Title:Literary Collection Didto ha bungto ha KAALIMANGUHAN, tuna ha Kabisayan, hadton katima han Liberacion an Pilipinas. An JUEZ DE PAZ usa nga tawo nga mananong nga pinurog han sadto ngan yana nga kauswagan. Hi YUYANG babayi nga baringgitan. Hi YUYONG amo an hurunanon nga napakasawangnOfl nga uraora. [Ha ruwang han Jusgado de Paz.] TELEFONO. Riiing,rniiiing. . JUEZ. Halo, halo. . . Di layin is bisi? Ta, kay ano man in pagtawag? Din, din: din ako say nagtawag; ako an gintawag. Daraga? Ano in labot ko hin nga daraga, mga inasawan o mga balo! Ako ha nayit dab? Hino ka ba? Ha? Ako ha dasing hol? [lbubutang an huhoringan han telefono ngan maghihimangraw ha kadaman] Uosa Ia nga layin damo kami nga naghihiruhimangraw. Karuyag ka masayud hin mga sumat nga tinago? Pamati ha telefono: mga libak, mga pakaraot, mga abugho pati mga sala nga waray pa himua han igkasitawo hibabatian mo ha telefono. Aada ha telefono an mga misterios nga magkadilain iga kaluto: an Matuod gad manggud: mi nga kalibutan amo an gidadakui nga teatro hin magkadirudilain nga mga drama, an iba patarawan ngan an kada man makabibido o makatatangs. TELEFONO. Ruing, rriiing,. . .riiiing! Oo amo ini: an Juez de Paz ha Kaalimaiiguhan, naghuholat han imo mga sugo. Nahimos han akon escribiente nga aadto yana ha Panultogan nga anio an ira bungto; bangin umoli nganhi yana nga adlaw. An irno kadungganan napakiana han tinikangan hadto nga krimen? Abugho gihapon: an asawa hadton pinatay iginkasangkay hinin akusado. Usa ka gabi nga bula non nagkakirita hira nga tub hiton tinambak nga mg puthaw ha duruongan. Nakadalagan an babayi, nab jim an duha nga lalaki ngan hin tutulo ka tawo nga nagiininaw han limukon ngan han punay Kahuman han drama: an waray sala pinatay ban salaan. Ha usa ka pubong, karuyag nimo, Ikinasasakit ko nga gayud an din pakatuman hiton imo karuyag. Matuod gad, Honorable, iton imo siring: diri mababanhaw an minatay magdiano hin kadako han sirot nga ihatag ha akusado; kundi, an Dios din nakaturog, ngan din man nakaturog an aton mga balaud. Babaihinon ako ngadto hin hirayo ngan gutiay nga bungto? Matuman an iyo kagamhanan! Waray sapayan: nagmamatuod ako nga salaan an akusado ngan, tungod hini nga akon pagmatuod, ipadadara ko ha Juzgado de Primera Instancia ito nga causa upod an akon dimision! [luompag an huhuringan. Maghihimangraw ha kadaman .] Babayaan ko anay an akon katungdanan sano ako gumawi hin din tama han kamatadong han akon panmurubuot. Sunugon anay an mga kodigo, agb unon an ngatanan nga mga balaud, kun asay man la ngayan tutumanon an kaburoton hin tawo nga

gamhanan! Din ako matugot nga an kaladnganan han Juzgado pagdaradaraon la han mga huringhuring han bisan hino ha kahitasan. Kay an bungto mayada mata, an bungto mayada talinga, ngan waray natatago ha atubangan hito nga bungto! Ay! Kon inin akon tingug sugad pa hin kamalatus han tingug han dalugdog, igugoliat ko an pagsiring: Mga batanon, kun ha urhi nga mga adlaw sumaypong kamo ha kahitasan, himua gihapon niyo nga an bungto matapod han kamatadong han aton Gobierno! NINONG. Maupay nga aga, Sr . Juez. JUEZ. Ay, iini ka na ngayan. Kumosta man didto ha Panultogan? Matiunano an iyo bungto? NINONG. Sigi an progreso; an hadto mga gutiay nga sapa ha kalsada, yana mga palaisdaan na. Ngan makar uroyag pagkiton, kon nagdadadlagan iton mga awto kay naguukpawukpaw, baga in mga pakia, ngan kon hain an masukot agian han magilatigat nga mga espesyal, aadto man an pinakagarahe han mga de carga nga mga trak. Waray na No Parking kay bisan dim nakakaparking. Ngan... JUEZ. Maupay nga inuli ka kay damo an aton susuraton. Hira gihapon ngan an JEFE DE POLICIA. JEFE DE POLICIA. Kiha, Sr . Juez. JUEZ. Tungod gihapon hin abugho? JEFE DE POLICIA. Diri pa; mga estudiante Ia anay. JUEZ. Kay ano, karuyag hito nga mga estudiante magtransfer ngada ha aton estelma ting? NINONG. Maupay ngahaw: din hira mabayad hin matrikula. JEFE DE POLICIA. Kuan gad, Sr . Juez: nagkahuhultok kagabi sugad han iba nga mga gabi. Usa nga estudiante de derecho, nagderecho pagpalit hin usa kadama nga tuba ngan panawgon in lima han iya kasangkayan nga mga estudiante gihapon hin kamidiko, kaingeniero ug iba nga mga kinaadman. Embes nga masingadto hira ha colegio, tampoco nga nagpakadto ha puno han talisay ngan didto pagklase. Ta, kay iton tuba diri man nakakahatag hin kinaadman, nanhikalimot han ira hingyap nga urhi nga mga adlaw mahimo hira nga mga dagko nga pilipinhon, nahimo Ia lugod nga gudti nga darakpon han mga polis. lini an akon kiha. [Kakarawton.] [manhuhunahona anay]. Ambot kon nalilimot Ia ako...Didi han Noli ni Rizal diri nahamarnangraw nakadamo mahatungod hin mga estudiante, waray ako pakabasa hin nahananabi ha mga estudiante nga hubog o parahubog. Karuyag ada sidngon nga, hadto nga mga panahon, haruhataas an moralidad han mga estudiante? JEFE DE POLICIA. Modernismo, Sr . Juez. JUEZ. Din. Din ko .karuyag nga kabiduan ako hito nga kabataan nga magigin harige nga madigon han aton batanon nga Republica. Kundi, napakiana ako: Ham dapit au karatan? Aada ha mga kaganak? Aada ha mga magturotdo? Aada han mga paagi han pagtutdo o ha mga pagaradman? JUEZ [gugusion an kiha]. Sidnga iton kabataan nga, gingusi

ko mi ng den uncia kay din ko karuyag nga ha ira pagkatigurang iii agkamayada hira maraot nga hinumdoman han ira pagkabatanon. Karuyag ko nga hira rnahainatngon nga an tuba ngan han mga alaksiw amo an kaurog nga tinikangan han magraot nga inga hilig; ngan karuyag ko nga hira manunga an iskwilahan din an cared amo an pangaraydan han mga ginawian. Pabalika hira ha iskwilahan. [Masulod an JEFE DE POLICIA.] JUEZ. Ano ito? Kitaa daw kun ano ito. NINONG [Masulod.] YUYONG [ha sakub han Juzgado]. imposible ito waray logica. Kay nagtuon ako hin logica, Sr. Juez, ngan bisan ha filosofia natural din ito mahihimo. Aw, ano an ha imo, Sr . Juez? Ano an imo opinion? JUEZ. Opinion hin ano? YUYONG. Kay nagestudyo ako ha Cebu, maaram ako hin logica kay gutiay ngani ako magpadi, por lo tanto din ito mahihimo. Ano an imo opinion, Sr . Juez? JUEZ. hiunong hin ano iton imo ginyiyinakan? Ano nga opinion in akon ihahatag kay waray ka pa man pagasoy hin tuhay? Ano ka, hubog hin vino o hubog hin kanan Dios tagay? YUYONG. Ambas penas a la vez. JUEZ. Hubog ka ngayan? YUYONG. Din. JUEZ. Tuyaw ka? YUYONG. Din. JUEZ. Ano man in imo karuyag? YUYONG. An imo opinion. JUEZ. [Mabuhat ngan mailalakat.] YUYONG. Con la venia del Juzgado: maghihimangraw ako hin laktod, iton baga hilipot gud Ia nga himangraw. JUEZ. Maupay; laktura la basi din kita magiha. Lingkod. YUYONG. Din kinahanglan: mas maupay ako magasoy kun natukdaw kay, basi ka masayud, Sr . Juez, usa ako han mga oradores de campanilla han panahon han politica... JUEZ. Bueno, bueno, ayaw na hiton politica. An imo tuyo, an imo tuyo....! YUYONG. lini an historia: Hadto han bata pa ako, kay din pa man ak hadto lagas JUEZ[ha kadaman]. Ginmimorais hin maupay an poesia ni Laygo. YUYONG. Ngan akon pinangasawa adto nga babayi YUYONG. karuyag ko sidngon nga nagdudumiri ha akon an iya mga kaganak. JUEZ. Ah! YUYONG. Kundi nakasal kami gihapon ngan naggozar kami han hanimun; kondi adto nga amon luna de miel, siring han poeta, JUEZ. Adios, adios, din na ito laktod nga asoy, hiaabutan kita han kurpioawor kon dadamuon mo nga mga istorya, labi kun sasaktan pa hin mga siday. Igsumat an yana nga nahanabo, ayaw na tikanga didto han

pagangkan ha imo. Hino an imo contra? YUYONG. An akon asawa, JUEZ. Tungod hin ano? YUYONG. Tungod han iya ha akon mga malos tratos de obra. JUEZ. Ginsuntok ka? Ginbalbag ka? YUYONG. Waray. Aw, danay ak pagbanyakan hin din tinatalso iton iya bakya. Agi daw kamaulol, labi kun dinhi ha lulod pakaigo! Ngan it iya gad mga buyayaw kay mga barahibuon na nga uraora! JUEZ. Kay ano man in iya nasisinahan ha imo? YUYONG. Primero, kay malakat kuno ako. [Ha usa nga ruwang, nga ama ngahaw inpinakasulod, hin usa nga taragbalayan hin mga magturoon nga kalalakinan. Ha buod, anpwerta tipahagdan ngan tipakusina, ngan ha duha nga kagiliran an mga bintana ug mga pwerta man ngahaw. Ha sakub han ruwang: duha nga tiheras, usa nga lamisa, mga basahon nga nagkakalpat, lingkuran ug mga ginamit pagbola, pagtennis o pagbuksing. Ha bungbong nga dapit ha buod may telefono.] [Ha usa ngapiliw, ngadto dapit ha baba han teatro, hihimuan hin gutiay nga bahin han taragbalayan hin mga magturoon nga kababayinan. Mayada man telefono.] ILUMINADO LUCENTE ABUGHO Mga Maguruyag JUEZ DE PAZ YUYANG (Asawa) YUYONG (Bana) NINONG (Escribiente han Juez) JEFE DE POLICIA Didto ha bungto ha KAALIMANGUHAN , tuna ha Kabisayan, hadton katima han Liberacion an Pilipinas. An JUEZ DE PAZ usa nga tawo nga mananong nga pinurog han sadto ngan yana nga kauswagan. Hi YUYA NG babayi nga baringgitan. Hi YUYONG amo an hurunanon nga napakasawangnOfl nga u raora. I [Ha ruwang han Jusgado de Paz.] TELEFONO. Riiing,rniiiing. . JUEZ. Halo, halo. . . Di layin is bisi? Ta, kay ano man in pagtawag? Din, din: din ako say nagtawag; ako an gintawag. Daraga? Ano in labot ko hin nga daraga, mga inas awan o mga balo! Ako ha nayit dab? Hino ka ba? Ha? Ako ha dasing hol? Librame, s eflor, de la peste y de todo mal! --------------------------------------------------------------------------------------------------[lbubutang an huhoringan han telefono ngan maghihimangraw ha kadaman.] Uosa la nga layin damo kami nga naghihiruhimangraw. Karuyag ka masayud hin mga sumat nga tinago? Pamati ha telefono: mga libak, mga pakaraot, mga abugho pati m ga sala nga waray pa himua han igkasitawo hibabatian mo ha telefono. Aada ha tel efono an mga misterios nga magkadilain nga kaluto: an misterios gozosos, doloros os y gloriosos hinin milagroso nga bungto por obra y gracia del espiritu ifernal . Matuod gad manggud: ini nga kalibutan amo an gidadakui nga teatro hin magkadir udilain nga mga drama, an iba patarawan ngan an kada man makabibido o makatatang s. TELEFONO. Ruing, rriiing,. . .riiiing! JUEZ. Halo.. .Con quien tengo el hon or de hablar? Aw, buenos dias, Honorable. Oo, arno ini: an Juez de Paz ha Kaalim aiiguhan, naghuholat han imo mga sugo. An expediente hito nga causa? Nahimos han akon escribiente nga aadto yana ha Panultogan nga anio an ira bungto; bangin um oli nganhi yana nga adlaw. An imo kadungganan napakiana han tinikangan hadto nga krimen? Abugho gihapon: an asawa hadton pinatay iginkasangkay hinin akusado. Us a ka gabi nga bulanon nagkakirita hira nga tulo hiton tinambak nga mga puthaw ha duruongan. Nakadalagan an babayi, nabilin an duha nga lalaki ngan hin tutulo ka tawo nga nagiininaw han limukon ngan han punay Kahuman han drama: an waray sala p inatay han salaan. Ha usa ka pubong, karuyag nimo, Honorable, nga sobreseeron ko mi nga causa? Ikinasasakit ko nga gayud an diri pakatuman hiton imo karuyag. Ma tuod gad, Honorable, iton imo siring: din mababanhaw an minatay rnagdiano -------------------------------------------------------------------------------

--------------------hin kadako han sirot nga ihatag ha akusado; kundi, an Dios din nakaturog, ngan d in man nakaturog an aton mga balaud. Babaihinon ako ngadto hin hirayo ngan gutia y nga bungto? Matuman an iyo kagamhanan! Waray sapayan: nagmamatuod ako nga sala an an akusado ngan, tungod hini nga akon pagmatuod, ipadadara ko ha Juzgado de P rimera Instancia ito nga causa upod an akon dimision! [Iuompag an huhuringan. M aghihimangraw ha kadaman] Babayaan ko anay an akon katungdanan sano ako gumawi hin din tama han kamatadong han akon panmurubuot. Sunugon anay an mga kodigo, ag bunon an ngatanan nga mga balaud, kun asay man la ngayan tutumanon an kaburoton hin tawo nga gamhanan! Din ako matugot nga an kaladnganan han Juzgado pagdaradar aon la han mga huringhuring han bisan hino ha kahitasan. Kay an bungto mayada ma ta, an bungto mayada talinga, ngan waray natatago ha atubangan hito nga bungto! Ay! Kon mm akon tingug sugad pa hin kamalatus han tingug han dalugdog, igugolia t ko an pagsiring: Mga batanon, kun ha urhi nga mga adlaw sumaypong kamo ha kahi tasan, himua gihapon niyo nga an bungto matapod han kamatadong han aton Gobierno ! II JUEZ DE PAZ NGAN NINONG NINONG. Maupay nga aga, Sr . Juez. JUE Z. Ay, iini ka na ngayan. Kumosta man didto ha Panultogan? --------------------------------------------------------------------------------------------------Matiunano an iyo bungto? NINONG. Sigi an progreso; an hadto mga gutiay nga sap a ha kalsada, yana mga palaisdaan na. Ngan makaruroyag pagkiton, kon nagdadadlag an iton mga awto kay naguukpawukpaw, baga in mga pakia, ngan kon ham an masukot agian han magilatigat nga mga espesyal, aadto man an pinakagarahe han mga de car ga nga mga trak. Waray na No Parking kay bisan dim nakakaparking. Ngan... JUEZ. No hay que hablar de cosas tristes. Maupay nga inuli ka kay damo an aton susura ton. III Hira gihapon ngan an JEFE DE POLICIA. JEFE DE POLICIA. Kiha, Sr . Juez. JUEZ. Tungod gihapon hin abugho? JEFE DE POLICIA. Din pa; mga est udiante la anay. JUEZ. Kay ano, karuyag hito nga mga estudiante magtransfer nga da ha aton estelmating? NINONG. Maupay ngahaw: din hira mabayad hin matrikula. JEFE DE POLICIA. Kuan gad, Sr . Juez: nagkahuhultok kagabi sugad han i ba nga mga gabi. Usa nga estudiante de derecho, nagderecho pagpalit hin usa kada ma nga tuba ngan panawgon in lima han iya kasangkayan nga mga estudiante gihapon hin kamidiko, kaingeniero ug iba nga mga kinaadman. Embes nga masingadto --------------------------------------------------------------------------------------------------hira ha colegio, tampoco nga nagpakadto ha puno han talisay ngan didto pagklase. Ta, kay iton tuba din man nakakahatag hin kinaadman, nanhikalimot han ira hingy ap nga urhi nga mga adlaw mahimo hira nga mga dagko nga pilipinhon, nahimo la lu god nga gudti nga darakpon han mga polis. lini an akon kiha. [Kakarawton.] [man huhunahona anay]. Ambot kon nalilimot Ia ako...Didi han Noli ni Rizal dim nahamarn angraw nakadamo mahatungod hin mga estudiante, waray ako pakabasa hin nahananabi ha mga estudiante nga hubog o parahubog. Karuyag ada sidngon nga, hadto nga mga panahon, haruhataas an moralidad han mga estudiante? JEFE DE POLICIA. Modernis mo, Sr . Juez. JUEZ. Din. Din ko .karuyag nga kabiduan ako hito nga ka bataan nga magigin harige nga madigon han aton batanon nga Republica. Kundi, nap akiana ako: Ham dapit au karatan? Aada ha mga kaganak? Aada ha mga magturotdo? A ada han mga paagi han pagtutdo o ha mga pagaradman? JEFE DE POLICIA. Doctores t iene ci Gobierno que os sabra responder. JUEZ [gugusion an kiha]. Sidnga iton k abataan nga, gingusi ko mi ng den uncia kay din ko karuyag nga ha ira pagkatigur ang iii agkamayada hira maraot nga hinumdoman han ira pagkabatanon. Karuyag ko n ga hira rnahainatngon nga an tuba ngan han mga alaksiw amo an kaurog nga tinikan gan han magraot nga inga hilig; ngan karuyag ko nga hira manunga an iskwilahan d in an cared amo an pangaraydan han mga ginawian. Pabalika hira ha iskwilahan. [Masulod an JEFE DE POLICIA.] --------------------------------------------------------------------------------------------------IV JUEZ DE PAZ, NINONG, YUYONG YUYONG [ha sakub]. No puede ser, no puede ser; diri ako conforme nga an lalaki paggarungan han babayi. No puede sir, din gud m ahihimo! JUEZ. Ano ito? Kitaa daw kun ano ito. NINONG. Invasion! [Masulod.] Y UYONG [ha sakub han Juzgado]. No puede sir, imposible ito waray logica. Kay nagt

uon ako hin logica, Sr . Juez, ngan bisan ha filosofia natural din ito mahihimo. Aw, ano an ha imo, Sr . Juez? Ano an imo opinion? JUEZ. Opin ion hin ano? YUYONG. Kay nagestudyo ako ha Cebu, maaram ako hin logica kay guti ay ngani ako magpadi, por lo tanto din ito mahihimo. Ano an imo opinion, Sr . Juez? JUEZ. Pero, por vida de cien mu caballos! hiunong hin ano iton imo ginyiyinakan? Ano nga opinion in akon ihahatag kay waray ka pa man pagasoy hin tuhay? Ano ka, hubog hin vino o hubog hin kanan Dios tagay? YUYONG. Ambas penas a la vez. JUEZ. Hubog ka ngayan? YUYONG. Din. JUEZ. Tuyaw ka? --------------------------------------------------------------------------------------------------YUYONG. Diri. JUEZ. Ano man in imo karuyag? YUYONG. An imo opinion. JUEZ. Da le con mi opinion! [Mabuhat ngan mailalakat.] YUYONG. Espera, miligoy! Con la v enia del Juzgado: maghihimangraw ako hin laktod, iton baga hilipot gud la nga hi mangraw. JUEZ. Maupay; laktura la basi din kita magiha. Lingkod. YUYONG. Din k inahanglan: mas maupay ako magasoy kun natukdaw kay, basi ka masayud, Sr . Juez, usa ako han mga oradores de campanilla han panahon han politica... JU EZ. Bueno, bueno, ayaw na hiton politica. An imo tuyo, an imo tuyo....! YUYONG. lini an historia: Hadto han bata pa ako, kay din pa man ak hadto lagas, guarde e n mi pecho un amor santo y profundo y adore la mujer sin par de oro el corazon. JUEZ[ha kadaman]. Ginmimorais hin maupay an poesia ni Laygo. YUYONG. Ngan akon pinangasawa adto nga babayi con todos los sacrificios habidos y por haber. Resum idas cuentas, ginkasal kami contra viento y marea. JUEZ. Ano iton contra viento y marea, didto kamo kasala hin baloto, ha paraw o ha vapor? --------------------------------------------------------------------------------------------------YUYONG. No, seor; karuyag ko sidngon nga nagdudumiri ha akon an iya mga kaganak. JUEZ. Ah! YUYONG. Kundi nakasal kami gihapon ngan naggozar kami han hanimun; kondi adto nga amon luna de miel, siring han poeta, es la flor de un dia que dur a solo lo que dura un lirio. JUEZ. Adios, adios, din na ito laktod nga asoy, hi aabutan kita han kurpioawor kon dadamuon mo nga mga istorya, labi kun sasaktan p a hin mga siday. Igsumat an yana nga nahanabo, ayaw na tikanga didto han pagangk an ha imo. Hino an imo contra? YUYONG. An akon asawa, JUEZ. Tungod hin ano? Y UYONG. Tungod han iya ha akon mga malos tratos de obra. JUEZ. Ginsuntok ka? Gin balbag ka? YUYONG. Waray. Aw, danay ak pagbanyakan hin din tinatalso iton iya b akya. Agi daw kamaulol, labi kun dinhi ha lulod pakaigo! Ngan it iya gad mga buy ayaw kay mga barahibuon na nga uraora! JUEZ. Kay ano man in iya nasisinahan ha imo? YUYONG. Primero, kay malakat kuno ako. --------------------------------------------------------------------------------------------------JUEZ. Ta kay matuod man nga malakat ka? YUYONG. Din, sinyor. Nagbibisikleta ako . JUEZ. Nakakapira ka lulusad ha iyo balay hit uosa ka ad law? YUYONG. Diri ko maiihap. JUEZ. Ah, malakat ka ngayan. YUYONG. Din, Sr . Juez, kay rn aararn ka man nga damo dinhi ha aton in sarakyan. Labi na hadton elecciones kay danay ak makaringbas hin awto tagtulo ka adlaw. JUEZ. Ano pa man in nasisinahan ha imo hiton imo asawa? YUYONG. Kun gindidininian ko pagsayaw hiton bago nga s arayawon nga malaway. JUEZ. Ano nga malaway? YUYONG. Iton sayaw hin siyutsiyot . JUEZ. Naunano? Aber.... YUYONG. Din napagaba, Sr . Juez, an pagsaya w dinhi ha Juzgado? [Musica. Ipakikita ni YUYONG an lab is nga kasayaw han Apal achicola.] YUYONG. Ano an imo opinion, Sr . Juez? JUEZ. Malaway mangg ud ngan waray bisan gutiay nga arte; kundi, kay ayon man naton an ngatanan nga d iri aton, paciencia y a barajar! --------------------------------------------------------------------------------------------------YUYONG. Din ak makakagpasyensya. Karuyag ko nga imo kami pagbulagon yana mismo, sin perdida de tiempo. JUEZ. Ayaw, panhunahona anay hin maupay. YUYONG. Waray na pakabakad hinin akon pakigbulag; magkikita karni didto ha lain nga kalibutan kay djri ko na maiilob iton kamaabugho ngan kamadarahug. V JUEZ DE PAZ, YU.YON G ngan YUYANG. YUYANG [hasakith]. Divorcio, divorcio...! Waray ibanga remedio, divorcio! YUYONG [malilisang]. Aadina an animala nga birgahita! Patagua ako, Sr . Juez! Mapasingain ako, sinyor? JUEZ. Pagpatigayon na la ikaw; sukso

k ha buho hin lapoy kay mas sungayan adi kay ha imo. YUYANG [ha sakub]. Mananap ito nga lalaki...! YUYONG. Santa Balbara bendita, tabagi ako! San Miguel, espa daha.....! JUEZ. Ambak ha bintana, kun may lugar. [Makakatago hi YUYONG. Maus wag hi YUYANG. Makimas. Dapiha kadaman an tataguan ni YUYONG basi hikitan ngan b ation an iya ingayakan. Pagkadtua ni YUYANG isusoksok an ulo,kikitaon an pugtot. ] YUYANG. Divorcio, Sr . Juez! Waray iba nga katuhayan --------------------------------------------------------------------------------------------------hinin arnon problema kon din an divorcio, kay mananap na la an makakailob hiton nga darahug ha akon hito nga ayam. YUYONG. Ayarn na ako yana; hadto anay iya pa ak hinahadkan... JUEZ. Ano nga ayam? YUYANG. Ito nga sungayan! JUEZ. May aya m nga sungayan? YUYANG. Ito nga akon bana kulaos. JUEZ. Kulaos? Din kamo kinas al? YUYANG. Doble pa, kay obispo an nagkasal ha am on, ngan solemne nga kakasal kay gintagan pa ako hin usa ka rolyo nga mga bukad, baga ako in nagkukugos hin mga bunakan. Harumamay! Isinablay dinhi an akon hilaba nga belo, [isinablay ha b utkon], ha akon tuo an abanico nga de plumahi, ha akon wala an akon bag nga guru goti la hin maleta, ngan an mga bukad pa nga akon na la inirok. Maaram ka? An am on madrino... JUEZ. Ayaw na pagtukiba, bangin kita kanhion hit mga Huk. YUYANG . Yana divorcio na an akon karuyag; magsasayup ka kun din mo kami pagbulagon. Ki taa daw: Pinanrubutan ako hinin akon panapton, sinuntok an akon dughan...! YUYO NG. Por vida hin kabuluroton hini nga pitikbirik! YUYANG. Kitaa daw, hinubag mm akon agtang. --------------------------------------------------------------------------------------------------YUYONG. At naman! Sinuntok ha dughan, ha agtang hubag. YUYANG. Karuyag ko maki gbulag hin waray na balikbalik, ngan din ak matangdo, Sr . Juez, kun di n prisohon hin maiha ito nga karabaw. Isulod ha bartolina! Sususteneran ko mi ng a asunto hasta ha Corte de Apelaciones, hasta ha Corte Suprema; ngan kun pyerdih on ako didto, maapelar ako hasta ha Naciones Unidas! JUEZ. Hulat anay, hunahuna on ko pa. [Maglalakatlakat. Maghihimangraw ha kadaman.] Ha, ha, haaa... Kamadara hug hini nga kalibutan; danay an kabiduan han iba mahihimo naton nga diversion.. .Ya del ageno quebranto el mundo cansado esta. Kundi, ha mga dagko nga kabiduan ha n aton hunahona, an tawo kinahanglan magliaw ha iya ngahaw; ngan dida hini nga k aliawan yana, bibilngon ko an kalipayan hinin magtiayon nga nahasasalang, nabubu rong, nawawara han dalan han kamurayawan. [Mabalik ngadto kan YUYANG.] Bueno, di vorcio an imo karuyag? YUYANG. Kun baga din nimo ikabubodlay. Divorcio, divorci o! Ngan karuyag ko nga kondenaron mo ito nga sigbin hin cadena perpetua. JUEZ. Ano ito nga cadena perpetua? YUYANG. Nga din na hiya makikigkita, din na makiki gh imangraw, din na masiplat ha akon hasta han katugnob han kalibutan! YUYONG. Pena capital! Pero magkikita kita didto ha balay kay pagaanitan ko ikaw! YUYANG . Ho! Linabay pa ako han taborete; ambot kun din mga piang mm akon mga gusok. --------------------------------------------------------------------------------------------------YUYONG. Kabuwaon hini nga danggab, maupay la pagsagparan. YUYANG. Ipadakop gad, sinyor, ipagapos. YUYONG. Ipagapos an im apuy! [Maguliat.] Buwaon! Abahoka! Y UYANG. Uy, hahani ngayan mi nga bugsok. [Pamimilngon.] Natago ka, ha? Nahadlok k a ngayan? [Kakadtuon han tinataguan, gugunitan ha talinga ngan dadadon ha kadayg an.] YUYONG [isasawiri an karnot ni YUYANG]. Ayaw la ak pagtugwayi! Dibale ak A ustralian kaw. JUEZ. Ano liwat iton Australian kaw. YUYONG. Kaw nga din baka n ga an karne baligya danay ha merkado; makaburoghat. Sugad kamakaburoghat hini ng a babayi! [Tutulpukon an irong ni YUYANG.J YUYANG. Baboy, waray alo, karabaw! Am o ka an Aust ralian kaw! JUEZ [masinggit]. Ito an din tugot dinhi ha Juzgado! I pasusulod ko kamo ha poltri! YUYONG. Ihi, kay naparayaw, napakaordebel. Abajo k a! YUYANG. Abajo han im... Ata na man daw! JUEZ. Kadi kamo nga duha. [Mananaup .] Mga tigurang na kamo; iton iyo binubuhat dinhi hajuzgado din angay hiton iyo edad. Maararn ako nga may iyo buot, kundi karuyag la niyo magpakatuyawtuyaw. Kon giniilub ko an iyo ginawian, tungod la kay ini --------------------------------------------------------------------------------------------------dinhi hukmanan han kalinaw. Panguli kamo, upaya an iyo sinabutan basi magmalipa

yon an iyo pagasawa. YUYANG. Diri mahihimo, Sr . Juez. Waray na ako ga na pagtamak han balitang han amon balay. Divorcio an akon karuyag. Lain hito nga sentencia, diri ako. YUYONG. Amo man ako gihapon: pagbulaga kami kay din ko na karuyag makigasawa hini nga higanit tubtob nga may uosa pa nga bituon nga nagii ngat ha langit. Divorcio, Sr . Juez! Hino in makakailob han kamaabugho hini nga rabdabon? YUYANG. Ikaw an uraora ka maabugho kay waray ko igkahimangra w nga lalaki kun din mo pakasidngon nga akon kunsuylo. YUYONG. Kunsuylo...Ho!.. . JUEZ. Panmurubuot kamo anay. YUYONG ngan YUYANG [magdudongan]. Divorcio, div orcio, Sr . Juez! JUEZ[magtatawag]. Ninong, Ninong. VI Hira gihapon, NINONG ngan JEFE DE POLICIA. NINONG Gintawag mo ako, Sr . Juez? JUEZ . Panabii an Jefe de Policia. [Masulod hi NINONG ngan magawas ngahaw, upod an J EFE DE POLICIA.] --------------------------------------------------------------------------------------------------YUYONG. Ho! Aber kun hino in kumogas. YUYANG. Ata!, waray ta man ngahaw babhino n kay baman an gutak ngan tadyaw imo man iginbaligya han im paghimirdido. YUYON G. Ay, diri ak makikibahin bisan ano, imoha na la hasta an mga fansi nga ak igin bugay, magitom na man ngani; imo na hasta an kaguran, an taborete nga tutulo na la an tiiltiel, hasta an batidor nga lata hin salmon. JEFE DE POLICIA. May sugo an Juzgado? JUEZ. Karuyag ko nga ikaw magtestigos hinin slyahan ngan katapusan nga divorcio especial... YUYONG. Y Absoluto. Idugang mi nga pulong. JUEZ. Siy ahan ngan katapusan nga iglalarang hini nga Juzgado. [Magkakalingkod an JEFE DE POLICIA, hi NINONG ha iya lam isa.] Ikaw, babayi; ikaw lalaki: Panumdoma niyo adton siyahan nga takna nga iyo paggisiplat; panumdoma niyo an paghilumlom ha iy o dughan hadton syahan nga pagsighigugma nga tinurok ha iyo tagsa nga kasingkasi ng, ngan dada an iyo hunahona ngadto han altar nga iyo linudhan hin pagsumpa han kadayunan nga pagtigub han iyo kapalaran. Hadto, ha butnga han kanan gugma kata misan, iginsaad niyo nga waray kasakitan, waray maraot nga kaburoton ngan waray pagdumot nga takos makagbulag hadton duha nga kasingkasing, labot la han kamatay on...Yana gintatalapas niyo adto nga mga saad, adto nga mga pagsumpa, ngan magti tikang kamo hin kalimot kun mahimo --------------------------------------------------------------------------------------------------nga kalimtan - adton mga harok, adton mga ugay, adton mga pagpalangga, adton mga katamisan han kasingkasing nga pagmahal. YUYANG [mahinay]. Kay hi Yuyong man.. . YUYONG. Kay ikaw, bisan la ano im nasisinahan... JUEZ. Yana an iyo kaugaring on nga panimalay magmimingaw sugad han patay nga kahoy nga waray na tamsi nga na hapon hin panhune. Ikaw Yuyang, basi diri ka na makatanaw kan Yuyong, gumikan ka hin kadagmitan ngadto ha Manila, dara in akon recomendacion, basi mahimo ka nga encargada didto ha Reviera ha Dewey Boulevard, ngan didto magmamahimayaon an im o kamutangan; igkakasangkay ka hin dagko nga mga pagkatawo, tigob ka hin maghusa y nga kababayinan, pagmamahalon ka hin mga oficiales ha army nga magdadara ha im o ngadto hin magribhong nga mga kaliawan. YUYONG. Entonces, iba na nga mga butk on an makugos kan Yuyang? Din ak matugot! Pastilan daw! [Magtutuok.j An akon mar ahalon nga asawa pagdadaradaraon hin iba nga lalaki? Din ak matugot. JUEZ. Ngan ikaw Yuyong, tatagan ko ikaw hin pasaporte basi ka gumikan ha kahigrayuan nga t una. Ngadto ka anay ha Argentina kay didto gamit kaupay an imo mga kinatsila. Ha urhi nga panahon, kumadto ka ha Francia dim damo an maghusay nga mga balo ngan mga ilo nga nagkikinahanglan hin asawa. Didto ka pagpapatakas ngan didto ka kali limot hin tinuod han ngaran ni Yuyang... YUYANG. Din mahihimo; bisan kun ako ka yumanggi, karuyag ko nga hi Yuyong maginakon gud la. Din ak matugot --------------------------------------------------------------------------------------------------TELON [An ngatanan mabibilen ha gawas. han telon ngan magkakaranta. An kanta ti tikangan hin sarabat ngan ha ikinakatapos han pagkanta ni YUYANG, sugad man ni Y UYONG, magsasarabat gihapon basi asay matapusan an sarabat.] SARABAT Abugho, T unok ito han gugma ta, Yuyang; Abugho, Sakit ito han at kalag, Yuyang; Abugho, D agabdab it han at dungog, Tigaman nga waray ha tuna Us nga higugma nga ungod. Y UYONG Bisan la ako sumiplat han waray sulod, Yuyang, Asay pa ba kon magpangubit upod in kiro, Yuyang, Didto ha imo kasingkasing may nagkukulog, Yuyang, Nagpupu

lopoko kay an abugho nasulog. Bisan la ak napasyada pagliawliaw, Yuyong, Kon ti kadto man ha parlor hin pagpakurong, Yuyong, Ikaw hito nga pangabugho kay natiti aw, Yuyong, Pamati ko ha im tuyawtuyaw, lurunglurong. --------------------------------------------------------------------------------------------------ILUMINADO LUCENTE AN DUHA NGA SPORTMEN Mga Maguruyag McPUDOL JEMY MISS BUKING GAN DOLOGDOLOG MERY DONA VICTORINA DONA PASCUALA DR. KATIGBAK KABABAYIN ANNGA MANORONGBALAY [Ha usa nga ruwang, nga ama ngahaw inpinakasulod, hin usa n ga taragbalayan hin mga magturoon nga kalalakinan. Ha buod, anpwerta tipahagdan ngan tipakusina, ngan ha duha nga kagiliran an mga bintana ug mga pwerta man nga haw. Ha sakub han ruwang: duha nga tiheras, usa nga lamisa, mga basahon nga nagk akalpat, lingkuran ug mga ginamit pagbola, pagtennis o pagbuksing. Ha bungbong n ga dapit ha buod may telefono.] [Ha usa ngapiliw, ngadto dapit ha baba han teat ro, hihimuan hin gutiay nga bahin han taragbalayan hin mga magturoon nga kababay inan. Mayada man telefono.] [Aga.] --------------------------------------------------------------------------------------------------[Hi JEMY nakaturog ha usa nga tiheras, hi McPUDOL aadto ha telefono. Hira nga d uha masulot hin padyama. Unina hi MERY didto ha taragbalayan hin mga magturoon n ga kababayinan.] McPUDOL. Halo Central, halo, halo...! [Ha kadaman.] Namurag na an telefonista? [Magtelefono.] Halo! Central! isumpay ako kan Mery! Karuyag ko sidngon nga imo ako ikonektar kan Mery, nga tagan mo ako hin comunicacion ngadto ha iya. Kay ano man ngayan, an lubid la in nasusom pay? [Maguliat] Central! Tar antado in nga telefonista! [Titigdaonpagsabung an huhoringan.] Karuyag ko makigh imangraw kan Mery, ngan basta makasabot nga ako in nagtawag, maglululukso dayon, sugad hin nautod nga ikog hin taguto. Kay hi Mery...Ehe, nakabati kamo? Mery, a mo ito an iya ngaran nga modernsta, an iya ngaran nga aptodit kay, an ha calenda rio catolicoa postolico-romano, Maria. Pariho man ha akon, an akon ngaran nga cr istianos Leopoldo ngan inaagnayan hin Pudol. Kundi, ginhimo ko nga McPudol, como por ejemplo vervigracia: McKintri, McArthur, McAdol, basi gihapon magmamaoroows ki. Kundi, ito hi Jemy, linabaw pa liwat ha akon hin ka padlas; din natabako hin dinahon, asay pa hin tangali? Kay karuyag niya an Pidmon ngan din napalit hin b isan ano nga produkto filipino kay, bisan an hughog han iya dudohadoha nga kalso nsilyo, ipinaoorder pa ha Istit. Ngan basi kamo pasmahon, igaasuy ko ha iyo nga ito hi Jeniy napisa hin tagusa ka alat nga tabako nga marka Estrella, din basi m askadahon, kundi kay ipinamamanyos han iya mga kalawasan basi la hiya umalimyon bin maaruamirikano. Kundi kay pilipino gihapon an pilipino, naduroy la lugod hin ka mahurohongsoy. --------------------------------------------------------------------------------------------------MERY [masulot ha balay ngapanapton. Magawas didto han taragbalayan hin kababayin an, ngan madaup hatelefono]. Halo, Central: 25,21,3! [Hakadaman.] Nagmata na adi hi McPudol kun waray kabalda didto han amon sarayaw kagabi. McPUDOL [ighihinuy am]. Hahay...Mapiraw la mi gabigabi nga sarayaw kundi man liwat kay didto kikita a an matuod nga demokrasi; tirigub la sugad hin kamlo, an mga magturotdo ngan ha n mga magturoon ha usa nga baskit hin Pedagogia. [Babation an tilingtiling han t elefono.] Eh, aadi na nagtatawag hi Mery, an nagrayna han katapusan nga kontes h an mga pungag. [Ha telefono.] Halo....! MERY. Halooooo....! Nakakakilala ka ha akon? McPUDOL. Aguinpalipak, dudu bayi!: bakut bisan ka hirayo naalimyon an mai ruikiat.... MERY. Aber, hino man ako? McPUDOL. Ada, ikaw an akon iginado kagab i han eskandal nga nahimo matuod nga eskandalo kay nahushosan han midyas. MERY. Salbahis ka. McPUDOL. Din ako an salbahis, an midyas kay waray kabit hin maupa y. Bueno, hino man ako? MERY. Ikaw? An valedictorian han mga buntol nga nakapit o na kabudo ha cuarto grado. McPUDOL. Exacto. Pero, nasusugad ako tungod ha imo , ngan din ko iginbabasul kay kun an pagaram amo an pangita hin himaya ha kaduga yan, ano paman --------------------------------------------------------------------------------------------------in akon karuyag? Aada ka na nga akon ikinalilipay hin waray katapusan. MERY. Wa ray ka man liwat ha akon itutongboy, kay akon ka man linalayik, salit pirmi na l

a ako nga absin ha iskwilahan ngan present ha ngatanan nga sarayaw nga imo kinak adtuan, bikos ay lab yu. Ta, sugara ta la anay; unina mapasingada kami ngan hira Kulasa kay karuyag hira makigpraktis han bago nga sarayawon. God bay may dyani. ... McPUDOL. God bay, may glory! [Ha kadaman.] Hunahuna ni Mery nga uosa La hiy a ha kalibutan nga akon swithart. Jesus Marusep, nahabatalan! kay kun nagsusorat ako hin parte gugma, hinihimuan ko hin duplicado, triplicado, tubtob han abuton han carbon peypor, ngan sinasahid ko hira panagi, sugad hin program hin usa nga lektyur. Ta, an sumibad, dakup. MERY. Matuod din la amo mi hi McPudol an akon ingid. Unomon man la? An kaulitawohan niyan magdalunot pa kay han halimusan sali t kinahanglan in damo nga tulakop. McPUDOL. Kundi, an maupay gud ipangunsuylo, didto hit sarayaw, kay sige an papirupingki, sige man an huringhuring. [Puporoto n an taborete kay igbabalsi.] MERY. Kundi, waray na gad masama hin kamarasa hit on sarayaw, nga baga din la maubosubos: bisan din ak papanihapunon. [Mapurot hin payong ngan igbabalsi.] [Kinanta ug sasayawan ni MERY ug McPUDOL.] --------------------------------------------------------------------------------------------------Purot kita, purot kamo: Kay magsasarayaw na Ayaw kalipat, ayaw kapukis; Gabay la mahauna An ngatanan magsingabot, Bas makahuman layon Ha pinakyaw gud nga buhat ta Kay hi adlaw maabut Kun sugo mi han aton mga kaganak Ug an baihas ko ha pagh inagnaon hamutang Damo na han mga rising in naglakaton Kay an buhat lugod nga ma yada pubs Waray naayun ha aton. Daw tidong manhimbungkaras Kun natukar na an or kesta Ha ruwang daw karaskaras Duyog bandurya ngan han sista. Mga ubod ada han k agaw Nga ha tub nakarahibut Salit dayon pagaagragaw Sige an birik, sige an libut Upod an hawak hin kabirikis... Hin kamarasa han paghangkup! Mga bitiis nagikis ikis Kay hin kalipay nagdadakup: Waray tabanus han sinagitsit Ngan han karisaw n ga makusog; Im aabaton nga paniplat. Abaadaw, Ginoo, pinoposod! [Ibubotalag ni Mery an payong ngan masulod tipasakub. Kukuhaon na an bahin nga puyanan han nga magturoon nga kababayinan.] --------------------------------------------------------------------------------------------------JEMY [mabungkaras. Swit horn, swit hom! McPUDOL. Nagiinop, ginngangarat! Inaan o ka? JEMY. Aw, hunahona ko man adto nga sarayaw na manggad nga makusog. Alagad kay nagiininop ako adto nga inabot hira, nanay, may dara nga damo nga kuarta, k ay nalisang han akon surat ha ira. McPUDOL. Kay ano an imo surat? JEMY. Ginsir ing ko nga masakit ako ngan masakit hasta ikaw ug kinahanglan nga magpadara hira hin damo nga kuarta nga igbarayad han medico, ibarayad ha hospital ngan ibaraya d ha botika. McPUDOL. Karuyag mo sidngon nga ginbinuwaan mo an aton mga kaganak ? Waray batasan! baga ka la in nagtitinubo nga dabong; nagtitikadako it im buyay , sugad hin kinakalutan nga butiti, kundi nagtitikaiban man an imo kaluoy ngan i mo pagtahud hadton imo nanay nga nagaantos han ngatanan nga kakurian basi kala d in mahimo nga usa nga ulod nga makakad ugang han mga kaduntan han aton bungto. JEMY. Oo, Padre, makaruroyag ka magsirmon, kundi din angay pagsundon it imo mga binuhatan. McPUDOL. Uy, basi ka masayud, kun an ngatanan nga anak sugad ha akon , mahihimo nga paraiso an kalibutan. Kay diri ko ginbubowaan hira Nanay. JEMY. Kay diri ka buwaon? Di bali ginsusomatan mo hira imo nanay nga din ka naulpot ha iskwilahan...! Ha ikinabulan nararadan ka hin damo nga salapi. Hain --------------------------------------------------------------------------------------------------huhonob? ha mga kabaret, ha mga piknik, ha sine, ha garbo, ha pangunsuylohan; n gan an mga pobres intawon nga imo mga kaganak, hunahona man Ia nga nagkakamataym atay ka hin pagtinuon.. .Laum naman hira nga buwas kon sano mauli hi MePudol nga n amo an magiginbago nga Rizal! Risumidas kwintas, din ngani maaram magkagud. M cPUDOL [ha kadaman]. Nasuson, nasuwangki, otro man manriringki. Aber, pagasuy da w hin kiaro, diri ba matuod nga kinahanglan ka hin salapi nga ibabayad bin matri cula, iparalit bin mga libro, iharatag ha kasira ngan ibarayad han Corresponden Iskul kay nagtuon ka hin ka inhenyero, ka bukkiper, ka mekanik o ano pa nga mga kinaadman nga karuyag mo paghabakon? Iginprenda nira imo nanay an iyo kalubian, ngan ginparadan ka hin kapin hin usa kagatos ka pisos. Ham naman ito nga salapi? Waray ngani kabaydi, an kasira, ipinamalit mo hiton usa ka terno nga amerikana nga alpaka, mga kamisadentro nga seda, duha ka padis nga sapatos ngan hin usa ka

dama huwana nga perpume nga imo iginregalo kan Punchirigchang....Ta, hira im na nay, aadto ginpapamusag na la hiton pagrninangnuon hit ira tabakuan, ngan hunaho na nga din kana maiha rnagobispo an balitaw din ka ngani maaram mamatbat hin nob ina. Hitsura hini nga obispo! Di ko tamay....! II [MISS BUKINGGAN ngan hira JE MY gihapon.] MISS BUKINGGAN. Dyentilmen, no god chawchaw este dia; waray kamo a nay pamahaw, paniodto ngan panihapon yana nga adlaw, buwas isangbuwas ngan ngada han iyo pakabayad han kanan tub ka bulan nga iyo utang ha akon. Puasa heneral h in din kuarisma. --------------------------------------------------------------------------------------------------MCPUDOL. Ayaw gad, Miss Bukinggan, papainita gad kami bisan la tagusa ka kutsare ta nga lakdan. MISS BUKINGGAN. Waray, serrado an puerta ngan kwarentenas an abo . Mientras din kamo nakakabayad bisan paghigda dinhi ha balay din ako matugot; m angaturog kamo hin tukdaw. JEMY [ha kan MCPUDOL]. Uonanhon (a nga makatirimtiri m kita niyan nga aga? MCPUDOL. An kamatayon la in waray rimidyo. Tana, ngadi, m agmimiting kita nga duha. [Magkakasulod.] III [MISS BUKINGGAN, unina hira JEMY .] MISS BUKINGGAN. Oho... Estudiantes! Yana, manhanggab hira hin hangin, kay ba man ginpaparadan hin salapi han Ira mga kaganak, inuobos paglabog ha bisan diin nga buho. Ito nga duha, din nagtutuwas, magkasi pusong, magkasj Tenorio ngan mag kasi hambug. Magupay manayaw, kundi, hunahona niya nga nagtutuon? Testigos iito nga mga libro nga ginaalamag. Cuplets [Kakantahon ni MISS BUKINGGAN.] Pagabut han bakasyunes mull layon hi Berto Dayaw Ngan didto ha ira bungto Nagtitser hin sarayaw. Nagsiring kan iya nanay: --------------------------------------------------------------------------------------------------JEMY. Kad daw, Pudol. Naabat na hira nanay nga waray kita hinbaruan nga bisan an o hinin siyam katuig nga pagtinuon. Baga didto ka ha hirayo; maghihimangraw kita han ngatanan na nga yinaknan ha kalibutan. Listo ka han pagbaton. DORA VICTORI NA. Ano man, Dr. Dologdolog, in maupay buhaton basi matambal mi nga kab ataan? DOLOGDOLOG. Ayaw anay; makonsulta ako ha Libro de Kirupraktika Legal de Beterinarios. [Magbibitad hin libro.] McPUDOL. Amigo Jemy, hab lad el ingles qu e es tin idioma mundial, pero hablad tambien el espanol que es otro idioma mundi al. JEMY. Si, seor, no seor: nego menorema. Ergo: y que cosa son? McPUDOL. El in firmo de los condenados es el lugar donde van las almas de los que mueras en pec ado mort al... DORA PASCUALA. Din karag an aton ginginastuhan! Bisan ta mi nga kabataan pagpakastilyuhan, kun manguli.... JEMY. Boy, telling the lessons of fa bles.... McPUDOL. You have now studied several fables. DORA VICTORINA. Mga pwe rte na maginingles; baga la in sinasanlag nga mais. JEMY. What two fables wi st udied this year? McPUDOL. The Crab an his Mother ------------Paginom hin tuba naluos usahay Dako nga hirnala paggip ataypatay An sukot lupigan an huhog kaupay Tingog la an dako, an laway malubay. Sanglit kasangkayan at hinayhinayon Paginom han tuba nga minahal naton Damo nga hinabo hinin aton nasyon Tungod bin kahubog tubig nga langitnon ---------------------------------------------------------------------AMADEO BOLECHE TUBIG NGA BIRTURAN An tagok han lubi tubig nga birturan An na kakainom nakolor an agtang Naiaksi an lawas, maabtik magyakan Nakanta nasayaw da w hugaw ha sawang. An bago nga hiwat sulod bin darna Kun pagkinitaon makusog an bura Nasaka ha igbaw nabalik ha butnga Baga orosahon makatitingala. Hala na ga d padi tagay nga hubsa Kay basi pagsugdan aton igsarama An din uinilob maghinayh inay Ia Kay bangin sumakay han bapor Surruka. Padi kun ni madi inma an im tagay , Kay basi magdayon an aton kalipay, Purut han sumsuman nga maghinayhinay Pagsay aw han tango nga maglubaylubay. Akon dadayonon pagasoy hin tulid, Paginom bin t uba birturan nga tubig An nakakainom waray gud malupig Hin aram hin isog, lubos hin kaabtik Paginorn han tuba usahay naluos Hi madi ug padi agsub an kasam Labi kun perdido bin bulang hin antug Nahulbot bin sundang, rnagwalas mangisog. ---------------------------------------------------------------------Han pagabot na daw han mga notisya Tikang ha Bataan ug Nueva Ecija Mabata madako

mariko ug pobre Turoan hin luha, perini an pagtangis An Samar an Leyte urog gud sabihon An mga sundalo bantug maisganon Kay gabay Ia an lawas tapuson Nga diri la onta kita mauripon. ---------------------------------------------------------------------MAXIMO VILLAMOR AN PAGHAPON Han mu nueve cientos cuarenta y uno Bulan ha Deci embre hadton petsa otso Namomba an hapon kan Toho pangulo Dagos gud ikorog an bu gos nga mondo. Dayon man ni Roosevelt tawag ha kongreso Paglarolantogi han hini nga kaso Pagkamasakit daw waray na remedyo Pagkadeciembre guerra dekiarado. Day on man nu Toho pagbahinbahina Bokis ug transportis iya mga tropa Ha Tsina ug Tai lan, Manila ug Burma, East Indies, Celebes Sea, Australia ug India Ngan hi MacAr thur man nagorden Hin kusog hadton mga trines nga magbantay na gud, An mga kaawa y kay kono masulod Hin paglupiglupig hiton aton nasud. An rnga sundalo han paga bota na Orden nga mabaskog baga mabangis An iroy an may asawa natangis Kundi adt on trines iginmamatarnis Hin gugma nga hingpit an iroy nga tuna Bisan kun mapait basta an kataiwas di gud maIolopit. An mga sundalo niyan han tirok na Ha tagsa kagosa ha mga probinsya hira Ginburubaralyo ginbaroharaa Han pagkagikan na han mga bapores Nga poros kargados hadton mga trines An iroy an amay asawa natangis Kundi adton !rines iginmamatamis ---------------------------------------------------------------------DESPIDIDA KAN KIRIKAY Lakat na Ia, lakat na la kun malakat ka Saho ko man, sah o ko man bis la ngain, Lakat na Ia di ak ha im mababaraka Ngan di ha imo magbibi ling. An budo ayaw pagdada, An bahaw ngan luwag, Layas na kun malayas ka Diri m atangis an ak kalag. Kapara na, kapara na ha ak paniplat Pahirayo di ak ha im m agaawil, Pakadto na, gikan na ngan lurop ha dagat Bis bugkuton ka hin bukawil. Diri gad ha im mahawid Paturon han paglakat, Ibilin kalayo, tubig Di ak ha im ma glalanat. ---------------------------------------------------------------------EDUARDO MAKABENTA LABAS NGA SALAPI Masayon an pagriko dinhi ha aton tuna; war ay damo nga saba, sumurit hin balay; katima han saramok han mga hunahuna insuran ce ka makobra bisan nimo waray. Kay kitaa la niyo iito man hi Kam Aw nga hadto kurob ha may ligid han lamaw. Suntan an kurob, kinmuha han seguro ngan it yana h i Kam Aw hay! riko na hin duro. Hi Tik Wang Lah nga hadto sakop ni Rosipil kay tampo Ia han sighot nga at iharapil. Han kasunog han sighot, dinmakmol an mantik a ngan yana naghahabak na lugod hin sapika. Barbero hadto anay hi Sam Pok de Ta rugo, kasunog han labaha, gunting, mga kuan, inmalsa daw bibingka nga may ada li nugo. Yana, kaluoy sa dios, may ada restawran. ---------------------------------------------------------------------Hitsora mo Inday hit im kamapili, Maupay kun din wait nagpongasi, Kun di pa eduk ado adto nga lalaki, Bang ka natampalo hin waray panabi. Sagdon ko ha imo hit im kamapili, Asay igpaiha an mga lalake, Americanos, Frances, ug mga Englises, A lemanes, Hodiyos, ug mga Hapones, Ha mga sarayaw imo igkapades. ---------------------------------------------------------------------LURO KOLITOG KAN MANA JUANA May hadto sarayaw di pa Ia maiha, Dit ha awditoryo m adto pagbuhata, Kanan mga estudiante adto benefecio, Amo an aghat han akon pag tampo. An akon pagkadto tuyo pagkalipay, 4Tuyo pakigkita mga kasangkayan, Tuyo ko pagtuon mga ginawian, Mga pamatasan nga maupay. Kundi anoba adto nga akon hi nkitan, Ano ba at nga ak himpaeran, Maupay ba adto nga iya batasan, Nga angay pa gsundon hit kadaraganan? Hi Mana Juana pinorot hin tawo, Maaram sumayaw; hiya e dukado, Waray gud alagdi kay din man gwapo, An iya baribad, Di ak ha im, Mano. An makabibigit, an makaoorit, Kay pinurot dayon ml nga lahignit, Hin gwapo nga taw o nga waray pananit, Ngan largo hi Mana ha butkon kinmabit. An inalagdan la hin i nga babaye, Adton mga gwapo nga mga lalake, Labi daw kun adto nga Mano tenient e, Nadugang la hi Mana hin paglaimii. ---------------------------------------------------------------------Waray sapayan nga an iniki, gisado con sabaw Salaktan mga ulod o kuan hin karab aw; Waray sapayan an bihon kon setas o setos Salaktan hin kinagus hiton dumog ng a suecos. Waray sapayan an siyupaw kasaktan hin taguto, Dida hiton pagmasa, pag bukol o pagluto, Ngan bisan an mantika puros hin mga bangka Basta din ka natambo ng ngan din ka natangka. Pabayi ta ha piliw an lura ngan han lako, Sakut hadton alimyon mga upos nga tabako! Pabayi an sanitaryo nga ha puerta humangaw, Tapuon

pagsaludohi hin batalyon nga langaw! Ngan ayaw ta pagpukawa adton nangangaturo g Nga nagsaad ha Tacloban hin gugma nga pinurog; An kanta han mga langaw, an sid ay han lagung, Asay na Ia magsangpit hadton naghahagung. ---------------------------------------------------------------------ILUMINADO LUCENTE BAGA DUROGAS NGAN BAGA TINUOD Kadaman nga mga pans iteria ug mga restaurant ha Manila, pinanhukasan hin lisensya ngan ginpasadhan ni Alcalde Posadas tungod kay mga amog. Pistihon ngan lintian pa hira dit ha Manila Basta diri la dinhi nga restaurant ni Go Ban! An pansit nga niahugaw ayon han mga dila , Langaglangag, mga butol naton din ha Tacloban. Cruel...! Magdarahug iton mga m anilanon, Kay karuyag hin limpyo nga tinapay o kanon; Kairo man intawon ni Kim O n, ni Tin Siugaw, Din na magniriko pagnegosyo hin hugaw! Ngan Ito nga kasugad w aray din ha Tacloban Hasta nga ako bilason, nagangko, ginuoban, Kay kita an taki obanon, ha sawang o ha baryo, Ugop gud nga an insik, an makaw maginilyonaryo. A no man in aton labut mga bukog tuigan Dida hi? os nga lata nga gintitinubigan? B isan kita huinigop hin mapaso nga sagmaw, Basta magmasaputok ngan din magmatalab naw. Sanglit ayaw ta subda an ha Manila nga sugo, Kay marasa man an sapsuy nga sinabwan hin linugo; Ngan din liwat maupay an gobyerno nga masubad, Nga magbabar ubalhin o maglulubadlubad. ---------------------------------------------------------------------DROGA MGA YAWYAW Hi Intoy nga garboso May seda, may sigarilyo. Kitaon ha Muni sipyo Hin buhis hiya moroso. Hi Intoy nga garboso Matinumanon han oso. Ano iya patigayon? Nangingita hin kakawaton. Kahayaw ni Ingko Mano Hin bakasyon tigtamp o Ano man an iya amot? Ha pugaran nangunguot. ---------------------------------------------------------------------BUKID HA KANDAGAS Karnakawewele, sinin pagkahimtang, mayag la an salug, pati k adagatan, bisan diin lingi, puro kaliawan, waray daw gud bidu nga sadang abaton sinin panumduman Durudagmita an pitad, pagtukad sa Kandagas kay bas ka makasang paw, mamahid ka sa baljas kun makasangpaw naman bukid hingaduyan, makikisayaw ka , dit ha Panayuran. ---------------------------------------------------------------------CANTO Pagbislak san adlaw Dapit sa kakurulpon Naduyug an sigpit, Ug hilarum nga kasamdong, Ay! ay, sinin kalag ko. Nga il sin mga kalipayan, Waray kamurayaw, d ayuday la Nga gayud, an sakit san dughan. Kun naabot na an gabi Nga mamingawon, Huni man sadton gangis Lutaw na bation, Nasangpit an pagandoy, Nga di na sasama han, Sadton ginmamayuyo Sinin akon dughan. ---------------------------------------------------------------------AN BUKAD NGA PINILI Bukad nga pinili, sinin akon tuna, tanum ininayUYo, mar01 pinalangga, bisan nabubutnga ka, sadton kagurangan, tungud kahamut mo, hintutul tulan ka. Masirumsirum pa, mga kaagahon, mga kakahoyan, an banwa yamugon, linul usad ka na, kay pagbuburuon, puputson san panyo, kay pagmamamaton. San nasidlit naman, kanan adlaw pawa, an mga biyuos, sahid sin panmoka, san naabot naman, an sirak san adlaw dugang na an dagway, sahid panlabaw. San naabot naman, an huy op san hangin, bukad, dahon, sanga, ay! mangilingkiling, kun san Paghorokmon, an tamsi nasiring, mahamut nga bukad, hain ka na hain. ---------------------------------------------------------------------FILOMENO SINGZON SI TINTERO NAGNAKAYSAKAY Si Tintero nagnakaysakay, ug adton p luma Iday nagnukontukon, an papel arno adton Iayag, ug an pangamyon sa kasangkay an. An kamot arno an taggiya, ug adton baba an tagdikta, an isinasabaw ko narna n nga tinta, an marahalon ko Iday nga Iuha. ---------------------------------------------------------------------kay pagiupad murayaw; kundi, ay! pagaanhon ko man in pinit nga himaya nga dagin it, sugad han hamot nabukad Ia nabaya? ---------------------------------------------------------------------FRANCISCO ALVARADO AN KATAMSIHAN Amo hira an katamsihan ngan mm mga bukad hi ra daw Ia an kasangkayan nga akon iginagasad, labot nga hin mga gugma sukot nga paalidayan, hira gud an mga saksi hin akon kalipayan. Kun ako daw la mabiduon h aros nira unongan kay nagpipiyak la dayon hit ira pinulongan, ngan pagabot ko na bati kun may ginbibiniling ngan kun narayhak balitaw in akon kasingkasing. Usah ay may ko pagturaw ngan tugob hin kasubo kay waray ko gud yayaknon nga sadang ha pagmugo, maupay pa kun adton tamsi kay daan Ia nga matigo kun may nira kasakitan

hin pagpiyak antigo. Ngan kun nabukiad an paku may nira pagparayaw nga tigaman hit pagrayhak ---------------------------------------------------------------------ANTONIO M. ALMADRO KAGABIHON Kim din ha kanaypan Naiwas na an adlaw, Naliwan a n kangitngit paghubas han silaw, Ngan kun dim paniplat waray gud bis suihog Wara y bisan lambong hin usa nga bunog; Kundi, an kabitonan kay may pagkaluoy, Hinata g hin kainggat Waray may nagpuoy. Inin mga kamingaw Say la naghahadi, Ha butnga han mangitngit, masirum nga gabi, Kay bisan an panhuni hadton katamsihan Waray na dudunga, waray na, pastilan! Lugod say binabati adton pagtinangis, An mahibul nga ngoyngoy Hinin mga gangis. Pagabut han katutnga Hilarum nga gabi, Daw mm k alibutan waray kinabuhi, Kay bis an kadahunan waray magbabantad Waray mangangali myon adton mga bukad, Matuod usahay danay ko man bation, An tugaok han manok Nga daw masulobon. ---------------------------------------------------------------------May man kalagasan na nga harus manyukam nagagad man gihapon pagsulot hin islevl es ay, pastilan, Maria, huboa it nga duros! it ka na nangunguros. Ipaharayo la ha palad, Dios ko iniyo! kun ako in may apoy nga magpapanapton hito nga kainisol a nga waray gud pako itutubong ko hin bako. ---------------------------------------------------------------------KALANTAS PANHAPYUD Mga Di-Islevles Nada mas ingrato desde el punto de vista a rtist co que los brazos descubiertos. Aparecen como dos aletas sin plumas, en ci aye; como dos mastiles sin velas en las embarcaciones; como dos astas sin bande ras en los edificios. LA ATALAYA Ha ikinapaguso hinin pamanapton in at kadarag anan makuri maorhi kay an pangarnisola bas di magmalako kinohaan hin paku. Siri ng han Ataiaya, ito nga mga butkon, daw butkon hin tamsi nga waray barahibo daw duha nga palo nga kulang hin layag kay pati irok dayag. Daw duduha nga tukod ng a waray bandera nga inisa ha igbaw ngan magkapaykapay aada daw in butkon nga mga alapapon daw butkon han ak kapon. Aada pa in butkon nga mga ulaton, kulaong ka nan sangra, sugad hin pisita kundi kun bukikion mga kukatihon ulat hin kabutihon . Diano nga kadakrnol nga pagpinulbuhi diano nga kaludgod hito nga mga butkon d aw butkon la gihapon ni Manding Detik tungud kay borikbotik. ---------------------------------------------------------------------PaghiuIi han lalaki, Etikado, lipong an ulo; An babaye kun tima blyad, Ha lumat ud pangayadayad. ---------------------------------------------------------------------BAGONG KATIPUNERO BUKIDNON HARUPUY Hino kamo mga serepente? Baga dagko, baga gudti, Kun gudti din dagko, Kun dagko din gudti. KapalkaPal han saruwal, An bad o din ha iyo, Seda ponye an saruwal An bado seda radyo. Hain na an mga tlndok, Abaka, saba nga hinablan? Seda na an mga bestido Han iyo kababayinan. An kahamb ug, ha lalaki, Parayaw, aroningnon, ha babaye; Mabanahan, madaraga, Maolitawo rn amayasawa. Hadto anay kaborrata; Niyan sinturon hinibilya. An lalaki ha eskrima An babaye pangiwakiwa. Ha katapusan hini An lalaki mapanevi An babaye mapaube Kabarit an iya gabi. ---------------------------------------------------------------------Lugod nga madasig Hit ira daragan, Sugad hit nakita Kanan iba dughan. Oonanon manla Hin di magkapingki, mm mga tawo Bulag ha pagapi, Kay may hin pagdasig Nga hi kamo peyerde, Bisan hin botasyon Din igpaagi. Iton iba liwat Nga nagkakahisg ot, Say ginaataki Iton waray labut Bis di kaiididato G inpapakaraut, Daw nagsusu mat la Hit ka waray buot. ---------------------------------------------------------------------ANTONIO M. ALMADRO LAGPAK HAN MGA POMIPILI Tikang la umabut Inin piniliay, Ka daman nga buot Nga nagkasorohay Bis hadto nga adlaw An mga rnagsangkay, Niyan d aw otud na Haros magaraway. Kadamoan gud man Hinin pomipili, In mga nadapig Pat i kinabuhi Lakip man paghalad Kusug kalalaki, Ngan waray pagdumdum Nga may pagka urhi. In iba man liwat Urog blayb lay Urog la pagbisbis Hin iya kaaway, Din nag domdom Ha iya nga bagay, Nga hiya man ngahaw Labi nga tinamay. An magkaarapi Ko n naghaharampag Waray gud masiiiggjt Nga may kaperdihan ---------------------------------------------------------------------DUHA NGA MAESTRO AN NANMUGA Hanin os kaadlaw nagsumat ha akon; in Os nga iskwel a nga nagtitinakon, duha nga maestro kuno in nanlayas nagliongling la ha Islas B

isayas. An duha nga igso mayada tinuyan, din hin engaged, nga sidngon hin luyan , tungud Ia hin sweldo! hin kaburugkuton! kay an tinaggatos! bas tinagyukuton! Cebu an tinadong, kay tugon hi Waya, basi say manolong han iya buaya, kundi gind isaprob adto nga panmuga. kay waray pasis ni Doktor Dumayuga. Kun baga ha susga l, diri ak mapaki, lini an ngaran kun ha almanki; hi Raus, Zolinder, Teacher Ame rikano, dagko na in sweldo, magpapaanoano? Oiga usted! Mister Superintendente k un teacher nga bisaya nga magpabirobinte imo dadagulan? imo huhuksan? Why not? C laro que si! kay waray batasan! ---------------------------------------------------------------------SEMANA DE LIMPIEZA Ha kan Doktor M. Kapili, madoruto nga Presidente de Sanidad ha Takloban Pasangyaw. Tikang han nUCVC ngada ha ikadisisais hini nga bulan ha Disyimbre, akon iginsusogo nga an ngatanan nga mga mulopyo nga nasasakopan hinin bugos nga kapuropodan ha Pilipinas, managhawan han ira mga libong ug sirong hin balay, sugad man an mga lagiriya. WOOD, Gobernador General ha Pilipinas Semana de limpieza karuyag sidngon bis dim nga pliw kadtuon ngan hilngon; an sugal, an apyan, ug kalaternahan isurat hin lapis dit ha im listahan. An layaw nga baktin , an buhi nga ayam, ayaw Ia pagdakpa, pitik pasayan! ayaw pagtabuga nga makapani rong, basi makaglimpya han hugaw ha sArong. An karabaw, baktin, baka, ug kabayo , kun din mo higtan labihan kaayo, bas makapanhangrab han humay, kamoti, kun map akalsada, ayaw paghumuti! Semana de limpieza hadton daldalira, kay kababayinan, h adton kalyihira, hadton waray buhat kundi pagtungbalay, pakigpakilibak, pulong n ga bin alay. ---------------------------------------------------------------------Adto nga kaparong - Tinuyo? Ha? Bangin. Kay bis nagbabagyo namaskog an hangin. I to nga bombilya di maparungan. Nga kan Miss So and So pinanhiuunongan. ---------------------------------------------------------------------AN SARAYAW HA TRADE SCHOOL Ha kan Lucio Duquillo, Tesorero Provincial Interino Grand Ball. Trade School. Auditorium. Tickit P1.00 (Paskin nga iginpadukot ha i skina han Gran Cap itan, nga may tawotawo pamayhon ni Kulas an ngula, nga nabals i hin Ainirikana nga arot) Ha Tred nagsarayaw. Kay waray paguran Pono an hagdan an. Pono an linkuran hin Miss ug hin Mister. May Sisoy ug Susay. Lipandak, langk awag, magraksot, maghusay. Mainisos an tikit! Salit pinangiliw! an abab, an sud lot, ha butnga, ha piliw. Niyan pakaabsent it nga mauugo. Nga di gud nairaw bisa n igininugo. Kan Mister pagsayaw naliad, nakiling. Kaluad pagkiton, may ginhihi niling? May im kinikita hit im pagtinamud? Manggad ka na unta mahapausmud! Good ! adto nga sayaw. Kay danay maparong. An suga ni House nga naghihinarong. May na gpanaglagan, pinagtinuokon inientras an orkestra nagtitinuktukon. Han nagsisisi rom kan Oso linayhon pagpidlit han iinim, pagpiknit han bayhon pagsaping han dug han, pagkamkam han bado kay nakakaindig an ginkakaado. ---------------------------------------------------------------------TINUKOB HIN AWILAWIL Ha kan Ramon Esperas, dayaw nga magturutdo ha High School . Adyos despedida! Nagsiring hi Brawon, -makadi ak anay, magpapahalibway-- ay k un baga tubig, danay ak uhawon, hit ak kaurtipdan. Ta, lakat, bas tibway. An pu bris serbidor, mabu lag, mabaya. May akon pabalon: asiro nga kawil. Hi Brawon in tawon, nagtuok naghaya. kay gintitinukob hin awilawil. Hadton os kagabi, tinaga n hin sayaw, ngan hin os nga ribs. Ngari hiwarikwikan an kanan iskwila ha iya pa gdayaw. Sey, Mister Brawon! Waray kapagikan? An im mga tutdo, ira mamamaton, ha n rnga iskwila: tin uud, tuptupay. Kon hira managko, rnagsususurnaton, han im ka bakutoy, han im karnaupay. ---------------------------------------------------------------------In ak pagbinatok, in ak paginubo, ugmad han buhok mo nga nagririnubo; in ak pagg inasa, in ak kamaluya, tungud kay waray mo hi ak lalauya. Malimbong! Malingo Bu waon! Bungalos! An ak pagpalangga say nimo ginbalos paglingo ha akon! Adyos mga langit! waray ka na gugma nga nakakasangit? ---------------------------------------------------------------------MALINGOON NGA GUGMA Ha kan abogado Paulo Jaro Gasi ko man adto Iday Bernardin a an im paghigugma di mabadbad di na buwa man la ngayan adto nga im pulong adto nga pagsumpa, adto nga kasulong. An kasingkaaing imo Ia gintukso nga hadto han anay kun harus maglukso, harapit umambak, lumusad ha dughan; ka di ko pagyakan k a di ko pagmughan. In ak aungdanan gutiaY haunong, kay unob an akon ha imo pagu

nong kay imo man pulong nga im uunungan bis dim nga suyad kita panduungan, Kund i, tampalasan! at ka na binogkut! Lipakan ka unta! Tiil magdurugkut! it im kamal akat, it im kalatagaw lupig mo hi Iyo, bulanon nga agaw. Bis diin ka unta pagda aydaaya, pagdaradaraa pagsakaysakaya nasiring ka anay: ini bamus mi larga, hi ak o in maaram ha imo magkarga. Pastilan kanugon han akon kabudlay! Bis man la bin inilin likwerdo nga sudlay waray na hanumdum! Haruy, Bernardina! Di ka na maoli, nga di nagud di na? ---------------------------------------------------------------------GUINKASAL HIN CASAMIENTO Hanin una nga Martes, gindara hi Gining Florencia Sabrid o, matagiktik nga daraga, ngan pinaora han mga kaganak. Igbusay hi abotan han la nat kay nagkakagaramo han iya mga inirok. Hanin os ka adlaw hi Florin dinagit s inikinit hin awto nga di la magsakit, ngan didto ihogdon hin os nga Hukmanan, pa gpirma han sabot nga ginkahumanan, An Amay nangisog. Iroy naghinaya, Hi Florin sinmoksok longag hin kapaya. Adto nga lalaki, adto nga impakto, an kasasagwakon ginkiha hin rapto. Hadto han anay kon nangangasawa, din makakalot, din makagtaw a. Bas diri maawod buot maumagad? pagtiak, pagalog, sogot hin pangagad. Bis niy an lumatod, nakikigkalakat, nakikigpasibil ay iyan ang dapat, naagi ha sirong, n aambak ha pantaw, bisan pa patayon, arogan hin bangkaw. ---------------------------------------------------------------------CASIANO L. TRINCHERA IA WASAY Ha kan Miguel RomualdeZ, alkalde ha ciudad han Ma nila. An kainsikan ha Santo Cristo nagkaaraway ngan han mga Pilipino. Hi insik C heng Sui nga binmunal han polis pinusil ngan narnatay. THE INDEPENDENT Niyan h a Manila masyado nga samok. Tagalog ug insik nagaway hinmamok. An insik han hadt o an ulo maghumok. Niyan kon sapingan bangin ka igtumok. Tungud kay an samok ha rus kaagahan. Nanada an insik han ira tindahan. Ia wasay! Salamahi! Ia wakuya! Pid isyon tintahan! Ningusyo maluya. Bis diin an insik maglinabuylabuy. Kanan kabat aan tarawgon nga babuy. Nagbalyo an hangin. Kita na an babuy. Tarawgon han insik . Maaram hi Daduy. Pagpungot han insik ngan han pilipino. Dinmaop in polls kay nanginginano. An insik nangisog. lya binunalan. Kairo han polls layon nga inalan ! ---------------------------------------------------------------------Inin nga un peso san tagsa katawo Parte ginbabayad san sweldo sa imo, Basi dorn idto ka san inga trabaho, Amo an hinongdan han suhol ha imo. ---------------------------------------------------------------------An para sa adlaw nga Ira hampangan, May usa nga balay nga ira metingan Tupad Ia san banyo kodos ta padaman. Sanglit masayon Ia an Ira paghampang. Inspeccion sa n dalan san sini nga tawo Gintigotigo kun patron san baryo, Upodupod siya bisan dim kadto San kadaraganan parawnd san awto. Aada pa liwat in iya sistema Masaka y san awto con las damas niya; Dagos pakianhi sadton Chauffeur niya: Hoy, Hoy, Po lano, may ka ba licencia? Di pala maiha may niya kiha Kontra kan Gregorio Chauff eur gad la manta An iginsasala san awto ni Gorio Parado an awto suga di kumpleto . Kamakaorosa kan Mister metodo Panakup san awto bisan kon parado, Tagduha an s uga din kun kumpleto Iya iginkiha kay iya kontraryo. Ha ak pakasabut ha im pagb utangan Kan Juan de la Cruz pagmangno san dalan, Bas ka manginano han adlaw ngat anan Sa pagpakaupay san kakalsadahan. Bakay kay labaw ka napatakas ka na San pa ropasyada sin waray Ia data Di ka nagdodumdum san amon cedula Un peso sa dalan b ungto carretera. ---------------------------------------------------------------------TAXPAYER AN TADTARAN Didi sa may amon parte sa Sidlangan May ada kan Juan de l a Cruz tinaporan Pangulo sa dalan iya katungdanan, An linigoyligoy mao himurangt an. An adlaw an gabi masukot hikitan Sa balay san Insik ira meretingan Kaini na nhiusa kay may salag ngayan May tamsi nga Pago iya inogayan. Si Mr. Pa ngulo san kakalsadahan Firme pakihampang san kadaraganan Iya oficina agsob la ba yaan Kay si Miss Asma la an ginatenderan. Ibutang an horas im pakihampang Basi di mapyerde mga kadalanan Kundi sugad hito im binabayaan An imo trabaho imo gud ginolang. Ini nga parayaW san sini nga tawo Oraora na gud hin pagkasobrado Alan g may sweldo hit iya empleo Iya turomanon ... pagkabandido! Awtos ni Veloso pat i nira Kinga Kompania sira san Tabacalera Amo an estacion kiritaan nira Danay ma gborublag harani maaga . ----------------------------------------------------------------------

COROCOD CODCOD MGA PANGANDOY Ako an nabataw sa butnga san golfo inabtan sa law od sin daku nga bagyo, ako nagaandoy san kapalaran ko nga akon nadangat san ona nga tiempo. Inonsan sa lawod layag nawakayan, ginawaran gaud pati han baysalan, nabuiigkag pa liwat an akon sakayan. an pagkabutang ko, kamakali isang! An lan git san ooran kawan balud tapwak an hagkut, an kapuy an gutom an uhaw, lonlon gi naantos maabtan san palad, an akon kabuhi kamakatuturaw! Kundi hinkitan ko an i mo kapawan sinin pagmasakit asay ginlaoman tabangan pa kunta di mo pagkawangan s an imo kaluoy mm nakitabang. Hinumduini kunta kaluoy nga buhat sadton sarapati san anod nga Ianggam dahon san kaluoy iya hinolugan, basi di malurnos iya hinolu gan, Sa Iaktud nga asoy imo na nasaygan, an nagiginkausa sinin pagkabutang, san akon higugma ikaw an hinguyan pakambaya ako han imo gabayan. ---------------------------------------------------------------------Kun diri pagisol iya pamatasan bubuhaton ko gud lain nga paglarang an taya san korot, akon boboogan kay basi maghilos a kalawasan. ---------------------------------------------------------------------Sa akon kasabut may ada gud sulod iya pagginarbo ngan inisogisog ngan kun nadalo g ak adlaw nga Sabado maraot an buot tinatanaw ko. Katloan kilo ginighan tagsa kasemana, ipinagpatimbang kun ako nadulog waray ngani sudan kay ipinapalit Ia iy a rayandayan. Danay ngani ako pagkaon makulang sa panalingoha buhat sa ornhanan hiagi nga kwarta pinakabuhian ubos sa pagdugnit, pagkaon pa kulang. Inin asawa ko labaw an paggarbo kay kun nagtotoon anay nagpopolvo, bisan kun naoro dara an espejo bangin Ia onina, tae mapagiro. Di na kasadangan an iya paghiyas kay kun nakaturog pirme nga may medyas, waray man pagpapurga, waray paghiringa, bangin naempatso polvo ug kananga. Naparigos ngani, daw nahinglaw pa la, ubos sin pang alap maghumot nga banwa kay idinadakdak sadton buhok niya basi gud rnaghunot, lu mabaw sa iba. Kapagal, kakuri, san akon kabutang danay makapensar maraot nga la rang, an maupay lugod akon parigosan sanaw sinin bahong, kun san bolinaw man. ---------------------------------------------------------------------ANDIKULA AN PAGPALABI SA ISIGKATAWO, KAAWAY SAN PAGPAUBOS Dalagan, dalagan, t omowad ubanon, kasakit sa ulo pagpinamation, korinit ni Kuan, daw ginpipisitan t ungod san asawa siya ginrabutan. Ira gintikangan sadton ira away tungod san pan ugnit, din naman angay lahos kasadangan ngaran inasawan kay linolopigan anak kon daraga san iya pagdayan kinokompetensia. Bisan an pagkwarta isda sa merkado di n gud makadto kun kablas sin polvo; an maupay sini pagaandaman ko pagpalit sin a pog usa ka kanastro. Kunta kay lagas na diri na naasa bofanda, kimona, polvo ug kananga nadagit pa liwat sin pitis nga saya kay nagsisinoga bata sa Buruka. An angay na kunta sugad sa aton pag singba, pangadi kwintas an puroton diri an pag garbo, isulod sa buot kay waray kit Vapor nga ginpapaabot. Dugnit san anak ta, asay man an iya, bisan inin sapin nagainit pa siya nasanat Ilavera siton hawak n iya baman an baul ta usausa man la.

PABLO REBADULLA OWATA Bisan ikaw kun lumimot Bisan ikaw magpal ain May man takna Manumdom ka An pagindig sa iba. Bisan an bulan maparong Magha hanap ak sin bitoon Dadawgon ko, luludhan ko Tambal san gugma nga Ilo. Matutugk ad an kadagatan Masasaka an kabukiran mm dughan kanipis man Tinago an ngatanan. --------------------------------------------------------------------------------------------------ANDRES PAGARAN KUKOROKOTOKOTOK Kukorokotokotok Manok nga abuhon Sunod la ha ak on Kay pagmamaton Ayaw kabaraka Hit imo pagkaon Kay yadi hi Adi Magpapati gayon. AN TANHAS Kun ako mamatay Ngan buhion ka pa Kadtua an kahoy Nga guinkayaknan ta Uraora pa man Di ka kumilala Haglipot an dahon Haglaba an bunga. --------------------------------------------------------------------------------------------------Tubtob ba gud la dinhi an sukol han aton panumdoman? Masighot na ada didto han i ya ginkakaturogan. Paghahadsan man ngani ini, pero ano pa man it aadto Nga aton hikikitan? Tuna, graba, Waray na iba. Amo ba gud ini O pareho ba ini han iya bar i nga siko nga siyahan Iginbasihan naton pagkilala ha iya? An iya mga anak yana

, may husto nga pangidaron, Di magiiha, hira maglulugaring na, Magkaada hin anak nga susumatan han mga nahitabo. Lima ka tuig na hiya nga nagpapahuway, pero Ini n kahawang ada la gihapon ha dughan Ha iya lubnganan an mga sighot berde ngan bu hi, Marampag sugad hinin suol nga amon binabati. --------------------------------------------------------------------------------------------------MERLIE ALUNAN ROSENDO Recuerdo para han akon bugto nga nawara han baha ha Ormo c Nobyernbre 1991 Inabutan han maagahon an tub nga kabataan Paghinulat ha iya d idto ha igbaw han balay Nga asya la an iginsalin han baha. Waray makaabot ha aga an ira usaosa nga kandila. Luboiig ha kalapokan an bugos nga Ormoc, waray korye nte, Damo an rnga patay nga naghihigda ha kalye. Kinabuwasan naglinibot hira pam iling Ngan didto hinagian an iya lawas ha Linao, upod an ginatosgatos Nga iginba nlas han tubig ngadto ha baybayon. Una nira nakilalan an iya ban nga siko, Darad ara niya tikang han iya kahulog Ha bintana han bata pa. Nabaro kami han nahitab o ha peryodiko Dagmit kami nga mull kay nahadlok kaini Para han arnon ipinanmili n -- ginikanan, mga kabugtoan An iya mga anak waray magabiso. Han pagabot narnon asya pa Ia karni nira surnatan -- Dinalidali nira an paglubong, siring nira, Ti nabonan na Ia han tuna kay din nina karuyag nga ipakita An iya nawong nga naruba han baha. Makangingirhat. Maiha na nga hitabo, pero yana pa gud la mi narnon i ginuroistoryahan - an ban nga siko Nga baga tropiyo niya ha kinabuhi, an pagngar ani ha iya Nga bugto, an styahan nga pagkilala nga amon kaupod Ha kinabuhi, ngan han rnga nawara na ----------------------------------------------------------------------------------------------------ARTURO BAUTISTA LABITIG Ano ba nga birtud an iya kinakaptan Nga sugad titires hi ako nahigtan Bulkan Pinatubo mm akon dughan Iya ngan Ia lainbong akon hinkiki tan. ORAS SIRINGBAHON Daw kakolop pa la ako iginduyan Ni Apoy, ni Nanay ngan k aparyentehan Di ako natuo nga niyan nga tyempo Ako nagduduyan kanan ornangkon ap o. Nagprobar hi ako pagaring kan Inday Iya man la baton hulat madaliay Akon gin repeter hi Inday nanumdum Nobenta na hiya waray paglaom. --------------------------------------------------------------------------------------------------Ay, kamakabubudlay, makabibido usahay, sakripisyo han bugos nga panimalay --------------------------------------------------------------------------------------------------UHAY Inin mga uhay, hinin humay, samtang tikatugas tikapula tikahinog, tipau bos nalaylay, kamakaruruyag, kamakalilipay, labi na kon mahagsay; unod han pa glaum maguruma lumalabay. Pero sangkay, kon nalalata na mm humay, duro nga nal aylay, ha tuna natamod, naharok inin mga uhay; --------------------------------------------------------------------------------------------------MAXIMO SERVIDAD NAGHIHIGUGMA An imo mga mata nga baga mayda ginbibiling, naka himo bin dagaang ha sakob han ak kasingkasing. Imo mga hiyom ginmayuyo, an kapas o ginpaypayan ngadto ha makahimo naglalarab nga kalayo nga nakadangga han akon b ugos nga pagkatawo. --------------------------------------------------------------------------------------------------VICTOR N. SUGBO AN LAOG NGA MISAY HA PARAISO Hadton siyahan Linmingkod hi Lak i didto han lamesa ha hardin Hi Bayi ha iya sinmapit ngan magkinutingkuting Mga bukad nga saringsing Ha baso nga berde an imirn. Sus, ayaw na la pagpakiana kun ginano han Wati paghimo hinin kalibutan o kun kakano Pagkita an torobay ngan mga buskay. An nakadto Ia Takori, duha nga tasa Ngan Iaog nga misay nga sigi an lin abaylabay. Ada sinud Ian ni Laki tasa ni Bayi Ngan ginkinitaan an kan babayi Api ng. Agidaw, kay baga may sinangko Kan Laki tungod; Ginmimlat an mata; binmuka an iya baba Sugad hin kin ikislan: Imo ba iton tuhod nga dinmapat han akon? O misa y ba mi nga ada ha ilarum? Hi Bayi nanmula hiniyomhiyom Tarnuyingking sigi an ki nutingkuting Mga bukad nga saring. --------------------------------------------------------------------------------------------------VICENTE I. SORIA DE VEYRA TESTIGO Ha harayo nga pulong, bisan marampag ha dug

han An pagmakasasala mo ha bagting Han ak simod, ako la gihapon an Mapainubsanon , ako, ako an madarahug Nga say naangay makigbisog ha lawod han Kaarawdan, kay i kaw an naghalad, Ikaw an kinmarawat han ak karnaisog Nga malunod an ngatanan nga paghusga, o gugma. Ha halipot nga pulong, bisan buong, bisan. --------------------------------------------------------------------------------------------------ngan kun it giya napalus o nabuto in guma palaran iton nalapus ha ospital pagko ma --------------------------------------------------------------------------------------------------PANAKAYAN Pagbiyahi mo nga masakay hiton pampasahero, matigbi Ito im atay nga d aw ginkakalero; kay bisan kun napupuno hin bayinte la nga karga di ngan madubli kadamo din pa gud malarga. Hilot didi, hilot dida, saprat didto ha pungkay, ngan dagus pa pangumbida: Oy para Malaguikay! pagugwad pa hiton angab kay kiaro nga pun o na, malibut na liwat, Palab, kay mapagasolina. Samtang an adto ha sakob hin b aho nagsasaro kaanghit, kalakublakob, kalangsa hin kaskaro; paglarga pa, kun may polls, Kupo, kirugtol anay (kundi ayaw la panwalis panumdom kan im nanay.) Ta ku n waray patrol, ayos, tsuper kay tarantado waray tagad, waray Diyos, bahala maba ldado; --------------------------------------------------------------------------------------------------kada pagnotisya bis paginihapon harus kada linya may ada "gihapon." --------------------------------------------------------------------------------------------------FRANCISCO AURILLO GIHAPON An kaparayakan buhat o trabaho ha intablado man o s ibya ha radyo; salit gindadayaw iton mamomolong nga tukib it yawyaw paglitok, pa mulong. Iton diri andam naukoy, nauntol naeh...er, naah...am, nabara it butol d idto man ha radyo kun may arapapon hi announcer Kadyo nasiring, gihapon. Bisan di pa angay nga pulong gamiton, paghipakdul danay say gud piriton kay rapasaguntok , nadagmit panumat bisan iton utok di nakakalanat. It pulong gihapon mayda garami tan, din yayangbaton kay hakagipitan; --------------------------------------------------------------------------------------------------PABLO REBADULLA BASUNI Basuni ko sa dughan Arantuson, tinipigan Kay an lanit san gugma Kun ilubon, kalipayan An makalit nga palad Say naghatag sin kasarndan Punyal san kapalaran Pagtitipigan, hinurnduman. Di ko igpapatarnbal Bisan mangu tngot Inin dinultan Karuyag ko Dagko nga Basi tigaman An makalit nga palad Say n aghatag sin kasamdan Punyal san kapalaran Pagtitipigan, hinumduman. --------------------------------------------------------------------------------------------------Naabre pa la sa porta Ay sus! Kada naulang nabalandra; Apo, binata, kuying Bisa n an siya ngan lamisa- Kastigo, kubot, buyak Pamagaw, panhimang, pamuyboy Aringi t siya uraora Kay ngayan waray pamahaw pa! Mao iton si Mana Cordapia An buotan kono ngan parasingba Nga iba an batasan Kun sa singbahan nagawas na! --------------------------------------------------------------------------------------------------OSKAR MUNCADA MONJE SI MANA CORDAPIA Si Mana Cordapia Masyado karelihiyosa Nas ingba siya kada Domingo Ngan kada agaaga. Tikang sa porta Paluhod an paglakaw ni ya Pagabot sa lingkuran Hinagay an nalingkod na Kay kono iton man kanya Kay ngay an nakakaulang Sa kanya pagpenitensiya. Sa 4:00 nga misa Nagrurosaryo, nagnunobe na Ngan gindungan an pagestasyon Sa 6:00 nga misa. Sa 8:00 nga misa Kay an tawo damo na Natugbos siya sa paglimos Ginpapakita an tigdyadya Nga hinulog sa kolekt a. San naubsan na siya sin pangadyion Ubos na an mga nobena Sa ngatanan nga mga santosanta Ngan hasta an mga kalag sa purgatoryo Ginpanakop na nanguros ngan Inu li gihapon siya. Pagagi sa kalye Ginkita an mga igkasi Nagtatapsjk gad an laway Sa panlibak kalaksj. Pagabot sa balay --------------------------------------------------------------------------------------------------CARLOS BALANQUIT PAMBUJAN Norte nga dapit sini nga lalawigan Labnasan san dag

at, sikhan san kabukiran Katunod san adlaw, sangyaW san katamsihan Tahum san bun gto ko, tuna nga natawhan Bisan kun kablas ka pa man Kulang sin karangyaan Kundi sa clughan ko, laban ka sa ngatanan. Pambujan, Iabawka sin kabantugan An ngaran mo naiguhit sa kalibutan Hingyap ko nga magpakamatay Mahiunong pa iriin akon da gway Mahikitan ko ikaw, O, bungto ko, nga murayaw. Pambujan, saksi ka san kakuri an San kablas ug rnga tinalupinan Ayaw ituyang nga mamatay An hustisya sa kadama n isubay Pambujan nga akon natawhan. --------------------------------------------------------------------------------------------------Tamsi nga balud, kamasu, punay Kalaw, talusi ug an dundunay Talabung, tugmong, kubo mabunay An mga tabong sa baybay. Saging maglainlain an bunga Tindok, buagu s ug kanara Sibuyan, baloy, tinumbaga An hiridyukan nga kosta. Humpas san balud mo nakakaburong Sa amon mga mata humangrawen Daw kinalaykay nga dugoton Sa kama busag tanawon. --------------------------------------------------------------------------------------------------SABAS ABOBO POPRO SA BISAYAS Popro sa Bisayas nga labing matahum Nga nakakali aw sinin akon domdom Diri ko gud buot nga pagpakapadon Sa gihapon ikaw an ak hin ingyapon. An di ko sa imo pagbaya kay akon hingadan Palangga nga tuna Sa im nat itirok manta an putli nga hingyap San akon paghigugma. Palangga ko ikaw nga lal awigan Nga may matahum nga kagurangan Mga bukid nga higtaasan Tinudkan san ilang ilang. Bungto ko ikaw nga pinaura Nga may magtahum nga daragita Nagaalimyun an mga sampagita Kaliawan sinin mata. Dagat mo bob siton magrasa Isda nga buraw ug agumaa Tamban, bolinaw binebenta na Ug ginaasinan an iba. Agsub sa pukot dinhi hidakpan An danoy, maming ug tarungan Damlud, surahan ug kilawan Sagision hingk awilan. --------------------------------------------------------------------------------------------------SEGUNDINA BALINA, BELEN CIDRO, TERESA CARPESO HINIGUGMA KO Ham ka hinigugma k o; Lipaya na gad ako; Jyadi an lawas ko, Naghuhulat ha irno. Ambot kun kay ano Nga nahigugma ako Kun din la iton Akon kapalaran. Antuson ko na Ia An ngatanan; Kamasakit pagdumdumon Kun an gugma limuton. Sayod la hi Bathala Waray ko man s ala, Aanhon ko man yana Kun im ak limuton. Kun din an gugma Nagsagda ha akon Li muton ko na la An ngatanan. --------------------------------------------------------------------------------------------------DUHA KA LAIN NGA PAGKUBIT An babayi kun tigda Ngakinakablit Baga in sumpit Nga nagraraginit; Haros di ka hunongan Hiton iya kayawit. Pero kun an babayi Hinay nga kinakablit Nahiyom nakisomkisom; Bagan kulalapnit iya Mga pulong nga naguni t. --------------------------------------------------------------------------------------------------VICTOR N. SUGBO GUGMA Ako nahasunit Ambot ano ini Nakakita man Ia ako Han imo mga buni. Ako nahasunit Ambot ano ini Kin iroan ta la ikaw Irno ako pinahungaw . Ako nahasunit Ambot ano ini Tungud han irn katugnaw Ako yana tinutukwaw. --------------------------------------------------------------------------------------------------(Iba na gud man an iya tinda Kay imbes nga bulad agumaa Maparalit nga mga Bomba. ) Kitaa an debclopnient ni Aning! DE-hairdo nga nakilingkiling; DE-manicure nga nagiringgiting; DE-Tagalog nga English-speaking. O, harangdon nga mga kiriring ; Ayudahi ako pagsiring, DEbelop, DEbelop, Aning... --------------------------------------------------------------------------------------------------DEBELOPMENTAL NGA ISTORYA Nabatian ko la ml nga istorya Mahitungod kan Aning nga tindera Parabaligya hin bulad agumaa Ngan part4ime nga labandera. Hiya daw may pagkamestisa Mapulapula an aping, kalondiison pa - Sinumhan pagtininda, binu tlaw paglinaba Kay sinudlan hin usa nga ideya: Waray napalit hit ak tinda Gabay n ala lugod magartista Kay siring pa han kanta, Bakit ako mahihiya? Dayon ha Manila kinadto Nakisabot kan O. King Bergahito Patod ha wala, patod ha tuo Ngan talent scout han Alogbati Studio. Hi Aning inupod ha Opisina Basi mainterview, mascre

en test pa Ginsugo pa gud pag Bomba (Waray pumirok, waray gum inhawa An namaneho han Kamera.) Yana sikat na hiya nga Artista Pareho kanda Rio, Lorna, Alma Sali t kay makarit makisarna Naliberated han pagkatindera Dinako pa lugod an iya Gana nsya --------------------------------------------------------------------------------------------------Salamat han bagyo Nakakita gihapon ako Han ira sinisiring nga Santa Claws. Aadi ini nga notisya: Lima daw nga mga squatters An nagkalumos didto han imburnal, K aluoy ini han aton Region Kay nagiban na naman An mga pakaraunon An mga pakaraun on Ngan makakaayuda pagpugong Han sinisiring nga population explosion (Ngan made belop na kita gihapon.) --------------------------------------------------------------------------------------------------DAVID GENOTIVA AN BAGYO NGAN BAHA Kahusay gud man kitaon an Tacloban Kun naba gyo ngan ginbabahaan Baga pareho na ada didto ha Venice Kitaa an mga atop nga na gkakalalaknit, Nagkakalutaw, puro mga pawod Nga baga liwat hin mga bapor didto h a lawod. An nagkakalilisang nga mga squatters Baga intawon hin nagkakalipay nga mga turista Nga nagnanayt swimming! (Ipadayon la unta an kawaray Drainage system .) Bumagyo la unta Basi magbaha Kay diri na ako makadto ha Grandstand o DWU Pag kita hit sinisiring nga Swimming pool. Maupay gad la kun inaanod it im balay Ba ga hin ginhihilot it im tiyan Kun nalambos na an hangin nga makalilisang. Nabat ian ko ini nga yakan: Kaupay hit ginbabahaan kay bisan kami waray tipoy Baga nala gihapon hit nakacabin ha MV Tacloban." Agidaw, padi! Nakitan ko hi Atty. Queber Binisita didto ha relief center Kaharnis han panit, may boyay na Ngan nagbalon pa gud hin retratista Nga nagretrato han iya pagregalo Hin mga magnipi s nga kamiseta, --------------------------------------------------------------------------------------------------PEDRO SEPARA AN PARABORLES Ha usa nga Night club maupay an borles An kalalakin an nagkirikiriis Waray pagiha naabot an polls Dakop an babaye pagdada nagtangis. Kundi may naluoy didto nga lalaki Waray ipadara kay hiya respondi; Kundi kay a n polis duro an awod Adton nagrespondi say gindara lugod. --------------------------------------------------------------------------------------------------Dilubyo ha tuna, lilinti ha langit MasO an mapatak, garab an malinis Dugo nga i nutang, dugo pagbabaydan Langgutan han ulo an kasundaluhan. Rebolusyon an baton , pagngoyngoy han masa Maglarab palibot kampo han pasista. --------------------------------------------------------------------------------------------------NAYANGO AN TUAG HAN IMO KAHITASON Nayango an tuag han imo kahitason Madakmol n ga guba bato an pundasyon; Ha bugos nga Samar imo nalantaw Ha amon pagbakho tist igos ka bukid huraw. Katgutom nga hangin nahigop han luha Han mga magsakit, kan an masa anak; Hi Tatay ham na, kaiha manguway Makuri an kablas, waray pagpahuway . Kaon na la anak, kaon bisan guti Kay hi irno fatay, dirt na mauli Han inga pa sista hira pinanmatay Ha ligid han huraw, han ira panguway. Kanan masa iawas na raptay ha guha Tadtad na bin baja, an mata may luha Dugo nagpipigsot, mata nanli liat Ultimo nga kusog, ultirno nga guliat. Ginkumkorn an kamot dungan an pagura w Nagbakho, nangoyngoy atubang han haraw; Sundalo, kay ano hi Tatay ginpatay? Wa ray niya sala, hiya paraguway Aton kinabuhi sugad Ia hin inanok Bisan waray sal a, paydi Ia mapitlok Kriminal nga kamot, Estados Unidos, Marcos sundalo Ha aton pagdaragan sulong kit pagato. --------------------------------------------------------------------------------------------------Pamatii nyo inin amon kanta Hiunong pagambus han mga kasama; Nahitabo ini petsa diyes han disyembre Ha salog han Oras han sityo Barayong. May walo nga unggoy s akay hinin lantsa; Lantsa nga San Roque nga tikang ha Jipapad; Mga api hinin wep ons platon Mga armi ni Marcos nga nagtinarhogon. Inin CO nira hi Sgt. Aya-ay Ma syado an kulba han pagbinobtohay Binmaya han armas largo la timalaw Limokso ha l antsa nahadlok namatay. Mayda pa hin usa nga naginorasyon Kay basi malibre iya kamatayon Pero kay diri gud hiya lilibrihon Inigo han punglo hinin armi naton.

Madinaugon gud an mga BHB Nakalipol hira walo nga pasista Lima nga armalayt bar ngan radyogram Ngan damo nga bala an aton nakuha --------------------------------------------------------------------------------------------------PETSA 12 BULAN HAN NOBYEMBRE Petsa 12 bulan han nobyembre NagpatrolYa mm mga a rmi; An 34th nga batalyon An komander hini hi De Leon. Kampani an ira pormasyon Nga sinaba hinin panalogan; Mga baryo han Dolores Damo nga dugo iginbisibis. H a baryo Gapang, Cagapasan ngan Magongbong Trese nga paraguma ira ginpatay An kat awhan nagngongoyngOY kalagot han pangabuso Dugo nira iginamot sulog hinin pakigb isog. Angay na gud kita magurosa Pagpasulong hinin atoll gerra Kay mi an kasulb aran Hinin aton kakurian. --------------------------------------------------------------------------------------------------ATON PARAYHAKON TAKTIKAL NGA OPENSIBA Aton parayhakon taktikal nga opensiba; An nahimomolag magluya nga pangontra; Sugad kasaslogan aton liwat gamaan; Gudti ng a detasmen aton liwat banatan. Talingohaon ta nga aton mahipasulong Hin barobal itang in nga aton rebolusyon; Gudti nga pagdaragon kun aton titirokon Dagko nga kadaugan an makakabot naton. Sanglit sumarig tumapod ha masa, Kusog atoii hukbo gumikan ha Ira; Bisan nga kusog may ada han pangontra Mapip hira kay may naton suporta. Hala na kasama igandam an aton pwersa; Aton babanatan pasista nga trop a Ha salog maghasag ngan bukid magbabaklag; Aton lilipolon an magluya nga kaaway . --------------------------------------------------------------------------------------------------KAMI PARAGUMA NGA TINALUMPIGOS Kami paraguma nga tinalupigos; Timprano nalusad ha uma pagdalos, Pero kinabuhi perme la nga minos. KamakaIuluoy hit amon panap ton, Gisi ngan may tangkop ginsusulot namon; An pinasuhulan di man makaapong Pag palit hin bago nga amon gagamiton. Dugang pa kakuri hit amon kahimtang It panmi ruwisyo kan Marcos sundalo; Kun hira natukad ngan nagpapatrulya Ira ginriringgal an amon paguma. An kababayinan gintatalumpigos Tigurang, daraga, bata, may asa wa Waray paghialang ira ginbabastos; Hin waray kaluoy ira ginlulugos. Amon kaba taan maggasa ngatanan; Kulang hin sustansya nga natitilawan Din ngani sadang ha amon pagkaon Asay pa hin iba nga kinahanglanon. --------------------------------------------------------------------------------------------------INAY HI AKO MABAYA Inay hi ako mabaya Rebolusyon an bubunyogan ko Pagrumpag han mga agaron Nga nagpapakuri mga kablasanon. Inay kun ako patay na Ayaw niyo igp roblema Mahinongdanon an akon kamatayon Tungod kay pagsirbi mga kablasanon Pahi ra luha mo ha mata Ngan bulig pagtalwas han kakurian ta. --------------------------------------------------------------------------------------------------REBOLUSYON AN GULIAT HAN KATAWHAN YANA Rebolusyon an guliat han katawhan yana Pagsolbad han ira mga kakurian Rebolusyon an karuyag han kadaman yana Pagrumpag han kiase nga magtiyopion. Sanglit rebolusyon an tama nga linya Kay ml ginhihi ngyap han katawhan Kadaman nga masa pukaw na yana Trabahador ngan paraguma. Ha kasyodadnan ngan kabaryohan Umogop an katawhan ha aton kagiusaii Armado nga paki gaway tikang ha kabukiran Hinayhinay palibotan kasyodadnan. Rebolusyon! Rebolus yon! Rebolusyon! Naglalarab ha bugos nga nasyon Ngan din na gud mapaparong, Lugo d mi sumusulong. Rumpagon ta! Rumpagon ta! Rumpagon ta! Mga demonyo hinin nasyo n Imperyalismo pyodalismo burukrata kapitalismo Iglulubong hira han katawhan Ha basurahan han kasaysayan. --------------------------------------------------------------------------------------------------HI KAMI AN BAHUBA Hi Kami an Bahuba, kasundalohan han masa; Gintukod kami pagr umpag han aton mga pangontra; Amon ginsasaad nga armas diri namon bubuhian Kun d iri marumpag kaaway han mga katawhan. Tikang ha guti, madako an aton Bahuba; Ti kang ha maluya, magkukusog an aton Bahuba Kay tama an aton estratihiya ngan mga taktika Ngan suportado pa han hiluag nga masa. ---------------------------------------------------------------------------------------------------

MGA TINIPIG NI KA ERIC ABELLA UG SERGIO AMOYO NGA TIKANG HAN MGA MEMBRO HAN KAG IUSAN PAGPALANGGA NI NANAY HA AKON Pagpalangga ni Nanay ha akon Minatamis hini n akon dumdom; Ha adlaw ha gabi natimangno Ha mga kakurian ko nga damo. Kun di gad Ia inin pyudalismo Kaupod pa inin imperyalismo Diri ko hi Nanay babayaan Kay akon gud hiya kalipayan. Sanglit yana Nanay pagiluba Kay pirit hi ako malakat na; Tungod hini nga kakunian Rebolusyon an akon aapihan. Mga luha mo Nanay himu sa, Kay pint hi ako nga makat na; Kay inin nga akon kakadtuon Pagtalwas han kabl as nga katawhan. Amo na Ia mi Nanay an dalan Para han aton katalwasan Sanglit a ngay na nga magurusa Pagrumpag han dunot nga sistima. --------------------------------------------------------------------------------------------------BAGA SUMAT - BAGA SUGMAT Hin Hello ug Good Bay ak ginhahatagan kamo nga mga Mister nga mga pagpagan Hi Pascual nagunggong, hi Martin napagpag, iton ira ulo daw id yok rinampag di na maarakos hin sudlay pagkagkag bis pa aaswaflgan ada hin bulan gkag. Lapos na hin Bitol kapos na hin hipi kanan Pilipino han uso pag-copy. aw, oo, naangay hin kayumanggi labi an nawong sugad hin tabigi. Bis la pagkatulan dara hiton kuto nga nangangayofl la dida hin pagbungto ngan bis pa itanoy ngadto ha infierno di na mapatarhog hi Esko, hi Ino. Duroy liwat in nga mga mannganga rot han bayad ha ira hin pagpalapwat; waray arutarut ngani Mister Campos bis guk don hin gunting, labaha, kirigpos. Hala mga Mister, hala mga intoy hala mga sma rt boys - Tiroy ug Samont