water.rid.go.thwater.rid.go.th/waterm/template/manager/mc/doc/%a8%d1%b4%ca%c3%c3%b9%e9%d3/rid...คำนำ...
TRANSCRIPT
คำนำ
กรมชลประทานไดจดทำและพมพเผยแพรอภธานศพทเทคนคดานการ
ชลประทานและการระบายนำ เปนครงแรกใน พ.ศ. 2534 เพอใชประโยชนในการ
ใชอางองใหเปนมาตรฐานเดยวกน หนงสอดงกลาวไดเปนเอกสารอางองประกอบ
การทำงานของบคลากรของกรมชลประทานมาโดยตลอด
ในป 2551 กรมชลประทานไดพจารณาแลวเหนวา หนงสอดงกลาวไดผาน
การใชงานมาเปนระยะเวลาพอสมควร อาจมเนอหาไมครอบคลมกบวทยาการความ
กาวหนาในปจจบน และยงมขอบกพรองทพงแกไขในบางกรณ เหนควรใหมการแกไข
ปรบปรง และเพมเตมศพทเทคนค และ/หรอศพทวชาการใหมๆ ใหทนสมยยงขน
กรมจงแตงตง “คณะทำงานปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและ
การระบายนำ” มหนาทพจารณาแกไขและปรบปรง “อภธานศพทเทคนคดานการ
ชลประทานและการระบายนำ” ใหมความทนสมยและครอบคลมคำศพททางวชาการ
ทมการเปลยนแปลงเพมเตม ดงรายชอคณะผจดทำทแนบทาย
โดยทคณะทำงานฯ มความเหนตรงกนวา ควรดำเนนการใหไดผลงาน
เปนอภธานศพทฯ ฉบบปรบปรงทมความสมบรณครบถวนมากทสด มเนอหาท
ถกตองชดเจนตรงตามหลกวชาการ และมคำศพทบญญตและคำอธบายทเขาใจได
สำหรบทงบคลากรทปฏบตงานภายในกรม และสำหรบบคคลภายนอกทตองการ
หาความรเกยวกบงานชลประทาน จงไดนำอภธานศพทเทคนคดานการชลประทาน
และการระบายนำ ฉบบ พ.ศ. 2534 เปนพนฐานในการดำเนนงาน รวมทงเอกสาร
วชาการ ตำรา พจนานกรมฯ ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศมาใชเปรยบเทยบ
อางอง
แมวาคณะทำงานฯ ทกทานจะรวมกนจดทำอภธานศพทเทคนคดานการ
ชลประทานและการระบายนำ ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553 ฉบบนดวยความ
ทมเท ตงใจดำเนนการพจารณาและหารอกนอยางพถพถนแลวกตาม กรมตระหนก
ดวา ศพทบญญตและคำอธบายทจดทำขนน อาจยงมขอพงแกไขปรบปรงอยอกไมมาก
I
กนอย หากทานพบขอบกพรองประการใด หรอทานมขอเสนอแนะใดๆ ทจะเปน
ประโยชนตอการแกไขปรบปรงในโอกาสตอไป โปรดสงขอคดเหนถงคณะผจดทำไดท
e-mail address : [email protected] ความรวมมอของทานจะชวยใหอภธานศพท
เทคนคดานการชลประทานและการระบายนำฉบบตอๆ ไปมประโยชนตอบคคลใน
วงกวางยงขน
ขอขอบคณทปรกษา ผทรงคณวฒ และคณะทำงานทกทาน ทเสยสละเวลา
และรวมแรงรวมใจกนปรบปรงอภธานศพทฯ ฉบบนจนแลวเสรจ
(นายชลต ดำรงศกด)
อธบดกรมชลประทาน
กนยายน 2553
II
คำชแจง หลกการปรบปรงอภธานศพทเทคนค ดานการชลประทานและการระบายนำ
ในการปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ
ในครงน คณะทำงานฯ ไดวางหลกเกณฑในการดำเนนงานเพอถอเปนหลกปฏบต
มสาระสำคญสรปไดดงนคอ
1. การกำหนดเปาหมาย
เปาหมายการทำงานในครงน นอกจากการพจารณาแกไขและปรบปรง
อภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ ฉบบป 2534 ใหมความ
ทนสมย และครอบคลมศพททางวชาการทมการเปลยนแปลงเพมเตม ตามทระบใน
คำสงแตงตงคณะทำงานฯ แลว ยงคำนงถงผใชทเปนบคคลภายนอกวงงานชลประทาน
มากขน
2. การกำหนดแผนงาน
เพอใหการปรบปรงไดผลตามเปาหมาย คณะทำงานฯ ไดมอบหมายให
ผเกยวของในแตละสาขา พจารณาคดเลอกคำศพทจากแหลงตางๆ ดงน
2.1 อภธานศพทเทคนคการชลประทานและระบายนำ. --
กรงเทพฯ : กรมชลประทาน, 2534.
2.2 Multilingual Technical Dictionary on Irrigation and
Drainage. Revised ed. New Delhi : International
Commission on Irrigation and Drainage, 1996.
ซงมคำศพท 10,273 คำ
2.3 คำศพทภาษาองกฤษและศพทบญญตทใชกนแพรหลายในสาขา
การทำงานของตน
III
ผเกยวของในแตละสาขา และคณะทำงานยอย เปนผรบผดชอบในการ
คดเลอกคำศพทภาษาองกฤษตางๆ โดยพจารณาคำศพทเดม และเสนอคำศพทใหมๆ
เพมเตม พจารณาการคงไวหรอปรบปรงศพทบญญตและคำอธบายทมอยเดม หรอ
เสรมคำอธบายเพมเตม แลวนำไปพจารณากลนกรองรวมกนในคณะทำงานฯ ยอย
และคณะทำงานฯ ใหญ ในลำดบถดไป
3. การบญญตศพทภาษาไทยและคำอธบาย
การจดทำอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ
ฉบบปรบปรงใหมน ไดพยายามบญญตศพทภาษาไทยใหสอดคลองกบทมใชอยใน
ปจจบน และเรยบเรยงคำอธบายใหมความชดเจนและเขาใจงายสำหรบบคคลทไมม
พนฐานทางดานชลประทาน และเพอใหไดอภธานศพททมมาตรฐานตรงตามหลก
วชาการและหลกภาษามากทสด คณะทำงานฯ จงนำเอกสารอางอง และรปประกอบ
ทนาเชอถอและแพรหลายมาใชประกอบการพจารณาจดทำดวยหลายฉบบ ดงน
1. Multilingual Technical Dictionary on Irrigation and
Drainage. Revised ed. New Delhi : International
Commission on Irrigation and Drainage, 1996.
2. Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current
English. 5th ed. Oxford : Oxford University Press, 1997.
3. The Wiley Dictionary of Civil Engineering and
Construction/Len Webster. -- New York : John
Wiley & Sons, Inc., 1997.
4. อภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ.
-- กรงเทพฯ : กรมชลประทาน, 2534.
5. พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน. --
กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2544.
IV
6. พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน. --
พมพครงท 4 -- กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2549.
7. ศพทวทยาการวศวกรรมโยธา. -- กรงเทพฯ : คณะกรรมการ
วชาการวศวกรรมโยธา, 2544.
8. คลงคำ. -- กรงเทพฯ : อมรนทร, 2544.
9. หลกเกณฑการทบศพทภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษา
เยอรมน ภาษาอตาล ภาษาสเปน ภาษารสเซย ภาษา
ญปน ภาษาอาหรบ ภาษามลาย ฉบบราชบณฑตยสถาน.
-- กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2535.
10. หลกเกณฑการใชเครองหมายวรรคตอนและเครองหมาย
อนๆ หลกเกณฑการเวนวรรค หลกเกณฑการเขยนคำยอ
ฉบบราชบณฑตยสถาน. -- พมพครงท 7 (แกไขเพมเตม)
-- กรงเทพฯ : อรณการพมพ, 2551.
11. ศพทบญญต องกฤษ-ไทย ไทย-องกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน
รน 1.1 ในรปแบบซดรอม
12. พจนานกรมอเลกทรอนกส ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542
3.1 วธการบญญตศพท
การบญญตศพท พจารณาจากศพทบญญตในอภธานศพทฯ ฉบบ
ป 2534 และทกรมชลประทานเคยใชมาเปนพนฐานเบองตน แลวทำการเพมเตม
หรอปรบปรงรายละเอยดในสวนทเหนวาจำเปน ในบางโอกาสทจำเปนตองใชวธ
ทบศพท ใชหลกการทบศพทตามเกณฑการทบศพทของราชบณฑตยสถาน
V
3.2 วธการอธบายความหมาย
โดยทการปรบปรงครงน มงเนนใหมเนอหาเปนทเขาใจของ
ทงบคคลทงภายในและภายนอกกรมชลประทาน จงไดปรบปรงการอธบายดวยการใช
ภาษาทเขาใจงาย และมเนอหารายละเอยดเทาทจำเปน ทงนจะพยายามหลกเลยง
การใชศพทภาษาองกฤษควบค ยกเวนในกรณทจำเปนเทานน
4. วธการใชงาน
4.1 การคนหาศพทบญญตและคำอธบายภาษาไทยจากคำศพท
ภาษาองกฤษ
อภธานศพทฯ ฉบบปรบปรงป 2553 สวนแรกเปนคำศพท
ภาษาองกฤษ จดเรยงตามลำดบอกษรจาก A-Z แตละคำจะมศพทบญญตและ
คำอธบายเปนภาษาไทย โดยมรปแบบการแสดงรายละเอยดดงน
<คำศพทภาษาองกฤษ>
<ศพทบญญตภาษาไทย> ; <คำอธบาย>
ตวอยาง
approach channel
รองชกนำ : รองรบนำเขาสคลอง หรออาคารสงนำหรอทงนำ
เรยกอกอยางวา intake channel
หากหยบยกคำอธบายมาจากเอกสารอน จะมการระบในวงเลบ
ขางทาย ดงน
ตวอยาง
arable land
พนดนเพาะปลกได : พนดนทใชปลกพชไดโดยไมตองอาศย
การดดแปลงทำนบำรงอะไรมากนก (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
VI
4.2 การหาคำศพทภาษาองกฤษจากศพทภาษาไทย
มการจดทำคำเทยบไทย-องกฤษ ไวดานทายเลม โดยจดเรยง
ตามตวอกษร ก-ฮ ซงในสวนนจะมเฉพาะศพทบญญตและคำศพทภาษาองกฤษ
โดยไมมคำอธบายกำกบแตประการใด ผใชทตองการทราบคำอธบายดวย จะตองนำ
คำศพทไทยไปเทยบเปนคำศพทภาษาองกฤษเสยกอน แลวนำคำศพทภาษาองกฤษ
ไปหาคำอธบายเพมเตมในสวนองกฤษ-ไทย
อนง หลงจากทไดมการดำเนนการปรบปรงอภธานศพทฯ ในครงน
สำเรจลงแลว คณะผจดทำพบวา ศพทเทคนคหลายๆ คำ หาแหลงระบวธการ
ออกเสยงไดยาก นาจะมการกำกบคำอานไวดวย แตเนองจากขอจำกดทางดานเวลา
จงไมสามารถดำเนนการในครงนได จงขอยกแนวคดนไวดำเนนการในโอกาสตอไป
VII
คำเทยบไทย-องกฤษ
ก กรวด gravel
กรวดกลาง pebble
กราฟจดการนำ rule curve
กราฟจดการนำเสนบน upper rule curve
กราฟจดการนำเสนลาง lower rule curve
กราฟนำคบหนา advance curve
กราฟนำทา discharge hydrograph
กราฟนำหลาก flood hydrograph
กราฟนำหลากออกแบบ design flood hydrograph
กราฟนำแหง recession curve
กราฟฝนสะสม hyetograph
กราฟวดลม anemogram
กราฟแสดงระดบนำ stage hydrograph
กราฟหนงหนวยนำทา unit hydrograph
กราฟหนงหนวยนำทารวม composite unit hydrograph
กราฟหนงหนวยนำทาสงเคราะห synthetic unit hydrograph
กราฟอทก hydrograph
กรด grid
กลองระดบดมป dumpy level
กลองระดบมอถอ hand level
กลองลวดถกบรรจหน gabion
กลองลวดถกบรรจหน stone mesh
246
กลองวดมม, กลองทโอโดไลต theodolite
กงหนนำ water turbine
การกรอน erosion
การกรอนแบบรองธาร gully erosion
การกระจายการผลตพช crop diversification
การกระจายการผลตพช diversified cropping
การกดเซาะ erosion
การกดเซาะ scour
การกดเซาะชายฝง coastal erosion
การกดเซาะผวหนาลกษณะเปนแผน sheet erosion
การเกษตรมงเนน intensive agriculture
การเกดนำทวม, นำทวมบา flooding
การเกดโพรงทอ piping
การควบคมความเคม salinity control
การควบคมโดยทายนำ downstream control
การควบคมโดยเหนอนำ upstream control
การควบคมตะกอน sediment control
การควบคมนำทวม flood control
การควบคมวชพช weed control
การคายนำ transpiration
การคายระเหย evapotranspiration
การเคลอนตวของนำทวม flood routing
การเคลอนตวของนำหลากผานอางเกบนำ reservoir routing
การเคลอนไหวของเปลอกโลก crustal movement
การจดการทรพยากรนำแบบบรณาการ integrated water resources
management
247
การจดการนำชลประทานในแปลงนา farm water management
การจดการนำทวม flood management
การจดการลมนำ watershed management
การจดรปทดน land consolidation
การจดรปทดนเพอการเกษตรสมบรณแบบ intensive land consolidation
การจำแนกการใชทดน land use classification
การจำแนกทดน land classification
การจำแนกประเภททดน land classification
การเจาะ boring
การเจาะ drilling
การชลประทาน irrigation
การชะลาง leaching
การใชทดน land use
การซอมแบบแหง dry pack
การซม infiltration
การซม seepage
การซมผานดนอมตว percolation
การซมลก deep percolation
การดาด lining
การดาดคอนกรต concrete lining
การดดซบ adsorption
การดดซม absorption
การตกตะกอน sedimentation
การตกตะกอน silting
การเตมนำใตดน groundwater recharge
การเตมอากาศ aeration
248
การเตอนภยนำทวม flood warning การถมหน pitching การทดสอบการบดอดมาตรฐาน standard compaction test การทดสอบการยบตว slump test การทดสอบแรงกด 3 ทศทาง triaxial compression test การทรดตวทยอมได settlement allowance การทำแผนทนำทวม floodplain mapping การทำไรนาแบบมงเนน intensive farming การนำชลศาสตร hydraulic conductivity การนำชลศาสตร transmission constant การนำชลศาสตร unit of permeability การบมคอนกรต concrete curing การบรหารจดการลมนำ catchment management การบำรงรกษา maintenance การบำรงรกษาเชงแกไข corrective maintenance การบำรงรกษาแบบปองกน preventive maintenance การบำรงรกษาปกต regular maintenance การบกรกทางนำ channel encroachment การปฏรปทดน land reform การปรบปรงทางนำ channel improvement การปรบระดบ land leveling การปรบระดบดน grading การปลกพชเชงเดยว monoculture การปลกพชหมนเวยน crop rotation การปองกนการกดกรอน cathodic protection
การปองกนตลง bank protection
249
การปองกนตนลาด toe protection การปองกนนำทวม flood prevention การปองกนภยนำทวม flood protection การปองกนลาดตลง slope protection การเปดหนาดน stripping การผนนำ diversion การพยากรณ ณ เวลาจรง real time forecasting การพยากรณนำทวม flood forecasting การพฒนาเกษตรกรรม agricultural development การฟนสภาพ rehabilitation การฟนสภาพทดน, การแปรสภาพทดน land reclamation การฟนสภาพทดน, การแปรสภาพทดน reclamation การมสวนรวมของประชาชน public participation การยาแนว dry pitching การแยกสาขา diffluence การระบายนำ drainage การระบายนำตามธรรมชาต natural drainage การระบายนำใตผวดน subsurface drainage การระบายนำผวดน surface drainage การระบายนำเพอการเกษตร agricultural drainage การระเหย evaporation การระเหยทงหมด total evaporation การระเหยทงหมด total loss การรงวด cadastral survey การรวไหล leakage
การลดระดบนำ dewatering
250
การลดระดบนำ drawdown
การลดระดบนำฉบพลน sudden drawdown
การลอนำ priming
การระเหยทงหมด fly off
การระเหยทงหมด water losses
การระเหยทงหมด total evaporation
การระเหยทงหมด total loss
การไลตะกอนดวยนำ hydraulic sluicing
การวดกระแสนำแบบทนลอย float measurement
การวดนำ stream gauging
การวางแนว, การปรบแนว alignment; alinement
การวางแผนการใชทดน land use planning
การวเคราะหเขอนวบต dam break analysis
การวเคราะหความถนำทวม flood frequency analysis
การวเคราะหความเสยงภย risk analysis
การศกษาความเหมาะสม feasibility study
การศกษาความเหมาะสมเบองตน pre-feasibility study
การศกษาโครงการเบองตน reconnaissance study
การศกษาแนวทางพฒนาลมนำ preliminary study
การศกษาพฒนาลมนำ comprehensive study
การศกษาพฒนาลมนำเบองตน desk study
การสงนำแบบตลอดเวลา continuous flow irrigation
การสอบเทยบ calibration
การสำรวจคลนไหวสะเทอน seismic exploration
การสำรวจทางธรณฟสกสโดยวธวดคาความตานทานไฟฟาจำเพาะ
resistivity survey
251
การสญเสยจากการสงนำ conveyance losses
การสญเสยจากการสงนำ transmission losses
การสญเสยททางเขา entrance loss
การสญเสยรอง minor losses
การสญเสยหลก major losses
การเสยเฮด head loss
การหดจากการแขงตว settlement shrinkage
การหมนเวยนทดน land rotation
การหยงความลกของนำดวยเสยงสะทอน echo sounding
การหยงธรณ logging
การไหลของนำใตดน groundwater flow
การไหลของนำรายป annual flow
การไหลเขาสงสด peak inflow
การไหลคงทแบบไมสมำเสมอ steady-non uniform flow
การไหลซมแนวดง vertical creep
การไหลตามฤดกาล seasonal flow
การไหลใตดน subsurface flow
การไหลใตวกฤต subcritical flow
การไหลแบบคงท steady flow
การไหลแบบจม submerged flow
การไหลแบบเนอเดยว homogeneous flow
การไหลแบบปนปวน sinuous flow
การไหลแบบปนปวน tortuous flow
การไหลแบบปนปวน turbulent flow
การไหลแบบเปลยนแปลงทละนอย gradually varied flow
252
การไหลแบบเปลยนแปลงอยางรวดเรว rapidly varied flow
การไหลแบบไมคงท unsteady flow
การไหลแบบไมสมำเสมอ varied flow
การไหลแบบราบเรยบ laminar flow
การไหลแบบราบเรยบ tranquil flow
การไหลแบบวกฤต critical flow
การไหลแบบสมำเสมอ uniform flow
การไหลแบบอสระ free flow
การไหลไมคงทและไมสมำเสมอ unsteady non-uniform flow
การไหลวน eddy flow
การไหลเหนอวกฤต rapid flow
การไหลเหนอวกฤต supercritical flow
การไหลเหนอวกฤต, การไหลพง shooting flow
การออกแบบขนรายละเอยด detail design
การอดฉด grouting
การอดฉดฉาบผว slush grouting
การอดฉดดวยเบนทอไนต bentonite grouting
การอดฉดโดยการพน jet grouting
กาลกนำ siphon
กำแพงกนดน retaining wall
กำแพงตนลาด toe wall
กำแพงใตรองแกน key wall
กำแพงทบนำ diaphragm wall
กำแพงนำนำ guide bund
กำแพงนำนำ guide wall
253
กำแพงปองกนนำทวม flood wall
กำแพงปก wing wall
กำแพงลาง cutoff wall
กำแพงสารละลายทบนำ slurry wall
กำลงอด compressive strength
กำลงอด, กำลงอดแกนเดยว unconfined compressive strength
เกลอหน rock salt
เกษตรกรรม agriculture
แกงแนง, คำยน bracing
แกนเขอน core zone
แกนเขอน, เสนผานศนยกลางเขอน dam axis, axis of dam
แกนทางนำโคงตวด meander core
แกนทบนำ impervious core
ข ขนาดตะแกรง sieve gauge
ขนาดนำทวม flood magnitude
ขนาดนำทวม flood size
ขวดเกบตะกอนแขวนลอย bottle silt sampler
ขอบเขตของงาน Terms of Reference (TOR)
ขนบนได terrace
ขดจำกดการหดตว shrinkage limit
ขดจำกดพลาสตก plastic limit
ขดจำกดเหลว liquid limit
เขตค เขตคลอง หรอเขตถนน right of way
254
เขตทางนำโคงตวด meander belt
เขตนำตงผว capillary zone
เขตนำทวม flood zones
เขตภยพบตนำทวม flood hazard zone
เขตรอยเลอน fault zone
เขตรากพช root zone
เขตอมตวเหนอระดบนำใตดน capillary fringe
เขตอมนำ saturated zone
เขตอมนำ zone of saturation
เขตอมนำถาวร zone of permanent saturation
เขตอมอากาศ aeration zone
เขอน, ทำนบ dam
เขอนกกเกบนำ impounding dam
เขอนกนคลน mole
เขอนคอนกรต concrete dam
เขอนคำยน buttress dam
เขอนโคง arch dam
เขอนชะลอนำ detention dam
เขอนดน earth dam
เขอนดน earthfill dam
เขอนดนถมบดอด rolled-earthfill dam
เขอนดนถมบดอด rolled-fill dam
เขอนใตดน underground dam
เขอนทดนำ barrage
เขอนทดนำหรอเขอนผนนำ diversion dam
255
เขอนแรงโนมถวงโคง gravity arch dam
เขอนวสดถม embankment dam
เขอนสบถม hydraulic fill dam
เขอนหนถม rockfill dam
ค คราบนำสงสด flood mark
คราบนำสงสด high watermark
คลอง canal
คลองชกนำ feeder canal
คลองชลประทาน irrigation canal
คลองซอย lateral
คลองซอย lateral canal
คลองซอย secondary canal
คลองดาด lined canal
คลองดน earth canal
คลองแยก branch canal
คลองแยกซอย sub-lateral
คลองรบนำนอง inundation canal
คลองลด, ลำนำลด cutoff
คลองสงนำสายใหญ, คลองสงนำสายหลก main canal
คลองสงนำสายใหญ, คลองสงนำสายหลก primary canal
คลองสงนำสายใหญฝงขวา right main cannel
คลองสงนำสายใหญฝงซาย left main canal
คลนนำทวม flood wave
คลนสนาม Tsunami
256
ความกวางทองคลอง bed width
ความขน turbidity
ความเขมฝน intensity of rainfall
ความเขมฝน rainfall intensity
ความคลายคลง similitude
ความคลายคลงกนทางจลน kinematic similarity
ความคลายคลงทางพลศาสตร dynamic similitude
ความเคม salinity
ความโคงชน convexity
ความจควบคมนำทวม flood control storage
ความจตามฤดกาล seasonal storage
ความจไมใชการ dead storage
ความจใชการ active storage
ความจเผอนำทวม flood storage
ความจเผอนำหลาก flood surcharge
ความจเผอนำหลาก surcharge
ความจไมใชการ inactive storage
ความจรองนำ channel capacity
ความจรองรบนำหลาก detention storage
ความจอางเกบนำ gross capacity reservoir
ความจอางเกบนำ gross storage
ความจอางเกบนำ storage capacity
ความชนเกบกก intercepted moisture
ความชนชลประทาน field capacity
ความชนทงหมดทพชนำไปใชได total available water
257
ความชนทพชนำไปใชได available soil moisture
ความชนในดนทยอมใหลดลงได allowable depletion
ความชนในดนทยอมใหลดลงได allowable soil moisture depletion
ความชนในดนทยอมใหลดลงได deficiency
ความชนสมบรณ absolute humidity
ความชนสมพทธ relative humidity
ความชนเหมาะสม optimum moisture
ความดนขนของนำ uplift pressure
ความดนนำนง static pressure
ความดนนำระหวางเมดดน pore pressure
ความดนนำสวนเกน excess hydrostatic pressure
ความดนบรรยากาศ atmospheric pressure
ความดนประสทธผล effective pressure
ความดนไอ vapor pressure
ความตองการใชนำของพช crop water requirement
ความตองการนำทแปลงนา farm delivery requirement
ความตองการนำของพนทเพาะปลก water requirement
ความตองการนำชลประทาน irrigation demand
ความตองการนำชลประทาน irrigation requirement
ความตองการนำชะลาง leaching requirement
ความตองการนำทแปลงนา farm delivery requirement
ความตานแรงดด bending strength
ความถวงจำเพาะ specific gravity
ความถวงจำเพาะปรากฏ apparent specific gravity
ความถชลประทาน irrigation frequency
258
ความถนำทวม flood frequency
ความถกตอง accuracy
ความนาจะเปนการเกดนำทวม flood probability
ความนำไฟฟา electrical conductivity
ความแนนวกฤต critical depth
ความฝดกำแพง wall friction
ความฝดภายใน internal friction
ความพรน porosity
ความยาวเขอน length of dam
ความยาวสน crest length
ความเรวกอนเขาอาคาร velocity of approach
ความเรวการซม seepage velocity
ความเรวการไหล discharge velocity
ความเรวเฉลย mean velocity
ความเรวเชงมม angular velocity
ความเรววกฤต critical velocity
ความลกของนำทา depth of runoff
ความลกชลศาสตร hydraulic depth
ความลกปกต normal depth
ความลกวกฤต critical density
ความสามารถในการซมผาน permeability
ความสงของนำเหนอสนฝาย weir head
ความเสยดทานชลศาสตร hydraulic friction
ความหนาแนนการระบายนำ drainage density
ความหนาแนนของการปลกพช cropping intensity
259
ความหนาแนนแหง dry density
ความหนดจลน kinematic viscosity
คอนนำ water hammer
คน embankment
คนกนนำ levee
คนดน bund
คนดนทง spoil bank
คนดนทยอมใหพง breaching dike
คนนา farm dike
คาเฉลยเคลอนท moving average
คาเฉลยปรมาณนำรายเดอนเฉลย average mean monthly discharge
ควเซก cusec
คชกนำ feeder ditch
คนำ ditch
คระบายนำ drain ditch
คระบายนำทายแปลง tail drain
คสงนำ quaternary canal
คไสไก field ditch
เครองกงหนนำ hydraulic turbine
เครองกงหนแรงกระแทก impulse turbine
เครองเกบตะกอนทองนำ bed material sampler
เครองขดคนำ ditcher
เครองดกตะกอน sediment catcher
เครองทำคลน wave making apparatus
เครองบนทกความสงคลน wave height recorder
260
เครองปอนตะกอนทองนำ bed load feeder
เครองมอตรวจวดพฤตกรรมเขอน dam instrument
เครองมอวดความชน tensiometer
เครองมอวดพนท planimeter
เครองมอวดแรงดนดน pressure cell
เครองวดกระแสนำ current meter
เครองวดกระแสลม anemometer
เครองวดการระเหยของนำ, มาตรวดการระเหย evaporimeter
เครองวดความกดอากาศ barometer
เครองวดความกดอากาศแบบตลบ aneroid barometer
เครองวดความเรวกระแสนำแบบคลนเสยง acoustic doppler velocimeter
เครองวดความหนด viscosimeter
เครองวดความไหวสะเทอน seismograph
เครองวดฝน, ถงวดฝน rain gauge
เครองวดนำฝนแบบอตโนมต rain recording gauge
เครองวดระดบนำแบบเขม point gauge
เครองวดระดบนำแบบลกลอย float gauge
เครองวดลมแบบกราฟ anemograph
เครองวดอตราการไหลแบบของอ elbow meter
เครองวดอตราการไหลแบบออรฟซ orifice meter
เครองสบนำชนดนำไหลตามแนวแกน axial flow pump
เครองสบนำบอนำลก deep well pump
เครองสบนำแบบลมดน air-lift pump
เครองสบนำแบบหอยโขง centrifugal pump
เครองสบนำแบบไหลผสม mixed flow pump
261
เครองสบนำแบบไหลวน radial flow pump
เครองสบนำแรงกระแทก impulse pump
เครองสบนำลกสบชก reciprocation pump
เครองหมายเดนในภมประเทศ landmark
เครองหยงความลกของนำดวยเสยงสะทอน echo sounder
โคงการจดการอางเกบนำ reservoir operation rule curve
โคงความเขมฝน-ชวงเวลา rainfall intensity-duration curve
โคงความเขมฝน-พนท rainfall intensity-area curve
โคงความจ capacity curve
โคงความถนำทวม flood frequency curve
โคงความลก-ชวงเวลา depth-duration curve
โคงความลก-พนท depth-area curve
โคงความสงนำโจน jump height curve
โคงชวงเวลา duration curve
โคงทบทว double mass curve
โคงนำเทอ backwater curve
โคงพนทความจ area-capacity curve
โคงสะสม mass curve
โคงอตราการไหล rating curve
โคงอตราการไหลทายนำ tailwater rating curve
โครงการพฒนาดานชลประทาน irrigation development project
โครงการชลประทาน irrigation project
โครงขายสามเหลยม triangulation
โครงสรางของดน soil structure
โครงสรางพนฐาน infrastructure
262
โคลนเจาะ drilling mud
โคลนถลม mudslide
ง งานบำรงรกษาพเศษ special maintenance
จ จดธารโผล emergence
จดนำคาง dew point
จดแบงสถานะภาพของดน Atterberg’s limits
จดเรมตนกรด origin (of a grid)
จดเหยวเฉา wilting point
จดเหยวเฉาถาวร permanent wilting point
จดออกลมนำ point of concentration
เจต jet
ฉ แฉกสงนำ chak
แฉกสงนำ service unit
ช ชลประทานขนาดเลก tank irrigation
ชลประทานจลภาค micro irrigation
ชลประทานฉดฝอย overhead irrigation
ชลประทานฉดฝอย spray irrigation
ชลประทานฉดฝอย sprinkler irrigation
263
ชลประทานใตผวดน subsurface irrigation
ชลประทานนำขาด sub-irrigation
ชลประทานนำนอง flood irrigation
ชลประทานนำหยด drip irrigation
ชลประทานผวดน surface irrigation
ชลประทานใตผวดน sub-irrigation
ชลประทานแบบทวมขง border irrigation
ชลประทานแบบปรบระดบดนและทวมขง basin irrigation
ชลประทานแบบปรบระดบดนและทวมขง level border irrigation
ชลประทานแบบรองสลบรอง alternate furrow irrigation
ชลประทานรองค furrow irrigation
ชลประทานลกฟก corrugation irrigation
ชลประทานหมนเวยน irrigation rotation
ชลภาระ duty of water
ชลภาระ water duty
ชลศาสตร hydraulics
ชวง reach
ชวงตางเสนชนความสง contour interval
ชวงนำคบหนา advance phase
ชวงนำแหง recession phase
ชวงแผนดนไหว earthquake period
ชวงฝนแลง drought
ชวงเวลาชลประทาน irrigation period
ชวงเวลานำทวม flood duration
ชวงเวลาไมสงนำ off period
264
ชองขนลง manhole
ชองทางออก outlet
ชองระบายทราย sand sluice
ชองระบายนำ bank sluice
ชองลด cutoff
ชองลดลดนำทวม flood by-pass
ชองวาง void
ชองวางระหวางเมดดน pore space
ชนกรองกลบทาง inverted filter
ชนกรองกลบทาง protective filter
ชนดานแขง hardpan
ชนนำมแรงดน confined aquifer
ชนรองพน bedding
ชนหนกนนำ aquifuge
ชนหนซบนำ aquiclude
ชนหนอมนำ aquifer
ชานพก berm
ชายเขตนำทวม flood fringe
ชายเขตนำทวม flood-plain fringe
ชายเขตนำทวม floodway fringe
ชอภมศาสตร geographic name
ชอภมศาสตร toponym
ชดรอยเลอน fault set
เชงลาดทายนำ downstream toe
265
ด ดชนความชมชนของดน antecedent precipitation index ดชนนำทวม flood index ดชนแสดงผลทางการเกษตร agricultural performance indicator ดนกรดหรอดนเปรยว acid soil ดนกระจายตว dispersive soil ดนเคม saline soil ดนเคมดาง saline-alkali soil ดนดอนสามเหลยม delta ดนดาง alkaline soil ดนตะกอนทราย silt ดนตะกอนนำพา alluvial soil ดนตดดนถม cut and fill ดนปนทราย loamy sand ดนไมอมตว unsaturated soil ดนรวน loam ดนรวนปนตะกอนทราย silt loam ดนรวนปนทราย sandy loam ดนรวนเหนยว clay loam ดนรวนเหนยวปนตะกอนทราย silty clay loam ดลยภาพนำ hydrological-balance budget ดนเหนยวปนตะกอนทราย silty clay ดนไหล earth flow ดนอนทรย organic soil ดนอมนำ saturated soil โดม dome
โดมหนเกลอ salt dome
266
ต ตนนำ headwater
ตลง bank
ตอมอ pier
ตอมอรม (สะพาน) หรอฐานยน (เขอน) abutment
ตะกอน sediment
ตะกอน sediment load
ตะกอนแขวนลอย suspended load
ตะกอนชะลาง wash load
ตะกอนทองนำ bed load
ตะกอนพดพา sediment runoff
ตะกอนรวน unconsolidated sediment
ตะแกรงกนสวะ trash rack
ตะแกรงปลา fish screen
ตะบนนำ hydraulic ram
ตะพก terrace
ตะพกลมนำ alluvial terrace
ตวคณคาแผนดนไหว earthquake factor
ตาขายการไหล flow net
ตาขายการไหล flow pattern
ตารางบนทกขอมลการเจาะ boring log
ตำแหนงทางภมศาสตร geographic position
โตะสำรวจ plane table
267
ถ ถมกลบ backfill ถงลดแรงกระแทก surge tank ถงวดการใชนำของขาว rice lysimeter ถงวดการใชนำของพช lysimeter ถงวดการใชนำแบบระบายนำ percolation type lysimeter ถงวดการใชนำแบบไฮดรอลค hydraulic weighing lysimeter ถาดวดการระเหย class A pan ถาดวดการระเหย evaporation pan ถำ cave
ท ทราย sand ทรายระบายนำ sand drain ทอกร casing ทอเชอมกาลกนำ siphon ทอตง riser pipe ทอนกนนำ stoplogs ทอนำนำเขาเครองกงหนนำ penstock ทอระบายนำดนเผา tile drain ทอลอด culvert ทอสงนำเขานา farm intake ทอสงนำเขานา farm turnout ทะเลใน inland sea ทะเลภายใน continental sea ทางเดนภายในฐานราก foundation gallery ทางทงนำ wasteway
268
ทางนำเขา inlet
ทางนำเขาชนดหอคอย intake tower
ทางนำโคงตวดตางลาด ingrown meander
ทางนำใตดนแบบกาลกนำ siphon
ทางนำเบนเบยง divagation
ทางนำเปด open channel
ทางเบยงนำ bypass channel
ทางเบยงนำหลาก bypass floodway
ทางปลาผาน fishway
ทางผนนำ diversion channel
ทางระบายตะกอน sluiceway
ทางระบายนำ drainage channel
ทางระบายนำซมแนวตง chimney drain
ทางระบายนำใตเขอน trench drain
ทางระบายนำใตดนทายเขอน toe drain
ทางระบายนำทวม floodway
ทางระบายนำแนวดง vertical drain
ทางระบายนำแบบรตน mole drain
ทางระบายนำแบบสกดกน intercepting drain
ทางระบายนำเพอลดแรงดน relief drain
ทางระบายนำเพอลดแรงดน seepage drain
ทางระบายนำรวม collector drain
ทางระบายนำลนฉกเฉน emergency spillway
ทางระบายนำลนดานขาง lateral flow spillway
ทางระบายนำลนดานขาง side channel spillway
269
ทางระบายนำลนปากแตร morning glory spillway
ทางลำเลยงนำทง discharge carrier
ทางลำเลยงในแปลงนา farm road
ทางสตวขาม cattle ramp
ทาม, ทราบนำทวมถง flood plain; flood plane
ทำนบชวคราว coffer dam
ทำนบดนปดกนลำนำเดม closure dam
ทดนทสามารถทำการเพาะปลกได arable land
ทดนปลกพช cropped land
ทราบชายฝง coastal plain
ทราบตะกอนนำพา alluvial plain
ทลมนำเคม salt marsh; saline
แทงผนก seal bar
แทงสลายพลงงานนำปลายรางเท chute blocks
แทนรบแรงกระแทก thrust blocks
ธ ธรณ sill
ธรณแปรสณฐาน tectonics
ธรณฟสกส geophysics
ธรณวทยา geology
ธรณวทยาโครงสราง structural geology
ธรณสณฐาน, ภมลกษณ landform
ธรณอทกวทยา geohydrology
ธรณอทกวทยา groundwater hydrology
ธารนำขาดตอน interrupted stream
ธารนำมด disappearing stream
270
ธารนำไหลตลอดป perennial stream
ธารนำไหลเปนพกๆ intermittent stream
ธารรบนำใตดน effluent
น นอต knot
นำกรอย brackish water
นำกระดาง hard water
นำกลบมาใช return flow
นำขนเตมท high tide
นำขนเตมท high water
นำขนลง tide
นำเคลอบเมดดน hygroscopic moisture
นำเคลอบเมดดน hygroscopic water
นำเคม saline water
นำจากบรรยากาศ meteoric water
นำโจน hydraulic jump
นำซมแผ interflow
นำฐาน base flow
นำดาง alkaline water
นำตาย neap tide
นำตงผว capillary water
นำทวม flood
นำทวม n ป n-year flood
นำทวมฉบพลน flash flood
271
นำทา runoff
นำทาจรง direct runoff
นำทาใตดน ground water runoff
นำทาใตดน groundwater runoff
นำทาใตดน subsurface runoff
นำทาทงหมด total runoff
นำทาผวดน overland runoff
นำทาผวดน surface runoff
นำทารายปเฉลย mean annual runoff
นำทง effluent
นำเทอ backwater
นำทวมสดโตง extreme flood
นำบาดาล groundwater
นำบาดาลไมมแรงดน phreatic water
นำฝนทถกดดซบไวในลมนำ basin recharge
นำลนขามตลง bank overspill
นำสมทบ side flow
นำหนกจำเพาะ specific weight
นำหนกจำเพาะ weight density
นำหนกจำเพาะในนำ submerged unit weight
นำหนกจำเพาะ buoyant unit weight
นำหนกจำเพาะอมตว saturated unit weight
นำหลากสงสด maximum flood
นำชลประทานเหลอใช irrigation return flow
นำอสระ gravitational water
272
นำอสระ free water
นเวศวทยา ecology
แนวชายฝง coastline
แนวไหลซม creep line
บ บรรทดเลง alidade
บรเวณลมนำ catchment
บรเวณลมนำ catchment area
บรเวณลมนำ drainage area
บรเวณลมนำ drainage basin
บรเวณลมนำ hydrographic basin
บรเวณลมนำ, พนทรบนำ watershed
บอดกทราย sand trap
บอดกทราย trap box
บอเตมนำ diffusion well
บอเตมนำ inverted well
บอเตมนำ recharge well
บอทรายดด quicksand
บอนำนง stilling pool
บอนำนง water cushion
บอนำบาดาลมแรงดน artesian well
บอนำพ flowing well
บอนำลก deep well
บอยมดน borrow area
บอรวมนำ sump
273
บอระบายนำ drainage well
บอลดแรงดน pressure relief well
บอลดแรงดน relief well
บอลลวาลว ball valve
บอสงเกตการณ observation well
บนไดปลา fish ladder
บานกนนำชวคราว bulkhead gate
บานโคง radial gate
บานโคง Tainter gate
บานชนดกระดก flap gate
บานชนดจดหมนคงท fixed hinged gates
บานชนดลอเลอน fixed roller gate
บานชนดลอเลอน fixed wheel gate
บานตรง slide gate
บานทดนำ check gate
บานบงคบนำ gate
บานบงคบนำรบแรงดนสง high pressure gate
บานบงคบนำอตโนมต automatic gate
บานประตเรอสญจร mitering gate
บานปดซอม guard gate
บานยกแนวดง vertical lift gate
บานระบายตะกอน sluice gate
บานหมน hinged gate
บานหมน swing gate
บาร bar
274
แบบกอสราง construction drawing
แบบกอสรางจรง as-built drawing
แบบจำลอง model
แบบจำลองกลองดำ black box simulation model
แบบจำลองกายภาพ physical model
แบบจำลองแขง rigid model
แบบจำลองคณตศาสตร mathematical model
แบบจำลองชลศาสตร hydraulic model
แบบจำลองชเฉพาะ deterministic model
แบบจำลองตางสดสวน distorted model
แบบจำลองนำฝน-นำทา rainfall-runoff model
แบบจำลองพนแขง fixed-bed model
แบบจำลองพนออน movable-bed model
แบบจำลองอทกวทยา hydrological model
แบบประกอบสญญา contract drawing
แบบรายละเอยด detail drawing
แบบรปทางนำวงแหวน annular drainage pattern
แบบหนางาน shop drawing
ป ปฏทนการปลกพช cropping calendar
ประตตดนำ, ลนตดนำ isotating valve
ประตตดนำ, ลนตดนำ shut-off valve
ประตนำ, ลน valve
ประตนำแบบบาน gate valve
275
ประตนำแบบปกผเสอ butterfly valve
ประตนำวงแหวน hollow jet valve
ประตระบายตะกอน blowoff valve
ประตเรอสญจร navigation lock
ประสทธภาพการสงนำ conveyance efficiency
ประสทธภาพการสงนำทแปลงนา farm delivery efficiency
ประสทธภาพการสงนำทแปลงนา farm irrigation efficiency
ประสทธภาพการใหนำ application efficiency
ประสทธภาพชลประทาน irrigation efficiency
ประสทธภาพในการใหนำ water application efficiency
ปรมาณการคายระเหยจรง actual evapotranspiration
ปรมาณการใชนำของพช consumptive use
ปรมาณการใชนำเหมาะสม optimum consumptive use
ปรมาณการซมลงดน infiltration capacity
ปรมาณการใหนำจำเพาะ specific yield
ปรมาณความชน moisture content
ปรมาณความชน water content
ปรมาณนำเกบกกในลำนำ channel storage
ปรมาณนำทวม flood runoff
ปรมาณนำทาทบทว cumulative runoff
ปรมาณนำทารายป annual runoff
ปรมาณนำหลากรายป annual flood
ปรมาณนำหลากรายปเฉลย average annual flood
ปรมาณนำฝนทตกมากอนแลว antecedent rainfall
ปรมาณนำสทธทใหแกพช net water application
276
ปรมาณนำหลากรายวนสงสด daily flood peak
ปรมาณนำหลากสงสดทอาจเกดขนได maximum probable flood
ปรมาณนำหลากสงสดทอาจเกดขนได probable maximum flood (P.M.F)
ปรมาณนำหลากออกแบบ design flood
ปรมาณนำหลากออกแบบอาคารทางระบายนำลน spillway design flood
ปรมาณนำเหลอใช surplus water
ปรมาณฝน rainfall
ปรมาณฝนรายปเฉลย mean annual rainfall
ปรมาณฝนสะสม accumulated rainfall
ปรมาณฝนสวนเกน excess rainfall
ปรมาณฝนสทธ net rainfall
ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได maximum probable precipitation
ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได maximum probable rainfall
ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได probable maximum precipitation
(P.M.P)
ปนำ water year
ปนซเมนตเหลว cement paste
ปนดบ quicklime
ปนพน air-blown mortar
ปนพน gunite
ปนพน shotcrete
ปนสอ mortar
เปลอกทายนำ downstream fill
เปลอกทายนำ downstream shell
เปลอกโลก crust of the earth
เปลอกเหนอนำ upstream fill
277
เปลอกเหนอนำ upstream shell
แปลงตกกลา seed bedding
ผ ผงรอยเลอน fault gouge
ผนกขอบบาน gate seal
ผลกระทบจากนำเทอ backwater effect
ผลบนทกทางไฟฟา electric log
ผลผลตนำทาของลมนำ yield of drainage basin
ผารอยเลอน fault scarp
ผนกรองนำทางราบ drainage filter
ผนกรองนำทางราบ horizontal drainage blanket
ผนกรองนำทางราบ pervious blanket
ผนกรองระบายนำ blanket drain
ผนทบนำ impervious blanket
ผนทบนำดานเหนอนำ upstream impervious blanket
ผนปดนเหนยว clay blanket
แผงกนนำ flashboard
แผงกนนำ stop plank
แผงตะเข mattress
แผงปะทะนำ baffle
แผงปะทะนำดานทาย end baffle
แผงปะทะนำดานทาย end sill
แผนกนนำ plank
แผนการปลกพช cropping pattern
แผนดำเนนการ implementation plan
278
แผนดนถลม landslide
แผนดนถลม landslip
แผนดนเหนยวสงเคราะห Geosynthetic Clay Liner (GCL)
แผนดนไหว earthquake
แผนทเคาโครง outline map
แผนทจด dot map
แผนทโฉนด cadastral map
แผนทเมอง city map
แผนทเสนชนความสง contour map
แผนนำ nappe
แผนภมสามเหลยมดน soil texture triangle
แผนภมสามเหลยมดน soil triangle
แผนใยสงเคราะห geotextile
แผนวดระดบนำ staff gauge
ฝ ฝนเกดจากพายหมน cyclonic rain
ฝนเกดจากลมปะทะภเขา orographic rain
ฝนคาดการณ expected rainfall
ฝนใชการได effective rainfall
ฝนทเกดจากการพาความรอน convectional rain
ฝนแรก initial rainfall
ฝนละออง drizzle
ฝาย weir
ฝายขนบนได cascade weir
ฝายขนบนได step weir
279
ฝายเคลอนทได movable weir
ฝายจม drowned weir
ฝายจม submerged weir
ฝายชะลอนำ check dam
ฝายทแยง diagonal weir
ฝายทายนำ subsidiary weir
ฝายบาก notched weir
ฝายบานกระดก flash board weir
ฝายแบบการไหลอสระ clear overflow weir
ฝายแบบการไหลอสระ free fall weir
ฝายแบบการไหลอสระ free overfall weir
ฝายแบบการไหลอสระ free weir
ฝายปากเปด duckbill weir
ฝายพอง inflatable weir
ฝายไม timber weir
ฝายยาง rubber dam
ฝายยาง rubber weir
ฝายแรงโนมถวง gravity weir
ฝายโรไมน Romijn weir
ฝายวดนำ measuring weir
ฝายวดนำรปสเหลยมคางหม cipolletti weir
ฝายสนกวาง broad-crested weir
ฝายสนแขง fixed crest weir
ฝายสนคม sharp-crested weir
ฝายสามเหลยม triangular weir
280
ฝายสามเหลยม v-notch weir
ฝายสเหลยมคางหม trapezoidal notch
ฝายสเหลยมคางหม trapezoidal weir
ฝายสเหลยมผนผา rectangular weir
ฝายหยก labyrinth weir
ฝายหนกอ masonry weir
ฝายหนถม rockfill weir
ฝายโอก ogee weir
พ พนกงานสงนำ zoneman
พนง dike; dyke
พนง, คน, คนกนนำ dyke
พนง, คน, คนกนนำ flood levee
พลงกระแสนำ stream power
พลงงานศกย potential energy
พอกมม fillet
พายดเปรสชน depression
พายฝน rain storm
พายฝนออกแบบ design storm
พายหมน, ไซโคลน cyclone
พกด coordinates
พโซมเตอร piezometer
พชทนดนเคม halophyte
พชศาสตร agronomy
281
พนดนเพาะปลกได arable land
พนดนเพาะปลกไมได non-arable land
พนทกกเกบนำทวม flood storage basin
พนทความถนำทวม flood frequency region
พนทคอด, พนดนคอด neck
พนทโครงการ project area
พนทชลประทาน irrigation area
พนทชลประทานสบนำ lift irrigation area
พนทชลประทานสบนำ pump irrigation area
พนทชมนำ wetland
พนทชมนำชายฝง coastal wetlands
พนทนำทวม flooded area
พนทนำทวม inundated land
พนทนำทวมซำซาก flood bed
พนทปดลอม polder
พนทรบนำ basin
พนทรบนำลงอางเกบนำ reservoir basin
พนทอางเกบนำ surface area of reservoir
พนอาคารชลประทานดานเหนอนำหรอทายนำ apron
ฟ ฟรดนมเบอร Froude number (Fr)
ฟนตะเข baffle pier
ฟนตะเข floor block
ฟาทอม fathom
ไฟฟาพลงนำ hydro-electric power
282
ภ ภยพบตนำทวม flood hazard ภาคของทศ azimuth ภาพถายทางอากาศ aerial photograph ภมทศน, ภมภาพ landscape ภมทศน, ภมภาพ landschaft ภมประเทศศกษา orography
ม มวลรวม aggregate มหนตอทกภย catastrophic flood มาตรระยะทาง, ออดอมเตอร odometer มาตรวดระยะ geodimeter มาตรเวนจร venturi meter
มาตรารกเตอร Richter scale มาโนมเตอร manometer มมทรงตว angle of repose มมเท dip มมแบรง bearing มลฐาน datum แมนำทมนำขนลง tidal river แมนำใหม young river โมดลสความละเอยด fineness modulus
ย ยอดนำนอง flood crest
ยอดนำนอง flood peak
283
ยอดนำนอง flood summit
ยอดนำหลาก peak flood
ร รถขดบงกโยน dragline รถดนดน bulldozer รถดนดน, รถตกดน dozer รถบดแบบสนสะเทอน vibrating roller รถแบคโฮ backhoe รอ groyne รอ jetty รอ spur dike รอ transverse dike รองแกนทบนำ cutoff trench รองแกนทบนำแบบเตม full cutoff trench รองแกนทบนำแบบบางสวน partial cutoff trench รองชกนำ approach channel รองชกนำ intake channel รองทงนำ waste channel รองนำ channel รองนำเซาะ gulley; gully รองนำหลาก flood channel รองบาน groove รอบการเกดซำ recurrence interval รอบการเกดซำ return period รอบเวรชลประทาน irrigation interval
284
รอยตอกอสราง construction joint รอยตอเผอการขยายตว expansion joint รอยตอเผอการหดตว contraction joint รอยเลอน, รอยเหลอม fault รอยเลอนแนวมมเท dip fault รอยเลอนปกต normal fault ระดบกกเกบปกต normal pool level ระดบความชนวกฤต critical moisture level ระดบความสง elevation ระดบฐานการกดเซาะ base level of erosion ระดบทองคลอง bed level ระดบทะเลปานกลาง mean sea level (M.S.L.) ระดบทายนำ tailwater level ระดบนำกกเกบ retention water level ระดบนำตำสด minimum water level ระดบนำตำสดในอางเกบนำ minimum reservoir level ระดบนำแตกตาง differential head ระดบนำใตดน water table ระดบนำใตดนชนบน perched water table ระดบนำทน afflux ระดบนำทวม flood level ระดบนำทวม flood stage ระดบนำสงสด full supply level ระดบนำสงสด maximum water level ระดบนำหลากออกแบบ design flood level ระดบมลฐาน datum level
285
ระดบระบายนำสงสด full drain level ระดบอางองของเสาวดระดบ gauge datum ระดบอมตว level of saturation ระบบกระจายนำ distribution system ระบบการบรหารการเงนการคลงภาครฐสระบบอเลกทรอนกส Government Fiscal Management Information System (GFMIS) ระบบกำหนดตำแหนงบนพนโลก (จพเอส) Global Positioning System (GPS) ระบบชลประทานแบบสำรองนำกลางคน night-storage irrigation system ระบบชลประทานรบนำนอง inundation irrigation system ระบบเตอนภยนำทวมลวงหนา flood early warning system ระบบโทรมาตร telemetering system ระบบนำในลำนำ river regime ระบบนเวศ ecosystem ระบบพกดในแผนท coordinate systems on maps ระบบรอยเลอน fault system ระบบระบายนำ drainage system ระบบระบายนำในแปลงเพาะปลก field drainage system ระบบระบายนำแบบกางปลา herringbone drainage system ระบบระบายสม random drainage system ระบบสงนำแบบหมนเวยน rotation system ระบบสารสนเทศทดน (แอลไอเอส) land information system (LIS) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (จไอเอส) geographic information system (GIS) ระบบอทกวทยา hydrological system ระยะกำหนดนบตะวนออก easting ระยะกำหนดนบเหนอ northing
286
ระยะเชงมม angular distance
ระยะดด suction head
ระยะทางตงฉากไกลสด fetch
ระยะทางนำไหล length of run
ระยะพนนำ freeboard
ระยะวกฤต critical distance
ระยะเวลาแขงตว setting time
ระยะเวลาดดซมนำ intake opportunity time
ระยะเวลานำไหลรวม period of concentration
ระยะเวลานำไหลรวม time of concentration
ระยะแหง lag time
ระยะไหลซม creep length
ระยะไหลซมถวงนำหนก weighted creep length
ระแหงโคลน mud crack
รศมชลศาสตร hydraulic radius
รางเท chute
รางนำขามคลอง overchute
รางนำคอยาว long throated flume
รางนำทดสอบ testing flume
รางนำไรคอ cut-throat flume
รางพารแชล Parshall flume
รางรน bench flume
รายงานอทกวทยาประจำป hydrological yearbook
รายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ specification
ราวกนตก guard rail
287
ราวกนตก hand rail รปตดควบคม control section รปตดตามขวาง cross section รปตดตามยาวผวนำ water surface profile รปถายทางอากาศแนวเฉยง oblique aerial photograph รปแบบทางระบายนำ drainage pattern รระบายนำ weep hole รปหลายเหลยมธเอสเสน Thiessen polygon เรขาคณตชลศาสตร hydraulic geometry แรงฉดลาก tractive force แรงชลศาสตร hydraulic force แรงเชอมแนน cohesive force แรงดงความชนในมวลดน soil moisture tension แรงดงดดของโมเลกลตางชนดกน adhesive force แรงดดซม osmotic pressure แรงประสทธผล effective force โรงงานพลงนำ water mill ไรนาสาธต demonstration farm
ล ลบมม chamfer ลกษณะเนอดน soil texture ลาดขาง side slope ลาดความฝด friction slope ลาดชลศาสตร hydraulic gradient ลาดทองคลอง bed slope ลาดพลงงาน energy gradient
288
ลาดพลงงานทจดออก exit gradient ลำดบชดแผนท map series ลำนำ course of river ลำนำแขนง anabranch ลำนำลดสวนคอด neck cutoff ลำนำสาขา effluent ลนชนดกระดก flap valve ลนลดความดน weeps ลนลดความดน, ประตนำลดความดน pressure relief valve ลมเตมนำ recharge basin ลมนำ river basin ลกกลงตนแกะ sheep-foot roller ลกตะเข fascine ลยอง lugeon
ว วชพชนำ aquatic weed วฏจกรทางอทกวทยา hydrological cycle วฏจกรนำขนลง anamolistic cycle วสดกรอง filter วสดกนนำ waterstop วสดกนอดฉด groutstop วสดอดฉด grout วสดอด filler วธการวดตะกอนทองนำดวยคลนเสยง acoustic bedload measure วธการวดระดบนำโดยใชฟองอากาศ air-bubble method วนาคอนแทรกตา vena contracta
289
เวลาเตอนภย warning lead time เวลาใหนำ time of application
ศ ศกยการคายระเหย potential evapotranspiration ศลาแลง, แมรง laterite ศนยกลางแผนดนไหว epicenter; epicentrum
ส สเครปเปอร scraper สถานแม master station สถานวดนำ gauging station สถานอทกวทยาแบบอตโนมต automatic hydrological observing station สภาพนำขงใตผวดน waterlogging สภาพนำเตมตลง bankfull stage สภาพนำในแปลงเพาะปลก field wetness สภาพอยตว regimen สมดลนำ water balance สวนเกนนำฝน rainfall excess สวนคละ gradation สวนคอด neck สวนคอดทางนำโคงตวด meander neck สวนเชอมตอ transition สวนเชอมตอแบบเปลยนรปตด broken-back transition สวนเชอมตอลกษณะโคง warped transition สวนเชอมทางเขา inlet transition สวนเชอมทางออก outlet transition สวนปลอดภย factor of safety
290
สวนวสดถมสม random fill
สวนสลายพลงงาน energy dissipator
สวานเจาะดน auger
สะพานโครงยก operating platform
สะพานนำ elevated flume
สะพานนำ; รางรน flume
สน, ยอด crest
สนดอนทราย sand bar
สนดนรมนำ levee
สนเนน ridge
สนปนนำ divide
สนปนนำ water parting
สนปนนำ watershed
สนระหวางแมนำ interfluve
สมประสทธการใชนำของพช crop coefficient, Kc
สมประสทธการซมผาน coefficient of permeability
สมประสทธการระบายนำ drainage coefficient
สมประสทธการระบายนำ drainage modulus
สมประสทธของถาดวดการระเหย pan coefficient
สมประสทธความขรขระ roughness coefficient
สมประสทธนำทา runoff coefficient
สารผสมเพม admixtures
สารหนวงการแขงตว retarder
สตรของแมนนง Manning’s formula
เสถยรภาพของลาด slope stability
291
เสนการไหล flow line
เสนเกณฑทางอทกศาสตร hydrographic datam
เสนขอบเขต boundary line
เสนขอบเปยก wetted perimeter
เสนโครงแผนทคงรป orthomorphic projection
เสนโครงแผนทแบบออรโทกราฟก orthographic projection
เสนความกดเทา isobar
เสนความลกเทา isobath
เสนชนความลกของนำ bathymetric contour
เสนชนระดบลมตำ depression contour
เสนชนเวลา histograph
เสนฐาน base line
เสนนำฝนเทา isohyet
เสนนำฝนเทา isohyetal line
เสนเปลยนความกดเทา; เสนไอซลโลบาร isallobar
เสนเปลยนอณหภมเทา; เสนซลโลเทรม isallotherm
เสนเมรเดยน meridian
เสนเมรเดยนกลาง central meridian
เสนรง latitude
เสนลาดชลศาสตร hydraulic grade line
เสนลาดพลงงาน energy grade line
เสนแวง longitude
เสนศกยเทากน equipotential line
เสนศนยสตร equator
เสนแสดงสณฐาน form line
292
เสากนตก guard post
เสาเขมดาล end bearing pile
เสาเขมเสยดทาน friction pile
ห หนวยนำหนกแหง dry unit weight หนวยนำหนกแหง unit dry weight หนองนำ swamp หมดหลกฐาน benchmark หยาดนำฟา precipitation หลก, ลอหมนนำ water wheel หลมเจาะ borehole หลมยบ sinkhole; leach hole หลมสำรวจ exploratory borehole หองบาน gate chamber หองอากาศ air chamber หวงาน headworks หวเจาะ bit หวหนาฝายสงนำและบำรงรกษา water master หนกอ masonry หนแกรนต granite หนโคลน mudstone หนชนวน slate หนดนดาน shale หนถมตนเขอน rock toe
293
หนทราย sandstone หนทรายแปง siltstone หนทง dumped riprap หนทง riprap หนเรยง hand-placed riprap หนเรยงยาแนว grouted riprap หนเรยงยาแนว stone pitching หนอคน igneous rock เหลกขอออย deformed bar เหลกเสนกลม round bar
อ องคประกอบนำทวม flood parameter องศา degree อนกรมนำทวม flood series ออรฟซ orifice ออรฟซแบบจมนำ submerged orifice ออสโมซส osmosis อตราการซมของนำผานผวดน intake rate อตราการดดซมพนฐาน basic intake rate อตราการหลาก rate of advance อตราการไหล discharge อตราการไหล rate of flow อตราการไหลของลำนำ discharge of stream อตราความเปนกรด hydrogen-ion concentration อตราซมของนำผานผวดน infiltration rate อตราผลตอบแทน internal rate of return (IRR)
294
อตราสวนของความลก depth scale ratio
อตราสวนของเวลา time scale
อตราสวนของอตราการไหล discharge scale ratio
อตราสวนชองวาง void ratio
อตราสวนดดซบโซเดยม sodium absorption ratio (SAR)
อตราสวนไหลซมถวงนำหนก weighted creep ratio
อาคารกระจายนำ distributor
อาคารควบคม regulating structure
อาคารจายนำแบบความตางระดบนำคงท constant head orifice turnout
อาคารจดหกโคง bend structure
อาคารชลประทาน irrigation structure
อาคารทดนำ check
อาคารทอลอดคสงนำ ditch-drain crossing structure
อาคารทางเขา inlet structure
อาคารทางระบายนำลน spillway
อาคารทางระบายนำลนแบบรางเท chute spillway
อาคารทางระบายนำลนขนบนได cascade spillway
อาคารทางระบายนำลนขนบนได stepped spillway
อาคารทางระบายนำลนแบบกาลกนำ siphon spillway
อาคารทางระบายนำลนแบบบานโคง radial-gate spillway
อาคารทางระบายนำลนแบบมบาน gated spillway
อาคารทางระบายนำลนแบบมบาน controlled spillway
อาคารทางระบายนำลนปกต service spillway
อาคารทางระบายนำลนแยก separate spillway
อาคารทางระบายนำลนเสรม auxiliary spillway
295
อาคารนำตก drop
อาคารนำตก vertical drop
อาคารนำตกทดนำ check drop
อาคารนำตกแบบทอ pipe drop
อาคารนำตกเอยง inclined drop
อาคารบงคบนำ regulator
อาคารบงคบนำปลายคลอง tail regulator
อาคารบงคบนำปากคลอง head regulator
อาคารบงคบนำปากคลอง offtake regulator
อาคารบงคบนำปากคลอง offtake structure
อาคารแบงนำ division box
อาคารประกอบ appurtenant structures
อาคารปลายคสงนำ ditch tail structure
อาคารปากคซอย ditch turnout
อาคารปากคซอยขนาดเลก ditch inlet
อาคารแผนพนทางขาม walkway plank
อาคารระบายตะกอน blowoff
อาคารระบายตะกอน sluice
อาคารระบายนำขาม cross drainage
อาคารระบายนำลนชนดนำไหลขาม overflow spillway
อาคารรบนำ intake
อาคารรบนำเขาแปลงนา farm inlet
อาคารรบนำแบบจมนำ submerged intake
อาคารลำเลยงนำ aqueduct
อาคารลำเลยงนำ conveyance structure
296
อาคารสงนำจากเขอน outlet works
อางเกบนำ reservoir
อางเกบนำใตดน groundwater reservoir
อางเกบนำเอนกประสงค multi-purpose reservoir
อางชะลอนำ retarding basin
อางนำนงแบบนำวน roller type stilling basin
อนฟลโตรมเตอร Infiltrometer
อนวาร invar
อณหภมวกฤต critical temperature
อตนยมวทยา meteorology
อตนยมวทยาอทก hydrometeorology
อทกธรณวทยา hydrogeology
อทกธรณสณฐานวทยา hydrogeomorphology
อทกพลศาสตร hydrodynamics
อทกวทยา hydrology
อทกภย flood
อทกภยรายแรง flood disaster
อปกรณตรวจวดระยะไกล remote terminal unit (RTU)
อปกรณแปลงสญญาณเครองวดระดบนำฟองอากาศ bubble gauge transducer
อปกรณวดแรงดนดน earth pressure cell
อโมงคผนนำ diversion tunnel
อโมงคเพอการอดฉด grouting galleries
เอลนโญ El Niño
แอง, ทลมตำ depression
แองนำกระแทก impact basin
297
แองนำกระแทก impact stilling basin
แองนำโจน hydraulic jump basin
แองนำโจน hydraulic jump dissipator
แองนำนง stilling basin
แองนำนงแบบนำพงอสระ free jet stilling basin; free jet basin
แองนำบาดาลมแรงดน artesian basin
แองพกนำ depression storage
แองภายในแผนดน inland basin
แองระหวางภเขา intermontane basin
แองลสก ski-jump bucket
แอนตไซโคลน anti-cyclone
แอสฟลตกคอนกรต asphaltic concrete
โอโดกราฟ odograph
โอปโซมเตอร opisometer
ฮ เฮด head
เฮดความดน pressure head
เฮดความเรว velocity head
เฮดพลงงาน energy head
เฮดรวม total head
เฮดรวมของปม total dynamic head
ไฮโดรโฟน hydrophone
ไฮโดรมเตอร hydrometer
A
�
absolute humidity ความชนสมบรณ : มวลของไอนำในอากาศทมอยจรงในหนงหนวยปรมาตร
ของบรรยากาศ เชน มลลกรมตอลตร
absorption การดดซม : การทสารอยางหนงดดสารอยางอนๆ เขาไวในสภาพแวดลอม
ทเหมาะสม
abutment ตอมอรม (สะพาน) หรอฐานยน (เขอน) : ตอมอทอยรมตลงทงสองขาง
เพอรบนำหนกสวนปลายของสะพาน หรอฐานยนสองฝงของเขอน
accumulated rainfall ปรมาณฝนสะสม : ปรมาณนำฝนรวมสะสมตามระยะเวลาทเพมขน
accuracy ความถกตอง : ระดบความใกลเคยงของคาทวดไดหรอคำนวณไดเทยบกบ
คาจรง
acid soil ดนกรด, ดนเปรยว : ดนซงมปฏกรยาเปนกรดหรอดนทมคา pH ของดน
ทผสมนำอมตวไดตำกวา 7.0 ดนทแสดงคา pH 6-7 เปนกรดออน
คา pH 5-6 เปนกรดปานกลาง และคา pH 4-5 เปนกรดจด
acoustic bedload measure วธการวดตะกอนทองนำดวยคลนเสยง : การวดตะกอนทองนำโดยใช
เครองมอแบบคลนเสยง
acoustic doppler velocimeter เครองวดความเรวกระแสนำแบบคลนเสยง : เครองทใชวดความเรวของ
กระแสนำในทางนำเปดทใชอานคาความเปลยนแปลงของความถคลนเสยง
ทออกไปจากเครองวด โดยมความสมพนธกบความเรวของกระแสนำ
absolute humidity
A
�
active storage ความจใชการ : ความจของอางเกบนำสวนทอยเหนอระดบนำตำสดถงระดบ
กกเกบ ซงนำในสวนนสามารถสงไปใชประโยชนได
actual evapotranspiration ปรมาณการคายระเหยจรง : ปรมาณนำทพชใชจรงในการเจรญเตบโต
ซงเปนปรมาณนำทพชคายออกและปรมาณนำทระเหยออกดวย
adhesive force แรงดงดดของโมเลกลตางชนดกน : แรงดงดดระหวางโมเลกลทแตกตางกน
ของสาร เชน โมเลกลของนำกบโมเลกลของดน
admixtures สารผสมเพม : สารใดๆ ซงเตมลงในสวนผสมคอนกรตเพอเพมคณสมบต
บางประการ เชน ความทบนำ ความงายตอการเท เปนตน
adsorption การดดซบ : การทสารชนดหนงดดยดโมเลกลของสารอกชนดหนงไวทผวของ
อนภาคสารนน
advance curve กราฟนำคบหนา : กราฟแสดงความสมพนธระหวางเวลานบจากเรมตนใหนำ
กบระยะทางทนำไหลไปถงจดตางๆ โดยเรมนบจากหวแปลงไปยงทายแปลง
advance phase ชวงนำคบหนา : ชวงระยะเวลาตงแตเรมใหนำจนกระทงนำเคลอนตวไปถง
ทายแปลง
advance phase
A
�
aeration การเตมอากาศ :
1. การทำใหเกดการผสมผสานระหวางอากาศกบของเหลว (นำ) โดยวธหนงวธใด
ดงน
ก. การฉดหรอพนนำขนสอากาศ
ข. การทำใหเกดฟองอากาศผานเขาไปในนำ
ค. การกวนนำเพอใหนำดดซมอากาศไดมาก
2. การเตมอากาศเขาไปในชองวางใตผวนำดานลางในขณะเมอนำไหลผาน
สนฝายเพอปรบสภาพความกดอากาศตำทกระทำตอผวอาคาร
3. วธการลดผลกระทบเนองจากการกะเทาะของผวอาคาร โดยการเตมอากาศ
เขาไปในสวนทจะทำใหเกดการเสยหายนน
aeration zone เขตอมอากาศ : เขตหรอสวนชนใตดนทมนำบรรจอย แรงดนของนำในเขตน
จะนอยกวาแรงดนของบรรยากาศเพราะนำในสวนของชนใตดนบรรจอยใน
ชองวางเลกๆ ซงมอากาศหรอกาซอยดวยภายใตความกดอากาศ เขตอมอากาศ
จะอยระหวางเขตอมนำกบผวดนตอนบน
aerial photograph ภาพถายทางอากาศ : ภาพถายของพนผวโลกซงถายดวยกลองทนำไปใน
อากาศยาน ไดแก บอลลน เครองบน ยานอวกาศ
afflux ระดบนำทน : ความสงของระดบนำททนขนจากระดบนำปกตเนองจากมสง
กดขวางในลำนำ เชน ฝาย หรอสะพาน หรอคอความลกของนำเหนอสนฝาย
aeration
A
�
aggregate มวลรวม : วสด เชน ทราย กรวด หรอหนยอยตงแต 2 ชนดขนไป ทนำมาผสม
กนในสดสวนทตองการใชเปนวสดกอสรางโดยอาจใชผสมกบซเมนตหรอวสด
เชอมประสานอนๆ
agricultural development การพฒนาเกษตรกรรม : กจกรรมทมงหวงในการเพมผลผลตและผล
ตอบแทนจากการเกษตร
agricultural drainage การระบายนำเพอการเกษตร : การระบายนำทมมากเกนความตองการ
ออกจากพนทการเกษตร
agricultural performance indicator ดชนแสดงผลทางการเกษตร : วธการประเมนประสทธผลทางการเกษตร
agriculture เกษตรกรรม : กจกรรมทเกยวกบการเพาะปลกพช เลยงสตว ประมง และ
การปาไม
agronomy พชศาสตร : สาขาหนงของวทยาศาสตร ซงศกษาในภาคทฤษฎ และ
ภาคปฏบตเกยวกบพชไร นา รวมถงการใชดน
air-blown mortar ปนพน : ปนทรายทเปนสวนผสมของปนซเมนต ทราย และนำ ทใชฉดพนทบ
ผวหนาดนหรอหนดวยเครองอดอากาศ เรยกอกอยางวา gunite หรอ shotcrete
air-bubble method วธการวดระดบนำโดยใชฟองอากาศ : วธการวดระดบนำในทางนำเปด
โดยแปลงจากคาความดนอากาศเปนคาความสงของระดบนำ
air-bubble method
A
�
air chamber หองอากาศ : อปกรณชวยลดแรงกระแทก
ท เกดจากนำภายในทอ มลกษณะเปน
ตวถงบรรจอากาศตอเขากบหลงทอสงนำ
ทำหนาทลดความรนแรงเมอความดน
เพมขนอยางฉบพลน
air-lift pump เครองสบนำแบบลมดน : เครองสบนำทใชลมดนสำหรบพฒนาหรอสบนำ
จากบอบาดาล
alignment; alinement การวางแนว, การปรบแนว :
1. (แผนท) ทศทาง ลกษณะ และตำแหนงทถกตองของแนวหรอรายละเอยด
ภมประเทศทสำคญกบแนวหรอรายละเอยดภมประเทศอนๆ
2. (การสำรวจทวไป) การวางหรอการกำหนดตำแหนงของจดตางๆ ใหอยใน
แนวเดยวกน
3. การกำหนดจดลงบนพนดน ใหเปนแนวทถกตองเพอวางแนวถนน ทางรถไฟ
กำแพง สายสงกระแสไฟฟา คลอง ฯลฯ
4. แนวทางบนพนดนซงแสดงไวในแผนผง (มใชแผนทระดบ หรอรปตดซงแสดง
ระดบและคาระดบทองคประกอบทางแนวตง)
5. แนวศนยกลางของทางซงแสดงไวในแผนผง และจะกอสรางบนพนดนไปตาม
แนวน
alidade บรรทดเลง : บรรทดสำหรบใชเลงแนวประกอบการสำรวจแผนทดวยโตะสำรวจ
alkaline soil ดนดาง : ดนทมปฏกรยาเปนดาง โดยคา pH ของดนทผสมนำอมตวมากกวา 7
air chamber
A
�
alkaline water นำดาง : นำทมคาความเปนกรดดาง (pH) มากกวา 7 เปนนำทมเปอรเซนต
ของโซเดยมสง แตมปรมาณเกลอแรละลายอยคอนขางตำ
allowable soil moisture depletion ความชนในดนทยอมใหลดลงได : ปรมาณความชนในดนทยอมใหลดลง
จากความชนชลประทาน จนกระทงถงคาทตองใหนำเพมเตมมฉะนนพชจะเกด
การขาดนำและเหยวเฉา ทงนขนกบชนดของดนและพชทปลก เรยกอกอยางวา
allowable soil moisture
alluvial plain ทราบตะกอนนำพา : ทราบหรอคอนขางราบขนาดใหญสองฝงแมนำ ในฤด
นำหลาก นำจะไหลลนสองฝงแมนำ ทวมบรเวณดงกลาว และนำตะกอนมาสะสม
alluvial soil ดนตะกอนนำพา : ดนนำไหลทรายมล ดนทเกดจากนำพาตะกอนไปทบถม
ยงแหลงตางๆ เมอไมนานมาน ลกษณะสำคญทแสดงใหเหนคอยงไมคอยมการ
พฒนาชนดนหรอมการเปลยนแปลงของตะกอนททบถม สวนใหญดนมความ
อดมสมบรณตามธรรมชาตในระดบคอนขางสง (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
alluvial terrace ตะพกลมนำ : ทราบเปนขนๆ ขางตลง เกดจากทางนำทตะกอนตกจมทบถม
จนกลายเปนทราบลมนำ แลวตอมากระแสนำไหลแรงและสามารถกดเซาะ
ทราบลมนำจมตำลง จงทำใหราบลมนำสวนทเหลออยสงกวาทองนำใหม
ยงนานๆ เขาทองนำกจะยงกวางออกไป และอาจเกดทราบลมนำตรงทองนำ
ทกวางออกไปขนอก วนเวยนกนไปเรอยๆ จนเกดทราบเปนขนๆ ขางตลง
ในบรเวณนน
alluvial terrace
A
�
alternate furrow irrigation ชลประทานแบบรองสลบรอง : การใหนำแกพชแบบรองคทจดทำไวแลว
ในลกษณะรองเวนรองในพนทกวาง เปนการประหยดเวลาในการใหนำ สามารถ
ลดการสญเสยนำทเกดจากการรวซมลงไปในดนเลยเขตรากพช ไมเหมาะกบ
พนททมความลาดชนสงและดนทมอตราการรวซมในแนวดงสง
anabranch ลำนำแขนง : ลำนำทแยกจากลำนำใหญ
แลวไหลมาบรรจบกบลำนำเดมอก
anamolistic cycle วฏจกรนำขนลง : วงรอบของนำขนลง
มความสมพนธกบความเปลยนแปลงของ
ระยะทางระหวางดวงจนทรกบโลกโดยปกตจะใชเวลาประมาณ 27.5 วน
anemogram กราฟวดลม : เสนกราฟวดทศและความเรวลมทไดจากเครองวดลมแบบกราฟ
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
anemograph เครองวดลมแบบกราฟ : เครองวดลมทบนทกทศและความเรวลมเปน
เสนกราฟ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
anemometer เครองวดกระแสลม : เครองมอทใชวดความเรวของกระแสลม
aneroid barometer เครองวดความกดอากาศแบบตลบ : เครองวดความกดอากาศโดยวดคาเปน
ความดนสมบรณ
alternate furrow irrigation
A
�
angle of repose มมทรงตว : มมทมความชนมากทสด ซงยงคงทำใหกองหน ดน ทราย หรอ
ผวเอยงของตลงทรงตวอยไดโดยไมเลอนไถลลงมา โดยปกตมมเอยงจะอย
ระหวาง 33-37 องศา กบแนวนอน
angular distance ระยะเชงมม :
1. ขนาดของมมทจดสงเกตการณทเกดขนจากเสนสองเสนทตอออกไปยงจด
สองจดทกำหนด
2. สวนโคงของวงใหญ ทเชอมจดสองจด แสดงคาเปนองศาเชงมม
angular velocity ความเรวเชงมม :
1. ความเรวในการหมนของวตถรอบแกนมหนวยเปนรอบตอเวลา องศาหรอ
เรเดยนตอเวลา
2. (อตนยมวทยา) ความเรวเชงมมของอากาศในแนวระดบรอบบรเวณ
ความกดอากาศ ซงเสนความกดอากาศเทามลกษณะเปนวงปด
annular drainage pattern แบบรปทางนำวงแหวน : แบบรปทางนำทมรปรางคลายวงแหวนขนาดตางๆ
ซอนกน เกดจากกระแสนำในแควและลำธารกดเซาะหนชนทมเนอออนกวา
ซงแทรกสลบอยกบหนชนทมเนอแขงกวาในบรเวณทมโครงสรางรปโดม
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
annual flow การไหลของนำรายป : ปรมาตรของนำทไหลระหวางป ณ จดทพจารณา
annual flood ปรมาณนำหลากรายป : ปรมาณนำสงสดในระยะเวลาของปนำ
annual flood
A
10
annual runoff ปรมาณนำทารายป : ปรมาณนำทาทงปของแมนำสายใดสายหนง
antecedent precipitation index ดชนความชมชนของดน : ความสามารถในการกกเกบนำและความชนทม
อยในดนจากฝนทตกมากอนหนาน โดยกำหนดเปนคาสมประสทธในแตละพนท
ลมนำ ซงจะนำไปใชในการประเมนวเคราะหการเกดนำทวมฉบพลนและ
แผนดนถลม
antecedent rainfall ปรมาณนำฝนทตกมากอนแลว : ปรมาณนำฝนทตกมากอน ณ จดท
พจารณา และนำมาใชในการคำนวณหาความสมพนธของนำฝนและนำทา
ในระยะขางหนา
anti-cyclone แอนตไซโคลน : ชอทเรยกลมทพดหมนเวยนออกจากเขตความกดอากาศสง
เคลอนทในบรเวณแคบๆ หรอลมทเกดจากบรเวณทมความกดอากาศสงพดไปส
บรเวณทมความกดอากาศตำ
apparent specific gravity ความถวงจำเพาะปรากฏ : อตราสวนระหวางนำหนกของดนแหงตอนำหนก
ของนำทมปรมาตรเทาดนทงกอน ซงรวมถงชองวางระหวางเมดดนดวย
application efficiency ประสทธภาพการใหนำ : รอยละของอตราสวนระหวางปรมาณนำทพชใชรวม
ทงนำทซมลงดนตอปรมาณนำชลประทานทงหมดทตองสงให
appurtenant structures อาคารประกอบ : อาคารทสรางประกอบกบฝายหรอเขอนทดนำ เชน ประต
ระบายทราย รองระบายทราย กำแพงแบงนำ บนไดปลา ฯลฯ
annual runoff
A
11
approach channel รองชกนำ : รองรบนำเขาสคลอง หรออาคารสงนำหรอทงนำ เรยกอกอยางวา
intake channel
arable land พนดนเพาะปลกได : พนดนทใชปลกพชไดโดยไมตองอาศยการดดแปลง
ทำนบำรงอะไรมากนก (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
apron พนอาคารชลประทานดานเหนอนำหรอทายนำ : แผนหรอพนทบนำเพอ
ปองกนการกดเซาะ การรวซมหรอแรงยกใตฐาน ดานเหนอนำหรอทายนำของ
อาคารชลประทาน
aquatic weed วชพชนำ : วชพชทอยในแหลงนำทวไป เชน ผกตบชวา สาหราย ฯลฯ
aqueduct อาคารลำเลยงนำ : อาคารทนำนำไป มทงลกษณะอาคารปดและเปด เชน ทอ
คลอง หรอรางนำ เปนตน
aquiclude ชนหนซบนำ : ชนหนทมคณสมบตดดซบนำเขาไปไดอยางชาๆ เนองจาก
มชองวางระหวางเมดแรทมขนาดเลกมาก ทำใหเกดมแรงตงผวสงจนนำ
ไมสามารถไหลซมผานไดงาย ดงนนในบรเวณทมหนซบนำจงไมเหมาะสำหรบ
เจาะบอบาดาล เชน ชนหนดนดาน เปนตน
aquiclude
A
1�
aquifer ชนหนอมนำ : ชนหนทมคณสมบตยอมใหนำซมไดโดยงายเนองจากมชองวางระหวางเมดแรขนาดใหญ หรอมโพรงหรอรอยแตกตอเนองกน จงทำใหเกบนำ ไวไดเปนปรมาณมากจนกลายเปนแหลงนำบาดาล ชนหนนอยในเขตอมนำ ไดแก หนทราย หนปน เปนตน
aquifuge ชนหนกนนำ : ชนหนหรอชนตะกอนทมคณสมบตไมยอมใหนำซมผานได เนองจากไมมชองวางทตอเนองกน ไดแก หนแกรนต
arch dam เขอนโคง : เขอนคอนกรต ทสนเขอนเปนรปโคงออกทางดานเหนอนำเมอมองจากความสงเหนอพนดน โดยแรงดนนำจะถายไปทฐานยนซงสวนใหญเปน ไหลเขาทงสองขาง เชน เขอนภมพล
area-capacity curve โคงพนทความจ : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางพนทผวนำ และปรมาตรของนำทระดบตางๆ
as-built drawing แบบกอสรางจรง : แบบทมลกษณะตรงตามทกอสรางจรง เปนแบบแสดง รายละเอยดของอาคารภายหลงกอสรางเสรจแลว ซงบางสวนอาจดดแปลงแกไขจากแบบกอสราง ใหเหมาะสมตามสภาพความเปนจรง
aquifer
A
1�
artesian basin แองนำบาดาลมแรงดน : แองทราบระหวางเขา ทมชนหนอมนำมแรงดน รองรบอย อาจมชนเดยวหรอหลายชนกได ประกอบดวยชนทรายหรอชนหนทราย อนเปนทางใหนำฝนไหลซมลงไปเกบกกอย เมอเจาะบอบาดาลจนถงชนหนอมนำในแองนำน นำในบอจะพงขนถงระดบแรงดนนำ ซงระดบนำอาจจะอยภายในบอเหนอชนหนอมนำหรอพงขนมาเหนอปากบอกได
artesian well บอนำบาดาลมแรงดน : บอทเจาะลงไปถงชนหนอมนำและเปนชองทางให นำบาดาลทะลกตวสงขนมาในบอ โดยมระดบนำสงกวาชนนำบาดาลแตไมจำเปนตองสงจนนำบาดาลไหลออกจากปากบอทผวดนกได ถามแรงดนสง จนทำใหนำไหลออกจากปากทอ เรยกวา บอนำพ
asphaltic concrete แอสฟลตคอนกรต : วสดผสมระหวางมวลรวมกบยางแอสฟลตโดยนำมา คลกเคลาใหเปนเนอเดยวกนกอนทจะนำไปใชงาน เชน ใชทำผวจราจร
atmospheric pressure ความดนบรรยากาศ : แรงดนของอากาศทกดลงบนพนทหนาตด 1 ตารางหนวย หรอนำหนกของลำบรรยากาศจากยอดสงสดทกดลงบนพนท 1 ตารางหนวย ถาพนทหนาตดเปน 1 ตารางเซนตเมตรทพนผวโลก นำหนกของ ลำบรรยากาศจะประมาณ 1.033 กโลกรม หรอ 1 ตารางนว จะเปน 14.7 ปอนด
Atterberg’s limits จดแบงสถานภาพของดน : จดแบงตามสถานภาพของดนโดยคดเปนปรมาณรอยละของนำในดนในการจำแนกประเภทของดนไดแก ขดจำกดเหลว ขดจำกดพลาสตก และขดจำกดการหดตว
auger สวานเจาะดน : อปกรณเจาะสำรวจดน
automatic gate บานบงคบนำอตโนมต : บานบงคบนำแบบทเคลอนไหวโดยไมตองใชคน
ควบคม
automatic gate
A
1�
automatic hydrological observing station สถานอทกวทยาแบบอตโนมต : สถานอทกวทยาทใชอปกรณในการตรวจวด
และบนทกขอมลโดยไมตองใชคนควบคม
auxiliary spillway อาคารทางระบายนำลนเสรม : อาคารระบายนำทสรางขนเพอชวยอาคาร
ระบายนำลนปกตในการระบายนำออกจากเขอนกกเกบนำ
available soil moisture ความชนทพชนำไปใชได : คาความชนในดนทพชสามารถนำไปใชได ซงมคา
อยระหวางคาความชนชลประทานกบคาความชนทจดเหยวเฉาถาวร
average annual flood ปรมาณนำหลากรายปเฉลย : คาเฉลยของปรมาณนำทวมจากขอมลหลายๆ ป
average mean monthly discharge คาเฉลยปรมาณนำรายเดอนเฉลย : ปรมาณนำรายเดอนเฉลยของเดอนใด
เดอนหนง โดยไดมาจากคาเฉลยของปทตอเนองกนหลายๆ ป
axial flow pump เครองสบนำชนดนำไหลตามแนวแกน : เครองสบนำชนดทมทศทาง
การไหลของนำเขาสและออกจากใบพดขนานกบแกนของเพลา
azimuth ภาคของทศ : การระบทศทาง โดยอางองจากทศเหนอเปนมมราบทเวยน
ตามเขมนาฬกา จนถงแนวทตองการระบถง เรยกอกอยางวา อะซมท
automatic hydrological observing station
B
16
backfill ถมกลบ :
1.ดนหรอวสดอนๆทใชถมบดอดแนนรอบๆหรอปดทบอาคารทกอสรางไว
2.การถมแทนทวสดทถกขดขนมา
backhoe รถแบคโฮ : รถขดทมแขนขดอยดานหนาหรอดานหลง เวลาทำงานจะขด
หรอควกเขาหาตวรถ
backwater นำเทอ : นำทยกตวสงขนกวาระดบผวนำปกตยอนขนไปทางดานเหนอนำ
เนองจากมสงกดขวางลำนำเชนเขอนฝายทอลอดหรอดานทายนำมระดบนำ
สงกวาความลกปกตของลำนำเนองจากตอเชอมกบลำนำอนหรอจากการหนน
ของนำทะเล
backwater curve โคงนำเทอ :เสนแสดงความลาดเทของผวนำเทอ
backwater effect ผลกระทบจากนำเทอ :ผลทเกดขนจากการทนำในลำนำสงขนกวาระดบผวนำ
ปกต
baffle แผงปะทะนำ :สวนประกอบของอาคารสลายพลงนำแบบหนงทำหนาทปะทะ
นำเพอลดความเรวของกระแสนำและพลงงานนำ
backfill
B
17
baffle pier ฟนตะเข : สวนประกอบของอาคารสลายพลงนำมลกษณะเปนแทงคลายซฟน
ทำหนาทสลายพลงงานนำ
ball valve บอลลวาลว : อปกรณททำหนาทปดเปดนำในระบบทอสงนำ มแกนหมนอย
กงกลางในแนวดง ตวบานมลกษณะเปนทรงกลม เจาะรตรงกลางในแนวเดยว
กบทอเมอหมนใหรตงฉากกบทศทางการไหลนำจะไหลผานไมได
bank ตลง : พนทตดกบแมนำ คลอง หรอลำธาร โดยจะเรยกเปน ตลงซาย หรอ
ตลงขวาตามทศทางการไหลของนำ
bank protection การปองกนตลง : การปองกนพนทตดกบแมนำ คลอง หรอลำธารเพอลด
ความเสยหายเนองจากการกดเซาะทเกดจากการไหลของนำ คลน นำฝน
สามารถทำไดหลายวธเชนการเรยงหนบรเวณลาดตลงของลำนำการกอสรางรอ
เปนตน
bankfull stage สภาพนำเตมตลง : ภาวะการไหลของนำในลำนำ ทปรมาณนำเตมลำนำถง
ขอบสงสดของตลงฝงใดฝงหนง ในสภาพเชนนลำนำไมสามารถรบนำไดอก
มฉะนนจะเกดภาวะนำไหลลนตลง
bank overspill นำลนขามตลง : ปรมาณนำทมปรมาณมากเกนกวาขอบเขตสงสดของตลง
ฝงใดฝงหนงจนไหลลนขามตลง
bank sluice ชองระบายนำ : ชองระบายนำบรเวณคนกนนำทควบคมดวยบานประต หรอ
ชองเปดปดโดยจะเปดบานประตในขณะทเกดนำทวมสง
bank sluice
B
18
bar บาร :
1. (อตนยมวทยา) ใชเปนหนวยวดความกดอากาศ 1 บารมคาเทากบ 10
ลานดายน (dyne) ตอ 1 ตารางเซนตเมตร หรอเทากบ 1,000 มลลบาร
ซงเทากบ750.076มลลเมตรปรอท(29.53นว)ทอณหภม0องศาเซลเซยส
และละตจด45องศา
2.(ภมศาสตร)สนดอน:เนนทเกดจากกระแสนำ
3.(วศวกรรม)เหลกแทงหรอแทงเหลก
barometer เครองวดความกดอากาศ : เครองวดความกดอากาศในทางอตนยมวทยา
มใชกนโดยทวไป 2 ชนด คอ เครองวดความกดอากาศแบบปรอทกบเครองวด
ความกดอากาศแบบตลบ
barrage เขอนทดนำ : อาคารทสรางขนขวางลำนำ มบานควบคมสำหรบยกระดบนำ
ดานเหนอนำใหสงขน เพอผนนำเขาคลองสงนำ หรอเพอควบคมนำใหอยใน
ระดบทตองการ
base flow นำฐาน :ปรมาณนำเดมทไหลอยในลำนำกอนเกดนำทา
base level of erosion ระดบฐานการกดเซาะ : ระดบทองนำตำสดทเกดการกดเซาะตามธรรมชาต
(กดเซาะตวเอง)
base line เสนฐาน : เสนสำรวจทกำหนดขนเพอใชเปนหลกอางอง และสอบเทยบในงาน
สำรวจตางๆ
bar
B
19
basic intake rate อตราการดดซมพนฐาน : อตราการดดซมนำของดนทมอตราคงท หรอไมม
การเปลยนแปลงไปตามระยะเวลาการใหนำ มกจะเกดขนหลงจากมการใหนำ
แบบผวดนในลกษณะทวมขงจนกระทงถงจดหนงทดนไมสามารถดดซมนำ
ตอไปไดถงแมจะยงไมสนสดเวลาการใหนำ
basin พนทรบนำ : พนททงหมดซงนำทาผวดนทเกดจากฝนทตกลงบนพนทนไหลส
ทางออกลมนำ
basin irrigation ชลประทานแบบปรบระดบดนและทวมขง : วธการใหนำชลประทาน
ทพนทรบนำไดรบการปรบระดบจนเรยบมคนกนโดยรอบ โดยการปลอยนำ
เขาไปขงในพนทแลวใหนำคอยๆ ซมลงในดน เรยกอกอยางวา level border
irrigation
basin recharge นำฝนทถกดดซบไวในลมนำ : นำฝนซงถกดกซบ ดดซบไวในดน และ
ขงอยตามแองตางๆในลมนำและสวนเกนจากนจะปรากฏเปนนำทา
bathymetric contour เสนชนความลกของนำ :เสนชนแสดงความลกของทองทะเลหรอมหาสมทร
bearing มมแบรง : มมแนวระดบ ณ ทใดทหนง ทเบนจากแนวทศเหนอหรอทศใต
ไปทางทศตะวนออกหรอทศตะวนตก การเรยกมมแบรงของแนวใดๆ ตองระบ
ทศทเบนออกและเขาหาเสมอเรยกอกอยางวาภาคของทศ
bed level ระดบทองคลอง :ระดบของทองคลองทกำหนดไปตามแนวศนยกลางคลอง
bed level
B
20
bed load ตะกอนทองนำ : ตะกอนทนำพดพาไปโดยมแนวการเคลอนทอยใกลทองนำ
หรอตดกบทองนำ โดยการกลง กระโดด กระแทก หรอเลอนไถลไป เกดจาก
การมขนาดใหญและความหนาแนนสงเชนกรวดหรอเศษหน
bed slope ลาดทองคลอง :ความลาดเทของทองคลองตามแนวศนยกลางคลองโดยทวไป
นยามเปนสดสวนของแนวตงตอแนวนอน
bed width ความกวางทองคลอง :ระยะหางระหวางจดของขอบทงสองฝงของทองคลอง
bed load feeder เครองปอนตะกอนทองนำ : เครองปอนตะกอนทรายเขาสแบบจำลอง
ชลศาสตรของทางนำเปดโดยสามารถปรบอตราการปอนทรายไดตามตองการ
bed material sampler เครองเกบตะกอนทองนำ : เครองสำหรบเกบตะกอนทองนำ ซงมทงแบบ
อยกบทและแบบเคลอนท
bedding ชนรองพน : วสดกรอง ททำหนาทเปนชนคนกลางระหวางวสดสองชนด
ซงวสดกรองจะเปนวสดจำพวกทรายทรายผสมกรวดทรายผสมหนยอยรวมทง
แผนใยสงเคราะห เชน ชนรองพนใตหนเรยง หนทง หรออาคารคอนกรต
เสรมเหลกเปนตน
bench flume รางรน : รางนำชนดวางบนดน
ซงผานพนททไมเหมาะสมทจะ
สรางคลองลำเลยงนำ
bed load
B
21
benchmark หมดหลกฐาน :
1.หมดเครองหมายแสดงจดททราบความสงหรอตำจากระดบมลฐาน ซงปรากฏ
อยบนวตถถาวรทมอยตามธรรมชาตหรอทสรางขน หรอการใชพนท
หรอสภาพแวดลอมณ ชวงเวลาใดเวลาหนงเปนสงอางองเพอการเปรยบเทยบ
การเปลยนแปลงสภาพแวดลอมนน
2.หมดทใชอางอง เพอการสำรวจเขาบรรจบวงรอบ มคาพกดทางราบและ
ทางระดบ
bend structure อาคารจดหกโคง : อาคารทสราง ณ จดหกโคงทางราบทอยในคสงนำทม
ความลาดชน
bending strength ความตานแรงดด :ความสามารถของวสดททนตอการแตกหกเมอถกดดโคง
bentonite grouting การอดฉดดวยเบนทอไนต : การฉดสารผสมเบนทอไนตเพอปรบปรงฐานราก
berm ชานพก : ระยะราบจากขอบปลายลาดดานหนงไปยงตนลาดอกดานหนง เชน
ชานถนนชานคลองชานคนกนนำ
bit หวเจาะ :สวนประกอบทอยปลายกานเจาะทำหนาทเจาะดนหรอหน
black box simulation model แบบจำลองกลองดำ : แบบจำลองซงไมใชวธจำลองรปแบบทางกายภาพ แต
ใชวธการทางคณตศาสตรหรออาศยความสมพนธของปจจยตางๆทเคยเกดขน
black box simulation model
B
22
blanket drain ผนกรองระบายนำ : สวนของระบบระบายนำแนวราบในตวเขอน มลกษณะเปนผนกวางวางอยบนฐานรากดานทายของเขอนดน มวตถประสงคเพอกรอง เอาเฉพาะนำสวนทซมมาจากตวเขอนและฐานรากลำเลยงออกไปนอกตวเขอนเรยกอกอยางวาhorizontalblanketdrain
blowoff อาคารระบายตะกอน : อาคารทตดตงไว ณ ตำแหนงทอทมระดบตำ หรอ จดตำสดของทอสวนทโคงลงเพอใชสำหรบระบายตะกอนจากทอทงออกไป
blowoff valve ประตระบายตะกอน :ประตนำชนดลนยกซงตดตงไวในอาคารระบายตะกอน
border irrigation ชลประทานแบบทวมขง :วธการใหนำชลประทานทปลอยใหนำไหลออกจาก คสงนำไหลบาเขาไปขงในพนททขนาบดวยคนดนหากพนทรบนำดงกลาวไดรบการปรบระดบจนราบเรยบเรยกวาlevelborderirrigation
borehole หลมเจาะ : หลมทเกดขนจากการเจาะดวยเครองเจาะ มลกษณะเปนรปทรงกระบอก ขนาดและความลกของหลมเจาะมขนาดตางกนขนอยกบวตถประสงคเชนหลมเจาะนำมนหลมเจาะนำบาดาลหรอหลมเจาะสำรวจฐานรากอาคาร
boring การเจาะ :การเจาะดนหรอหนใหเกดเปนหลมเจาะดวยเครองเจาะแบบตางๆ
boring log ตารางบนทกขอมลการเจาะ : ตารางซงบนทกขอมลตางๆ ของการเจาะสำรวจดนและหน ซงจะประกอบดวยชนด ความหนา ความแนน และการเรยงตวของชนดนหรอหน
borrow area บอยมดน : พนททเปนแหลงดนทมคณสมบตเหมาะสมทนำไปใชในงานกอสรางตางๆเชนเขอนดนถนนคลอง
blanket drain
B
23
bottle silt sampler ขวดเกบตะกอนแขวนลอย : เครองมอเกบตะกอนแขวนลอยในลำนำ
boundary line เสนขอบเขต : เสนทกำหนดขนเปนขอบเขตของหนวยการปกครองหรอพนท ซงมลกษณะคลายคลงกนอยางใดอยางหนง
bracing แกงแนง, คำยน :สวนทใชในการคำยนอาคารหรอยดโครงสรางใหแขงแรง
brackish water นำกรอย : นำทมความเคมนอยมปรมาณเกลอนอยกวานำทะเลตามธรรมชาตโดยมเกลอละลายอยในชวง0.5-30ppt
branch canal คลองแยก :คลองทแยกออกจากคลองสายใหญเพอรบนำไปสพนทชลประทาน
breaching dike คนดนทยอมใหพง : คนดนทสรางขนเพอปองกนอทกภยโดยทยอมใหพงไดเมอระดบนำวกฤต
broad-crested weir ฝายสนกวาง : ฝายทมสนแบนราบและมความกวางของสน (วดตามทศทางการไหลของกระแสนำ)ยาวกวาความลกของนำทไหลขามฝาย
broken-back transition สวนเชอมตอแบบเปลยนรป
ตด : สวนเชอมตอระหวางทางนำเปดทเปลยนรปรางสเหลยมคางหมเปนสเหลยมผนผา หรอในทางกลบกน
bubble gauge transducer อปกรณแปลงสญญาณเครองวดระดบนำฟองอากาศ : อปกรณประกอบ
ของเครองวดระดบนำแบบฟองอากาศทำหนาทเปลยนคาระดบนำเปนสญญาณ
ทางไฟฟา
bubble gauge transducer
B
24
bulkhead gate บานกนนำชวคราว : บานทใชปดกนนำชวคราว ปองกนนำไมใหไหลผาน
ขณะซอมแซมบานทอยถดไป
bulldozer รถดนดน :รถแทรกเตอรทมใบมดสำหรบดนดนอยดานหนารถ
buoyant unit weight นำหนกจำเพาะลอยตว : สวนตางระหวางนำหนกอมตวจำเพาะของดนกบ
นำหนกจำเพาะของนำเรยกอกอยางวาsubmergedunitweight
bund คนดน :คนดนเตยๆทสรางขนเพอปองกนพนทใหปลอดภยจากการถกนำทวม
หรอเพอเกบกกนำไว
butterfly valve ประตนำแบบปกผเสอ : อปกรณปดเปดทมแกนหมนอยทแกนกลางแผน บานกลม มลกษณะคลายปกผเสอใชกบทอ มทงแบบหมนรอบแกนในแนวดง
และแนวราบ
buttress dam เขอนคำยน : เขอนคอนกรตเสรมเหลกชนดมคำยนดานทายนำมลกษณะ ดานหนาเปนแผนคอนกรตสำหรบรบแรงดนนำและดานทายนำเปนแทงคอนกรต
วางเรยงกนเพอทำหนาทคำยน
bypass channel ทางเบยงนำ : ทางเบยงนำทสรางขนเพอผนนำจากลำนำหลกลงสดานทายนำ
ระหวางกอสราง
bypass floodway ทางเบยงนำหลาก : ทางนำธรรมชาตหรอทางเบยงนำทสรางขนเพอระบายนำเมอเกดนำทวมโดยใหนำผานไปทางนำนน
bulkhead gate
C
26
cadastral map แผนทโฉนด : แผนทแสดงขอบเขตกรรมสทธทดน
cadastral survey การรงวด : การสำรวจกำหนดขอบเขตกรรมสทธทดน
calibration การสอบเทยบ : การปรบมาตรตางๆ เชน การเปรยบเทยบเครองมอ ชง ตวง
วด หรอการหาคาสมประสทธของอาคารชลประทาน หรอแบบจำลองทาง
คณตศาสตร
canal คลอง : ทางนำทสรางขนเพอวตถประสงคใชในการสงนำ ระบายนำ และ
คมนาคม
capacity curve โคงความจ : โคงแสดงความสมพนธระหวางความจของอางเกบนำกบระดบนำ
capillary fringe เขตอมตวเหนอระดบนำใตดน : ชนทอยใตเขตทมการระบายอากาศ
ซงอยเหนอระดบนำใตดนและมความดนนอยกวาบรรยากาศ มวลดนทอยใน
เขตนจะอยในสภาวะอมตวหรอเกอบอมตว เนองจากแรงตงผวนำในรหรอ
ชองขนาดเลก เรยกอกอยางวา capillary rise
capillary water นำตงผว : นำในดนทถกจบยดไวดวยแรงตงผวของชองวางขนาดเลกระหวาง
เมดดน เปนนำสวนทพชสามารถนำไปใชได
capillary zone เขตนำตงผว : บรเวณทนำในดนเปนนำตงผว ซงมความดนนอยกวาความดน
บรรยากาศ
cadastral map
C
27
cascade spillway อาคารทางระบายนำลนขนบนได : อาคารทางระบายนำลนทมดานทาย
อาคารมระดบลดลงเปนชนๆ คลายขนบนได เรยกอกอยางวา stepped
spillway
cascade weir ฝายขนบนได : ฝายแบบหนงทมทายฝายลดลงเปนชนๆ คลายขนบนได
เรยกอกอยางวา step weir
casing ทอกร : ทอทใชใสลงไปในหลมเจาะหรอบอเจาะในระหวางการเจาะหรอหลง
การเจาะ ทำหนาทปองกนผนงขางหลมหรอบอไมใหพงทลาย
catastrophic flood มหนตอทกภย :
1. นำทวมทเกดจากสภาพภมอากาศผดปกต ทมโอกาสเกดขนนอยมาก และ
จากฝนทตกอยางตอเนองยาวนานผดปกตกวาทเคยเกดขนในพนทนนๆ หรอ
ฝนตกหนกเกนกวา 100 มม. ตอชวโมง
2. ความวบตทเกดขนจากนำทวมทรนแรงโดยเฉพาะอยางยงหลงจากการ
พงทลายของทำนบดนหรอเขอน
catchment บรเวณลมนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอ
หยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอกกเกบนำ (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา catchment
area, drainage area หรอ drainage basin
catchment area บรเวณลมนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอ
หยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอกกเกบนำ (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา catchment,
drainage area หรอ drainage basin
catchment area
C
28
catchment management การบรหารจดการลมนำ : การบรหารจดการพนทรบนำเพอปรบปรงคณภาพ
ของนำทา และการจดการพนทเสยงภยดานตนนำเพอลดการเกดนำทวม เชน
การปลกปาและการสรางบอเกบนำขนาดเลกดานตนนำ รวมถงมาตรการปองกน
ไฟปา การปองกนการกดเซาะ และการดแลรกษาพชคลมดน
cathodic protection การปองกนการกดกรอน : การปองกนการเกดสนมในเหลกโครงสราง โดยใช
กระแสอเลกตรอนจากแหลงภายนอกผานเขาไปในเหลกโครงสราง เพอยบยง
การเกดปฏกรยาการเกดสนมเหลก
cattle ramp ทางสตวขาม : ทางลาดเอยงทกำหนดใหสตวเดนขามคลองสงนำ
cave ถำ : ชองทเปนโพรงลกเขาไปในพนดนหรอภเขา มขนาดใหญพอทมนษย
สามารถเขาไปได เกดขนตามธรรมชาต โดยทวไปถำเกดในหนปนทมนำใตดน
ไหลผาน กดเซาะ พบตามภเขาหนปนหรอตามชายฝงทะเล
cement paste ปนซเมนตเหลว : ปนซเมนตทผสมกบนำ
central meridian เสนเมรเดยนกลาง : (แผนท) เสนเมรเดยนทใชเปนเสนแกนตงของระบบพกด
ในบรเวณใดบรเวณหนง โดยทวไปจะกำหนดเสนเมรเดยนทผานใกลยานกลาง
บรเวณนนเปนเสนเมรเดยนกลาง
centrifugal pump เครองสบนำแบบหอยโขง : เครองสบนำชนดทสบนำโดยอาศยแรงเหวยงหน
ศนยกลางใบพด
chak แฉกสงนำ : พนททรบนำจากทอสงนำเขานาเดยวกน
catchment management
C
29
chamfer ลบมม : การลบมมของอาคารคอนกรตเพอปองกนการแตกหกหรอบน
channel รองนำ :
1. ทางนำทสรางขนหรอเกดขนตามธรรมชาตซงมนำไหลอยางตอเนอง หรอเปน
ชวงๆ
2. สวนลกของแมนำ ทางนำ ซงกระแสนำหลกไหลผาน
channel capacity ความจรองนำ : อตราการไหลสงสดของทางนำใดๆ ทสามารถนำนำไหลไปได
โดยนำไมไหลลนขามตลง
channel encroachment การบกรกทางนำ : การรกลำทางนำหรอพนททนำทวมถง อนเกดจากการ
กระทำของมนษย
channel improvement การปรบปรงทางนำ : การเปลยนแปลงรปลกษณะทางนำเดมใหมศกยภาพ
ดกวาเดม รปแบบของการปรบปรงทางนำ เชน การเปลยนแปลงรปตดขวาง
ทางนำโดยการเพมความลกและขยายความกวาง การกำจดโคงทางนำทม
ความคดเคยวดวยการขดชองลด การดาดทางนำดวยวสดทนการกดเซาะ และ
การกำจดวชพชและสงกดขวางทางนำ
channel storage ปรมาณนำกกเกบในลำนำ : ปรมาณนำกกเกบในลำนำโดยไมลนตลง
check อาคารทดนำ : อาคารทสรางขนในคลองสงนำเพอยกระดบนำ และ/หรอ
ควบคมปรมาณนำ
check
C
30
check dam ฝายชะลอนำ : สงกอสรางขนาดเลกทกอสรางขวางลำนำขนาดเลก (สวนใหญ
ในบรเวณพนทตนนำ) เพอชะลอนำ ลดการกดเซาะทองนำ ลดการพดพาตะกอน
ไปกบนำ และใหความชมชนกบพนทบรเวณทกอสราง
check drop อาคารนำตกทดนำ : อาคารทสรางขนในคลองสงนำเพอยกระดบนำ และ/
หรอควบคมปรมาณนำและปลอยใหนำตกลงไปสคลองดานทายนำทมระดบ
ตำกวา
check gate บานทดนำ : บานซงเปนสวนประกอบหนงของอาคารทดนำ ทำหนาทในการ
ยกระดบนำหรอควบคมปรมาณนำในคลองสงนำหรอคสงนำ
chimney drain ทางระบายนำซมแนวตง : ทางระบายนำททำจากวสดกรองซงกอสรางใน
แนวตงหรอแนวเอยงอยในตวเขอนดน เพอระบายนำทไหลซมผานตวเขอนให
ออกไปทางดานทายนำโดยผานทางระบายนำซมแนวราบ
chute รางเท : รางนำทสรางขนเพอนำนำจากระดบสงไหลตามลาดเทไปสระดบตำ
chute blocks แทงสลายพลงงานนำปลายรางเท : แทงคอนกรตทตดกบพนตรงปลายสด
ของรางเทในอาคารสลายพลงงานนำ
check dam
C
31
chute spillway อาคารทางระบายนำลนแบบรางเท : อาคารทางระบายนำลนซงมสนอาคาร
ตงฉากกบรางเท ระบายนำลงไปสลำนำเดม
cipolletti weir ฝายวดนำรปสเหลยมคางหม : ฝายสนคมซงมชองใหนำผานทสนฝายเปน
รปสเหลยมคางหมทำหนาทวดนำ ถามลาดดานขาง 4:1 จะเรยกวา trapezoidal
weir
city map แผนทเมอง : แผนทมาตราสวนใหญทแสดงรายละเอยดภายในตวเมอง เชน
ถนน อาคารใหญ และสงตางๆ ทมความสำคญตอเมองนนๆ
class A pan ถาดวดการระเหย : ถาดทำดวยเหลกอาบสงกะสหรอโลหะททนตอการผกรอน
มเสนผาศนยกลาง 4 ฟต ลก 10 นว และใสนำในถาดลกประมาณ 8 นว
ใชสำหรบวดการระเหยของนำ
clay blanket ผนปดนเหนยว : การปดาดดวยดนเหนยวซงเปนวสดทบนำ เพอเพมระยะ
ทางการไหลซมของนำ
clay loam ดนรวนเหนยว : ดนทประกอบดวยเนอดนเหนยวปรมาณ 27-40% ทราย
20-45% และสวนทเหลอเปนเนอดน
clear overflow weir ฝายแบบการไหลอสระ : ฝายทมระดบนำดานทายตำกวาสนฝายและระดบนำ
ทายนำไมมผลตอการไหล เรยกอกอยางวา free weir, free fall weir หรอ
free overfall weir
clear overflow weir
C
32
closure dam ทำนบดนปดกนลำนำเดม : ทำนบดนทสรางปดกนทางนำเดมเพอเปลยน
ทางเดนของนำใหไหลผานอาคารชลประทานทสรางขนใหม
coastal erosion การกดเซาะชายฝง : การกระทำของคลนในทะเลททำใหชายฝงรนถอยแนว
เขาไปในพนแผนดนโดยอาศยกระบวนการ 4 อยางประกอบกน ไดแก
การกระทำของพลงนำ การครดถ การสกกรอน และการละลาย อตราการ
กดเซาะทำลายและการเปลยนแปลงขอบฝง ขนอยกบความแขงของหน รปแบบ
รอยแยกของหน และสภาพทางธรณของบรเวณนน
coastal plain ทราบชายฝง : ทราบอยตดฝงทะเล นบจากแนวนำลงตำสดขนไปจนถง
แผนดนสงทอยใกลทสด ซงเกดจากนำทะเล และคลนไดพดพาใหชายฝง
ผกรอนไป ตอมาบรเวณนนจะยกตวสงขน เนองจากการเคลอนไหวของ
เปลอกโลกจนทำใหกลายเปนทราบ หรออาจเปนทราบซงเกดขนโดยกระแสนำ
พดพาเอาตะกอนมาทบถมไวในบรเวณใกลๆ ปากแมนำกได
coastal wetlands พนทชมนำชายฝง : พนทชายฝงทะเล ซงตามปกตมนำทวมขงหรอเปนพนท
ชมนำ ทงนรวมถงทะเลสาบนำเคมและปาชายเลน
coastline แนวชายฝง :
1. คำทวไปทอธบายถงลกษณะ หรอรปลกษณของแผนดนตามชายฝง เมอมอง
จากทะเลเขามายงแผนดนรวมถงอาว
2. เสนทแบงขอบเขตระหวางแผนดนกบทะเลหรอมหาสมทร
coefficient of permeability สมประสทธการซมผาน : อตราการไหลซมของของเหลวผานหนงหนวยพนท
หนาตดของมวลสารทมรพรน ภายใตลาดชลศาสตร (hydraulic gradient)
หนงหนวย ทอณหภมทกำหนด เรยกอกอยางวา coefficient of transmission,
hydraulic conductivity, transmission constant หรอ unit of permeability
closure dam
C
33
coffer dam ทำนบชวคราว : อาคารทปดกนทางนำชวคราวระหวางการกอสราง
cohesive force แรงเชอมแนน : แรงดงดดของโมเลกลชนดเดยวกน
collector drain ทางระบายนำรวม : ทางระบายนำทรบนำจากทางระบายนำยอยหลายๆ สาย
แลวระบายนำไปสทางระบายนำทใหญกวา
composite unit hydrograph กราฟหนงหนวยนำทารวม : กราฟหนงหนวยนำทาของลมนำขนาดใหญซง
เกดจากการรวมกราฟหนงหนวยนำทาของลมนำยอยๆ โดยพจารณาระยะเวลา
การเดนทางใหเหลอมกน ตามชวงเวลาการเดนทางจากจดออกของลมนำยอย
มาถงจดออกของลมนำรวม
comprehensive study การศกษาพฒนาลมนำ : การศกษาพฒนาลมนำเตมรปแบบอยางบรณาการ
เพอตอบสนองการพฒนาดานตางๆ ของพนท โดยใชขอมลความตองการนำท
ชดเจนทงในเชงปรมาณ สถานท และเวลา ผลของการศกษานำไปสการศกษา
ความเหมาะสมของโครงการ หรอนำไปสการปรบปรงแผนพฒนาของหนวยงาน
อนๆ ทเกยวของตอไป
compressive strength กำลงอด : ความสามารถของวสดททนตอการแตกหกเมอรบแรงกด
concrete curing การบมคอนกรต : การรกษาความชนและอณหภมใหเหมาะสมในชวงแรก
ของการหลอคอนกรตเพอใหไดคณสมบตตามตองการ
concrete dam เขอนคอนกรต : เขอนทกอสรางดวยคอนกรต
concrete lining การดาดคอนกรต : การปลาดผวดวยคอนกรต อาจจะเสรมเหลกหรอไมเสรม
เหลกกได
concrete lining
C
34
confined aquifer ชนนำมแรงดน : ชนนำบาดาลทอยภายใตความดนอทกสถต (hydrostatic
pressure) ทจะดนนำใหสงขนมาเหนอชนหนอมนำนนๆ
constant head orifice turnout อาคารจายนำแบบความตางระดบนำคงท : อาคารทใชทงควบคมและ
วดปรมาณนำจากคลองสงนำสายหลกไปยงคลองสงนำสายซอย หรอคสงนำ
ประกอบดวยบาน 2 ชด โดยชดแรก (เหนอนำ) ทำหนาทปรบขนาดพนท
ชองเปด (orifice) ใหไดปรมาณนำตามทตองการ และบานชดท 2 (อยถดจากชด
แรกไปทางทายนำ) ทำหนาทควบคมใหความตางของระดบนำดานเหนอนำกบ
ทายนำมคาคงทตามทกำหนด (ประเทศไทยมกจะเปน 8 หรอ 10 เซนตเมตร)
นยมเรยกยอๆ วา C.H.O turnout
construction drawing แบบกอสราง : แบบแสดงรายละเอยดตางๆ ของงานกอสรางทไดจาก
การคำนวณและออกแบบขนรายละเอยด ซงมรายละเอยดครบถวนสมบรณ
เพยงพอทจะนำไปใชคดปรมาณงาน รวมทงนำไปใชทำการกอสรางได
construction joint รอยตอกอสราง : รอยตอทกำหนดไวในงานเทคอนกรต ใชกบอาคารขนาด
ใหญ ซงตองเทคอนกรตจำนวนมากตดตอกน และระยะเวลาทใชในการเท
คอนกรตนนเกนกวาระยะเวลาการแขงตวของคอนกรต
confined aquifer
C
35
consumptive use ปรมาณการใชนำของพช : ปรมาณนำทพชตองการใช ประกอบดวยสวนทใช
เพอการเจรญเตบโต การคายนำของพช และการระเหยในแปลงเพาะปลก
เรยกอกอยางวา crop water requirement
continental sea ทะเลภายใน : ทะเลทอยเขามาภายในพนแผนดน และเกอบไมมทางตดตอ
กบทะเลหรอมหาสมทรภายนอก ตวอยางเชน ทะเลสาบแคสเปยน ทะเล
เมดเตอรเรเนยน เรยกอกอยางวา inland sea
continuous flow irrigation การสงนำแบบตลอดเวลา : การสงนำในคลองหรอคสงนำแบบตอเนอง
ตลอดเวลา
contour interval ชวงตางเสนชนความสง : ความแตกตางระหวางเสนแสดงระดบชนความสง
ในแผนทภมประเทศ
contour map แผนทเสนชนความสง : แผนทแสดงเสนระดบชนความสงของภมประเทศ
contract drawing แบบประกอบสญญา : แบบทระบในรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะวาเปน
แบบประกอบสญญา มทงทเปนแบบเคาโครงเบองตน (tender drawing) ทตอง
ออกแบบเพมเตมใหสมบรณ หรอเปนแบบทไดออกแบบรายละเอยดทถกตอง
ครบถวนสมบรณ สามารถนำไปกอสรางได
contraction joint รอยตอเผอการหดตว : รอยตอในงานคอนกรตทสรางเผอไวสำหรบรบการ
แตกราวทอาจจะเกดขน เมอคอนกรตแขงตวหรอหดตว เนองจากการ
เปลยนแปลงอณหภม เพอ
ปองกนไมใหเกดการแตกราว
ไปทวทงโครงสราง โดยจะยอม
ใหเกดการแตกทรอยตอเผอการ
หดตวนแทน
contraction joint
C
36
control section รปตดควบคม : รปตดของการไหลของนำ ทงในทางนำธรรมชาตหรอทสราง
ขนซงมลกษณะคงท เชน จดทเกดความลกวกฤตซงจะมความลกทแนนอน
เมอกำหนดอตราการไหลใชในการตรวจวดปรมาณนำไหลผาน
convectional rain ฝนทเกดจากการพาความรอน : ฝนทเกดจากเมฆทกอตวขนจากการทกระแส
อากาศลอยขนสเบองบน เชน เมฆจำพวกควมลส และควมโลนมบส ฝนซกเปน
ฝนทเกดจากการพาความรอนเชนเดยวกน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
controlled spillway อาคารทางระบายนำลนแบบมบาน : อาคารทางระบายนำลนซงสามารถ
ควบคมการระบายนำออกจากอางเกบนำ โดยมประตปด-เปด เพอควบคมระดบ
นำในอางฯ เรยกอกอยางวา gated spillway
convexity ความโคงชน : ลกษณะทางสณฐานวทยาของลาดเขา ซงความชนจะเพมขนจาก
ยอดลงมาขางลาง ทำใหเกดลกษณะโคงชน
conveyance efficiency ประสทธภาพการสงนำ : อตราสวนระหวางปรมาณนำ ณ จดทรบนำตอ
ปรมาณนำทสงมาจากตนนำ คดเปนรอยละ
conveyance losses การสญเสยจากการสงนำ : การสญเสยนำโดยการรวซมและระเหยระหวาง
ทางการลำเลยงนำ จากแหลงนำไปยงจดหมาย เรยกอกอยางวา transmission
losses
conveyance structure อาคารลำเลยงนำ : อาคารในระบบสงนำ ซงนำนำไปแจกจายใหพนทเพาะปลก
control section
C
37
coordinate systems on maps ระบบพกดในแผนท : ระบบทใชในการบอกตำแหนงทอยของจดในแผนท โดยอาศยคาพกดทไดจากความสมพนธทางระยะหรอทางมมระหวางจดนนๆ กบแกนทกำหนดขนเปนหลก
coordinates พกด : คาของระยะหรอมมทกำหนดตำแหนงของจด ซงอยในกรอบหรอระบบ ทอางถง เชน ระบบพกดฉากบนพนราบหรอระบบพกดบนทรงกลม
core zone แกนเขอน : แกนเขอนซงทำดวยวสดทบนำหรอกงทบนำ เชน ดนเหนยว อดแนน คอนกรต ยางแอสฟลต เพอลดการไหลซมของนำผานตวเขอน
corrective maintenance การบำรงรกษาเชงแกไข : การบำรงรกษาเนองจากความบกพรองในการทำ
หนาทของระบบระหวางการปฏบตงาน โดยเปนการระบตำแหนงทเสยหายและ
แกไขใหทำงานไดโดยการซอมแซมใหเหมอนเดมหรอปรบปรงกได และตามดวย
การทดสอบใหทำงานอยางเหมาะสม
corrugation irrigation ชลประทานลกฟก : การใหนำแบบผวดนไปตามรองคเลกๆ ลกษณะคลายรอง
สงกะสมงหลงคาไปยงแปลงเพาะปลก
course of river ลำนำ : ทางเดนของแมนำทไหลจากตนนำสปากนำ
course of river
C
38
creep length ระยะไหลซม :
1. ระยะทางทวดตามแนวเสนสมผสระหวางฐานของอาคารชลศาสตร (รวมถง
กำแพงลางดวย) กบดนฐานราก
2. ระยะทางทนำไหลซมผานสมผสใตฐานอาคารชลประทาน ตงแตจดเรมตน
อาคารดานเหนอนำ จนถงจดสนสดอาคารดานทายนำ
creep line แนวไหลซม : แนวเสนสมผสระหวางฐานของอาคารชลศาสตรทรวมถง
กำแพงลางกบดนฐานราก
crest สน, ยอด : สวนสงทสดของลกษณะภมประเทศหรอสงตางๆ เชน สนเขา
ยอดคลน ยอดของสนทราย สนเขอน สนฝาย เปนตน
crest length ความยาวสน : ระยะทางทวดตามแนวศนยกลางของสนเขอนหรอฝายจาก
ดานหนงไปยงอกดานหนง
critical density ความแนนวกฤต : นำหนกตอหนวยนำหนกของสารอมตว ณ อณหภมวกฤต
และภายใตความดนวกฤต สารทมความแนนตำกวาความแนนวกฤตจะสญเสย
ความแกรง สวนสารทมความแนนสงกวาความแนนวกฤตจะมความแกรงเพมขน
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
critical depth ความลกวกฤต : ความลกของนำในทางนำเปดทมพลงงานนอยทสดในการ
ไหลผานไปในอตราทกำหนด
critical distance ระยะวกฤต : ระยะทางระหวางจดตนกำเนดของคลนสนสะเทอนกบจดท
คลนตรงและคลนหกเหใชเวลาเดนทางเทากน
creep length
C
39
critical flow การไหลแบบวกฤต : การไหลของนำทมพลงงานตำสด
critical moisture level ระดบความชนวกฤต : ระดบความชนตำสดในดนทพชสามารถนำไปใชได
ซงถาหากลดลงตำกวานแลว จะเกดความเสยหายแกผลผลต หรอการเจรญ
เตบโตของพช
critical temperature อณหภมวกฤต : อณหภมทมความสำคญโดยเฉพาะเกยวกบพช เชน อณหภม
จดเยอกแขง (0 องศาเซลเซยส) อณหภมขนาดนเมอมนำคางแขงเกดขน จะทำให
พชหลายชนดถกทำลายเสยหาย ดอกไมทกำลงบานกจะเหยวเฉาไป อณหภม
อกจดหนงกคออณหภม 6 องศาเซลเซยส พชทกำลงงอกงามจะหยดเจรญเตบโต
เมออณหภมตำกวาจดน
critical velocity ความเรววกฤต : การไหลของของเหลวภายในทอหรอในลำนำ ณ จดทม
ความลกวกฤต หรอเมอเปลยนจากการไหลแบบราบเรยบไปเปนการไหลแบบ
ปนปวน
crop coefficient, Kc สมประสทธการใชนำของพช : คาคงทของพชทไดจากความสมพนธระหวาง
ปรมาณการใชนำของพช (ET) ททำการทดลองและตรวจวดไดจากถงวดการใช
นำของพช (Lysimeter) กบผลการคำนวณหาปรมาณการใชนำของพชอางอง
(ETo) คาสมประสทธพชจะมคาทแตกตางกน ทงนขนอยกบชนดของพช และ
ชวงการเจรญเตบโตของพช และสตรทใชในการคำนวณหาคา ETo โดยท Kc =
ET/ETo
crop diversification การกระจายการผลตพช : การกระจายการผลตพชใหเกดความหลากหลาย
ทงชนดและผลผลต เพอลดความเสยงตอการผนแปรของราคา หรอดนฟาอากาศ
เรยกอกอยางวา diversified cropping
crop diversification
C
40
crop water requirement ความตองการใชนำของพช : ปรมาณนำทพชตองการใชทรวมการระเหยใน
แปลงเพาะปลกและการคายนำของพชไวดวยแลว เรยกอกอยางวา consumptive
use
crop rotation การปลกพชหมนเวยน : การเลอกปลกพชชนดตางๆ หมนเวยนกนในปหนงๆ
หรอสองสามป เพอชวยอนรกษพนดนใหสมบรณ หรอเพอเปนการปลกพช
หลายชนดตามความตองการของตลาด เชน ปท 1 ปลกขาวเจา ปท 2 ปลก
ขาวโพด ปท 3 ปลกพชตระกลถว
cropped land ทดนปลกพช : พนทดนทใชทำการเพาะปลกพชของเกษตรกรจรงในปท
รายงาน
cropping calendar ปฏทนการปลกพช : การแสดงกำหนดเวลาของกจกรรมการเพาะปลก
ซงทำใหทราบวาเดอนไหน ทำอะไร ปลกอะไร ตลอดจนจะเกบเกยวเมอใด
cropping intensity ความหนาแนนของการปลกพช : การใชประโยชนพนทในการเพาะปลกพช
ในรอบระยะเวลาหนงป โดยคดเปนรอยละเมอเปรยบเทยบกบจำนวนพนท
เพาะปลกทกำหนด
cropping pattern แผนการปลกพช : แผนการปลกพชในรอบแตละปในพนททกำหนด
cross drainage อาคารระบายนำขาม : อาคารทสรางขามหรอลอด คลอง ถนน ทางรถไฟ
เพอการระบายนำ
crop water requirement
C
41
cross section รปตดตามขวาง : รปแสดงหนาตดขวางในระนาบดงทตงฉากกบแนว
ศนยกลางของสงทพจารณา และรายละเอยดอนๆ เชน รปตดตามขวาง
คลองสงนำ คลองธรรมชาต เปนตน
culvert ทอลอด : อาคารลำเลยงนำซงสรางลอดถนนหรอทางรถไฟ หรอคลองสงนำ
เปนทอกลมหรอสเหลยมกได
cumulative runoff ปรมาณนำทาทบทว : ผลรวมของปรมาณนำทาในชวงเวลาทกำหนด
current meter เครองวดกระแสนำ : เครองมอสำหรบวดความเรวของกระแสนำ
cusec ควเซก : คำยอของ cubic foot per second (ลกบาศกฟตตอวนาท) ในระบบ
องกฤษ และ cubic meter per second (ลกบาศกเมตรตอวนาท) ในระบบ
เมตรก ซงเปนหนวยวดอตราการไหลของนำทไหลผานทางนำตรงจดทตองการวด
1 ลกบาศกฟตตอวนาท = 538,000 แกลลอนตอวน
1 ลกบาศกเมตรตอวนาท = 86,400 ลกบาศกเมตรตอวน
cut and fill ดนตดดนถม : การปรบระดบพนทโดยการขดบางสวนออกและการถมบางสวน
เพอใหไดระดบและขนาดตามทตองการ เชน ในการสรางถนน หรอคลองสงนำ
เปนตน
cutoff trench รองแกนทบนำ : รองแกนใตฐานเขอนหรออาคารตางๆ ทขดขนแลวใสวสด
ทบนำแทน เพอลดการซมผานของนำใตฐานเขอนหรออาคารนนๆ
cutoff trench
C
42
cutoff wall กำแพงลาง : กำแพงทตอจากพนอาคารชลศาสตรลกลงไปในแนวดงเพอ
ตานทานการเคลอนตวของอาคาร และยดระยะทางการไหลของนำทสมผสผว
ใตอาคาร หรอตานทานการไหลของนำลอดใตอาคารนน
cutoff 1. คลองลด, ลำนำลด : ทางนำทเกดขนเองโดยการกดเซาะของนำ หรอทขด
เชอมระหวางคงดานในของลำนำ ชวงทเปนโคงตวด เพอใหเปนทางนำตรง
มระยะทางสนขน
2. ชองลด : ทางนำทขดเชอมระหวางคงดานในของลำนำชวงโคง เพอผน
กระแสนำในลำนำเดมใหมาผานทางนำทขดขนใหมแตทางเดยว โดย
สวนมากมการปดกนลำนำเดมในตอนโคง ไมใหนำไหลผานไปไดอก เชน
ชองลดของเขอนเจาพระยา ชองลดของเขอนแมกลอง หรอชองลดประต
ลดโพธ
cutoff wall
C
43
cut-throat flume รางนำไรคอ : เครองมอวดนำททำหนาทวดปรมาณนำไหลผานรางนำทดดแปลง
มาจากรางนำแบบพารแชลโดยการตดในสวนทเปนชวงคอออก ดรางนำพารแชล
(Parshall flume) ประกอบ
cyclone พายหมน, ไซโคลน : พายหมนทมความเรวบรเวณรอบศนยกลางตงแต 118
กโลเมตรตอชวโมง ถาเกดในมหาสมทรอนเดย ทะเลอาหรบ และอาวเบงกอล
เรยกกนวา พายไซโคลน ในมหาสมทรแปซฟกตะวนตกเรยกวาไตฝน และใน
เขตรอนอนๆ เรยกวา เฮอรรเคน
cyclonic rain ฝนเกดจากพายหมน : ฝนซงเกดจากพายหมนทกอตวในทะเลจนใต หรอ
ในมหาสมทรแปซฟก อาจมกำลงแรงเปนไตฝน แตเมอเขาสแผนดนจะลดกำลง
ลงเปนเพยงดเปรสชน ทำใหฝนตกในแผนดนนอยกวาในทะเล
cyclonic rain
D
46
dam axis แกนเขอน, เสนผาศนยกลางเขอน : แนวจากฐานยนจากฝงหนงไปยงอก
ฝงหนงของเขอน
1. กรณเปนเขอนดนหรอเขอนหนถม เปนแนวทผานกงกลางความกวางสนเขอน
2. กรณเปนเขอนคอนกรตหรอเขอนโคง เปนแนวทขอบสนเขอนดานเหนอนำ
เรยกอกอยางวา axis of dam
daily flood peak ปรมาณนำหลากรายวนสงสด : ปรมาณนำรายวนสงสดในชวงนำหลากท
พจารณา
dam เขอน, ทำนบ : อาคารทสรางขนเพอปดกนขวางทางนำเพอกกเกบนำหรอ
ยกระดบนำใหสงขน
dam break analysis การวเคราะหเขอนวบต : การนำขอมลและปจจยตางๆ มาศกษาหาความ
เสยงภยและผลกระทบทเกดจากการวบตของเขอน นยมเรยกสนๆ วา dam
break
detention dam เขอนชะลอนำ : เขอนทสรางขนเพอชะลอการไหลของนำ
dam instrument เครองมอตรวจวดพฤตกรรมเขอน : อปกรณทตดตงทตวเขอน ฐานราก และ
อาคารประกอบ หรอบรเวณใกลเคยง เพอตรวจวดการเคลอนตว แรงดนนำ
ระดบนำใตดน และพฤตกรรมอนๆ ทมผลกระทบตอตวเขอน
datum มลฐาน : (ทวไป) จำนวนเลขหรอจำนวนทางเรขาคณตใดๆ หรอชดของจำนวน
เลขนนๆ ซงอาจใชอางอง หรอใชเปนพนหลกฐานสำหรบจำนวนอนๆ ได
dam axis
D
47
datum level ระดบมลฐาน : พนระดบซงใชเปนมลฐานในการคดความสงของจดบนพนดน
โดยทวไปกำหนดใหระดบทะเลปานกลางเปนระดบมลฐาน และใหมความสง
เปนศนย (0) หากบรเวณใดใชระดบทะเลปานกลางเปนมลฐานในการคด
ความสงของจดบนพนดนไมได หรอไดแตไมสะดวก กอาจกำหนดพนระดบอน
เปนระดบมลฐานสำหรบบรเวณนนๆ
dead storage ความจไมใชการ : ความจของอางเกบนำสวนทตำกวาระดบนำตำสดทกำหนด
โดยระดบนำตำสดเปนการกำหนดตามปรมาณตะกอนในอางกกเกบนำทจะ
เกดขนตลอดอายการใชงานของอางเกบนำ และการออกแบบจะกำหนดใหม
ระดบตำกวาธรณอาคารทอสงนำ ดงนนปรมาณนำทอยตำกวาระดบนำตำสดจะ
ไมสามารถนำไปใชงานได เรยกอกอยางวา inactive storage
deep percolation การซมลก : การไหลซมของนำลงในดนทลกเลยเขตรากพช
deep well บอนำลก : บอนำบาดาลซงไดรบนำจากชนหนอมนำใตดนทมแรงดน
deep well pump เครองสบนำบอนำลก : เครองสบนำซงใชสำหรบสบนำจากบอนำลก
deformed bar เหลกขอออย : เหลกเสนกลมทมผวเปนลายนน ขรขระ เพอเพมพนทการ
ยดเกาะกบคอนกรตในงานคอนกรตเสรมเหลก กรมชลประทานใช มอก. 24-
2548
degree องศา :
1. หนวยในการวดขนาดของมม โดยกำหนดใหมมทรองรบโคง 1 ใน 360 สวน
ของเสนรอบวง มขนาด 1 องศา
2. หนวยระยะทางเชงมมซงมความยาวเทากบเศษ 1 สวน 360 ของความยาว
ของเสนรอบวง เชน องศาของละตจด และลองจจดของโลก
degree
D
48
delta ดนดอนสามเหลยม : ดนดอนตรงบรเวณปากนำทเกดขนเนองจากการทแมนำ
และสาขาใหญนอยทกระจายออกตรงปากนำ พาตะกอนมาทบถมอยตลอดเวลา
ทำใหพนทองนำมระดบสงขน
demonstration farm ไรนาสาธต : ไรนาทจดตงขน เพอแสดงตวอยางจรงใหเกษตรกรเขาใจการ
ชลประทานและการพฒนาการเกษตร เมอเทยบกบไรนาอนๆ ในบรเวณ
เดยวกน
depression 1. แอง : พนทซงมผวหนาตำกวาบรเวณใกลเคยง
2. พายดเปรสชน : บรเวณทมความกดอากาศตำ มลมพดหมนเวยนเขาหา
ศนยกลางคลายวงกนหอยพดทวนเขมนาฬกาทางขวโลกเหนอ และพดตาม
เขมนาฬกาทางขวโลกใต จดเปนพายทมกำลงออน ความเรวลมสงสด
ใกลบรเวณศนยกลางไมเกน 63 กโลเมตรตอชวโมง
depression contour เสนชนระดบลมตำ : เสนทแสดงชนระดบความสงตำของพนททตำกวาพนท
ขางเคยง และมเสนสนๆ ตงฉากกบเสนชนระดบน โดยมแนวจากเสนชนระดบ
จากเสนสงไปหาเสนทตำกวา แตความยาวไมถงเสนทตำกวา
depression storage แองพกนำ : บรเวณลมตำทมนำฝนขงอยชวคราว เชน หนอง บง เปนตน
depth of runoff ความลกของนำทา : ปรมาณนำทาทแสดงหนวยเปนความลก หาไดจาก
ปรมาณนำทาทงหมดหารดวยพนทลมนำ
depth scale ratio อตราสวนของความลก : อตราสวนของความลกการไหลในทางนำกบ
ความลกการไหลในแบบจำลอง ณ ตำแหนงเดยวกน
delta
D
49
depth-area curve โคงความลก-พนท : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำฝน
(หนวยเปนความลก) กบพนทรบนำฝน
depth-duration curve โคงความลก-ชวงเวลา : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำฝน
(หนวยเปนความลก) กบชวงระยะเวลาทฝนตก
design flood ปรมาณนำหลากออกแบบ : ปรมาณนำหลากสงสดเพอใชพจารณาในการ
ออกแบบอาคารชลศาสตรใหมความปลอดภย
design flood hydrograph กราฟนำหลากออกแบบ : กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำหลาก
กบเวลา เพอใชพจารณาในการออกแบบอาคารชลศาสตรใหมความปลอดภย
design flood level ระดบนำหลากออกแบบ : ระดบนำหลากเพอใชพจารณาในการออกแบบ
อาคารชลศาสตรใหมความปลอดภย
design storm พายฝนออกแบบ : รปแบบพายฝนทออกแบบมาจากขอมลในอดต เพอใชใน
การคำนวณหากราฟนำหลากออกแบบ
desk study การศกษาพฒนาลมนำเบองตน : การศกษาศกยภาพในการพฒนาลมนำ
เบองตนเพอใหทราบภาพรวมของโครงการพฒนาแหลงนำทเปนไปได รวมทง
ปญหาและผลกระทบทสำคญของลมนำ ผลของการศกษานนำไปสการศกษา
โครงการเบองตน หรอการศกษาแนวทางพฒนาลมนำ
detail design การออกแบบขนรายละเอยด : การออกแบบสงกอสรางทแสดงรายละเอยด
อยางเพยงพอ สามารถนำไปใชในการกอสรางได
detail design
D
50
detail drawing แบบรายละเอยด : แบบแสดงรายละเอยดสวนประกอบของโครงสรางหรอ
ชนสวนของเครองจกร โดยการขยายภาพใหใหญขน พรอมแสดงรายละเอยด
เพมเตม
detention storage ความจรองรบนำหลาก : ความจของอางเกบนำ หรอทางนำ ซงสามารถ
เกบกกนำไวไดชวงเวลาหนง เพอรองรบปรมาณนำหลากในปรมาตรทกำหนด
deterministic model แบบจำลองชเฉพาะ : แบบจำลองทเลยนแบบพฤตกรรมทางกายภาพมาใช
ในการคดวเคราะห ซงสามารถคำนวณผลลพธไดอยางแนนอนจากขอมล
ปอนเขา
dew point จดนำคาง : คาของอณหภมของอากาศ ณ ความกดบรรยากาศหนงๆ ทลดลง
จนกระทงอากาศทมไอนำอมตวเรมกลายเปนหยดนำ
dewatering การลดระดบนำ : การนำนำออกเพอลดระดบนำใตดนทำใหสะดวกในการ
กอสราง
diagonal weir ฝายทแยง : ฝายทออกแบบใหความยาวของสนฝายยาวกวาความกวางของ
ทางนำ โดยสรางใหแนวสนฝายไมตงฉากกบทศทางการไหลของนำ
diaphragm wall กำแพงทบนำ :
1. กำแพงเชอมตอเสาของตอมอ เชน ตอมอรมของสะพาน
2. กำแพงทบนำใตฐานรากอาคาร สรางโดยการขดดนลงไปในแนวตง รกษา
ใหคงสภาพดวยวสดผสมนำ แลวถมกลบดวยคอนกรต หรอดนผสมโคลนผง
หรอใชเขมพด
detail drawing
D
51
differential head ระดบนำแตกตาง : ความแตกตางของระดบนำดานเหนอนำและทายนำของ
อาคารบงคบนำ
diffluence การแยกสาขา : การทเสนแสดงกระแสอากาศไหลแยกจากกนทางแนวระดบ
diffusion well บอเตมนำ : บอทขดขนเพอใหนำผวดนไหลเขาไปสชนหนอมนำ (aquifer) โดย
มจดประสงคเพอเพมปรมาณนำในชนหนอมนำ เรยกอกอยางวา inverted well
หรอ recharge well
dike พนง, คน, คนกนนำ : คนดนหรอวสดอนทเสรมใหสงขนจากผวดนเดม เพอ
กนไมใหนำจากแมนำหรอจากทะเลไหลผานเขามาได เพอปองกนไมใหนำบา
เขาไปทวมพนทเพาะปลก และทอยอาศย เขยนอกอยางวา dyke หรอเรยก
อกอยางวา flood levee
dip มมเท : มมทเกดจากระนาบของโครงสรางทางธรณวทยาตดกบระนาบ
แนวนอน ทศทางของแนวเทจะตงฉากกบแนวระดบ
direct runoff นำทาจรง : ผลรวมของนำทาผวดน นำซมแผ (interflow) และสวนของ
หยาดนำฟาทตกในลำนำ
disappearing stream ธารนำมด : ธารนำทมดหายไปใตดนทางหลมยบ โดยไหลผานชนหนปน หรอ
หนทนำซมได แลวออกจากพนดนเกดเปนธารนำขนใหม
disappearing stream
D
52
discharge อตราการไหล : ปรมาณนำทไหลผานพนทหนาตดหนงทกำหนดของทางนำ
ในหนงหนวยเวลา เรยกอกอยางวา rate of flow
discharge carrier ทางลำเลยงนำทง : สวนลำเลยงนำจากอาคารระบายนำไปสจดทตองการ
ทงนำ
discharge hydrograph กราฟนำทา : กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำกบเวลา
discharge velocity ความเรวการไหล : อตราการไหลของนำผานตวกลางทมรพรนตอหนงหนวย
พนททตงฉากกบทศทางการไหล
discharge of stream อตราการไหลของลำนำ : ปรมาณของนำทไหลในลำนำ มหนวยเปนปรมาตร
ตอหนวยเวลา เชน ลกบาศกเมตรตอวนาท
discharge scale ratio อตราสวนของอตราการไหล : อตราสวนของอตราการไหลในทางนำจรงกบ
อตราการไหลในแบบจำลอง ณ ตำแหนงทคลายคลงกน
dispersive soil ดนกระจายตว : ดนซงประกอบดวยอนภาคดนเหนยวซงเมอถกกบนำแลว
กระจายตวไดงายและรวดเรว ประกอบดวยอนภาคดนเหนยวชนดไอออนทม
โซเดยมสง เมอเทยบกบปรมาณไอออนบวกทงหมด
distorted model แบบจำลองตางสดสวน : แบบจำลองทมมาตราสวนทางแนวราบและแนวตง
ไมเทากน
discharge
D
53
distribution system ระบบกระจายนำ : ระบบจายนำเขาสพนทในเขตชลประทาน
distributor อาคารกระจายนำ : อาคารททำหนาทจายนำจากคลองสงนำ โดยสามารถ
ควบคมปรมาณนำทไหลผานแตละชองของอาคารได
ditch คนำ : ทางนำทขดหรอถมขนเปนรองนำ สำหรบแจกจายนำหรอระบายนำ
ในแปลงเพาะปลก กรมชลประทานเรยกวาคสงนำ สวนคระบายนำ ใชคำวา
drain หรอ drain ditch
ditch inlet อาคารปากคซอยขนาดเลก : อาคารรบนำขนาดเลกจากคสงนำสายหลก
เขาคสงนำสายซอย โดยใชทอขนาดเสนผาศนยกลาง 20 เซนตเมตร
ditch tail structure อาคารปลายคสงนำ : อาคารบงคบนำปลายคสงนำ
ditch turnout อาคารปากคซอย : อาคารรบนำจากคสงนำสายหลกเขาคสงนำสายซอย โดย
ใชทอขนาดเสนผาศนยกลางมากกวา 20 เซนตเมตร
ditch-drain crossing structure อาคารทอลอดคสงนำ : อาคารในคระบายนำเพอระบายนำลอดคสงนำ
ditcher เครองขดคนำ : อปกรณสำหรบขดรองนำทตอพวงกบเครองจกรลาก
divagation ทางนำเบนเบยง : การทกระแสนำเปลยนแนวทางไปทางขางของแมนำ
เนองจากการตนเขนเปนบรเวณกวาง เปนกระบวนการททำใหเกดทางนำ
โคงตวด (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
divagation
D
54
diversified cropping การกระจายการผลตพช : การกระจายการผลตพชใหเกดความหลากหลาย
ทงชนดและผลผลต เพอลดความเสยงตอการผนแปรของราคาหรอดนฟาอากาศ
เรยกอกอยางวา crop diversification
diversion การผนนำ : การเปลยนเสนทางการไหลของนำ
diversion channel ทางผนนำ : ทางนำทสรางขนเพอการผนนำ
diversion dam เขอนทดนำ, เขอนผนนำ : อาคารทสรางขนขวางลำนำ มบานควบคม สำหรบ
ยกระดบนำเพอผนนำเขาคลองสงนำ หรอเพอควบคมระดบนำใหอยในระดบ
ทตองการ
diversified cropping
D
55
diversion tunnel อโมงคผนนำ : อโมงคทสรางขนเพอการผนนำ
divide สนปนนำ : เสนแบงหรอสนเขา ยอดเขาหรอทางแคบๆ บนพนทสงทเปนแนว
แบงเขตระหวางบรเวณลมนำสองแหงทอยตดกน หรอทแบงนำผวดนตาม
ธรรมชาตใหไหลไปในทศทางตรงกนขาม สนปนนำเปนลกษณะภมประเทศท
นยมนำมาใชเปนเสนแบงเขตแดนระหวางประเทศ เรยกอกอยางวา watershed
หรอ water parting
division box อาคารแบงนำ : อาคารบงคบและแบงนำในคสงนำเขาคซอย
dome โดม : ลกษณะภมประเทศรปคลายกระทะควำ
dot map แผนทจด : แผนทภมศาสตรชนดแสดงใหเหนปรมาณของสงตางๆ ดวยจด
โดยกำหนดใหจดแตละจดแทนปรมาณของสงทตองการแสดง เชน 1 จดแทน
จำนวนประชากร 500 คน หรอ 1 จดแทนจำนวนสตวเลยง 1,000 ตว
double mass curve โคงทบทว : เสนโคงทแสดงความสมพนธระหวางปรมาณฝนรายปทบทว
ของสถานทตองการ (แกนตง) ตรวจสอบกบคาเฉลยของปรมาณฝนรายปทบทว
ของสถานทอยใกลเคยง (แกนนอน) มจดประสงคเพอตรวจสอบความนาเชอถอได
ของขอมลปรมาณฝน
downstream control การควบคมโดยทายนำ : การควบคมปรมาณนำทผานอาคารโดยอตโนมต
ทใชระดบนำดานทายเปนตวบงคบ
downstream control
D
56
downstream fill เปลอกทายนำ : สวนประกอบของเขอนดนทสรางจากวสดทบนำหรอกงทบนำ
อยดานทายนำของแกนเขอน เรยกอกอยางวา downstream shell
downstream shell เปลอกทายนำ : สวนประกอบของเขอนดนทสรางจากวสดทบนำหรอกงทบนำ
อยดานทายนำของแกนเขอน เรยกอกอยางวา downstream fill
downstream toe เชงลาดทายนำ : จดบรรจบของเชงลาดดานทายนำ ตดกบระดบดนเดม
dozer รถดนดน, รถตกดน : คำยอทใชเรยก bulldozer (รถดนดน) หรอ shoveldozer
(รถตกดน)
dragline รถขดบงกโยน : เครองจกรกลใชสำหรบขดดน แบบใชบงกและลวดสลง
drain ditch คระบายนำ : คระบายนำทระบายนำสวนเกนออกจากพนท
drainage การระบายนำ : การใหนำสวนเกนจากผวดนหรอใตดนไหลออกไปจากพนท
โดยวธธรรมชาต หรอโดยวธการทสรางขน
drainage area บรเวณลมนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอ
หยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอกกเกบนำ (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา catchment
area, catchment หรอ drainage basin
downstream fill
D
57
drainage basin บรเวณลมนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอ
หยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอกกเกบนำ (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา catchment
area, catchment, drainage area
drainage channel ทางระบายนำ : ชองหรอทางระบายนำทระบายนำสวนเกนออกจากพนท
เรยกอกอยางวา drain
drainage coefficient สมประสทธการระบายนำ :
1. (นยามตาม ICID) ความสามารถในการระบายนำออกจากพนทในหนงวน
มหนวยเปนความลก
2. อตราการระบายนำตอหนงหนวยพนท หนวยทนยมใชกน คอ ลตร/วนาท/ไร
หรอลกบาศกเมตร/วนาท/ไร เรยกอกอยางวา drainage modulus
drainage density ความหนาแนนการระบายนำ :
1. อตราสวนระหวางผลรวมความยาวของลำนำทกสายในลมนำกบพนทรบนำ
ของลมนำนน
2. อตราสวนระหวางผลรวมความยาวของทางระบายนำกบพนทระบายนำ
drainage filter ผนกรองนำทางราบ : ผนวสดกรองทตดตงอยทระดบฐานรากในแนวราบ
เพอระบายนำจากตวเขอนและฐานรากไปสทายนำของเขอนดน ใหนำไหล
ผานไปไดโดยไมทำใหเกดความเสยหาย เนองจากเมดดนไหลออกจากฐานราก
เรยกอกอยางวา horizontal drainage blanket หรอ pervious blanket
drainage filter
D
58
drainage modulus สมประสทธการระบายนำ :
1. ความสามารถในการระบายนำออกจากพนทในหนงวนมหนวยเปนความลก
(นยามตาม ICID)
2. อตราการระบายนำตอหนงหนวยพนท หนวยทนยมใชกน คอ ลตร/วนาท/ไร
หรอลกบาศกเมตร/วนาท/ไร เรยกอกอยางวา drainage coefficient (นยาม
ตามทใชงานในกรมชลประทาน)
drainage pattern รปแบบทางระบายนำ : รปรางหรอการจดรปแบบทางนำตามธรรมชาตใน
บรเวณใดๆ กตามทปรากฏใหเหนเมอมองจากดานบนลงมา
drainage system ระบบระบายนำ : โครงขายการระบายนำของพนททกำหนด โดยอาจหมาย
รวมถงการบรหารจดการดวย
drainage well บอระบายนำ : บอทเจาะเพอลดระดบนำใตดนโดยการสบนำออก
drawdown การลดระดบนำ : การลดลงของระดบนำ เชน อางเกบนำ ลำนำ หรอนำใตดน
drilling การเจาะ : การเจาะดนหรอหนเพอเกบตวอยางสำหรบวเคราะหและตรวจสอบ
ทางธรณวทยา และปฐพกลศาสตร
drilling mud โคลนเจาะ : สวนผสมพเศษของโคลนผง (แรเบนทอไนต) กบนำหรอนำมน
และแบไรตผง เพอใหมความหนดและนำหนกทตองการ เพอปรบสภาพทาง
ประจไฟฟาระหวางโคลนและผนงหลม ประโยชนของโคลนเจาะคอ เปนตวนำ
เศษหนทไดจากการเจาะขนมาสปากหลม เปนตวหลอเยนใหกบหวเจาะและ
ระบายความรอนจากกนหลม ปองกนผนงหลมพง หรอเปนการปรบสภาพ
ความดนกนหลมใหสมดล
drainage modulus
D
59
drip irrigation ชลประทานนำหยด : วธการใหนำแกพชทจดใดจดหนงหรอหลายจดบนผวดน
หรอบรเวณเขตรากพช โดยการปลอยนำไหลเปนหยดๆ ตดตอกน เรยกอกอยาง
วา trickle irrigation
drizzle ฝนละออง : ฝนซงมเมดขนาดเลกมาก (เสนผาศนยกลางของเมดฝนนอยกวา
0.5 มลลเมตร) สามารถลอยปลวไปตามกระแสลมได แตกตางจากหมอกตรงท
ฝนละอองนจะตกจากทองฟาลงสพนดน ฝนชนดนมกจะตกจากเมฆสเตรตส
ทำใหอากาศมทศนวสยเลว (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
drop อาคารนำตก : อาคารในคลองชลประทานทมระดบธรณ (พนอาคาร) ลดลง
ทนทเพอลดระดบผวนำ
drought ชวงฝนแลง :
1. ชวงเวลาทมฝนตกนอยกวาคาทกำหนด โดยคาทกำหนดนขนอยกบสถานท
และฤดกาล
2. สภาวะทมฝนนอยหรอไมมฝนเลยในชวงเวลาหนง ซงตามปกตควรจะมฝน
โดยขนอยกบสถานทและฤดกาล ณ ทนนๆ ดวย (กรมอตนยมวทยา)
drowned weir ฝายจม : ฝายซงมระดบนำดานทายนำเทากบหรอสงกวาระดบสนฝาย เรยกอก
อยางวา submerged weir
dry density ความหนาแนนแหง : นำหนกวสดอบแหงตอปรมาตรวสด
dry density
D
60
dry pack การซอมแบบแหง : การซอมงานคอนกรต โดยใชสวนผสมของปนซเมนตและ
ทรายในอตราสวนเฉพาะทเหมาะสม
dry pitching การยาแนว : การใชปนทรายเปยกอดประสานระหวางผวหนาของหน โดยมาก
มกใชกบงานหนเรยง
dry unit weight หนวยนำหนกแหง : อตราสวนระหวางนำหนกของดนแหงตอปรมาตรของดน
ซงรวมชองวางระหวางดนดวย เรยกอกอยางวา unit dry weight
duckbill weir ฝายปากเปด : ฝายทมสนฝายหยก จะมหยกเดยวหรอหลายหยกกไดขนอยกบ
ความยาวของสนฝาย เพอใหสนฝายมความยาวมากพอทจะทำใหปรมาณ
นำไหลขามฝายปรมาณมากไดตามตองการ โดยทระดบนำดานเหนอนำมการ
เปลยนแปลงเลกนอย
dumped riprap หนทง : หนขนาดใหญซงทงตามลาดตลง ลาดดานหนาเขอน หรอทางดาน
ทายนำหรอเหนอนำของอาคารเพอปองกนการกดเซาะ เรยกอกอยางวา riprap
dumpy level กลองระดบดมป : เครองมอวดระดบชนดหนงใชในงานสำรวจ ประกอบดวย
ตวกลองสองตดแนนอยบนฐานทสามารถปรบใหไดระดบ (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
duration curve โคงชวงเวลา : เสนโคงแสดงความสมพนธของขอมลทพจารณากบเวลา
dry pack
D
61
duty of water ชลภาระ : ปรมาณนำชลประทานทสงใหพนทเพาะปลกตอหนงหนวยพนท
และตอหนงหนวยเวลา เรยกอกอยางวา water duty
dyke พนง, คน, คนกนนำ : คนดนหรอวสดอนทเสรมใหสงขนจากผวดนเดม เพอ
กนไมใหนำจากแมนำหรอจากทะเลไหลผานเขามาได เพอปองกนไมใหนำบา
เขาไปทวมพนทเพาะปลก ทอยอาศย เขยนอกอยางวา dike หรอเรยกอกอยางวา
flood levee
dynamic similitude ความคลายคลงทางพลศาสตร : ความคลายคลงของแรงทกระทำในแบบ
จำลองและของจรง ตองมอตราสวนทคลายกน ซงแรงตางๆ ประกอบดวย
1. แรงโนมถวงของโลก (gravity force)
2. แรงเนองจากความดน (pressure force)
3. แรงเนองจากความหนด (vicious force)
4. แรงเนองจากความยดหยน (elastic force)
5. แรงเนองจากความตงผว (surface tension force)
dynamic similitude
E
64
earth canal คลองดน : คลองทเกดจากการขดดนธรรมชาต หรอดนถมบดอด แลวขดให
เปนรปคลอง
earth dam เขอนดน : เขอนทกอสรางดวยดนจากแหลงยม นำมาบดอดแนนเปนตวเขอน
เรยกอกอยางวา earthfill dam
earth flow ดนไหล : ดนหรอหนผทเลอนไถลมาจากไหลเขาหรอลาดเขาอนสบเนองมาจาก
แรงดงดดของโลก การเลอนไถลเปนไปอยางชาๆ จนสามารถกำหนดขอบเขต
ดานขางของการเคลอนตวนนได ถาปรมาณของนำในดนไหลมมากขนและ
เคลอนทเปนไปอยางรวดเรว ดนไหลนจะเปลยนเปนโคลนไหล
earth pressure cell อปกรณวดแรงดนดน : เครองมอทใชวดแรงดนดนในทศทางตางๆ ทตดตงไว
ในตวเขอนดน หรออาคารประกอบ
earthfill dam เขอนดน : เขอนทกอสรางดวยดนจากแหลงยม นำมาบดอดแนนเปนตวเขอน
เรยกอกอยางวา earth dam
earthquake แผนดนไหว : การสนสะเทอนของแผนดนทรสกไดในจดใดจดหนงบนผวโลก
แผนดนไหวสวนใหญเกดจากการคลายตวอยางรวดเรวของความเครยดภายใน
เปลอกโลกทมการกอตวของความเครยดอยางชาๆ อนเปนผลสบเนองมาจาก
การเคลอนตวของเปลอกโลกในรปของการเลอนตวของหนหรอการระเบดของ
ภเขาไฟ แตในปจจบน การปะทของระเบดนวเคลยรกอาจทำใหเกดแผนดนไหว
ไดเหมอนกน
earth canal
E
65
earthquake factor ตวคณคาแผนดนไหว : ตวเลขคงททใชเปนตวเพมหรอลดของคาแผนดนไหว
earthquake period ชวงแผนดนไหว : ชวงเวลาทรสกวามการสนสะเทอนตดตอกนของแผนดน
ณ จดใดจดหนง ชวงเวลานอาจจะสนขนาด 11 วนาท หรอนาน 3-4 นาท
หรอมากกวานน และมไดหลายชวงดวยกน
easting ระยะกำหนดนบตะวนออก : ระยะบนแผนททนบออกจากจดเรมตนของ
เสนกรดไปทางตะวนออก (หรอระยะหางของเสนกรดแนวตงทนบออกจาก
จดเรมตนไปทางขวา) การอานคาพกดกรด นน ถอหลกอานขวาขนบน ระยะ
กำหนดนบตะวนออก จงเปนคาตวเลขสามหลกแรกของคาพกดกรด เชน
624203 ตวเลขสามหลกแรกคอ 624 เปนระยะกำหนดนบตะวนออก สวนตวเลข
ทเหลอเปนระยะกำหนดนบเหนอ (ด nothing ประกอบ) (พจนานกรมภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
echo sounder เครองหยงความลกของนำดวยเสยงสะทอน : เครองมอสำรวจการหา
ความลกของทองนำ โดยการวดชวงเวลาระหวางการสงสญญาณคลนเสยง หรอ
สญญาณคลนอลตราโซนกลงไปในนำกบเวลาทสญญาณนนสะทอนกลบขนมา
จากพนทองนำ
echo sounding การหยงความลกของนำดวยเสยงสะทอน : การหาความลกของนำ โดยการ
วดชวงเวลาระหวางการสงสญญาณคลนเสยง หรอสญญาณคลนอลตราโซนก
ลงไปในนำกบเวลาทสญญาณนนสะทอนกลบขนมาจากพนทองนำ
echo sounding
E
66
ecology นเวศวทยา : การศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางสงมชวตดวยกน และ
ความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงแวดลอม ในทางภมศาสตรพจารณาในแง
ของนเวศวทยามนษย เปนการศกษาถงความสมพนธระหวางมนษยกบแหลง
ทอย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
ecosystem ระบบนเวศ : ระบบของความสมพนธซงกนและกนของสงมชวตทงหมด เชน
พช สตว แบคทเรย และสมพนธกบปจจยทางกายภาพและทางเคมของ
สงแวดลอมทสงมชวตทงหลายอาศยอย ทกชวตเชอมโยงกนโดยการถายทอด
พลงงานและการหมนเวยนของแรธาตในลกษณะของโซอาหาร (food chain)
เปนการยากทจะกำหนดขอบเขตของระบบนเวศหนงๆ แตคำนมกใชกบระบบ
ขนาดเลกทการถายทอดพลงงานและการหมนเวยนของแรธาตขามเขตกนมนอย
ตวอยางเชน ในสระนำ ปาไม เกาะขนาดเลกในมหาสมทร ระบบนเวศหนงๆ
จะไมมการพงตนเองไดทงหมด เชน พลงงานดวงอาทตยทไดรบจะมการขามเขต
กนเชนเดยวกบการหาอาหารของสตว บรเวณทเปนถนของแตละระบบนเวศ
เรยกวา พนทนเวศ (exotope) แตคำนบางครงกใชในความหมายเดยวกบ
ระบบนเวศ ระบบทเกดจากความสมพนธระหวางสงมชวตและสงแวดลอม
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
eddy flow การไหลวน : กระแสนำซงไหลหมนวนเคลอนทแตกตางไปจากกระแสหลกของ
การไหล เนองจากมสงกดขวางหรอมความผดปกตบรเวณตลงหรอทองนำ
effective force แรงประสทธผล : แรงทถายทอดระหวางมวลดนโดยกระทำผานเมดดนซง
ไมรวมแรงดนนำ
ecology
E
67
effective rainfall ฝนใชการ :
1. (อทกวทยา) สวนของฝนทกลายเปนนำทา
2. (การชลประทาน) สวนของฝนทตกลงบนพนทเพาะปลก ซงพชสามารถ
นำไปใชในการเจรญเตบโตได หรอสวนของนำฝนททดแทนปรมาณนำ
ชลประทานทตองสงใหแกพช
3. (อทกธรณวทยา) สวนของฝนทกลายเปนนำใตดน
effective pressure ความดนประสทธผล : ความดนทถายทอดระหวางมวลดน โดยกระทำผาน
เมดดน ซงไมรวมความดนนำ เรยกอกอยางวา effective stress
effluent 1. ลำนำสาขา : ลำนำทแยกออกจากลำนำสายใหญหรอทะเลสาบ
2. ธารรบนำใตดน : ลำนำทไดรบนำจากนำใตดน
3. นำทง :
1. นำทระบายทงออกจากพนทเพาะปลกภายหลงการสงนำ
2. นำโสโครกททงออกมา
3. นำเสยททงจากโรงงานอตสาหกรรม
elbow meter เครองวดอตราการไหลแบบของอ : เครองวดอตราการไหลของนำโดยใช
ความดนแตกตางของนำทไหลผานของอ คอความดนดานในและดานนอกของ
ของอเปนตววดอตราการไหลของนำในทอ
electrical conductivity ความนำไฟฟา : การวดคาความเปนสอไฟฟา ซงจะบอกถงความเขมขนของ
เกลอมหนวยวด เปนโมหตอเซนตเมตร (mhos/cm) เชน นำสำหรบการ
ชลประทาน โดยทวไปแลวควรมคาไมเกน 750 ไมโครโมหตอเซนตเมตร
(micro mhos/cm) ใชตวยอวา EC
electrical conductivity
E
68
electric log ผลบนทกทางไฟฟา : แถบบนทกทไดจากการหยงธรณหลมเจาะ ซงแสดงผล
การวดสมบตทางไฟฟาของชนดนหรอหนในหลมเจาะ เรยกยอวา E-log
elevated flume สะพานนำ : รางนำชนดวางบนตอมอเพอนำนำจากคลองหรอคสงนำขามผาน
ทลมหรอรองนำธรรมชาต
elevation ระดบความสง : ระยะความสงตามแนวตงนบจากระดบมลฐาน หรอระดบ
ทะเลปานกลางถงจดหรอวตถทอยบนผวโลก
El Nin~o เอลนโญ : ปรากฏการณทเกดขนเปนครงคราวเมอกระแสนำเยนเปร บรเวณ
ชายฝงตะวนตกของทวปอเมรกาใต ถกกระแสนำอนจากศนยสตรไหลเขามา
แทนท ทำใหอณหภมทผวนำสงขน 10 องศาเซลเซยส และมผลใหแพลงกตอน
ในบรเวณนนลดจำนวนลง จำนวนปลาจงลดนอยลงไปดวย ปรากฏการณเชนน
เกดขนทกๆ 7 - 14 ป อนเปนผลมาจากการออนกำลงลงของลมคาตะวนออก-
เฉยงใตในมหาสมทรแปซฟก เมอเกดปรากฏการณนขน จะมผลกระทบตอ
ภมอากาศของบรเวณชายฝงใกลเคยงในลกษณะททำใหมฝนตกนอยลง
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
electric log
E
69
embankment คน : แนวดนหรอวสดอนทเสรมใหสงขนจากพนดนเดม สำหรบวตถประสงค
ตางๆ เชน คนถนน คนคลอง คนกนนำ
embankment dam เขอนวสดถม : เขอนทกอสรางดวยวสดตางๆ เชน ดน หรอหนนำมาบดอด
เปนตวเขอน
emergence จดธารโผล :
1. (ชายฝง) การยกระดบของแผนดนเมอเทยบกบระดบทะเล ทำใหบรเวณ
ซงเดมอยใตนำ โผลพนนำกลายเปนแผนดน ทงนอาจเกดจากการลดลง
ของระดบนำทะเลหรอการยกตวของแผนดน ลกษณะของชายฝงทยกตว
จะเหนไดวามชายหาดยกสงขน หรอเกดทราบรมฝงบางแหง เชนทางฝงทะเล
ตะวนออกในภาคใตของประเทศไทย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
2. (ธารนำ) จดบนผวดนทธารนำใตดนปรากฏตวแลวกลายเปนธารผวดน
(มความหมายเหมอนกบ resurgence หรอ rise) (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
emergency spillway ทางระบายนำลนฉกเฉน : ทางระบายนำลนสำหรบปลอยใหนำลนขามใน
กรณทปรมาณนำหลากมามากผดปกต หรอมากเกนกวาอาคารทางระบายนำลน
ปกตจะระบายไดทน เพอปองกนไมใหนำไหลลนตวเขอน
end baffle แผงปะทะนำดานทาย : แทงหรอแผงคอนกรตทตดกบพนตรงปลายสด
ดานทายนำของอาคารชลประทาน ทำหนาทปะทะนำเพอสลายพลงงาน เรยกอก
อยางวา end sill
end baffle
E
70
end bearing pile เสาเขมดาล : เสาเขมทถายนำหนกจากฐานรากไปทปลายเขมลงสชนดนแขง
ทรายแนน หรอชนหน
end sill แผงปะทะนำดานทาย : แทงหรอแผงคอนกรตทตดกบพนตรงปลายสดดาน
ทายนำของอาคารชลประทาน ทำหนาทปะทะนำเพอสลายพลงงาน เรยกอก
อยางวา end baffle
energy dissipator สวนสลายพลงงาน : สวนของอาคารททำหนาทสลายพลงงานนำกอนปลอยลง
สทางนำ เชน แผงปะทะนำ ฟนตะเข
energy gradient ลาดพลงงาน : ความลาดเอยงของเสนลาดพลงงาน
energy head เฮดพลงงาน : พลงงานรวมของของไหล ทหนาตดใดๆ ประกอบดวย
พลงงานศกย พลงงานจลน และความดน มหนวยเปนความสง
energy grade line เสนลาดพลงงาน : เสนแสดงระดบพลงงานตามความยาวทางนำ เรยกอก
อยางวา energy line
entrance loss การสญเสยททางเขา : การสญเสยพลงงานของนำททางเขาอาคารชลศาสตร
end bearing pile
E
71
epicenter; epicentrum ศนยกลางแผนดนไหว : ตำแหนงทสมมต กำหนดดวยจดตดของเสนดงทลาก
จากศนยแผนดนไหว (earthquake focus) ตดกบผวโลก (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
equator เสนศนยสตร : เสนวงใหญทแบงโลกออกเปน 2 ซก คอ ซกโลกเหนอกบ
ซกโลกใต จดทกจดบนเสนศนยสตรอยหางจากขวโลกทงสองเทากน และระนาบ
ของเสนศนยสตรตงฉากกบแกนของโลก ความยาวของเสนศนยสตรประมาณ
40,075 กโลเมตร (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
equipotential line เสนศกยเทากน : เสนทเชอมตอระหวางจดทมพลงงานศกยเทากน
erosion 1. การกดเซาะ : (การชลประทาน) การกดเซาะผวหนาดนหรออาคารชลศาสตร
โดยนำหรอลม
2. การกรอน : กระบวนการหนงหรอหลายกระบวนการททำใหสารเปลอกโลก
หลดไป ละลายไป หรอกรอนไปโดยตวการธรรมชาต ซงไดแก ลมฟาอากาศ
สารละลาย การครดถ การนำพา ทงน ไมรวมถงการพงทลายเปนกลมกอน
เชน แผนดนถลม ภเขาไฟระเบด (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
evaporation การระเหย : กระบวนการเปลยนสภาพจากของเหลวกลายเปนไอ
evaporation
E
72
evaporimeter เครองวดการระเหยของนำ, มาตรวดการระเหย : เครองวดจำนวนและอตราการระเหยของนำทกลายเปนไอเขาสบรรยากาศ ม 2 แบบ คอ
1. เครองวดการระเหยแบบอาง (evaporation pan) เปนเครองวดการระเหย จากผวของนำโดยตรง มลกษณะเปนอางโลหะ ขนาดเสนผาศนยกลาง 122 เซนตเมตร มกระบอกทองเหลองขนาดสง 25 เซนตเมตร อยกลางอาง ปากกระบอกมตะขอวางพาดไว ปลายตะขออกขางหนงจดผวนำพอด นำใน อางและในกระบอกทใสไวจะมระดบเทากนเสมอ เมอนำระเหยเพยงเลกนอย
ปลายตะขอจะขยบใหเฟองหมน แสดงคานำทระเหยไปบนสเกล
2. เครองวดการระเหยแบบพเช (Piche evaporimeter) เปนเครองวดการระเหย
จากกระดาษชมนำ มลกษณะเปนหลอดแกว บรรจนำกลนเตมหลอด
มกระดาษเปนรพรนนำซมไดงาย ตดเปนรปกลมวางบนผวนำ ปดประกบ
ดวยเหลกตดไว เวลาใชวดความระเหยของนำใหควำหลอดแกวลง แขวน
หลอดแกวในตสกรน เมอนำซมและระเหยผานกระดาษ ปรมาณนำใน
หลอดแกวจะลดลง การระเหยของนำจะแสดงคาทสเกลขางหลอดแกว
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
evaporation pan ถาดวดการระเหย : ถาดบรรจนำทใชวดการระเหยของนำสบรรยากาศ
มหนวยเปนมลลเมตร หรอถาวดอตราการระเหยจะมหนวยเปนมลลเมตร/วน
evapotranspiration การคายระเหย : ปรมาณนำทสญเสยจากพนทเพาะปลกสบรรยากาศในรปของ
ไอนำ ประกอบดวยปรมาณนำทพชคายออกทางใบและปรมาณนำทระเหยจาก
พนทเพาะปลก
excess hydrostatic pressure ความดนนำสวนเกน : ความดนนำทเพมขนจากปกตเนองจากแรงกระทำ
evaporimeter
E
73
excess rainfall ปรมาณฝนสวนเกน : ผลตางระหวางปรมาณนำทไดรบ (ฝนและอนๆ) กบ
ปรมาณนำทสญเสยไปจากการคายระเหยในหวงเวลาทพจารณา
exit gradient ลาดพลงงานทจดออก : ตำแหนงของลาดพลงงานทจดออกของอาคาร
ชลศาสตร มประโยชนในการหาอตราสวนความปลอดภยจากการพดพาเมดดน
ออกไป (factor of safety against piping)
expansion joint รอยตอเผอการขยายตว : รอยตอในงาน
คอนกรต อยระหวางชนสวนของโครงสราง
หลายชนทถกตรงไว โดยยอมใหชนสวนแตละ
ชนขยายตวไดอยางอสระตามการเปลยนแปลง
ของอณหภม
expected rainfall ฝนคาดการณ : ปรมาณฝนทคาดวาจะเกดขนในอนาคต
exploratory borehole หลมสำรวจ : หลมทเจาะเพอเกบตวอยางดน หน กรวด ทราย นำมาตรวจสอบ
ดสภาพชนหนอมนำวา มความเปนไปไดหรอไม ทจะเจาะบอผลตนำตอไป
extreme flood นำทวมสดโตง : ปรมาณนำทวมสงสดในชวงเวลาศกษา หรอปรมาณนำ
ทสงกวาคานำหลากทออกแบบไว
extreme flood
F
76
factor of safety สวนปลอดภย : อตราสวนระหวางแรงทตานทานการพงทลายกบแรงทกระทำ
ททำใหเกดการพงทลาย ซงเปนดชนแสดงความแขงแรงของอาคารทมตอการ
พงทลาย
farm delivery efficiency ประสทธภาพการสงนำทแปลงนา : อตราสวนเปนรอยละระหวางปรมาณนำ
ทแปลงเพาะปลกกบปรมาณนำทสงจรง ณ ทอสงนำเขานา เรยกอกอยางวา
farm irrigation efficiency
farm delivery requirement ความตองการนำทแปลงนา : ปรมาณนำชลประทานทสงถงแปลงเพาะปลก
เปนปรมาณนำทพชตองการรวมกบปรมาณนำทสญเสยตางๆ ไวดวย
farm dike คนนา : ดนทพนขนเปนแนวตามทองนา จดประสงคเพอกนนำใหอยในแปลง
เพาะปลก เปนตน
farm inlet อาคารรบนำเขาแปลงนา : อาคารททำหนาทรบนำจากคสงนำเขาแปลง
เพาะปลก
farm intake ทอสงนำเขานา : อาคารรบนำจากคลองสงนำเขาคสงนำ เรยกอกอยางวา
farm turnout
farm irrigation efficiency ประสทธภาพการสงนำทแปลงนา : ประสทธภาพในการสงนำเพอใหพชใชท
ทอสงนำเขานา ซงรวมถงปรมาณนำทสญเสยในคสงนำดวย เรยกอกอยางวา
farm delivery efficiency
factor of safety
F
77
farm road ทางลำเลยงในแปลงนา : ถนนทใชเปนทางเขาออกสไรนาแตละแปลง
farm turnout ทอสงนำเขานา : อาคารรบนำจากคลองสงนำเขาคสงนำ เรยกอกอยางวา
farm intake
farm water management การจดการนำชลประทานในแปลงนา : การจดการนำชลประทานในไรนา
ประกอบดวยการสงนำ การแพรกระจายนำ การควบคมปรมาณนำแกพช
ตามปรมาณและระยะเวลาทตองการ รวมถงการระบายนำดวย
fascine ลกตะเข : การมดกงไมเลกๆ หรอไมไผ กรรวมกนเปนฟอน เพอปองกน
ลาดตลงมใหกระแสนำกดเซาะ
fathom ฟาทอม : มาตราวดความลกทางทะเล ความลก 1 ฟาทอม = 6 ฟต = 2 หลา
= 1.829 เมตร (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
fault รอยเลอน, รอยเหลอม : รอยแตกหรอแนวรอยแตกของหนสองฟากซง
เคลอนทสมพนธกนและขนานไปกบรอยแตกนน (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
fault gouge ผงรอยเลอน : สารละเอยดคลายแปงทพบตามแนวรอยเลอน เกดจากการบด
และขดสกนของหน 2 ฟากรอยเลอนเรยกอกอยางวา clay gouge หรอ gouge
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
fault gouge
F
78
fault scarp ผารอยเลอน : ผาทปรากฏขนหลงจากเกดรอยเลอน สงเกตไดงายตรงทผา
รอยเลอนมกมแนวตรงตดภมประเทศชดกวาผาตงหรอผาชน (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
fault set ชดรอยเลอน : กลมของรอยเลอนตางๆ ทมทศทางขนานหรอเกอบขนานกน
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
fault system ระบบรอยเลอน : ชดรอยเลอนตงแต 2 ชด ขนไปทเกยวพนกนอยางเปนระบบ
ด fault set ประกอบ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
fault zone เขตรอยเลอน : บรเวณรอยเลอนทมรอยแตกและรอยเลอนจำนวนมาก มกพบ
หนกรวดเหลยมหรอหนไมโลไนตในบรเวณนน เขตรอยเลอนนอาจกวางหลาย
รอยเมตรกได (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
feasibility study การศกษาความเหมาะสม : การศกษาวางแผนพฒนาโครงการพฒนาแหลง
นำอยางเตมรปแบบ ทงทางดานวศวกรรม เศรษฐกจ - สงคม เศรษฐศาสตร
สงแวดลอม หากโครงการมความเหมาะสมจะนำไปสขนตอนการออกแบบ
รายละเอยดตอไป
feeder canal คลองชกนำ : คลองเพอการนำนำจากแหลงนำแหงหนงไปอกแหงหนง หรอ
เพอเชอมโยงระหวางสองจดในระบบเดยวกน
fault scarp
F
79
feeder ditch คชกนำ :
1. คทเชอมโยงระหวางสองจดในระบบเดยวกน
2. คสงนำขนาดใหญทมปรมาณนำมากกวา 180 ลตรตอวนาท ใชเรยกโดยกลม
ออกแบบคนคนำและจดรปทดน กรมชลประทาน
fetch ระยะทางตงฉากไกลสด : ระยะทางทจดไกลสดของผวนำดานเหนออางเกบนำ
ทตงฉากกบเขอนกกเกบนำ ใชในการคำนวณหาความสงของคลนทเกดจาก
ความเรวลมทพดเขาหาเขอน
field capacity ความชนชลประทาน : ปรมาณนำทเหลออยในดนหลงจากทนำสวนเกนภายใต
แรงดงดดของโลกไดระบายออกไปแลว เปนความจสงสดในการดดยดความชน
ของดนในสภาวะธรรมชาต ความชนชลประทานนใชบอกคาพกดของระดบ
ความชนทเปนประโยชนตอพช
field ditch คไสไก : คสงนำขนาดเลก
field drainage system ระบบระบายนำในแปลงเพาะปลก : ระบบระบายนำสวนเกนออกจากแปลง
เพาะปลก
field wetness สภาพนำในแปลงเพาะปลก : สภาพนำหรอความชนทมอยจรงในแปลง
เพาะปลก
filler วสดอด : วสดทใชในการอดชองวาง จะเปนของเหลวหรอของแขงกได
filler
F
80
fillet พอกมม : การเพมความหนาบรเวณมมดานในของอาคาร
filter วสดกรอง : วสดตางๆ เชน หน กรวด ทราย ฯลฯ ทนำมาจดเรยงหรอผสมให
มขนาดคละทเหมาะสม ใชกรองนำเพอปองกนการพดพาเมดดนไมใหเคลอนท
ไหลไปตามนำ
fineness modulus โมดลสความละเอยด : การวดความหยาบหรอละเอยดของมวลรวม คำนวณ
ไดจากผลรวม รอยละสะสมของมวลรวมทคางบนตะแกรง เบอร 4, 8, 16, 30,
50, 100 แลวหารดวย 100 เชน ทรายผสมคอนกรต มคาโมดลสความละเอยด
ระหวาง 2.3 ถง 3.1
fish ladder บนไดปลา : อาคารทสรางขนเพอเปนทางใหปลาผานในทางนำทมอาคาร
ปดกน เชน เขอนทดนำ หรอฝาย
fish screen ตะแกรงปลา : ตะแกรงปองกนไมใหปลาผาน
fishway ทางปลาผาน : อาคารทใหปลาผานจากทายนำไปยงเหนอนำเพอการขยายพนธ
เรยกอกอยางวา fish-pass
fillet
F
81
fixed crest weir ฝายสนแขง : อาคารฝายทดนำทไมมบานระบายนำควบคม
fixed hinged gate บานชนดจดหมนคงท : บานบงคบนำซงเปด - ปดในลกษณะทตวบานหมน
รอบจดหมน มทงแบบทตวบานตดอยกบจดหมนโดยตรง และแบบทตวบาน
ตดอยกบโครงซงตดอยกบจดหมนอกตอหนง
fixed roller gate บานชนดลอเลอน : บานบงคบนำทเปด - ปดบานโดยใชเพลาและลอในการ
เคลอนท เรยกอกอยางวา fixed wheel gate
fixed wheel gate บานชนดลอเลอน : บานบงคบนำทเปด - ปดบานโดยใชเพลาและลอในการ
เคลอนท เรยกอกอยางวา fixed roller gate
fixed-bed model แบบจำลองพนแขง : แบบจำลองทางชลศาสตรซงพนทองนำทำจากวสดททน
ตอการกดเซาะของนำ
flap gate บานชนดกระดก :
1. บานเปด - ปดตดอยทตอนปลายทอจายนำของเครองสบนำ เพอปองกนการ
ไหลกลบของนำ เมอเครองสบนำหยดทำงาน
2. บานเปด - ปดควบคมระดบนำเพอปองกนนำทวม มกออกแบบใหเปดเมอ
ระดบนำดานเหนอนำสงกวาระดบทายนำเพอระบายนำ และปดเมอระดบนำ
ดานทายนำสงขนเทากบหรอมากกวาระดบนำดานเหนอนำเพอปองกนไมให
นำไหลยอนกลบ
flap gate
F
82
flap valve ลนชนดกระดก : ลนเปด-ปดทตดอยทปลายรระบายนำซม (weep hole)
เพอใหนำซมออกอยางเดยว
flash board weir ฝายบานกระดก : ฝายชนดปรบความสงไดดวยแผนบานตดบานพบทหมน
รอบแกนในแนวราบซงตดตงบนสนฝาย
flashboard แผงกนนำ : บานไมหรอบานเหลกทำหนาทกนไมใหนำไหลผานได เรยกอก
อยางวา stop plank
flash flood นำทวมฉบพลน : นำทเกดทวมอยางรวดเรว ฉบพลน และไหลลดลงอยาง
รวดเรว ตามปกตมกเปนผลเนองมาจากฝนตกหนกในทสงบรเวณเทอกเขา หรอ
ในปา เมอสะสมไวมปรมาณมากขนกจะไหลลงสทตำพรอมๆ กน ทำใหเกด
นำทวมฉบพลนขน โดยมากจะเกดบรเวณชองทางนำแคบๆ และมความลาดชนสง
หรอเฉพาะทองถน
float gauge เครองวดระดบนำแบบลกลอย : เครองมอสำหรบวดระดบนำ โดยอาศยหลก
การเคลอนทของลกลอยในแนวตงตามการเปลยนแปลงของระดบนำ
float measurement การวดกระแสนำแบบทนลอย : การวดความเรวของกระแสนำโดยใชการวด
ความเรวของทนลอย
flap valve
F
83
flood 1. นำทวม : นำซงทวมพนทบรเวณใดบรเวณหนงเปนครงคราว เนองจาก
มฝนตกหนกหรอหมะละลาย ทำใหนำในลำนำหรอทะเลสาบไหลลนตลง
หรอบาลงมาจากทสง
2. อทกภย : อนตรายอนเกดจากนำทวม (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
flood bed พนทนำทวมซำซาก : พนทราบบรเวณรมตลงแมนำทถกนำทวมประจำ
ในกรณนใหรวมถงสวนทเปนลำนำดวย
flood by-pass ชองลดลดนำทวม : ทางนำธรรมชาตหรอทสรางขนเพอระบายนำเมอเกด
นำทวมโดยใหนำผานไปตามทางนำนน
flood channel รองนำหลาก : รองนำททำขนเพอระบายนำในชวงนำหลาก
flood control การควบคมนำทวม : การควบคมเพอบรรเทาการเกดนำทวมดวยวธการตางๆ
flood control storage ความจควบคมนำทวม : ปรมาตรสวนหนงของความจของอางเกบนำท
ออกแบบไวเพอรองรบปรมาณนำในชวงนำหลาก โดยทำหนาทชะลอนำไวใน
อางฯ แลวปลอยออกจากอางฯ ดวยอตราททางนำทายอางฯ สามารถรองรบได
อยางปลอดภย
flood crest ยอดนำหลาก : คาระดบนำสงสดหรออตราการไหลสงสด ในระยะเวลาทเกด
นำทวมแตละครง บางครงเรยกวา flood peak หรอ flood summit
flood crest
F
84
flood disaster อทกภยรายแรง : หายนะทเกดจากนำทวมรนแรง
flood duration ชวงเวลานำทวม : ชวงเวลาทเกดนำทวมในพนทใดพนทหนง
flood early warning system ระบบเตอนภยนำทวมลวงหนา : ระบบการตรวจวดและรบ-สงขอมล
อทกวทยาทางไกล ณ เวลาจรงอยางตอเนอง เพอนำมาประมวลผลและ
คาดการณนำทวมลวงหนาเพอการเตอนภย
flood forecasting การพยากรณนำทวม : การประเมนปรมาณนำซงสงกวาปกตทอาจเกดขนได
เปนการคาดการณลวงหนา หรออาจเปนการประเมนขอมลระยะยาวสำหรบ
วตถประสงคในการวางแผน
flood frequency ความถนำทวม : จำนวนครงของการเกดนำทวมในชวงระยะเวลาหนง
flood frequency analysis การวเคราะหความถนำทวม : การวเคราะหจำนวนครงของการเกดนำทวม
ในชวงระยะเวลาหนง โดยใชทฤษฎทางสถตเพอใชออกแบบนำทวม
flood frequency curve โคงความถนำทวม : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำทวม กบ
รอบการเกดซำ (return period)
flood frequency region พนทความถนำทวม : พนทททกๆ จดในพนทมคณลกษณะของความถ
การเกดนำทวมเหมอนกนหรอใกลเคยงกน
flood disaster
F
85
flood fringe ชายเขตนำทวม : พนทระหวางพนทนำทวมกบทางระบายนำทวมซงจะม
โอกาสเกดนำทวมแตไมบอยนก เรยกอกอยางวา flood-plain fringe หรอ
floodway fringe
flood hazard ภยพบตนำทวม : ภยจากนำทวมทมแนวโนมจะทำใหเกดอนตรายตอชวตและ
ความเสยหายตอทรพยสน
flood hazard zone เขตภยพบตนำทวม : พนททมแนวโนมจะไดรบอนตรายตอชวตและความ
เสยหายตอทรพยสนจากนำทวม
flood hydrograph กราฟนำหลาก : เสนทแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำหลากกบเวลา
flood index ดชนนำทวม : ผลรวมคาความลกของนำทวมทบนทกไว ณ สถานวดนำทาหลก
จำนวนหนงของแตละลำนำ ในแตละป ใชระบขนาดของนำทวม
flood irrigation ชลประทานนำนอง : วธใหนำชลประทานโดยปลอยทวมขงหรอไหลบาไปบน
พนท
flood levee พนง, คน, คนกนนำ : คนดนหรอวสดอนทเสรมใหสงขนจากผวดนเดม เพอ
กนไมใหนำจากแมนำหรอจากทะเลไหลผานเขามาได เพอปองกนไมใหนำบา
เขาไปทวมพนทเพาะปลก ทอยอาศย เรยกอกอยางวา dike หรอ dyke
flood level ระดบนำทวม : ระดบนำทกำหนดเปนเสนแบงการเกดนำทวม เรยกอกอยางวา
flood stage
flood level
F
86
flood magnitude ขนาดนำทวม : ปรมาตรนำทงหมดของการเกดนำทวมหรออตราการไหลสงสด
ระหวางการเกดนำทวม เรยกอกอยางวา flood size
flood management การจดการนำทวม : กระบวนการแกไขปญหานำทวม
flood mark คราบนำสงสด : รอยหรอคราบทเกดขนตามโครงสรางหรอสงตางๆ เมอนำทวม
หรอระดบนำขนสงสด เรยกอกอยางวา high watermark
flood parameter องคประกอบนำทวม : ปจจยทใชระบคณลกษณะของนำทวม เชน ชวงเวลา
ขนาด ระดบนำสงสด
flood peak ยอดนำหลาก : คาระดบนำสงสดหรออตราการไหลสงสด ในระยะเวลาทเกด
นำทวมแตละครง บางครงเรยกวา flood crest หรอ flood summit
flood plain; flood plane ทาม, ทราบนำทวมถง : พนทราบบรเวณรมตลงแมนำทถกนำทวมประจำ
flood-plain fringe ชายเขตนำทวม : พนทระหวางพนทนำทวมกบทางระบายนำทวมซงจะม
โอกาสเกดนำทวมแตไมบอยนก เรยกอกอยางวา flood fringe หรอ floodway
fringe
flood prevention การปองกนนำทวม : วธการทใชในการปองกนและบรรเทาภยจากนำทวม
สามารถแบงเปน 2 มาตรการ คอ มาตรการใชสงกอสราง เชน คนกนนำ เขอน
และมาตรการไมใชสงกอสราง เชน การพยากรณนำ
flood magnitude
F
87
flood probability ความนาจะเปนการเกดนำทวม : ความเปนไปไดของการเกดปรมาณนำท
มากกวาหรอเทากบขนาดทกำหนด
flood protection การปองกนภยนำทวม : การปองกนความเสยหายทเกดจากนำทวม ดวย
แผนการปองกนตางๆ
flood routing การเคลอนตวของนำทวม : วธการพจารณาความคบหนาของเวลา และ
รปรางของกราฟนำนอง ณ จดตางๆ ในลำนำ
flood runoff ปรมาณนำทวม : ปรมาณนำทงหมดในชวงเวลาการเกดนำทวม
flood series อนกรมนำทวม : ลำดบการเกดนำทวมตามขนาด หรอปรมาณในชวงเวลาใด
เวลาหนง
flood size ขนาดนำทวม : ปรมาตรนำทงหมดของการเกดนำทวม หรออตราการไหล
สงสดระหวางการเกดนำทวม เรยกอกอยางวา flood magnitude
flood stage ระดบนำทวม : ระดบนำทกำหนดเปนเสนแบงการเกดนำทวม เรยกอกอยางวา
flood level
flood storage ความจเผอนำทวม : ความจของอางเกบนำสวนทเผอไวสำหรบรบปรมาณนำ
ทระดบกกเกบ เพอควบคมการเกดนำทวม
flood storage
F
88
flood storage basin พนทกกเกบนำทวม : พนททใชในการกกเกบปรมาณนำบางสวนทเกดจาก
นำทวมจนกระทงนำทวมไดลดลงแลวจงระบายนำออก
flood summit ยอดนำหลาก : คาระดบนำสงสดหรออตราการไหลสงสด ในระยะเวลาทเกด
นำทวมแตละครง บางครงเรยกวา flood crest หรอ flood peak
flood surcharge ความจเผอนำหลาก : ปรมาตรหรอความจในอางเกบนำทอยระหวางระดบนำ
กกเกบกบระดบนำสงสด เปนทวางทเผอไวรองรบปรมาณนำสวนเกนจากท
กำหนดไว เรยกอกอยางวา surcharge
flood wall กำแพงปองกนนำทวม : กำแพงคอนกรตหรอหนกอสำหรบปองกนนำทวม
floodway fringe ชายเขตนำทวม : พนทระหวางพนทนำทวมกบทางระบายนำทวมซงจะม
โอกาสเกดนำทวมแตไมบอยนก เรยกอกอยางวา flood fringe หรอ floodplain
fringe
flood warning การเตอนภยนำทวม : การแจงเตอนเกยวกบขอมลนำทวมทจะเกดขนใน
อนาคตอนใกล ในพนททจะไดรบผลกระทบ
flood wave คลนนำทวม : ลกษณะการเคลอนตวของนำทวมคลายลกคลน ซงระดบนำทวม
จะคอยๆ สงขนจนถงระดบสงสด แลวจงคอยๆ ลดลง แลวเคลอนตวไปปรากฏ
ดานทายนำ
flood storage basin
F
89
flood zones เขตนำทวม :
1. พนทยอยในทราบนำทวมถง ทมความถของการเกดนำทวมเทากน
2. พนทรมขอบอางเกบนำหรอรมแมนำทนำทวมถงอนเนองมาจากระดบนำ
สงกวาปกต
flooded area พนทนำทวม : พนททถกนำทวมจากปรมาณนำสวนเกนทไหลลนตลงของ
รองนำ ลำนำ หรอแมนำ
flooding การเกดนำทวม; นำทวมบา :
1. การทปรมาณนำไหลลนแมนำ ลำนำ ทะเลสาบ เขาสพนททมการระบายนำ
ไมเพยงพอจงกอใหเกดนำทวม
2. รปแบบการสงนำชลประทานโดยควบคมใหนำทวมบาไปตามพนท เรยกอก
อยางวา inundation
floodplain mapping การทำแผนทนำทวม : กระบวนการกำหนดขอบเขตนำทวม ในรอบการเกดซำ
ทกำหนด โดยจดทำเปนแผนทนำทวมถง
floodway ทางระบายนำทวม :
1. ทางนำธรรมชาตหรอทสรางขนเพอระบายนำเมอเกดนำทวม โดยใหนำไหล
ผานไปตามทางนำนน
2. พนทรมตลงทออกแบบไวใหเปนทางระบายนำทวม
floodway
F
90
floor block ฟนตะเข : แทงคอนกรตทหลอตดกบพนอาคารเพอสลายพลงงานทเกดการ
กระโจนตวของนำ
flow line เสนการไหล : เสนแสดงทศทางการเคลอนทของอนภาคนำ ภายใตการไหล
แบบราบเรยบ
flow net ตาขายการไหล : ตาขายแสดงเสนการไหลกบเสนศกยเทากนของนำ ใชในการ
ศกษาการรวซมของนำ เรยกอกอยางวา flow pattern
flow pattern ตาขายการไหล : ตาขายแสดงเสนการไหลกบเสนศกยเทากนของนำ ใชในการ
ศกษาการรวซมของนำ เรยกอกอยางวา flow net
fly off การระเหยทงหมด : ผลรวมของนำทสญเสยไปเนองจากการใชนำของพช
(การคายนำและการสรางเนอเยอ) การระเหยจากผวนำ ผวดน และหยาดนำฟา
ทคางอยตามตนไมใบหญา ในพนทหนงๆ ณ ชวงเวลาทพจารณา เรยกอกอยางวา
total evaporation, total loss หรอ water losses
free flow การไหลแบบอสระ : การไหลของนำผานอาคารชลประทานทระดบนำ
ดานทายไมมอทธพลตอการไหล
flowing well บอนำพ : บอนำบาดาลทมนำขนมาสผวดนไดโดยไมมการสบ แตกตางจาก
บอนำพมแรงดน ตรงทบอนำพมแรงดนอาจมแรงดนทเกดจากกาซมากกวา
แรงดนทเกดจากระดบแรงดนของนำบาดาล (พจนานกรมศพทธรณวทยา
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
floor block
F
91
flume สะพานนำ, รางรน : รางนำทจดทำขนเพอนำนำผานพนททไมเหมาะสม
ในการสรางคลอง มทงชนดวางบนพนดน และวางบนตอมอ
form line เสนแสดงสณฐาน : เสนทใชแสดงความสงตำของภมประเทศบนแผนท
คลายกบเสนชนความสง แตไมไดบอกความสงทชดเจน มประโยชนแสดง
ใหเหนรปรางลกษณะภมประเทศโดยรวมๆ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
foundation gallery ทางเดนภายในฐานราก : อโมงคทอยภายในฐานรากของเขอนเกบกกนำชนด
เขอนคอนกรต มวตถประสงคเพอใชในการอดฉดนำปนในการปรบปรงฐานราก
ในระหวางการกอสราง และใชเพอตรวจสอบความปลอดภย และบำรงรกษา
เขอนรวมทงลดแรงดนนำดวยการระบายนำทง
free water นำอสระ : นำในดนสวนทสามารถระบายออกไปจากชองวางระหวางเมดดนได
ดวยแรงดงดดของโลก เรยกอกอยางวา gravitational water
freeboard ระยะพนนำ : ระยะจากระดบนำสงสดถงระดบหลงอาคารทไมตองการใหนำไหล
ลนขาม เชน ระดบหลงขอบดาด ระดบหลงคนคลอง ระดบหลงคนค หรอ
สนเขอน
free-fall weir ฝายแบบการไหลอสระ : ฝายทมระดบนำดานทายตำกวาสนฝายและระดบนำ
ทายนำไมมผลตอการไหล เรยกอกอยางวา free weir, clear overflow weir
หรอ free overfall weir
free-fall weir
F
92
free jet stilling basin แองนำนงแบบนำพงอสระ : แองนำนงทใชสลายพลงงานของนำทไหลพง
ออกจากปากทางออกซงอยสงกวาระดบนำดานทายนำผานอากาศตกลงสแอง
พลงงานสวนใหญจะถกสลายไปโดยการปนปวนของนำในแอง เรยกอกอยางวา
free jet basin
free overfall weir ฝายแบบการไหลอสระ : ฝายทมระดบนำดานทายตำกวาสนฝายและระดบนำทายนำไมมผลตอการไหล เรยกอกอยางวา free weir, clear overflow weir หรอ free-fall weir
free weir ฝายแบบการไหลอสระ : ฝายทมระดบนำดานทายตำกวาสนฝายและระดบนำทายนำไมมผลตอการไหล เรยกอกอยางวา free overfall weir, clear overflow weir หรอ free-fall weir
friction pile เสาเขมเสยดทาน : เสาเขมทถายนำหนกใหดนในรปของความเสยดทานตลอดความยาวของเสาเขม
friction slope ลาดความฝด : ความลาดเอยงของพลงงานทสญเสยเนองจากความฝด
Froude number (Fr) ฟรดนมเบอร : ตวเลขแสดงอตราสวนระหวางความเรวของนำกบความเรวของคลนนำ แสดงในรปสมการ
Fr =
V = ความเรวของการไหล
g = อตราเรงเนองจากแรงโนมถวงของโลก
D = ความลกชลศาสตร
V ____ gD
free jet stilling basin
F
93
full cutoff trench รองแกนทบนำแบบเตม : รองแกนใตฐานเขอนหรออาคารอนๆ ทขดจนถง
ชนทบนำแลวใสวสดทบนำแทน เพอลดการซมผานของนำใตฐาน
full drain level ระดบระบายนำสงสด : ระดบนำสงสดในคลองหรอคระบายนำ
full supply level ระดบนำสงสด : ระดบนำสงสดในคลองหรอคสงนำ ใชตวยอวา F.S.L. หรอ
ร.น.ส.
furrow irrigation ชลประทานรองค : วธใหนำชลประทานทางผวดนโดยปลอยใหนำไหลในรองค
ถาเปนรองคเลกแคบ ตน เรยกวา corrugation irrigation ถารองคมแนวยาว
ไปตามสวนลาดเทของพนท เรยกวา level furrow และถารองคมแนวขวางกบ
สวนลาดเทของพนท เรยกวา contour furrow
furrow irrigation
G
96
gabion กลองลวดถกบรรจหน : กลองทำดวยลวดถก บรรจดวยหนและกรวด
ขนาดใหญ ใชไดหลายรปแบบ เชน วางบนพนหรอตลงเพอปองกนการกดเซาะ
วางในลำนำหรอรมทะเลเพอปองกนคลน วางซอนกนหลายๆ ชนทำเปนฝาย
หรอกำแพงกนดนบรเวณลาดไหลเขา เปนตน เรยกอกอยางวา stone mesh
หรอถากลองหนานอยกวา 30 เซนตเมตรจะเรยกวา mattress
gate บานบงคบนำ : อปกรณเพอปดหรอเปดชองทางนำ
gate chamber หองบาน : ชองวางทอยตดกบบานประตเพอใหบานประตหมนเปด - ปดอย
ภายในชองวางน
gate seal ผนกขอบบาน : วสดทใชปองกนการรวซมของนำบรเวณขอบบานบงคบนำ เชน
ยาง ทองเหลอง เปนตน
gate valve ประตนำแบบบาน : อปกรณเปด - ปดนำทใชกบทอ มบานรปลมเคลอนท
ขนลงตงฉากกบแนวแกนทอ
gated spillway อาคารทางระบายนำลนแบบมบาน : อาคารทางระบายนำลนซงสามารถ
ควบคมการระบายนำของอางเกบนำ โดยมประตเปด - ปด เพอควบคมระดบนำ
ในอางฯ เรยกอกอยางวา controlled spillway
gauge datum ระดบอางองของเสาวดระดบ : ระดบทกำหนดเปนระดบศนยของเสาวด
ระดบซงอาจเปนระดบทเทยบกบระดบทะเลปานกลาง (ร.ท.ก.) หรอระดบสมมต
(ร.ส.ม.)
gabion
G
97
gauging station สถานวดนำ : ตำแหนงในลำนำซงตดตงอปกรณสำหรบบนทกปรมาณ
และอตราการไหลของนำอยางตอเนอง (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
geodimeter มาตรวดระยะ : เครองมอวดระยะทางแบบอเลกทรอนกสชนดหนง ซงใชคลน
แสงในการวด คำนยอมาจาก geodetic distance meter (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
geographic name ชอภมศาสตร : ชอลกษณะภมประเทศและสถานททางภมศาสตรตางๆ ไดแก
แมนำ ภเขา อำเภอ ตำบล เปนตน ตวอยางเชน แมนำเจาพระยา ดอยอนทนนท
อำเภอพนสนคม ตงขนเพอใหงายตอการบงช (มความหมายเหมอนกบ toponmy)
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
geographic information system (GIS) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (จไอเอส) : ระบบขอมลขาวสารทเชอมโยงกบ
คาพกดภมศาสตรและรายละเอยดของวตถบนพนโลก โดยใชคอมพวเตอรท
ประกอบดวย ฮารดแวร และซอฟตแวร เพอการนำเขา จดเกบ ปรบแก แปลง
วเคราะหขอมล และแสดงผลลพธในรปแบบตางๆ เชน แผนท ภาพ 3 มต สถต
ตารางขอมล เพอชวยในการวางแผนและตดสนใจของผใชใหมความถกตอง
แมนยำ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
geographic position ตำแหนงทางภมศาสตร : ตำแหนงของจดใดจดหนงทอยบนพนผวโลก
โดยกำหนดคาเปนละตจดและลองจจด (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
geographic position
G
98
geohydrology ธรณอทกวทยา : อทกวทยาแขนงหนงซงเกยวกบนำทอยใตพนดน (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา groundwater
hydrology
geology ธรณวทยา : วทยาศาสตรแขนงหนงซงเกยวของกบประวตของโลก สสารทเปน
องคประกอบของโลกและสงมชวตบนพนโลก โดยเฉพาะอยางยงทปรากฏ
รองรอยอยในหนตางๆ ธรณวทยาม 3 สาขาหลกทเดนชด คอ 1) ธรณวทยา
โครงสรางหรอธรณแปรสณฐาน ซงศกษาถงรปราง การจดตวและโครงสรางทาง
ธรณวทยาของหนตางๆ ภายในโลก 2) ธรณวทยาพลวต ศกษาเกยวกบสาเหต
และกระบวนการตางๆ ททำใหเกดการเปลยนแปลงทางธรณวทยา 3) ธรณ
ประวต ศกษาเกยวกบการลำดบเหตการณทางธรณวทยาตามประวตเหตการณ
ของโลก (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
geophysics ธรณฟสกส : การศกษาโลกโดยใชวธการทางฟสกส โดยทวไปพนฐานการ
ศกษาธรณฟสกสรวมถงการศกษาสมบตและกระบวนการทางธรรมชาตท
เกยวของกบภาคพนดน อทกภาค บรรยากาศ ความสมพนธระหวางโลกกบ
ดวงอาทตย ธรณฟสกสนยงมวชาเฉพาะอกหลายแขนง เชน วทยาแผนดนไหว
(scismology) ธรณฟสกสแปรสณฐาน (tectonophysics) ธรณฟสกส
เชงวศวกรรม (engineering geophysics) คำนบางทใชหมายรวมถงการใช
เครองมอตางๆ ศกษาดวงจนทร และดาวเคราะหดวย
Geosynthetic Clay Liner (GCL) แผนดนเหนยวสงเคราะห : แผนขเถาภเขาไฟผสมสารเบนทอไนต แลว
หอหมดวยแผนใยสงเคราะห เปนแผนเรยบแบน ทำหนาทปองกนการไหลซม
ผานของนำ
geohydrology
G
99
geotextile แผนใยสงเคราะห : วสดททำจากใยสงเคราะห ใชประโยชนในการกรองนำ
กรองดน แบงชนของวสด และปองกนเมดดนไหลออก
Global Positioning System (GPS) ระบบกำหนดตำแหนงบนพนโลก (จพเอส) : ระบบกำหนดตำแหนง
บนพนโลกโดยอาศยดาวเทยม สถานภาคพนดน และเครองรบจพเอส
Government Fiscal Management Information System (GFMIS)
ระบบการบรหารการเงนการคลงภาครฐสระบบอเลกทรอนกส : การ
บรหารงานการเงนการคลงภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส โดยกำหนดใหนำ
ระบบเทคโนโลยมาใชเปนเครองมอในการปรบปรงประสทธภาพการปฏบตงาน
ดานการสนบสนนของหนวยงานภาครฐทกแหงทมลกษณะคลายคลงกน เชน
ดานงบประมาณ การพสด การเงนและบญช เพอใหมการบรหารจดการงาน
แบบบรณาการอยางเปนระบบ ครบวงจร เพอรองรบการปฏบตงานดวย
อเลกทรอนกส
gradation สวนคละ : ปรมาณของวสดตางๆ ทรวมกนเปนมวลรวม แสดงเปนรอยละหรอ
นำหนก
grading การปรบระดบดน : การเคลอนยายดนใหไดระดบตามทตองการ เรยกอก
อยางวา land leveling
gradually varied flow การไหลแบบเปลยนแปลงทละนอย : การไหลแบบคงทซงความลกของการ
ไหลคอยๆ เปลยนแปลงไปตามความยาวของทางนำ
gradually varied flow
G
100
granite หนแกรนต : หนอคนแทรกซอนชนดหนงซงมเนอแขงและหยาบ มสวน
ประกอบของแรควอตซ (quartz) และเฟลดสปาร (feldspar) เปนสวนใหญ
gravel กรวด : กอนหนเลกๆ เของกวาเมดทราย มเสนผาศนยกลางระหวาง 4.76 -
76 มลลเมตร
gravitational water นำอสระ : นำในดนสวนทสามารถระบายออกไปจากชองวางระหวางเมดดนได
ดวยแรงดงดดของโลก เรยกอกอยางวา free water
gravity arch dam เขอนแรงโนมถวงโคง : เขอนกนนำทกอสรางขนใหมนำหนกมาก เพอตาน
แรงดนของนำโดยมสนเขอนโคงออกไปทางดานเหนอนำ
gravity weir ฝายแรงโนมถวง : ฝายททำจากหนกอหรอคอนกรตใหมนำหนกมากเพอตาน
กระแสนำดวยตวมนเอง บางครงเรยกวา masonry weir
grid กรด : ตารางในระบบพกดฉากเพอใชอางอง ระบตำแหนง
groin รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลง หรอชายฝงทะเล ในลกษณะทำมมเฉยง
กบทศทางของกระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เพอชะลอกระแสนำหรอ
ชะลอการเคลอนตวของตะกอน เรยกอกอยางวา groyne, spur dike, transverse
dike หรอ jetty
groove รองบาน : รองสำหรบบงคบบานใหเลอนขน - ลง หรอรองสำหรบใสทอนไม
แผงกนนำ หรอบานเหลกกนนำ
granite
G
101
gross capacity reservoir ความจอางเกบนำ : ความจรวมของอางเกบนำคดตงแตทองลำนำจนถงระดบ
กกเกบ เรยกอกอยางวา gross storage, reservoir capacity หรอ storage
capacity
gross storage ความจอางเกบนำ : ความจรวมของอางเกบนำคดตงแตทองลำนำจนถงระดบ
กกเกบ เรยกอกอยางวา gross capacity reservoir, storage capacity หรอ
reservoir capacity
groundwater นำบาดาล : นำใตผวดนทอยในเขตอมนำ รวมถงธารนำใตดน
groundwater hydrology ธรณอทกวทยา : อทกวทยาแขนงหนงซงเกยวกบนำทอยใตพนดน เรยกอก
อยางวา geohydrology (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
groundwater hydrology
G
102
groundwater recharge การเตมนำใตดน : การเตมนำลงสชนนำใตดนดวยกระบวนการตามธรรมชาต
หรอโดยมนษย
groundwater reservoir อางเกบนำใตดน : บรเวณทรวบรวมนำใตดน โดยการปดกนนำใตดนดงกลาว
ดวยกำแพงกนนำทกอสรางไวใตดน
grout วสดอดฉด : ของเหลวหรอวสดผสมเหลวใชเทหรอฉดลงในรอยแตก รอยตอ
หรอชองวาง
grouted riprap หนเรยงยาแนว : สงกอสรางททำขนจากกอนหนคละขนาด จดวางบนชนวสด
รองพน โดยวางเรยงกนในลกษณะทจะใหกอนเลกกอนใหญคละกน เพอใหหน
เรยงชดกนมากทสด พรอมทงแตงผวหนาของหนใหญแตละกอนใหเปนระนาบ
เสมอกนกบหนกอนขางเคยงและยาแนวตามชองวางระหวางหนกอนใหญดวย
ปนสอ (mortar) กระทงใหแนน และตกแตงใหเรยบ เรยกอกอยางวา stone
pitching
grouting การอดฉด : การเทหรอฉดของเหลวหรอวสดผสมเหลว (grout) ลงในรอยแตก
รอยตอ ชองวาง ของดนหรอหนเพอเพมความแขงแรง หรอลดการรวซมของนำ
ผานฐานราก
grouting galleries อโมงคเพอการอดฉด : อโมงคในตวเขอนเพอการอดฉดขณะกอสรางหรอ
บำรงรกษา
groutstop วสดกนอดฉด : วสดทบนำทใชในการจำกดขอบเขตการอดฉด
groundwater recharge
G
103
groundwater flow การไหลของนำใตดน :
1. การไหลของนำภายในชนหนอมนำ หรอในธารนำใตดน
2. นำในลำนำธรรมชาตสวนหนงซงไดมาจากนำใตดน อาจเปนในลกษณะของ
นำพธรรมชาต หรอการไหลซมผานชนดน
groundwater runoff นำทาใตดน : สวนของนำทาทไหลซมลงไปในดนกลายเปนนำใตดน แลวไหล
ออกสทางนำธรรมชาตในลกษณะนำพ หรอนำซบ
groyne รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลง หรอชายฝงทะเล ในลกษณะทำมมเฉยง
กบทศทางของกระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เพอชะลอกระแสนำ หรอ
ชะลอการเคลอนตวของตะกอน เรยกอกอยางวา groine, spur dike, transverse
dike หรอ jetty
guard gate บานปดซอม : บานทใชปดกนดานเหนอนำเพอการตรวจสอบหรอซอมแซม
บานควบคมของอาคารชลประทานชนดตางๆ เชน ประตนำ อาคารทอสงนำ
เปนตน
guard rail ราวกนตก : สวนประกอบของอาคารมลกษณะเปนราวหรอเสา เพอปองกน
คน หรอสตว ตกจากอาคาร เรยกอกอยางวา hand rail
guard post เสากนตก : สวนประกอบของอาคารมลกษณะเปนเสา ใชเพอปองกน รถ คน
หรอสตว ตกจากอาคาร
guard post
G
104
guide bund กำแพงนำนำ : กำแพงซงทำหนาทนำนำเขาหรอออกจากเขอนทดนำ ฝาย หรอ
ประตนำ เพอลดการปนปวนของนำ อาจสรางดวยดน หนกอ หรอคอนกรต
กได เรยกอกอยางวา guide wall
guide wall กำแพงนำนำ : กำแพงซงทำหนาทนำนำเขาหรอออกจากเขอนทดนำ ฝาย หรอ
ประตนำ เพอลดการปนปวนของนำ อาจสรางดวยดน หนกอ หรอคอนกรต
กได เรยกอกอยางวา guide bund
gulley รองนำเซาะ : ชองลกบนพนดนทเกดจากการกดเซาะของนำฝน (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา gully
gully erosion การกรอนแบบรองธาร : การกดเซาะผวดนโดยกระแสนำทมความรนแรง
เกดเปนรองทมความลก ตงแต 30 เซนตเมตร ถง 10 เมตร หรอมากกวา
gunite ปนพน : ปนทรายทเปนสวนผสมของปนซเมนต ทราย และนำ ทใชฉดพนทบ
ผวหนาดนหรอหนดวยเครองอดอากาศ เรยกอกอยางวา air-blown mortar
หรอ shotcrete
guide bund
H
106
halophyte พชทนดนเคม : พชทสามารถเจรญเตบโตและดำรงชพอยจนขยายพนธ
ตอไปได ในสภาพแวดลอมทมปรมาณเกลอสงโดยเฉพาะในทะเล มหาสมทร
ชะวากทะเล และทลมนำเคม เชน ชะคราม หญาแพรกทะเล โกงกาง แสม ลำพ
ลำแพน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hand level กลองระดบมอถอ : เครองมอขนาดเลกถอไดดวยมอ ประกอบดวยกลองสอง
และหลอดระดบ ใชเพอเลงในแนวราบ
hand-placed riprap หนเรยง : สงกอสรางททำขนจากกอนหนหลายขนาด จดวางบนชนวสดกรอง
ทใชเปนวสดรองพน โดยวางเรยงกนในลกษณะทใหกอนเลกสดอยดานในตดกบ
วสดรองพน กอนใหญสดอยทดานนอก วางซอนกนคลายเกลดปลา โดยเรมเรยง
จากดานลางขนไปดานบน
hand rail ราวกนตก : สวนประกอบของอาคารมลกษณะเปนราวหรอเสา เพอปองกนคน
หรอสตว ตกจากอาคาร เรยกอกอยางวา guard rail
hardpan ชนดานแขง :
1. การกอตวของชนดนทเกดจากการตกตะกอนของแรธาตซงละลายมากบนำ
เชน แคลเซยมคารบอรเนต หรอ ซลกา ทระดบความลกหนงใตผวดนเปน
เวลานานแรมปจนกลายเปนชนดนแขง สามารถกนการไหลของนำลงสใตดน
ได เพราะจะไมออนตวหรอยยเมอเปยกนำ
2. ชนดนแขงทบนำในแปลงเพาะปลก มกเกดจากการไถดนทระดบความลก
คงเดม เปนระยะเวลานานหลายป จนดนในบรเวณนนเกดเปนชนดานแขง
รากพชและนำไมสามารถผานได เปนอปสรรคในการเพาะปลกพช การแก
สามารถทำไดโดยการใชคราด หรอใช ripper เปดชนดนนน
halophyte
H
107
hard water นำกระดาง : นำซงมเกลอคารบอเนตของแคลเซยมและแมกนเซยมละลายอย
ทำใหไมคอยเกดฟองเมอใชกบสบหรอผงซกฟอก เมอนำกระดางเดอด
เกลอคารบอเนตจะตกตะกอนเปนคราบหนปน (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
head เฮด : พลงงานทแสดงในรปของความสง มกแสดงในรปความสงของของเหลว
head loss การเสยเฮด : พลงงานทสญเสยไป เนองจากอปสรรคของการไหล เชน
แรงเสยดทาน การกระแทก การไหลวนของนำ หรอความโคงของทางนำ
เปนตน
head regulator อาคารบงคบนำปากคลอง : อาคารชลประทานทสรางขนทปากคลองเพอ
ควบคมปรมาณนำทจะไหลเขาสคลองสงนำ
headwater ตนนำ :
1. ลำนำทอยตอนบน รวมทงตนนำสาขาของลำนำนน (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
2. ระดบนำทตนนำ
headworks หวงาน : คำเรยกรวมของอาคารหลก อปกรณ
และอาคารประกอบตางๆ ทอย ในบร เวณ
เดยวกนของโครงการ
herringbone drainage system ระบบระบายนำแบบกางปลา : ระบบระบาย
นำทมทางระบายนำยอยวางขนานกน และตอ
เขากบทางระบายนำหลกทงสองดาน ลกษณะ
คลายกางปลา
herringbone drainage system
herringbone drainage system
H
108
high pressure gate บานบงคบนำรบแรงดนสง : บานบงคบนำทตองรบแรงดนของนำสง สวนใหญ
ใชกบอาคารทอสงนำ และทอสงนำลงลำนำเดมของเขอนกกเกบนำ
high tide นำขนเตมท : นำขนถงระดบสงทสดของแตละครง เรยกอกอยางวา high water
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
high water นำขนเตมท : นำขนถงระดบสงทสดของแตละครง เรยกอกอยางวา high tide
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
high watermark คราบนำสงสด : รอยหรอคราบทเกดขนตามโครงสรางหรอสงตางๆ เมอนำ
ทวมหรอระดบนำขนสงสด เรยกอกอยางวา flood mark
hinged gate บานหมน : บานบงคบนำชนดเปด-ปดบานโดยใหบานหมนรอบจดหมน
มอย 2 แบบ คอ แบบจดหมนยดแนน และแบบจดหมนเคลอนทได เรยกอก
อยางวา swing gate
histograph เสนชนเวลา : แผนทเสนชนเวลาเทากน ใชแสดงตำแหนงทนำใชเวลาไหล
ไปยงจดออกเทากน เรยกอกอยางวา isochrone
hollow jet valve ประตนำวงแหวน : ประตนำชนดหนงใชตดตงทปลายทอสงนำ มลกษณะชอง
เปดเปนรปวงแหวนมแกนกลางเปนรปกรวย เปด-ปดโดยการเคลอนทของกรวย
เขาออก ใชรบแรงดนของนำสง
homogeneous flow การไหลแบบเนอเดยว : การไหลของของไหลทเปนเนอเดยว คอมคณสมบต
เหมอนกนตลอดทงหนาตด
high pressure gate
H
109
horizontal drainage blanket ผนกรองนำทางราบ : ผนวสดกรองทตดตงอยทระดบฐานรากในแนวราบ เพอ
ระบายนำจากตวเขอนและฐานรากไปสทายนำของเขอนดน ใหนำไหลผานไปได
โดยไมทำใหเกดความเสยหายเนองจากเมดดนไหลออกจากฐานราก เรยกอก
อยางวา pervious blanket หรอ drainage filter
hydraulics ชลศาสตร : วชาการทศกษาพฤตกรรมของของไหล ขณะทอยนงและเคลอนท
hydraulic conductivity การนำชลศาสตร : อตราการไหลซมของของเหลวผานหนงหนวยพนทหนาตด
ของมวลสารทมรพรน ภายใตลาดชลศาสตร (hydraulic gradient) หนงหนวย
ทอณหภมทกำหนด เรยกอกอยางวา unit of permeability, transmission
constant, coefficient of permeability หรอ coefficient of transmission
hydraulic depth ความลกชลศาสตร : อตราสวนระหวางพนทหนาตดของลำนำกบความกวาง
ของผวหนาของลำนำ
hydraulic model แบบจำลองชลศาสตร : แบบจำลองทางกายภาพทสรางเลยนแบบอาคาร
ชลศาสตร เชน อาคารระบายนำลน แองนำนง เพอศกษาพฤตกรรมการไหล
ของนำ
hydraulic fill dam เขอนสบถม : เขอนดนทมวธการกอสรางดวยการนำดนและนำมาผสมกนแลว
สบขนมาถมตวเขอนผานทอโดยกำหนดใหปลายทอพนสวนผสม จากขอบนอก
ไปหาแกนเขอน
hydraulic force แรงชลศาสตร : แรงทเกดจากการเคลอนทของนำ ทำใหมการกดเซาะหน
หรอดน
hydraulic force
H
110
hydraulic friction ความเสยดทานชลศาสตร : ความตานทานตอการไหลซงเกดจากการสมผส
ระหวางของไหลกบผวสมผสของทอหรอคลอง รวมถงความตานทานทเกดจาก
ความขรขระของผวสมผส ความโคงระดบปานกลางของรองนำ และความ
ไมสมำเสมอของหนาตดคลองตามปกต ไมรวมถงผลทเกดจากความโคงมาก
ของลำนำ สงกดขวาง และการเปลยนแปลงของหนาตดคลอง
hydraulic geometry เรขาคณตชลศาสตร : คำท แอล. บ. เลโอโพลด (L. B. Leopold) และ
ท. แมดดอก (T. Maddock) คดขนเพอใชในการแสดงลกษณะทางชลศาสตร
ของลำนำ โดยอธบายวาอตราการไหลของนำ ณ ตำแหนงรปตดขวางตอนใด
ตอนหนงของลำนำจะมความสมพนธกบความเรวเฉลย ความลกเฉลย และ
ความกวางของลำนำ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
hydraulic grade line เสนลาดชลศาสตร : เสนสมมตทลากเชอมตอระหวางจดทเปนผลรวมของเฮด
ความสงและเฮดความดนทตำแหนงตางๆ ตามทางนำ สำหรบทางนำเปดคอเสน
ผวนำ
hydraulic gradient ลาดชลศาสตร :
1. (การไหลของนำใตดน) อตราการลดลงของเฮดตอหนงหนวยระยะทางท
นำไหลไปในดน
2. (การไหลของนำภายในทอ) ความลาดเทของเสนลาดชลศาสตร
3. (การไหลของนำในทางนำเปด) ความลาดเทของผวนำ
hydraulic friction
H
111
hydraulic jump นำโจน : การเพมขนของระดบนำในทนททนใด เนองมาจากการทนำทไหลมา
ดวยความเรวสงกวาความเรววกฤตแลวความเรวลดตำลงกวาความเรววกฤตอยาง
กะทนหน ทำใหเกดความปนปวน พลงงานของนำจะสญเสยไปเนองจากการน
hydraulic jump basin แองนำโจน : แองนำนงชนดหนง สลายพลงงานโดยใชวธทำใหเกดนำโจน
เรยกอกอยางวา hydraulic jump dissipator
hydraulic jump dissipator แองนำโจน : แองนำนงชนดหนง สลายพลงงานโดยใชวธทำใหเกดนำโจน
เรยกอกอยางวา hydraulic jump basin
hydraulic radius รศมชลศาสตร : อตราสวนระหวางพนทหนาตดของลำนำกบเสนขอบเปยก
ของลำนำ
hydraulic ram ตะบนนำ : เครองมอทใชสำหรบยกนำขนสทสงไดโดยอาศยพลงงานจากการ
ไหลของนำมาปด - เปดลน
hydraulic ram
H
112
hydraulic sluicing การไลตะกอนดวยนำ : กระบวนการกำจดตะกอนโดยใชแรงนำ
hydraulic turbine เครองกงหนนำ : เครองจกรใหกำเนดพลงงานจากพลงนำ ประกอบดวยสวนทสำคญคอ ใบพด และเพลา
hydraulic weighing lysimeter ถงวดการใชนำแบบไฮดรอลค : ถงวดการใชนำของพชโดยอาศยหลกการเปลยนแปลงความดนของนำ
hydrodynamics อทกพลศาสตร : วชาการแขนงหนงของวชาชลศาสตร ศกษาเกยวกบแรงดนทเกดจากการไหลปนปวนของนำหรอของเหลวผานไปตามรองนำ รางนำ ทอ หรอผานขามสนฝาย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydro-electric power ไฟฟาพลงนำ : กระแสไฟฟาทไดจากการใชพลงงานนำตกธรรมชาตหรอ นำตกจากเขอนกนนำทสรางขนไปหมนกงหนเพอใชหมนเครองกำเนดไฟฟา (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrogen-ion concentration อตราความเปนกรด : หนวยวดความเปนกรดของสารละลาย ซงความเปน กรดจะมมากหรอนอยขนอยกบปรมาณของไอออนไฮโดรเจนทแสดงดวยดรรชนทางลบของลอการทมของความเขมขน ในทางปฐพวทยาจะใหเปนคาพเอช (pH Value) (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrogeology อทกธรณวทยา : วชาทวาดวยความสมพนธระหวางกระบวนการทางธรณวทยา กบนำ
hydrogeomorphology อทกธรณสณฐานวทยา : การศกษาลกษณะภมประเทศทเปนผลจากการกระทำของนำโดยเฉพาะอยางยงกระบวนการธารนำไหล (fluvial processes) (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydraulic sluicing
H
113
hydrograph กราฟอทก : กราฟแสดงลกษณะสำคญตางๆ ของนำ เชน ระดบ ปรมาณ อตราเรว ตะกอน ในทแหงใดแหงหนง ซงสมพนธกบระยะเวลา ตวอยางเชน กราฟแสดงระดบนำ (stage hydrograph) กราฟแสดงปรมาณนำ (discharge hydrograph) กราฟแสดงตะกอนในนำ (sediment hydrograph) (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrographic basin บรเวณลมนำ :
1. บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอหยาดนำฟาท ตกลงมาและไหลลงสระบบการระบายนำหรอแหลงกกเกบนำ (พจนานกรม ศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
2. พนททเปนทะเลสาบ รวมทงบรเวณทใหนำแกทะเลสาบนน (พจนานกรม ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrographic datum เสนเกณฑทางอทกศาสตร : ระดบใดๆ ทไดกำหนดคาไวอยางถาวรเพอใชสำหรบการอางองความลกของนำหรอใชอางองความสงของนำขนนำลงท ทำนายไว ตามปกตมกใชระดบนำลงตำเปนเกณฑ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrological model แบบจำลองอทกวทยา : แบบจำลองท เปนตวแทนทางกายภาพ และกระบวนการตางๆ ในระบบอทกวทยา
hydrological system ระบบอทกวทยา : ชดกระบวนการทางอทกวทยา เพอการวเคราะหตวแปรนำเขาใหเปนผลลพธ
hydrological year ปนำ : ระยะเวลาตอเนอง 12 เดอน ของขอมลอทกวทยา สำหรบประเทศไทย ใชตงแต 1 เมษายน ปปจจบน ถง 31 มนาคมของปถดไป เรยกอกอยางวา
water year
hydrological year
H
114
hydrological yearbook รายงานอทกวทยาประจำป : รายงานประจำปทแสดงขอมลทางอทกวทยา
ไดแก ระดบนำ ปรมาณนำ ปรมาณตะกอน ของสถานสำรวจ
hydrological-balance budget ดลยภาพนำ : ความสมพนธระหวางการระเหย (E) นำจากอากาศ (P) ปรมาณ
นำทา (R) และปรมาณนำทเกบกกบนผวดนและในดน (S) ณ สถานหนงในชวง
เวลาหนง โดยมสมการดงน P = E + R + S (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrologic cycle วฏจกรทางอทกวทยา : การหมนเวยนเปลยนแปลงสภาวะของนำในธรรมชาต
จากทะเลสบรรยากาศ จากบรรยากาศสพนดน แลวไหลไปสทะเลอกครง
การหมนเวยนนนำตองผานขนตอน และกระบวนการทางธรรมชาตตางๆ
มากมาย เชน การระเหย การกลนตว การไหลซมลงในดน หรอถกพชและสตว
นำไปใช เปนตน บางครงการหมนเวยนจะมการลดขนตอน เชน จากผวดน
ไปสบรรยากาศโดยไมไหลลงสทะเล (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrological yearbook
H
115
hydrology อทกวทยา : วชาทวาดวยการกำเนด การแพรกระจาย การหมนเวยน รวมทง
คณสมบตทางเคมและกายภาพของนำ บนผวดน ใตผวดน หรอในชนบรรยากาศ
ตางๆ เหนอผวโลกดวย
hydrometeorology อตนยมวทยาอทก : อตนยมวทยาสาขาหนงทกลาวถงความสมพนธระหวาง
ลมฟาอากาศกบปญหาทเกยวกบนำ หรอความสมพนธระหวางนำฝนกบนำทา
อนจะเปนทางนำไปสการพจารณาในการปองกนนำทวม ระบบการสรางเขอน
และการระบายนำ การใชพลงนำเพอผลตไฟฟา การอนรกษดนและนำ
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrometer ไฮโดรมเตอร : เครองมอสำหรบใชวดความถวงจำเพาะของของเหลว
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
hydrophone ไฮโดรโฟน : เครองมอชนดหนง ใชจบคลนเสยงในการสำรวจความไหว
สะเทอนในนำ (marine seismic survey) (พจนานกรมศพทธรณวทยา
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
hydrostatic pressure ความดนนำนง : ความดนทจดใดจดหนงในนำนง คำนวณจากหนวยนำหนก
ของของนำ คณกบความลกจากผวนำ เรยกอกอยางวา static pressure
hyetograph กราฟฝนสะสม : กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณฝนสะสมกบเวลา
hyetograph
H
116
hygroscopic moisture นำเคลอบเมดดน : นำหรอความชนในดนซงจบยดตดแนนเปนเยอบางๆ รอบ
เมดดน แรงจบยดนมมากจนพชไมสามารถดดนำไปใชได และนำไมสามารถ
เคลอนทไดดวยแรงดงดดของโลกและแรงดดซม เรยกอกอยางวา hygroscopic
water
hygroscopic water นำเคลอบเมดดน : นำหรอความชนในดนซงจบยดตดแนนเปนเยอบางๆ รอบ
เมดดน แรงจบยดนมมากจนพชไมสามารถดดนำไปใชได และนำไมสามารถ
เคลอนทไดดวยแรงดงดดของโลกและแรงดดซม เรยกอกอยางวา hygroscopic
moisture
hygroscopic moisture
I
118
igneous rock หนอคน : หนทเกดจากการแขงตวของหนหนด ใตเปลอกโลก อาจแขงตวอย
ภายในเปลอกโลก หรอพพนเปลอกโลกออกมาแขงตวอยบนผวโลก
impact basin แองนำกระแทก : แองนำนงทสลายพลงงานโดยใชวธใหนำพงกระแทก
สงกดขวางทสรางขน เรยกอกอยางวา impact stilling basin
impact stilling basin แองนำกระแทก : แองนำนงทสลายพลงงานโดยใชวธใหนำพงกระแทก
สงกดขวางทสรางขน เรยกอกอยางวา impact basin
impervious blanket ผนทบนำ : ชนวสดทบนำทปกคลมผวหนาเพอลดการซมของนำ
impervious core แกนทบนำ : แกนกลางของเขอน หรอคนกนนำ ซงทำดวยวสดทบนำ เพอ
ปองกนการซมผานของนำ
implementation plan แผนดำเนนการ : กจกรรมและระยะเวลาทถกกำหนดขนสำหรบดำเนนโครง
การใดๆ ใหสำเรจตามวตถประสงค
impounding dam เขอนกกเกบนำ : อาคารทสรางขนเพอกกเกบนำเอาไวใชประโยชนดานการ
ชลประทาน การปองกนและบรรเทาอทกภย สาธารณปโภค หรออนๆ
impulse pump เครองสบนำแรงกระแทก : เครองสบนำททำงานเปนจงหวะๆ ไมตอเนอง
เชน ตะบนนำ
impulse turbine เครองกงหนแรงกระแทก : เครองกงหนนำทอาศยแรงกระแทกของกระแสนำ
ทพงมาจากหวฉด ไปหมนกงหนนำ
igneous rock
I
119
inactive storage ความจไมใชการ : ความจของอางเกบนำสวนทตำกวาระดบนำตำสดทกำหนด
ซงไมสามารถนำมาใชการไดเนองจากระดบตำกวาธรณอาคารทอสงนำ เรยกอก
อยางหนงวา dead storage
inclined drop อาคารนำตกเอยง : อาคารนำตกทนำนำจากระดบสงไหลตามลาดเทลงส
ระดบตำกวา
inflatable weir ฝายพอง : ฝายชนดพองตวดวยการเตมของไหล ยบตว โดยการปลอยของ
ไหลออก โดยมากตวฝายทำดวยยางซงเรยกวา rubber weir
infiltration การซม :
1. การไหลซมของนำจากผวดนเขาไปในดน
2. การดดซมนำฝน นำชลประทาน หรอนำทา ลงสดน
3. การไหลของนำจากวสดพรนสทางนำ ทอ ทางระบายนำ หรออางเกบนำ
infiltration capacity ปรมาณการซมลงดน : ความสามารถหรอปรมาณการไหลซมของนำจาก
ผวดนเขาไปในดน
infiltration rate อตราซมของนำผานผวดน : ปรมาณของนำทไหลผานผวดนลงไปในดนตอ
หนวยพนทหนาตด ตอหนวยเวลา อตราการแทรกซมนำจะเรวในระยะเรมแรก
และจะคอยลดลงเมอเวลาผานไป มหนวยเปนระยะทางตอเวลา (เชน เซนตเมตร
ตอวนาท เมตรตอวนาท) อปกรณทใชวดเรยกวา มาตรอตราการแทรกซม
(infiltrometer) อตราการแทรกซมนนำไปใชประโยชนในการเพมประสทธภาพ
การใหนำและการปองกนการชะลางพงทลายของดน มความหมายเหมอนกบ
infiltration capacity
infiltration rate
I
120
Infiltrometer อนฟลโตรมเตอร : เครองมอหรอวธการในการวดการซมของนำผานผวดน
infrastructure โครงสรางพนฐาน : สาธารณปโภคขนพนฐานทจำเปนตอการเอออำนวย
กจกรรมทางเศรษฐกจทกชนด เชน ถนน รถไฟ สนามบน ระบบการสอสาร
โรงไฟฟา ประปา และระบบการกำจดนำเสย และการบรการสาธารณะอนๆ
ingrown meander ทางนำโคงตวดตางลาด : ทางนำโคงตวดเซาะลกชนดหนงทฝงสองขางของ
ลำนำมความลาดชนไมเทากน โดยฝงดานทกระแสนำไหลมาปะทะตลง จะม
ความชนมาก สวนฝงดานตรงกนขาม จะมลกษณะลาดนอยๆ ทเปนเชนน
เนองจากในขณะทเกดเปนทางนำโคงตวดเซาะลกนน การยกตวสงขนของบรเวณ
พนทเปนไปอยางชาๆ จนทำใหเกดการกดเซาะในแนวราบไดบางเลกนอย
ลกษณะของฝงนำจงมความลาดชนไมเทากน ผดกบทางนำโคงตวดเซาะลก
แบบธรรมดาโดยทวไป (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
initial rainfall ฝนแรก : ปรมาณฝนทตกในชวงเรมตนของพาย
inland basin แองภายในแผนดน : แองทลอมรอบดวยทสง อาจมทางนำไหลออกสทะเล
หรอไมมกได (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
inland sea ทะเลใน : ทะเลประเภททอยเขามาภายในพนแผนดน และเกอบไมมทางตดตอ
กบทะเลหรอมหาสมทรภายนอก ตวอยางเชน ทะเลสาบแคสเปยน ทะเล
เมดเตอรเรเนยน เรยกอกอยางวา continental sea
inlet ทางนำเขา : ชองทางนำเขาสสวนประกอบหลกของอาคารชลประทาน
Infiltrometer
I
121
inlet structure อาคารทางเขา : อาคารทสรางขนเพอรบนำเขาสอาคารชลประทานหรอคลอง
inlet transition สวนเชอมทางเขา : สวนเชอมตอทมการเปลยนขนาดหรอรปราง ดานเหนอนำ
ปากทางเขาอาคารชลประทาน
intake อาคารรบนำ : อาคารรบนำเขาสทอสงนำ (outlet work) ดานเหนอนำของ
เขอนกกเกบนำ มสวนประกอบททำหนาทควบคมปรมาณนำทไหลผานทอ
โดยทวไปจะมตะแกรงกนสวะอยดวย
intake channel รองชกนำ : รองรบนำเขาสคลอง หรออาคารสงนำหรอทงนำ เรยกอกอยางวา
approach channel
intake opportunity time ระยะเวลาดดซมนำ : ระยะเวลาทนำถกดนดดซบไวในชวงทมการใหนำ
intake rate อตราการซมของนำผานผวดน : อตราการซมของนำผานผวดนตอหนงหนวย
เวลาในชวงทมการใหนำ
intake tower ทางนำเขาชนดหอคอย : อาคารรบนำรปทรงหอคอย เพอการรบนำเขาสทอ
สงนำทอยระดบลกกวาระดบนำตำสดของเขอนกกเกบนำ
integrated water resources management การจดการทรพยากรนำแบบบรณาการ : การจดการนำทคำนงถงความ
ยงยน ประสทธภาพ และการเกดประโยชนอยางสงสด
integrated water resources management
I
122
intensive agriculture การเกษตรมงเนน : การเกษตรททำในพนทขนาดเลก ใชแรงงานคนมาก
มการใชปยในปรมาณมาก ตลอดจนมการชลประทานและการจดการทเหมาะสม
เพอใชประโยชนจากทดนอยางเตมทและไดผลผลตตอหนวยพนทสง ตวอยางเชน
การทำสวนผกและสวนผลไมในเขตใกลเคยงเมองใหญ
intensive land consolidation การจดรปทดนเพอการเกษตรสมบรณแบบ : การพฒนาพนทเกษตรกรรม
ใหมระบบคสงนำ คระบายนำ และทางลำเลยงผลผลต โดยจดรปแปลงเพาะปลก
ใหมและปรบระดบดน
intensive farming การทำไรนาแบบมงเนน : การทำไรนาทใชเทคโนโลยในการผลตคอนขางสง
เชน มการใชปยเพอเพมผลผลต และใชเนอทเพาะปลกนอย
intensity of rainfall ความเขมฝน : อตราทฝนตกลงมาถงพนโลกโดยพจารณาจากปรมาณของฝน
ตอหนงหนวยเวลา เชน มลลเมตรตอชวโมงหรอมลลเมตรตอ 24 ชวโมง
เรยกอกอยางวา rainfall intensity
intercepted moisture ความชนเกบกก : สวนของหยาดนำฟาทคางอยตามตนไมใบหญาไมตกลงส
พนดน สวนใหญจะระเหยขนสบรรยากาศ ถาหยาดนำฟามปรมาณมากเกนกวา
ตนไมใบหญาจะรบไวได กจะหยดลงสพนดน (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
intercepting drain ทางระบายนำแบบสกดกน : ทางระบายนำ (ใตดนหรอบนผวดน) ซงสรางไว
ทขอบของพนททมการปองกนนำทวม ทำหนาทดกนำทไหลมาจากพนททสงกวา
ทงทางผวดนและใตดน เพอปองกนไมใหนำไหลเขาไปสพนทปองกนนำทวมนน
intensive agriculture
I
123
interflow นำซมแผ : การเคลอนทของนำออกทางดานขาง ใตผวดนเกดขนเมออตราการ
ซบนำของดนมคาสงกวาอตราการซมลง
interfluve สนระหวางแมนำ : สนซงอยระหวางแมนำสองสาย
intermittent stream ธารนำไหลเปนพกๆ : ธารนำหรอสาขาของธารนำทมนำไหลเฉพาะบางชวง
ของป เชน ในฤดฝนหรอชวงทไดนำจากแหลงอนๆ บนผวดน (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
intermontane basin แองระหวางภเขา : แองแผนดนทอยในระหวางภเขา หรอมภเขาลอมรอบ เชน
แองเชยงใหม แองลำปาง (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
internal friction ความฝดภายใน : ความตานทานตอการเคลอนทของอนภาคภายในของวตถ
interrupted stream ธารนำขาดตอน : ธารนำทไหลเปนบางตอนแลวขาดหายไป อาจเกดจากการ
เปลยนแปลงความสงของระดบนำใตดน ณ จดตางๆ ตามแนวหบเขา (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
internal rate of return (IRR) อตราผลตอบแทน : อตราทจะทำใหผลตอบแทนและคาใชจายทไดคดลดเปน
มลคาในปจจบนแลวเทากน หรอทำใหมลคาปจจบนสทธของโครงการมคา
เทากบศนย โดยมเกณฑทยอมรบไดคอ IRR มคาเทากบหรอมากกวาคาเสย
โอกาสของตนทน
internal rate of return (IRR)
I
124
inundated land พนทนำทวม : พนทลมตำทนำทวมในฤดนำหลาก หรอนำขน
inundation canal คลองรบนำนอง : คลองซงทำหนาทรบนำจากแมนำเมอระดบนำในแมนำ
ขนสงถงระดบทยอมใหนำเขาคลองได อาจจะมหรอไมมอาคารบงคบนำ
ปากคลองกได
inundation irrigation system ระบบชลประทานรบนำนอง : ระบบชลประทานทประกอบดวยคลอง
รบนำนอง ทำหนาทรบนำจากแมนำเขาสระบบเปนชวงๆ โดยเฉพาะเมอเวลา
นำขน พนทรบนำชลประทานจะมคนกนนำลอมรอบเนองจากอยในทลมตำ
ระบบการกระจายนำในแปลงเพาะปลกโดยทวไปจะเหมอนกบในระบบ
ชลประทานทสงนำโดยตรง แตมขอจำกดในเรองรอบเวรของการสงนำ เพราะจะ
สามารถสงนำไดเฉพาะเมอนำในแมนำขนสงเทานน
invar อนวาร : โลหะผสมระหวางเหลก 63 สวน นกเกล 36 สวน แมงกานส ซลกอน
และคารบอนรวมกนอก 1 สวน โลหะผสมทไดมสมประสทธการขยายตว
นอยมาก เกอบไมมการขยายตวเลย เดมเรยกวา invariable ตอมาเรยกสนๆ วา
อนวาร เหมาะสำหรบใชทำสวนสำคญของเครองมอสำรวจ เชน จานองศาของ
กลองวดมม ลวดวดระยะทตองการความละเอยดสง (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
inverted filter ชนกรองกลบทาง : ชนของวสดทนำซมผานได จดวางเปนชน คละขนาด
เพอปองกนเมดดนไหลออกมากบนำ เรยกอกอยางวา protective filter
inundated land
I
125
inverted siphon ทอเชอมกาลกนำ : อาคารทลำเลยงนำทเปนทอโคงลอดใตสงกดขวาง โดยท
นำไหลเตมทอภายใตความดน เชน ถนน ทางรถไฟ ทางนำตางๆ เปนตน นยม
เรยกสนๆ วา siphon
inverted well บอเตมนำ : บอทขดขนเพอใหนำผวดนไหลเขาไปสชนหนอมนำ (aquifer) โดย
มจดประสงคเพอเพมปรมาณนำในชนหนอมนำ เรยกอกอยางวา diffusion well
หรอ recharge well
irrigable area พนทชลประทาน : พนทเพาะปลกทสามารถสงนำไปถงได
irrigation การชลประทาน : กจการและวธการทกประเภททบคคลไดจดทำขนเพอสงนำ
ไปใชประโยชนในการเพาะปลก และกจกรรมอนๆ
irrigation canal คลองชลประทาน : คลองซงทำหนาทนำนำจากแหลงนำไปสงใหกบพนทเพอ
การชลประทาน ประกอบไปดวย คลองสายใหญ คลองซอย คลองแยกซอย และ
คนำ
irrigation demand ความตองการนำชลประทาน : (ดานการเกษตร) ปรมาณนำชลประทานท
ตองการเพอการเพาะปลก ซงนอกเหนอไปจากปรมาณนำทพชไดรบจาก
ธรรมชาต เชน ฝน นำคาง ฯลฯ ปรมาณนำนจะตองคดเผอไวสำหรบการระเหย
และการสญเสยนำทางอนทไมสามารถหลกเลยงได มกแสดงอยในรปแบบของ
ความลกของนำตอหนงหนวยพนท โดยอาจระบชวงเวลาทตองการดวยกได เชน
ตอเดอน ตอปหรอตอฤดเพาะปลกหนง เปนตน หรอหากแสดงอยในรปแบบ
เดยวกบหนวยของชลภาระ (water duty) กคอคาของชลภาระนนเอง เรยกอก
อยางวา irrigation requirement
irrigation demand
I
126
irrigation development project โครงการพฒนาดานชลประทาน : กลมอาคารชลประทานและโครงสราง
พนฐานอนๆ เพอการสงนำ ระบายนำ และบำรงรกษา โครงการนประกอบดวย
อาคารหวงาน อาคารสงนำ และอาคารกอสรางอนๆ ทใชเกบเครองมออปกรณ
irrigation efficiency ประสทธภาพชลประทาน : อตราสวนหรอรอยละของปรมาณนำทพชใช
ไปจรงตอปรมาณนำชลประทานทสงใหในพนทชลประทานทกำหนด
irrigation frequency ความถชลประทาน : จำนวนครงของการใหนำชลประทานตอหนวยเวลา
irrigation interval รอบเวรชลประทาน : จำนวนวนทนบจากวนทเรมตนสงนำไปจนถงวนท
เรมตนสงนำครงตอไปในแปลงเพาะปลกเดยวกน เชน ใหนำทกรอบ 7 วน
เปนตน
irrigation period ชวงเวลาชลประทาน : ระยะเวลาการใหนำแกพนทเพาะปลกในแตละรอบ
หรอแตละครงของการใหนำ เชนใหนำครงละ 1 วน เปนตน
irrigation project โครงการชลประทาน : โครงการทมวตถประสงคเดยวหรอหลายวตถประสงค
แตมวตถประสงคหลกเพอการชลประทาน ซงรวมถงการพฒนาและการปรบปรง
ทดน
irrigation development project
I
127
irrigation requirement ความตองการนำชลประทาน : (ดานการเกษตร) ปรมาณนำชลประทาน
ทตองการเพอการเพาะปลก ซงนอกเหนอไปจากปรมาณนำทพชไดรบจาก
ธรรมชาต เชน ฝน นำคาง ฯลฯ ปรมาณนำนจะตองคดเผอไวสำหรบการระเหย
และการสญเสยนำทางอนทไมสามารถหลกเลยงได มกแสดงอยในรปแบบของ
ความลกของนำตอหนงหนวยพนท โดยอาจระบชวงเวลาทตองการดวยกได เชน
ตอเดอน ตอปหรอตอฤดเพาะปลกหนง เปนตน หรอหากแสดงอยในรปแบบ
เดยวกบหนวยของชลภาระ (water duty) กคอคาของชลภาระนนเอง เรยกอก
อยางวา irrigation demand
irrigation return flow นำชลประทานเหลอใช : นำทถกผนออกจากแหลงนำเขาสพนทชลประทาน
แลวไหลลงสลำนำเดม
irrigation rotation ชลประทานหมนเวยน : การใหนำแกพนทเพาะปลกแบบรอบเวร มกนยมใช
ในกรณทปรมาณนำตนทนมนอยกวาความตองการทตองการสงใหในคราวเดยว
หรอเปนการทยอยสงนำใหจนกวาจะเพยงพอแกความตองการแลวจงหมนเวยน
ไปสงใหแกพนทอนจนครบรอบทกำหนดไว
irrigation structure อาคารชลประทาน : สงกอสรางและอปกรณประกอบในงานชลประทาน ใช
เพอการจดการนำชลประทานในดานตางๆ เชน การควบคม การวด การสงและ
การระบายนำ เปนตน
isallobar เสนเปลยนความกดเทา; เสนไอซลโลบาร : เสนทเชอมจดตางๆ ทมคา
ความกดอากาศเปลยนแปลงเทากนภายในระยะเวลาทกำหนด (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
isallobar
I
128
isallotherm เสนเปลยนอณหภมเทา เสนไอซลโลเทรม : เสนทเชอมจดตางๆ ทม
อณหภมเปลยนแปลงเทากนภายในชวงเวลาทกำหนด (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
isobar เสนความกดเทา : เสนทเชอมจดตางๆ ทมความกดอากาศทระดบผวพน
เทากน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
isobath เสนความลกเทา : เสนทเชอมจดตางๆ ในแผนททะเลทมระดบความลก
เทากน เรยกอกอยางวา depth contour (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
isohyet เสนนำฝนเทา : เสนทเชอมจดตางๆ ในแผนททมปรมาณนำฝนเทากนในชวง
เวลาทกำหนด (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
เรยกอกอยางวา isohyetal line
isohyetal line เสนนำฝนเทา : เสนทเชอมจดตางๆ ในแผนททมปรมาณนำฝนเทากนในชวง
เวลาทกำหนด เรยกอกอยางวา isohyet
isolating valve ประตตดนำ, ลนตดนำ : ลนหรอประตเปด - ปดนำ ทำหนาทเพยงแคเปด
หรอปดการไหลของนำ เรยกอกอยางวา shut-off valve
isallotherm
J
130
jet เจต : กระแสนำทไหลพงออกมาจากชองเปด หรอหวฉด ดวยความเรวสง
jet grouting การอดฉดโดยการพน : การอดฉดวสดผสมเหลว (ปนเหลวหรอสารผสม)
โดยใชแรงดนสงพนลงในชองวางของดนเพออดชองวางและเพมความแขงแรง
ในการรบนำหนก และปองกนการรวซมของนำ
jetty รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลง ในลำนำ หรอชายฝงทะเล ในลกษณะ
ทำมมเฉยงกบทศทางของกระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เรยกอกอยางวา
groin, groyne, spur dike หรอ transverse dike
jump height curve โคงความสงนำโจน : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำตอ
หนงหนวยความกวางกบความลกรวมใตวกฤต (subcritical conjugate depth)
ใชเพอการหารปแบบนำโจน (hydraulic jump)
jet
K
132
key wall กำแพงใตรองแกน : กำแพงลางทสรางตอจากรองแกนลงไปจนถงชนหน
ฐานรากหรอชนทบนำ
kinematic similarity ความคลายคลงกนทางจลน : แบบจำลองจะมความคลายคลงเชงจลนกบ
ตนแบบได จะตองมความคลายคลงเชงเรขาคณตอยแลว จะเกดขนไดเมอสดสวน
ของความเรวทจดเดยวกนในแบบจำลอง และตนแบบจะตองมคาเทากนตลอด
ในสนามการไหล
kinematic viscosity ความหนดจลน : คณสมบตในการตานแรงเฉอนของของไหล มคาเทากบ
ความหนดสมบรณ หารดวยความหนาแนน มหนวยเปน m2/s และมหนวย
ทนยมใชกนคอ stoke (1 stoke = 1 m2/s)
knot นอต : หนวยวดความเรวเปนไมลทะเลตอชวโมง เทากบ 6,080 ฟตตอชวโมง
หรอ 1,852 เมตรตอชวโมง
key wall
L
134
labyrinth weir ฝายหยก : ฝายทมสนฝายหกเปนมมพบไปมาเปนรปสามเหลยม หรอ
สเหลยมคางหม เพอใหสนฝายมความยาวเพมขน
lag time ระยะแหง : (การชลประทาน) ชวงระยะเวลาตงแตหยดการใหนำจนกระทงนำท
หวแปลงแหง
laminar flow การไหลแบบราบเรยบ : การไหลทอนภาพของนำเคลอนทไปในทศทาง
เดยวกน มเสนกระแสนำขนานราบเรยบสมำเสมอตลอด
land classification 1. การจำแนกทดน : การจดกลมหรอหนวยทดนตามระบบขนตอนการจำแนก
โดยพจารณาจากสมบตของทดนหรอความเหมาะสมของทดน เพอ
วตถประสงคบางอยางโดยเฉพาะ เชน การจำแนกทดนเพอการเกษตร
การปาไม การพกผอนหยอนใจ เขตรกษาพนธสตวปา อทยานแหงชาต
การชลประทาน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
2. การจำแนกประเภททดน : การสำรวจและแบงพนทปาไมโดยกำหนดให
รกษาไวเปนปาไมถาวร เพอดำเนนการสงวนใหเปนปาสงวนแหงชาตหรอ
อทยานแหงชาตหรอเขตรกษาพนธสตวปา และจำแนกพนทปาไมท
เสอมสภาพเพอจดสรรใหเปนททำกนของราษฎร หรอเปนปาชมชนใหราษฎร
ใชประโยชนรวมกน โดยมตคณะรฐมนตรเมอวนท 19 เมษายน พ.ศ. 2503
ใหกระทรวงมหาดไทยแตงตงคณะกรรมการจำแนกประเภททดนขน
ดำเนนการดงกลาว (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
labyrinth weir
L
135
land consolidation การจดรปทดน : การจดรปทดนเพอการเกษตรกรรม เปนการพฒนาพนท
เกษตรกรรมใหมระบบคลำนำ คระบายนำและทางลำเลยงผลผลต
landform ธรณสณฐาน; ภมลกษณ : แบบรปหรอลกษณะของเปลอกโลกทมรปพรรณ
สณฐานตางๆ กน เชน เปนภเขา ทราบสง ทราบ และอนๆ การศกษาเกยวกบ
ลกษณะภมประเทศ เรยกวา ธรณสณฐานวทยา (geomorphology) (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
land information system (LIS) ระบบสารสนเทศทดน (แอลไอเอส) : เทคโนโลยระบบเดยวกบระบบ
สารสนเทศภมศาสตร แตขอมลหลกทใชคอ ขอมลเกยวกบแปลงทดน ซงนำมา
ใชในงานเกยวกบการออกโฉนดทดนและงานสาธารณปโภค (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
landmark เครองหมายเดนในภมประเทศ : วตถธรรมชาตหรอสงทมนษยสรางขนซง
แลเหนไดเดนชดในสภาพแวดลอมของวตถนนๆ เชน ภเขา แมนำ ประภาคาร
ใชประโยชนในการเปนเครองหมายบอกทตง อาณาเขต หรอทศทางของสงตางๆ
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
land reclamation การฟนสภาพทดน; การแปรสภาพทดน : การปรบปรงทดนซงเสอมโทรม
รวมทงการแปรสภาพพนททใชประโยชนไมไดใหสามารถทำการเกษตรกรรม
หรอเพอเพมคณคาการใชประโยชนทดนใหมากขน เชน การแกไขพนทดนเปรยว
ดวยการสงนำเขาไปลางดน หรอการใชปนใสลงไปในดน การระบายนำทขง
ดวยการจดระบบการระบายนำ การทำพนดนทอยตำกวาระดบนำทะเล หรอ
ระดบนำในแมนำทใกลเคยง ใหใชเปนทเพาะปลกหรอใชประโยชนอยางอนได
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
land reclamation
L
136
land reform การปฏรปทดน : การเปลยนแปลงรปแบบการถอครองทดนทมอยในพนทใด
พนทหนง เชน การนำพนทดนผนใหญมาจดแบงขายใหแกเกษตรกรผเชาทดน
หรอยกเลกประเพณการใหมรดกทดนแกทายาทโดยแบงสวนเทาๆ กนดงทเคย
ปฏบตกนมานานหลายศตวรรษ ทำใหพนทดนถกแบงซอยเปนแปลงเลกๆ
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
land rotation การหมนเวยนทดน : ระบบของการจดการทดนซงมการใชประโยชนทดน
ประมาณ 1 - 3 ป แลวปลอยใหทดนพกสกระยะหนง ในชวงทดนพกนจะมไมพม
หรอปาละเมาะขนปกคลมพนทดนนน เมอหมดระยะเวลาพก ทดนผนนนกจะถก
หกรางถางพง เพอใชทำการเกษตรกรรมอก เปนวฏจกรเชนนเรอยไป การ
หมนเวยนทดนนเปนวธการทำไรเลอนลอยแบบหนงในเขตรอน ซงแตกตางจาก
การปลกพชหมนเวยน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
landscape ภมทศน; ภมภาพ : ลกษณะภาพภมประเทศโดยทวไปของบรเวณใดบรเวณ
หนง รวมทงภมประเทศทเกดขนตามธรรมชาตและทเกดขนโดยการกระทำของ
มนษย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
landschaft ภมทศน; ภมภาพ : ลกษณะภาพภมประเทศโดยทวไปของบรเวณใด
บรเวณหนง รวมทงภมประเทศท เกดขนตามธรรมชาตและท เกดขนโดย
การกระทำของมนษย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
land reform
L
137
landslide แผนดนถลม : การเคลอนทของแผนดนและกระบวนการซงเกยวของกบ
การเคลอนทของดนหรอหน ตามบรเวณพนทลาดชนทเปนภเขาหรอเนนเขา
เนองจากแรงดงดดของโลก อาจเลอนหลดออกมาเปนกะบหรอพงทลายลงมา
กได สงทเปนตวกระตนใหเกดแผนดนถลม มทงทเปนธรรมชาตและทมนษย
กระทำขน เชน นำทสะสมอยในดน เนองจากฝนตกหนก นำพ และหมะทละลาย
การเกดแผนดนไหว การตดไมทำลายปา การขดตดพนท (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
landslip แผนดนถลม : การเคลอนทของแผนดนและกระบวนการซงเกยวของกบการ
เคลอนทของดนหรอหน ตามบรเวณพนทลาดชนท เปนภเขาหรอเนนเขา
เนองจากแรงดงดดของโลก อาจเลอนหลดออกมาเปนกะบหรอพงทลายลงมา
กได สงทเปนตวกระตนใหเกดแผนดนถลม มทงทเปนธรรมชาตและทมนษย
กระทำขน เชน นำทสะสมอยในดน เนองจากฝนตกหนก นำพ และหมะทละลาย
การเกดแผนดนไหว การตดไมทำลายปา การขดตดพนท (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
land use การใชทดน : การใชทดนใหเกดประโยชนทางดานการเกษตรและอนๆ อาจม
การสำรวจและทำเปนแผนทแสดงการใชทดนประเภทตางๆ เชน ททเปนปาไม
เปนทงหญา เปนทเพาะปลกพชตางๆ เปนททำเหมองแร และททใชเปน
บานเรอนทอยอาศย ในประเทศไทยหนวยงานทดำเนนงานในเรองนโดยตรง
คอ กรมพฒนาทดน
land use
L
138
land use classification การจำแนกการใชทดน : การจำแนกประเภททดนอยางหนง โดยจดแบงทดน
ออกแบบกลม หรอประเภท ตามการใชประโยชนในสภาพปจจบน เชน ททำนา
ทำไร ทำสวนครว สวนผลไม แหลงอตสาหกรรม ทอยอาศย (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
land use planning การวางแผนการใชทดน : การวางแผนการใชทดนในระยะยาวใหเหมาะสม
กบการใชประโยชนทดนนนๆ
land leveling การปรบระดบ : การเคลอนยายดนใหไดระดบตามทตองการ เรยกอกอยางวา
grading
lateral คลองซอย : คลองทแยกออกจากคลองสงนำสายใหญ หรอคลองแยก เพอรบ
นำไปสงใหแกพนทเพาะปลกโดยตรงหรอสงใหคลองแยกซอย เรยกอกอยางวา
branch canal หรอ lateral canal
lateral canal คลองซอย : คลองทแยกออกจากคลองสงนำสายใหญ หรอคลองแยก เพอรบ
นำไปสงใหแกพนทเพาะปลกโดยตรง หรอสงใหคลองแยกซอย หรอเรยกวา
branch canal หรอ lateral
lateral flow spillway ทางระบายนำลนดานขาง : อาคารทางระบายนำลนทมสนฝาย ขนานกบ
ทศทางการไหลของนำและใหนำไหลลนขามสนฝาย ไหลลงสลำนำธรรมชาตทาง
ดานขาง เรยกอกอยางวา side channel spillway
land use classification
L
139
laterite ศลาแลง, แมรง : ดนทมลกษณะเปนรพรนมสสนมเหลกหรอสอฐ
สวนประกอบทางเคมคอ ออกไซดของเหลกและหรออลมเนยม มกพบเปน
พดใหญอยใตหนาดน เมอถกชะลางเอาหนาดนออกไปจนโผลขนมาบนผวดน
และเกดเปอยยยกระจายตวออกไปกลายเปน “ดนลกรง” (lateritic soil) ทนยม
ใชทำถนน
latitude เสนรง, ละตจด : ระยะทางเชงมมในแนวตงททำกบเสนศนยสตร โดยนบมม
0 องศาจากเสนศนยสตรไปทางเหนอหรอทางใตจนถง 90 องศาทขวโลกทงสอง
leaching การชะลาง : การนำเอาเกลอหรอแรธาตอนออกจากดนโดยใหนำไหลผาน
แลวพาเกลอหรอแรธาตออกไปในรปของสารละลาย
leaching requirement ความตองการนำชะลาง : ปรมาณนำทตองการในการเจอจางความเคม
ของดนใหอยในระดบทเหมาะสม
leakage การรวไหล : การสญเสยนำจากอาคารชลศาสตรทนอกเหนอการควบคม เชน
มรอยแตก มรรว
left main canal คลองสงนำสายใหญฝงซาย : คลองสงนำชลประทานสายหลกทแยกออกไป
ทางดานซายของแหลงนำ เมอหนหนาไปตามทศทางการไหลของนำ
length of dam ความยาวเขอน : ระยะทางทวดตามแนวศนยกลางของสนเขอน จากฐานยน
ดานหนงไปยงฐานยนอกดานหนง
length of dam
L
140
length of run ระยะทางนำไหล : ระยะทางทนำไหลในแปลงเพาะปลกระหวางจดเรมตน กบ
จดสดทายทพจารณา
levee 1. คนกนนำ : คนดนทสรางยาวไปตามแนวตลงของแมนำเพอปองกนไมใหนำ
จากแมนำไหลบาทวมพนทใกลเคยง
2. สนดนรมนำ : คนดนธรรมชาตทเกดขนเพราะแมนำ หรอลำธาร พาตะกอน
มาตกทบถมรมฝงใน ฤดนำหลาก เมอนำลด ตะกอนทตกทบถมนนกเปน
คนดนยาวขนานไปตามรมฝงลำนำ
level border irrigation ชลประทานแบบปรบระดบดนและนำทวมขง : การใหนำชลประทาน
โดยการปรบระดบพนทรบนำจนเรยบมคนกนโดยรอบ ใหนำโดยการปลอยนำ
เขาไปขงในพนทแลวใหนำคอยๆ ซมลงในดน เรยกอกอยางวา basin irrigation
level of saturation ระดบอมตว :
1. ระดบใดระดบหนงในชนบรรยากาศทไอนำอมตว
2. ระดบนำใตดน พนผวหรอแนวระดบนำใตดนทอยระหวางเขตอมนำกบ
เขตอมอากาศ ณ ระดบนำใตดนนแรงดนนำเทากบแรงดนของบรรยากาศ
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
lift irrigation area พนทชลประทานสบนำ : พนทเพาะปลกทมระดบสงกวาระดบแหลงนำตนทน
ทำใหไมสามารถสงนำโดยใชแรงโนมถวงตามปกตได จงตองใชเครองสบนำหรอ
อปกรณอนๆ ยกระดบนำขนตามความตองการเพอสงไปใหกบพนทนน เรยกอก
อยางวา pump irrigation area
lined canal คลองดาด : คลองสงนำทดาดผวดวยวสดใดๆ เพอปองกนการรวซม หรอ
กดเซาะ
length of run
L
141
lining การดาด : การปลาดผวทางนำ หรอแหลงเกบนำดวยวสดททนตอการกดเซาะ
และรบแรงดนไดด เชน คอนกรต แอสฟลต หรอโพลเอสเตอร เพอปองกนการ
รวซม หรอการกดเซาะ หรอเพอลดแรงเสยดทานในทางนำ
liquid limit ขดจำกดเหลว : ปรมาณนำในดนทจดซงดนเรมเปลยนสภาพจากของเหลวเปน
สภาพเหนยว (พลาสตก) ปนเปนรปตางๆ ได โดยคดเปนปรมาณรอยละของนำ
ในดน เปนขอกำหนดหนงใน Atterberg’s limits
loam ดนรวน : ดนทประกอบดวยเนอดนเหนยว 8-27% ทราย 23-52% นอกนน
เปนเนอดนตะกอน
loamy sand ดนปนทราย : ดนทประกอบดวยทราย 70-85% เนอดนเหนยว 0-15%
นอกนนเปนเนอดนตะกอน
logging การหยงธรณ :
(1) กระบวนการบนทกขอมลทไดจากหลมเจาะ
(2) วธหรอเทคนคการบนทกหรอแบงแยกหน ชนหนหรอชดหนทอยใตดน
ไปตามความลก โดยอาศยการวดหรอการสงเกตหนในหลมเจาะนน
มความหมายเหมอนกบ well logging (พจนานกรมศพทธรณวทยา
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
longitude เสนแวง, ลองจจด : ระยะทางเชงมมในแนวราบททำกบเสนเมรเดยนกรนช
(เสนเมรเดยนทผานตำบลกรนชในประเทศองกฤษ) โดยนบ 0 องศาจากเมรเดยน
กรนชจนถง 180 องศาไปทางตะวนออกหรอตะวนตกของเมรเดยนกรนช
longitude
L
142
long throated flume รางนำคอยาว : อาคารหรอเครองมอวดปรมาณนำชนดหนง ไดรบการพฒนา
มาจากฝายสนกวาง
lower rule curve กราฟจดการนำเสนลาง : เสนแสดงเกณฑตำสดของกราฟจดการนำ
ใชบรหารจดการนำ เพอหลกเลยงสภาพนำแหงอาง
lugeon ลยอง : หนวยวดอตราการรวซมผานหน 1 ลยองเทากบ 1.3 × 10-5 เซนตเมตร
ตอวนาท แตสวนใหญใช 1 ลยองเทากบ 1 × 10-5 เซนตเมตรตอวนาท
lysimeter ถงวดการใชนำของพช : ถงวดการใชนำของพช ใชสำหรบปลกพชทตองการ
วดคาการใชนำ โดยการตดตงอยในแปลงเพาะปลกทามกลางพนททปลกพช
ชนดเดยวกนโดยใหมสภาพภายในและภายนอกถงคลายคลงกบสภาพเพาะปลก
จรงตามธรรมชาต ถงดงกลาวจะมอปกรณตรวจวดปรมาณนำทเกนความตองการ
ใชของพชและระบายออกจากถงสำหรบนำไปคำนวณหาการใชนำในชวงเวลา
ตางๆ
long throated flume
M
144
main canal คลองสงนำสายใหญ, คลองสงนำสายหลก : คลองทแยกจากแมนำหรอ
หวงาน เพอรบนำเขาไปในเขตโครงการชลประทาน
maintenance การบำรงรกษา : กจกรรมใดๆ ทดำเนนการเพอรกษาระบบชลประทาน เชน
คลองสงนำ คลองระบายนำ อาคารชลประทานตางๆ รวมทงถนน ทางลำเลยง
ใหอยในสภาพสมบรณพรอมทจะใชงา อยางมประสทธภาพไดตลอดเวลา
major losses การสญเสยหลก : การสญเสยพลงงานของการไหลเนองจากแรงเสยดทาน
manhole ชองขนลง : ชองเปดสำหรบขนหรอลงไปตรวจสอบ ทำความสะอาด และบำรง
รกษาอาคารประเภททอ หรออโมงค
Manning’s formula สตรของแมนนง : สตรการคำนวณหาความเรวในการไหลของนำ
manometer มาโนมเตอร : เครองมอวดความดนของของไหลโดยอาศยหลกการสมดล
กบนำหนกของแทงปรอท หรอของเหลวมาตรฐานในหลอดแกวรปตวย
หรอแรงยดหยนของขดลวดสปรง
map series ลำดบชดแผนท : ชดแผนทซงโดยทวไปแตละชดจะมมาตราสวนและรปแบบ
เปนอยางเดยวกน และครอบคลมพนทใดพนทหนงโดยเฉพาะ โดยกำหนดชอชด
เปนหมายเลขลำดบชด เชน แผนทภมประเทศของประเทศไทย กำหนด
หมายเลขลำดบชดเปน L 7018, L 7017 (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
masonry หนกอ : สงกอสรางททำดวยหน วางบนปนสอ (mortar) กอยดกนดวยปนสอ
โดยรอบ กระทงใหแนน
main canal
M
145
masonry weir ฝายหนกอ : ฝายททำจากหนกอ
mass curve โคงสะสม : เสนโคงแสดงความสมพนธของปรมาณฝนหรอนำทาสะสมเทยบ
กบเวลา
master station สถานแม : สถานแมขายระบบโทรมาตร ทำหนาทรบขอมลจากสถานเครอขาย
mattress แผงตะเข :
1. กงไมหรอทอนไมเลกๆ นำมาสานหรอยดตดกนเปนแผง ใชปบรเวณลาดตลง
หรอททมนำไหลผาน เพอปองกนการกดเซาะของกระแสนำ
2. กลองทำดวยลวดถกบรรจดวยหน ใชไดหลายรปแบบ เชน วางบนพน
หรอตลงเพอปองกนการกดเซาะ วางในลำนำหรอรมทะเล เพอปองกนคลน
วางซอนกนหลายๆ ชนทำเปนฝาย เปนตน ถากลองหนากวา 30 เซนตเมตร
เรยกวา gabion
maximum flood นำหลากสงสด : สถตปรมาณนำหลากสงสดทจดพจารณา ของลำนำในหวง
เวลาทกำหนด ชวงเวลาทพจารณา อาจหมายถงรอบสปดาห เดอน ป หรอ
ชวงเวลาทมการบนทกไว
maximum probable flood ปรมาณนำหลากสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณนำหลากสงสดทมโอกาส
เกดขนได ในลำนำสายหนง ณ จดทกำหนด โดยพจารณาจากสภาพ
อตนยมวทยา และชลศาสตร เรยกอกอยางวา probable maximum flood
(PMF)
maximum probable flood
M
146
maximum probable precipitation ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณฝนสงสดทมโอกาสเกดขนได หา
ไดจากการประเมนทางทฤษฎ โดยอาศยคาสงสดของปจจยทเกยวของ เชน
ปรมาณความชน ปรมาณฝน ความเรวลม และการกระจายตวของฝนในพนท
เรยกอกอยางวา probable maximum precipitation หรอ maximum probable
rainfall
maximum probable rainfall ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณฝนสงสดทมโอกาสเกดขนได
หาไดจากการประเมนทางทฤษฎ โดยอาศยคาสงสดของปจจยทเกยวของ
เชน ปรมาณความชน ปรมาณฝน ความเรวลม และการกระจายตวของฝนใน
พนท เรยกอกอยางวา maximum probable precipitation หรอ probable
maximum precipitation
maximum water level ระดบนำสงสด : ระดบนำสงสดในอางเกบนำทเขอนสามารถรองรบไดอยาง
ปลอดภยตามทไดออกแบบไว (กรมชลประทานใชคำยอวา ร.น.ส.)
mean velocity ความเรวเฉลย :
1. ความเรวของการไหลผานหนาตดทพจารณา คำนวณจากอตราการไหล
หารดวยพนทหนาตด
2. ความเรวของการไหล ณ ชวงใดๆ ของลำนำ คำนวณจากอตราการไหล
หารดวยพนทหนาตดเฉลยของชวงลำนำนน
3. ความเรวเฉลยของกระแสนำในแนวดงของลกตงทระดบความลกตางๆ
meander belt เขตทางนำโคงตวด : บรเวณทราบหบเขาททางนำโคงตวดไปมาไดไกลทสด
โดยทวไปถาทางนำระบายนำออกไปมากเทาใดหรอพาโคลนตมไปไดนอยลง
เทาใด กยงทำใหเขตทางนำบรเวณนกวางขนเทานน (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
maximum probable precipitation
M
147
meander core แกนทางนำโคงตวด : บรเวณพนดนทเกอบจะลอมรอบไปดวยทางนำโคงตวด
เขาใน มองดเกอบจะมทางนำลอมอยรอบ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
meander neck สวนคอดทางนำโคงตวด : บรเวณพนดนทแยกลำนำ 2 ดานของทางนำ
โคงตวดออกมา ตรงจดทลำนำไหลตวดเขาประชดกนมากทสด เปนบรเวณท
กระแสนำอาจเซาะใหขาดเปนลำนำตดตรงไป ถาหากสวนคอดนนแคบมาก
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
mean annual rainfall ปรมาณฝนรายปเฉลย : คาเฉลยปรมาณฝนรายปทวดไดในชวงเวลาหนงซง
นานพอจะนำมาหาคาเฉลยไดอยางเหมาะสม
mean annual runoff นำทารายปเฉลย : คาเฉลยของปรมาณนำทาทงปของแมนำสายหนง หาได
จากปรมาณนำทงปหลายๆ ปรวมกน หารดวยจำนวนป ซงควรเปนระยะเวลาท
นานพอควร (15-30 ป)
mean sea level (M.S.L.) ระดบทะเลปานกลาง : คาเฉลยของระดบนำทะเล ซงคำนวณจากผลการตรวจ
ระดบนำขนและนำลงในทใดทหนงทไดบนทกตดตอกนไวเปนระยะเวลานาน
สำหรบประเทศไทยใชระดบทะเลปานกลาง ทเกาะหลก จงหวดประจวบครขนธ
(กรมชลประทานใชคำยอวา ร.ท.ก.)
measuring weir ฝายวดนำ : เครองมอหรออาคารสำหรบวดอตราการไหลของนำ มลกษณะเปน
ฝายสนกวาง หรอชองรปสเหลยมผนผา สามเหลยม หรอรปแบบอน ความสง
ของนำเหนอสนฝายจะใชคำนวณหาปรมาณนำทไหลผานสนฝาย
measuring weir
M
148
meridian เสนเมรเดยน : เสนสมมตทลากจากขวโลกเหนอผานผสงเกตการณไปยง
ขวโลกใต
meteoric water นำจากบรรยากาศ : นำทมกำเนดจากบรรยากาศ เชน จากนำฝน นำคาง
ลกเหบ หรอหมะ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
meteorology อตนยมวทยา : วทยาศาสตรแขนงหนงทเกยวของกบบรรยากาศซงรวมถง
ลกษณะอากาศทเกดในปจจบนและภมอากาศ วทยาศาสตรแขนงนศกษา
เกยวกบสถานภาพทางฟสกส ไดนามกส และเคมของบรรยากาศของโลกรวมทง
ความเกยวพนระหวางบรรยากาศของโลกกบพนผวโลก (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
micro irrigation ชลประทานจลภาค : วธการชลประทานซงนำจะถกสงใหกบรากพชโดยตรง
ในปรมาณทนอยแตมความถในการสงนำสง
minimum water level ระดบนำตำสด : ระดบนำตำสดทสามารถนำนำมาใชงานไดตามวตถประสงค
ทไดออกแบบไว (กรมชลประทานใชคำยอวา ร.น.ต.)
minimum reservoir level ระดบนำตำสดในอางเกบนำ : ระดบนำตำสดในอางเกบนำทสามารถนำนำ
มาใชงานไดตามวตถประสงคทไดออกแบบไว
minor losses การสญเสยรอง : การสญเสยพลงงานของการไหลเนองจากอปสรรคตางๆ ใน
ทางนำ ซงเปนการสญเสยเฉพาะแหง เชน ความคดเคยว ขอตอ ของอ เปนตน
meridian
M
149
mitering gate บานประตเรอสญจร : บานประตกนนำชนดบานตรงสองบานหมนรอบ
แกนตง นยมใชกบประตเรอสญจร
mixed flow pump เครองสบนำแบบไหลผสม : เครองสบนำแบบทมทศทางการไหลของนำเขาส
ใบพดในแนวขนานกบเพลาและไหลออกจากใบพดทำมม 45 ถง 80 องศา กบ
แกนของเพลา
model แบบจำลอง : โครงสราง หรอขบวนการ หรอปรากฏการณทถกสรางขน
เลยนแบบจากตนแบบหรอของจรง
mathematical model แบบจำลองคณตศาสตร : แบบจำลองทใชความสมพนธทางคณตศาสตรแทน
พฤตกรรมของตนแบบ
movable-bed model แบบจำลองพนออน : แบบจำลองทางชลศาสตรซงพนและลาดดานขางของ
ทางนำ ทำขนจากวสดทยอมใหนำกดเซาะได
moisture content ปรมาณความชน : ปรมาณนำในวสดซงแสดงอยในรปของรอยละโดย
นำหนก เรยกอกอยางวา water content
mole เขอนกนคลน : เขอนทสรางขนตามรมชายฝงทะเลโดยใชกอนหนหรอวตถอนๆ
ถมไปเปนแนวยนออกไปจากชายฝง เพอปองกนไมใหคลนซดเซาะหาด หรอ
ทาจอดเรอ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
mole
M
150
mole drain ทางระบายนำแบบรตน : ทางระบายนำใตดนแบบชวคราว ทำขนโดยการ
ลากกอนโลหะทมลกษณะทรงกลมหรอลกรกบ เสนผาศนยกลาง 7.5 ถง 15
เซนตเมตร ผานไปในดนทำใหเกดเปนโพรงลกจากผวดนประมาณ 0.5 ถง 1.20
เมตร หางกน 1 ถง 10 เมตร โพรงนจะเปนทางระบายนำโดยไมตองฝงทอ
เหมาะสำหรบดนเหนยว มอายการใชงานประมาณ 2—3 ป แตขอดคอทำงายและ
คาลงทนตำ
monoculture การปลกพชเชงเดยว : การปลกพชชนดเดยวในทดน
morning glory spillway ทางระบายนำลนปากแตร : อาคารทางระบายนำลนชนดทมสนทางระบาย
นำลนเปนรปวงกลม รบนำสทอในแนวดง แลวไหลตามทอในแนวนอนผาน
ตวเขอนออกไปสลำนำเดม
mortar ปนสอ : วสดทเปนสวนผสมของปนซเมนต ทราย และนำ
movable weir ฝายเคลอนทได :
1. ฝายชวคราวซงสามารถเคลอนยายออกจากทางนำได เมอมนำไหลบามา
2. ฝายชนดทปรบระดบสนฝายได
3. ฝายทดนำชนดมบานเปด–ปด
moving average คาเฉลยเคลอนท : คาเฉลยทตวอยางเคลอนทไปตามอนกรมเวลา เชน
คาเฉลยเคลอนท 3 วน เปนตน
mole drain
M
151
mud crack ระแหงโคลน : ลกษณะรอยแตกทเกดจากการหดตวของโคลนทถกแดดเผา
มกเปนรปหลายเหลยม ตอมามตะกอนบรรจในรอยแยกแลวแขงตวเปนหน
พบในหนโคลนและหนดนดาน (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตย-
สถาน ป 2544)
mudslide โคลนถลม : แผนดนถลมชนดทวสดประกอบดวยดนเหนยวและทรายแปงผสม
เปนเนอเดยวกนและมความเรวในการเคลอนทนอยกวาโคลนไหล (พจนานกรม
ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
mudstone หนโคลน : หนชนทประกอบดวยโคลนตมเนอละเอยด มกมทรายละเอยดปน
อยดวย ไมมรอยชนทแยกออก (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
multi-purpose reservoir อางเกบนำเอนกประสงค : อางเกบนำทสรางเพอเกบกกนำสำหรบใช
ประโยชนหลายดาน เชน การเกษตร อปโภค-บรโภค ผลตกระแสไฟฟา
การทองเทยว และการประปา เปนตน
multi-purpose reservoir
N
154
nappe แผนนำ : นำทไหลลนฝายสน
คม โดยพงเปนแผนนำทมผว
หนาของนำสมผสกบอากาศทง
ดานบนและดานลาง
natural drainage การระบายนำตามธรรมชาต : การระบายนำบนผวดนออกจากพนทโดย
ธรรมชาต
navigation lock ประตเรอสญจร : อาคารทสรางขนเพอใหเรอผานไปมาในบรเวณทางนำทม
ระดบตางกน
neap tide นำตาย : นำขนและนำลงทเกดขนในวนขน 8 คำหรอแรม 8 คำ ซงชวงระหวาง
ความสงของนำขนกบนำลงมระยะตางกนนอยมาก (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
neck 1. พนทคอด, พนดนคอด : บรเวณพนทแคบ โดยมพนนำขนาบอยทง 2 ดาน
ในลกษณะของคอคอด แหลม และสนดอนเชอมเกาะ
2. สวนคอด : สวนทแคบทสดของชองเขา กวเขาและทางนำโคงตวด
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
neck cutoff ลำนำลดสวนคอด : ลำนำลดของทางนำโคงตวดซงเกดตรงทธารนำเซาะสวน
คอดของทางนำโคงตวดใหขาดเปนลำนำตดตรงไป (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
nappe
N
155
net rainfall ปรมาณฝนสทธ : ปรมาณฝนสวนทเหลอซงกลายเปนนำทา เรยกอกอยาง
วา rainfall excess
net water application ปรมาณนำสทธทใหแกพช : ปรมาณนำทพชตองการจรงเพอใชในการเจรญ
เตบโต หรอทตองสงใหแกพชทปลกอยในแปลงในปรมาณตรงตามทพชตองการ
ทไดจากการตรวจวดหรอการคำนวณ ทงนจะยงไมรวมถงคาการสญเสยตางๆ
เชน การรวซมในแปลง คสงนำ คลองสงนำ และความสญเสยจากอาคาร
ชลประทานตางๆ
night-storage irrigation system ระบบชลประทานแบบสำรองนำกลางคน : ระบบชลประทาน ทสงนำให
พนทเพาะปลกเฉพาะชวงเวลากลางวนเทานน สวนเวลากลางคนจะปดทอสงนำ
เขานาทงหมดเพอรบนำเขาคลองสงนำ สำรองนำไวในบอขนาดใหญขางคลอง
และ/หรอแตละชวงคลอง โดยมอาคารบงคบนำควบคมเกบกกนำไวจนได
ปรมาณนำตามความตองการในชวงกลางคนเพอใชในการสงนำในชวงกลางวน
non-arable land พนดนเพาะปลกไมได : พนดนทใชปลกพชไมไดหากไมมการดดแปลงหรอ
ทำนบำรงเปนพเศษ
normal depth ความลกปกต : ความลกของการไหลแบบสมำเสมอในทางนำเปด
normal fault รอยเลอนปกต : รอยเลอนในหนซงสวนทอยขางบนระนาบรอยเลอนเคลอนตว
ลดระดบลงสมพนธกบสวนทอยขางลางทเคลอนตวขน ถาสวนทอยขางบน
เคลอนตวยอนขน เรยกวา รอยเลอนยอน (reverse fault) ถารอยเลอนยอนมคา
มมเทเทากบหรอนอยกวา 45 องศา เรยกวารอยเลอนยอนมมตำ (thrust fault)
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
normal fault
N
156
normal pool level ระดบกกเกบปกต : ระดบนำทกำหนดไวใหกกเกบในสภาวะปกต สำหรบ
อางเกบนำประเภททมอาคารทางระบายนำลนแบบมบาน
northing ระยะกำหนดนบเหนอ :
สวนประกอบทใชในการอางองคาพกดกรด (grid coordinate) โดยหมายถง
ระยะทางทศเหนอบนแผนทซงวดจากจดทกำหนด ณ มมทศตะวนตกเฉยงใต
เปนจดเรมตนของเสนกรด
การอานคาพกดกรดนนถอหลกอานขวาขนบน (read right-up) ดงนน
ระยะกำหนดนบเหนอจงเปนตวเลขทอยในครงหลงของคาพกดกรด (read up)
เชน 47 PPR 622203 ตวเลขในครงหลงคอ 203 เปนระยะกำหนดนบเหนอท
หางจากจดเรมตนของเสนกรด (ด easting ประกอบ) (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
notched weir ฝายบาก : อาคารวดปรมาณนำ ททำดวยแผนวสด เชน ไม เหลก หรอ
คอนกรตบากเปนชองใหนำไหลผาน
n-year flood นำทวม n ป : ปรมาณนำทวมทมโอกาสการเกดเทากบหรอมากกวา 1 ครง
ในชวงเวลา n ป (เชน นำทวม 100 ป)
normal pool level
O
158
oblique aerial photograph รปถายทางอากาศแนวเฉยง : รปถายทถายจากอากาศยานในขณะทแกน
กลองถายรปเอยงทำมมกบแนวยน การเอยงนจะทำใหไดภาพทวทศนทเหนได
ทงทางพนดนกบทางอากาศรวมกน รปถายทถายบรเวณพนททเปนลกคลนลอน
ลาดขนลงเลกนอย แมจะนำไปใชทำแผนทได แตเนองจากมาตราสวนของ
ทวทศนจะเลกลงเมออยไกลออกไป ดงนนจงยากแกการทจะนำไปใชทำแผนท
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
observation well บอสงเกตการณ : บอทขดหรอเจาะลงไปในดน เพอสงเกตความเปลยนแปลง
ของระดบนำใตดน
odograph โอโดกราฟ : เครองมออตโนมตชนดหนงทนำไปกบยานพาหนะเพอใชเขยน
แผนทเสนทางขณะยานเคลอนทไป ระยะทางไดมาจากมาตรวด ซงเครองบนทก
อตโนมต และทศทางไดมาจากเขมทศ โดยเขยนเสนทางตอเนองลงบนกระดาษ
ดวยระบบอเลกทรอนกสและระบบโฟโตอเลกทรก (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
odometer มาตรระยะทาง, ออดอมเตอร : อปกรณสำหรบวดระยะทางโดยใชหลกการ
นบรอบของการหมนวงลอ ออดอมเตอรแบบหนงซงพกตดตวไปกบผเดนเทา
สามารถวดระยะทางทกาวเดนไปได (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
off period ชวงเวลาไมสงนำ : ชวงเวลาทหยดการสงนำชลประทาน
offtake regulator อาคารบงคบนำปากคลอง : อาคารทปากคลองสงนำ หรอคสงนำททำหนาท
ควบคมปรมาณนำทจะสงเขาสทางนำสาขา เรยกอกอยางวา offtake structure
oblique aerial photograph
O
159
offtake structure อาคารบงคบนำปากคลอง : อาคารทปากคลองสงนำ หรอคสงนำททำหนาท
ควบคมปรมาณนำทจะสงเขาสทางนำสาขา เรยกอกอยางวา offtake regulator
ogee weir ฝายโอก : ฝายสนมนทมลาดดานทายนำเอยงลาดเปนรปโคงพาลาโบลา
open channel ทางนำเปด : ทางนำซงผวนำสมผสกบบรรยากาศ หรอทอนำทมนำไหลไม
เตมทอ
operating platform สะพานโครงยก : พนโครงยกสำหรบตดตงอปกรณควบคมการเปด-ปดบาน
opisometer โอปโซมเตอร : เครองวดระยะบนแผนทชนดหนง มลกษณะเปนวงลอ
รปฟนปลาขนาดเลกเชอมตดอยกบหนาปดทมขดแบงสวน จะทราบระยะทางได
โดยการหมนวงลอไปตามแนวทตองการทราบ เชน แนวถนน ทางรถไฟ ทางนำ
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
optimum consumptive use ปรมาณการใชนำเหมาะสม : ปรมาณการใชนำของพชซงใหผลผลตสงสด
optimum moisture ความชนเหมาะสม :
1. ปรมาณความชนในดนททำใหพชเจรญงอกงามไดดทสด
2. ปรมาณความชนในดนททำใหสามารถบดอดดนไดแนนมากทสด
ogee weir
optimum moisture
O
160
organic soil ดนอนทรย : ดนทมอนทรยวตถเปนองคประกอบอยในปรมาณมาก โดยปกต
จะมคารบอนอนทรยมากกวา 200 กรมตอกโลกรมของดน (พจนานกรมศพท
ธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
orifice ออรฟซ : ชองเปดทมขอบโดยรอบ ทำไวบนแผนผนงสวนใดสวนหนงของ
เครองมอหรออาคารทางชลศาสตรเพอใหนำไหลผาน ตามปกตจะมขอบของชอง
บางหรอคม โดยทวไปใชเพอจดประสงคในการวดนำ หรอควบคมปรมาณนำ
orifice meter เครองวดอตราการไหลแบบออรฟซ : เครองวดอตราการไหลโดยอาศยคา
ความดนนำทลดลงเมอผานชองเปด มาประกอบการคำนวณหาอตราการไหล
origin (of a grid) จดเรมตนกรด : จดจดหนงซงกำหนดขนเพอใชเปนจดเรมตนของการนบระบบ
กรด จดนคอจดตดของเสนตรงทลากตงฉากกบเมรเดยนกลาง (จดเรมตนจรง)
เพอหลกเลยงคาลบ จงยายจดเรมตนกรดนออกไปนอกเขตกรดทางตะวนตกและ
ทางใต (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
orographic rain ฝนเกดจากลมปะทะภเขา : ฝนทเกดจากมวลของอากาศทมความชนเคลอนตว
เขาปะทะภเขา เทอกเขา ทำใหเกดเปนฝนทางดานรบลม หรอดานหนาเขา
orography ภมประเทศศกษา : แขนงหนงของวชาภมศาสตรกายภาพทศกษาเกยวกบ
ความสงตำของพนผวโลก โดยเฉพาะอยางยงการศกษาในดานลกษณะของภเขา
และระบบเทอกเขา (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
organic soil
O
161
orthographic projection เสนโครงแผนทแบบออรโทกราฟก : เสนโครงแผนทชนดหนงซงเกดจาก
การสมมตวา ฉายแสงเปนเสนตรงผานลกโลกมายงแผนราบทสมผสบรเวณ
ขวโลก บรเวณศนยสตร หรอเหนอพนผวโลกบรเวณใดบรเวณหนง ทำให
สามารถแสดงแผนทไดเพยงครงหนงของโลกเทานน มาตราสวนของแผนท
ทประกอบบนเสนโครงแผนทแบบออรโทกราฟกนจะถกตองมากทสดบรเวณท
แผนราบสมผสผวโลก คาความผดพลาดจะเพมมากขนเมอหางจากจดสมผส
ออกไป เสนโครงแผนทนนยมใชทำแผนทโลก (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
orthomorphic projection เสนโครงแผนทคงรป : เสนโครงแผนทประเภทหนงทสามารถรกษารปราง
ของพนทจรงบรเวณเลกๆ ไว มคณสมบตดานมาตราสวนถกตองทกทศทางและ
รอบตำแหนงทมคาจรง ตวอยางเสนโครงแผนทคงรป ไดแก เสนโครงแผนท
แบบเมอรเคเตอร (Mercator projection) เสนโครงแผนทแบบเมอรเคเตอร
เฉยงฉาก (transverse Mercator projection) เสนโครงแผนทคงรปของ
แลมเบรต (Lambert’s conformal projection) และเสนโครงแผนทแบบ
สเตรโอกราฟก (stereographic projection) เสนโครงแผนทประเภทนเรยก
อกอยางหนงวา conformal projection (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
osmosis ออสโมซส : การแพรกระจายของของเหลวหรอสารละลายทมความเขมขน
สงกวา ผานเยอกงทบไปยงของของเหลวหรอสารละลายทมความเขมขนตำกวา
จนกระทงความเขมขนทงสองดานเทากน
osmotic pressure แรงดดซม : แรงดนททำใหของเหลวหรอสารละลายทมความเขมขนนอยกวา
ไปสของเหลวหรอสารละลายทมความเขมขนมากกวา โดยไหลผานเยอกงทบ
osmotic pressure
O
162
outlet ชองทางออก :
1. ชองเปดใหนำไหลออกจากคลอง หรอทอ
2. อาคารระบายนำออกจากอางเกบนำ
outlet transition สวนเชอมทางออก : สวนเชอมตอทมการเปลยนขนาดหรอรปรางอยดานทายนำ
ของอาคารชลประทาน
outlet works อาคารสงนำจากเขอน : อาคารทอลอดททำหนาทจายนำออกจากเขอนกกเกบ
นำสทายนำ
outline map แผนทเคาโครง : แผนทซงแสดงขอมลทางภมศาสตรเพยงบางอยาง และ
สามารถเพมเตมรายละเอยดได โดยปกตจะแสดงขอมลเพยงเสนขอบชายฝง
แมนำสายสำคญ เสนแบงเขตการปกครอง และทตงของเมองใหญ ในปจจบน
หมายถง แผนทมลฐานนนเอง (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตย-
สถาน ป 2549)
overchute รางนำขามคลอง : อาคารรปรางนำทสรางไวเหนอคลอง เพอใหนำไหล
ขามคลอง
overflow spillway อาคารระบายนำลนชนดนำไหลขาม : อาคารระบายนำลนชนดหนง ออกแบบ
ไวใหนำไหลผานขามสนไปได เพอระบายนำเมอเกนความตองการ มกใช
ประกอบกบเขอนกกเกบนำ
outlet
O
163
overhead irrigation ชลประทานฉดฝอย : วธการใหนำแกพชโดยการฉดเปนฝอยเหนอพนท
เพาะปลก โดยใชหวฉด หรอทอเจาะร หรอเครองพนนำ เรยกอกอยางวา spray
irrigation หรอ sprinkler irrigation
overland runoff นำทาผวดน : สวนของนำฝนทตกลงมาเหนอพนทรบนำฝนแลวไหลบาบน
ผวดนไปลงลำนำ เรยกอกอยางวา surface runoff
overland runoff
P
166
pan coefficient สมประสทธของถาดวดการระเหย : อตราสวนระหวางการใชนำของพช
ตอการระเหยของนำจากถาดวดการระเหย
Parshall flume รางพารแชล : เครองมอวดนำทใชหลกการสญเสยของระดบนำ เนองจากการ
บบทางนำใหไหลผานชองแคบ ประกอบดวยสวนสำคญ 3 สวนคอ สวนทางเขา
สวนชองแคบตรงกลางและสวนทางออก
partial cutoff trench รองแกนทบนำแบบบางสวน : รองแกนใตฐานเขอนหรออาคารอนๆทไมได
ขดจนถงชนทบนำแลวใสวสดทบนำแทนเพอลดการซมผานของนำใตฐาน
peak flood ยอดนำทวม : คาระดบนำสงสดหรออตราการไหลสงสดซงมขนในระยะเวลาท
เกดนำทวมแตละครง
peak inflow การไหลเขาสงสด : อตราการไหลสงสดทไหลเขาสอางเกบนำในชวงนำหลาก
pebble กรวดกลาง : ตะกอนทมเสนผานศนยกลาง4-64มลลเมตรมขนาดใหญกวา
กรวดเลก แตเลกกวากรวดใหญ ลกษณะมนกลมเนองมาจากการเสยดส ครดถ
ขณะถกพดพาหรอนำพาไปจากแหลงกำเนดโดยนำ ลมหรอธารนำแขง เปนตน
(พจนานกรมศพทธรณวทยาฉบบราชบณฑตยสถานป2544)
penstock ทอนำนำเขาเครองกงหนนำ : ทอสำหรบสงนำภายใตความดนเขาไปขบเคลอน
เครองกงหนนำ
perched water table ระดบนำใตดนชนบน : ระดบนำใตดนสวนทแยกอยตางหากและอยสงกวา
ระดบนำใตดนทวไปในบรเวณนน เนองจากมชนหนเนอตนรองรบอย (พจนานกรม
ศพทภมศาสตรฉบบราชบณฑตยสถานป2549)
pan coefficient
P
167
percolation การซมผานดนอมตว : การไหลซมของนำในชนดนทอมตว
percolation type lysimeter ถงวดการใชนำแบบระบายนำ : ถงวดการใชนำของพชโดยอาศยความ
แตกตางระหวางปรมาณนำทเตมเขาไปและปรมาณนำสวนเกนทระบายออกท
กนถงตงแตเรมจนกระทงสนสดการตรวจวดปรมาณนำทเตมในแตละครงจะตอง
มมากเกนพอทจะทำใหนำสวนทดนไมสามารถดดซบไวไดระบายออก เพอทำให
ดนมความชนทระดบความชนชลประทาน(fieldcapacity)เสมอ
perennial stream ธารนำไหลตลอดป : ลำธารทมนำไหลตลอดป (พจนานกรมศพทธรณวทยา
ฉบบราชบณฑตยสถานป2544)
period of concentration ระยะเวลานำไหลรวม : เวลาทนำใชในการไหลจากจดทไกลทสดของลมนำ
ถงจดออกลมนำเรยกอกอยางหนงวาtimeofconcentration
permanent wilting point จดเหยวเฉาถาวร : ปรมาณความชนในดนทพชไมสามารถดดมาใชไดทำให
พชเหยวเฉาอยางถาวรหรอคอปรมาณนำทอนภาคดนดดซบไวดวยแรงดงดด15
บรรยากาศ
permeability ความสามารถในการซมผาน :
1.คณสมบตของวสดทยอมใหนำซมผานไดเมอวสดนนอมตว
2.ตวชบอกถงความสามารถในการระบายนำของดน
3.คณสมบตของดนหรอตวกลางพรนอนๆในสวนทแสดงอตราการไหลผานของ
ของเหลวหรอแกสภายใตความดน
permeability
P
168
pervious blanket ผนกรองนำทางราบ : ผนวสดกรองทตดตงอยทระดบฐานรากในแนวราบเพอ
ระบายนำจากตวเขอนและฐานรากไปสทายนำของเขอนดน ใหนำไหลผานไปได
โดยไมทำใหเกดความเสยหายเนองจากเมดดนไหลออกจากฐานราก เรยกอก
อยางวาdrainagefilterหรอhorizontaldrainageblanket
phreatic water นำบาดาลไมมแรงดน : นำบาดาลทเกดอยในสวนบนสดของเขตอมนำ และ
สมผสกบเขตอมอากาศทำใหนำบาดาลชนดงกลาวไมมแรงดน
physical model แบบจำลองกายภาพ : แบบจำลองทสรางขนเพอเลยนแบบคณสมบตทาง
กายภาพและพฤตกรรมของตนแบบ
pier ตอมอ : แทงหรอกำแพงททำดวยหนกอหรอคอนกรตเสรมเหลกสรางอยใน
ทางนำ โดยมจดประสงคเพอแบงทางนำออกเปนชองๆ และ/หรอรบนำหนกใน
แนวดงของอาคารตางๆเชนสะพาน
piezometer พโซมเตอร : เครองมอวดแรงดนทเกดจากนำไหลในทอ ในบอสงเกตการณ
หรอทางนำเปด มลกษณะเปนทอตอเชอมกบจดทตองการวด ปลายทออกดาน
ตอเขากบเครองวดความดนชนดบรรจปรอทหรอนำ หรอเครองมอทเหมาะสม
อนๆ
pipe drop อาคารนำตกแบบทอ : อาคารลดระดบนำทำดวยทอ มวธสลายพลงงาน
โดยการทำใหเกดนำโจน(hydraulicjump)ภายในทอ
piping การเกดโพรงทอ : การกดเซาะเปนรหรอโพรงคลายทออนเนองจากนำไหลซม
ผานหรอลอดใตอาคารชลศาสตร หรอทำนบดนภายใตแรงดนแลวพาเมดดน
ออกไป
pervious blanket
P
169
pitching การถมหน : การปองกนคลองหรอลำนำธรรมชาตโดยการวางหนใหญ หรอ
แทงคอนกรตททองนำหรอขางตลง
plane table โตะสำรวจ : อปกรณทใชในการเขยนเสนสำรวจ ซงกระทำไดโดยตรงในทนท
ขณะทำงานสำรวจทำแผนทประกอบดวยแผนรองเขยนทมสามขากบบรรทดเลง
planimeter เครองมอวดพนท : เครองมอสำหรบวดพนทบนแผนภาพเชนแผนทแผนผง
แบบหรอภาพถายทมรปรางตางๆโดยการลากไปตามเสนขอบเขตของพนท
plank แผนกนนำ : แผงไม แผนคอนกรต หรอแผนเหลก ใชสำหรบปดกนนำใน
อาคารชลประทาน
plastic limit ขดจำกดพลาสตก : ปรมาณนำในดนทจดซงดนเรมเปลยนสภาพจากสภาพ
เหนยว (พลาสตก) กลายเปนวสดกงแขง หรอปรมาณนำทนอยทสดในดนท
ทำใหดนสามารถถกคลงเปนเสนกลมขนาดเสนผาศนยกลาง 3.2 มลลเมตร
(1/8 นว) ไดโดยไมเกดรอยแตกทผว โดยคดเปนปรมาณรอยละของนำในดน
เปนขอกำหนดในจดแบงสถานภาพของดน(Atterberg’slimits)
point gauge เครองวดระดบนำแบบเขม : เครองวดระดบผวนำทเปนแทงเหลกปลายแหลม
ทปรบระดบไดโดยมเวอเนยรสเกลอยดวย
point of concentration จดออกลมนำ : จดทนำจากสวนตางๆ ในลมนำไหลมารวมกนแลวไหลออก
จากลมนำ
point of concentration
P
170
polder พนทปดลอม : พนทลมตำซงไดปรบปรงไมใหนำทวม โดยการสรางคนกนนำ
ลอมรอบพนทนนไว
ponding :การกกนำในทางนำไวชวคราวเพอนำมาใชประโยชน
ponding method : การตรวจวดการรวซมของนำในคลองชลประทานโดยการปดกน
คลองดวยทำนบทงสองขางทำใหเปนบออยตรงกลาง
pore pressure ความดนนำระหวางเมดดน : ความดนของนำในชองวางของมวลดนเรยกอก
อยางวาporewaterpressure
pore space ชองวางระหวางเมดดน : ทวางในมวลดนทมอากาศหรอของเหลวแทรกอย
porosity ความพรน : คาอตราสวน
รอยละระหวางปรมาตรของ
ชองวางระหวางเมดดนตอ
ปรมาตรของกอนดนทงหมด
potential energy พลงงานศกย : พลงงาน
ทสะสมอยในของเหลวตอหนง
หนวยนำหนก ณ ตำแหนง
ทอย เทากบมวลคณดวย
อตราเรงแรงโนมถวงของโลก
คณดวยความสงของของเหลว
จากระดบอางอง
polder
P
171
potential evapotranspiration ศกยการคายระเหย : การคายระเหยของพชชนดทกำหนด ภายใตสภาพ
ภมอากาศทกำหนดในสภาวะทมปรมาณนำมากพอ
pre-feasibility study การศกษาความเหมาะสมเบองตน : การศกษาวางแผนพฒนาโครงการท
เนนรายละเอยดทางดานวศวกรรมมากขนกวาการศกษาโครงการเบองตนมการ
วเคราะหความเหมาะสมทางดานเศรษฐศาสตร และผลกระทบตอสงแวดลอม
ผลทไดจากการศกษาหากเปนโครงการขนาดใหญจะดำเนนการศกษาในระดบ
การศกษาความเหมาะสม หรอนำขอมลทไดไปศกษาแผนพฒนาลมนำ สำหรบ
กรมชลประทานเรยกวาการศกษาวางโครงการ
precipitation หยาดนำฟา : คำรวมของนำในบรรยากาศทตกลงมาสพนผวโลกในรปตางๆ
ไดแก ฝน ฝนละออง ฝนนำแขง ลกเหบ หมะ (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถานป2549)
preliminary study การศกษาแนวทางพฒนาลมนำ : การศกษาพฒนาลมนำโดยใชขอมล
ทละเอยดขนจากการศกษาโครงการเบองตน รวมทงสงเสรมใหประชาชน
เขามามสวนรวมในกระบวนการศกษาดวย ผลการศกษานนำไปสการศกษาวาง
โครงการหรอการศกษาแผนพฒนาลมนำในลำดบตอไป
pressure cell เครองมอวดแรงดนดน : เครองมอทใชวดแรงดนดนในทศทางตางๆ ใน
ระหวางการกอสรางเขอนดนเรยกอกอยางวาearthpressurecell
pressure head เฮดความดน : ความดนของของเหลวทระบเปนความสงของของเหลว
pressure head
P
172
pressure relief valve ลนลดความดน, ประตนำลดความดน :
1.ประตนำหรอลนซงจะเปดออกเมอความดนภายในทอสงกวาทกำหนดไว เพอ
ระบายนำในทอทงไปทำใหความดนลดลง
2.อปกรณลดแรงดนนำภายในดนใตแผนคอนกรตดาดคลอง เรยกอกอยางวา
weeps
pressure relief well บอลดแรงดน : บอรปทรงกระบอกตดตงไวทายเขอน เพอลดแรงดนขนของนำ
(upliftpressure)ในเขอนดนใหนอยลงหรอหมดไปเรยกอกอยางวาreliefwell
preventive maintenance การบำรงรกษาแบบปองกน : กจกรรมการบำรงรกษาเพอปองกนการเกด
ความเสยหาย หรอปองกนการลกลามของความเสยหาย เชน การอดโพรงดน
หลงคอนกรตดาดคลอง
primary canal คลองสงนำสายใหญ, คลองสงนำสายหลก : คลองทแยกจากแมนำหรอ
หวงานเพอรบนำเขาไปในเขตโครงการชลประทาน
priming การลอนำ :
1.การดดอากาศหรอไลอากาศออก ทำใหความดนภายในหองสบตำกวา
ความดนในบรรยากาศ ทำใหนำในทอดดไหลเขาสหองสบและใบพด เพอให
เครองสบนำแบบหอยโขงทำงานได
2.การเรมปลอยนำเขาคลอง แลวคอยๆ เพมปรมาณไปจนถงความจทได
ออกแบบไวหรอตามทตองการ
pressure relief valve
P
173
probable maximum flood (P.M.F) ปรมาณนำหลากสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณนำหลากสงสดทมโอกาส
เกดขนได ในลำนำสายหนง ณ จดทกำหนด โดยพจารณาจากสภาพ
อตนยมวทยาและชลศาสตรเรยกอกอยางวาmaximumprobableflood
probable maximum precipitation (P.M.P) ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณฝนสงสดทมโอกาสเกดขนได
หาไดจากการประเมนทางทฤษฎ โดยอาศยคาสงสดของปจจยทเกยวของ เชน
ปรมาณความชน ปรมาณฝน ความเรวลม และการกระจายตวของฝนในพนท
เรยกอกอยางวาmaximumprobableprecipitationหรอmaximumprobable
rainfall
project area พนทโครงการ : พนทโครงการทงหมด ไดแก พนททสามารถสงนำได พนท
ทไมสามารถสงนำได พนทในสวนทเปนทอยอาศย รวมทงพนทของคลองสงนำ
คลองระบายนำและคสงนำดวย
protective filter ชนกรองกลบทาง : ชนของวสดทนำซมผานได จดวางเปนชนคละขนาด เพอ
ปองกนเมดดนไหลออกมากบนำเรยกอกอยางวาinvertedfilter
public participation การมสวนรวมของประชาชน : ความรวมมอจากเกษตรกรผใชนำในเรองการ
จดการนำชลประทาน โดยใหเกษตรกรไดรบทราบและมสวนรวม เสนอความเหน
ตงแตระยะวางแผนระหวางกอสรางและหลงกอสรางแลวเสรจ
pump irrigation area พนทชลประทานสบนำ : พนทเพาะปลกทมระดบสงกวาระดบแหลงนำตนทน
ทำใหไมสามารถสงนำโดยใชแรงโนมถวงตามปกตได จงตองใชเครองสบนำ
หรออปกรณอนๆ ยกระดบนำขนตามความตองการเพอสงไปใหกบพนทนน
เรยกอกอยางวาliftirrigationarea
pump irrigation area
Q
176
quaternary canal คสงนำ : คนำทรบนำจากคลองแยกซอย (tertiary canal) เพอสงเขาแปลง
เพาะปลก หรอสงใหระบบสงนำในแปลงนา
quicklime ปนดบ : สารประกอบแคลเซยมออกไซด ไดจากการเผาหนทมองคประกอบ
หลกเปนแคลเซยมคารบอรเนต
quicksand บอทรายดด :
1. บรเวณทรายละเอยด รวนซย และโชกนำ มลกษณะไมอยตว เมอมของหนก
กดทบ ของนนจะจมลงไปไดงายเกอบคลายจมนำ มกพบตามรมฝงทะเล
รมฝงแมนำ และบรเวณปากแมนำทเปนทรายบางแหง (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
2. สภาพของพนดนทเปนทรายละเอยดอมตวดวยนำ มสภาพเปนของไหล
ถกทำใหลอยตวขนดวยแรงดนนำดานลาง
quaternary canal
R
178
radial flow pump เครองสบนำแบบไหลวน : เครองสบนำชนดทมทศทางการไหลของนำเขาส
ศนยกลางของใบพดในแนวขนานกบเพลา และไหลออกจากใบพดในทศทางท
ตงฉากกบการไหลเขา
radial gate บานโคง : บานบงคบนำชนดทม
ตวบานเปนรปโคง สวนโคงของบาน
จะเปนสวนโคงของวงกลมทมจดหมน
ของบานอยทจดศนยกลางของวงกลม
นน เรยกอกอยางวา Tainter gate
เพอเปนเกยรตแก Burnham Tainter
ผคดประดษฐบานชนดน
radial-gate spillway อาคารทางระบายนำลนแบบบานโคง : อาคารทางระบายนำลนทมการ
ควบคมปรมาณนำ และระดบนำดวยบานทเปนรปโคง
rain gauge เครองวดฝน, ถงวดฝน : เครองมอวดปรมาณฝน ลกษณะเปนถงทรงกระบอก
ประกอบดวยถงสองชน ปากดานในของถงใบนอกทำเปนกรวยใหนำฝนไหลลง
ถงชนในซงเปนทรองรบนำฝนทจะนำไปวดออกมาเปนความสง คดเปน
มลลเมตรหรอนว มาตรฐานปากถงใบนอกมกมขนาดเสนผาศนยกลาง 12.5
เซนตเมตร (5 นว) หรอ 20 เซนตเมตร (8 นว) และตงถงใหกนกระบอก
สงขนจากพน 30 เซนตเมตร (12 นว) (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
radial flow pump
R
179
rain recording gauge เครองวดนำฝนแบบอตโนมต : เครองวดนำฝนชนดหนงทสามารถบนทก
ขอมลโดยอตโนมตในรปของกราฟหรอหนวยความจำอเลกทรอนกส แสดงผล
ในรปของปรมาณฝนสะสมกบเวลา
rain storm พายฝน : พายทมฝนตกดวย
rainfall ปรมาณฝน : ปรมาตรของนำฝนทตกลงสผวโลก ณ พนททกำหนด แสดงเปน
ความลกของนำ มหนวยเปนความสง เชน มลลเมตรหรอนว
rainfall excess สวนเกนนำฝน : ปรมาณฝนสวนทกลายเปนนำทาจรง เรยกอกอยางวา net
rainfall
rainfall intensity ความเขมฝน : อตราทฝนตกลงมาถงพนโลก โดยพจารณาจากปรมาณของฝน
ตอหนงหนวยเวลา เชน มลลเมตรตอชวโมงหรอมลลเมตรตอ 24 ชวโมง
เรยกอกอยางวา intensity of rainfall
rainfall intensity-area curve โคงความเขมฝน - พนท : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางความเขมฝนกบ
ขนาดพนททฝนตก
rainfall intensity-duration curve โคงความเขมฝน-ชวงเวลา : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางความเขม
ของฝนกบชวงระยะเวลาทฝนตก เพอศกษาพฤตกรรมของพนทขนาดเลกทมตอ
ฝนทตก สำหรบการออกแบบอาคารชลศาสตรขนาดเลก
rainfall-runoff model แบบจำลองนำฝน-นำทา : แบบจำลองสำหรบการวเคราะหนำทา โดยอาศย
ความสมพนธของนำฝนกบการระเหย
rainfall-runoff model
R
180
random drainage system ระบบระบายสม : ระบบระบายนำซงม
รองระบายคดเคยวไปตามลาดธรรมชาต
ของพนท
random fill สวนวสดถมสม : สวนของคนดนหรอ
เขอนดนทถมดวยวสดทมคณสมบต
ไมเปนเอกภาพนก บดอดใหมความ
แนนตามทกำหนด
rapid flow การไหลเหนอวกฤต : การไหลทมความเรวสงกวาความเรววกฤต เรยกอก
อยางวา super-critical flow หรอ shooting flow
rapidly varied flow การไหลแบบเปลยนแปลงอยางรวดเรว : การไหลซงมความลกของการไหล
เปลยนแปลงทนททนใดตามความยาวของทางนำ
rate of advance อตราการหลาก : ระยะทางตอเวลาทนำไหลจากจดหนงไปยงอกจดหนง
ทกำหนดไวในรองหรอแปลงทมการใหนำ สวนใหญจะคำนวณไดจากขนตอน
การศกษาหาระยะทางนำไหล (length of run) ในแปลงเพาะปลก
rate of flow อตราการไหล : ปรมาณนำทไหลผานพนทหนาตดหนงทกำหนดของทางนำ
ในหนงหนวยเวลา เรยกอกอยางวา discharge
rating curve โคงอตราการไหล : เสนโคงหรอตารางแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำ
ทไหลผานอาคารชลศาสตรหรอทางนำ กบระดบนำ
random drainage system
random drainage system
R
181
reach ชวง :
1. ชวงลำนำทมแนวตรงเปนระยะทางยาว
2. ชวงของลำนำระหวางสถานวดนำสองแหง
3. ชวงคลองทมสภาพทางชลศาสตรเหมอนกน
real time forecasting การพยากรณ ณ เวลาจรง : การคาดการณสงทจะเกดขนโดยใชแบบจำลอง
ทางคณตศาสตร หรอแบบจำลองอน โดยใชขอมลตางๆ จากเหตการณจรง
recession curve กราฟนำแหง : กราฟแสดงความสมพนธระหวางเวลา (นบตงแตเรมปดการ
ใหนำ) กบระยะทาง (นบจากหวแปลง) ของจดทนำเรมเหอดหายไปจากผวดน
ของแปลงทกำลงทำการใหนำ
recession phase ชวงนำแหง : ชวงเวลาหลงหยดการใหนำในแปลงเพาะปลก นบตงแตเวลาทนำ
ทหวแปลงเรมแหง จนกระทงถงเวลาทนำททายแปลงเหอดหายจากผวดน
recharge basin ลมเตมนำ : พนทรบนำทไหลบามาในขณะฝนตก และยอมใหนำไหลลงสชน
นำใตดนได โดยมจดประสงคเพอเพมปรมาณนำใตดน
recharge well บอเตมนำ : บอทขดขนเพอใหนำผวดนไหลเขาไปสชนหนอมนำ (aquifer) โดย
มจดประสงคเพอเพมปรมาณนำในชนหนอมนำ เรยกอกอยางวา diffusion well
หรอ inverted well
reciprocation pump เครองสบนำลกสบชก : เครองสบนำชนดทเพมพลงงานใหแกนำ โดยการ
เคลอนทของลกสบในแนวราบ เพออดนำในกระบอกสบออกสทางจาย
reciprocation pump
R
182
reclamation การฟนสภาพทดน, การแปรสภาพทดน : การปรบปรงทดนซงเสอมโทรม
รวมทงการแปรสภาพพนททใชประโยชนไมได ใหสามารถทำการเกษตร หรอ
เพอเพมคณคาการใชประโยชนทดนใหมากขน เชน การแกไขพนทดนเปรยวดวย
การสงนำเขาไปลางดน การจดระบบการระบายนำ การทำพนทดนทอยตำกวา
ระดบนำทะเล หรอระดบนำในแมนำทใกลเคยง ใหเปนพนทเพาะปลกหรอใช
ประโยชนอยางอนได (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
reconnaissance study การศกษาโครงการเบองตน : การศกษาเพอตรวจสอบความเปนไปไดเบองตน
ทางวศวกรรมของโครงการ กำหนดขอบเขตการสำรวจดานตางๆ เพอใชเปน
ขอมลในการศกษาวางโครงการ หรอการศกษาแนวทางพฒนาลมนำ
rectangular weir ฝายสเหลยมผนผา : ฝายวดนำสนคมซงมชองใหนำผานทสนฝายเปนรป
สเหลยมผนผา
recurrence interval รอบการเกดซำ : คาเฉลยของชวงเวลาระหวางการเกดปรากฏการณทาง
อทกวทยา (ทมขนาดหรอความรนแรงเทากนหรอมากกวา) สองครง มหนวย
เวลาเปนป ตวอยางเชน recurrence interval 100 ป ของเหตการณนำทวม
หมายความวา เหตการณนำทวมทมความรนแรงเทากบหรอมากกวาทเกดในปน
ไดรบการคาดหมายวาจะเกดขนอกครงในชวง 100 ปขางหนา เรยกอกอยางวา
return period
regimen สภาพอยตว : สภาพทอยตวของลำนำหรอคลอง ลำนำหรอคลองจะอยในสภาพ
reclamation
R
183
อยตวเมอไมมการเปลยนแปลงแนว ขอบเขต หรอระดบของพนทองนำ
อนเนองจากการถกกระแสนำกดเซาะหรอการพาตะกอนมาทบถมอกตอไป
regular maintenance การบำรงรกษาปกต : กจกรรมการบำรงรกษาทดำเนนการเปนประจำ เพอให
อาคารชลศาสตรทำงานเปนไปอยางปกต เชน งานถางหญา ทำความสะอาด
การอดจารบหรอทาสเครองกวานบานระบาย หรอซอมแซมเลกๆ นอยๆ
เปนตน
regulating structure อาคารควบคม : อาคารททำหนาทควบคมปรมาณนำหรอระดบนำ
regulator อาคารบงคบนำ : อาคารทสรางขนในคลอง ณ ตำแหนงทเหมาะสมเพอ
ควบคมปรมาณนำ และระดบนำ
rehabilitation การฟนสภาพ : กลมกจกรรมทดำเนนการเพอการฟนฟโครงการทเสยหายหรอ
เสอมโทรมอยางหนก อนเนองมาจากการขาดเทคนค การจดการองคกร และ
การเงนอยางรนแรง จนตองมการซอมแซมขนานใหญ หรอกอสรางสงปลกสราง
ทดแทน
relative humidity ความชนสมพทธ : อตราสวนระหวางความชนในอากาศขณะนนตอความชน
ในอากาศเมออมตว ณ ตำแหนงพจารณาเดยวกน แสดงในรปรอยละ
relief drain ทางระบายนำเพอลดแรงดน : ทางระบายนำผวดนหรอนำใตดน ใชสำหรบ
ระบายนำออกจากดนทอมตวและมแรงดนนำมากเกนความจำเปน เรยกอกอยาง
วา seepage drain
relief drain
R
184
relief well บอลดแรงดน : บอรปทรงกระบอกตดตงไวทายเขอน เพอลดแรงดนขนของ
นำใตดนบรเวณตวเขอน
remote terminal unit (RTU) อปกรณตรวจวดระยะไกล : อปกรณทตดตงอยในสถานลกขายทอยหางไกล
เพอเกบขอมล รบคำสง ควบคมการทำงานอตโนมต และสอสารกบสถานหลก
reservoir อางเกบนำ :
1. แองขนาดใหญ ซงเกดตามธรรมชาตหรอมนษยสรางขน เพอการกกเกบและ
ควบคมนำ
2. แหลงนำทเกดขนเนองจากเขอนกกเกบนำ
reservoir basin พนทรบนำลงอางเกบนำ : ลมนำรบนำฝนใหไหลลงอางเกบนำ
reservoir operation rule curve โคงการจดการอางเกบนำ : เสนกราฟแสดงความสมพนธระหวางระดบนำ
หรอปรมาณนำในอางเกบนำกบเวลา
reservoir routing การเคลอนตวของนำหลากผานอางเกบนำ : วธการคำนวณการเปลยนแปลง
ของกราฟนำหลาก ซงจะเปลยนแปลงไปตามเวลาและสถานท ขณะทคลน
นำหลากเคลอนตวผานอางเกบนำ
resistivity survey การสำรวจทางธรณฟสกสโดยวธวดคาความตานทานไฟฟาจำเพาะ :
การสำรวจธรณฟสกสโดยวธวดคาความตานทานไฟฟาจำเพาะ มวตถประสงค
เพอใหไดมาซงขอมลในรายละเอยดเกยวกบลกษณะการลำดบชนหน ชนดของ
ชนหน และความหนาของชนหน รวมทงกำหนดกลมรอยแตก (fracture) หรอ
รอยเลอน (fault)
relief well
R
185
retaining wall กำแพงกนดน : กำแพงทสรางขนเพอปองกนการเคลอนตวของดน
retarder สารหนวงการแขงตว : สารผสมคอนกรตชวยหนวงเวลาการแขงตวของ
คอนกรต
retarding basin อางชะลอนำ : แหลงนำททำหนาทกกเกบนำไวชวคราว กอนปลอยลงสลำนำ
ในโอกาสทเหมาะสม
retention water level ระดบนำกกเกบ :
1. ระดบนำสงสดหนาอาคารทดนำในคลองสงนำ
2. ระดบนำทกำหนดไวในอางเกบนำโดยกำหนดไวทระดบสนของอาคาร
ทางระบายนำลน (กรมชลประทานใชคำยอวา ร.น.ก.)
return flow นำกลบมาใช : ปรมาณนำสวนเกนทนำกลบมาใชใหมในระบบชลประทาน
return period รอบการเกดซำ : คาเฉลยของหนวยเวลาในชวงเวลาระหวางการเกดปรากฏ-
การณทางอทกวทยา (เชน นำทวม ฝนตก) เหตการณหนง ไปจนถงเหตการณ
อนๆ ทเกดตามมา โดยเหตการณเหลานใหผลทเกดขนมคาเทากบ หรอมากกวา
คาทกำหนดให มหนวยเวลาเปนป ตวอยางเชน return period 100 ปของ
เหตการณนำทวมหมายความวา จากคาเฉลยของระยะเวลาทนานพอควรของการ
เกดนำทวมทบนทกไวแตละป เหตการณนำทวมทมปรมาณเทากบหรอมากกวา
ทเกดในปน ไดรบการคาดหมายวาจะเกดขนอกครงใน 100 ป เรยกอกอยางวา
recurrence interval
return period
R
186
rice lysimeter ถงวดการใชนำของขาว : ชดของถงวดการใชนำของขาวทสามารถตรวจวดคา
การระเหยของนำ (E) การคายนำ (T) และการรวซมในแปลงนา (P) แตละชด
ประกอบดวยถงปลกขนาดกวาง 0.75 เมตร ยาว 0.75 เมตร สง 1.00 เมตร
จำนวน 4 ถง เปนถงชนดเปดหว-ทายทงสองดาน 2 ถง และชนดปดเฉพาะ
ดานทาย (กนถง) 2 ถง ถงแตละแบบ จะมอยถงหนงทไมปลกขาวแตจะใช
หญาแหงปกแทนตรวจวดการเปลยนแปลงของระดบนำในแตละถงดวยขอวด
(hookgage) แลวนำขอมลทแตกตางกนในแตละถงมาคำนวณ จะไดคาการใชนำ
ของขาว
Richter scale มาตรารกเตอร : มาตราทใชอยในปจจบน กำหนดขนาด (magnitude) ของ
แผนดนไหว นายซ.เอฟ. รกเตอร (C.F. Richter) นกธรณวทยาแผนดนไหว
แหงสถาบนเทคโนโลยแคลฟอรเนย สหรฐอเมรกา เปนผคดคนและเผยแพรใน
พ.ศ. 2478 โดยใชหลกการจากผลบนทกของเครองวดความไหวสะเทอนและ
มการปรบแกเกยวกบระยะทางจากศนยกลางแผนดนไหว มาตรานมคาตงแต
0-9 (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
ridge สนเนน : สนเนนซงมพนทลาดลงไปทงสองดานหรอมากกวา เหมาะสำหรบ
การวางแนวคลองสงนำ เพราะจะทำใหสามารถสงนำจากคลองไดทงสองดาน
rice lysimeter
R
187
right main canal คลองสงนำสายใหญฝงขวา : คลองสงนำชลประทานสายหลกทแยกออกไป
ทางดานขวามอของแหลงนำ เมอหนหนาไปตามทศทางการไหลของนำ
right of way เขตค เขตคลอง หรอเขตถนน : ขอบเขตแสดงกรรมสทธ ตามแนวคนำ
คลอง หรอถนน โดยวดจากแนวศนยกลางคนำ คลอง หรอถนน ออกไปดานขาง
ทงสองฝง
rigid model แบบจำลองแขง : แบบจำลองทมทองนำและขางคลองทมนคงจนไมสามารถ
ถกกดเซาะได
riprap หนทง : หนขนาดใหญซงทงตามลาดตลง ลาดดานหนาเขอน หรอทางดานทาย
นำหรอเหนอนำของอาคารเพอปองกนการกดเซาะ หรอเรยกอกอยางวา
dumped riprap
risk analysis การวเคราะหความเสยงภย : การประมวลการคาดการณความเสยงจาก
แหลงตางๆ แลวนำมาเปรยบเทยบกบความเสยงของกจกรรมปจจบน
riser pipe ทอตง : ทอตงทใชกบหวฉดในระบบการใหนำแบบฉดฝอย
river basin ลมนำ : บรเวณทงหมดซงมแมนำและลำนำสาขาไหลผาน (พจนานกรมศพท
ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
river basin
R
188
river regime ระบบนำในลำนำ : รปแบบของลำนำ ซงอธบายถงการเปลยนแปลงตาม
ฤดกาลของปรมาณนำในแมนำ อนเนองมาจากการระเหย ปรมาณฝน หมะ
และนำใตดน รวมถงการละลายของธารนำแขง รปแบบดงกลาว มการเกดขน
ซำกนทกป จนเปนลกษณะเฉพาะของลำนำสายนน (พจนานกรมศพทภมศาสตร
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
rock salt เกลอหน : แรเฮไลตหรอเกลอโซเดยมคลอไรดทเกดเปนมวลผลกหยาบๆ
ในหน แหลงเกลอทสะสมในยคตางๆ ของธรณกาล พบตงแตยคไซลเรยนจนถง
ปจจบน และมกเกดเปนมวลชนตอเนอง ในประเทศไทยพบมากทางภาค
ตะวนออกเฉยงเหนอในบรเวณแองสกลนครและแองโคราช ในบางครงเกลอหน
ถกนำละลายพาซมขนมาบนผวดนถกแดดแผดเผา เกดผลกใหมเปนขยขาวๆ
เรยกกนวา เกลอสนเธาว (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
rock toe หนถมตนเขอน : ตนดานทายนำของเขอนดนขนาดใหญหรออาคารชลประทาน
อนๆ ทถมดวยหนคละขนาดใหญบรเวณจดสนสดลาดทายเขอน ทำหนาทฐาน
ยนเขอน ระบายนำทรวซมออกจากเขอน และปดกนการกดเซาะบรเวณดานลาด
ทายเขอน
rockfill dam เขอนหนถม : เขอนวสดถม กอสรางดวยหนอดแนนเปนสวนใหญ และใชวสด
อนเปนสวนทบนำ
rockfill weir ฝายหนถม : ฝายทสรางโดยการถมหนใหญลงไประหวางคอกไมหรอ
กำแพงหนกอ เปนฝายแบบไมทบนำ
river regime
R
189
rolled-earthfill dam เขอนดนถมบดอด : เขอนดนถมซงกอสรางโดยการบดอดเปนชนๆ อยาง
ตอเนองดวยเครองจกร เรยกอกอยางวา rolled-fill dam
rolled-fill dam เขอนดนถมบดอด : เขอนดนถมซงกอสรางโดยการบดอดเปนชนๆ อยาง
ตอเนองดวยเครองจกร เรยกอกอยางวา rolled-earthfill dam
roller type stilling basin อางนำนงแบบนำวน : อางนำนงชนดทมฟนตะเขเปนตวสลายพลงงานโดย
ทำใหนำหมนวน
Romijn weir ฝายโรไมน : ฝายวดนำแบบสนกวางทสนฝายสามารถปรบขนลงไดในแนวดง
เพอควบคมและวดปรมาณนำทไหลผาน
roller type stilling basin
Romijn weir
R
190
root zone เขตรากพช : บรเวณทรากพชสามารถหยงไปถงได
rotation system ระบบสงนำแบบหมนเวยน : การสงนำใหแกพนทรบนำชลประทานดวยการ
หมนเวยนสงนำใหแกพนทยอยทละสวน เรยกอกอยางวา rotation หรอ
rotational working
roughness coefficient สมประสทธความขรขระ : ตวประกอบในการคำนวณความเรวเฉลยของนำใน
ทอหรอรางนำเปด ทเกดจากความขรขระของผวทอหรอผวทางนำ ซงมผลตอการ
สญเสยพลงงานของนำ
round bar เหลกเสนกลม : เหลกเสนกลมทมผวเรยบ ใชในงานกอสราง
rubber weir ฝายยาง : ฝายทมสวนประกอบหลกทำดวยยาง พองหรอหดตวไดโดยการเตม
หรอปลอยนำหรอลม (กรมชลประทาน เรยกอกอยางวา rubber dam)
rule curve กราฟจดการนำ : เสนแสดงความสมพนธระหวางระดบนำ หรอปรมาณนำ
ในอางเกบนำกบเวลา เพอใชเปนเกณฑในการควบคมการใชนำในอางใหไดผลด
ทสดตามวตถประสงคทกำหนดไว
runoff นำทา : หยาดนำฟาสวนทปรากฏในลำคลองหรอลำนำธรรมชาต
runoff coefficient สมประสทธนำทา : อตราสวนของปรมาณนำทาสงสดตออตราฝนตกอยาง
สมำเสมอในชวงเวลาหนงทเทากบหรอมากกวาระยะเวลานำไหลรวม ททำใหเกด
ปรมาณนำทาน
root zone
S
192
salt marsh; saline ทลมนำเคม : บรเวณทลมชายฝงทะเลทมนำทะเลขงอยเลกนอย หรอบางทก
เปนโคลนเกลอ เกดเพราะนำทะเลเออทนขนมาทวมเปนครงคราว เมอนำทะเล
ระเหยแหงงวดลง ปรมาณเกลอจะเขมขนมากขน จะเหนคราบเกลออยเปน
บางแหงในบรเวณนน (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2544)
saline soil ดนเคม : ดนทประกอบดวยเกลอซงสามารถละลายนำได ในปรมาณทเปน
อนตรายตอการเจรญเตบโตของพช
saline water นำเคม : นำทมปรมาณความเขมขนของสารละลายเกลอปานกลาง
saline-alkali soil ดนเคมดาง : ดนทมองคประกอบทงทเปนดางในปรมาณทสามารถหยดยง
การเจรญเตบโตของพช และสวนทเปนเกลอซงสามารถละลายนำได
salinity ความเคม : ความเขมขนของเกลอในนำ โดยทวไปแสดงอยในรปของจำนวน
สวนของคลอไรดตอนำหนงลานสวน
salinity control การควบคมความเคม : การควบคมไมใหนำเคมเขามามผลกระทบและเปน
อนตรายตอการเกษตรกรรม อตสาหกรรม และการประปา หรอการลดปรมาณ
เกลอเพอปองกนการเสอมคณภาพของดนในพนทเพาะปลก
salt dome โดมหนเกลอ : ชนหนเกลอซงถกบบอดจากรอบดานทำใหปดตวขน ณ จดใด
จดหนงใตเปลอกโลก จนสวนบนเหนเปนทรงกระทะควำ
salt marsh; saline
S
193
sand ทราย : ตะกอนทเปนเศษหน เศษแร มขนาดเลกกวากรวดเลก แตใหญกวา
ทรายแปง มเสนผานศนยกลางระหวาง 1/16-2 มลลเมตร ตามมาตรา
เวนตเวรท หรอ 0.05-2 มลลเมตร ตามระบบ USDA (United State
Department of Agriculture)
sand bar สนดอนทราย : พดสนทรายใตนำ เกดขนในบรเวณนำตนในแมนำหรอบรเวณ
ใกลปากนำ เนองจากคลนและกระแสนำพดพาเอาทรายมารวมกนเกดเปน
พดยาว อาจมพวกเปลอกหอย กรวด และโคลนรวมอยดวย เปนอนตรายตอการ
เดนเรอ (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
sand drain ทรายระบายนำ : ชนทรายหรอแทงทรายททำหนาทระบายนำ
sand sluice ชองระบายทราย : ชองเปดพรอมบานบงคบนำในอาคารประเภทฝาย ใช
สำหรบระบายตะกอนทรายททบถมอยหนาฝายออกไปทางดานทายนำ โดยให
นำไหลผานดวยความเรวสงพรอมกบพดพาตะกอนออกไป
sand trap บอดกทราย : อาคารททำไวในทางนำเพอดกจบตะกอนทไหลมากบนำ เชน
ดน หรอทราย ใหตกจมลงในบรเวณน
sandstone หนทราย : หนตะกอนชนดหนงซงประกอบดวยเศษหนทมลกษณะกลมหรอ
เหลยมขนาดเมดทรายประสมอยในหนทรายเนอละเอยด อาจมวตถประสาน
เชน ซลกา เหลก ออกไซด หรอแคลเซยมคารบอเนต ประสานเมดเศษหนตางๆ
ใหเกาะกนแนนแขง
sandstone
S
194
sandy loam ดนรวนปนทราย : ดนทมสวนประกอบเปนเนอดนเหนยวระหวาง 0-20%
ทรายระหวาง 43-85% ดนตะกอนทรายระหวาง 0-50% ในกรณทมทราย
นอยกวา 60% จะตองมดนเหนยวไมเกน 8% ในกรณทมทรายเกน 70%
อาจสบสนกบทรายปนดนรวน ควรตรวจสอบกบแผนภมสามเหลยมดน (ดรป
ประกอบท soil texture triangle)
saturated soil ดนอมนำ : ดนทมนำอยเตมตามชองวางระหวางเมดดน
saturated unit weight นำหนกจำเพาะอมตว : นำหนกของดน ทมนำเตมชองวางในดนตอหนงหนวย
ปรมาตร
saturated zone เขตอมนำ : เขตหรอสวนชนใตดนทมนำบรรจอยเตมชองวางตางๆ แมวาชอง
วางเหลานจะมอากาศหรอของเหลวชนดอนๆ แทรกอยบางกตาม ถอวาอมตว
เขตนอยใตเขตอมอากาศโดยอาศยระดบนำใตดนเปนแนวแบง (พจนานกรม
ศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544) เรยกอกอยางวา saturation
zone หรอ zone of saturation
scour การกดเซาะ : การกดเซาะทเกดจากกระแสนำหรอการไหลของนำ
scraper สเครปเปอร : เครองจกรกลงานดนชนดหนง ใชในการขด และขนยายดน
seal bar แทงผนก : แทงโลหะทตดอยทผวดานทายนำของบาน ทำหนาทถายแรงดน
นำลงสกรอบบาน เพอปองกนการรวซมของนำ
sandy loam
S
195
seasonal flow การไหลตามฤดกาล : ปรมาตรของนำทผานจดสงเกตในชวงฤดกาลหนง
seasonal storage ความจตามฤดกาล : การกกเกบนำในชวงฤดนำหลาก สำหรบนำไปใช
ประโยชนในชวงฤดนำนอย
secondary canal คลองซอย : คลองทแยกออกจากคลองสงนำสายใหญหรอคลองแยก เพอรบนำ
ไปสงใหแกพนทเพาะปลกโดยตรง หรอสงใหคลองแยกซอย
sediment ตะกอน : วตถตางๆ ทกระแสนำพดพามา เชน ดน หน ทราย และตกจมลงส
ทองนำ เมอกระแสนำลดความเรว
sediment catcher เครองดกตะกอน : เครองมอสำหรบดกตะกอนทมขนาดใหญ เชน กรวด
ทความลกตางๆ ของลำนำ
sediment control การควบคมตะกอน : การลดปรมาณตะกอนในลำนำ เพอปองกนหรอลด
อตราการตกตะกอนในระบบสงนำ แหลงเกบกกนำ และแหลงนำอนๆ
sediment load ตะกอน : ปรมาณตะกอนทไหลมากบนำ ซงอาจจะเปนตะกอนทองนำ หรอ
ตะกอนแขวนลอย
sediment runoff ตะกอนพดพา : ปรมาณตะกอนทถกนำพดพามา ตอหนงหนวยเวลา ในสภาวะ
ทกำหนด ณ ตำแหนงทพจารณา
sediment runoff
S
196
sedimentation การตกตะกอน : การทตะกอนในนำจมลงสทองนำเมอกระแสนำลดความเรว
seed bedding แปลงตกกลา : พนทสำหรบการเพาะตนออนจากเมลดพช
seepage การซม : การไหลซมอยางชาๆของนำผานรอยแตกราว หรอรพรนเลกๆ ทผว
ของวตถทอมตวหรอไมอมตว เขาไปสหรอออกจากตววตถนน เชน การสญเสย
นำโดยการไหลซมออกไปจากคลอง อางเกบนำ หรอแหลงเกบนำอนๆ
seepage drain ทางระบายนำเพอลดแรงดน : ทางระบายนำผวดนหรอนำใตดน ใชสำหรบ
ระบายนำออกจากดนทอมตวและมแรงดนนำมากเกนความจำเปน เรยกอกอยาง
วา relief drain
seepage velocity ความเรวการซม : อตราการไหลซมผานตวกลางทมรพรนตอหนงหนวยพนท
ของชองวางทตงฉากกบทศทางการไหล
seismic exploration การสำรวจคลนไหวสะเทอน : การประยกตใชเทคนคเกยวกบคลนไหว
สะเทอน เพอหาโครงสรางธรณวทยาใตดนและลกษณะการเรยงลำดบชนหนใน
การสำรวจฐานรากเขอน
seismograph เครองวดความไหวสะเทอน : เครองมอทใชกำหนดความไหวสะเทอนของ
วตถตางๆ ของโลก วาสงตำมากนอยเพยงใด (พจนานกรมศพทธรณวทยา
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
sedimentation
S
197
separate spillway อาคารทางระบายนำลนแยก : อาคารทางระบายนำลนซงสรางแยกออก
ตางหากจากตวเขอน ถอเปนอาคารประกอบของเขอน แตไมไดเปนสวนหนง
ของตวเขอน
service spillway อาคารทางระบายนำลนปกต : อาคารระบายนำสวนทเกนความจทกำหนด
ของอางเกบนำ ใหไหลผานทงไปในทางนำเดม เพอไมใหเกดความเสยหายแก
ตวเขอน
service unit แฉกสงนำ : พนทเพาะปลกทใชนำจากคนำสายเดยวกน
setting time ระยะเวลาแขงตว : ระยะเวลาทปนซเมนตเรมแขงตว
settlement allowance การทรดตวทยอมได : คาทยอมใหเกดขนไดของการเปลยนแปลงความสงของ
เขอนดนอนเนองจากการทรดตว หรอการขยายตวภายหลงการกอสราง
settlement shrinkage การหดจากการแขงตว : การหดตวทเกดขนจากการจบตวกนของอนภาค
ของของแขง ซงรวมทงอนภาคของซเมนตในสวนผสมคอนกรต หลงการเทใหมๆ
กอนเรมแขงตว ซงเหนไดจากการรวมตวของนำบนผวดานบน
shale หนดนดาน : หนตะกอนเนอละเอยด เกดจากการอดแนนของดนเหนยว ทราย
แปง หรอโคลน มโครงสรางเปนชนบางทำใหหนแตกเปนแผนไดงาย โดยเฉพาะ
ตามพนผวทผพง หนดนดานมเนอแนนแขง แตไมแขงแกรงเหมอนเนอหน
อารจลไลตหรอหนชนวน อาจมสแดง นำตาล หรอเทากได (พจนานกรมศพท
ธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
shale
S
198
sharp-crested weir ฝายสนคม : ฝายทสนมลกษณะเปนแผนบางๆ ตงฉากกบทศทางการไหล
ของนำ เพอใหนำทลนสนฝายไหลพงเปนแผนนำ (nappe) อยางชดเจน
sheep-foot roller ลกกลงตนแกะ : เครองมอทใชในการบดอดดนเหนยว มลกษณะเปนลกกลง
ทมผวหนาเปนปมๆ
sheet erosion การกดเซาะผวหนาลกษณะเปนแผน : การกดเซาะโดยลมหรอนำทเกดใน
ลกษณะทผวหนาของวตถถกกดเซาะหลดออกมาเปนแผน
shooting flow การไหลเหนอวกฤต, การไหลพง : การไหลทมความเรวสงกวาความเรว
วกฤต เรยกอกอยางวา rapid flow หรอ super-critical flow
shop drawing แบบหนางาน : แบบแสดงรายละเอยดของแบบกอสรางทจดทำเพมเตมโดยผ
กอสราง เพอใหมความชดเจนเพมขน
shotcrete ปนพน : ปนทรายทเปนสวนผสมของปนซเมนต ทราย และนำ ใชฉดพนทบ
ผวหนาดน หรอหนดวยเครองอดอากาศ เรยกอกอยางวา air-blown mortar
หรอ gunite
shrinkage limit ขดจำกดการหดตว : ปรมาณนำในดนทจดซงดนเรมเปลยนสถานภาพจาก
วสดกงของแขงกลายเปนของแขง หรอปรมาณนำทมากทสดในดน ซงถงแมวา
จะมการสญเสยนำอกตอไป กไมทำใหดนหดตวหรอลดปรมาตรลง โดยคดเปน
ปรมาณรอยละของนำในดน เปนขดจำกดในจดแบงสถานภาพของดน
Atterberg’s limits
sharp-crested weir
S
199
shut-off valve ประตตดนำ, ลนตดนำ : ลนหรอประตเปด-ปดนำ ทำหนาทเพยงแคเปด
หรอปดการไหลของนำ เรยกอกอยางวา isolating valve
side channel spillway ทางระบายนำลนดานขาง : อาคารทางระบายนำลนทมสนฝายขนานกบ
ทศทางการไหลของนำ และใหนำไหลลนขามสนฝายลงสลำนำธรรมชาต
เรยกอกอยางวา lateral flow spillway
side flow นำสมทบ : ปรมาณนำทไหลมาสมทบกบทางนำทพจารณา
side slope ลาดขาง : ลาดทอยดานขางของคลอง หรอคนดน กรมชลประทานแสดงเปน
อตราสวนระหวางแนวตงตอแนวราบ โดยใหแนวตงมคาเปนหนง
sieve gauge ขนาดตะแกรง : ขนาดของชองตะแกรงทยอมใหอนภาคของวสด เชน ดน
หรอหน ทมขนาดเลกกวาทกำหนด ลอดผานไปได
sill ธรณ : สวนของอาคารชลศาสตรทรองรบบานบงคบนำ
silt ดนตะกอนทราย : ดนอนนทรยทมขนาดอนภาคอยในชวง 0.002 ถง 0.02
มลลเมตร
silt loam ดนรวนปนตะกอนทราย : ดนทมสวนประกอบเปนเนอดนเหนยวระหวาง
0-27% ทรายระหวาง 0-50% ดนตะกอนทรายระหวาง 73-88% ในกรณ
ทมดนตะกอนทรายมากกวา 80% จะตองมดนเหนยวไมตำกวา 12%
silt loam
S
200
silting การตกตะกอน : กระบวนการทพนทองนำถกดนตะกอนทรายทบถมจนมระดบ
สงขน
silty clay ดนเหนยวปนตะกอนทราย : ดนทมสวนประกอบเปนเนอดนเหนยวระหวาง
40-60% ดนตะกอนทรายระหวาง 40-60% และทรายไมเกน 20%
silty clay loam ดนรวนเหนยวปนตะกอนทราย : ดนทมสวนประกอบเปนเนอดนเหนยว
ระหวาง 27-40% ทรายระหวาง 0-20% และดนตะกอนทรายระหวาง
40-73%
siltstone หนทรายแปง :
1. ตะกอนทรายแปงชนดทมเนอและองคประกอบของหนดนดาน แตขาด
ลกษณะแนวแตกถ
2. หนโคลนทประกอบดวยตะกอนขนาดทรายแปงมากกวาดนเหนยว
(พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
sinuous flow การไหลแบบปนปวน : การไหลทอนภาคของนำเคลอนทไปในทศทางทไม
แนนอน และไมเกดเสนกระแสนำ เรยกอกอยางวา turbulent flow หรอ
tortuous flow
similitude ความคลายคลง : ความคลายคลงกนของพฤตกรรมของแบบจำลองและ
พฤตกรรมของตนแบบ
silting
S
201
sinkhole; leach hole หลมยบ : หลมหรอแองบนแผนดนทปากหลมเกอบกลมและมเสนผาน
ศนยกลางราว 20 เมตรถงกวา 200 เมตร เกดจากนำละลายเอาหนเกลอ
หนยปซม หรอหนปนทอยขางใตออกไป ทำใหพนดนตอนบนยบลงเปน
หลมใหญ หากการละลายสารดงกลาวเปนไปอยางกวางขวาง หลมยบนจะ
ลกลงๆ จนทะลถงทางนำขางลางเกดเปนปลองขนได หลมยบนหากเกดใน
พนทหนปนเรยกวาหลมยบในหนปน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2549)
siphon spillway อาคารทางระบายนำลนแบบกาลกนำ : อาคารทางระบายนำลนทระบายนำ
ดวยหลกการของกาลกนำ
siphon 1. ทางนำใตดนแบบกาลกนำ : โพรงใตดนทมลกษณะคลายอกษร U ควำ
นำจะสามารถไหลผานได ถาระดบนำในถำทอยตดกนสงถงระดบความโคง
ทเปนสวนหลงของอกษร U ควำ
2. ทอเชอมกาลกนำ : อาคารทเปนทอนำนำในคลองสงนำไหลผานลอด
สงกดขวาง เชน ถนน ทางรถไฟ ทางนำ หรอแองนำ ถกออกแบบใหนำ
ไหลผานแบบเตมทอภายใตความดน คำเตม เรยกวา Inverted siphon
3. กาลกนำ : ทอเลกๆ ทนำนำจากแหลงนำหรอทางนำไหลผานสงกดขวาง
เชน คนกนนำ ถนน ลงสอกดานหนงทมระดบตำกวา โดยวางพาดขาม
สงขวางนนไป และปลายทอจะตองมระดบตำกวานำดานเหนอนำ
ski-jump bucket แองลสก : สวนสลายพลงงานของอาคารชลศาสตร ทมลกษณะคลายลกระโดด
สก เพอบงคบนำทพงมาดวยความเรวสงใหพงขนสอากาศ แลวปลอยใหตกลงมา
เพอสลายพลงงาน
ski-jump bucket
S
202
slate หนชนวน : หนแปรเนอเนยนชนดหนง ซงเกดจากการแปรสภาพของ
หนดนดานดวยความรอนและความกดอด ทำใหแกรงและเกดเปนรอยแยกเปน
แผนๆ ขนในตว โดยรอยแยกนไมจำเปนตองมระนาบเหมอนกบการวางชนของ
หนดนดานเดม หนชนวนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ใชทำกระดานชนวน
แผนมงหลงคา และแผนรองพนสกหลาดโตะบลเลยด (พจนานกรมศพท
ธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
slide gate บานตรง : บานบงคบนำ เปด-ปดโดยเลอนขน-ลง ตามแนวดง
slope protection การปองกนลาดตลง : การใชวสด เชน กอนหน แทงคอนกรต หรอไมวางเรยง
บนลาดตลงของแมนำ หรอชายฝงทะเล เพอปองกนการกดเซาะหรอการไหลเลอน
ของดน
slope stability เสถยรภาพของลาด : ความมนคงของลาดตางๆ เชน ลาดเขา ลาดคนดน
ลาดขางเขอน ลาดขางคนคลอง เปนตน
sluice อาคารระบายตะกอน : อาคารทสรางขนเพอระบายตะกอน โดยการทำใหนำ
เคลอนทผานดวยความเรวสง โดยการควบคมดวยบานระบายตะกอน สวนใหญ
เปนอาคารประกอบฝาย
sluice gate บานระบายตะกอน : บานทใชประกอบกบอาคารระบายตะกอน
slate
S
203
sluiceway ทางระบายตะกอน : อาคารทสรางขนเพอระบายนำและตะกอนจากชองระบาย
ทงไปทางทายนำ
slump test การทดสอบการยบตว : วธการทดสอบความขนเหลวของคอนกรตดวยกรวย
ทมความสง 30 เซนตเมตร มเสนผาศนยกลางดานบน 10 เซนตเมตร และม
เสนผาศนยกลางดานลาง 20 เซนตเมตร
slurry wall กำแพงสารละลายทบนำ : กำแพงกนนำทมสวนผสมของนำกบสารละลายทบ
นำ เชน นำผสมกบเบนทอไนต
slush grouting การอดฉดฉาบผว : การอดฉดนำปนทผวหนาเพอปรบผวใหเรยบและอด
รอยแตก
sodium absorption ratio (SAR) อตราสวนดดซบโซเดยม : อตราสวนทใชเปรยบเทยบระหวางปรมาณอนมล
โซเดยมกบผลรวมของอนมลแคลเซยมและอนมลแมกนเซยมทละลายอยในนำ
ใชประกอบการพจารณาคณภาพนำชลประทาน หากนำนำทมคาอตราสวนดด
ซบโซเดยมสงเกนไปมาใชเปนนำชลประทานตดตอกนเปนเวลานาน จะทำใหดน
เสอมคณภาพเปนดนดาง ทำใหดนแนนระบายนำไดยาก นำชลประทานไมควร
มอตราสวนดดซบโซเดยมเกน 4
soil moisture tension แรงดงความชนในมวลดน : แรงทตองใชเพอจะดดนำออกจากดนตอหนง
หนวยพนท
soil moisture tension
S
204
soil structure โครงสรางของดน : ลกษณะการเรยงตวและการเกาะกนระหวางเมดดน
soil texture ลกษณะเนอดน : การระบลกษณะดน โดยการพจารณาจากสวนผสมของ
เนอดนหลก 3 ชนด ไดแก ดนเหนยว ทราย และดนตะกอนทราย ตวอยาง
ในดนทมสวนผสมของดนเหนยว 20% ดนตะกอนทราย 40% และทราย 40%
จะจดอยในกลมดนรวน
soil texture triangle แผนภมสามเหลยมดน : แผนภมรปสามเหลยมทใชพจารณาลกษณะเนอดน
แผนภมทนยมใชกนแพรหลายเปนแผนภมทไดรบการพฒนาจาก USDA
(United State Department of Agriculture) ซงแบงดนออกเปน 12 ชนด
เรยกอกอยางวา soil textural triangle
นอกจากแผนภมในระบบ USDA แลว ยงมแผนภมสามเหลยมดนใน
รปแบบอนอก แตไมแพรหลายเทากบระบบ USDA เชน Canadian texture
triangle ซงจดกลมดนเหมอนกบระบบ USDA แตจดรปแผนภมเปนรป
สามเหลยมมมฉาก จดกลมดนโดยอาศยสดสวนของดนเหนยวกบทรายเทานน
และเพมดนอก 2 กลม คอ ดนเหนยวจด กบ ทรายปนดนตะกอนทราย (ดภาพ
ประกอบท soil textural triangle ในหนา 205)
soil structure
S
205
special maintenance งานบำรงรกษาพเศษ : กจกรรมการบำรงรกษาในกรณฉกเฉน หรอนอกเหนอ
จากงานประจำ เชน อาคารเกดการพงทลายเนองจากอทกภย การอดตนของทอ
สงนำระหวางการสงนำ เปนตน
specific gravity ความถวงจำเพาะ : อตราสวนระหวางนำหนกของสสารตอนำหนกของนำทม
ปรมาตรเทากน
specific weight นำหนกจำเพาะ : นำหนกของสสารตอหนงหนวยปรมาตร เรยกอกอยางวา
weight density
specific yield ปรมาณการใหนำจำเพาะ : อตราสวนของปรมาตรนำทสามารถไหลออกจาก
ดนหรอหนทอมตวไดโดยแรงดงดดของโลก ตอปรมาตรของดนหรอหนนน
specific yield
แผนภมสามเหลยมดนแบบ USDA
S
206
specification รายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ : การอธบายรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ
เกยวกบรปแบบ รปราง ลกษณะ ขนาด ชนด หรอวธการ เพอใชเปนเกณฑใน
การทำงาน หรอการผลตสงใดสงหนง เพอใหผลผลตเปนไปตามความตองการ
spillway อาคารทางระบายนำลน :
1. ทางระบายนำเพอระบายนำสวนทเกนจากทกำหนดไว
2. อาคารประกอบของเขอนหรอทำนบของอางเกบนำ เพอระบายนำสวนทเกน
จากความจซงอางเกบนำจะกกเกบไวได ใหไหลผานทงไปในทางนำเดม เพอ
ไมใหเกดความเสยหายแกตวเขอน
spillway design flood ปรมาณนำหลากออกแบบอาคารทางระบายนำลน : ปรมาณนำหลาก
สงสดทใชในการออกแบบอาคารทางระบายนำลน
spoil bank คนดนทง : คนดนขางคลองทเกดจากนำดนสวนเกนทไดจากการขดคลอง
มากองเปนแนว
spray irrigation ชลประทานฉดฝอย : วธการใหนำแกพชโดยการฉดเปนฝอยเหนอพนท
เพาะปลก โดยใชหวฉด หรอทอเจาะร หรอเครองพนนำ เรยกอกอยางวา
sprinkler irrigation หรอ overhead irrigation
specification
S
207
sprinkler irrigation ชลประทานฉดฝอย : วธการใหนำแกพชโดยการฉดเปนฝอยเหนอพนท
เพาะปลก โดยใชหวฉด หรอทอเจาะร หรอเครองพนนำ เรยกอกอยางวา spray
irrigation หรอ overhead irrigation
spur dike รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลงเปนมมเฉยงลไปตามทศทางการไหลของ
กระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เรยกอกอยางวา groin, groyne,
transverse dike หรอ jetty
staff gauge แผนวดระดบนำ : แผนวสด (สวนใหญทำจากโลหะทไมเปนสนม) ทมขดแบง
ระยะ ตดทเสา หรอทผนงอาคารชลศาสตร เพอใชอานคาระดบนำ
stage hydrograph กราฟแสดงระดบนำ : กราฟแสดงความสมพนธระหวางระดบนำกบเวลา
standard compaction test การทดสอบการบดอดมาตรฐาน : การทดสอบในหองทดลอง เพอหาความ
สมพนธระหวางรอยละของความชนกบความหนาแนนของดนแหง เพอใหได
ปรมาณความชนท เหมาะสมทจะทำใหไดคาความหนาแนนของดนสงสด
ความชนททำใหไดคาความหนาแนนของดนสงสดเรยกวา optimum moisture
content
static pressure ความดนนำนง : ความดนทจดใดจดหนงในนำนง คำนวณจากหนวยนำหนก
ของของเหลว คณกบความลกจากผวนำ เรยกอกอยางวา hydrostatic pressure
steady-non uniform flow การไหลคงทแบบไมสมำเสมอ : การไหลทมอตราคงท แตความเรวของการ
ไหลเปลยนแปลงไปตามเสนทางการไหลของนำ
steady-non uniform flow
S
208
steady flow การไหลแบบคงท : การไหลผานจดทกำหนดดวยอตราการไหลคงท
step weir ฝายขนบนได : ฝายแบบหนงทมทายฝายลดลงเปนชนๆ คลายขนบนได เรยก
อกอยางวา cascade weir
stepped spillway อาคารทางระบายนำลนขนบนได : อาคารทางระบายนำลนทมทายอาคาร
ลดระดบลงเปนชนๆ คลายขนบนได เรยกอกอยางวา cascade spillway
stilling basin แองนำนง : สวนของอาคารชลศาสตรทมลกษณะเปนแองนำดานทายอาคาร
ทำหนาทสลายพลงงาน เชน แองนำทายอาคารทางระบายนำลน รางเท หรอ
อาคารทางนำตก
stilling pool บอนำนง : บอทขงนำไวเพอใชรบแรงกระแทกของนำซงไหลออกจากเขอน
รางเท อาคารนำตก หรออาคารระบายนำลนอนๆ เรยกอกอยางวา water
cushion
steady flow
S
209
stone mesh กลองลวดถกบรรจหน : กลองทำดวยลวดถกบรรจดวยหน ใชไดหลายรปแบบ
เชน วางบนพนหรอตลงเพอปองกนการกดเซาะ วางในลำนำหรอรมทะเล เพอ
ปองกนคลน วางซอนกนหลายๆชนทำเปนฝาย เปนตน เรยกอกอยางวา gabion
ถากลองหนานอยกวา 30 เซนตเมตร เรยกวา mattress
stone pitching หนเรยงยาแนว : สงกอสรางททำขนจากกอนหนคละขนาด จดวางบนชนวสด
รองพน โดยวางเรยงกนในลกษณะทใหกอนเลกกอนใหญคละกน เพอใหหน
เรยงชดกนมากทสด พรอมทงแตงผวหนาของหนใหญแตละกอนใหเปนระนาบ
เสมอกบนหนกอนขางเคยง ใชปนสอ (mortar) ยาแนวตามชองวางระหวางหน
กอนใหญ แลวกระทงใหแนน และตกแตงใหเรยบ เรยกอกอยางวา grouted riprap
storage capacity ความจอางเกบนำ : ความจของอางเกบนำทระดบกกเกบ เรยกอกอยางวา
gross storage
stream gauging การวดนำ : การวดความเรวของนำและพนทหนาตดของทางนำ เพอใชในการ
คำนวณหาอตราการไหลของนำ
stream power พลงกระแสนำ : ความสามารถของลำนำธรรมชาตในการพาตะกอนไปตาม
ลำนำ
stripping การเปดหนาดน : การถากหนาดนเพอกำจดวสดทไมตองการออกไปจาก
บรเวณทจะกอสรางอาคาร เชน เขอน หรอคนกนนำ เปนตน
stripping
S
210
structural geology ธรณวทยาโครงสราง : ธรณวทยาสาขาหนงทศกษาเกยวกบโครงสราง
รปแบบการวางตว และโครงสรางภายในหน โดยเฉพาะอยางยงมการพรรณนา
การแสดง และการวเคราะหโครงสรางตางๆ (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน ป 2544)
stoplogs ทอนกนนำ : ทอนไม แทงคอนกรต หรอเหลก สำหรบใสในรองบาน เพอ
ปดกนนำชวคราว เมอตองการตรวจสอบหรอซอมแซมบานบงคบนำ ในกรณท
ทอนกนนำถกใชเพอควบคมการไหลของนำผานอาคาร จะเรยกวา regulation
planks
stop plank แผงกนนำ : บานไมหรอบานเหลกทำหนาทไมใหนำไหลผานได เรยกอกอยาง
วา flashboard
subcritical flow การไหลใตวกฤต :
1. การไหลทฟรดนมเบอร มคานอยกวาหนง หรอความเรวของการไหลมคา
นอยกวาความเรวของคลนผวนำ
2. การไหลในทางนำเปดทความลกมากกวาความลกวกฤต
sub-irrigation 1. ชลประทานนำขาด : การใหนำชลประทานแกพนทเพาะปลกดวยปรมาณ
นำทนอยกวาทพชตองการ
2. ชลประทานใตผวดน : การใหนำแกพชโดยการเพมระดบนำใตดนใหสงขน
จนถงเขตรากพช
structural geology
S
211
sub-lateral คลองแยกซอย : คลองทรบนำจากคลองซอย ไปสงใหพนทเพาะปลกหรอสงให
คสงนำ
submerged flow การไหลแบบจม : การไหลของนำผานอาคารชลประทานทระดบนำดานทายม
อทธพลตอการไหล
submerged intake อาคารรบนำแบบจมนำ : อาคารทสรางอยใตระดบนำ เพอรบนำเขาสทอสงนำ
submerged orifice ออรฟซแบบจมนำ : รหรอชองนำผานทจมอยใตระดบผวนำทงดานเหนอนำ
และดานทายนำ
submerged unit weight นำหนกจำเพาะในนำ : ผลตางของนำหนกของวตถกบนำหนกของนำทม
ปรมาตรเทากบวตถ หารดวยปรมาตรของวตถ เรยกอกอยางวา buoyant unit
weight
submerged weir ฝายจม : ฝายซงมระดบนำดานทายนำเทากบหรอสงกวาระดบสนฝาย เรยก
อกอยางวา drowned weir
submerged weir
S
212
subsidiary weir ฝายทายนำ : ฝายทสรางขนดานทายของฝายตวหลก เปนการเพมระดบนำ
ดานทายนำ เพอบงคบใหเกดนำโจน (hydraulic jump) ทายฝายหลก
subsurface drainage การระบายนำใตผวดน : การระบายนำใตดนสวนเกนออกไป
subsurface flow การไหลใตดน : การไหลของนำภายใตผวดน
subsurface irrigation ชลประทานใตผวดน :
1. การใหนำแกพชทางใตผวดน
2. การใหนำแกพชโดยการเพมระดบนำใตดนใหสงขนจนถงเขตรากพช
subsurface runoff นำทาใตดน : นำใตผวดนสวนทไหลออกไปสลำนำกอนทจะทนซมลงไปถงชน
นำใตดน
suction head ระยะดด : ระยะทางในแนวดง วดจากผวนำของแหลงนำถงจดศนยกลางของ
เครองสบนำ มคาเปนบวกเมอระดบนำอยสงกวาระดบเครองสบนำ
subsidiary weir
S
213
sudden drawdown การลดระดบนำฉบพลน : การลดระดบนำในอางเกบนำ หรอคลองสงนำ
อยางกะทนหน ดวยขนาดทมากพอทจะกอความเสยหายตออาคารชลศาสตร
หรอลาดตลง
sump บอรวมนำ : แองนำหรอบอซงอยในทตำกวาพนทสวนอน ทำไวสำหรบใหนำใน
บรเวณรอบๆ นน ไหลไปรวมกนเปนการชวคราว เพอความสะดวกในการใช
เครองสบนำสบทงไป
supercritical flow การไหลเหนอวกฤต : การไหลทมความเรวสงกวาความเรววกฤต เรยกอก
อยางวา rapid flow หรอ shooting flow
surcharge ความจเผอนำหลาก : ปรมาตรหรอความจในอางเกบนำทอยระหวางระดบนำ
กกเกบกบระดบนำสงสด เปนทวางทเผอไวรองรบปรมาณนำสวนเกนจากท
กำหนดไว เรยกอกอยาง flood surcharge
surface area of reservoir พนทอางเกบนำ : ขอบเขตพนทผวนำของอางเกบนำ ณ ระดบกกเกบทได
ออกแบบไว
surface drainage การระบายนำผวดน : การนำนำสวนทไมตองการออกจากพนท โดยอาศย
ระบบคคลอง
surface irrigation ชลประทานผวดน : วธการใหนำชลประทานโดยใหไหลไปบนผวดน เชน
ชลประทานนำนอง ชลประทานลกฟก ชลประทานคนกน เปนตน
surface irrigation
S
214
surface runoff นำทาผวดน : สวนหนงของนำฝนทตกลงมาเหนอพนทรบนำฝน แลวไหล
ไปตามผวดนลงสลำนำ เรยกอกอยางวา overland runoff
surge tank ถงลดแรงกระแทก : ถงปดทสรางเชอมกบระบบทอสงนำ เพอทำหนาทซบ
แรงกระแทกกลบของนำ
surplus water ปรมาณนำเหลอใช : นำทไหลอยในระบบชลประทาน ซงเปนนำสวนเกนไมได
เอาไปใชประโยชน ตองระบายทงไป
suspended load ตะกอนแขวนลอย : ตะกอนทนำพดพาไป ซงมการเคลอนทในลกษณะ
แขวนลอยไปกบกระแสนำ มขนาดและความหนาแนนนอยกวาตะกอนทองนำ
จงเคลอนทอยสงกวา และไปไดระยะทางไกลกวา
swamp หนองนำ : พนททเปนดนโคลนหรอมนำขงเปนบรเวณกวาง มกจะถกปกคลม
ดวยพชนำ
swing gate บานหมน : บานบงคบนำชนดทเปด-ปดบานโดยใหบานหมนรอบจดหมน
มอย 2 แบบ คอ แบบจดหมนยดแนน และแบบจดหมนเคลอนทได เรยกอกอยาง
วา hinged gate
synthetic unit hydrograph กราฟหนงหนวยนำทาสงเคราะห : กราฟหนงหนวยนำทาทประเมนจาก
ลกษณะทางกายภาพของลมนำ
surface runoff
T
216
tail drain คระบายนำทายแปลง : รองหรอคเลกๆ สรางไวททายแปลงเพาะปลก ดาน
ทมระดบตำ เพอระบายนำสวนเกนในแปลงทงไป
tail regulator อาคารบงคบนำปลายคลอง : อาคารทสรางขนทปลายคลองสงนำ เพอ
ควบคมปรมาณหรอระดบนำ
tailwater level ระดบทายนำ : ระดบของผวนำทางดานทายนำของอาคารชลศาสตร
tailwater rating curve โคงอตราการไหลทายนำ : กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาตรนำกบ
ระดบนำดานทายอาคาร
Tainter gate บานโคงเทนเตอร : บาน
บ งค บน ำท ม ต วบาน เปน
รปโค งท เปนสวนโค งของ
วงกลมจดหมนของบานจะอย
ทจดศนยกลางของวงกลมนน
เรยกวา Tainter gate (บานโคงเทนเตอร) เพอเปนเกยรตแก Burnham Tainter
ผคดประดษฐบานชนดน เรยกอกอยางวา radial gate
tank irrigation ชลประทานขนาดเลก : ระบบชลประทานทมแหลงนำเปนอางเกบนำขนาดเลก
tectonics ธรณแปรสณฐาน : สาขาหนงของธรณวทยาทวาดวยลกษณะโครงสรางของ
เปลอกโลกทเกดจากแรงหรอกระบวนการภายในโลกทมากระทำตอเปลอกโลก
หรอศกษาถงแรงกระทำตอเปลอกโลกททำใหเกดการเปลยนแปลงลกษณะ
โครงสราง
tail drain
T
217
telemetering system ระบบโทรมาตร : ระบบตรวจวดขอมลและสงขอมลทางไกลแบบอตโนมต
tensiometer เครองมอวดความชน : เครองมอวดความชนทอาศยหลกการของแรงดง
Terms of Reference (TOR) ขอบเขตของงาน : แนวทางการจดทำขอบเขตของงาน
terrace ขนบนได :
1. พนทลาดชนทถกตดใหเปนขนบนไดเพอใชเปนพนทเพาะปลก
2. คนดนเตยๆ ทสรางขวางกบแนวลาดของพนทลาดชน เพอควบคมการไหล ของนำผวดนและลดการกดเซาะหนาดนใหนอยลง
ตะพก : ลกษณะภมประเทศแบบขนบนไดรมตลงหรอชายฝง ทเรยกวา ลานตะพกลำนำ ตะพกคลนสราง และตะพกคลนเซาะ (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
testing flume รางนำทดสอบ : รางนำเปดทมพนแขงและมดานขางโปรงใส ใชสำหรบสงเกตพฤตกรรมการไหลของนำในแบบจำลอง
theodolite กลองวดมม, กลองทโอโดไลต : เครองมอสำรวจทมความแมนยำ ใชสำหรบวดมมในทางราบและทางดง อาจมระบบการวดมมหลายระบบในกลอง เครองเดยวกได ระบบการอานจะเปนตวกำหนดชนดของกลอง เชน ทโอโดไลตแบบดจทล (digital theodolite) หรอทโอโดไลตแบบอเลกทรอนกส (electronic theodolite) ประกอบดวยบรรทดเลงทมกลองสอง บรรทดเลงนซอนอยบนจานหรอวงแหวนแบบกลม ซงวางอยตามแนวราบและมสวนแบงทางมมรอบขอบวงอยางถกตอง บนบรรทดเลงมเครองตรวจระดบและเครองอานคาสวนแบง บนจาน หรอวงแหวนขางใตเพอวดมมแนวราบ บางชนดมจานหรอวงแหวนแบบเดยวกนตดอยตามแนวดง บางชนดมจานองศาราบและองศาดง แตตวองศาจะเปนรหสแถบ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
theodolite
T
218
Thiessen polygon รปหลายเหลยมธเอสเสน :
รปหลายเหลยมทเกดจากการลาก
เสนแบงครงและตงฉากกบเสนทโยง
ตอระหวางจดทแสดงปรมาณนำฝนท
ไดจากเครองวดนำฝน ณ ทตางๆ
บนแผนท
thrust blocks แทนรบแรงกระแทก : แทนรองหรอหมทอตรงจดทมการเปลยนทศทางเพอ
รบแรงกระแทกของนำ ทำดวยคอนกรตเสรมเหลก
tidal river แมนำทมนำขนลง : แมนำทอยภายใตอทธพลของนำทะเล ทำใหเกดสภาวะ
นำขนนำลง
tide นำขนลง : อาการขนและลงของระดบนำตามคาบเวลาทเกดขนในมหาสมทร
และทะเลตางๆ ซงเปนผลมาจากแรงดงดดของดวงอาทตยและดวงจนทรทกระทำ
ตอโลก ขนาดของแรงดงดดนจะเปนปฏภาคโดยตรงกบมวลของดวงอาทตย และ
ดวงจนทร และจะเปนปฏภาคผกผนกบระยะทางกำลงสอง ดวงอาทตยมมวล
มากกวาดวงจนทร 26 ลานเทา แตมระยะหางจากโลกประมาณ 380 เทาของ
ระยะหางของดวงจนทร จงมแรงดงดดไดเพยง 4/9 ของดวงจนทรเทานน
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
tile drain ทอระบายนำดนเผา : ทอททำมาจากดนเผาหรอคอนกรต ฝงไวใตดนเพอ
ระบายนำสวนเกนในดน
Thiessen polygon
T
219
timber weir ฝายไม : ฝายแขงททำจากไม
time of application เวลาใหนำ : เวลาทตองใชในการใหนำแกพนทเพาะปลก คำนวณไดจากการนำ
ปรมาณนำทตองสงใหทงหมดหารดวยอตราการใหนำ
time of concentration ระยะเวลานำไหลรวม : เวลาทนำใชในการไหลจากจดทไกลทสดของลมนำถง
จดออกลมนำ เรยกอกอยางวา period of concentration
time scale อตราสวนของเวลา : อตราสวนระหวางเวลาทใชในการเคลอนทในตนแบบกบ
เวลาของการเคลอนททมลกษณะเดยวกนในแบบจำลอง
toe drain ทางระบายนำใตดนทายเขอน : ทางระบายนำซมทตนเขอนดานทายนำ
toe protection การปองกนตนลาด : การปองกนการกดเซาะตนลาดของอาคารชลประทาน
หรอตนเขอนดน โดยการถมหนทง หนเรยง เปนตน
toe wall กำแพงตนลาด : กำแพงเตยๆ ทำจากหนกอ คอนกรต หรอหนเรยง สรางใต
ระดบผวดน บรเวณตนลาดของหนเรยงดาดพนลาด เพอชวยยนหนเรยงไมให
เลอนไถล
toe wall
T
220
toponym ชอภมศาสตร : ชอลกษณะภมประเทศและสถานททางภมศาสตรตางๆ ไดแก
แมนำ ภเขา อำเภอ ตำบล เปนตน ตวอยางเชน แมนำเจาพระยา ดอยอนทนนท
อำเภอพนสนคม ตงขนเพอใหงายตอการบงช หรอเรยกวา geographic name,
geographical name (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน
ป 2549)
tortuous flow การไหลแบบปนปวน : การไหลทอนภาคของนำเคลอนทไปในทศทางทไม
แนนอน และไมเกดเสนกระแสนำ เรยกอกอยางวา sinuous flow หรอ
turbulent flow
total available water ความชนทงหมดทพชนำไปใชได : (การเกษตร) ปรมาณนำทงหมดทดน
ในเขตรากพชสามารถกกเกบไวได อยระหวางคาความชนชลประทานและ
ความชนทจดเหยวเฉาถาวร
total dynamic head เฮดรวมของปม : เฮดพลงงานรวมของปมทตองการสบนำขนทสง โดยไมคด
แรงเสยดทานในตวปม
total evaporation การระเหยทงหมด : ผลรวมของนำทสญเสยไปเนองจากการใชนำของพช (การ
คายนำและการสรางเนอเยอ) การระเหยจากผวนำ ผวดน และหยาดนำฟาทคาง
อยตามตนไมใบหญา ในพนทหนงๆ ณ ชวงเวลาทพจารณา เรยกอกอยางวา
fly off, total loss หรอ water losses
total head เฮดรวม : ผลรวมของพลงงานทงหมดทเกดขนเทยบเปนความสงของของเหลว
ซงไดแก พลงงานจลน พลงงานศกย และพลงงานเนองจากความดน
toponym
T
221
total runoff นำทาทงหมด : ปรมาณรวมของนำทาจากทกๆ แหลง ในลมนำทพจารณา ณ
หวงเวลาทกำหนด หรอในชวงเวลาทเกดพายฝนลกหนงๆ
total loss การระเหยทงหมด : ผลรวมของนำทสญเสยไปเนองจากการใชนำของพช
(การคายนำและการสรางเนอเยอ) การระเหยจากผวนำ ผวดน และหยาดนำฟา
ทคางอยตามตนไมใบหญา ในพนทหนงๆ ณ ชวงเวลาทพจารณา เรยกอกอยางวา
fly off, total evaporation หรอ water losses
tractive force แรงฉดลาก : แรงทนำกระทำตอพนผวขอบเปยกของทางนำ เนองจากการ
เคลอนทของนำในแนวขนานกบทศทางการไหล
tranquil flow การไหลแบบราบเรยบ : กระแสนำทไหลดวยความเรวตำกวาความเรววกฤต
เรยกอกอยางวา subcritical flow
transition สวนเชอมตอ : สวนของทางนำทเปลยนขนาดและรปหนาตดไปทละนอยจาก
ดานเหนอนำไปยงทายนำ ใชเปนจดเชอมตอระหวางทางนำสองสวนทมขนาด
หรอรปรางตางกน เชน ชวงเชอมตอระหวางคลองกบอาคารชลประทาน ซงเรยก
วา inlet transition, entrance transition หรอ upstream transition หรอ
ระหวางอาคารชลประทานกบคลอง ซงเรยกวา outlet transition, exit transition
หรอ downstream transition
transmission constant การนำชลศาสตร : อตราการไหลซมของของเหลวผานหนงหนวยพนทหนาตด
ของมวลสารทมรพรน ภายใตลาดชลศาสตร (hydraulic gradient) หนงหนวย
ทอณหภมทกำหนด เรยกอกอยางวา hydraulic conductivity, unit of
permeability, coefficient of permeability หรอ coefficient of transmission
transmission constant
T
222
transmission losses การสญเสยจากการสงนำ : การสญเสยนำโดยการรวซมและระเหยระหวาง
ทาง จากแหลงนำไปยงจดหมาย เรยกอกอยางวา conveyance losses
transpiration การคายนำ : กระบวนการทพชดดนำจากรากเขาสลำตน เพอสงเคราะหแสง
แลวระบายนำออกทางปากใบ
transverse dike รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลงเปนมมเฉยงลไปตามทศทางการไหลของ
กระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เรยกอกอยางวา groin, groyne, spur dike
หรอ jetty
trap box บอดกทราย : อาคารททำไวในทางนำเพอดกตะกอน เชน ดน หรอทราย
ทไหลมากบนำใหตกตะกอนอยภายในบอ
trapezoidal notch ฝายสเหลยมคางหม : ฝายวดนำสนคม ซงมชองใหนำผานทสนฝายเปนรป
สเหลยมคางหม เรยกอกอยางวา trapezoidal weir ถามลาดดานขาง 4:1
เรยกวา cipolletti weir
trapezoidal weir ฝายสเหลยมคางหม : ฝายวดนำสนคม ซงมชองใหนำผานทสนฝายเปนรป
สเหลยมคางหม เรยกอกอยางวา trapezoidal notch ถามลาดดานขาง 4:1
เรยกวา cipolletti weir
trash rack ตะแกรงกนสวะ : ตะแกรงหรอลกกรงเหลกใชดกสงทลอยมากบนำ เชน
ผกตบชวา กงไม หรอของลอยนำอนๆ
transmission losses
T
223
trench drain ทางระบายนำใตเขอน : ทางระบายนำใตดนททำไวทฐานรากของเขอน
เพอดกและระบายนำใตดน
triangular weir ฝายสามเหลยม : ฝายวดนำสนคม มชองใหนำผานทสนฝายเปนรปตวอกษร
V เรยกอกอยางวา v-notch weir
triangulation โครงขายสามเหลยม : วธการสำรวจเพอหาคาพกดของจดยอดสามเหลยม
ดวยการรงวดมม ณ จดฐานของรปสามเหลยม แลวจงนำผลการรงวดมาคำนวณ
หาความยาวของดานตางๆ ดวยวธทางคณตศาสตร
triaxial compression test การทดสอบแรงกด 3 ทศทาง : การทดสอบตวอยางดนรปทรงกระบอก
ทบรรจอยในแผนเยอทบนำภายใตแรงดนนำรอบขาง แลวกดดวยแรงในแนวดง
จนกระทงตวอยางดนพงทลาย
triaxial compression test
T
224
Tsunami คลนสนาม : คลนในทะเลทมชวงคลนยาวประมาณ 80-200 กโลเมตร
เกดจากความสนสะเทอนของแผนดนไหวหรอแผนดนถลม หรอภเขาไฟระเบดท
พนทองมหาสมทร คลนนอาจเคลอนทขามมหาสมทรซงหางจากตำบลทเกดเปน
พนๆ กโลเมตร โดยไมมลกษณะผดสงเกต เพราะมความสงเพยง 30 เซนตเมตร
เคลอนทดวยความเรวประมาณ 600-1,000 กโลเมตรตอชวโมง (พจนานกรม
ศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
turbidity ความขน : สภาพของนำทมสารแขวนลอยขนาดเลกทสามารถมองเหนได
กอใหเกดสภาวะการกระจายหรอการดดแสง แหลงนำทมความขนสงยอมแสดง
วามการสองผานของแสงนอย แหลงนำทวไปไมควรมคาความขนเกนกวา 100
NTU (Nephelometric Turbidity Units) เพราะจะสงผลกระทบตอการดำรงชวต
ของสตวและพชนำและการผลตนำประปา
turbulent flow การไหลแบบปนปวน : การไหลทอนภาคของนำเคลอนทไปในทศทาง
ทไมแนนอน และไมเกดเสนกระแสนำ เรยกอกอยางวา sinuous flow หรอ
tortuous flow
Tsunami
U
226
unconfined compressive strength กำลงอด, กำลงอดแกนเดยว : คาความเคนสงสดในแนวแกนทมวลวสด
สามารถรบไดภายใตสภาวะไรแรงดนปดลอม (พจนานกรมศพทธรณวทยา
ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
unconsolidated sediment ตะกอนรวน : ตะกอนทยงไมจบตวกนแนนแขงเปนหน (พจนานกรมศพท
ธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)
underground dam เขอนใตดน : กำแพงทบทฝงอยใตดนเพอทำหนาทปดกนการไหลของนำใช
ในการกกเกบนำใตดน
uniform flow การไหลแบบสมำเสมอ : การไหลทมคณสมบตการไหล เชน ความลก
ความเรว และพนทหนาตด ไมเปลยนแปลงไปตามระยะทาง การไหลแบบน
ระดบผวนำจะขนานกบระดบทองนำ
unit dry weight หนวยนำหนกแหง : อตราสวนระหวางนำหนกของดนแหงตอปรมาตรของดน
ซงรวมชองวางระหวางดนดวย เรยกอกอยางวา dry unit weight
unit hydrograph กราฟหนงหนวยนำทา : กราฟแสดงปรมาณนำทาทเกดจากฝนใชการ
หนงหนวย ทกระจายอยางสมำเสมอทวพนทรบนำฝนในชวงเวลาทกำหนด
unit of permeability การนำชลศาสตร : อตราการไหลซมของของเหลวผานหนงหนวยพนทหนาตด
ของมวลสารทมรพรน ภายใตลาดชลศาสตร (hydraulic gradient) หนงหนวย
ทอณหภมทกำหนด เรยกอกอยางวา hydraulic conductivity, transmission
constant, coefficient of permeability หรอ coefficient of transmission
unsaturated soil ดนไมอมตว : ดนทมนำอยบางสวนตามชองวางระหวางเมดดน
unconfined compressive strength
U
227
unsteady flow การไหลแบบไมคงท : การไหลผานจดทกำหนดดวยอตราการไหลไมคงท
unsteady non-uniform flow การไหลไมคงทและไมสมำเสมอ : การไหลทมความเรวของการไหลเปลยนแปลง
ไปตามเวลาและระยะทาง
uplift pressure ความดนขนของนำ : ความดนขนในแนวดงใตอาคารชลประทาน เชน เขอน
ฝาย อนเกดจากแรงดนของนำ มหนวยเปนนำหนกตอพนท เชน กโลกรม
ตอตารางเมตร หรอตนตอตารางเมตร
upper rule curve กราฟจดการนำเสนบน : เสนแสดงเกณฑสงสดของกราฟจดการนำ ใชบรหาร
จดการนำเพอหลกเลยงสภาพนำลนอาง
upstream impervious blanket ผนทบนำดานเหนอนำ :
วสดทบนำทปดาดทบ
ผวหนาดนของเขอนดน
ดานเหนอนำ และเชอมตอ
กบแกนเขอน (core zone) เพอลดการซมผานฐานรากเขอน
upstream control การควบคมโดยเหนอนำ : การควบคมปรมาณนำทผานอาคาร โดยใชระดบ
ดานเหนอนำเปนตวกำหนด
upstream fill เปลอกเหนอนำ : สวนประกอบของเขอนดนทสรางจากวสดทบนำหรอกงทบนำ
อยดานเหนอนำของแกนเขอน เรยกอกอยางวา upstream shell
upstream shell เปลอกเหนอนำ : สวนประกอบของเขอนดนทสรางจากวสดทบนำหรอกงทบนำ
อยดานเหนอนำของแกนเขอน เรยกอกอยางวา upstream fill
upstream shell
V
230
v-notch weir ฝายสามเหลยม : ฝายวดนำสนคม มชองใหนำผานทสนฝายเปนรปตวอกษร
V เรยกอกอยางวา triangular weir
valve ประตนำ, ลน : อปกรณทตดตงไว
ในระบบทอปด เพอทำหนาทควบคม
ปรมาณและทศทางการไหลของ
ของเหลว และความดนภายในทอ
vapor pressure ความดนไอ : ความดนซงเกดจากไอนำในอากาศ
varied flow การไหลแบบไมสมำเสมอ : การไหลทมคณสมบตการไหล เชน ความลก
ความเรว และพนทหนาตด เปลยนแปลงไปตามระยะทาง เรยกอกอยางวา
non-uniform flow
velocity head เฮดความเรว : เฮดทเกดจากพลงงานจลนจากการไหลของของไหล หาไดจาก
ความเรวเฉลยของของไหลยกกำลงสอง หารดวยสองเทาของอตราเรงเนองจาก
แรงดงดดของโลก (g)
velocity of approach ความเรวกอนเขาอาคาร : ความเรวของกระแสนำ วดไดทจดเรมตนของ
อาคารชลศาสตร เชน ฝาย เขอน รนำผาน หรออาคารอนๆ ทางดานเหนอนำ
v-notch weir
V
231
vena contracta วนาคอนแทรกตา : ลกษณะลำของไหลทผานออกมา จะคอดตวเรยวเลกกวา
ขนาดของรระบายเลกนอยแลวจงคอยๆ ขยายตวอกเลกนอยเปนลำของไหล
ซงบรเวณคอคอดทเลกทสดเรยกวา vena contracta
venturi meter มาตรเวนจร : เครองมอสำหรบวดอตราการไหลของนำในทอปดชนดหนง
มลกษณะเปนทอรปทรงกรวยตดสองทอนมาตอกน การวดอตราการไหลหาได
จากผลตางของระดบนำในมาโนมเตอร
vertical creep การไหลซมแนวดง : การไหลซมของนำออกไปรอบๆ อาคารในแนวดง หรอ
ในทศทางทมความลาดชนมากกวา 45 องศา
vertical drain ทางระบายนำแนวดง : ทางระบายนำออกทางแนวดง ใชลดแรงดนสวนเกน
ของนำใตดน
vertical drain
V
232
vertical drop อาคารนำตก : อาคารลดระดบนำทปลอยใหนำไหลตกลงในแนวดง
vertical lift gate บานยกแนวดง : บานทเคลอนทในแนวดง โดยเคลอนทภายในรองหรอชองท
กำหนด
vibrating roller รถบดแบบสนสะเทอน : เครองจกรสำหรบบดอดดน ซงมเครองยนตทำให
เกดการสนสะเทอนอยภายใน
viscosimeter เครองวดความหนด : เครองมอทใชวดความหนดของของเหลว
void ชองวาง : ชองวางทอยภายในเนอของวตถ เชน ดน หน หรอคอนกรต
void ratio อตราสวนชองวาง : อตราสวนของปรมาตรทงหมดของชองวางในเนอระหวาง
เมดดนตอปรมาตรของเมดดนทงหมด
vertical drop
W
234
wall friction ความฝดกำแพง : ความเสยดทานทเกดขนระหวางกำแพงกบดน
wing wall กำแพงปก : กำแพงทยนออกไปจากตอมอรม
ของสะพาน ตอมอรมของเขอนทดนำ หรอตวฝาย
เขาไปในคนดนหรอตลง เพอวตถประสงค
ตางๆ เชน เพมระยะการไหลซมผานของนำ
ปองกนการกดเซาะ เปนตน
walkway plank อาคารแผนพนทางขาม : แผนวสดทวางขามทางนำ ใชสำหรบเปนทางเดน
ขามทางนำนนๆ
warning lead time เวลาเตอนภย : ระยะเวลานบจากการเตอนภยวาจะเกดนำทวมถงเวลาทเกด
นำทวมจรง
warped transition สวนเชอมตอลกษณะโคง : สวนเชอมตอ ซงมกำแพงดานขางเปนรปโคง
wash load ตะกอนชะลาง : ตะกอนทนำพดพาไปจากผวหนาดนของพนทรบนำ มขนาด
เลกมากจนเกอบอยในสภาพแขวนลอยอยางถาวร
waste channel รองทงนำ : ทางนำททำขนเชอมตอระหวางระบบสงนำกบทางนำธรรมชาต
หรอแองนำขนาดใหญ เพอระบายนำสวนเกนในระบบทงไปในทางนำธรรมชาต
หรอแองนำดงกลาว
wasteway ทางทงนำ : อาคารทสรางไวในคลองสงนำสำหรบระบายนำสวนเกนในคลอง
ทงไป หรอบางแหงอาจใชเพอระบายตะกอนในคลองดวย
wall friction
W
235
water application efficiency ประสทธภาพในการใหนำ : อตราสวนระหวางปรมาณนำสทธทพชตองการใช
(Net Water Requirement) ตอปรมาณนำชลประทานทตองจดสงใหทงหมด
(Gross Water Requirement) แลวคดเปนรอยละ
water balance สมดลนำ : การทำสมดลนำระหวางนำเขาและนำออกภายในระบบทพจารณา
water content ปรมาณความชน : ปรมาณนำในวสดซงแสดงอยในรปของรอยละโดยนำหนก
เรยกอกอยางวา moisture content
water cushion บอนำนง : บอทขงนำไวเพอใชรบแรงกระแทกของนำซงไหลทงจากเขอน รางเท
อาคารนำตก หรออาคารระบายนำลนอนๆ เรยกอกอยางวา stilling pool
water duty ชลภาระ : ปรมาณนำชลประทานทสงใหพนทเพาะปลกตอหนงหนวยพนท
และตอหนงหนวยเวลา เรยกอกอยางวา duty of water
water hammer คอนนำ : ปรากฏการณทความดนภายในทอปดมการเปลยนแปลงอยางรนแรง
ฉบพลนในลกษณะเปนคลนเพมขนและลดลงสลบกนไป มสาเหตมาจากการ
ทำใหกระแสนำในทอลดความเรวหรอหยดลงอยางกะทนหน
water losses การระเหยทงหมด : ผลรวมของนำทสญเสยไปเนองจากการใชนำของพช
(การคายนำและการสรางเนอเยอ) การระเหยจากผวนำ ผวดน และหยาดนำฟา
ทคางอยตามตนไมใบหญา ในพนทหนงๆ ณ ชวงเวลาทพจารณา เรยกอกอยาง
วา total evaporation หรอ total loss
water losses
W
236
water master หวหนาฝายสงนำและบำรงรกษา : เจาหนาทกรมชลประทานทปฏบตงานใน
โครงการชลประทานตางๆ ดแลการสงนำ และรบผดชอบการบำรงรกษาระบบ
งานชลประทานในระดบแปลงนา อยภายใตการบงคบบญชาของผอำนวยการ
โครงการ คำนอาจมความหมายแตกตางกนในแตละประเทศ (โปรดด zoneman
ประกอบ)
water mill โรงงานพลงนำ : โรงงานทใชพลงงานจากการไหลของกระแสนำไปหมน
เครองจกร
water parting สนปนนำ : เสนแบงหรอสนเขา ยอดเขาหรอทางแคบๆ บนพนทสงทเปนแนว
แบงเขตระหวางบรเวณลมนำสองแหงทอยตดกน หรอทแบงนำผวดนตาม
ธรรมชาตใหไหลไปในทศทางตรงกนขาม สนปนนำเปนลกษณะภมประเทศท
นยมนำมาใชเปนเสนแบงเขตแดนระหวางประเทศ เรยกอกอยางวา watershed
หรอ divide
water requirement ความตองการนำของพนทเพาะปลก : ปรมาณนำทงหมดทสงใหพนทเพาะ
ปลกในชวงเวลาทกำหนด
water surface profile รปตดตามยาวผวนำ : รปตดตามยาวของระดบผวนำในทางนำเปด
water table ระดบนำใตดน : พนผวหรอแนวระดบนำใตผวดนทอยระหวางเขตอมนำกบ
เขตอมอากาศ ณ ระดบนำใตดนน แรงดนนำเทากบแรงดนบรรยากาศ
(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
water turbine กงหนนำ : กงหนหรอใบพดทหมนดวยแรงดนนำ สวนใหญใชกบเครองกำเนด
ไฟฟา
water master
W
237
water wheel หลก, ลอหมนนำ : เครองมอวดนำทใชพลงงานจากการไหลของกระแสนำไป
หมนวงลอเพอยกนำขนไป
water year ปนำ : ระยะเวลาตอเนอง 12 เดอนของขอมลอทกวทยา สำหรบประเทศไทยใช
ตงแต 1 เมษายน ปปจจบน ถง 31 มนาคมของปถดไป เรยกอกอยางวา
hydrological year
waterlogging สภาพนำขงใตผวดน : สภาพของดนทมนำใตดนอยในระดบสงเกอบถงผวดน
ซงเปนอนตรายตอการเจรญเตบโตของพช ทำใหผลผลตลดลงตำกวาปกต
watershed 1. สนปนนำ : เสนแบงหรอสนเขา ยอดเขาหรอทางแคบๆ บนพนทสง ทเปน
แนวแบงเขตระหวางบรเวณลมนำสองแหงทอยตดกน หรอทแบงนำผวดนตาม
ธรรมชาตใหไหลไปในทศทางตรงกนขาม สนปนนำเปนลกษณะภมประเทศ
ทนยมนำมาใชเปนเสนแบงเขตแดนระหวางประเทศ เรยกอกอยางวา water
parting หรอ divide
2. บรเวณลมนำ, พนทรบนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปน
พนทรองรบนำหรอหยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอ
กกเกบนำ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
watershed management การจดการลมนำ : แผนการใชทดนในลมนำโดยมการกำหนดวตถประสงค
ทแนนอน เชน การควบคมการตกตะกอนและการกดเซาะ การควบคมการไหล
ของนำ เพอสงนำ หรอระบายนำใหแกพนทเพาะปลกหรอปองกนนำทวม
เปนตน
waterstop วสดกนนำ : วสดทใชสำหรบปองกนการรวไหลของนำผานรอยตอของอาคาร
เชน แผนยาง แผนพวซ หรอแผนทองแดง เปนตน
waterstop
W
238
wave height recorder เครองบนทกความสงคลน : เครองมอเพอการวดความสงของคลนใน
ธรรมชาตหรอในแบบจำลอง ประกอบดวยสวนเซนเซอรวดคลนและสวนบนทก
ขอมล
wave making apparatus เครองทำคลน : เครองมอทใชสรางคลนในแบบจำลอง โดยปรบใหความสง
คลนและคาบคลนเปนไปตามกำหนด
weed control การควบคมวชพช : กรรมวธใดกตามทใชเพอยบยงการเจรญเตบโตหรอ
แผขยายของวชพช
weeps ลนลดความดน : ประตนำลดความดน อปกรณลดแรงดนนำภายในดนใตแผน
คอนกรตดาดคลอง เรยกอกอยางวา pressure relief valve
weep hole รระบายนำ :
1. รททำไวบนกำแพงกนดน คอนกรตคาดคลอง ฐานรากของอาคาร ฯลฯ
สำหรบระบายนำใตดนเพอลดแรงดน
2. รเลกๆ ทผนงของบอนำสำหรบใหนำใตดนไหลเขาสบอ
weight density นำหนกจำเพาะ : นำหนกของวตถตอหนงหนวยปรมาตร เรยกอกอยางวา
specific weight
wave height recorder
W
239
weighted creep length ระยะไหลซมถวงนำหนก : ระยะของทางเดนของนำทลอดผานในลกษณะสมผสผวดานใตหรอดานขางของตวอาคาร ในการคำนวณ จะใหความสำคญ ของทางเดนในแนวดงและแนวราบทแตกตางกน ในทฤษฎของ Lane ทางเดนในแนวราบจะใชเพยง 1 ใน 3 ของความยาวจรง สวนทางเดนในแนวดง จะใชความยาวจรง เปนตน
weighted creep ratio อตราสวนไหลซมถวงนำหนก : อตราสวนระหวางระยะทางเดนของนำ ทลอดผานในลกษณะสมผสผวดานใตและดานขางของอาคาร กบผลตางของระดบนำดานเหนอนำและทายนำของอาคาร
weir ฝาย :
1. อาคารทสรางขนขวางทางนำ เพอชะลอนำ ยกระดบนำ หรอผนนำ
2. อาคารทสรางขนเพอวดอตราการไหลของนำ
weir head ความสงของนำเหนอสนฝาย : ระยะทางในแนวดงทวดจากระดบสนฝาย ไปถงระดบผวนำเหนอสนฝาย ในกรณทเปนฝายรปตวว จะใชมมลางเปนระดบสนฝาย
wetland พนทชมนำ : พนทนำนองจากนำผวดนหรอนำใตดน เปนพนทมนำพอเพยงอยทกฤดกาล และเพยงพอทจะใหพชชมนำสามารถเจรญเตบโตได
wetted perimeter เสนขอบเปยก : เสนความยาวของทองนำและตลงสวนทอยใตผวนำตามแนวตงฉากกบทางนำไหล เพอนำไปใชในการคำนวณหารศมอทก ในการหาอตราเรวของกระแสนำ ถาเปนทอกลมทนำไหลเตมทอ เสนขอบเปยกกเทากบเสนรอบวงภายในทอนน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)
wilting point จดเหยวเฉา : ปรมาณความชนในดน ณ จดหนงทพชไมสามารถดดมาใชทดแทนการคายนำได ทำใหพชเหยวเฉา
wilting point
Y
242
yield of drainage basin ผลผลตนำทาของลมนำ : ปรมาณนำทงหมดทไหลออกจากพนทลมนำใดๆ
ภายในหวงเวลาทกำหนด
young river แมนำใหม : ในทางธรณวทยา แมนำใหมไดแก แมนำทยงมการกดเซาะให
เหนอย
yield of drainage basin
Z
244
zone of permanent saturation เขตอมนำถาวร : เขตทอยใตระดบนำตำสดของนำใตดน
zone of saturation เขตอมนำ : เขตหรอสวนชนใตดนทมนำบรรจอยเตมชองวางตางๆ แมวา
ชองวางเหลานจะมอากาศหรอของเหลวชนดอนๆ แทรกอยบางกตาม ถอวา
อมตว เขตนอยใต เขตอมอากาศ โดยอาศยระดบนำใตดนเปนแนวแบง
(พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544) เรยกอกอยางวา
saturated zone หรอ saturation zone
zoneman พนกงานสงนำ : เจาหนาทกรมชลประทานทปฏบตงานในโครงการชลประทาน
ตางๆ ดแลการสงนำ และรบผดชอบการบำรงรกษาระบบงานชลประทาน
ในระดบแปลงนา อยภายใตการบงคบบญชาของหวหนาฝายสงนำและบำรง
รกษา คำนอาจมความหมายแตกตางกนในแตละประเทศ เชน ในประเทศ
ฟลปปนส zoneman จะเปนผบงคบบญชาของ water master ซงสลบกบ
ความหมายทใชในกรมชลประทาน
zone of permanent saturation
298
คณะผจดทำอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553
ทปรกษา
นายชลต ดำรงศกด อธบดกรมชลประทาน
นายวระ วงศแสงนาค รองอธบดฝายบำรงรกษา
นายสพร มณโชต รองอธบดฝายกอสราง
นายมงคล วเชยรชต รองอธบดฝายบรหาร
นายประสงค เสยงโชคอย รองอธบดฝายวชาการ
ทปรกษาคณะทำงาน/ผทรงคณวฒ
นายเลศวโรจน โกวฒนะ ผตรวจราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ
นายวสนต บญเกด ทปรกษาผทรงคณวฒประจำสถาบน
พฒนาการชลประทาน
นายมณเฑยร กงศศเทยม อดตรองอธบดฝายวชาการ
นายสรพล ชณหะวต อดตวศวกรใหญทปรกษาวชาชพ
เฉพาะดานวศวกรรมโยธา
นายบญยง ปยะศรนนท อดตผเชยวชาญดานทปรกษาอทกวทยา
นายวทยา สมาหาร อดตผอำนวยการสำนกอทกวทยาและบรหารนำ
นายสเมธ กลมเกลยง อดตผอำนวยการสำนกโครงการขนาดใหญ
รศ. ดร. กมปนาท ภกดกล คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร
มหาวทยาลยมหดล
ดร. โฆษต ลอศรรตน ผเชยวชาญดานทปรกษาอทกวทยา
299
คณะทำงานปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ
ประธานคณะทำงาน
นายสพตร วฒย ผอำนวยการสำนกอทกวทยาและบรหารนำ
คณะทำงาน
นายชชวาล ปญญาวาทนนท ผอำนวยการสำนกสำรวจวศวกรรมและธรณวทยา
นายศภชย รงศร ผอำนวยการสำนกวจยและพฒนา
นายสรสทธ อนทรประชา ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา
(ดานออกแบบและคำนวณ)
นายสาธต มณผาย ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา
(ดานออกแบบและคำนวณ)
ดร. สมเกยรต ประจำวงษ ผอำนวยการสำนกบรหารโครงการ
ดร. สมภพ สจรต ผเชยวชาญดานวศวกรรมชลประทาน
(ดานจดสรรนำและบำรงรกษา)
วาท ร.ต. พล รกษทอง อดตผอำนวยการสำนกสำรวจวศวกรรมและ
ธรณวทยา
นายชยรตน เกออรณ ผอำนวยการศนยสารสนเทศ
ดร. ทองเปลว กองจนทร ผอำนวยการสวนอทกวทยา
ดร. วชระ เสอด ผอำนวยการสถาบนพฒนาการชลประทาน
นายชยพล เตชะฐตนนท ผอำนวยการสวนปฐพกลศาสตร
นายธนา สวฑฒน ผอำนวยการสวนวางโครงการ
นายสมชาย พฤตพรกจ ผอำนวยการสวนวศวกรรม
สำนกโครงการขนาดใหญ
นายมนส กำเนดมณ ผอำนวยการสำนกสงเสรม
การมสวนรวมของประชาชน
นายเชวงศกด ขตตยะสวงศ ผอำนวยการกองกฎหมายและทดน
นายกรรณชง ขาวสะอาด ผอำนวยการโครงการสงนำและ
บำรงรกษาพลายชมพล
300
ดร. สมเกยรต อภพฒนวศว วศวกรโยธาชำนาญการ
นายนรนทร ชามทอง วศวกรเครองกลชำนาญการ
นายนพดล ปยะธรรมธาดา วศวกรไฟฟาชำนาญการ
นางณภทร เวยงคำมา ผอำนวยการกลมประชาสมพนธและเผยแพร
คณะทำงานและเลขานการ
ดร. อาทร สทธกาญจน หวหนาฝายโครงการเงนชวยเหลอ (รก.)
ดร. กมปนาท ขวญศรกล นกธรณวทยาชำนาญการ
นางสกนตลา ผาตธรรมรกษ นกวเทศสมพนธชำนาญการ
นางสาวนนทพร เงนฉลาด นกพฒนาทรพยากรบคคลชำนาญการ
คณะทำงานยอยปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการ
ระบายนำ (ดานอทกวทยาและบรหารนำ)
ประธานคณะทำงานยอย
นายอครพงศ บญมาศ ผเชยวชาญดานวศวกรรมชลประทาน
(ดานจดสรรนำและบำรงรกษา)
รองประธานคณะทำงานยอย
ดร. สมภพ สจรต ผเชยวชาญดานวศวกรรมชลประทาน
(ดานจดสรรนำและบำรงรกษา)
ดร. ทองเปลว กองจนทร ผอำนวยการสวนอทกวทยา
คณะทำงานยอย
นายสโรจน ประคณหงสต ผอำนวยการสวนการใชนำชลประทาน
นายเลศชย ศรอนนต ผอำนวยการสวนบรหารจดการนำ
นายชชชม ชมประดษฐ หวหนากลมงานจดสรรนำ
นายวชย สภาโสด วศวกรชลประทานชำนาญการพเศษ
นายธระพล ตงสมบญ วศวกรชลประทานชำนาญการพเศษ
นางสาวชญานนท วระชงไชย นกอทกวทยาชำนาญการพเศษ
301
นายจกรพล สดชเกยรต วศวกรโยธาชำนาญการ
นางสาวนโลบล อรณยภาค นกอทกวทยาชำนาญการ
นางสาววรยา วทยะ นกอทกวทยาชำนาญการ
คณะทำงานและเลขานการ
นายนพดล ผากา วศวกรชลประทานชำนาญการ
คณะทำงานยอยปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการ
ระบายนำ (ดานการออกแบบ)
ทปรกษาคณะทำงานยอย
นายประวทย ตลาพนธ ผอำนวยการสำนกออกแบบวศวกรรมและ
สถาปตยกรรม
นายสรสทธ อนทรประชา ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา
(ดานออกแบบและคำนวณ)
ประธานคณะทำงานยอย
นายสาธต มณผาย ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา
(ดานออกแบบและคำนวณ)
รองประธานคณะทำงานยอย
นายสมเกยรต ตงจตพร ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา
(ดานออกแบบและคำนวณ)
นายบรรพต ทองใบ อดตหวหนากลมวศวกรรม
นายณฐวฒ วงศแสนสข อดตหวหนากลมคนคนำและจดรปทดน
นายวรตน นาคเรอง หวหนากลมงานออกแบบชลประทาน 1
คณะทำงาน
นายไกรฤกษ อนทชยะนนท หวหนากลมมาตรฐานการออกแบบ
นายสทธชย พทธรตน หวหนากลมงานออกแบบคนคนำและจดรปทดน 4
นายอภวชญ นาคดลก วศวกรโยธาชำนาญการ
นายธระพงศ พรมนมตร วศวกรเครองกลชำนาญการ
302
คณะทำงานและเลขานการ
ดร. วศพร เตชะพรพานช วศวกรโยธาชำนาญการ
ขอขอบคณ
นายทรงพล กำลงเกง ผอำนวยการภาคตะวนออก
นายอำนวย คชวงศ หวหนาฝายนตกรรมและสญญา
นายวระชย ชพศาลยโรจน หวหนากลมมาตรฐานวางโครงการ
นายกาญจดนทร สระปทม หวหนาฝายบรหารสญญาจาง
นายชวน อนทรานกล หวหนาฝายคด
นางศรวรรณ นลพนธ หวหนางานกฎหมายทวไป
นายไพฑรย กลไทย วศวกรโยธาชำนาญการ
นายณฐพล สทธการ วศวกรชลประทานชำนาญการ
นางสาวอรณ ชทพย นกวเทศสมพนธชำนาญการ
นายญาณภทร เหมชย นายชางโยธาปฏบตงาน
นายไพฑรย รงรอด สำนกงานเลขาธการ THAICID
นางสาวปรยาภรณ พลชน สำนกบรหารโครงการ
ผแทนกองพสด กรมชลประทาน
ผแทนกลมเศรษฐกจและสงคม สำนกบรหารโครงการ
ฝายโครงการเงนชวยเหลอ สำนกบรหารโครงการ
สำนกงานเลขาธการ THAICID
ขาราชการกรมชลประทานทเกยวของทกทาน
อภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553
พมพครงแรก กนยายน พทธศกราช 2534 จำนวน 2,000 เลม พมพครงท 2 (ปรบปรง) กนยายน พทธศกราช 2553 จำนวน 2,000 เลม เลขมาตรฐานสากลประจำหนงสอ 978-974-403-709-1
สงวนลขสทธตามพระราชบญญต การคดลอกสวนใดๆ ในหนงสอนไปเผยแพรในทกรปแบบ ตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ยกเวนการอางองเพอการศกษาและการวจารณ
(ขอมลทางบรรณานกรมของสำนกหอสมดแหงชาต)
กรมชลประทาน อภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553. -- พมพครงท 2. -- กรงเทพฯ : กรมชลประทาน, 2553. 312 หนา. 1. ชลประทาน -- คำศพท. I. ชอเรอง. 631.58703
จดพมพโดย กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ 811 ถนนสามเสน แขวงถนนนครไชยศร เขตดสต กรงเทพมหานคร 10300
พมพท บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จำกด (มหาชน) 65/16 ถนนชยพฤกษ (บรมราชชนน) เขตตลงชน กรงเทพมหานคร 10170
ภาพปก : เขอนปาสกชลสทธ จงหวดลพบร