w kierunku prosumpcji

7/27/2019 W kierunku prosumpcji

1/22

B i u l et yn n r 5Padziernik 2013

ISE I OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH

EKONOMIKA PROSUMENCKIEJ INSTALACJIFOTOWOLTAICZNEJ

BARIERY ROZWOJU MIKROINSTALACJI

MAY TRJPAK

INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE

-PROGRAM NFOIGW


2/222

Wydawca:Fundacja Partnerska Grupa Lokalnego Dziaania Ciuchcia KrasiskichPrezes Zarzdu: Anna Kienik, email:[email protected]: Rostkowo 38, 06-415 Czernice Borowetel. 29 597-01-01 fax 23 682-12-79www.ciuchcia.org,email: [email protected]

Biuletyn redaguje zesp w skadzie:Mikoaj Niedek, Wodzimierz Kaleta

Biuletyn wydawany jest w ramach projektu Inteligentna energia w domu i w gminie. Kampaniaedukacyjna na rzecz promowania Inteligentnych Sieci Energetycznych w Polsce wspnansowa-nego przez Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej.

Biuletyn FPGLD Ciuchcia Krasiskich

W kierunku prosumpcji

SPIS TRECI

Sowo wstpne 3

May trjpak-perspektywy dla prosumpcji? 9

Program o cywilizacyjnym wymiarze 4

Maoskalowa generacja energii- bariery rozwoju 12

Prosumencka fotowoltaika- ekonomika inwestycji 14

Inteligentny Pwysep"czyli ISE na Helu 17

ELENA, PPP i ISE

21

Inteligentny licznik a ochrona prywatnoci 19
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]://www.ciuchcia.org/mailto:[email protected]:[email protected]://inteligentnaenergia.com.pl/http://www.ciuchcia.org/mailto:[email protected]://www.ciuchcia.org/mailto:[email protected]:[email protected]


3/223

Dla niewprawionych jeszcze w tematyce inteligentnychsieci energetycznych ISE przypomnijmy, e Smart grid (czyli"inteligentna sie") to system elektroenergetyczny integru-

jcy w sposb logiczny dziaania wszystkich uczestnikwprocesw generacji, przesyu, dystrybucji i uytkowania

energii, w celu dostarczania jej w sposb jak najbardziejekonomiczny, trway i bezpieczny. To kompleksowe roz-wizania energetyczne, wykorzystujce zaawansowanetechnologie teleinformatyczne, pozwalajce na czenie,wzajemn komunikacj i optymalne sterowanie rozproszo-nymi dotychczas elementami sieci energetycznych. W per-spektywie trwaego i zrwnowaonego rozwoju ma znacze-nie o tyle, e pozwala zwikszy efektywno energetycznoraz udzia energii z odnawialnych rde w bilansie ener-getycznym kraju, uatwiajc osigniecie celw europejskiejpolityki klimatyczno-energetycznej "3 x 20".

Milowym krokiem nas do tego przybliajcym miao bystworzenie korzystnych dla rozwoju energetyki odnawial-nej, rozproszonej i obywatelskiej (prosumpcji) zmian praw-nych. Na razie udao si wprowadzi jedynie tzw. may trj-pak, czyli nowelizacj Prawa energetycznego, ktrego no-we przepisy obowizuj ju od 11-go wrzenia br. Obecnietoczy si dyskusja na ile wprowadzone zmiany rzeczywicieprzyczyni si do rozwoju prosumpcji. Cay czas brakujebowiem gwnej ustawy - o odnawialnych rdach energii- dajcej silny impuls rozwojowy energetyce odnawialnej,w szczeglnoci tzw. mikroinstalacjom, wzorem pozytyw-nych dowiadcze krajw zachodnich UE, w szczeglnociNiemiec. O sprawach tych, moliwociach i barierach wpro-wadzania proekologicznych zmian w energetyce, w kontek-cie ostatnich zmian prawnych, piszemy wanie na amachbiuletynu.

W opracowanym przez Instytut Energetyki OdnawialnejIEO raporcie "Krajowy plan rozwoju mikroinstalacji odna-wialnych rde energii do roku 2020" jego autorzy szacujpotencja polskiego rynku mikroinstalacji OZE do koca tejdekady na ok. 24,7 GW, z czego 1,9 GW to potencja insta-

lacji do produkcji zielonej energii elektrycznej. Wedug te-

go raportu w Polsce mamy obecnie ponad 223 tys. mikro-instalacji OZE, z czego wikszo stanowi instalacje doprodukcji zielonej energii cieplnej: okoo 120 tys. to kolek-tory soneczne, 90 tys. - mae koty na biomas, a 10 tys. -pompy ciepa. Wrd mikroinstalacji do produkcji zielonej

energii elektrycznej 3 tys. to mae elektrownie wiatrowe(tylko ok. 30 podczonych do sieci), a 139 to elektrowniefotowoltaiczne. Wedug wylicze IEO w ostatniej dekadzieok. 230 tys. gospodarstw domowych i innych podmiotwzainwestowao cznie ok. 6-7 mld z w zakup i monta mi-kroinstalacji OZE, tworzc zrby energetyki prosumenckiej iobywatelskiej w Polsce. Tymczasem za nasz zachodnigranic liczb mikroinstalacji OZE szacuje si ju na ponad3 miliony! Niemieccy prosumenci dostarczaj ponad 1/3energii odnawialnej produkowanej w Niemczech - wicejni dziaajce w tym kraju koncerny energetyczne... Zielona

energia pokrywa ju ponad 20% zapotrzebowania na ener-gi generowanego przez ogromn gospodark naszych za-chodnich ssiadw.

Wsparciem dla rozwoju prosumpcji i rozwiza smartgrid, s rne programy i rodki publiczne. Na wstpie po-lecamy rozmow z Andrzejem Krysiakiem nt. programu"Inteligentne Sieci Energetyczne" NFOiGW, w ramach kt-rego bd realizowane pilotaowe przedsiwzicia ISE. Nahoryzoncie jawi si rwnie nowy program pn."Prosument", w ramach ktrego od 2014 r. maj by do-nansowywane ze rodkw NFOiGW przedsiwzicia ener-getyki obywatelskiej. Mamy nadziej, e przyczyni si to doawansu cywilizacyjnego polskiej energetyki, zapewnieniabezpieczestwa energetycznego, oraz, co nie bez znacze-nia, do uniknicia grocych nam z Komisji Europejskiej karza opnienia we wdraaniu unijnych dyrektyw i celw wzakresie odnawialnych rde energii.

Z yczeniami miej lektury

Redaktor, dr Mikoaj Niedek

Szanowni Pastwo!


4/224

Rozmowa z Andrzejem Krysia-kiem, doradc w Departamen-

cie Ochrony Klimatu w Naro-dowym Funduszu Ochronyrodowiska i GospodarkiWodnej.

Pojcia Inteligentne Sieci Energetyczne (ISE), smartgrid i smart metering ("inteligentnego pomiaru) poja-wiy si w Polsce nagle i padaj coraz czciej z wielu ust.

Jak to czsto bywa, rwnie w tym przypadku i wielu kon-

sumentw energii nie wie dokadnie o co chodzi. Czemuzatem maj suy zmiany wprowadzane w krajowej ener-getyce kryjce si pod tymi nazwami?

Mwic najkrcej: ISE maj suy bardziej racjonalne-mu wykorzystaniu energii. Mog dotyczy rnych rodza-

jw energii. Najbardziej rozpowszechnionymi s ISE dziaa-jce w sieci energii elektrycznej. Ale mog odnosi si rw-nie do energii ciepej wody uytkowej, ciepa oraz energiigazowej.

Co z tego bdzie mia konsument? Operator dla osz-

czdnoci bdzie mu wycza prd?

Odbiorca bdzie mia z tego zauwaalne korzyci m.in.pacc nisze rachunki za prd, ale nie od razu, bo musi sitego nauczy. Inteligentne sieci w Polsce, na dzi, s wcisieciami pilotaowymi. Gwni operatorzy sieci dystrybucyj-nych zaczli zakada klientom inteligentne liczniki energii,robic pierwszy krok w budowaniu ISE. Na 159 operatorwsieci dystrybucyjnej w Polsce, piciu najwikszych z nichzaczo instalowa inteligentne liczniki sieci energetycznej.Tych licznikw jest obecnie ok. 200 tysicy. Zgodnie z dy-rektyw o rynku energii elektrycznej do 2020 roku muszone by zamontowane u 80 proc. odbiorcw.

I co wtedy? Departament dysponuje danymi, co na te-mat ewentualnych korzyci z ISE myl eksperci? W nie-ktrych krajach budowa ISE jest ju na zaawansowanym

poziomie.

Wedug eksperckich danych rozwj inteligentnych siecima przynie odbiorcom energii dziesicioprocentowe osz-czdnoci w opatach ponoszonych na ten cel. Takie osz-czdnoci osigaj odbiorcy energii w krajach starej Unii,gdzie wprowadza si podobne rozwizania. Poza tym, we-

dug ekspertw, w okresie poprzedzajcym wielkie inwe-stycje w energetyce, zbudowane do tego czasu rozproszo-ne rda energii bdce elementem ISE, daj szanse naczciowe uzupenienie spodziewanego niedoboru energii.W przyszoci sieci te stworz nowe perspektywy, czc

stabilnie wytwarzanie energii z procesem przesyu oraz jejdystrybucj.

Problemem jest skuteczne zapewnienie dostawy energiipodczas dziennych szczytw jej poboru. Wedug ekspertwpynne rozpoznawanie zuycia energii, ktre docelowo za-pewni ISE, w znacznej czci moe zniwelowa ten pro-blem. W przyszoci moe oznacza to zmniejszenie kosz-tw inwestycyjnych na budow dodatkowych mocy wenergetyce zawodowej.

ISE to system czcy nie tylko konsumentw z produ-centami energii, ale rwnie powodujcy powstanie nowejgrupy prosumentw czyli odbiorcw energii ktrzy s

rwnie jej wytwrcami. ISE tworzy nowe i nieprawdopo-dobne, aczkolwiek zupenie realne rozwizania.

Kiedy wic bd ju mia zainstalowany taki licznik, tobd mg z niego odczyta, kiedy i ile prdu zuyem?

Oczywicie. Konsument moe korzysta z bazy danychdostpnej w liczniku. Licznik inteligentny nie tylko zbierawiksz ilo danych i parametrw dotyczcej energii elek-trycznej, ale rwnie ma moliwo przekazywania tychinformacji w jedn, jak rwnie w drug stron, co umoli-wi odbiorcy energii analiz parametrw sieci w czasie rze-

czywistym. Od razu bdziemy mieli informacje, w jaki spo-sb zuywamy energi, jak moemy z niej skorzysta, kiedymamy najwiksze obcienie, kiedy moemy wczy lubwyczy dane urzdzenia, ktre zuywaj najwicej ener-gii, by zapaci za zuyt energi mniej. Jest to zatem dzia-anie prokonsumenckie w takim sensie, e konsumentenergii bdzie mg wiadomie podejmowa decyzj o jejzuyciu. To wanie jedno z zaoe do wykonania nakrelo-nych w programie, majcych otworzy nas w przestrze-niach pilotaowych na przemiany cywilizacyjne, a pniejrwnie w wymiarze globalnym, jakim bdzie zmiana po-staw odbiorcw energii na prosumentw tzn. producen-tw energii i rwnoczenie jej konsumentw.

Dla nas to chyba bardzo odlega przyszo. Jakie zada-nia s dla budowania ISE najwaniejsze na dzi i jutro?

Rzeczywicie. Zanim do tego dojdzie, program ten musinajpierw obj gospodarstwa domowe, mae i rednieprzedsibiorstwa, obiekty usugowe i handlowe na obsza-rach inteligentnych dzielnic, miast czy regionw.

W kadym razie perspektywa dla ISE okazaa si natyle korzystn dla gospodarki, e Narodowy Fundusz

Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (NFOiGW)uzna, e warto wesprze nansowo budow tych sieci.

Program Priorytetowy ISE jest kolejnym programempriorytetowym, ktry otwiera nowe obszary dziaania Na-rodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki

PROGRAM O CYWILIZACYJNYM WYMIARZE


5/225

Wodnej, ktry wpisuje si jednoczenie w polskie i europej-skie dokumenty polityczne, programowe i prawne dotycz-ce dziaa na rzecz ochrony klimatu. M. in. w cele pakietuklimatycznego Unii Europejskiej 3x20 oraz Protokou z Kio-to ratykowanego przez Polsk w 2002 roku, dotyczcychograniczenia emisji gazw cieplarnianych, poprawy efek-tywnoci energetycznej i rozwoju odnawialnych rdeenergii, a w szczeglnoci w zapisy Strategii Bezpiecze-stwo Energetyczne i rodowisko.

Zainspirowani dyrektywami unijnymi oraz wsppracm.in. z Urzdem Regulacji Energetyki, postanowilimy takiprojekt przygotowa. Przy czym nasz projekt ISE jest pro-

jektem innowacyjnym. Odnosi on si bowiem nie tylko dosieci energii elektrycznej, ale rwnie do ciepej wody uyt-kowej, ciepa jak rwnie gazu. Do programu dodano jesz-cze inwestowanie w rozproszone odnawialne rda ener-gii. Te rda czsto wymagaj inteligentnych sieci. Tainteligencja pozwala na to, by stanowiy one racjonalne imdre rozwizania i byy elementem caego systemu ener-

getycznego, nie burzcym jego stabilnoci.

W 2011 r., w trakcie jednej z konferencji pokazalimy poraz pierwszy nowy, wwczas jeszcze bardzo wiey pro-gram ISE. Ogosilimy ten program ocjalnie w grudniu2012 roku i w poowie tego roku rozpoczlimy nabrwnioskw o donansowanie przedsiwzi realizowanychw ramach pierwszego konkursu programu priorytetowegoInteligentne Sieci Energetyczne (ISE).

Kto mg liczy na donansowanie i jakich dziaa?

Zaoylimy, e donansowanie przeznaczone bdzie na

dziaania inwestycyjne oraz nieinwestycyjne (m.in. kampa-nie informacyjno-edukacyjne) zwizane z wdraaniem ele-mentw ISE w obszarach pilotaowych. Program zakadadonansowywanie rnych rodzajw przedsiwzi w tzw.przestrzeniach pilotaowych, w tym projekty inteligentnychsieci energetycznych w zakresie rnych warstw energiim.in. w gospodarstwach domowych, maych i rednich

przedsibiorstwach, obiektach usugowych, handlowych.Pierwszy konkurs skierowany by do: przedsibiorcw(duych, rednich i maych), jednostek samorzdu teryto-rialnego, uczelni, instytutw badawczych, Polskiej Akade-mii Nauk oraz tworzonych przez ni jednostek. Do tychwszystkich, ktrzy mog organizowa w przestrzeniach pi-lotaowych przedsiwzicia ISE.

Jest to program pilotaowy, do tego bardzo innowacyj-

ny. Przewiduje realizacj przedsiwzi ISE w tych prze-strzeniach, w ktrych odbywa si bdzie bilansowanieenergii. Kluczow rol we wdraaniu ISE peni warstwa te-lekomunikacyjna, telemetryczna, ktrej zadaniem jest dwu-kierunkowy, bezpieczny (z zachowaniem zasad prywatno-ci) przesy danych: zarwno w kierunku od odbiorcy i urz-dze do centrw decyzyjnych, jak i w kierunku przeciwnym.Warstwa ta daje moliwo dziaa zwrotnych, to znaczyzarzdzanie i sterowanie sieci oraz interakcj z odbiorckocowym (zarzdzanie poda i popytem na energi).

Elementami obowizkowymi przy realizacji wszystkich

przedsiwzi w przestrzeniach pilotaowych maj bykampanie informacyjno-edukacyjnerealizowane dla posze-rzenia wiedzy i podniesienia wiadomoci odbiorcw.

Zaoenia konkursu si sprawdziy? Nie byo adnychproblemw z naborem benecjentw?

Poniewa, jak powiedziaem by to program pilotaowy,nie mielimy wczeniej adnych dowiadcze w tym zakre-sie. Nie tylko my zreszt. Wszelkie projekty zwizane z inte-ligentnymi sieciami energetycznymi na caym wiecie sprojektami pilotaowymi. Nie ma rozwiza penych, wszy-

scy w jakim stopniu zamierzamy dopiero dociec, jak onemog i powinny by realizowane. Przekona si w praktyce,

jakie w rzeczywistoci przynosz korzyci, jakie s wobecnich opory spoeczne, jak wyglda bezpieczestwo tegoprzesyu i utrzymywania danych osobowych, bo inteligent-ne liczniki bd przecie zbieray wiele wanych informacjio odbiorcach kocowych. Musz by one bezpieczne.

Tak wic, podsumowujc, z donansowania skorzystajprzedsibiorcy - operatorzy systemw dystrybucyjnych iprzesyowych energii elektrycznej i gazu, jednostki samo-rzdu terytorialnego, zarzdzajcy specjalnymi strefami

ekonomicznymi, konsorcja naukowo-przemysowe oraz

operatorzy komunikacji elektronicznej, realizatorzydziaa mikkich wdraajcy obiekty (instalacje) energo-oszczdnego owietlenia - wskazani przez benecjenta wio-dcego, wdraajcy odnawialne rda energii, wdraajcyurzdzenia magazynowania energii i/lub baterii kondensa-torw kompensujcych moc biern w ramach budowy/przebudowy sieci elektroenergetycznych sucych przy-czeniu odnawialnych rde energii.

Niezbyt dugi by te czas na ich skadanie od 3 grud-

nia 2012 r. do 31 stycznia 2013 r. Mwic prawd uczyli-my si razem z wnioskodawcami, konsultowalimy czstozawarte we wnioskach treci ze specjalistami rnychbran. Nie wiedzielimy nawet, jak wielu benecjentwzgosi si tego programu i jakich przede wszystkim podmio-


6/226

tw powinnimy si spodziewa w pierwszej edycji konkur-su.

I co si okazao?

Szacowalimy, e zoonych zostanie 20 wnioskw. Byoich 21. Wnioski nadeszy od bardzo rnych benecjentwreprezentujcych cae spektrum podmiotw chccych dzia-a innowacyjnie, m.in. od: jednostek samorzdu terytorial-nego, ktre nie boj si nowych wyzwa; szk wyszych,

dla ktrych innowacyjno, jak rwnie jej upowszechnia-nie w praktyce to zadania wpisane w statut; jak i od przed-sibiorcw; przedstawicieli sieci dystrybucyjnych.

Warunki konkursu zakadaj wspprac lidera wybra-nego spord zgoszonych benecjentw z pozostaymipartnerami, ktrzy razem bd wykonywa prace zwizanez budow sieci inteligentnych, modernizacj rde rozpro-szonych oraz innych elementw zapisanych w programie.

Ze wszystkimi benecjentami oraz midzy nimi podpisa-ne zostan umowy okrelajce ich obowizki, aby wiadomo

byo co kto bdzie robi i jakie korzyci z tego czerpa. Zawykonanie zawartych w tych umowach zobowiza odpo-wiada bdzie lider. On take bdzie si rozlicza ze swoimipartnerami dzielc m.in. koszty kwalikowane w zalenociod wkadu pracy wniesionej przez partnerw. Wyjtkowow tym programie nie bdzie stosowane kryterium efektyw-noci kosztowej. Najwyej premiowane bd: wielkoefektu ekologicznego oraz gotowo realizacyjna przedsi-wzicia.

Podkrelam raz jeszcze, e jest to projekt innowacyjny,kompleksowy sucy przede wszystkim uwiadomieniu

odbiorcy kocowemu potrzeby stworzenie z niego wiado-mego konsumenta, czyli takiego, ktry moe rwnoczeniewytwarza energi i jej nadwyki wpuszcza do systemuenergetycznego i z tego czerpa korzyci.

Na jakie pienidze mog liczy benecjenci tego kon-kursu?

Budet caego programu, ktry wdraany bdzie w la-tach 2013-2018, zaoono na poziomie 340 mln zotych.Pienidze te bd pochodziy z tytuu opat i kar zastp-czych naliczanych przez Prezesa URE zgodnie z Ustaw Pra-

wo energetyczne w ramach zobowizania wieloletniego, oktrym mowa w art. 401c ustawy Prawo ochrony rodowi-ska. Jego benecjenci mog przede wszystkim liczy na for-m dotacyjn. Od duszego czasu Narodowy Fundusz do-nansowywa benecjentw swoich programw poyczka-mi, jednak czas atwych pienidzy ju si skoczy. Ponie-wa jest to program pilotaowy, dopuszczona zostaa for-ma dotacyjna. W zalenoci od tego kto jest benecjentemrny bdzie stopie tego donansowania od 30 do 50proc. kosztw kwalikowanych, na dziaania zwizane zinwestycjami w tym zakresie. Przede wszystkim zostan

one przeznaczone na wdraanie pilotaowych programwISE, zakup i monta energooszczdnego owietlenia, a tak-e budow urzdze magazynujcych energi oraz na bu-dow odnawialnych rde energii.

Program zakada rwnie tzw. dziaania mikkie zwiza-ne z promocj i edukacj, bo taka edukacja jest potrzebna,aby na danym terenie, na ktrym realizowana jest inwesty-cja, zachci kocowych odbiorcw - po pierwsze - do in-stalacji technicznej sieci inteligentnych i po drugie - do p-niejszej realizacji innych elementw sieci energetycznej,ktre s niezbdne, aby mona byo doprowadzi do racjo-nalnego zuywania energii. Aby jak najwiksza populacjachciaa korzysta z moliwoci, jakie oferuj inteligentne

sieci ISE, konieczne s dziaania edukacyjno-informacyjne.

Dopiero oba komponenty programu wsparcia Smart Grid -

techniczny i edukacyjny- realizowane razem dadz poda-

ne skutki.

Ogem na pierwszy konkurs przeznaczonych jest 150mln zotych. Benecjenci musz te pienidze wykorzystado koca 2016 roku.

Kto bdzie sprawdza, jak te pienidze zostay spoyt-kowane?

Wykonanie zada wyszczeglnionych w programie b-dzie kontrolowane m.in. przez sprawdzenie wykonaniaumw przez Departament Ochrony Klimatu oraz Departa-ment Kontroli naszego Funduszu.

Bd nastpne edycje tego konkursu?

Po pierwszym konkursie, kiedy ju zostan ocenionewnioski i powstanie lista rankingowa, dajca odpowied napytanie, ktre wnioski i na jakiego rodzaju dziaania majaszans by podpisanie, bdziemy wiedzie co i w jakim za-kresie moe zosta realizowane, a co bdzie jeszcze trzebazrobi w przyszoci. Wwczas najpewniej zapadnie decyzja

o przystpieniu do dalszego cigu programu. O tym ju jed-nak zdecyduje zarzd i rada nadzorcza Narodowego Fundu-szu wskazujc czy i w jaki sposb powinien on by realizo-wany.


7/227

Co, w szczeglnoci, powinien zawiera taki wniosek?

Wszelkie informacje nt. wnioskw i niezbdnych zacz-nikw do nich znajduj si na stronie internetowej Narodo-wego Funduszu.

Wrmy moe jeszcze do problemw dotyczcych OZE,o ktrych mwi Pan wiele w rozmowie. Podczas tegorocz-nego wrzeniowego 64-go spotkania ForumEnergia Efekt rodowisko prezentowa Pan program prioryteto-

wy NFOiGW pn. Bocian-

Wzrost udziau rozproszonychodnawialnych rde energii. Program ten jest w jakimstopniu uzupenieniem konkursu Inteligentne Sieci Ener-getyczne (ISE). Dlaczego akurat taka nazwa?

Dlaczego bocian? Co prawda wszystkie bociany ju odle-ciay, ale zosta ten jeden, Bocian w Narodowym Funduszu.Zobaczymy, co ten Bocian przyniesie w roku 2014. Wraca-

jc jednak do tematu, naley stwierdzi, e odnawialne r-da energii s bardzo istotnymi elementami w systemachenergetycznych. UE, zarwno w poprzedniej perspektywie2007 2013, jak i w planowanej przyszej 2014-2020, do-strzega problemy rozwoju OZE. Po okresie dynamicznegorozwoju odnawialnych rde energii obserwuje si prbyich ograniczania. Co prawda nadal popiera si odnawialnerda energii, ale ju nie tak intensywnie, jak poprzednio.Program Bocian jest raczej kontynuacj propozycji wynika-

jcych z programw poprzednich NFOSiGW tj. OZE i wyso-kosprawna kogeneracja oraz propozycjami uzupeniajcymiprojekt programu Prosument. Natomiast w programie ISEtez oczywicie znajduj si elementy OZE w dziaaniach

inwestycyjnych podstawowych tego programu.

Na naszym rynku inwestorzy OZE te maja problemy

Cz potencjalnych wnioskodawcw, ktrzy zoylibywnioski o donansowanie czeka na ostateczny ksztat pra-wa, aby odpowiednio dostosowa swoje projekty do prze-pisw. Inwestorzy maj trudn sytuacj z podejmowaniemdecyzji inwestycyjnych. Podjte zostay prace nadtrjpakiem energetycznym, nad ustaw o odnawialnych

rdach energii, ale prace te nadal nie zostay zakoczone.W zwizku z tym inwestorzy zamrozili swoje inwestycje iczekaj na ostateczne decyzje.

Wszystkie prace zwizane ze studiami wykonalnociprzygotowane dla planowanych inwestycji s obecnie nie-aktualne, poniewa cena energii, jak i ceny certykatw nies ju takie, jak przewidywano przy ich opracowywaniu.Banki niechtnie wchodz obecnie we wspprac z nan-sowaniem OZE.Taki problem maj te wnioskodawcy, kt-rzy ju uzyskali od nas promesy. Czekaj oni na zmianprzepisw, aby mc uruchomi rodki nansowe na inwe-stycje.

Pana prezentacja zatytuowana bya Co dalej z odna-wialnymi rdami energii. No wanie, co?

Tak jak mwiem wczeniej, Narodowy Fundusz realizo-wa ju programy, ktre wspieray rozwj odnawialnychrdami energii. Naley tu zwrci uwag na jeden z pro-gramw zwizany z upowszechnianiem kolektorw so-necznych.

Rwnie wana rol speniaj w systemie nansowania

programy zwizane z oszczdnoci energii poprzez realiza-cj projektw termomodernizacyjnych, w ktrych wraz zwymian owietlenia wbudowane s moliwoci wymianyistniejcych, czsto przestarzaych rde energii zaopatru-

jcych termomodernizowane budynki, nowoczesnymi roz-wizaniami, w tym wykorzystujcymi energi ze rde od-nawialnych (OZE).

Jakie s losy tych programw?

Pocztkowo programy te wizay si z naborami bardzoduej iloci wnioskw, pniej jednak ich realizacja nieco

si zaamaa z powodu problemw zwizanych gwnie zprzecigajcymi si w czasie decyzjami organw admini-stracyjnych, dotyczcych uzyskania pozwole na budoworaz wyczekiwania inwestorw na zmian przepisw. Dotego w UE nastpi kryzys i Brukseli zaczo brakowa rod-kw nansowych. Problemy te nie ominy te Polski. Mi-mo wagi przykadanej do problematyki efektywnoci ener-getycznej oraz odnawialnych rde energii, naleao sizastanowi, jak w tych warunkach realizowa polityk wzakresie efektywnoci energetycznej i rde odnawialnejenergii, do ktrej zaoenia opracowano do 2050 r.

Skd tak wiele problemw przy tak wanych przedsi-wziciach?

W Polsce cieraj si jakby dwa podejcia do przyszocisystemu energetycznego. Jeden oparty na gospodarce w-glowej opartej na wglu kamiennym i brunatnym oraz


8/228

technice jdrowej i drugi, ktrego podstaw systemu mia-yby by rwnie rozproszone rda energii, w tym rdaodnawialne. Wydaje si jednak, e ani jeden, ani drugi sys-tem nie jest w stanie dziaa samodzielnie.. Na decyzje, wco inwestowa czekaj inwestorzy.

O jakiej wysokoci rodki nansowe chodzi, gdy mwi-my o wspieraniu OZE?

Koszty wsparcia w odnawialne rda energii, wedug

rnych rde, w 2012 r. wyniosy ponad 4 mld z. Nato-miast w latach 2013 2020, przy niezmienionych zasadachwsparcie to powinno wynie ponad 60 mld z, oczywiciewczajc w to wspspalanie (ta ostatnia technologia bu-dzi wiele emocji). To bardzo dua kwota, dlatego inwesto-rzy musz mie jasn sytuacj co robi, w ktre technologieOZE inwestowa i rozwija. Jak dotd bariery, o ktrychmwiem wczeniej wci istniej. Brak stabilnego prawa,bariery techniczne rozwoju sieci, zwizane z moliwociamiprzycze, konieczne rezerwy mocy, oraz problem maga-zynowania energii te kwese musz by jak najszybciej

rozstrzygnite.

To powane wyzwanie take dla NFOiGW. W jaki spo-sb Fundusz zamierza pomc inwestorom w tej sytuacji?

Jakie s zasadnicze ustalenia dla tej polityki?

W zwizku z tym Narodowy Fundusz zdecydowa si nawsparcie nansowe OZE. W programie znalazy si elek-trownie wiatrowe, systemy fotowoltaiczne, pozyskiwanieenergii ze rde geotermalnych, mae elektrownie wodne,rda ciepa opalane biomas, biogazownie suce doprodukcji energii, jak rwnie wytwarzania gazu i wprowa-

dzenia go do sieci oraz wytwarzania energii elektrycznej.Chcemy w programie ograniczy si do rde rozproszo-nych, czyli maksymaln ich moc ograniczy do 20 MW. Teograniczenia mocy wynikaj z kontynuacji wczeniejszychprogramw wsparcia OZE, jak rwnie z wczeniejszychpropozycji zapisanych w projekcie programu (trwaj nadnim jeszcze prace) Prosument, ktry bdzie przeznaczonydla osb zycznych, spdzielni i wsplnot mieszkaniowych

i zajmie si mikro i maymi rdami odnawialnymi. Wanejest te, eby Program Narodowego Funduszu nie kolido-wa z realizowanymi programami WFOiGW.

Na wykonanie postawionych w programie zada prze-znaczone zostao 420 mln z. Nie jest to zbyt dua suma nato, co chcielibymy zrealizowa. Biorc pod uwag jeszczewysokie koszty jednostkowe rde odnawialnych, moemysnansowa niewielk, jak na potrzeby naszego kraju ilo

OZE. Przewidujemy w naszych szacunkach zrealizowanierde energii: ok. 50 MW energii elektrycznej i ok. 60 MWenergii termicznej, a szacowany koszt planowanych inwe-stycji wynisby ok. 1 mld z.

Korzyci z realizacji tych zamierze byyby niewtpliwe.Ilo wyprodukowanej energii elektrycznej oszacowano na235 tys. MWh, a produkcj energii cieplnej 990 tys. GJ narok, co spowodowaoby ograniczenie/uniknicie emisji CO2o 290 tys. ton na rok.

To pewne dane?

Oczywicie dotycz one jednego z wariantw realizacjiposzczeglnych rodzajw rde odnawialnych. Rwniedobrze moemy sobie wyobrazi inny wariant, ktry dopro-wadzi do innych szacunkw, poniewa nie jestemy w sta-nie przewidzie do koca, jakie bdzie zainteresowanieprogramem i ktre OZE bd chtniej realizowane. Pro-gram traktujemy jako program pilotaowy, jako swoistnauk pozwalajc stwierdzi m.in. jakie bdzie zaintereso-wanie programem, ktre rda bd cieszyy si zaintere-sowaniem inwestorw. Wnioski z tego programu bd cen-ne na przyszo.

Jak dugo bdzie trwa ten program?

Okres wdraania tego programu to lata 2014 2022.Przy czym 2 lata po 2020 r. chcemy przeznaczy na po-twierdzenie efektw osignitych po zrealizowaniu inwe-stycji. Program Bocian to program dla przedsibiorcw wrozumieniu art.43 k.c., ktrzy podejmuj decyzje budowyodnawialnych rde energii.

Kwota moliwej poyczki wynosi od 2 do 40 mln z.Oprocentowanie poyczki w skali roku WIBOR 3 miesice 100 pkt. bazowych wynosi bdzie nie mniej, ni 2 procent.

Procent donansowania bdzie rny dla rnych rde,ktrych koszty czsto znacznie si rni i wynosz od kilkudo kilkudziesiciu mln z za jeden megawat. Zaproponowa-limy najwiksze donansowanie dla systemw fotowolta-icznych (75 proc.), do biogazowni (75 proc.) jak i dla wy-twarzania energii w wysokosprawnej kogeneracji na bio-mas. Natomiast wsparcie dla elektrowni wiatrowych prze-widziano na poziomie 30 proc. kosztw kwalikowanych.

Dzikuje za rozmow

Rozmawia Wodzimierz Kaleta


9/229

11 wrzenia 2013 r. wesza w ycie nowelizacja Prawa

energetycznego zwana maym trjpakiem - ustawa z

dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energe-tyczne oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz.

984).

Ustawa Prawo energetyczne okrela zasady ksztatowa-nia polityki energetycznej pastwa, warunki zaopatrzenia iuytkowania paliw i energii, w tym ciepa, zasady dziaalno-ci przedsibiorstw energetycznych oraz organy waciwew sprawach gospodarki paliwami i energi. Jak deklarujesi w ustawie - jej celem jest tworzenie warunkw do zrw-nowaonego rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczestwaenergetycznego, oszczdnego i racjonalnego uytkowania

paliw i energii, rozwoju konkurencji, przeciwdziaania nega-tywnym skutkom naturalnych monopoli, uwzgldnianiawymogw ochrony rodowiska, zobowiza wynikajcych zumw midzynarodowych oraz rwnowaenia intereswprzedsibiorstw energetycznych i odbiorcw paliw i ener-gii.

W ustawie przez odnawialne rdo energii rozumie sirdo wykorzystujce w procesie przetwarzania energiwiatru, promieniowania sonecznego, aerotermaln, geo-termaln, hydrotermaln, fal, prdw i pyww morskich,

spadku rzek oraz energi pozyskiwan z biomasy, biogazupochodzcego ze skadowisk odpadw, a take biogazupowstaego w procesach odprowadzania lub oczyszczaniaciekw albo rozkadu skadowanych szcztkw rolinnych izwierzcych. Nowelizacja ustawy wprowadzia rwnie no-we denicje - mikroinstalacji i maej instalacji, co w kontek-cie planowanego rozwoju prosumpcji ma szczeglne zna-czenie. Mikroinstalacja to zatem wg. denicji ustawowejodnawialne rdo energii, o cznej mocy zainstalowanejelektrycznej nie wikszej ni 40 kW, przyczone do siecielektroenergetycznej o napiciu znamionowym niszym ni

110 kV lub o cznej mocy zainstalowanej cieplnej nie wik-szej ni 120 kW. Z kolei maa instalacja to odnawialne r-do energii, o cznej mocy zainstalowanej elektrycznejwikszej ni 40 kW i nie wikszej ni 200 kW, przyczonedo sieci elektroenergetycznej o napiciu znamionowymniszym ni 110 kV lub o cznej mocy zainstalowanej ciepl-nej wikszej ni 120 kW i nie wikszej ni 600 kW.

Przyczenie do sieci

Przedsibiorstwo energetyczne zajmujce si przesya-niem lub dystrybucj paliw gazowych lub energii jest obo-wizane do zawarcia umowy o przyczenie do sieci z pod-miotami ubiegajcymi si o przyczenie do sieci, na zasa-dzie rwnoprawnego traktowania, jeeli istniej technicznei ekonomiczne warunki przyczenia do sieci i dostarczaniatych paliw lub energii, a dajcy zawarcia umowy spenia

warunki przyczenia do sieci i odbioru. Jeeli przedsibior-stwo energetyczne odmwi zawarcia umowy o przycze-nie do sieci, jest zobowizane niezwocznie pisemnie po-wiadomi o odmowie jej zawarcia Prezesa Urzdu RegulacjiEnergetyki i zainteresowany podmiot, podajc przyczynyodmowy.

Umowa o przyczenie do sieci powinna zawiera conajmniej postanowienia okrelajce: termin realizacji przy-czenia, wysoko opaty za przyczenie, miejsce rozgrani-czenia wasnoci sieci przedsibiorstwa energetycznego iinstalacji podmiotu przyczanego, zakres robt niezbd-nych przy realizacji przyczenia, wymagania dotyczce lo-kalizacji ukadu pomiarowo-rozliczeniowego i jego parame-

trw, harmonogram przyczenia, warunki udostpnieniaprzedsibiorstwu energetycznemu nieruchomoci nale-cej do podmiotu przyczanego w celu budowy lub rozbu-dowy sieci niezbdnej do realizacji przyczenia, przewidy-wany termin zawarcia umowy, na podstawie ktrej nastpidostarczanie paliw gazowych lub energii, iloci paliw gazo-wych lub energii przewidzianych do odbioru, moc przy-czeniow, odpowiedzialno stron za niedotrzymanie wa-runkw umowy, a w szczeglnoci za opnienie terminurealizacji prac w stosunku do ustalonego w umowie, orazokres obowizywania umowy i warunki jej rozwizania. za

przyczenie rde wsppracujcych z sieci oraz sieciprzedsibiorstw energetycznych zajmujcych si przesya-niem lub dystrybucj paliw gazowych lub energii pobierasi opat ustalon na podstawie rzeczywistych nakadwponiesionych na realizacj przyczenia, z wyczeniem:

a) odnawialnych rde energii o mocy elektrycznej za-instalowanej nie wyszej ni 5 MW oraz jednostek kogene-racji o mocy elektrycznej zainstalowanej poniej 1 MW, zaktrych przyczenie pobiera si poow opaty ustalonejna podstawie rzeczywistych nakadw,

b) mikroinstalacji, za ktrej przyczenie do sieci dystry-bucyjnej elektroenergetycznej nie pobiera si opaty.

W przypadku gdy przedsibiorstwo energetyczne zaj-mujce si przesyaniem lub dystrybucj energii elektrycz-nej odmwi przyczenia do sieci odnawialnego rdaenergii z powodu braku technicznych warunkw przycze-nia wynikajcych z braku niezbdnych zdolnoci przesyo-wych sieci w terminie proponowanym przez podmiot ubie-gajcy si o przyczenie odnawialnego rda energiiprzedsibiorstwo energetyczne okrela planowany terminoraz warunki wykonania niezbdnej rozbudowy lub moder-

nizacji sieci, a take okrela termin przyczenia.

W przypadku braku technicznych lub ekonomicznychwarunkw przyczenia w zakresie mocy przyczeniowejokrelonej we wniosku o okrelenie warunkw przycze-

MAY TRJPAK- PERSPEKTYWY DLA PROSUMPCJI?


10/2210

nia odnawialnego rda energii, przedsibiorstwo energe-tyczne zajmujce si przesyaniem lub dystrybucj energiielektrycznej powiadamia podmiot ubiegajcy si o przy-czenie o wielkoci dostpnej mocy przyczeniowej, dla

jakiej mog by spenione te warunki. Jeeli podmiot ten, wterminie 30 dni od dnia otrzymania powiadomienia:

1) wyrazi zgod na tak wielko mocy przyczeniowej,przedsibiorstwo to wydaje warunki przyczenia;

2) nie wyrazi zgody na tak wielko mocy przyczenio-wej, przedsibiorstwo to odmawia wydania warunkwprzyczenia.

W przypadku gdy podmiot ubiegajcy si o przyczeniemikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej jest przyczony dosieci jako odbiorca kocowy, a moc zainstalowana mikroin-stalacji, o przyczenie ktrej ubiega si ten podmiot, nie

jest wiksza ni okrelona w wydanych warunkach przy-czenia, przyczenie do sieci odbywa si na podstawie zgo-szenia przyczenia mikroinstalacji, zoonego w przedsi-biorstwie energetycznym, do sieci ktrego ma by onaprzyczona, po zainstalowaniu odpowiednich ukadwzabezpieczajcych i ukadu pomiarowo-rozliczeniowego. Winnym przypadku przyczenie mikroinstalacji do sieci dys-trybucyjnej odbywa si na podstawie umowy o przycze-nie do sieci. Koszt instalacji ukadu zabezpieczajcego iukadu pomiarowo-rozliczeniowego ponosi operator syste-mu dystrybucyjnego elektroenergetycznego. Zgoszenie, oktrym mowa wyej zawiera w szczeglnoci: 1) oznaczeniepodmiotu ubiegajcego si o przyczenie mikroinstalacjido sieci dystrybucyjnej oraz okrelenie rodzaju i mocy mi-kroinstalacji; 2) informacje niezbdne do zapewnienia spe-nienia przez mikroinstalacj wymaga technicznych i eks-ploatacyjnych. Do zgoszenia podmiot ubiegajcy si oprzyczenie mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej jest ob-owizany doczy owiadczenie o treci: wiadomy odpo-wiedzialnoci karnej za zoenie faszywego owiadczeniawynikajcej z art. 233 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. -Kodeks karny owiadczam, e posiadam tytu prawny donieruchomoci na ktrej jest planowana inwestycja oraz domikroinstalacji okrelonej w zgoszeniu.. Przedsibiorstwoenergetyczne zajmujce si dystrybucj energii elektrycznej

potwierdza zoenie zgoszenia odnotowujc dat jego zo-enia i okrela w warunkach przyczenia przewidywanyharmonogram przyczania odnawialnego rda energii,uwzgldniajcy poszczeglne etapy rozbudowy sieci, a tak-e zestawienie planowanych prac. Przyczane mikroinsta-lacje musz spenia wymagania techniczne i eksploatacyj-ne okrelone w art. 7a ust. 1 ustawy Prawo energetyczne.Szczegowe warunki przyczenia, wymagania techniczneoraz warunki wsppracy mikroinstalacji z systemem elek-

troenergetycznym okrelaj przepisy wydane na podstawieart. 9 ust. 3 ustawy.

Energia z mikroinstalacji

Wedug przepisw znowelizowanej ustawy Prawo ener-getycznej, wytwarzanie energii elektrycznej w mikroinstala-cji przez osob zyczn niebdc przedsibiorc w rozu-mieniu ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej, atake sprzeda tej energii przez t osob, nie jest dziaalno-ci gospodarcz w rozumieniu tej ustawy. Energi elek-tryczn wytworzon w mikroinstalacji przyczonej do sieci

dystrybucyjnej znajdujcej si na terenie obejmujcym ob-szar dziaania sprzedawcy z urzdu i oferowan do sprzeda-y jest obowizany zakupi ten sprzedawca. Zakup tej ener-gii odbywa si po cenie rwnej 80% redniej ceny sprzeda-y energii

elektrycznej rynku konkurencyjnego w poprzednim rokukalendarzowym. Sprzedawca (osoba, o ktrej mowa w art.9u ustawy) informuje operatora systemu dystrybucyjnego(OSD) elektroenergetycznego, na ktrego obszarze dziaa-nia jest przyczona mikroinstalacja, o zmianie rodzaju mi-kroinstalacji oraz zainstalowanej mocy elektrycznej w mi-kroinstalacji, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tej zmia-ny. Operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycz-nego na podstawie informacji, o ktrych mowa w ust. 1,oraz posiadanych danych sporzdza sprawozdanie procz-ne zawierajce: wykaz osb zycznych wytwarzajcychenergi elektryczn w mikroinstalacji; dane dotyczce: a)iloci energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji, b)iloci energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji iwprowadzonej do sieci operatora systemu dystrybucyjnegoelektroenergetycznego, c) rodzaju mikroinstalacji, jej lokali-zacji oraz zainstalowanej mocy elektrycznej. Sprawozdanieto operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetyczne-go przekazuje Prezesowi Urzdu Regulacji Energetyki, wterminie 30 dni od dnia zakoczenia procza, a ten za-mieszcza je w Biuletynie Informacji Publicznej Urzdu Re-gulacji Energetyki.

Gwarancje pochodzenia

Gwarancja pochodzenia energii elektrycznej wytwarza-nej w odnawialnym rdle energii jest dokumentem stano-wicym potwierdzenie odbiorcy kocowemu, e okrelonaw tym dokumencie ilo wprowadzonej do sieci dystrybu-

cyjnej lub do sieci przesyowej energii elektrycznej zostaawytworzona w odnawialnym rdle energii. Z gwarancjipochodzenia nie wynikaj prawa majtkowe, a jej przeka-zanie nastpuje niezalenie od przeniesienia praw majtko-wych wynikajcych ze wiadectw pochodzenia. Gwarancj


11/2211

pochodzenia wydaje si na pisemny wniosek wytwrcyenergii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym rdleenergii, zwany dalej wnioskiem o wydanie gwarancji po-chodzenia i skada si go do operatora systemu dystrybu-cyjnego elektroenergetycznego lub operatora systemuprzesyowego elektroenergetycznego, na ktrego obszarzedziaania zostao przyczone odnawialne rdo energii, wterminie 7 dni od dnia zakoczenia wytworzenia danej ilo-ci energii elektrycznej objtej wnioskiem. Wniosek o wy-

danie gwarancji pochodzenia powinien zawiera:

1) oznaczenie wytwrcy energii elektrycznej, o ktrymmowa w ust. 1;

2) okrelenie lokalizacji, rodzaju i mocy odnawialnegorda energii, w ktrym zostaa wytworzona energia elek-tryczna w odnawialnym rdle energii;

3) dane dotyczce iloci wytworzonej energii elektrycz-nej w odnawialnym rdle energii;

4) okrelenie okresu, obejmujcego jeden lub wicej

nastpujcych po sobie miesicy kalendarzowych danegoroku kalendarzowego, w ktrym energia elektryczna w od-nawialnym rdle energii zostaa wytworzona, ze wskaza-niem daty rozpoczcia i zakoczenia wytwarzania tej ener-gii;

5) wskazanie czy odnawialne rdo energii okrelonewe wniosku korzystao z mechanizmw i instrumentwwspierajcych wytwarzanie energii elektrycznej w odna-wialnym rdle energii;

6) wskazanie daty wytworzenia po raz pierwszy energii

elektrycznej w odnawialnym rdle energii.

Gwarancje pochodzenia oraz inne dokumenty potwier-dzajce wydanie gwarancji pochodzenia wydawane s wterminie 30 dni od dnia przekazania wniosku o ich wydaniePrezesowi Urzdu Regulacji Energetyki. OSD dokonuje we-rykacji danych zawartych we wniosku o wydanie gwaran-cji pochodzenia i w terminie 14 dni od dnia jego otrzyma-nia, przekazuje ten wniosek Prezesowi URE, wraz z po-twierdzeniem iloci wytworzonej energii elektrycznej wodnawialnym rdle energii, ustalonej na podstawie wska-za ukadu pomiarowo-rozliczeniowego. Gwarancja pocho-

dzenia jest wydawana na okres 12 miesicy od dnia zako-czenia wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnymrdle energii objtej wnioskiem o wydanie gwarancji po-chodzenia. Gwarancje pochodzenia trac wano z chwilich przekazania odbiorcy kocowemu. Gwarancj pocho-dzenia wydaje si za wytworzon energi elektryczn z do-kadnoci do 1 MWh i s wydawane w formie elektronicz-nej i przekazywane bezporednio do rejestru gwarancji po-chodzenia,

Certykaty dla mikroinstalatorw

Osoba dokonujca instalacji mikroinstalacji lub maychinstalacji, zwana w ustawie instalatorem, moe wystpiz pisemnym wnioskiem do Prezesa Urzdu Dozoru Tech-nicznego, zwanego dalej o wydanie certykatu. Certykat

jest dokumentem potwierdzajcym posiadanie przez insta-

latora kwalikacji do instalowania nastpujcych rodzajwodnawialnego rda energii:

1) kotw i piecw na biomas lub

2) systemw fotowoltaicznych, lub

3) sonecznych systemw grzewczych, lub

4) pomp ciepa, lub

5) pytkich systemw geotermalnych.

Certykat moe by wydany instalatorowi, ktry speniaokrelone warunki i posiada:

1) pen zdolno do czynnoci prawnych oraz korzystaz peni praw publicznych oraz dyplom potwierdzajcy kwa-likacje zawodowe, lub inny rwnowany dokument po-twierdzajcy kwalikacje do instalacji urzdze i instalacjisanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chodni-czych lub elektrycznych lub

2) udokumentowane trzyletnie dowiadczenie zawodo-

we w zakresie instalowania lub modernizacji urzdze iinstalacji: sanitarnych, energetycznych, grzewczych, chod-niczych lub elektrycznych, lub

3) wiadectwo ukoczenia co najmniej dwusemestral-nych studiw podyplomowych lub rwnorzdnych, ktrychprogram dotyczy zagadnie zawartych w zakresie progra-mowym szkole okrelonym w przepisach wydanych napodstawie art. 20v pkt 2,

lub

4) zawiadczenie o ukoczeniu szkolenia u producenta

danego rodzaju odnawialnego rda energii, ktre w cz-ci teoretycznej i praktycznej zawierao zagadnienia w za-kresie projektowania, instalowania, konserwacji, moderni-zacji lub utrzymania w naleytym stanie technicznym odna-wialnego rda energii;

5) nie by skazany prawomocnym wyrokiem sdu zaprzestpstwo umylne przeciwko wiarygodnoci dokumen-tw i obrotowi gospodarczemu;

6) ukoczy szkolenie podstawowe dla osb ubiegaj-cych si o wydanie certykatu instalatora mikroinstalacji

lub maej instalacji, powiadczone zawiadczeniem, prze-prowadzone przez akredytowanego organizatora szkole, o

7) zoy z wynikiem pozytywnym egzamin przeprowa-dzony przez komisj egzaminacyjn, odpowiednio dla da-nego rodzaju odnawialnego rda energii, nie pniej niw terminie 12 miesicy od dnia ukoczenia szkolenia pod-stawowego.

Cho przyjta nowelizacja Prawa energetycznego niesatysfakcjonuje wielu rodowisk brany energetyki odna-wialnej, a ustawa o OZE nadal czeka na przyjcie, mona

uzna, e pierwszy krok na polu tworzenia korzystnego dlarozwoju prosumpcji rodowiska prawnego zosta poczynio-ny. Czekamy jednak wszyscy z niecierpliwoci na krok duyi potrjny - Duy trjpak...


12/2212

W tym roku Urzd Regulacji Energetyki opublikowaraport nt. gwnych barier rozwoju mikroinstalacji odna-

wialnych rde energii. Publikujemy gwnie wnioskutego raportu.

Bariera 1: Teren pod lokalizacj inwestycji

W dziedzinie lokalizacji inwestycji najbardziej istotnymibarierami okazay si: czas trwania procedury zmiany miej-scowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz niewyznaczenie w miejscowym planie zagospodarowaniaprzestrzennego terenw pod lokalizacj rde(odpowiednio 81% i 69% ankietowanych), co wskazuje, e

w tym obszarze najwiksze znaczenie maj kwese zwiza-ne z odpowiednim przygotowaniem przez jednostki samo-rzdu terytorialnego procesu przygotowywania i zmianytych planw. Ponadto bardzo istotnymi barierami s: brakmoliwoci uzyskania decyzji o lokalizacji inwestycji celupublicznego oraz negatywne nastawienie organizacji ekolo-gicznych (odpowiednio 63% i 64% ankietowanych). Nato-miast najmniej istotne (wskazane przez 45% udzielajcychodpowiedzi) okazao si negatywne nastawienie przedsta-wicieli samorzdu.

W zakresie terenu pod lokalizacj inwestycji w przy-padku, gdy gmina posiada miejscowy plan zagospodarowa-nia przestrzennego - istotn barier okaza si czas trwaniaprocedury jego zmiany. W sytuacji braku miejscowego pla-nu zagospodarowania przestrzennego (a taki przypadeknadal dotyczy duej czci gmin), barier staje si procedu-ra uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodaro-wania terenu lub decyzja o lokalizacji inwestycji celu pu-blicznego dla danego rda. W tym miejscu nadmieni na-ley, e zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie Pra-wo energetyczne, do wniosku o okrelenie warunkw przy-czenia podmiot ubiegajcy si o przyczenie powiniendoczy w szczeglnoci wypis i wyrys z miejscowego pla-nu zagospodarowania przestrzennego albo, w przypadkubraku takiego planu, decyzj o warunkach zabudowy i za-gospodarowania terenu dla nieruchomoci okrelonej wewniosku, jeeli jest ona wymagana na podstawie przepiswo planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowaniaprzestrzennego oraz decyzja o warunkach zabudowy i zago-spodarowania terenu powinny potwierdza dopuszczalnolokalizacji danego rda energii na terenie objtym plano-

wan inwestycj, ktra jest objta wnioskiem o okreleniewarunkw przyczenia.

Warunki przyczenia do sieci dystrybucyjnej

W obszarze warunkw przyczenia do sieci dystrybucyj-

nej najistotniejszymi barierami rozwoju generacji maoska-lowej s wg. najczstszych wskaza: brak warunkw tech-

nicznych i ekonomicznych przyczenia do sieci (79% i 74%respondentw, ktrzy udzielili odpowiedzi) oraz tosame,

jak w przypadku rde o duej mocy, wymagania w zakre-sie uzyskania warunkw przyczenia (74% udzielonychodpowiedzi). Ponadto istotne bariery to: uwzgldnianie wumowie o przyczenie do sieci w wysokoci opaty za przy-czenie nakadw na rozbudow lub/i przebudow siecidystrybucyjnej oraz obowizek budowy i eksploatacji przy-cza nakadany na wnioskodawc w umowie o przycze-nie do sieci (70% udzielonych odpowiedzi). Najmniej istot-ne, dla udzielajcych odpowiedzi, jest przeduanie przez

przedsibiorstwo energetyczne procedury (58% respon-dentw, ktrzy udzielili odpowiedzi).

W przypadku zagadnie dotyczcych wyboru technolo-gii, nieznacznie powyej poowy ankietowanych (54%)wskazao jako bardzo istotn barier brak systemu reko-mendacji (certykacji) technologii rde generacji mao-skalowej, stanowicego wsparcie dla inwestora w wyborzetechnologii (przez podmioty niezalene od przedsibior-stwa dystrybucyjnego). Ponadto 38% ankietowanych uzna-o za istotn barier brak systemu rekomendacji(certykacji) instalatorw, natomiast 34% okrelio j jako

mao istotn.

Koncesjonowanie

Wikszo ankietowanych uznaa, e koncesjonowaniestanowi znaczc barier rozwoju generacji maoskalowej.Dotyczy to zarwno braku zrnicowania wymaga w za-kresie uzyskania

koncesji z uwagi na moc rda (59%), jak i wymogu pro-wadzenia dziaalnoci gospodarczej jako warunku uzyska-nia koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej bez wzgl-du na moc rda (54%).

MAOSKALOWA GENERACJA ENERGII- BARIERY ROZWOJU


13/2213

System wsparcia dla energii elektrycznej i ciepa wy-tworzonych w odnawialnych rdach energii i jednost-

kach kogeneracji

Wszystkie z ankietowanych kwesi dotyczcych syste-mu wsparcia okazay si dla respondentw istotnymi barie-rami, a mianowicie: brak systemu wsparcia inwestycyjnegoumoliwiajcego uzyskanie wparcia przez wszystkie pod-mioty aplikujce i speniajce warunki do skorzystania z

takiego systemu stanowi przeszkod dla 71%, czas obowi-zywania systemu wsparcia dla 63%, a wymg prowadze-nia dziaalnoci gospodarczej i posiadania koncesji w celuuzyskania wiadectw pochodzenia dla podmiotw wytwa-rzajcych energi elektryczn w OZE lub jednostkach koge-neracji wycznie na potrzeby wasne dla 58%.

Nastawienie lokalnej spoecznoci

Bezsprzecznie wan rol w procesie przyczania dosieci rde maej mocy odgrywa nastawienie lokalnej spo-ecznoci i organizacji ekologicznych. W tym miejscu naleypodkreli, jak wanym zadaniem jest propagowanie wie-dzy na temat zalet rozwoju generacji maoskalowej wrdlokalnej spoecznoci. Negatywne nastawienie i niechssiedztwa rde energii elektrycznej moe koczy sisytuacjami koniktowymi, a co za tym idzie prowadzi dowstrzymania procesu przyczania danego rda do sieci.Znaczc rol odgrywa take wspieranie rozwoju generacjimaoskalowej przez lokalne samorzdy poprzez w szcze-glnoci gromadzenie i udostpnianie inwestorom przy-datnych informacji dotyczcych np. potencjalnej lokalizacjirda wraz ze wskazaniem ogranicze (rodzaj, wielko)lub moliwoci zagospodarowania ciepa wytworzonego wkogeneracji jako ciepa uytkowego itd.

Naturalnym jest, e to wanie samorzd jest pierwszinstytucj, do ktrej traaj przedsibiorcy, zainteresowaniinwestowaniem w energetyk maoskalow. W zwizku zpowyszym przedstawiciele gmin powinni nie tylko suyniezbdn wiedz w tym zakresie, ale take angaowa siw dziaalno edukacyjn m.in. w zakresie przepisw doty-czcych lokalizacji inwestycji na danym terenie.

Najistotniejsze bariery rozwoju generacji maoskalowejdotycz zatem warunkw zabudowy i zagospodarowania

terenu pod lokalizacj inwestycji oraz przyczenia do siecidystrybucyjnej. W zakresie warunkw przyczenia do siecinajistotniejszymi barierami s: tosame, jak w przypadku

rde o duej mocy, wymagania w zakresie uzyskaniawarunkw przyczenia do sieci elektroenergetycznej orazbrak warunkw technicznych i ekonomicznych przyczeniado sieci. Duym utrudnieniem dla podmiotw ubiegajcychsi o przyczenie do sieci, a jednoczenie dziaaniem nie-

zgodnym z obowizujcymi przepisami, jest uwzgldnianieprzez operatorw systemw dystrybucyjnych w kalkulacjiwysokoci opaty za przyczenie nakadw na rozbudowlub/i przebudow sieci dystrybucyjnej.

Zgodnie bowiem z ustaw Prawo energetyczne, przed-sibiorstwo energetyczne zajmujce si dystrybucj energiielektrycznej jest obowizane zapewni realizacj i nanso-wanie budowy i rozbudowy sieci, w tym na potrzeby przy-czania podmiotw ubiegajcych si o przyczenie, nawarunkach okrelonych w przepisach wykonawczych orazw zaoeniach do planu zaopatrzenia w ciepo, energi

elektryczn i paliwa gazowe lub planach rozwoju w zakresiezaspokojenia obecnego i przyszego zapotrzebowania napaliwa gazowe lub energi, natomiast budow i rozbudowodcinkw sieci sucych do przyczenia instalacji nale-cych do podmiotw ubiegajcych si o przyczenie do sieci(przyczy), powinno zapewni przedsibiorstwo dystrybu-cyjne, umoliwiajc ich wykonanie zgodnie z zasadami kon-kurencji take innym przedsibiorcom zatrudniajcym pra-cownikw o odpowiednich kwalikacjach i dowiadczeniuw tym zakresie.

Na rynku, na ktrym prowadz dziaalno gospodarczprzedsibiorcy realizujcy inwestycje w zakresie budowyrde generacji maoskalowej i OZE, a take podmioty wy-twarzajce energi elektryczn lub ciepo w tych rdachoraz operatorzy sieci elektroenergetycznych, warunki funk-cjonowania zmieniaj si ze wzgldu na otoczenie prawnezarwno makro, jak i mikro ekonomiczne. Uczestnicy tegorynku podejmuj dziaania zmierzajce do moliwie opty-malnego dostosowania ich zachowa do warunkw fak-tycznych i prawnych, w jakich prowadz dziaalno gospo-darcz. Obowizki zwizane z uzyskaniem koncesji orazprowadzeniem dziaalnoci gospodarczej, bez zrnicowa-nia ze wzgldu na moc rda, a bdce jednoczenie wa-runkami niezbdnymi do skorzystania z systemu wsparciaw postaci wiadectw pochodzenia, stanowi istotn barierrozwoju generacji rozproszonej.

Przygotowywany pakiet projektw ustaw - tzw. duytrjpak - m.in. kompleksowa nowelizacja ustawy Prawoenergetyczne; ustawa Prawo gazowe; ustawa o OZE - ma-

jce stworzy optymalne warunki rozwoju generacji roz-proszonej, po uwzgldnieniu jej specyki, powinny przedewszystkim ujednolici, a jednoczenie take uproci proce-

dur powstawania rde maej mocy zarwno na etapielokalizacji inwestycji, jak i na etapie przyczania do siecioraz zapewni stabilno systemw wsparcia tego rodzajuenergetyki.


14/2214

Istotny wpyw na rozwj energetyki prosumenckiejbd miay zasady rozlicze pomidzy sprzedawcami,

operatorami systemw dystrybucyjnych i prosumentami.Wg szacunkw Ministerstwa Gospodarki ilo energii wy-twarzanej w mikroinstalacjach wyniesie w 2020 r. 1,7TWh

Kluczowe zasady rozlicze

Wzorem innych krajw regulacje w zakresie zasad rozli-cze pomidzy operatorami systemw dystrybucyjnych iprosumentami powinny by na tyle precyzyjne, aby umoli-

wi prosumentowi dokonywanie patnoci za rnic po-midzy energi elektryczn wprowadzon i pobran z sieciw rocznych okresach rozliczeniowych. Kwesa ta ma istot-ne znaczenie, poniewa inny jest prol produkcji energii iinny prol konsumpcji energii z instalacji prosumenckiej.Wzorem innych krajw regulacje w tym zakresie powinnyby doprecyzowane, umoliwiajc prosumentowi dokony-wanie patnoci za rnic pomidzy energi elektrycznwprowadzon i pobran z sieci OSD w rocznych okresachrozliczeniowych.

W obowizujcym obecnie stanie prawnym, wprowa-

dzonym znowelizowan ustaw Prawno energetycznej iobowizujcym od 11-go wrzenia br., instalacje prosu-menckie (tzw. mikroinstalacje) nie posiadaj tytuu do uzy-skiwania praw majtkowych dla energii wytworzonej wodnawialnym rdle energii. Inwestorami mikroinstalacjibd bowiem najczciej osoby zyczne nie prowadzcedziaalnoci gospodarczej i tym samym nie posiadajcekoncesji na wytwarzanie energii elektrycznej. Prosumencimog odsprzedawa nadwyki energii po cenie 80% cenyrynku konkurencyjnego za ubiegy rok, a zobowizanym do

jej zakupu jest sprzedawca z urzdu.

W opinii wielu ekspertw obowizujce regulacje niegwarantuj wystarczajco atrakcyjnych zacht ekonomicz-nych do inwestowania w mikroinstalacje na szerok skal.Istotny wpyw na rozwj energetyki prosumenckiej bd

miay zasady rozlicze pomidzy sprzedawcami, operatora-mi systemw dystrybucyjnych i prosumentami, lecz nie

zostay one dostatecznie uregulowane.Analizy, modele, perspektywy...

W analizie zawartej w opracowanym przez InstytutEnergetyki Odnawialnej "Krajowym planie rozwoju mikroin-stalacji odnawialnych rde energii do roku 2020 r." przy-

jto, e waciciel mikroinstalacji konsumuje 2/3 produko-wanej przez ni energii - oszczdzajc ok. 0,57 z/kWhbruo za niekupion energi - a pozosta cz sprzedajedo sieci po cenie 0,16 z/kWh bruo, co stanowi 80% red-niej ceny hurtowej energii z roku poprzedniego. Przyuwzgldnieniu powyszych zaoe IEO ocenia, e zwrotuinwestycji z mikroinstalacji fotowoltaicznej czy wiatrowejmona si spodziewa po okoo 20-25 latach, a zwrot inwe-stycji w mikrobiogazowni nastpi jeszcze pniej. IEOpodkrela, e rozwj rynku mikroinstalacji bdzie moliwyprzy zaoeniu, e okres zwrotu z tego typu inwestycji na-stpi po 5-7 latach, a rozwizania zaproponowne przez rzdw maym trjpaku nie skoni w dostatecznym stopniu Po-lakw do inwestycji w mikroinstalacje. IEO szacuje, powou-jc si na przykady Niemiec i Wielkiej Brytanii, e rozwjrynku prosumenckiego mgby nastpi przy ustanowieniuceny sprzedawanej przez prosumentw energii na pozio-mie ok. 320% redniej ceny prdu... Cena sprzeday energiiwynosiaby wwczas 0,64 z/kWh, czyli o kilka groszy wicejni czny koszt rachunku gospodarstwa domowego wprzeliczeniu na 1 kWh konsumowanej energii.

Z kolei w modelu opracowanym przez rm Solarcon-cept przyjto za podstaw wylicze nastpujce zaoenia:

Dom jednorodzinny o rocznym zuyciu energii rwnym4500 kWh;

przyjto, e roczna produkcja energii z tej mikroinstalacji

bdzie rwna rocznemu zuyciu energii w analizowanymgospodarstwie domowym;

roczny czas pracy mikroinstalacji w polskich warunkachnasonecznienia przyjto na poziomie 900 godzin;

moc znamionowa mikroinstalacji zostaa okrelona na 5kW;

inwestycja jest nansowana ze rodkw wasnych

Przy powyszych zaoeniach produkcja energii przezmikroinstalacj wyniesie zatem 4500 kWh rocznie. Podsta-

wowym rdem korzyci dla prosumenta s oszczdnociw opatach zmiennych za energi elektryczn (opatyzmienne za dystrybucj + opaty za energi elektryczn)ponoszone na rzecz dostawcw - przedsibiorstw energe-tycznych (OSD i sprzedawca). Dodatkowe korzyci dla pro-

PROSUMENCKA FOTOWOLTAIKA- EKONOMIKA INWESTYCJI


15/2215

sumenta stanowi przychody ze sprzeday nadwyek ener-gii oraz ze sprzeday wiadectw pochodzenia (pod okrelo-nymi warunkami). Oszczdnoci w rachunkach za energielektryczn oraz przychody ze sprzeday nadwyek energii iwiadectw pochodzenia generuj rodki na spat zainwe-stowanego kapitau.

Dla typowego prolu produkcji energii przez instalacjPV i typowego prolu zuycia energii w gospodarstwie do-mowych, obiekt jest w stanie zuy na wasne potrzeby ok.35% energii wytworzonej w mikroinstalacji. Udzia ten na-zywa si wskanikiem zuycia wasnego (ang. self-consumpon rao). Pozostaa cz wytwarzanej energiistanowi bdzie nadwyk oddawan do sieci OSD. Wska-nik zuycia wasnego mona istotnie zwikszy stosujctechnologie sterowania odbiornikami oraz magazynowaniaenergii, jednak te rozwizania s na dzie dzisiejszy jeszczedo kosztowne.

Przedstawiona w modelu mikroinstalacja produkuje4500 kWh energii rocznie, z czego 1575 kWh jest zuywane

na wasne potrzeby, a pozostae 2925 kWh traa do sieciOSD. Roczne zuycie energii przez gospodarstwo domowewynosi 4500 kWh. Po zainstalowaniu mikroinstalacji gospo-darstwo domowe pobiera z sieci 2925 kWh, czyli o 1575kWh mniej ni bez wasnej produkcji. czne korzyci pro-sumenta wynios rocznie 2286 z, z tego 949 z stanowioszczdnoci w opatach zmiennych za energi elektryczn.Przy niezmiennych cenach energii elektrycznej, prostyokres zwrotu z inwestycji wyniesie 15 lat. Istotne polepsze-nie warunkw ekonomicznych mona uzyska dziki wpro-wadzeniu rozlicze neo, tj. za rnic pomidzy energi

elektryczn wprowadzon i pobran z sieci OSD. cznekorzyci prosumenta wynios rocznie 3522 z, z tego 2712z stanowi oszczdnoci w opatach zmiennych za energielektryczn. Wprowadzenie zasady rozliczania za energineo, tj. za rnic pomidzy energi elektryczn wprowa-dzon i pobran z sieci OSD w rocznych okresach rozlicze-niowych, skraca okres zwrotu z inwestycji z 15 lat do 8,5roku.

Z kolei w analizie przeprowadzonej przez rmSunOn energia przyjto, e na snansowanie inwe-stycji inwestor otrzyma bezzwrotn dotacj (na przykad

z odpowiedniego programu operacyjnego lub programuregionalnego UE) w wysokoci 50% kosztw kwalikowa-nych oraz preferencyjny kredyt bankowy z 30-procentowym wkadem wasnym, rocznym oprocentowa-niem w wysokoci 8%, prowizj w wysokoci 2%, spaca-nym przez okres 10 lat w postaci staych rat kapitaowych.Do analizy wykorzystano program komputerowy PV inwe-stor, przyjmujc nastpujce wartoci poszczeglnych pa-rametrw technicznych i nansowych:

nominalny roczny uzysk energetyczny systemu: 2850

kWh (950 kWh/kWp, zakadajc optymalny kt nachyle-nia i azymut moduw PV oraz typow sprawno sys-temu),

roczny spadek wydajnoci systemu na poziomie 0,7%(warto rednia dla moduw PV dostpnych na wia-

towym rynku),

dyspozycyjno systemu w skali roku: 98% (ewentualneawarie, interwencje serwisowe lub problemy z siecielektroenergetyczn, uniemoliwiajce generowanieenergii elektrycznej),

koszt inwestycyjny: 21 000 z (jednostkowy koszt 7000z/kWp, obejmujcy zakup urzdze i komponentwsystemu, tj. moduw, falownika, konstrukcji mocuj-

cej, akcesoriw, okablowania oraz projekt instalacji iprace montaowe),

roczne koszty eksploatacyjne: 300 z (symboliczny koszt,obejmujcy ewentualne czysz-czenie moduw lub okre-sow kontrol instalacji; z uwagi na ma wielko insta-lacji pominito potencjalne koszty ubezpieczenia),

dugo ycia systemu: 25 lat (standardowy okresprzyjmowany do analiz systemw PV, wynikajcy ztypowej 25-letniej gwarancji wydajnoci w przypadkumoduw fotowoltaicznych),

koszt inwestycji odtworzeniowej: 3000 z(przewidywany koszt wymiany falownika w 15. roku wkwocie nominalnej, tj. w kwocie obowizujcej w rokuwymiany),

poziom autokonsumpcji generowanej energii: 15% (dlauproszczenia przyjto stay udzia procentowy, co wrazz postpujcym spadkiem wydajnoci systemuoznacza malejcy poziom bezwzgldny),

okres wsparcia instalacji: 15 lat,

jednostkowa cena energii pobieranej z sieci: 0,55 zl/kWh (cena bez opat staych),


16/2216

stopa inacji cen towarw i usug na rynku: 2,5%,

stopa inacji cen energii elektrycznej: 8%,

stopa zwrotu bezpiecznej inwestycji kapitau: 5% (naprzykad oprocentowanie pastwowych obligacji skar-bowych),

oczekiwana premia za ryzyko inwestycyjne: 3% (w przy-padku inwestycji w systemy PV, ryzyko zwizane jest

m.in. z poziomem cen energii oraz zmiennymi warun-kami meteorologicznymi),

stopa reinwestycji dochodw: 3%.

Kompleksow analiz opacalnoci inwestycji przepro-wadzono dla okresu referencyjnego rwnego dugoci y-cia systemu PV, przy czym cay ten okres potraktowa-no jako czas eksploatacji systemu (brak okresu wdroe-nia). Zaoono ponadto, e: wszystkie przepywy pienine(przychody, wydatki, nalenoci podatkowe, spaty kre-dytu itd.) powstaj z kocem danego roku, biece

(kumulujce si) dochody z inwestycji s reinwesto-wane zgodnie z zaoon stop reinwestycji dochodw (naprzykad na lokacie bankowej), przychd ze sprzedayenergii jest zwolniony z podatku VAT (waciciel instalacjinie przekracza rocznego limitu przychodu 150 000 zbruo), podatek dochodowy od przychodw ze sprze-day energii rozliczany jest w formie ryczatu (5,5%); do-tacja stanowi przychd objty podatkiem dochodowym odosb zycznych (jako stop opodatkowania dotacji przy-jto18%). Zaoono rwnie, e po okresie obowizywaniagwarantowanej taryfy staej sprzeda energii nastpuje

po przewidywanej redniej cenie energii elektrycznej narynku konkurencyjnym (podlegajcej corocznej waloryza-cji zaoonym wskanikiem inacji cen energii).

Dla tak zdeniowanych parametrw oraz zaoeprzeprowadzono analiz rentownoci inwestycji z punktuwidzenia inwestora, tj. wzgldem zaangaowanego kapi-tau wasnego, traktujc uzyskan dotacj i kredyt jakowpywy. Analiz wykonano po zmianie poziomu gwaranto-wanej taryfy staej w przedziale 0,5-1,5 z/kWh, obliczajcdla kadej kolejnej stawki wskaniki opacalnoci inwestycji.Inwestycj mona traktowa jako opacaln, kiedy efektyw-na stopa zwrotu przekracza koszt zaangaowanego kapita-

u wasnego, wyznaczany przez sum stopy zwrotu alterna-tywnej bezpiecznej inwestycji oraz premii za ryzyko (8%).

Zgodnie z przyjtymi zaoeniami, dotyczcymi poszcze-glnych parametrw technicznych i nansowych inwesty-cji, gwarantowana taryfa staa na poziomie ju od ok.0,75 z/kWh pozwalaaby traktowa analizowan domowmikroinstalacj fotowoltaiczn jako inwestycj opa-caln - prosty okres zwrotu poniej 10 lat, efektywnastopa zwrotu powyej 8%. Taryfa na poziomie 1,3 zl/kWh,proponowana w projekcie tzw. duego trjpaku ustawenergetycznych z padziernika 2012 r., zapewniaaby du-o szybszy zwrot takiej inwestycji (3,2 roku) oraz stosun-kowo wysok stop zwrotu (12,6%), co moe uzasadniach wadz do ograniczenia poziomu wsparcia w ostatecz-nym projekcie ustaw. Jednak nawet po obnieniu docelo-wej wysokoci taryfy o 40%, inwestycje w instalacjefotowoltaiczne mogyby by wci atrakcyjne, co real-nie wpynoby na wzrost wykorzystania energii sonecz-nej w Polsce i przyczynioby si do osignicia wymagane-go poziomu zielonej" energii w krajowym miksie ener-getycznym.

Nisze opaty, dodatkowe przychody...Budujc wasn mikroinstalacj do produkcji energii

elektrycznej, prosument moe liczy na nisze opaty zaenergi elektryczn oraz na dodatkowe przychody ze sprze-day nadwyek energii wyprodukowanej ponad zuyciewasne, a take przychody ze sprzeday wiadectw pocho-dzenia (pod okrelonymi warunkami). Zasady rozlicze po-midzy sprzedawcami, operatorami systemw dystrybucyj-nych i prosumentami nie zostay uregulowane. Przyjciezasady rozliczania neo powoduje obnienie iloci energiistanowicej podstaw kalkulacji stawek sieciowych przez

przedsibiorstwa energetyczne w taryfach dla energii elek-trycznej. Wg szacunkw Ministerstwa Gospodarki iloenergii wytwarzanej w mikroinstalacjach wyniesie w 2020r. 1,7 TWh. Przy obecnym zuyciu kocowym w Polsce napoziomie 130,6 TWh2), wzrost stawek sieciowych w wynikuobnienia podstawy kalkulacji taryf wynisby do 2020 r.1,32%.

rda: Czysta Energia, Padziernik 2013 nr 10(146)/2013; prezentacja Solarconcept J. Bil, padziernik

2013; Krajowy plan rozwoju mikroinstalacji odnawialnychrde energii do roku 2020. IEO 2013 r.


17/2217

Trzy lata temu rma ENERGA wraz z Instytutem Energety-

ki w Gdasku rozpocza pierwszy w Polsce projekt wdro-

enia inteligentnych rozwiza energetycznych na Pwy-spie Helskim.

Podmiotem odpowiedzialnym za techniczn stron projek-

tu zostaa spka ENERGA-Operator. Spka jest jednym z

najwikszych w Polsce dystrybutorw energii elektrycznej i

dziaa w pnocnej i rodkowej czci kraju (obszar 75 tys.

km kw.) obsugujc ponad 3 mln odbiorcw. W 2010 r.

spka wdroya projekt zdalnego odczytu energii elektrycz-nej, obejmujcy wszystkich klientw.

Od pomysu do projektu

Podstawowym celem projektu Inteligentny Pwysep Hel-

ski byo uzupenienie istniejcej sieci elektroenergetycznej

o elementy i urzdzenia, ktre przeksztac t sie w sie

inteligentn. Obszar projektu obj swym zasigiem ok. 10

tys. mieszkacw Pwyspu Helskiego. Cele projektu to:

zapewnienie dostaw lepszej jakoci energii elektrycznej

poprawa efektywnoci systemu energetycznego

udostpnienie odbiorcom energii nowych usug

Projekt polega na powizaniu zdalnego odczytu, automa-

tycznego zarzdzania sieci i innych dziaa technicznych,

ktre przynios nie tylko radykalneskrcenie liczby przerw

w dostawach prdu, ale take dadz moli-

woprzyczania do sieci maych wytwrcw energii

(mikroinstalacji-

np. przydomowych siowni wiatrowych), awprzyszoci rwnie stacji adowania samochodw elek-

trycznych. Inteligentne sieci s bez wtpienia przyszoci

energetyki, wszystkie rmypowanie mylce o klientach,

bezpieczestwie energetycznym i ochronierodowiska te-

stuj moliwoci zastosowania nowoczesnych rozwiza

mwiKrzysztof Madajewski, dyrektor Instytutu Energetyki

Oddzia Gdask. Pwysep Helski zosta wybrany nieprzy-padkowo. To tutaj ENERGA-Ooperator wdroya pierwsze

w kraju, prbne systemy zdalnego odczytu i tu istnie-

jeodpowiednia infrastruktura techniczna. Wysokie zmiany

poziomu zuycia energii(duy pobr latem, znacznie mniej-

szy zim) stanowiy dodatkowe wyzwanie dlainynierw.

Nowoczesne rozwizania, tworzce sie inteligentn, po-

przez integracj rozproszonych rde energii, stacji ado-

wania samochodwelektrycznych, oddziaywanie na za-

chowania odbiorcw poprzez system zdalnegoodczytu licz-

nikw, maj na celu m.in. podniesienie bezpiecze-stwaenergetycznego regionw, decentralizacj wytarzania

energii elektrycznej orazwprowadzaj zupenie now ja-

ko w zarzdzaniu prac systemuelektroenergetycznego.

Spodziewane efekty wdroenia koncepcji Smart Grid w

elektroenergetyce to m.in:

efektywniejsze zarzdzanie sieci elektroenergetyczn

ograniczenie strat sieciowych

zapobieganie i zminimalizowanie sytuacji awaryjnych w

sieci dystrybucyjnej

moliwo wczenia w sie nowych rde energii odna-wialnej

utrzymanie wysokiej jakoci energii elektrycznej ofero-wanej klientom

poszerzenie moliwoci w zakresie oferowanych nowychproduktw i usug dla konsumentw, zmierzajcych doaktywnego udziau z zarzdzaniu popytem (idea prosu-menta)

ochrona rodowiska poprzez promowanie zasobw roz-proszonych.

ElGrid

Jednym z elementw projektu, za ktry odpowiada rma

Globema, bdzie wdroenie aplikacji ELGrid. ELGrid to

opracowany w Globemie system wspomagania eksploatacji

i optymalizacji pracy dystrybucyjnej sieci energetycznej z

przyczonymi rdami rozproszonymi i zasobnikami ener-

gii elektrycznej oraz odbiorami sterowalnymi. System ten

obejmuje:

optymalizacj pracy i wspomaganie eksploatacji siecielektroenergetycznej (punkty podziau sieci SN i nN),

optymalizacj poziomw napi,

INTELIGENTNY PWYSEP"CZYLI ISE NA HELU


18/2218

optymalizacj rozwoju sieci 110kV, SN i nN, z uwzgld-nieniem lokalizacji rde i magazynw energii,

szacowanie obcie szczytowych elementw sieci roz-dzielczej oraz typowanie potencjalnych miejsc NPEE

prognozowanie zapotrzebowania na energi z podziaemna obszary

prognozowanie produkcji w rdach rozproszonych, w

tym OZE,Perspektywy na przyszo

W kolejnym projekcie ENERGA-OPERATOR SA planuje wokresie do 2017 roku wdroy AMI na terenie dziaania ca-ego przedsibiorstwa. Projekt obejmuje ok. 2,5 mln od-biorcw komunalnych i ok. 0,3 mln klientw biznesowych.Wdroenie systemu bdzie odbywao si na trzech pasz-czyznach: wdroenie inteligentnego opomiarowana (smartmetering), wdroenie rozwiza telekomunikacyjnych (wzalenoci od lokalizacji) oraz wdroenie systemw infor-

matycznych.Jest to pierwsze w Polsce wdroenie Smart Grid w ob-

szarze sieci dystrybucyjnej. Jako obszar pilotaowy zostawybrany Pwysep Helski. Sie zasila ok. 15 tys. odbiorcw.Podstawowe wymagania postawione przed Smart Grid to:

budowa modelowego systemu sterowania dla obszaruSmart Grid. Podstawow funkcj bdzie zintegrowany

system regulacji napicia i zarzdzania moc czynn bier-n, w celu stworzenia moliwoci dostosowywania po-ziomu obcienia sieci do moliwoci dystrybucyjnych iparametrw energii w danej chwili (poprzez dostosowy-wanie charakterystyki obcienia lub generacji poszcze-glnych przyczonych podmiotw do warunkw panuj-cych w sieci)

stworzenie moliwoci utrzymania si wydzielonego

obszaru w pracy wyspowej w przypadku braku zasilania zkrajowego systemu elektroenergetycznego

stworzenie moliwoci wsppracy sieci Smart Grid zbudynkami inteligentnymi, wyposaonymi w mikrogene-racj

wykonanie pilotaowych instalacji sucych do ado-wania samochodw elektrycznych w sposb dostosowa-ny do biecych warunkw i obcienia funkcjonowaniasieci dystrybucyjnej

wyposaenie sieci w odpowiedni infrastruktur, w tym

ukady pomiarowe umoliwiajce zdalny odczyt danychpomiarowych oraz sterowanie dostawami energii doodbiorcw. Rozwizanie to ma umoliwi przedsibior-stwom, zajmujcym si obrotem energi elektryczn,wprowadzenie na rynek nowych produktw i usug.


19/2219

W wietle najnowszej nowelizacji Prawa energetyczne-go informacje pomiarowe uzyskiwane za pomoc inteli-

gentnych licznikw zdalnego odczytu, podlegaj takiejsamej ochronie jak dane osobowe.

Bezpieczestwo gwarantowane ustawowo

Jak wskazuje ust. 5a znowelizowanej ustawy Prawoenergetyczne, Operatorzy systemw dystrybucyjnych insta-lujcy u odbiorcw kocowych przyczonych do ich sieciliczniki zdalnego odczytu s obowizani chroni dane po-miarowe dotyczce tych odbiorcw, na zasadach okrelo-

nych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie da-nych osobowych

W zwizku z budow systemu inteligentnych sieci ISE(smart grids) w Polsce, wdroenie zaawansowanej infra-struktury pomiarowej AMI (Advanced metering infrastruc-ture) ma kluczowe znaczenie nie tylko dla bezpieczestwaelektroenergetycznego, lecz take dla osigania korzyciprzez wszystkich uczestnikw rynku. Poza tym, zastosowa-nie inteligentnego opomiarowania w sposb znaczcywzmacnia pozycj klientw wobec brany energetycznej,midzy innymi dziki precyzyjnym informacjom o iloci i

jakoci dostaw czy atwiejszej zmianie sprzedawcy energii.Wdroenie tego typu rozwiza z korzyci zarwno dlaodbiorcw jak i caego systemu elektroenergetycznego,wymaga akceptacji spoecznej, uzalenionej m.in. od stop-nia zapewnienia ochrony danych osobowych.

Pomimo, e kompleksowe regulacje dotyczce wdroe-nia inteligentnego opomiarowania w sieci energetycznejzostan wprowadzone dopiero w kolejnej nowelizacji pra-wa energetycznego, funkcjonujcy ju dzi model rynkuenergii w Polsce pozwala na zabezpieczenie prywatnociodbiorcw. Wynika to m.in. z ustawowo okrelonych zadapenionych przez operatorw systemw dystrybucyjnych,ktrzy dysponuj danymi pomiarowymi. Informacje te mo-g by przez nich wykorzystywane jedynie w celach wynika-

jcych z dziaa realizowanych na podstawie uzyskanejprzez Prezesa URE koncesji lub w oparciu o przepisy, umo-liwiajce przekazywanie wybranych danych do innych pod-miotw. W przypadku braku odpowiednich regulacji praw-nych, ww. informacje mog by udostpniane wycznie zaindywidualn zgod odbiorcy energii. Ponadto, koniecznoochrony danych osobowych ju we wstpnej fazie wdraa-nia projektu sieci smart, wynika take m.in. z zalecenia Ko-

misji Europejskiej z marca 2012 r. w sprawie przygotowado rozpowszechniania inteligentnych systemw pomiaro-wych.

Obecnie obowizujca w Polsce ustawa o ochronie da-

nych osobowych, pomimo braku szczegowych wytycz-nych odnocie systemw inteligentnego opomiarowania,

stanowi dobr podstaw dla dziaa podejmowanych przezoperatorw systemw dystrybucyjnych w zakresie wdraa-nia systemu AMI. Podejcie, zgodnie z ktrym pobieranie,przechowywanie i udostpnianie danych pomiarowychtraktowane jest jak obsuga danych osobowych, stosuje ju

jeden z wiodcych we wdraaniu systemw zdalnego opo-miarowania operatorw systemu dystrybucyjnego - przed-sibiorstwo ENERGA-Operator SA.

Ochrona danych osobowych w systemie AMI na przy-kadzie ENERGA-Operator SA

W przyjtym przez ENERGA-Operator SA rozwizaniu,liczniki zdalnego odczytu przekazuj operatorowi dane do-tyczce caociowego zuycia energii np. gospodarstwa do-mowego w danej jednostce czasu (w tym przypadku: 15minut) oraz numer seryjny licznika. Dane te powizane sw systemie IT z numerem Punktu Poboru Energii. Informa-cje, ktre otrzymuje spka, wykorzystuje si zatem wycz-nie do celw rozliczania, wykrywania nielegalnego poboruenergii i zarzdzania sieci. System inteligentnego opomia-rowania nie przetwarza danych osobowych klienta, u ktre-

go jest zainstalowany licznik, takich jak jego imi i nazwi-sko.

NTELIGENTNY LICZNIK A OCHRONA PRYWATNOCI

rdo: Materiay wasne ENERGA-Operator SA


20/2220

Zgodnie ze Stanowiskiem Prezesa Urzdu RegulacjiEnergetyki, liczniki instalowane przez ENERGA-Operator SAdokonuj pomiaru zuycia energii elektrycznej w interwa-ach 15 - minutowych. Takie rozwizanie pozwala na osi-ganie przyszych korzyci wynikajcych z wdroenia AMI:umoliwienie zaawansowanego sterowania sieci niskiegonapicia, automatyzacj procesw bilansowania energii,zaoferowanie odbiorcom rozwiza umoliwiajcych opty-malne wykorzystywanie energii oraz rozwj energetyki pro-sumenckiej.

Dane o zuyciu energii elektrycznej zebrane przez liczni-ki s przesyane do koncentratora cztery razy na dob. Na-stpnie dane transmitowane s z koncentratora do central-nej Aplikacji AMI, ktra gromadzi i przechowuje informacjeo zuyciu energii. Transmisja ta odbywa si w technologii3GPP/CDMA - stosowanej powszechnie w telefonii komr-kowej. Ze wzgldw bezpieczestwa jest to kana transmi-sji wydzielony wycznie na potrzeby AMI, a wszystkie prze-syane nim danes szyfrowane za pomoc protokou SSL.

Przetwarzanie danych i ich administracja odbywa si

zgodnie z 5 zasadami zapisanymi w ustawie o ochroniedanych osobowych, do ktrych nale:

Zasada legalnoci, zgodnie z ktr przetwarzanie danychnastpuje w celu realizacji umowy przy zastosowaniurodkw zabezpieczania danych.

Zasada celowoci, nakazujca przetwarzanie danych tyl-ko dla legalnych celw. Cele te musz by znane odbior-cy, ktrego dotycz.

Zasada merytorycznej poprawnoci, wedug ktrej prze-twarzane dane musz by kompletne i aktualne, a od-biorcy maj dostp do swoich danych i mog je uaktual-nia lub korygowa.

Zasada adekwatnoci, ograniczajca rejestracj danychnadmiarowych oraz nakazujca dokadne okrelenieprzez OSD, ktre dane i w jakim celu s zbierane.

Zasada ograniczenia czasowego, zgodnie z ktr dane pozebraniu przechowywane s tylko do momentu osigni-

cia celu ich przetwarzania, a zbdne dane s usuwane-w tym cz przez anonimizacj.

Zgodnie z ww. zasadami, dane o zuyciu energii zbiera-ne s w cile okrelonych celach, to znaczy su do rozli-cze z odbiorcami oraz przyczyniaj si do poprawy wiad-czonych usug. Dziki temu w przyszoci moliwe bdzienie tylko odejcie od prognozowanych rozlicze za energi iprzejcie do rozlicze za zuycie rzeczywiste, ale rwnieulepszenie zarzdzania sieci i zapewnienie dostaw wyso-kiej jakoci energii. W przyjtym przez operatora modeluudostpniane s wycznie dane pomiarowe, ktre wyko-

rzystywane s przez podmioty sprzedajce energi elek-tryczn do rozlicze z klientami. Raz w miesicu sprzedaw-cy energii otrzymuj informacje o cakowitym zuyciu ener-gii w danym punkcie pomiarowym.

Dane o zuyciu energii s dostpne take dla samegoklienta. Kada osoba, u ktrej zainstalowano licznik inteli-gentny, otrzymuje indywidualne konto w Portalu Klienta,na ktrym moe obserwowa swoje zuycie energii. Dostpdo takiego konta jest dodatkowo zabezpieczony ustanawia-nym przez klienta indywidualnym hasem.

rdo: Materiay wasne ENERGA-Operator SA


21/2221

ELENA (European Local ENergy Assistance) to europej-skie wsparcie energetyki na poziomie lokalnym. ELENA

jest instrumentem Unii Europejskiej sucym do wspiera-nia wadz w sprawnej realizacji programw inwestycyj-nych w dziedzinie poprawy efektywnoci energetycznej iwykorzystania energii odnawialnej poprzez zapewnieniepomocy technicznej.

Dziki moliwoci wykorzystania instrumentu ELENAwadze na szczeblu lokalnym i regionalnym mog wydatniejprzyczyni si do wprowadzania w ycie zaoe unijnejinicjatywy 3 x 20. W jego ramach pokrywana jest czkosztw pomocy technicznej niezbdnej do przygotowaniai realizacji konkretnego projektu inwestycyjnego. Pomoc

taka moe na przykad obejmowa dodatkowe analizy wy-konalnoci i badania rynku, plany biznesowe i audyty ener-getyczne krtko mwic wszystko, co jest niezbdne doprzygotowania planowanych przez miasta i regiony projek-tw w dziedzinie zrwnowaonej polityki energetycznej, wtym w formule partnerstwa publiczno-prywatnego PPP.Chocia projekty PPP nie s gwnym obszarem zastosowa-nia instrumentu ELENA, partnerstwo publiczno-prywatnezostao wskazane jako jeden z moliwych sposobw realiza-cji zamwie.

Instrument ELENA jest dostpny dla wadz lokalnych i

regionalnych oraz innych organw administracji publicznejspeniajcych kryteria programu Inteligentna Energia dlaEuropy.Instrument jest standardowo dostpny w przypad-ku projektw o wartoci przekraczajcej 50 mln EUR(warunkiem zakwalikowania mniejszych projektw jestich scalenie w wiksze programy inwestycyjne). ELENApokrywa maksymalnie 90% kwalikowanych kosztw po-mocy technicznej (tj. korzystania z dodatkowego personelui zewntrznych zasobw wiedzy), poniesionych w zwizku z

jednoznacznie okrelonym programem inwestycyjnym.Warto pomocy wnioskowanej w ramach instrumentu

ELENA nie moe przekroczy 4% wartoci inwestycji(minimalny wskanik dwigni: 25).

Program inwestycyjny musi zosta zrealizowany w cigu3 lat (w przeciwnym razie moe by wymagany cakowitylub czciowy zwrot dotacji udzielonej w ramach instru-mentu ELENA). Cele, jakie mog by objte wsparciem to:

Inwestycje w budynki publiczne i prywatne (w tym lokalesocjalne oraz owietlenie ulic i sygnalizacja wietlna).

Inwestycje w integracj odnawialnych rde energii z

istniejcymi budynkami (ogniwa fotowoltaiczne, kolekto-ry soneczne, wykorzystanie biomasy).

Inwestycje w sieci centralnego ogrzewania i chodzenia(np. elektrociepownie, zdecentralizowane systemy elek-trociepownicze).

Inwestycje w komunikacj miejsk (np. autobusy ener-gooszczdne i hybrydowe, pojazdy z napdem elektrycz-nym lub niskoemisyjnym, pojazdy elektryczne).

Inwestycje w infrastruktur lokaln (np. inteligentne sie-ci elektroenergetyczne, rozwizania informatycznezwikszajce efektywno energetyczn, energooszczd-ne instalacje miejskie, systemy tankowania pojazdwnapdzanych paliwami alternatywnymi).

Pomoc udzielana w ramach instrumentu ELENA koncen-truje si na etapie przygotowania programw inwestycyj-nych i obejmuje koszty transakcji w ramach projektw/programw PPP. Wniosek o wsparcie projektu PPP w ra-mach instrumentu ELENA najlepiej jest zoy na etapieidentykacji projektu, zasadniczo jak najwczeniej, ale do-piero po zebraniu wystarczajcych informacji i osigniciuwymaganego stopnia zaawansowania projektu.

Wnioskodawcy mog skada oferty w dowolnym czasie(nie ma wymogu przestrzegania okrelonych terminw).Maksymalny czas trwania wsparcia pojedynczego projektulub programu w ramach instrumentu ELENA wynosi trzylata. Pomocy udziela si zgodnie z kolejnoci zgosze wgranicach budetu przyznanego na potrzeby instrumentuELENA. Procedura selekcji trwa od 5 do 12 miesicy i obej-

muje nastpujce etapy:1) Zoenie wniosku wstpnego (zawierajcego opis,

przewidywane koszty i harmonogram realizacji programuinwestycyjnego, kwot oraz zakres wnioskowanej pomocytechnicznej i zwizane z ni podstawowe potrzeby) poprzezprzesanie go poczt elektroniczn na adres [email protected].

2) Dokonanie przez EBI pierwszej oceny zgodnie z okre-lonym zestawem kryteriw.

3) Zoenie wniosku o pomoc przy uyciu formularza

wniosku (hp://www.eib.org/infocentre/publicaons/

all/elena.htm).

4) Przedstawienie przez EBI zoonej propozycji do za-twierdzenia przez Komisj Europejsk.

ELENA, PPP I ISE
http://www.eib.org/infocentre/publications/all/elena.htmhttp://www.eib.org/infocentre/publications/all/elena.htmhttp://www.eib.org/infocentre/publications/all/elena.htmhttp://www.eib.org/infocentre/publications/all/elena.htmhttp://www.eib.org/infocentre/publications/all/elena.htmhttp://www.eib.org/infocentre/publications/all/elena.htm


22/22

w kierunku prosumpcji

Documents