Waarom stokt het met de vergroening van het

Belastingstelsel?

En wat kunnen we daaraan doen?

Remko ter Weijden

Fiscaliteit en vergroening

1. Waar staan we?

2. Theorie en regels

3. Verschil tussen instrumenten

4. Wat houdt ons tegen & wat kunnen we wel doen

1. Ontwikkeling van de opbrengsten van groene belastingen tussen 1990-2011, lopende prijzen, bron CE

Belastinginkomsten en uitgaven gerelateerd aan energie

2013 2014 2015 2016 2017

Belastinginkomsten gerelateerd aan energieverbruik

Energiebelasting (op elektriciteit en gas)

4.492 4.214 4.201 4.209 4.223 Opslag duurzame energie (ter financiering van de SDE+) (opbrengst loopt op tot structureel € 3,5 mrd.)

100 200 320 494 878

Accijns op benzine (incl. COVA = voorraadheffing)

4.104 4.153 4.208 4.273 4.337 Accijns op diesel/LPG (incl. COVA)

4.047 4.444 4.608 4.840 5.086 Kolenbelasting

105 116 116 116 116 Verlaagd btw-tarief op het aanbrengen van energiebesparing-gericht isolatiemateriaal aan woningen (ouder dan 2 jaar)

Ca. -37 Ca. -37 Ca. -37 Ca. -37 Ca. -37

Belastinginkomsten en uitgaven gerelateerd aan autobezit

Belastinginkomsten en –uitgaven gerelateerd aan autobezit 2013 2014 2015 2016 2017

Motorrijtuigenbelasting (MRB) (gedifferentieerd naar gewicht en dus indirect op brandstofverbruik en dus CO2-uitstoot)

3.624 3.906 4.038 4.164 4.310 Belasting op personenauto’s en motorrijwielen (BPM) (met als grondslag de CO2-uitstoot van het voertuig en met vrijstelling voor zeer-zuinige auto’s)

1.770 1.682 1.623 1.594 1.564 Belasting op zware motorrijtuigen

138 143 148 152 158 Gedifferentieerde bijtelling op basis van CO2-uitstoot voor de “auto van de zaak” met vrijstelling van bijtelling voor zeer zuinige auto’s (auto’s met een uitstoot van minder dan 50 gr/km)

-254 -245 -215 -215 -214

Nihiltarief MRB zeer zuinige auto’s -250 -6 -11 - -

Stimulans Euro-6 dieselpersonenauto’s -9 - - - -

Overige groene belastingen

Overige groene belastingen en belastingmaatregelen 2013 2014 2015 2016 2017

Belasting op leidingwater 124 124 124 124 124 Groen beleggen: vrijstelling box 3 -74 -75 -77 -78 -80

Groen beleggen: heffingskorting -42 -43 -43 -44 -45

Energie-investeringsaftrek (EIA) -151 -161 -161 -161 -161

Milieu-investeringsaftrek (MIA) -101 -111 -111 -111 -111

Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil) -24 -40 -40 -40 -40

Vrijstelling bos- en natuurterreinen box 3 -7 -7 -7 -8 -8

Natuurschoonwet nb nb nb nb nb

Vrijstelling natuurgrond overdrachtsbelasting -5 -5 -5 -5 -5

Bosbouwvrijstelling in winstsfeer -1 -1 -1 -1 -1

Vrijstelling vergoeding bos- en natuurbeheer in winstsfeer -8 -8 -8 -8 -8

Overige belastingen en heffingen (let op: cijfers realisatie) 2007 2008 2009 2010 2011

Geluidsheffing burgerluchtvaart (I&M) 55 56 49 42 35

Belasting op verontreiniging oppervlaktewater van Rijkswaterstaat (I&M)

30 23 15 22 20

Heffing verontreiniging oppervlaktewater van waterschappen (Waterschappen)

1.238 1.249 1.088 1.127 1.174

Rioolheffing (gemeentelijk) 1.094 1.163 1.246 1.302 1.363

1. Ontwikkeling van het aandeel groene belastingen tussen 1990-2011, % totale belastinginkomsten excl. premies

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010

groene belasting

1. Aandeel van de totale milieubelastingen in de totale belastinginkomsten en sociale premies in 2010

0 2 4 6 8 10 12

Nederland

Slovenië

Estland

Denemarken

Ierland

Polen

Portugal

Griekenland

Groot-Brittanië

Tjechië

Hongarije

Slowakije

Finland

Luxemburg

Italië

Noorwegen

Zweden

Duitsland

Oostenrijk

Spanje

Ijsland

België

Frankrijk

OECD: Milieugerelateerde belastinginkomsten per land (% BNP), 2011

2013

2013

2. Theorie

• Ramsey rule

• Pigou

• Dubbelsnijdend zwaard/dubbel dividend gedachte

• Internaliseren negatieve externe effecten

2. Dubbel dividend hypothese

• Twee voordelen met één beleidsinstrument

• Bovenberg: geen verschil in arbeidsmarktprikkel tussen directe of indirecte belastingen. Gaan om belastingdruk/wig totaal.

• Conclusie milieu: internaliseren milieuschade zou leidend moeten zijn. Werkgelegenheidswinst is meegenomen.

• Betekent b.v. geen energiebelasting op groene stroom en hogere tarieven IB bij uitholling EB!

2. Internaliseren van milieukosten

• Wat is een milieuschade?

• Effect op welvaart (BBP en Brede Welvaart)?

• Handbouw schaduwprijzen milieu (2010).

• OESO: groene groei.

• Milieubelastingtarieven dienen niet hoger, maar ook niet lager te liggen dan de (marginale) maatschappelijke kosten.

2. Wat mag wel – niet?

• NL: lokaal: afspraken macro normering + kostendekkende heffingen.

• NL: begrotingsregels (terugsluis, kader) + niet discrimineren in fiscaliteit (vb MEP).

• EU: Aantonen dat economisch level playing field niet wordt verstoord.

• Mondiaal: regels WTO geen eenzijdig handelsbelemmerde beperkingen opleggen

2. Fiscale agenda

• Robuustheid (budgettaire opbrengst, energiebelasting is tot voor kort altijd gedekt door verschuivingen in de directe belastingen)

• Eenvoud (uitvoeringslasten Belastingdienst (taakstelling), lage administratieve lasten)

• Fraudebestendigheid (voorkomen misbruik, constructies denk aan vrijstelling in de voormalige REB vrijstelling duurzame energie)

3. Verschil inzet instrumenten

• Fiscaal

• Subsidies

• Normen

• Handelsystemen

Normstelling meest effectief

Milieueffect door invoeren prijsprikkel:

meest effectieve maatregelen voor slimme inzet van marktprikkels v.b.

vliegtax?

Klassieke fiscale vergroening: V.b. waterbelasting?

Geen reden voor milieu ingrijpen

Hoge externe kosten

Lage externe kosten

Weinig gedragseffect

Veel gedragseffect

3. Heffingen vs verhandelbare emissierechten

Martin Weitzman: prices versus quantities (1974)

•Heffingen / belastingen

•Vergt internationale consensus

•Eenvoudige monitoring

•Milieu(beleids)effect onzeker

•Economische effect wel zeker

•Verdelingsvraagstukken

•. Wie krijgt de opbrengst ?

•. Wie draagt de heffing af?

•. Wie betaalt de heffing?

•Verhandelbare emissierechten

•Vergt internationale consensus

•Complexe monitoring

•Milieu(beleids)effect zeker

•Economisch effect onzeker

•Verdelingsvraagstukken

•. Hoe verdelen we de rechten ?

•. Wie krijgt de rents ?

•. Wie betaalt de rents ?

18-9-2015

3. Heffingen vs subsdies

•Vervuiler betaalt vs stimuleren koplopers.

•Politiek draagvlak, verdelingsvraagstuk winnaars -verliezers.

•Effectiviteit en efficiëntie zijn niet altijd doorslaggevend in discussie.

•Inzet OEOSO = internaliseren i.p.v. subsidiëren.

18-9-2015

Tot slot: fiscale vergroening in VKP en RA

• Meer dan 200 maatregelen.

• Wat heeft RA gehaald? Wat houdt ons tegen?

Wat houdt ons tegen?

• Laaghangend fruit is wel geplukt?

• Draagvlak onder de bevolking is weg?

• Te veel nadruk op CO-2 discussie. Roept weerstand op?

• D66-PVDA-GL knokken elkaar op dit thema de tent uit?

• Relatie met belasting op kapitaal?

Wat kunnen we wel doen?

• Voorstellen om begrotingsbeleid te veranderen. Meegeven aan studiegroep begrotingsruimte.

• Bedrijfsleven meekrijgen (of verdelen) via een innovatieagenda.

• Ontwikkelen nieuwe ideeën. Samen met?

• Vormgeven pakket nieuwe staatssecretaris van Milieu.

• Europese coalities smeden.