1.ÜniteVücudumuzun

Bilmecesini ÇözelimCanlılar Neden Beslenir

Konu 1 80dk

Dengeli ve Sağlıklı BeslenmeKonu 3 80dk

Besin ve TeknolojiKonu 4 80 dk

Besinlerin İçerikleri ve GörevleriKonu 2 80 + 80 dk

Dişlerimiz ve GörevleriKonu 6 80 dk

Diş Sağlığı ve BakımıKonu 7 80 dk

Besinlerin SindirimiKonu 5 80 dk

BoşaltımKonu 8 80 dk

Sağlığa Zararlı MaddelerKonu 9 80 dk

Ünite için yapılabilecek ön çalışmalar;

1-Sigaranın zararlarını anlatan afiş tasarlanabilir.2-Alkolün zararlarını anlatan hikaye ve resim yaptırılabilir.3-Diş sağlığının korunmasının önemi ile ilgili proje hazırlanabilir.4-Bir insan modeli yapılıp beslenme ve boşaltımın nasıl olduğu gösterilebilir.5-Çeşitli besin resimlerinden afiş çalışması yapılabilir.Besin gruplandırılması6-Sağlıksız beslenmenin sonucunda ortaya çıkabilecek problemlerle ilgili proje çalışması yapılabilir.7-Öğrenciler 1 haftalık sabah,öğle ve akşam yedikleri ile ilgili bir çizelge hazırlattırılıp o çizelgeye göre aldıkları besinler sınıflandırılabilir.8-Dengeli beslenme ile ilgili yemek listeleri çıkarttırılabilir.9-Sandviç hazırlatıp reklamı yaptırılabilir.10-Böbrek maketi yapıp boşaltım gösterilebilir.

CANLILAR NEDEN BESLENİR?(80 dk)

* Aşağıdaki soruları cevaplayalım.

1- Günde kaç öğün yemek yemeliyiz? Niçin?

2- Uzun süre yemek yemezsek kendimizi nasıl hissederiz?

3- Dengeli beslenme ne demektir? Niçin tek çeşit değil çeşitli yiyeceklerden de beslenmemiz gerekir?

4- Pazardan ve manavdan alınan yiyecekler yıkanmadan yenebilir mi? Neden? Zararları neler olabilir?

Canlılar neden beslenir?

Geçtiğimiz sene canlıların, cansızlardan farklarını şöyle sıralamıştık:

hareket boşaltımbeslenme solunum tepki verme

üreme vb…

Canlılar ilk doğduklarında küçüktürler. Ama zamanla büyüyüp kocamanolurlar. *Bir insan ilk doğduğunda yaklaşık 3 kg ve 55 cm uzunluğunda ikenŞu an siz kaç kg. ve boyunuz kaç cm dir?

*Yavru panda ilk doğduğunda bir muzdan daha hafifken büyüdüğünde 160 kg civarında oluyor.*Bir tavuk yumruğumuz büyüklüğünde bir yumurta iken zamanla kocaman oluyor.*Sizce bir fil ilk doğduğunda 4-5 ton ağırlığında olabilir mi?

Görüldüğü gibi canlılar dünyaya geldikleri gibi kalmazlar,büyürler.Canlılar büyümek için beslenirler.

Alınan besinlerin bir kısmı canlının yapısına katılır ve kemiklerimiz, kaslarımız gelişir.Böylece büyümüş oluruz.

Soru:Besinlerin bir kısmı ile büyüyorsak,kalan kısmı ne işe yarar?

İnsanlar belli bir yaşa geldiklerinde artık büyümezler.O halde canlılar sadece büyümek için beslenmezler.

Besleniriz çünkü:..

koşarız okuruzuyuruz çalışırız yürürüzdüşünürüz

otururuz Resim yaparızkonuşuruz vb…………

Yakıtı biten taksi ne yapar?

A-Benzin alır. B- Durur.

Peki insanlar besinlerini nereden alırlar?

A- Bitkisel besinlerB- Hayvansal besinler

BESİN İÇERİKLERİ VE GÖREVLERİ (80+80 dk)

Besinleri içeriklerine göre şu gruplara ayırabiliriz.

1-Karbonhidratlar

2-Proteinler3-Yağlar4-Vitaminler5-Su6-Mineraller

NOT:Yiyecekler birden fazla besin maddesi içerirler.Bu nedenle en fazla hangi besin maddesinin içeriği varsa o gruba dahil edilir.Örneğin patateste vitamin, mineral ve karbonhidrat vardır.En fazla da karbonhidrat olduğu için bu gruba dahil edilir.

1-KARBONHİDRATLAR

*Karbonhidratlar temel besin maddelerimizdir.

*Vücudumuzun asıl enerji kaynağıdırlar.

*Özellikle bitkisel gıdalarda çok bulunur.

Ör: makarna,pilav,ekmek mısır,buğday,pirinç,arpa,yulaf,patates, şeker kamışı…

Ayrıca bal, süt ve meyvelerde de bulunur.

Not:Lifli besinler karbonhidrat bakımından zengindir ve sindirimi kolaylaştırır.

2-PROTEİNLER

*Zaman zaman düşüp bir yerlerimiz yaralanır.Bir süre sonra bu yaralar iyileşir.Bütün bunları vücudumuzda yapıcı ve onarıcı olarak görev yapan proteinlerdir.(Zeka gelişiminde de önemlidir)

*Büyüme,gelişme,yaraların iyileşmesi,vücudun mikroplara karşı direnci için proteinlere gerek vardır.(ONARICI)

*Proteinler vücudumuzda kas ve kemiklerin yapısına girer.(YAPIM)

Ör: et,süt,yumurta,peynir,yoğurt ve balık (hayvansal besinlerden) buğday,arpa,çavdar,yulaf,kuru fasulye,nohut,mercimek,bezelye vb… Ayrıca kuru yemişlerde de bulunur.SORU:Büyüme ve gelişme döneminde yeteri kadar protein almazsak neler olabilir?

3-YAĞLAR

*Karbonhidratlardan elde edilen enerji yetersiz kaldığında yağlar enerji sağlar.

*Sağlıklı bir yaşam için yağlar çok fazla tüketilmemelidirçok fazla tüketilmemelidir.

Fazla yağlı besinler tüketilirse bu yağlar vücutta depo edilir.

NOT:Gereğinden fazla tüketilen karbonhidratlarda yağa dönüşüp vücutta depo edilir.Bu da ŞİŞMANLIĞA neden olur.

Yağlar karbonhidratlardan daha fazla enerjiye sahiptir.

Zeytin,fındık,ceviz,ayçiçeği,mısır,yer fıstığı,susam,soya bitkileri…

Balık,süt,peynir,tereyağı,kaymak,et ve et ürünleri …

SORU:İhtiyacımız olan enerjiyi hangi besin gruplarından alırız? Bu besinlerden fazla alırsak ne olur?

Aşağıdaki yiyecekleri besin grupları ile eşleyiniz. Aşağıdaki yiyecekleri besin grupları ile eşleyiniz.

Buğday,mısır,pirinç,arpa,

yulaf

Et,süt.Yumurta,peynir,Mercimek,nohut,

Kuru fasulye

Zeytin,Ayçiçeği,susamTereyağı,fıstık,

badem

Balık,sütPeynir,kaymak,

Meyve,Kepekli ekmek,

Sebze,

PROTEİNLERPROTEİNLER YAĞLARYAĞLARKARBONHİDRATLARKARBONHİDRATLAR

AŞAĞIDAKİ AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARI BOŞLUKLARI DOLDURUNUZDOLDURUNUZ

Vücudumuz ihtiyaç duyduğu enerjiyi ilk önce ………………………….….bu yetersiz olursa ……………………………karşılar.

……………………………….vücudumuzda kas ve kemiklerin yapısınagirerek ………………..görevini;yaralarımızı iyileştirerek ……………….görevini gerçekleştirir.

4-VİTAMİNLER

*Öncelikli görevi DÜZENLEYİCİ dirler

*Vücudun direncini arttırırlar.Hastalıklardan korurlar.

*Büyüme ve gelişmemizde diğer besinlerle birlikte görev yapar.

Pek çok vitamin çeşidi vardır.Pek çok vitamin çeşidi vardır.

VİTAMİNLER

A B C K E D

Ben A

vitaminiyim.

Beni yemezseniz; gece körlüğü,deride kuruma ve pullanma kemik ve diş gelişiminde problemler yaşarsınız

Yumurta,süt,karaciğer,böbrek,buğday,mantar,taze fasulye,baklagiller,domates,havuç,kereviz,fıstık,ceviz,avokadoYağda çö

zünür

NOT: A-D-E-K vitaminleri yağda çözündükleri için karaciğerde depo edilebilirler.Bu nedenle eksiklikleri geç fark edilir.

Ben D

vitaminiyim.

D vitaminin ön maddesi besinlerle alınır.Daha sonra GüneşIşınları (ultraviyole) ile “D” vitamine dönüşür. Kemikler için gerekli olan kalsiyum ve fosforun kemiklere depo edilmesini sağlar.

Balık yağı ile alınabilir.

Yağda çözü

nür

Ben E

vitaminiyim.

Kalp ve damar hastalıkları,kısırlık,karaciğer rahatsızlıklarıgörülür.

Günlük yiyeceklerde bolca bulunduğundan eksikliği fazlagörülmez. Yağda çö

zünür

Ben K

vitaminiyim.

Kanın pıhtılaşmasında görev yapar.Eksikliğinde kan pıhtılaşmaz.

Kırmızı et,yeşil sebzeler,domates,karaciğer,mısır,muz,şeftali, çilek,pirinç

NOT:K vitamini vücudumuzdaki mikroskobik canlılar tarafından da üretilir

Yağda çözü

nür

Diş eti kanamaları,yaralarda geç iyileşme,eklemlerde şişlik ve ağrılar görülür.

B grubu ve C vitaminleri suda çözündükleri için fazlası idrarla dışarı atılır.Bu nedenle her gün alınması gerekir.

Ben C

vitaminiyim.

Turunçgiller,domates,çilek,maydanoz,lahana,patates,koyu yeşil yapraklı bitkiler,kuşburnu,böğürtlen,Suda çö

zünür

Eskiden denizciler SKORBİT denilen hastalığa yakalanırlardı.Nedeni ise taze sebze ve meyve tüketmedikleri için alamadıklar “C” vitaminiydi.

Ben B

vitaminiyim.

Kansızlık,yorgunluk,deride yaralar görülür.

B grubu vitaminler B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12 vitaminlerinden oluşur

Tahıl,tahıl ürünleri,yumurta,süt ve süt ürünleri,kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunur.Suda çö

zünür

SU

Canlıların yaşam faaliyetlerini sürdürebilmeleri için suya ihtiyaç duyarlar.

*Bir insan 15-20 gün yemek yemeden yaşayabilir.Fakat susuzluğa birkaç gün dayanabilir.

*İnsan vücudunun yaklaşık %70 i sudur.

*Vücut için gerekli su, günlük çalışmamıza göre değişir.Her gün1,5-2 L su tüketmeliyiz. Yediğimiz meyve ve sebzelerden de su alırız.

*Su vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar.

*Mineraller vücutta düzenleyici olarak görev yapar.Yediğimiz içtiğimiz her şeyde mineral bulunur.

SU

Besinlerin vücutta yaptıkları görevlerBesinlerin vücutta yaptıkları görevler

Besin ÇeşitleriKarbonhidratlar

Proteinler

Yağlar

Vitaminler

Su ve Mineraller

Öncelikli GörevleriEnerji verici

Yapıcı ,Onarıcı

Enerji verici

Düzenleyici

Düzenleyici

BESİNLER VE DENGELİ BESLENME

Fazla yiyecek tüketmek

sağlıklı mıdır?

Düzenli yada dengeli beslenmek ne demektir?

Yeterli ve dengeli beslenme ne demektir?

Cevap:Her öğünde değişik besin gruplarından günlük enerjimizi karşılayacak miktarda beslenilmesine denir.

Dengeli beslenmeye DİYET adı da verilir.

Dengeli beslenmek için vitamin ve mineraller az,karbonhidrat,

yağ ve proteinler fazla alınmalıdır.Ayrıca günlük su gereksinimimiz için 8 bardak

su içilmelidir.

Sağlıklı ve dengeli beslenmek için zararlı yiyecek ve

içeceklerden de uzak durmalıyız.

Çocuklar hızla büyüdükleri için protein ve karbonhidratlara olan ihtiyaçları yetişkinlerden daha

fazladır.

Besin Ve Teknoloji

Besinlerde hazır gıdalar mı evde

yapılan gıdaları mı tercih etmeliyiz?

Marketten besin maddeleri alırken

nelere dikkat etmeliyiz? Neden?

Uzay filmlerinde insanlar tabletlerle (hap)

besleniyorlar.Böyle bir şey olabilir mi?

Hazır gıdalar.

Teknolojinin gelişmesi ile birlikte gıda maddelerinde de artış meydana

gelmiştir. Meyveli yoğurt, puding, hazır çorba, şekerleme, ketçap vb…

Bu maddeler günümüzde bol miktarda tüketilmektedir.Çünkü gıdaların içine katkı maddeleri katılmaktadır.Bu şekilde çocukların ve gençlerin ilgisini daha fazla çekmektedir.Bu katkı maddeleri gıdaların doğal hallerini boza bilir ve sağlık sorunları meydana getirebilir.

Bu nedenle hazır gıda maddeleri alırken çok dikkatli olmalıyız. İçine katılan katkı maddelerine bakılmalı,son kullanma tarihine dikkat edilmeli, TSE belgesi olup olmadığı kontrol edilmelidir.

BESİNLERİN SİNDİRİMİ

Besinlerin taşınması:

Yaşamımızı devam ettirebilmek için enerjiye ihtiyacımız var. Bunun için vücudumuzun bütün yapılarına besinlerin dağıtılması gereklidir. Bu dağıtma işini KAN yapar.Yediğimiz besinler kana karışır.

Yediklerimizin küçük parçalara ayrılıp vücudumuza dağılmasına sindirim diyoruz.Sindirim iki ucu açık kanal gibidir. Ağızda başlar anüste son bulur.Bu kanal boyunca sindirime yardımcı yapı ve organlar bulunur.

AĞIZDişler yiyecekleri

parçalar,öğütür. Dil lokmayı yutağa iter.

YUTAK Besinlerin ağızdan yemek borusuna

iletilmesini sağlar.

YEMEK BORUSUYutak ile mide

arasında yiyeceklerin geçişini sağlar.

İNCE BAĞIRSAKBesinler emilecek

hale gelir.Kana geçer. Kalan kısım kalın bağırsağa gider.

MİDEBesinleri depolar, küçük parçalara ayırıp çorba kıvamına getirip ince

bağırsağa yollar.

KALIN BAĞIRSAKBuraya gelen posa

içinde sıvı ve mineraller kalır, bunlar

emilir. Geriye kalan maddeler vücuttan

atılır.

DİŞLERİMİZ VE GÖREVLERİ

Besinleri ısırmak, koparmak ve çiğnemek için

dişlerimizi kullanırız.

Ağzımızdaki dişler şekil bakımından

birbirinden farklıdır.

Ağaç tutkalı ve un getirtilip diş modelleri yaptırılabilir.

Şekil ve görevleri bakımından dişlerŞekil ve görevleri bakımından dişler

KESİCİ KÖPEK

AZIHem alt hem üst

çenede 8/2 er tane bulunur.Yiyecekleri

ısırmaya ve koparmaya yarar.

Küçük ve büyük azı olarak adlandırılırlar. Tam 16/2

tane azı dişi vardır.Yiyecekleri ufalar ve

öğütürler.

4/2 tanedirler. Sivri uçludurlar.

Yiyecekleri kopartırlar.

Yirmi Yaş Dişleri18-22 yaşları arasında

çıkarlar.Akıl dişi de denir.4/2 tanedirler.

Diş Sağlığı ve BakımıDiş sağlığımıza dikkat etmeliyiz.Aksi halde birçok sağlık problemi ile

karşılaşırız.Başta sindirim problemleri gelir.

Diş sağlığı için özellikle A,C,D vitaminleri ,süt ve ürünleri, taze meyveler bolca tüketilmelidir.

Elma,havuç gibi yiyecekleri dişlerimizle kopartarak dişlerimizi kuvvetlendirmeliyiz.

Sert kabuklu yiyeceklerle dişerimize zarar vermemeliyiz.

Yemeklerden sonra dişlerimizi fırçalamalıyız.

Yılda iki kez diş doktoruna gitmeliyiz.

Dişlerimizi nasıl fırçalamalıyız?

BOŞALTIMCanlıların ortak özelliklerinden bir tanesi de BOŞALTIM dır.

1-Yediklerimizin ve içtiklerimizin hepsi vücutta mı kalır?

2-Boşaltım yapmasaydık neler olabilirdi?

Vücutta meydana gelen atık maddelerin ve ihtiyaç fazlası suyun Vücutta meydana gelen atık maddelerin ve ihtiyaç fazlası suyun vücuttan dışarıya atılmasına BOŞALTIM diyebilirizvücuttan dışarıya atılmasına BOŞALTIM diyebiliriz

Soru:Kanımızda niçin maddeler bulunur?

Boşaltım işini yapan yapı ve organlar vardır.

BÖBREKLER Omurgamızın iki yanında bel

hizasında bulunur.Kanı temizlemekle

görevlidir.Kuru fasulyeye benzer.

İDRAR KANALI

İdrarı böbrekten idrar kesesine taşımakla

görevlidir.

İDRAR BORUSU

İdrarın vücuttan dışarı atıldığı kısa borudur.

İDRAR KESESİ

İdrarın toplandığı kısımdır.

Böbrek sağlığımız çok önemlidir.Çünkü kandaki atık maddelerin temizleme işini

yaparlar. Yoksa vücut yaşamını yitirebilir.

Bu nedenle günde 2 L su tüketilmeli, tuzlu ve acılı yiyeceklerden kaçınılmalı,

ayakların üşümemesine dikkat edilmeli.

BoşaltımBoşaltım

Sindirim sonucu oluşan katı atık

maddeler sindirim kanalının çıkışı

olan anüsten atılır.

Diğer atık madde olankarbondioksit, akciğerler

yolu ile vücuttan atılır.

Bazı zararlı atık maddeler terleme yolu ile vücuttan

atılır.

Kandaki atık maddelerdeböbreklerde temizlenipidrar borusu ile dışarı

atılır.

SAĞLIĞA ZARARLI ALIŞKANLIKLAR

Sağlığa zararlı alışkanlıklar nelerdir?

Alkol uyuşturuc

u

sigara

HİÇ DÜŞÜNDÜNÜZ MÜ?HİÇ DÜŞÜNDÜNÜZ MÜ?Günde 4 ytl sigaraya para veren bir kişi 10 Günde 4 ytl sigaraya para veren bir kişi 10

yılda ne kadar para vermiş olur?yılda ne kadar para vermiş olur?

CEVAPCEVAP

14612 YTL14612 YTL

Sağlıklı Yaşam

Sağlıklı yaşam için düzenli spor

yapmalıyız.