of electoral systems. New York, NY: Oxford University Press.

Hluttaw Brochure Working Group. (2017). The Republic of the Union of Myanmar: Hluttaw Brochure. Nay Pyi Taw, Myanmar: The Republic of the Union of Myanmar.

Moscrop, D. (2016). An electoral system for all: Why Canada should adopt proportional representation. Retrieved from https://www.broadbentinstitute.ca/

Moscrop, D., Dias, M., & Ejeckam, C. (n.d.). An electoral system for all: Why British Columbia should adopt proportional representation. Retrieved from https://www.broadbent institute.ca/

Myanmar. (2008). Myanmar’s Constitution of 2008. Retrieved from http://www.constitute project.org/

Naw Gladys Maung Maung. (2020). Getting ready for the 2020 election: Ways to improve the campaign strategies of ethnic political parties in Myanmar. Yangon, Myanmar: The Salween Institute for Public Policy.

Nyein Nyein. (2014). NLD reject USDP plan for PR voting system for central regions. The Irrawaddy. Retrieved from https://www.irrawaddy.com/

People’s Alliance for Credible Elections. (2019). Citizen’s political preferences for 2020. Yangon, Myanmar: People’s Alliance for Credible Elections.

Provisional Legislative Council Secretariat. (n.d). Proportional representation electoral systems. Retrieved from https://www.legco.gov.hk/yr97-98/english/sec/library/ in1_plc.pdf

Radio Free Asia. (2012, July 27). Burma eyes proportional representation: Groups call for electoral reform and more representation for ethnic minorities. Radio Free Asia. Retrieved from https://www.rfa.org/english/

Reynolds, A., Reilly, B., Ellis, A., Cheibub, J. A., Cox, K., Lisheng, D., Elklit, M. G., Hicken, A., Huneeus, C., Huskey, E., Larserud, S., Patidar, V., Roberts, N. S., Vengroof, R., & Weldon, J. A. (2008). Electoral system design: The new International IDEA handbook. Stockholm, Sweden: International Institute for Democracy and Electoral Assistance.

Swe Win. (2016, April 3). As Thein Sein exits, his reform legacy gains mixed reviews. Khao Sod English. Retrieved from https://www.khaosodenglish.com/news/ international/ 2016/04/03/1459658523/

The Carter Center. (2015). Observing Myanmar’s 2015 general elections: Final report. Retrieved from https://www.cartercenter.org/

The Irrawaddy. (2019). How will the 2020 election shape Myanmar’s democracy? The Irrawaddy. Retrieved from https://www.irrawaddy.com/

Page 47: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

tcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí 2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif; | 39

The Samara Centre for Democracy. (2016). What we talk about when we talk about electoral reform: List proportional representation. Toronto, ON: The Samara Centre for Democracy.

U Sai Kyaw Thu. (2019). ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (၂၀၀၈ ခနစ) ပါျပညေထာငစ ေရြးေကာကပြ ေကာမရင၏ အခနးက႑ႏင ေရြးေကာကပြစနစမား - The role of the Union Election Commission in the 2008 Constitution and electoral systems. Yangon, Myanmar: Union Election Commission Office.

U Win Kyi. (2015). ၂၀၁၅ အေထြေထြေရြးေကာကပြအေၾကာငး သေကာငးစရာ [General knowledge about the 2015 election]. Retrieved from https://bit.ly/346ae9j

Wagaru Mon. (2016, May 12). Ethnic Affairs Minister: The mandate and its executive power from the lady’s lips. Mon News Agency. Retrieved from http://monnews.org/

Williams, D. C. (2005). Constitutional design for Burma: The second lecture (2004). In D. C. Williams & L. H. Sakhong (Eds.), Designing federalism in Burma (pp. 127-213). Chiang Mai, Thailand: UNLD Press.

Ye Htut. (2019). Myanmar’s political transition and lost opportunities (2010–2016). Singapore, Singapore: ISEAS – Yusof Ishak Institute.

Page 48: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute
Page 49: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

Designed by Ying Tzarm

K yingtzarm.design E YTZgraphic

Page 50: vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepf - Salween Institute

vrf;qkHvrf;cGu a½G;aumufyGJpepftcsKd;us udk,fpm;jyKpepfudk tokH;jyKí

2015 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'frsm;udk jyefvnfwGufcsufMunfhjcif;

El;p,f(ef)rGef; | 2020 ckESpf atmufwkdbmv

W W W . S A L W E E N I N S T I T U T E . O R G

rJrsm;ol tEkdif&pepf

tcsKd;us ukd,fpm;vS,fpepf

သလြငျပညသ႔ေရးရာ မဝါဒေလလာေရးအဖြ႔ (Salween Institute) သည သေတသနသးသပခကမား ျပစေရးသားထတေဝျခငးႏငႏငငတဝမးလးရ လမႈအသငးအဝငးမား၏ ေခါငးေဆာငမားက မဝါဒပငးဆငရာမားႏငပတသကသည စြမးရညျမႇငတငေပးျခငး တ႔ျဖင ျပညသ႔ေရးရာမဝါဒမား ေရးဆြခမတျခငးျဖစစဥမားက ပပးကညရန ရညရြယခကျဖင ဖြ႔စညးထားသည အဖြ႔အစညးျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ တငးသျပညသားမားအားလးအတြက ပမေကာငးမြန သည အနာဂတတစရပ ပေဖာရာတြင အကအညေပးရန ေမာမနးထားပါသည။ သေတသနျပျခငး၊ သငတနးေပးျခငးမားႏင နညးပညာ အေထာကအကမား ပပးေပးျခငးတ႔မတဆင ၿငမးခမးေရးတည ေဆာကေရး၊ မဝါဒမား ေရးဆြခမတေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးတ႔ အတြက လမႈအသငးအဝငးေခါငးေဆာငမားအား စြမးရညျမႇငတင ေပးျခငးႏင မဝါဒေရးဆြခမတသမားအား စညးရးလႈ႔ေဆာျခငးမားက လပေဆာငေနပါသည။

ခယခကမားၿငမးခမး၍ သာယာဝေျပာေသာ ျပညေထာငစျမနမာႏငင တညေဆာကႏငရန တငးရငးသားလမးမား အားလးအတြက တနးတေရး ႏင ကယပငျပဌာနးခြငရရေရးသည အေျခခအကဆးျဖစသည။

ခငမာသည နညးပညာပငးဆငရာ အေျခခသညလညး ျမနမာႏငင၏ စလငကြျပားမႈမား မားျပားလသည လမႈအသငးအဝငးမားအၾကား လမႈေရးအရ ေပါငးစညးညညြတမႈမားအတြက လြနစြာအေရးႀကးပါသည။