Δειγματοληψία σε Εργοστάσια Εμφιάλωσης

Γιώργος Διαλυνάς

Ενα σεμινάριο για τους εργαζόμενους στη γραμμή παραγωγής

Ειδικά χαρακτηριστικά

• Στα εμφιαλωτήρια, ένα μεγάλος μέρος των δειγμάτων δεν χρειάζεται να «εξαχθεί» για να τοποθετηθεί σε δοχείο δειγματοληψίας αφού το ίδιο το τελικό προϊόν (μια φιάλη εμφιαλωμένου νερού) αποτελεί το δείγμα.

• Ακολουθούν δύο (2) διαδικασίες δειγματοληψίας:– Νερό πριν την εμφιάλωση– Εμφιαλωμένο νερό

Οργάνωση δειγματοληψίας σε εργοστάσιο: Νερό πριν την εμφιάλωσηΕπιλογή Προσωπικού και εκπαίδευσητουςΕπιλογή κατάλληλων φιαλών/πωμάτων ανάλογα με τις εξεταζόμενες παραμέτρουςΕπιλογή συσκευασίας και τρόπου μεταφοράς των δειγμάτων προς ανάλυσηΕπιλογή απαραίτητου εξοπλισμού για τη συντήρηση των δειγμάτων, ώστε να μην υπάρχουν ανεπιθύμητες αλλοιώσεις στα δείγματα.

Στόχος: το δείγμα που αναλύθηκε πρέπει να δείξει την αντιπροσωπευτική «εικόνα» του νερού και των εγκαταστάσεων από όπου παρελήφθη.

Οργάνωση δειγματοληψίας σε εργοστάσιο: Εμφιαλωμένο νερό

Επιλογή Προσωπικού και εκπαίδευση τουςΕπιλογή του χρονοδιαγράμματος δειγματοληψίας και του αριθμού των δειγμάτων που θα ληφθούνΕπιλογή τρόπου συσκευασίας και μεταφοράς των δειγμάτων . Επιλογή απαραίτητου εξοπλισμού για τη συντήρηση των δειγμάτων, ώστε να μην υπάρχουν ανεπιθύμητες αλλοιώσεις στα δείγματα μέχρι τη στιγμή της αναλύσης .

Στόχος: το δείγμα που αναλύθηκε πρέπει να δείξει την αντιπροσωπευτική «εικόνα» του νερού και των εγκαταστάσεων τη στιγμή της δειγματοληψίας.

A. Εργοστάσιο Εμφιάλωσης

Ποιοτικός Έλεγχος στα παρακάτω σημεία:• Πηγή νερού• Δεξαμενή αποθήκευσης (εάν υπάρχει)• Πρίν & Μετά από κάθε προβλεπόμενη διεργασία (Επεξεργασία/Φιλτράρισμα)• Σημεία πλήρωσης (εμφιάλωσης)• Τελικό προϊόν από τη γραμμή παραγωγής (Μετά τη εμφιάλωση)• Τελικό προϊόν από την αποθήκη• Δειγματοληψία & Ανάλυση κατά τη διάρκεια και μετά από κάθε διαδικασία καθαρισμού-απολύμανσης της γραμμής παραγωγής

Που πραγματοποιείται η δειγματοληψία;

Συχνότητα Δειγματοληψίας

ΣΗΜΕΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣΕΛΕΓΧΟΣ-ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΓΚΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ:ΠΗΓΗ/ΓΕΩΤΡΗΣΗ

ΠΗΓΑΔΙ/ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ

ΟΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

ΠΛΗΡΗΣ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟ ΝΕΡΟ, 4 ΦΟΡΕΣ /ΧΡΟΝΟ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΒΑΣΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥΛΑΧ. 4 ΦΟΡΕΣ /ΧΡΟΝΟ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

≤20 m3/ημέρα 1 ΦΟΡΑ /ΧΡΟΝΟ

≤50 m3/ημέρα 1 ΦΟΡΑ /ΜΗΝΑ

≤100 m3/ημέρα 1 ΦΟΡΑ /4 ΗΜΕΡΕΣ

≥100 m3/ημέρα 1 ΦΟΡΑ ΑΝΑ 5 m3/ημέρα και ξεχωριστά για τη συνολική ημερίσια ποσότητα

ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ή ΣΗΜΕΙΟ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΠΡΙΝ ΤΟ ΦΙΛΤΡΑΡΙΣΜΑ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΦΙΛΤΡΟ ή ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ, ΕΦΟΣΟΝ>1)

ΟΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΤΕΛΙΚΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ ή ΣΗΜΕΙΟ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΕΜΦΙΑΛΩΣΗ ΟΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*) ΤΟΥΛΑΧ. 1 ΦΟΡΑ /ΗΜΕΡΑΒΑΣΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΜΦΙΑΛΩΣΗ ΟΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

(*)

ΤΑΚΤΙΚΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΓΙΑ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟ ΝΕΡΟ

ΚΡΙΣΙΜΑ ΟΡΙΑ: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ 98/83-EU (*) ΚΑΘΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Συχνότητα Δειγματοληψίας

ΣΗΜΕΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ

ΕΛΕΓΧΟΣ-ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΓΚΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ:ΠΗΓΗ/ΓΕΩΤΡΗΣΗ

ΠΗΓΑΔΙ/ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ

ΟΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

ΠΛΗΡΗΣ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥΛΑΧ. 1 ΦΟΡΑ /ΧΡΟΝΟ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΒΑΣΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥΛΑΧ. 4 ΦΟΡΕΣ /ΧΡΟΝΟ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

≤20 m3/ημέρα 1 ΦΟΡΑ /ΧΡΟΝΟ

≤50 m3/ημέρα 1 ΦΟΡΑ /ΜΗΝΑ

≤100 m3/ημέρα 1 ΦΟΡΑ /4 ΗΜΕΡΕΣ

≥100 m3/ημέρα 1 ΦΟΡΑ ΑΝΑ 5 m3/ημέρα και ξεχωριστά για τη συνολική ημερίσια ποσότητα

ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΦΙΛΤΡΑ ΟΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΤΕΛΙΚΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΕΜΦΙΑΛΩΣΗ ΟΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*) ΤΟΥΛΑΧ. 1 ΦΟΡΑ /ΗΜΕΡΑ

ΒΑΣΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (*)

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΜΦΙΑΛΩΣΗ ΟΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

(*)

ΤΑΚΤΙΚΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ ΝΕΡΟ

ΚΡΙΣΙΜΑ ΟΡΙΑ: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ 98/83-EU (*) ΚΑΘΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Που και πως πραγματοποιούμε δειγματοληψία;

Μην ξεχνάτε: για μικροβιολογική ανάλυση5 κενές φιάλες και 5-10 πώματα είναι αναγκαία

Για Μικροβιολογικές Αναλύσεις:

Πριν την εμφιάλωση: • Επιλογή κατάλληλης βρύσης για τη δειγματοληψία, • «Κάψιμο» της βρύσης με ένα κομμάτι βαμβάκι εμποτισμένο με αλκοόλη. Μετά την πάροδο 5-10 λεπτών μπορεί να ληφθεί δείγμα.• Εάν η βρύση δεν έχει χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, αφήνεται με ανοικτή ροή για ένα λεπτό ώστε να ληφθεί φρέσκο-αντιπροσωπευτικό δείγμα.

Υλικά: Γυάλινες Φιάλες των 1000 mL, με ειδικά γυάλινα πώματα, Για έλεγχο παθογόνων μικροοργανισμών απαιτείται λήψη τουλ. 4000 mL (σε περισσότερες φιάλες δειγματοληψίας) Αν η απολύμανση του νερού γίνεται με χλωρίωση, προστίθενται 0.3 mL διαλύματος Na2S2O3 (3% w/v), για κάθε 500 mL δείγματος

Δειγματοληψία νερού από βρύση για μικροβιολογικές αναλύσεις

1. Καθαρίστε και απολυμάνετε

προσεκτικά τη βρύση (εσωτερικά και

εξωτερικά).

2. Ανοίξτε τη βρύση και αφήστε την να «τρέχει» για 2-3 λεπτά ή μέχρι η θερμοκρασία του νερού

να σταθεροποιηθεί.

5. Πάρτε το δείγμα νερού στη φιάλη δειγματοληψίας.

3. Κλείστε τη βρύση και αποστειρώστε το στόμιό

της με χρήση θερμαντικού (καμινέτο,

φλόγιστρο ή με ανάφλεξη ενός κομματιού από εμποτισμένο με

αλκοόλη βαμβάκι.)

4. Προσέξτε να μην έρθει σε επαφή με τη

βρύση η φιάλη δειγματοληψίας..

Που και πως πραγματοποιούμε δειγματοληψία;

* Μην εξαγάγετε συνεχόμενες φιάλες από την γραμμή παραγωγής

Λήψη δειγμάτων:Μετά την εμφιάλωση του νερού (μπουκάλια με πώμα)*

5 φιάλες κάθε προϊόντος (0.25, 0.33, 0.5, 0.75, 1, 1.5, 8, 10, 12, 20 λίτρα) μετά το στάδιο του σφραγίσματος με πώμα

Τελικά προϊόντα από το σημείο αποθήκευσης

5 φιάλες κάθε προϊόντος(0.25, 0.33, 0.5, 0.75, 1, 1.5, 8, 10, 12, 20 λίτρα) από την ίδια παρτίδα.

Μετά την εμφιάλωση (από το τελικό προϊόν και την αποθήκη)

Βασικές Απαιτήσεις1. Να πληρούνται οι απαιτήσεις του προγράμματος

δειγματοληψίας.2. Να γίνεται χειρισμός των δειγμάτων χωρίς την

πιθανότητα αλλοίωσης ή επιμόλυνσης τους πριν την ανάλυση.

3. Να διασφαλίζεται ότι ο εξοπλισμός της δειγματοληψίας είναι καθαρός και ότι γίνεται ποιοτικός έλεγχος πριν από τη χρήση του.

4. Να γίνεται χρήση καθαρών φιαλών δειγματοληψίας και απαλλαγμένων από πιθανούς μολυσματικούς παράγοντες

Βασικές Απαιτήσεις5. Να γίνεται ξέπλυμα των δοχείων δειγματοληψίας με το

δείγμα νερού που πρόκειται να παραληφθεί. 6. Να υπάρχει ιχνηλασιμότητα. Να καταγράφονται και να

κωδικοποιούνται κατάλληλα όλα τα δείγματα που λαμβάνονται.

7. Να υπάρχει κατάλληλη σήμανση (ετικέτες) στις φιάλες δειγματοληψίας που να περιέχουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την αναγνώριση του δείγματος.

8. Πριν τη συλλογή δειγμάτων από τα σημεία δειγματοληψίας, να επιτρέπεται η ροή σε όλη τη γραμμή τουλάχιστον 3-5 όγκων της όλης διάταξης (ή μέχρι το νερό να λαμβάνεται από την κύρια πηγή)

Μην ανοίγετε τον περιέκτη πριν έρθει η ώρα να ληφθεί το

δείγμα

Σε καμία περίπτωση δεν

πρέπει τα χέρια του δειγματολήπτη να

έρθουν σε επαφή με το δείγμα ή το εσωτερικό του

περιέκτη.

Η συλλογή δειγμάτων για μικροβιολογικές αναλύσεις γίνεται σε

αποστειρωμένα δοχεία.

Ο χρόνος μεταξύ δειγματοληψίας και

ανάλυσηςδεν πρέπει να

υπερβαίνει τις 24 ώρες, με την

ελάχιστη δυνατή ανακίνηση του

δείγματος.

Χρησιμοποιήστε ένα νέο ζευγάρι γάντια για κάθε

δείγμαΑποστειρώστε τα

γάντια αν δεν είναι αποστειρωμένα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ για ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ

Δειγματοληψία εμφιαλωμένου νερού

1. Λήψη δειγμάτων εμφιαλωμένου νερού (κλειστά μπουκάλια)

2. Βεβαιωθείτε ότι τα μπουκάλια είναι

πληρωμένα μέχρι το ανώτατο όριο και καλά κλεισμένα.

6. Ο υπεύθυνος δειγματοληψίας, αποστολής

και παράδοσης του δείγματος να είναι σωστά

ενημερωμένος.

3. Βεβαιωθείτε ότι υπάρχει κατάλληλη

ετικέτα στο δείγμα με όλες τις απαραίτητες

πληροφορίες.

4. Φυλάξτε το δείγμα νερού στο ψυγείο μέχρι την αποστολή του στο

εργαστήριο.

Στόχος: το δείγμα που αναλύθηκε πρέπει να δείξει την αντιπροσωπευτική «εικόνα» του νερού και των εγκαταστάσεων τη στιγμή της δειγματοληψίας.

5. Τα δείγματα θα πρέπει να τοποθετούνται σε πάγο

και σε μονωμένη συσκευασία μέχρι τη παράδοσή τους στο

εργαστήριο.

Επαρκείς πληροφορίες για τη ταυτοποίηση του δείγματος - Ετικέτα (Ενδεικτικό)

Τοποθετείστε ετικέτες σε κάθε δείγμα(συμπεριλαμβ. των ετικετών με barcode) - Κάθε δείγμα πρέπει να έχει ένα μοναδικό κωδικό δείγματοςΣυμπεριλάβετε: - Όνομα δειγματολήπτη- Ημερομηνία και ώρα- Σημείο δειγματοληψίας- Τύπος δείγματος- Είδος ανάλυσης που απαιτείται - Θερμοκρασία δείγματος κατά τη

δειγματοληψία

• Τα βακτήρια δεν επιβιώνουν πολύ στο νερό• Η θερμοκρασία μπορεί να επηρεάσει την επιβίωση των

βακτηρίων• Τα δείγματα θα πρέπει να μεταφέρονται σε κατάλληλο δοχείο με

πάγο, εφόσον δεν μπορούν να αναλυθούν άμεσα• Ιδανικά – όλα τα δείγματα πρέπει να αναλύονται εντός 6 ωρών• Αν η ανάλυση γίνεται μετά τις 6 ώρες, να γίνεται σημείωση

στην έκθεση ανάλυσης• Δείγματα στα οποία έχει μεσολαβήσει διάστημα 30 ωρών

μεταξύ δειγματοληψίας και ανάλυσης πρέπει να απορρίπτονται, και αν αναλυθούν, να γίνεται οπωσδήποτε αναφορά στην έκθεση ανάλυσης

Μεταφορά Δειγμάτων

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΓΙΑ ΠΕΡΙΕΚΤΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ/ΠΩΜΑΤΑ

• Για χημικές αναλύσεις: PET ή γυάλινες φιάλες

• Για ανάλυση υπολειμματικών φυτοφαρμάκων-ζιζανιοκτόνων: Σκουρόχρωμες γυάλινες φιάλες ή καλυμμένες με σκούρο κάλυμμα. Αν βρίσκονται σε φιάλες PET, μεταγγίζονται άμεσα σε γυάλινο μπουκάλι.

• Για μέτρηση ραδιενέργειας: PET ή γυάλινες φιάλες. Όξυνση του δείγματος έως pH 2.5-3.0 με κάποιο ισχυρό οξύ (π.χ. ΗΝΟ3, ΗCl)

Ευχαριστώ!!