¹ÔµÂÊÒÃà¾×èÍ¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§âÅ¡Í‹ҧËÒàÃԧËÇÁ¡Ñ¹

ปที่

1 ฉบั

บที่ 2

เมษ

ายน

- มิถุ

นายน

255

3

ÊÑ»´ÒË�»�´·ÕÇÕ : à»�´ªÕÇÔµ »�´·ÕÇÕ à·È¡ÒÅ˹ѧÊ×ͧ͢¹Ñ¡Í‹Ò¹ “ÁÒÃ�¤ ºÍÂÅÕ” ¡Ñº 1 »‚áË‹§¡ÒûÅÍ´à§Ô¹

º·Ê¹·¹ÒÃÐËÇ‹Ò§©Ñ¹¡Ñº Ù́ÃÔâµCareer Break : Ç‹Ò§§Ò¹ãª‹Ç‹Ò¨ÐÇ‹Ò§à»Å‹Ò Organic Coffee : ¨Ò¡áÁ‹¡ÅÒ§ËÅǧÊÙ‹¡ÅÒ§àÁ×ͧ

wechange magazine

คำกลาวขางตนเปนหน่ึงในเหตุผลวาทำไมองคกรท่ีมีช่ือวา “เดอะ รักคัส โซไซต้ี” (The Ruckus Society) จึงเลือกท่ีจะปฏิบัติการ “ทาทายซ่ึงหนา”โดย “ไมใชความรุนแรง” (Nonviolent Direct Action) เพราะนอกจากองคกรนี้จะเชื่อวาแนวทางดังกลาวชวยใหการเคลื่อนไหวทางการเมืองตอตานรัฐและบรรษัท ดำเนินไปไดตรงเปาหมายแลว ยังบงบอกวาองคกรใหความสำคัญกับปฏิบัติการมากกวาทฤษฎี เดอะ รักคัส โซไซต้ี กำเนิดข้ึนจากการเคล่ือนไหวคุมครองดานปาไม ในสมัยท่ีสหรัฐอเมริกาตัดงบสนับสนุนกรีนพีซ โดย 2 นักเคล่ือนไหวไมค โรสเซล ( Mike Roselle) และฮอวารด “ทวินลี่” แคนนอน (Howard “Twinlly” Cannon) เห็นวาการอบรมในแนวทางของกรีนพีซยังควรมีตอไป ทั้งคูจึงรวมกันเสนอใหจัดตั้งคายปฏิบัติการดานปาไม (Forest Action Camp) และตอมาไดพัฒนาเปนองคกรเต็มรูป กลุมรักคัสเห็นวาปฏิบัติการซ่ึงหนาโดยไมใชความรุนแรง เปนส่ิงท่ีตองฝกฝนเหมือนการปนปายข้ึนท่ีสูง การขับรถบนทางขรุขระ ฯลฯโดยจะตองวองไวตอการฉวยชวงเวลาทางการเมืองมาเปนโอกาสของปฏิบัติการ และรักคัสเช่ือวาในปฏิบัติการน้ัน ผูเขารวมยังควรแสดงความโกรธแบบสุภาพ เล็กๆนอยๆ แตไมใชทาทีของความเกลียดชังหรือลดทอนความเปนมนุษยผูอื่น กลุมรักคัสดำเนินงานเพ่ือปกปองความยุติธรรมทางดานส่ิงแวดลอม สังคม สิทธิมนุษยชน ชนพ้ืนเมือง ชุมชน ฯลฯ ผานปฏิบัติการท่ีเปนเอกลักษณเฉพาะตัว มีอุปกรณสนับสนุนกวา 3,000 ชิ้น โดยเปดอบรมปฏิบัติการดวยแนวทางแบบรักคัส ผสมผสานกับความตองการขององคกรตางๆ ทั้งในรูปแบบหองเรียน บทบาทสมมุติ การสื่อสารกับสังคมหรือสื่อมวลชน การวิเคราะหทางการเมือง การพัฒนาภาวะผูนำ ฯลฯ ขึ้นอยูกับวาตองการเนนอะไร กลยุทธหนึ่งของรักคัสที่ไดรับความสนใจและนำออกมาใชบอยๆ คือ “การกำกับดูแลอยางใกลชิด” (Bird-Dogging) นั่นคือการ “ทำเนียน” แทรกตัวไปอยูในเหตุการณที่นักการเมือง ตัวแทนทางการเมือง ผูบริหารบรรษัท สื่อมวลชนอยูที่นั่น แลวสวมบทบาทเปนพวกเดียวกัน หรือ ดำเนินการใหคนเหลานั้นตองตอบคำถามประเด็นของพวกเขา ทั้งในเรื่องความปลอดภัย ความยุติธรรมของโลก ความโปรงใสและความจริง เชน กรณีการยกเลิกกองทัพสหรัฐในอิรัก เหตุการณ 9/11 อาหารกับการคา แรงงานนอกระบบ ระบบนิเวศ เปนตน

ทำความรูจัก เดอะ รักคัส โซไซตี้ ไดที่ www.ruckus.org หรือคลิกดูตัวอยางปฏิบัติการ “กำกับดูแลอยางใกลชิด” ไดที่ www.democracynow.org/2009/7/23/yes_men ซึ่งนักเคลื่อนไหวนาม Yes Man แสดงบทบาทแสรงเปนโฆษกหอการคาสหรัฐ จัดฉากแถลงขาวกุเองวาหอการคา “ไม” สนับสนุนพลังงานสกปรกอยางถานหินอีกตอไป (ซึ่งจริงๆยังสนับสนุนอยู)

ไมเคยมีการเคลื่อนไหวเพื่อความยุติธรรมของสังคมใดในประวัติศาสตรประสบความสำเร็จได

โดยปราศจากกลยุทธปฏิบัติทาทายซึ่งหนาแบบไรความรุนแรง

สารเพ่ือการเปล่ียนแปลงโลกอยางราเริงรวมกัน ปท่ี 1 ฉบับท่ี 2 เมษายน – มิถุนายน 2553

กองบรรณาธิการ กิตติชัย งามชัยพิสิฐ พรพิมล สัรทัดอนุวัตร อัญญรัตน ออนสุทธิ ณัฏฐนันท กิติพรพิศาล อรุณวนา สนิกะวาที ี

ศิลปกรรม แบบปก สุรพงษแมน เพชรน้ำไหล

ท่ีอยูสถาบันตนกลา 124 สมเด็จเจาพระยา 17 คลองสาน กทม. 10600โทรศัพทและแฟกซ 02- 437- 9445

อีเมล wechange_mag@hotmail.comwechange.tonkla@gmail.com

What When Where Why 4Volunteer spirit 6

We Change Action 7เปดชีวิต ปดทีวี

เทศกาลหนังสือของหนังอาน Create Direct Action 20

We Change Story 22มารค บอยลี กับ 1 ปแหงการปลอดเงิน

We Change Thinking 24บทสนทนาระหวางฉันกับดูริโต

วิวัฒนาการ 8 ขั้นตอน สูความสำเร็จของการเคลื่อนไหวทางสังคม

We Change Life StyleOrganic Coffee > จากแมกลางหลวงสูกลางเมืองอาหารใกลมือ > ปนมะเขือบานๆ กับเรื่องสยองของปลาทูหอมเจากรรมCareer Break > วางงานใชวาจะวางเปลาShare market

34

CONTENTS

We Change Magazine

ปฏิทินกิจกรรมการโคชเพื่อเสริมสรางพลังชีวิต (Life Coaching)21 – 23 พฤษภาคม 2553 : สถานที่อาศรมวงศสนิท รังสิตคลอง 15 นครนายก “โคช” คือ ผูที่สามารถชวยใหผูอื่นคนพบทางออกในสถานการณหนึ่งๆ ของชีวิตโดยไมตองใหคำแนะนำ การโคชเพื่อเสริมสรางพลังชีวิต เปนกระบวนการสนทนาที่ทำใหผูคนคนพบทางออกของปญหาดวยตัวเอง  อาศัยคำถามอันทรงพลัง การฟงอยางลึกซึ้ง การใชญาณทัศนะจับประเด็นชีวิตระหวางสนทนา เหลาน้ีคือทักษะในการนำพาใหผูรับการโคชเห็นจุดที่ตนเองยืนอยูและหนทางที่จะกาวไปอยางแจมชัด นำไปสูการเปลี่ยนแปลงตนเองและใชชีวิตอยางเต็มไปดวยแรงบันดาลใจ  เนื้อหาการอบรม อาทิ การพัฒนาทัศนคติในดานการเห็นชีวิตเปนองครวม หลักการและกระบวนการโคชข้ันพ้ืนฐาน, การฝกโคชโดยใชทักษะตอไปน้ีคือ คำถามทรงพลังการฟงอยางลึกซึ้ง การใชญาณทัศนะ การตระหนักรูอารมณดานลึกของตนเอง การชื่นชมในภาวะที่ผูอื่นเปน โดยมีคาลงทะเบียน 5,500 บาท (รวมคาเอกสาร อาหารกลางวันและอาหารวาง) รับจำนวน 24 คน

03

ธรรมชาติกับการเยียวยา 28 – 31 พฤษภาคม 2553 สถานที่ : อาศรมวงศสนิท ธรรมชาติกับการเยียวยา เปนศิลปะแหงการดำเนินชีวิตและเปนการเยียวยา กาย จิตและจิตวิญญาณ โดยใชธรรมชาติและอาศัยส่ิงแวดลอมใกลตัวเปนปจจัยเก้ือหนุน กระบวนการรักษาใช อาหารอากาศ การออกกำลังกาย การพักผอนที่ถูกตอง แสงแดดและน้ำ ซึ่งตั้งอยูบนหลักการที่วารางกายและจิตใจที่อยูในสภาวะที่สมดุลจะมีศักยภาพและพลังในการเยียวยาไดทุกโรค นอกจากการปฏิบัติทางกายภาพ แลวยังควบคูไปกับการเจริญภาวนา และการฝกโยคะ ซ่ึงเปนศาสตรแหงการรูจักตนเอง เปนการผสานระหวางกายกับจิตใหเกิดความสมดุล เพ่ือชวยเพ่ิมพูนความแข็งแกรงของจิตใจและความแข็งแรงใหรางกาย

ทั้ง 2 กิจกรรม ผูสนใจกิจกรรมสอบถามรายละเอียดไดที่ เสมสิกขาลัย – อาศรมวงศสนิท ตู ปณ.1 องครักษ จ.นครนายก 26120 ฝายประชาสัมพันธ 037-333-142 ถึง 3 หรือ 037-332-218 หรือติดตอคุณ ศุภวัตร แกวแดง 084-350-0946 อีเมล info@wongsanit-ashram.org

What When Where Why

Yes Men Fix the World สองหนุมอเมริกัน “ฌารค เซอรวิน” และ “อิกอร วามอส” นักปวนทางวัฒนธรรมในนาม Yes Men ที่มีเปาหมายตอตานโลกาภิวัตนของบรรษัทและซอมแซมโลกใบนี้ ปฏิบัติการ Yes Men Fix the World ของพวกเขาเนนไปในแนวปวนๆ มีตั้งแต ผลิตภาพยนตรสารคดีเสียดสีตอตานบรรษัทหรือบางองคกรขึ้น แสรงทำตัวเปนผูบริหารระดับสูงของบรรษัท แตงสูทหรูราคาถูกที่หาซื้อไดจากรานขายของโจร แลวเขารวมประชุมธุรกิจเพื่อลอเลียนเปาหมายที่มารวมงานดวยหลากวิธีที่แสนสุดโตงและไมใชความรุนแรง หรือบางครั้งก็สรางสถานการณจัดฉากขึ้นมา เชนงานแถลงขาวปลอมที่โพสตลงในเว็บไซตปลอม จนทำใหองคกรและสื่อที่เกี่ยวของจริงๆ มารวมงานที่พวกเขาจัดขึ้น เมื่อเจาหนาที่ตัวจริงเขามาเปดเผยตัวกลายเปนสถานการณอลหมาน แตก็ทำใหนักขาวตัวจริงที่มาไดมีโอกาสสักถามประเด็นที่เกี่ยวกับการจัดฉากไปดวย กลาวไดวาปฏิบัติการทางตรงของ Yes Men เปนไปเพื่อปลุกผูคนตื่นจากอันตรายที่ปลอยใหความโลภขับเคลื่อนโลก รูจัก Yes Man และดูปฏิบัติการของเขาไดที่เว็บไซต www. theyesmenfixtheworld.com

พันแสงรุง : ดนตรีชาติพันธุมรดกหลากหลายของแตละชาติพันธุ เปนเหมือนสีรุ งสายงาม ปาใหญ ครีเอช่ัน รวมกับ ศูนยศึกษาและพัฒนาสันติวิธี มหาวิทยาลัยมหิดล จัดการแสดงคอนเสิรตชาติพันธุ “พันแสงรุง” วันท่ี 28 มีนาคมณ วิทยาลัยดุริยางคศิลป มหาวิทยาลัยมหิดล โดยกอนหนานี้ไดผลิตรายการพันแสงรุง ทางชองทีวีไทย มากวา 1 ปแลว ดวยจุดมุงหมายท่ีตองการใหคนในสังคมเห็นวัฒนธรรม การแสดง ความคิดความเชื่อของชนเผาตางๆ อยางแทจริงๆ ไมใชมาจากมุมมองของศูนยกลางหรือคนสวนกลาง การแสดงดนตรีของชาวปกาเกอะญอมง ดาระอั ้ง ลัวะ จึงเปนเสมือนการแสดงตัวตน การบอกเลาเร่ืองราวของพวกเขาใหคนเมืองไดเห็นและรับฟงไปในขณะเดียวกันบรรยากาศงานเปนไปอยางครึกครื้น คนในแวดวงตางๆ มารวมรับฟง ผูจัดคาดวาการแสดงลักษณะน้ีจะมีอีกหลายคร้ังตามมา เพ่ือใหอีกหลายชนเผามารวมแสดง

05

สัปดาหลางพิษดิจิทัล (Digital Detox Week)แอดบัสเตอร กลุมปวนทางวัฒนธรรมในแคนาดา เคยประกาศปฏิบัติการสัปดาหปดทีวีในสัปดาหสุดทายของเดือนเมษายนของทุกปมาแลว และ 2 ปท่ีผานมาไดขยายเปน “สัปดาหลางพิษดิจิทัล”ชวนปดเทคโนโลยีดิจิทัลทุกอยางตลอด 7 วัน บอกลาเฟซบุคทวิสเตอร ไอโฟน ทีวี คอมพิวเตอรฯลฯ แลวกลับคืนเชื่อมโยงกับโลกจริง ธรรมชาติ คนรอบขาง และ ตัวเราเอง ปนี้ตรงกับวันที่20 – 26 เมษายน ผูสนใจนาจะลองกำหนดสัปดาหแบบนี้เอาเองก็ได สนใจอานบทความ(ภาษาอังกฤษ)ที่เกี่ยวของกับเรื่องนี้ดูที่ www.adbusters.org/campaigns/digitaldetox

สันติอาสาสักขีพยาน “สันติอาสาสักขีพยาน” เปนปฏิบัติการทางตรงของกลุมผูรักสันติและเครือขายสันติวิธีที่เปดกวางใหทุกคนเขารวม จริงใจและเปดเผย เปดรับสมัครอาสาสมัครเขารวมสังเกตการณการชุมนุมของกลุมแนวรวมประชาธิปไตยตอตานเผด็จการ (นปช.) ซึ่งเกิดขึ้นกลางเดือนมีนาคม วิธีการคือแบงเปน 8 ทีม ทีมละ 2 คน เก็บขอมูลดวยกลองถายรูป วิดีโอ เคร่ืองบันทึกเสียง โทรศัพท ติดตามผูชุมนุมไปในที่ตางๆหรือในชวงเวลาที่สุมเสี่ยงจะเกิดความรุนแรง หรือชวงปฏิบัติการสำคัญในแตละวัน เพื่อรายงานสิ่งที่เกิดอยางรอบดานและเปนจริง มากกวาจะใหเปนหนาที่ของสื่อทั่วไปหรือฝายที่เปนคูตรงขามแตเพียงฝายเดียว เพราะการบิดเบือนความจริง และขาวลือที่เลาตอๆกันมามักลุกลามไปสูความรุนแรง โดยทางเครือขายสันติวิธีจะนำสิ่งที่ไดเห็นเผยแพรตามที่เห็นและบันทึกมาอยางปราศจากอคติอารมณสวนตัว เพื่อชวยลดความขัดแยงเฉพาะหนาและอาจเปนแนวทางวางมาตรการดานสันติวิธีตอไป นอกจากนี้ยังมีกิจกรรม “รถไฟฟามหาสติ” รณรงคสันติวิธีบริเวณสถานีรถไฟฟาตางๆ ดวย

เทศกาลหนังและวัฒนธรรมทิเบต : จากหิมาลัยสูเจาพระยา อาศรมวงศสนิท มูลนิธิเสฐียรโกเศศ – นาคะประทีป นำพาโลกหิมาลัยมาใหสังคมไทยไดทำความรูจัก ลาสุดมีงานใหญอยางที่ไมไดเกิดขึ้นงายๆ ทั้งการฉายหนังที่เกี่ยวกับทิเบตโดยเฉพาะ และ การแสดงชุดใหญ โดย “สถาบันศิลปะการแสดงทิเบต” หรือ TIPAจากชาวทิเบตแหงรัฐธรรมศาลา ประเทศอินเดีย ซึ่งเปดรอบแสดงระหวางวันที่ 5 – 10 มีนาคมที่ผานมา ณ หอศิลปวัฒนธรรมแหงกรุงเทพมหานคร ปฏิเสธไมไดวาวัฒนธรรมก็คือการเมือง องคทะไลลามะและชาวทิเบตไดใชวัฒนธรรมสืบสานวิถีชีวิต ความคิดความเช่ือแกชาวทิเบตรุนสูรุนตลอดชวงเวลาลี้ภัยจากบานเกิดเมืองนอน ทุกปๆ TIPA จะคัดเลือกเด็กทิเบตที่มีพรสวรรคดานศิลปะและการแสดงเขามาศึกษา บมเพาะจนเปนศิลปนอาชีพ ออกเดินทางเพ่ือเผยแพรวัฒนธรรมทิเบตตามท่ีตางๆ ท่ัวทุกมุมโลก กระท่ังไดมาเยือนไทยเรา ทุกรอบการแสดงวัฒนธรรมของทิเบต ทั้งการขับรองเครื่องดนตรี จังหวะการเตน ฯลฯ ไดรับการตอนรับจากชาวไทยลนหลาม รอบๆ บริเวณงานยังมีการเสวนา นิทรรศการ งานศิลปะของทิเบตอยางรูปปนจากเนย ภาพวาดทังกาซึ่งวาดจากสีของแรธาตุธรรมชาติ มาจัดแสดง แตไฮไลตสำคัญ คือ การทำทราย “มันดาลา” โดยลามะ (พระ) ทิเบตจะนำทรายเล็กละเอียดหลากสีคอยๆ เททีละนอยจนกลายเปนลวดลายตระการตา ซึ่งตองอาศัยความอดทน ประณีตบรรจงอยางมาก แตถึงงดงามอยางไรก็ตองถูกทำลายลงเมื่อทำเสร็จสิ้น มีนัยสื่อใหเห็นถึงความเปนอนิจจัง เกิด – ดับ ของสรรพสิ่ง

ฟนฟูปาตนน้ำลำปะทาวผืนปาบริเวณวัดภูหลง จ.ชัยภูมิ ซ่ึงเปนปาตนน้ำลำปะทาว ปรากฏ

มีเหลานายพรานเขามาจุดไฟลาสัตว ทำใหชวงหนาแลงชาวบาน

(และชาววัด)ตองพากันไปดับไฟกันทั้งวันทั้งคืน เพื่อปองกันไฟปา

จึงมีความตองการรับบริจาคอุปกรณท่ีจำเปน ไดแก 1.รองเทาผาใบ

หรือ รองเทาเดินปา 2.กลองสองทางไกล 3.กลองดิจิตอล เพราะ

หลายคร้ังเจอตัวพรานแตไมสามารถเขาไปประชิดได จะไดเก็บภาพ

ไวเปนหลักฐาน สามารถสงมาใหไดที่ “บานวิถีไท” โครงการฟนฟู

ปาตนน้ำลำปะทาว 7 ม.11 ต. ทามะไฟหวาน อ.แกงครอ จ.ชัยภูมิ

36150 โดยยังจะมีการตระเวนดูจนกวาจะพนหนาแลงไป สอบถาม

โทร. 084-925-4800

รับบริจาคปจจัยและสิ่งของเพื่อเด็กชาวกะเหรี่ยง

ศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “ แมฟาหลวง ” บานผาแดงใต

จ.แมฮองสอน ขอความอนุเคราะหชวยเหลือดานใดดานหนึ่งแก

เด็กๆ และชาวบานกะเหรี่ยง ดังนี้

1. งบประมาณจัดหาอาหารและขนม หรือบริจาคเปนอาหารแหง

2. ของขวัญ ของรางวัล

3. เสื้อกันหนาวผาหม ถุงเทา รองเทา

4. กรรไกรตัดผม สบู แชมพู แปง ไฟฉาย เทียนไข วิทยุ

5. ธงชาติไทย ธงตราสัญลักษณ สีเหลือง/สีฟา

6. หนังสือนิทานตางๆ

7. วัสดุอุปกรณ และ สื่อในการจัดการเรียนการสอนตางๆ  

รวมบริจาคและสอบถามขอมูลเพิ่มเติมไดที่ รมณีย สายวุฒิกุล

(ครูเปา) โทร. 086-186-1654 (สามารถติดตอไดเฉพาะวันที่ 26 –

7 ของทุกเดือนเพราะเปนชวงที่ลงจากดอย)

หรืออีเมล rommanee2001@yahoo.com ท่ีอยู รมณีย สายวุฒิกุล

127/1 ถ.แหลงพานิช ต.บานกาศ อ.แมสะเรียง จ.แมฮองสอน

58110

คอมพิวเตอรเพื่อนอง โครงการคอมพิวเตอรเพื่อนอง มูลนิธิกระจกเงา รับบริจาคคอม-

พิวเตอรเกา เสีย หรืออุปกรณคอมพิวเตอร เพื่อนำมาซอมและ

แจกจายใหแกโรงเรียน ชุมชน วัด ที่มีความจำเปนตองใชแตไมมี

งบประมาณ ซึ่ง 2 ปที่ผานมา ไดจัดสงไปแลวกวา 3,306 เครื่อง

โดยไดรับบริจาคเฉลี่ย 50 – 60 เครื่องตอสัปดาห แตระยะหลังมีผู

บริจาคนอยลงมาก ผูใดสนใจบริจาคคอมพิวเตอรสามารถบริจาค

โดยตรงกับมูลนิธิกระจกเงา ไดที่ เลขที่ 8/12 ซอยวิภาวดี 44

ถ.วิภาวดี-รังสิต แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ10900 

โทร. 02 - 941- 4194 ถึง 5ตอ 0 หรือ ใหทางมูลนิธิไปรับ โดยแจง

รายการของที่จะบริจาค ที่อยู ชื่อและเบอรโทรศัพทผูบริจาค สงมา

ทางอีเมล donate@mirror.or.th หรือแฟกซ 02 - 941- 4194 ถึง 5

ตอ109 เจาหนาท่ีจะติดตอกลับไปเพ่ือนัดหมายวันและเวลาในการ

รับของบริจาค

อาสาสมัครครูสอนภาษาไทยชาวพมาบริเวณชายแดนศูนยการเรียนตามแนวชายแดน ไทย-พมา บริเวณ อ.แมสอด จ.ตาก

มีกวา 70 แหง มีเด็กนักเรียนชาวพมา กะเหรี่ยง และชนเผาตางๆ

ทั้งหมด กวา 10,000 คน ครูกวา 500 คน ซึ่งสวนใหญเปนผูอพยพ

เชนกันที่ไดรับการศึกษาระดับหนึ่งจากประเทศพมา ศูนยการเรียน

ไมมีงบประมาณเพียงพอท่ีจะจัดจางครูสอนภาษาไทยท่ีเปนคนไทย

เพราะคาตอบแทนสูง จึงตองการรับสมัครอาสาสมัครคนไทยที่

สามารถสอนภาษาไทยข้ันพ้ืนฐาน ใหฟงเขาใจ พูดได อานและเขียน

ได โดยไมจำเปนตองจบภาษาไทย หรือเคยสอนมากอน แบงเปน

ประเภทอาสาสมัครระยะสั้น นอยกวา 3 เดือน และ ระยะยาว 3

เดือนขึ้นไป ผูสนใจสงเอกสารประกอบการสมัคร ไดแก สำเนาบัตร

ประชาชน สำเนาทะเบียนบาน วุฒิการศึกษา ไปที่ 203 หมู 2

ต.แมปะ อ.แมสอด จ.ตาก หรือ แฟกซ 055-546-112

สอบถามโทร. 082-182-4634 (คุณจารุวรรณ อุทาปา)

Volunteer spirit 06

เปดชีวิต ปดทีวี เทศกาลหนังสือของนักอาน Create Direct Action

We Change Action

we change เรียบเรียง

ตอนน้ีหากใครชวนให “ปดทีวี” เพ่ือเปดรับโลกภายนอก ไปคุยกับคน

สนทนากับหมา เดินเลนสวนสาธารณะ คงถูกมองวาเชย ก็ใครๆ

เขาก็มีแบล็คเบอรรี่ ไอโฟน ไอพอด มือถือสุดล้ำ อินเทอรเน็ต

ความเร็วสูงกันแลว ปดแค “ทีวี” จะพอเหรอ

เออ...หรือบางคนก็ยอนไปคำถามดั้งเดิมกวานั้น ทำไม

ตองปดทีวีละ ?

เมื่อเรากลาวถึงการอยูใตบงการของเทคโนโลยี ทีวีดูจะ

เปนอันดับทายๆ ที่คนรุนปจจุบันนึกถึง แตเอาเขาจริง ทีวียังเปน

ความ “คลาสสิก” ที่มีในทุกบาน ยังคงทรงพลังตอความนึกคิด

ทัศนคติ ความเชื่อ ของคนในสังคม ยังเปน “เพื่อน” ที่แนนแฟน

ของครอบครัว โดยเฉพาะกับเด็กๆ และผูสูงอายุ รวมถึงคุณแมบาน

เปนเพื่อนราคาถูกและยินดีจะอยูขางๆ ตลอดเวลา เราเลยไดเห็น

คนเปดทีวีไปเรื่อยๆ ทั้งที่ไมมีรายการนาสนใจ ขอเพียงใหไดเปด

แกเหงาหรือไดยินเสียงอึกทึกบางก็ยังดี ก็...คนมันเหงานี่

สัปดาหปดทีวี คือ การไมดูทีวีเลย 7 วัน เริ่มมาจากเครือขายปดทีวีในสหรัฐอเมริกา หรือ TV Turnoff Network เมื่อ ค.ศ. 1999 โดยมีชื่อเดิมวา TV-Free America ซึ่งเปนองคกรไมแสวงหาผลกำไรที่มีเปาหมายใหเด็กและผูใหญดูทีวีลดลง บนความเชื่อวาพวกเราสามารถปดทีวีแลวนำเวลาที่หายไปกลับคืนมา เริ่มแรกเครือขายปดทีวีไดเสนอ 2 ปฏิบัติการ คือ อานมากขึ้น ดูทีวีนอยลง ตอมาไดขยายไปยังกลุมที่สนใจทั่วโลก ซึ่งรับแนวคิดไปออกแบบปฏิบัติการปดทีวีในแบบของตัวเอง

เปดชีวิตปดชีวิตTURN OFF TVTURN ON LIFE

แลวตอนนี้ “จอทีวี” ไดขยายออกมาจากตัวบานสูพื้นที่

สาธารณะ ทำหนาท่ีสงผานส่ือโฆษณามาสูเราซ่ึงเปนคนท่ีเดินผาน

ไปมาแบบไมมียั้ง ทีวีในบานเรายังเลือกปดได แตทีวีพวกนี้จะปด

ไดยังไงละ

อานหนังสือ คุยกับคนขางบาน เขียนบล็อก อานบล็อกคนอื่น ลองปลูกตนไม ไปเปนอาสาสมัคร เรียนภาษา ทำขนม นอนเฉยๆ ตอจิ๊กซอว เลนอักษรไขว ทำความสะอาดบาน จัดชั้นหนังสือ สอนการบานนอง ไปเที่ยวทะเล เดินทางหาประสบการณ ออกกำลังกาย ไปเยี่ยมญาติ เขียนจดหมายหาเพื่อนแทนสงอีเมล พานองหมาเดินเลน ลองอยูกับความเงียบ(บาง) ฯลฯ

ทีวี-บี-กอน เปนสิ่งประดิษฐคลายพวงกุญแจรถยนต ทำหนาท่ีเหมือนรีโมทท่ีปดทีวีไดแทบทุกเคร่ืองในโลก คิดคนโดยวิศวกรไฟฟาชาวอเมริกัน มิทช อัลตแมน “ผมไมไดอยากทำใหชีวิตใครตองยุงยาก ผมแคไมชอบทีวี และอยากใหคนอ่ืนๆ ตระหนักถึงอิทธิพลที่มันครอบงำเราอยู ชีวิตคนเราสั้นนัก ทำไมเราถึงใชเวลามากมายกับสิ่งที่ไมไดใหความสุขกับเราอยางแทจริง” มิทชกลาว แตทีวี – บี- กอน ปดไดแตวงจรทีวี หากเปนระบบหนาจอคอมพิวเตอรแบบบนรถไฟฟานั้นหมดสิทธิ์จะ (ที่มา : นิตยสารสารคดี ฉบับ 238 ธันวาคม 2547)

ทีวีในที่สาธารณะหลายๆ แหงคือหนาจอคอมพิวเตอร

น่ันเอง เราปดไมได นอกจากเบือนหนาหนี แต “เสียง” ก็ยังลอยมา

เขาหูอยูดี แมบางทีไมไดอยากมอง แตภาพเคลื่อนไหวที่ดึงดูด

การรับรูของสมอง

หากเราฟงวิทยุหรือพูดคุยกับเพื่อนก็ยังทำกิจกรรมอื่นๆ ไปดวยไดแตเม่ือดูทีวีเรากลับจองจอส่ีเหล่ียมตาไมกระพริบ ในทางวิทยาศาสตรใหคำอธิบายวา เพราะสมองตองการรับรูขอมูลที่กำลังเคลื่อนไหวอยูนั้น สมองเลยพยายามทำหนาที่หาขอมูลเกี่ยวกับสิ่งที่ตาเห็น ในขณะที่อวัยวะอื่นๆ ของรางกายกลับอยูในภาวะสงบนิ่ง และทำใหประสิทธิภาพของสมองหรือการขบคิดอยางเปนเหตุเปนผลลดลง

ขนาดนั้น มันทำใหตองถางตามองเหมือนโดนสะกด โฆษณายุค

นี้เรียกวานอกจาก “แฝงหลังจอ” ยังเขามา “จอตรงหนา” กันเลย

ทีเดียว

สัปดาหปดทีวีเริ่มมาจากองคกรในสหรัฐอเมริกา กระทั่ง

ตอมาปฏิบัติการและแนวคิดปดทีวีไดแพรขยายไปในหลายประเทศ

หลายกลุมนำไปออกแบบปฏิบัติการกันเอง เชน ในแคนาดามีปฏิบัติ

การบดบังรัศมี ดวยการนำบอลลูนสีดำลอยขึ้นไปปดหนาจอที่

กำลังฉายโฆษณา และตอมาไดมีการกำหนดใหสัปดาหสุดทาย

ของเดือนเมษายนเปนสัปดาหปดทีวีพรอมกันท่ัวโลก สถาบันตนกลา

กลุม we change ไดรับแนวคิดนี้มาลองทำบาง สัปดาหปดทีวีใน

ไทยจึงเริ่มขึ้นครั้งแรก พ.ศ. 2550 ในสัปดาหสุดทายของเดือน

เมษายน ปนี้เขาสูปที่ 4 กันแลว ตรงกับวันที่ 19 – 25 เมษายน

2553 โดยมีประเด็นสำคัญท่ีตองการนำเสนอคือ “เปดชีวิต ปดทีวี”

ปดทีวีเพื่อเปดชีวิตดานอื่นๆ การปดเปนวิธีการปฏิเสธ

อำนาจท่ีงายท่ีสุด การตัดสินใจอยูเพียงปลายน้ิวของเรา การปรับปรุง

รายการใหดีขึ้น, ใหประชาชนเขาไปมีสวนรวมในผังรายการ, เปด

โอกาสใหเขาไปทำรายการไดเอง จึงไมไดเปนประเด็นสำคัญของ

ปฏิบัติการนี้ เพราะปญหาอยูที่ตัวระบบหรือเทคโนโลยีแบบทีวีซึ่ง

เปนการส่ือสารทางเดียว ผูดูเปนไดเพียงผูรับท่ีเฉ่ือยชา ท้ังโครงสราง

ของทีวียังถูกออกแบบมาเพื่อการจัดการแบบรวมศูนย ตองการ

ทรัพยากรเงินและเครือขายจำนวนมากในการขับเคล่ือน จึงมีเพียง

คนไมกี่ตระกูลที่มีอำนาจควบคุมอยูเบื้องหลังธุรกิจจอสี่เหลี่ยมนี้

แลวจะเริ่มปดอยางไรดีละ ?

ขั้นตอนงายๆสูการปดทีวี มีมาแนะนำสรางสัญญาใจ ทาทายตัวเอง : ทำสัญลักษณสัปดาหปดทีวีลงบนปฏิทิน หรือจดลงสมุด บอกคนรอบขางใหรับรูดวยวาฉันจะปดทีวี หาเพื่อนรวมทาง : ขยายเครือขาย ชวนเพื่อนมาทำดวยกัน มีพลังและนาสนุกกวาทำคนเดียว หาคำอธิบายเพ่ือชักชวนเพ่ือนปดทีวี ดวยเหตุผลของคุณเอง เชน ไมดีตอสุขภาพ เครียด เบื่อโฆษณา อยากทำกิจกรรมอื่นบาง จดบันทึก : แบงปน อาจเปนกิจกรรมที่ทำหรือประสบการณระหวาง 7 วันที่ไมดูทีวี จะนั่งลอมวงบอกเลา เขียนลงบล็อก หรือสงมาลงที่เว็บไซตwww.wechange555.com ก็ได ทำตอเนื่อง ทำมาได 7 วันแลว ลองสัปดาหละหนึ่งวัน แลวขยายวันมากขึ้นเรื่อยๆ ที่จะทำอยางอื่นทดแทน หรือเปนหนึ่งวันที่งดเทคโนโลยีและดิจิทัลทุกอยางไปไดเลย

กิจกรรมทดแทน

ปฏิบัติการปดทีวี 7 วัน ไมไดเปนแคตัวเลขสวยเทานั้น แตระยะเวลาสงผลโดยตรงตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การปดเพียงวันเดียวอาจไมรูสึกแตกตางจากวิถีเดิมสักเทาไหร เพราะการครอบงำในเวลานี้ไมไดมาในรูปแบบเดิมๆ ไมไดบีบบังคับดวยกำลัง อาวุธหรือกฎหมาย แตทำใหเรารูสึกเหมือนมีอิสระท่ีจะเลือก คิดหรือเช่ือ ท้ังการเลียนแบบโฆษณาหรือการตองจองมองจอทีวีตามที่สาธารณะอยางถอนสายตาไมไดทั้งที่ไมอยากดู ลวนสะทอนถึงการบังคับบัญชาแบบใหมท่ีเราตองเจออยูทุกวัน

เมื่อไมนานมานี้ เราตื่นเชามาก็เปดทีวี ไมไดตั้งใจจะดู แตรูตัวอีกทีสองทุมแลว เปดตั้งแตแปดโมงเชา ไมลุกออกไปจากที่นอนเลย แลวมันจะเบลอๆ คุยกับใครก็ไมรูเรื่อง เหมือนโลกนี้หายไปเลย

............การอยูกับตัวเองทำใหความคิดเราเปลี่ยนไปเยอะ ความคิดบางอยาง คิดขึ้นไดอยางนาอัศจรรย การอยูนิ่งทำใหเกิดสติ เกิดปญญา บางเรื่องเปนเรื่องงายๆ เวลาเราดูทีวีจิตเราวอกแวกตลอดเวลา ไมเคยนิ่งกับตัวเอง มันเคลื่อนไหวตลอดเวลา คิดวาเมื่อเราหลุดออกมาจากเจ็ดวันได เราก็จะไมดูแบบสะเปะสะปะแลว

พรรณี วีรานุกูล

นักรองและพิธีกรรายการ ดนตรี กวี ศิลป

ความนากลัวอยูตรงการเสพติดโดยไมรูตัว แลวกลุมธุรกิจก็ใชชองทางนี้สรางพฤติกรรม สรางรูปแบบชีวิตบางอยางขึ้นมา แลวยังเปนการกำหนดวาอะไรคือสำคัญ อะไรไมสำคัญ คนสำคัญตองเปนอยางไร คนที่อินเทรนดตองเปนอยางไร ทำตัวแบบไหน

............พอไมมีทางเลือก พอแมคงอยากใหลูกอยูหนาจอดีกวาปลอดภัยกวา หากเราจะปดทีวี เราตองเปดระบบใหคนมีทางเลือก ทำอยางไรใหเขาเกิดการเรียนรูสิ่งอื่นดวย ไมใชปดทีวีแลวไปเดินศูนยการคาแทน อยางมีอยูครั้งหนึ่งเคยขึ้นไปอยูบนเรือที่ไมมีอุปกรณรับสารสื่อสารเลย แตเขาก็จะมีอะไรใหเราตื่นเตนอยูเรื่อยๆดร.ปาริชาติ สถาปตานนท

อาจารยคณะนิเทศศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย

We Change Action

ถาเราจะปดทีวี แนะนำวาใหเราพึงเรียนรูความสุขที่ได อาจจะไดพบชีวิตที่ออนโยน ลองสบตากับราตรีบาง แรกๆ จะอึดอัด แทบบา นั่นเปนอาการของปลาที่ถูกจับโยนข้ึนบก แตสักพักจะพบความสุขใหมทดแทน แลวอาตมาเห็นดวยที่วา เราตองประกาศตัวดวยวาทำอะไร เพื่ออะไรทานจันทร สมณะเพาะพุทธ จันทเสฏโฐ

พระภิกษุชุมชนสันติอโศก

และ ขั้นตอนงายๆ จะทำใหการประกาศอิสรภาพจากการครอบงำ

ของทีวี เปนไปไดงายข้ึน แคเพียง 7 วันเทาน้ัน ผิวคุณจะขาวใส เอย!!

คุณจะไดพบวา จริงๆ แลวไมตองดูทีวีก็ไดนี่นา

ปดทีวี เปดชีวิต เพียงเราปดโลกก็เปลี่ยน ไมวาจะเปน

โลกภายในตัวตนของเราเองหรือโลกภายนอก เราจะมองเห็นได

อยางละเอียดก็ดวยการนิ่งเงียบสักพัก มีเวลาอยูกับตัวเอง ได

ทบทวนเรื่องราวตางๆ แลวความสงบนิ่งจากภายในจะนำไปสูการ

เปดรับส่ิงภายนอก ท้ังยังเปนโอกาสใหตัวเองไดทดลองสรางชองทาง

รับขาวสารและการส่ือสารใหมๆ เชน การคุยกับคนรอบขาง สัมผัส

จากประสบการณจริง ลองทำ ฯลฯ

การงดหรือปดทีวีในชวงเวลาหนึ่งจึงเปนมากกวาการ

ปฏิเสธเทคโนโลยี แตยังคือการปฏิเสธการครอบงำจากระบบ

บริโภคนิยมที่ลนเกิน และประชาธิปไตยจอมปลอมซึ่งหลอกลอเรา

มานานแสนนานแลว และยังเปนการเปดชีวิตใหไดเห็น “สิ่งใกล”

ที่ไมเคยมองเห็น รวมทั้ง “สิ่งไกล” ที่ไมคิดวาจะไดเห็นอีกดวย

We Change Action

ผมยังคิดวาทีวีของผมไมใชแคจอสี่เหลี่ยม แตคือทุกอยางท่ีครอบงำเรา อะไรท่ีมีอิทธิพลกับเรา ก็สมควรปดหรือเลือกท่ีจะดู การศึกษาก็ดวย เรียนมากไปก็กินวิญญาณเรา เราตองตั้งคำถามกับมัน หากคุณอยากเปลี่ยนโลก คุณตองมีคำถามใหมๆ แรงบันดาลใจใหมๆ วันท่ีคุณปดทีวีเดินออกจากอินเทอรเน็ต ไมเรียนอยางเดียว ไปทำกิจกรรมเจอผูคน คุณสัมผัสเพื่อน นั่นคือเปนความเปนมนุษย

.........คุณไมควรหมกมุนกับอะไร ไมวาจะอยูกับทีวี เรียนอยางเดียว หรือหนักๆ หนอย กรณีทีวี ทีวีสรางคุณคาที่หนีไมพนจากเรื่องการซื้อการขาย อยางความสวยความงามที่กลายเปนอุตสาหกรรมพื้นฐานของสังคมไทยไป บีบใหคุณตองมีคุณคา ชีวิตแบบใหม ตองดัง ตองเปนซัมบอรดี้ที่โลกรูจัก การเอาแตดูทีวีไมไดทำใหคุณสัมผัสความเปนมนุษยเลยชูวัส ฤกษศิริสุข

บรรณาธิการเว็บไซตประชาไท

ตอนแรกที่ไมดูทีวีก็กลัวจะตามโลกไมทันนะ แตมีความเชื่ออยูวาของที่เราควรรูเราจะรูเอง แลวบางทีที่เรากลัวไมรูเพราะกลัวจะไม “สนุก” ผมเพ่ิงไดอาน “สารโกมล”พระไพศาล (วิสาโล) เขียนวา คนมีความสุขจากการถูกกระตุน หนังเลยตองโหดมากขึ้น การจะทำใหคนซื้อของก็ตองเรามากขึ้น เราคุนเคยกับความสุขแบบกระตุนเรากันแลว แตจริงๆ คนกินจืดก็จะเจอความอรอยในความจืดนะปดทีวีคือสุขกับการไมกระตุนเราตัวเองมากเกินไป ปลอยใหสัมผัสตัวเองวางๆ เกล้ียงๆ แตกวาจะไปจุดน้ันไดตองกาวขามความเบื่อกอน เพราะเราเบื่อไงเลยตองไปบริโภคอะไรซักอยาง แตปรากฏวาบริโภคแลวไมจบ เพราะเขาเห็นเราเปนผูบริโภค เปนหลักเชิงพาณิชยทั่วไป เขากำลังลงทุนอยางชาญฉลาด เราก็ตองระวังตัวเอง เทานั้นเองจิตร ตัณฑเสถียร

เจาของบริษัทที่ปรึกษาโฆษณา

Vitamins Consulting& Reseach

TURN OFF TVTURN ON LIFE

วัชรินทร สังขาระรวมปดทีวี 7 วัน เปนครั้งที่ 3 เคยคิดวาตัวเองไมติดทีวี แลวฉันดูทีวีเพ่ืออะไรกัน? ฉันมักมีคำพูดติดปากวา“ดูเพ่ือพักผอน เดือนหน่ึงไดดูแค 3-4 วันเอง” และ “ดูเปนเพื่อนพอกับแม เพราะอยากใชเวลากับคนทางบานบาง” 31 มีนาคม ปนี้ (2552) กอสัปดาหปดทีวี โชคดีที่ไดฟงพี่ “จิตร ตัณฑเสถียร” เสนอใหลองคำนวณชั่วโมงดูทีวี บวกกับลองตั้งเปาหมายในสิ่งที่เราอยากทำในชีวิต คำพูดหนึ่งที่สะกิดใจฉันคือ “ปดทีวี 2 ป แปลหนังสือเสร็จไป 1 เลม” ใช ! ฉันมีอะไรอีกหลายอยางที่อยากทำนี่ ฉันเลือกใชเวลากับพอแม ดวยการหันหลังใหทีวี หันหนาเขาหาพวกเขาและชวนคุย ทั้งเวลาที่เขาดูทีวี และเวลาอื่นๆ ถาฉันไมมีอะไรจะคุย ฉันเล่ียงตัวเองข้ึนหองสวนตัว ฉันไดอาน เขียน แปล สงโปสการด ตกแตงหอง ไดคุยกับทุกคนลึกขึ้น ไดรูวาปูเปนเด็กที่ถูกเก็บมาเลี้ยง ปูไมเคยพูดถึงพอแมตัวเองใหลูกหลานฟง อาจเปนไดวาปูไมเคยเห็นหนาพอแมตัวเองดวยซ้ำ หันหลังใหทีวีมาสัมภาษณชีวิตปู จนปูเอยปาก “หลานคนนี้ ถามซอกแซกจริง!” ฉันไดความภูมิใจในตัวเองกลับมา ฉันบนวาไมมีเวลานอยลงฉันไดทบทวนวานอกจากทีวีแลวมีอยางอื่นๆ ที่ฉันติด แลวมาแยงเวลาไปอีกหรือเปลา ขอบคุณเทศกาลปดทีวี

จีรกาญน จินดาธรรม นานแลวจริงๆ ดวยกับการไมดูทีวี นาจะประมาณ 1 ปไดแลวกระมังที่คิดวาทีวีไมไดเปนสวนที่ตองใหความสนใจมันเลย ยิ่งเมื่อเจอกลุม We Change ชวนปดทีวีแลวไปหาอะไรดีๆ ทำมากกวา

การนั่งดูทีวีก็เขาทางเลยละ การที่เราไมไดดูทีวี มันทำใหเรามีเวลาอยูกับตัวเองมากยิ่งขึ้น มีเวลาคิดทบทวนวาเราจะทำอะไรในแตละวัน ฉัน ... นั่งอานหนังสือที่ชอบ บนเปลญวนหนาบาน ไปเดินรอบสวนสาธารณะหนองน้ำโบราณในหมูบาน ไปดูธรรมชาติ ดูคนตกปลา บางครั้งก็เอากลองถายรูปไปถายวิถีอันเปนไปของผูคนและธรรมชาติรอบ ๆ ตัว เดินทางไปทำกิจกรรมเพื่อสังคมมากมาย ดวยตัวเองมีกลุมทำกิจกรรมในหมูบาน ใชเวลาในการทำภาวนา เจริญสติ เพ่ือการเยียวยาตัวเองผานบทสวด การทำโยคะ การเดินสติ การนั่งสติ และพิจารณาอาหาร ใชเวลากับการเที่ยวหาเพื่อน ๆ นอง ๆ เพื่อคุยเรื่องราวระหวางที่ผานมา ทั้งหมดทั้งมวลเปนผลพวงของการไมดูทีวี เลยทำใหฉันมีเวลามากมายในการมองตัวเอง มองคนอื่น มองสังคม ขอบคุณตัวเองที่เปดตัวเองใหออกจากสิ่งเราที่ไรสาระ ขอบคุณเพื่อน ธรรมชาติ หนังสือ และพระอาจารยติช นัช ฮันห ที่ใหโอกาสฉันไดพบความงดงาม สงบ และเปนสุข

มนรัตน มนรัตนกุล พอดีวันศุกรไดดูรายการไทยมุง ชองTPBS เขารณรงคปดทีวี มีนองตุก จากสถาบันตนกลา กับ พี่จุย ศุ บุญเลี้ยง มาคุยแลวเกิดแรงบันดาลใจ อยากเอาชนะตัวเองที่จะไมดูทีวี และไดชวนเพื่อนอีกคนปดทีวีดวยกัน เริ่มแรกก็เตรียมหนังสือเอาไวอาน อานวันละเลมยังมีเวลาเหลือเลย ก็เลยไปซื้อกลวย, มะพราว, แปง มาทำขนมกลวยเปดตำราไปผสมแปงไป ใหแฟนชวยขูดมะพราวดวย เวลายังเหลืออีก คราวนี้ก็เอาผามาซัก ซึ่งปกติจะซักเครื่องวันนี้พิเศษ เอามาซักเอง ทั้งขยี้มือ ทั้งเหยียบ ไมดูทีวี ทำใหมีเวลานอนเพิ่มขึ้นอีก อีกวันก็ไปหาเศษผา มาเย็บเปนเสื้อคอกระเชา และไดกางเกงแมวอีก 2 ตัว พอถึงวันเสารมีปญหาเกิดข้ึนนิดนึง เงยหนาดูเวลา เปนเวลาบาย 3 รายการมารุโกะจังมาพอดี เลยขออนุญาตเปดเว็บทีวีออนไลนดูซักหนอย แลวก็มาคืนวันอาทิตยก็อีกน่ันแหละ เงยหนาดูเวลา เฮย! หนึ่งทุมแลว ขอดูลีซานอีกหนึ่งเรื่องก็แลวกัน แลวก็ผานสัปดาหปดทีวีมาจนได แบบประการฉะนี้ คือ เลือกเปดทีวี เฉพาะรายการสุดโปรด วันธรรมดา 1 รายการ เสาร- อาทิตย 2 รายการ ทำใหมีเวลาเยอะขึ้นนาดูเลย ชีวิตก็มีความสุขดี ติดทีวีนอยลง

เรื่องเลาของคนปดทีวี หลายคนไดเขารวมสัปดาหปดทีวีเมื่อปที่แลว

บางสวนสงบันทึกประจำวันเล็กๆนอยๆมาใหอานกันดวย

ที่สนใจเทานั้น และละครก็เลือกดูบางเรื่อง เวลาผานไปเกือบปคน

ในครอบครัวไมรูตัวดวยซ้ำวาเขาเร่ิมหางจากการดูทีวีครับ บางคร้ัง

ก็พากันไปบานญาติบาง หรือชวนกันไปเลนกีฬาบาง กลับมาบาน

ก็เหนื่อยไมไดเปดทีวีดูกันหรอกครับ นานวันลูกๆ เริ่มไมดูการตูน

แลว ขาวผมก็ไมดูแลว เพราะสวนใหญขาวซ้ำๆ กัน ครอบครัวเรา

เริ่มมีเวลากันมากขึ้น จากกับขาวแกงถุงก็ซื้อมาปรุงกันเอง ผมเพิ่ง

มารูกันวาแกงจืดกะไขฟูก็อรอยไดถาเราชวยกันปรุง ลูกเห็นผมอาน

หนังสือเยอะมาก เขาก็หาหนังสือมาอานบาง วาดรูปบาง ทำให

ครอบครัวไดพูดคุยกันมากขึ้น ถาเปนสัปดาหปดทีวีก็จะไมดูเลย

แตปกติก็จะดูบางรายการ พอครอบครับผมทำไดก็เริ่มไปบอกคน

ที่สำนักงานครับใหเขาลองทำบางแคสัปดาหละวัน ไดรับคำตอบ

ที่นาชื่นชมครับวา “โห...ประโยชน...พี่เพงรูวาพี่มีเวลาเยอะแยะ

ทำงานบานไดต้ังหลายอยาง” บางคนก็บอกวา “เม่ือวานพ่ีไมดูทีวี

แตพี่ลองทำแกงเลียงที่ประโยชนบอก แตยังไมคอยอรอย...” ผม

เลยใหสูตรไปดวยเลยครับ

มนัสนันท บวรวิวรรธนคร้ังแรกท่ีเห็นกิจกรรมปดทีวี ไมไดมีความรีรอท่ีจะเขารวมกิจกรรม

เพราะตัวเองไดเลิกดูทีวีไปกอนหนานี้ประมาณหลายเดือน จะเปน

ดวยเหตุบังเอิญก็ไดที่เรายายเขาบานใหม ยังไมมีทีวี และก็ไมคิด

จะซื้อทีวีเลย กอนนี้ก็ติดทีวี ดูขาวการเมือง ชิงดีชิงเดนกัน บันเทิง

น้ำเนา แตพอเลิกดูทีวีไปสิ้นเชิงและไมมีความโหยหาเลย จนถึง

เวลานี้ปกวาๆ ถามวาไดอะไรบาง ฉันพบวา…

มีเวลาภาวนามากขึ้น จิตใจที่ไมไดปรุงแตงจากการดูทีวี

ทำใหรูสึกถึงความสงบในใจ

เปลี่ยนนิสัยการนอนดึก เพราะติดทีวี ไดนอนแตหัวค่ำ

ตื่นแตเชาดวยความเบิกบาน

มีเวลาออกกำลังกาย ทำกิจกรรมในสวนสาธารณะ ไดรำ

มวยไทเก็ก ไดพบปะเพื่อนใหมๆ

มีเวลาอยูในสวนมากขึ้น เลนกับสุนัข ถอนหญา ปลูก

ตนไม ดูแลตนไม ปลูกผักทานเอง

มีเวลาอานหนังสือไดมากข้ึน หนังสือดีๆ มีอะไรใหคนหา

อีกมากมาย

มีเวลาฟงธรรมไดมากขึ้น มีเวลาเตรียมอาหารไปถวาย

พระใหมีความประณีตไดบอยครั้งและมากขึ้น

มีเวลาพักผอน ดื่มน้ำชาไดสบายๆ ไมเรงรีบ ไมใชการ

นั่งดื่ม หรือ กินอยางขาดสติหนาทีวีเชนกอน

ถารูอยางนี้เลิกดูทีวีไปนานแลว

ประโยชน คลายลักษณ แตกอนแตไรเมื่อเลิกงาน แวะรับลูก กลับถึงบานก็จะตองตรงดิ่ง

เสียบปลั๊กเปดทีวีกอนทันที จนกลายเปนนิสัยกันทั้งครอบครัว

จะดูหรือไมอีกเรื่อง ครอบครัวมีกันอยูสี่ชีวิตในหองสี่เหลี่ยมของ

บาน พอดูอีกชอง แตลูกจะดูอีกชอง ในบานมีทีวีสามเครื่องเปด

หมดทุกเครื่องดูของใครของมัน ผมดูขาว ภรรยาดูละคร ลูกสอง

คนดูการตูน หรือบางครั้งก็ละครหลังขาว นอนกันก็เกือบหาทุม

ถึงเที่ยงคืนทุกวัน ปฏิบัติกันจนเปนเรื่องปกติ

สองปที่แลวมีโอกาสไปที่งานสัปดาหหนังสือแหงชาติ

พบเสื้อปดทีวี เปดชีวิต มีความสนใจสอบถามและไดความ

กระจางของโครงการ เลยสมัครเปนสมาชิกและซื้อเสื้อ “ปดทีวี

เปดชีวิต” มาสี่ตัวใสกันทั้งบาน ตอมาก็พยายามเลือกดูแตรายการ

คุณติดทีวีหรือเปลา?หลายครั้งที่เราแคอาปากจะชักชวนใหใครสักคนมารวม “ปดทีวี 7วัน” ใครคนนั้นจะบอกวาปดอยูแลว ไมก็ปฏิเสธวา “ฉันไมไดติดทีวีเสียหนอยยะ” อยากระนั้นเลย ลองมาดูกันดีกวา วาคุณติดหรือไมติดเจายักษจอตูนั่น พยายามซื่อสัตยกับตัวเอง เลือกตอบอยางที่ใกลเคียงกับความเปนจริงที่สุด ทีวีในที่นี้เหมารวมทีวีทั้งหมด ไมวาจะจากจอโทรทัศน จากมือถือ หรืออินเทอรเน็ตนะจะ

เปดทีวีทันทีเมื่อกลับถึงที่พัก โดยยังไมทำอยางอื่น

เปดทีวีทิ้งไวแตไมดู แคขอใหไดยินเสียงหรือไดเห็นอะไรเคลื่อนไหวอยูในจอก็ยังดี

เปดทีวีทิ้งไวแลวเผลอหลับขามคืนหรือตื่นมาปด

เปดทีวีไวแลวหลับโดยตั้งเวลาปดอัตโนมัติไว

นั่งทำกิจกรรมอื่น เชน ทำการบาน เลนเน็ต อานนิตยสาร อยูหนาทีวี

ดูทีวีนานกวาที่ตั้งใจไว

อยากเลิกดูหรือรูสึกวาไมมีอะไรนาสนใจ แตก็ปดไมได

เลือกซื้อมือถือจากความสามารถดูทีวีไดเปนหลัก

ละทิ้งงานหรือเวนสิ่งที่ตองทำเพื่อดูทีวี

เลือกดูทีวีเวลาเครียดหรือตองการผอนคลาย

พยายามหาชองทางที่จะดูทีวีใหได ไมวาจะทางอินเทอรเน็ต มือถือ หรือจากทีวีใกลๆบริเวณนั้น

ลงทุนติดทีวีไวในรถสวนตัว

ลงทุนติดเคเบิ้ล เสา จานดาวเทียม ฯลฯ ที่เพิ่มชองทีวีหรือรายการพิเศษ

รูสึกเหมือนชีวิตวางเปลา จับตนชนปลายไมถูกวาควรทำอะไรดีเมื่อปดทีวีแลวอยูในความเงียบ

ใหความสนใจกับเทคโนโลยีหรือความสามารถการทำงานของทีวี เชน จอแบน ระบบเสียง ขนาดความกวางของจอ

รูเรื่องหรือตอประเด็นไดเกือบหมดเมื่อใครพูดอะไรที่เกี่ยวกับโฆษณา ละคร หรือรายการทีวีใหไดยิน

บทสนทนากับเพื่อนหรือคนรอบขางสวนมากนำมาจากที่ดูทีวีมา

บางครั้ง ไมใช ใช

ตอบ “บางครั้ง” เปนสวนมาก พอถูไถ คุณยังไมเขาขั้น “ติด” ยังสนใจกิจกรรมอื่นๆ พอสมควรทีเดียว ทางเลือกจากความเหงาหรือเครียดก็ยังมีมากกวาจิ้มปุมเปดปดทีวี ยังสามารถจัดสมดุลระหวางการดูทีวีกับชีวิตดานอื่นๆได (วาแต “บางครั้ง”ของคุณนะ ทุกวันหรือวันเวนวันหรือเปลา อิอิ) ตอบ “ไม” เปนสวนมาก ยินดีดวยนะ คุณไมติดทีวี มีเวลาไปทำอยางอื่นเพื่อตัวเองและคนอ่ืนมากข้ึนเยอะเลย นอกจากคุณจะไมคอยดูแลว จะลองชักชวนเพ่ือนๆ คนรอบตัวงดดูบางก็ทาทายดีนะ เร่ิมจากอาทิตยละวันนาจะเหมาะ ตอบ “ใช” เปนสวนมาก ติดแลวจะ อยางมิมีขอสงสัย อิอิ แตยังไหวตัวทันนะ ลองมองหากิจกรรมอ่ืนๆ ทำบางเปล่ียนทีละนิดละหนอย ลองเปล่ียนบทสนทนาจากละครกลางคืนหรือรายการทางทีวี มาเปนเรื่องราวจากชีวิตประจำวันที่ตางไดพบเจอมาจริงๆ ทดลองไมดูทีวีวันเวนวันหรือลองอยูกับความเงียบบาง เมื่อเดินเขาบานลองทำอยางอื่นใหไดมากที่สุดกอนจะเดินมานั่งแหมะหนาจอทีวี

เสนทางของหนังสือหลังออกจากรานแลวไปไหนไดบาง? หลังงานหนังสือครั้งใหญๆเรามักเลือกซื้อหนังสือจน

หนำใจ บางเลมมีเวลาไดอาน แตอีกหลายเลมรอโอกาสที่ไมรูจะ

มาถึงเมื่อไหร แตถึงอยางไรปลายทางของหนังสือสวนมากก็ถูกนำ

ไปซุกอยูในลังเกาๆ ตั้งใหฝุนจับบนชั้น ขึ้นรถซาเลง เขารานหนังสือ

ลด 50% หายไปไมรู ตัว ถูกลืม รอปลวกกัดแทะฯลฯ เทากับ

วาทันทีที่หนังสือออกจากรานคุณคาจะถูกลดลงรวดเร็วดวยกลไก

ทางธุรกิจเองและจากความรูสึกของผูซื้อ

“จริงๆ ก็ตั้งแตจายเงินออกจากรานแลว เหมือนสินคา

อื่นๆ เวลาจะไปขายคืนก็ไมมีใครรับ หรือรับซื้อในราคาถูกกวาเดิม

ขายซาเลงก็อาจไดกิโลละสองบาท ผมเคยนำไปขายรานมือสอง

นาเจ็บปวดมาก เขาใหเลมละ 2.50 บาท โดยวัดจากความหนาของ

หนังสือ”

ในฐานะนักอานที่มีหนังสือในครอบครองจำนวนมากคน

หนึ่ง ซึ่งรู สึกเสียดายองคความรูและเรื่องราวที่บรรจุอยูในนั้น

“กิตติชัย งามชัยพิสิฐ” จากสถาบันตนกลาและกลุม we change

ไดเริ่มขายไอเดีย “พื้นที่ของนักอาน” แกนักอานดวยกัน กระทั่งตอ

เนื่องเกิดเปน “เทศกาลหนังสือของนักอาน” ระหวางวันที่ 19 – 21

มิถุนายน 2552 เปนครั้งแรก ในรูปแบบให เจาของนำหนังสือมือ

สองของตัวเองมาขาย แลก แจก และเปนผูซ้ือไปในขณะเดียว

กันดวย

เทศกาลหนังสือของนักอาน

ตลาดหนังสือของคนธรรมดาWe Change เรียบเรียง

We Change Action

“สวนใหญตลาดจะเปนการพบกันระหวางผูขายกับผูซื้อ

แตสิ่งที่พยายามทำกันคือสรางพื้นที่ที่นักอานจะไดเจอ ไดคุยถึง

หนังสือท่ีชอบ เช่ือวา 70 % ของหนังสือในงาน คนขายตองเคยอาน

กันมาแลว หรือถึงจะซื้อมาเก็บก็ยังคุยกันไดวาทำไมเลือกซื้อมาละ

มันไดคุยกัน มีฐานะเปนผูซื้อผูขายอยูก็จริง แตก็มีความเปนคน

ชอบอานเหมือนกัน เปนอีกบรรยากาศหนึ่ง เปนอีกเศรษฐกิจที่ผู

บริโภคไดพบผูบริโภค”

ดูเหมือนวาไมวาจะในตลาดแบบใดพลังของผูบริโภคไม

เคยชัดเจน ตลาดหนังสือก็เชนกัน เนื้อหาของหนังสือที่ปอนสูตลาด

ทุกวันนี้ นักอานมีสวนกำหนดเพียงใด เราอยากอานนิยายเลมนี้

จริงๆ หรือกระแสรอบขางทำใหรูสึกวาตองอาน ตองเลือกหยิบเลม

น้ี อีกดานอาจมองไดวาเปนครรลองของธุรกิจ แตก็ไมไดหมายความ

วาผูบริโภคจะเปนไดแคเพียงผูบริโภคที่เฉื่อยชาเทานั้น

เทศกาลหนังสือของนักอานจึงไมไดเปนเพียงการซื้อ

ขายหนังสือ แตยังแฝงมูลคาเชิงสัญญะอื่นๆ อยางการเปนพื้นที่ให

นักอานไดพบกับนักอานและหนังสือโดยตรง ไมตองผานกลไกทาง

ธุรกิจ ทั้งยังไดสงผานแบงปนเรื่องราวของหนังสือแกกันอยางไม

ตองเปนนักวิจารณอาชีพ และลดละการสะสมลงบาง อยาลืมวา

หนังสือในตอนนี้คือตนไมในกาลกอน หนังสือเลมหนึ่งมาจากการ

ลมตายของตนไมจำนวนมาก คงดีกวาหากจะไดทำหนาที่อยาง

คุมคา มีขอมูลจากการวิจัยของบริษัทผลิตกระดาษแหงหนึ่งที่ทำไว

เมื่อ 2-3 ปกอน พบวารอยละ 90 ของนักอานไทยมักเก็บสะสม

หนังสือที่อานแลวมากกวาจะสงตอใหคนอื่นไดอานตอ* (*ขอมูล

จากคอลัมนเปล่ียนเปนเย็น นิตยสารสารคดี ฉบับท่ี 291 พฤษภาคม

2552)

หนังสือที่นำมาขาย แลก แจก ในเทศกาลหนังสือของ

นักอานครั้งแรก มาจากคนที่สะสมหนังสือไวทั้งที่อานจบและซื้อ

เก็บ ผานการชักชวนทางอีเมลและบอกตอๆกันในหมูคนรูจัก รวม

แลวมีหนังสือนับพันเลม ทั้งหนังสือไทยและตางประเทศ ทั้งงาน

วิชาการ ปรัชญา ศาสนา นิทาน วรรณกรรมเยาวชน นวนิยาย

สุขภาพ ฮาวทู ธุรกิจ นิตยสารวารสารเกา นิยายในเครือแจมใส ฯลฯ

บางเลมอาจหาไดยากแลวตามรานทั่วไป

“หนังสือเปนอาหารปญญา ควรจะถูกสงตอๆไป หนังสือ

เปนสื่อที่รอเรามากที่สุด เรายอนกลับไปอานได ทะเลาะกับมันได

โตแยงกับมันก็ได ตลาดนักอานอาจเปนตลาดที่ขาดทุน แตจะเปน

การสรางมูลคาอื่นๆขึ้นมาไดตอไป ” กิตติชัยกลาว

เทศกาลหนังสือของนักอานถือไดวามีตนแบบมาจาก

“ตลาดแบงปน” ซึ่งเปนกิจกรรมที่เชื่อมโยงกับการรูเทาทันและคืน

อำนาจสูผูบริโภค ในลักษณะนำสิ่งของไมใชแลวมาแลกเปลี่ยนกัน

บนฐานของการให แตตองบอกเลาความเปนมาของสิ่งของนั้นๆ

กอนจะแลก เพื่อสรางคุณคาแกสิ่งของมือสองใหมากไปกวาการ

เปนวัตถุสนองความตองการอันไมส้ินสุดของมนุษย ในตลาดแบงปน

“สวนใหญตลาดจะเปนการพบกันระหวางผูขายกับผูซื้อ

แตสิ่งที่พยายามทำกันคือสรางพื้นที่ที่นักอานจะไดเจอ ไดคุยถึง

หนังสือท่ีชอบ เช่ือวา 70 % ของหนังสือในงาน คนขายตองเคยอาน

กันมาแลว หรือถึงจะซื้อมาเก็บก็ยังคุยกันไดวาทำไมเลือกซื้อมาละ

มันไดคุยกัน มีฐานะเปนผูซื้อผูขายอยูก็จริง แตก็มีความเปนคน

ชอบอานเหมือนกัน เปนอีกบรรยากาศหนึ่ง เปนอีกเศรษฐกิจที่ผู

บริโภคไดพบผูบริโภค”

ดูเหมือนวาไมวาจะในตลาดแบบใดพลังของผูบริโภคไม

เคยชัดเจน ตลาดหนังสือก็เชนกัน เนื้อหาของหนังสือที่ปอนสูตลาด

ทุกวันนี้ นักอานมีสวนกำหนดเพียงใด เราอยากอานนิยายเลมนี้

จริงๆ หรือกระแสรอบขางทำใหรูสึกวาตองอาน ตองเลือกหยิบเลม

น้ี อีกดานอาจมองไดวาเปนครรลองของธุรกิจ แตก็ไมไดหมายความ

วาผูบริโภคจะเปนไดแคเพียงผูบริโภคที่เฉื่อยชาเทานั้น

เทศกาลหนังสือของนักอานจึงไมไดเปนเพียงการซื้อ

ขายหนังสือ แตยังแฝงมูลคาเชิงสัญญะอื่นๆ อยางการเปนพื้นที่ให

นักอานไดพบกับนักอานและหนังสือโดยตรง ไมตองผานกลไกทาง

ธุรกิจ ทั้งยังไดสงผานแบงปนเรื่องราวของหนังสือแกกันอยางไม

ตองเปนนักวิจารณอาชีพ และลดละการสะสมลงบาง อยาลืมวา

หนังสือในตอนนี้คือตนไมในกาลกอน หนังสือเลมหนึ่งมาจากการ

ลมตายของตนไมจำนวนมาก คงดีกวาหากจะไดทำหนาที่อยาง

คุมคา มีขอมูลจากการวิจัยของบริษัทผลิตกระดาษแหงหนึ่งที่ทำไว

เมื่อ 2-3 ปกอน พบวารอยละ 90 ของนักอานไทยมักเก็บสะสม

หนังสือที่อานแลวมากกวาจะสงตอใหคนอื่นไดอานตอ* (*ขอมูล

จากคอลัมนเปล่ียนเปนเย็น นิตยสารสารคดี ฉบับท่ี 291 พฤษภาคม

2552)

หนังสือที่นำมาขาย แลก แจก ในเทศกาลหนังสือของ

นักอานครั้งแรก มาจากคนที่สะสมหนังสือไวทั้งที่อานจบและซื้อ

เก็บ ผานการชักชวนทางอีเมลและบอกตอๆกันในหมูคนรูจัก รวม

แลวมีหนังสือนับพันเลม ทั้งหนังสือไทยและตางประเทศ ทั้งงาน

วิชาการ ปรัชญา ศาสนา นิทาน วรรณกรรมเยาวชน นวนิยาย

สุขภาพ ฮาวทู ธุรกิจ นิตยสารวารสารเกา นิยายในเครือแจมใส ฯลฯ

บางเลมอาจหาไดยากแลวตามรานทั่วไป

“หนังสือเปนอาหารปญญา ควรจะถูกสงตอๆไป หนังสือ

เปนสื่อที่รอเรามากที่สุด เรายอนกลับไปอานได ทะเลาะกับมันได

โตแยงกับมันก็ได ตลาดนักอานอาจเปนตลาดที่ขาดทุน แตจะเปน

การสรางมูลคาอื่นๆขึ้นมาไดตอไป ” กิตติชัยกลาว

เทศกาลหนังสือของนักอานถือไดวามีตนแบบมาจาก

“ตลาดแบงปน” ซึ่งเปนกิจกรรมที่เชื่อมโยงกับการรูเทาทันและคืน

อำนาจสูผูบริโภค ในลักษณะนำสิ่งของไมใชแลวมาแลกเปลี่ยนกัน

บนฐานของการให แตตองบอกเลาความเปนมาของสิ่งของนั้นๆ

กอนจะแลก เพื่อสรางคุณคาแกสิ่งของมือสองใหมากไปกวาการ

เปนวัตถุสนองความตองการอันไมส้ินสุดของมนุษย ในตลาดแบงปน

We Change Action

สรอยคออาจไมใชแคเคร่ืองประดับ แตคือความทรงจำของความรัก

ในเทศกาลหนังสือของนักอาน หนังสือเลมหน่ึงอาจไมใชแคหนังสือ

แตคือแรงบันดาลใจท่ีพลิกเปล่ียนชีวิตเจาของหนังสือไปตลอดกาล

“วัชรินทร สังขาระ” เปนคนหนึ่งที่จะนำหนังสือตัวเอง

มารวมขาย เธอบอกวาปกติเลือกซื้อแตหนังสือมือสองอยูแลว ถา

จะซ้ือมือหน่ึงก็เพราะอยากชวยรานหนังสือทางเลือกบางราน เม่ือได

ยินคำวาหนังสือของนักอานทำใหนึกถึงเปดทายรถขายของในชวง

ป 2540

“ตอนนั้นทุกคนเอาของที่บานตัวเองมาขายจริงๆ ที่ตาง-

ประเทศอยางรัฐแคลิฟอรเนีย เพนซิลวาเนีย ก็จะมีวัฒนธรรมนำ

ของมือสองมาวางขายหนาบาน หรืออยางรุนนองคนหนึ่งเคยบอก

วาอยากตระเวนขายโปสการดตามที่ตางๆ รายไดเปนเรื่องรอง แต

อยากใหคนมาน่ังดูรูปท่ีเขาถาย มาน่ังคุยกับเขา” ซ่ึงเหลาน้ีเธอรูสึก

วาเปนบรรยากาศที่มีเสนห ในการนำหนังสือมือสองของตัวเองมา

ขาย เธอคิดวานาจะไดสัมผัสบรรยากาศแบบนี้เชนกัน และที่นา

สนใจ คือ หนังสือบางเลม วัชรินทรก็เพิ่งไดอานตอนตัดสินใจจะ

นำมาขาย

“ตอนไดนั่งเลือกวาจะเอาหนังสืออะไรออกมาขายก็ทำ

ใหรูสึกขึ้นมาวา มันคลายเปนการเปดตัวเราดวยวาอานหนังสือ

อะไร เปนคนแบบไหนถึงเลือกอานแบบนี้ บางเลมที่ไมเคยอานก็

ไดอานตอนนั่งเลือกมาขายนี่แหละ อยางเรื่องฉากและชีวิตของ

วัฒน วัลยางกูร ทำใหเราเห็นภาพชนบทไทยมากขึ้นเยอะเลย

เพราะสวนมากอานแตวรรณกรรมแปล”

“เมธี อัศวินวิภาต” เจาของรานหนังสือมือสองทาง

อินเทอรเน็ต www.pandabookz.com เปนอีกคนที่จะนำหนังสือ

จากรานมารวมขายในงานนี้ เขามองวาเปนพื้นที่ที่ทำใหคนสนใจ

หนังสือมาเจอกัน หนังสือที่นำมาขายจึงมีความหลากหลาย ราคา

ถูก คนที่นำมาขายก็เสียแคคาเดินทางมาเทานั้น และอยากใหมี

งานพบปะแบบนี้บอยขึ้นเพื่อเปนอีกทางเลือกหนึ่งของคนชอบอาน

เทศกาลหนังสือของนักอาน ตลาดหนังสือของคนธรรมดา เปนกิจกรรมที่สถาบันตนกลา - กลุม we change จัดขึ้นเมื่อเดือนมิถุนายน 2552 ท่ีผานมา ผูสนใจสามารถจัด "หนังสือของนักอาน" ข้ึนมากันไดเอง โดยออกแบบใหเหมาะสมกับพ้ืนท่ีท่ีตัวเองอยู เชน หมูบาน โรงเรียน มหาวิทยาลัย ท่ีทำงาน ฯลฯ เร่ิมจากการกำหนดชวงเวลา ประชาสัมพันธชวนผูมารวมขาย รวมซ้ือหรือแลก อาจมีกิจกรรมอื่นๆเพิ่มเติมระหวางงานตามความสนใจ

สิ่งที่ตองเตรียมสำหรับเสื้อยืดกระดาษเนื้อเรียบ (Vellum) แผนฟลมพลาสติก หรือ อะซิเทต

(acetate) หรือ แผนโปรงแสง

มีดฉลุลาย, มีดสั้นแบบที่ใชกับงานไม หรือ มีดโกน

สีทาผา

แปรงทาสีโฟมแบบกลิ้ง

สเปรยติดแนน

กระดาษกาว หรือ สกอตเทป

เสื้อยืดที่ยังไมผานการซัก

กรรไกร

กระดาษหนังสือพิมพ หรือ กลองกระดาษแข็งเกา

ผาสะอาด หรือ กระดาษสีน้ำตาลแบบที่หอพัสดุ

เตารีด

สิ่งที่ตองเตรียมสำหรับ ปายประทวง และ โปสเตอร

กระดาษการด (Card-Stock), แผนปายโปสเตอร, แฟมเอกสาร

เกา หรือ ปายเกาไมบางเกินไป มีความยืดหยุน

กลองกระดาษแข็งเกา แผนโปสเตอรที่มีสีสัน หรือ

กระดาษโปสเตอร

มีดฉลุลาย มีดสั้นแบบที่ใชกับงานไม หรือ มีดโกน

สีสเปรย และ สีทาบาน

สเปรยกาว หรือ กาวแทง

กระดาษกาว หรือ สกอตเทป

แทงไม สำหรับทำที่ถือปาย

ปนยิงโปสเตอร และ ตัวยิง

แมพิมพลายฉลุสำหรับ เสื้อยืด ปายประทวง และโปสเตอร

ณัฏฐนันท กิติพรพิศาล แปลและเรียบเรียง

Create Direct Action

ฮาวทูเครื่องมือรณรงคแบบสนุกๆ จากกลุม เดอะ รักคัส โซไซตี้

www. ruckus.org

การสรางแมพิมพลายฉลุ 1.สรางสรรคลวดลาย

สรางลายฉลุเสียกอนดวยคอมพิวเตอรหรือการวาดดวยมือลงบน

กระดาษการด พื้นที่สีขาวจะคงอยู สวนพื้นที่สีดำจะเปนลายซึ่ง

ตอไปจะถูกนำออกในขั้นตอนการตัด เมื่อไดลวดลายแลว ก็ใหทำ

สำเนาภาพลายนั้นลงบนกระดาษธรรมดาอีกแผนหนึ่งสำรองไว

2.เสริมความแข็งแรงในการพิมพลายเส้ือยืด ใชกระดาษกาวติดกระดาษเน้ือเรียบ, แผน

ฟลมพลาสติก หรือ กระดาษโปรงแสง เขากับกระดาษท่ีทำลวดลาย

ฉลุไว สำหรับการทำปายประทวง ใหทาสเปรยกาวหรือกาวแทงก็

ไดที่แผนปายกับลายฉลุ

3.ตัดใชมีดตัดสวนสีดำของภาพบนแมพิมพออก ตัดลงไปถึงกระดาษที่

ไมใชลายหรือกระดาษหนังเรียบ ขั้นตอนนี้ใบมีดที่คมจะทำใหลาย

ฉลุคมชัด และตองแนใจวาพื้นรองตัดไดรับการปกปองแลว

4.ซอมแซมถาเกิดตัดผานสวนที่ยึดไว ใหใชสกอตเทปติดซ้ำลงไป

การพิมพลวดลายลงบนเสื้อยืด 1. วางกระดาษหนังสือพิมพหรือกระดาษแข็งที่ใหญ

กวาขนาดของลายฉลุไวภายในเสื้อยืดและทำใหกระดาษกับเสื้อ

เรียบขนานกัน

ปายประทวง และ โปสเตอร 1. นำกลองกระดาษแข็งมาตัดใหไดขนาดที่ตองการ ทา

ปายระบายสีพ้ืนหลังดวยสีทาบาน ปลอยใหแหง แลวเขาสูข้ันตอน

สรางสรรคดวยการนำแมพิมพลายฉลุมาทาบบนกระดาษ

2. เม่ือสีท่ีกระดาษแข็งแหงดี ใชกระดาษกาวติดแมพิมพ

ลายฉลุกับกระดาษแข็ง สำหรับโปสเตอร อาจใชกระดาษโปสเตอร

แข็งที่มีสีอยูแลวเปนพื้นหลังงานก็ได

3. นำงานมาอยูในสถานที่เปดโลง อากาศถายเท ไมยืน

อยูใตลม สวมถุงมือและหนากาก ฉีดสเปรยสีระยะหาง 6 -10 นิ้ว

จากแมพิมพลายฉลุ ในแนวต้ังฉาก พนบริเวณขอบลายใหคม และ

ใชสเปรยอยางประหยัด

4. ระวังอยาใหแมพิมพเคลื่อนออกจากกระดาษแข็งที่

เปนพื้นหลัง จากนั้นปลอยใหสีแหง

5. นำปายไปติดกับแทงไมโดยใชปนยิงโปสเตอร ท้ังน้ี

อาจจะประกบปายสองแผนหนาหลังในไมถือดามเดียวกัน เพื่อให

ตัวอักษรมองเห็นไดทั้งสองดาน หรืออาจผนึกปายสองแผนเขากัน

ดวยกระดาษกาวก็ได

2. ใชสเปรยกาวพนที่ดานหลังแม-

พิมพลายฉลุที ่เปนแผนฟลมพลาสติก

(อะซิเทต) หรือกระดาษแข็ง วางแนบไป

กับเส้ือยืดในบริเวณท่ีตองการหรือใชกระดาษ

กาวติดแมพิมพลายฉลุไวกับเสื้อยืด

3. นำแปรงทาสีโฟมแบบกลิ้งจุมสี

แลวนำมากลิ้งบนผืนผา ทดลองใชแรงกด

ทาไปทิศทางอิสระ แตตองแนใจวาทาสีทั่ว

เสมอกัน

4. นำแมพิมพลายฉลุออกอยาง

ระมัดระวัง แลวปลอยใหสีแหง

5. ผนึกดวยความรอนที่เสื้อเพื่อ

ปองกันไมใหสีหลุดลอก วางผาสะอาดหรือ

กระดาษสีน้ำตาลสำหรับหอพัสดุไวดานบน

ของสีที่แหงแลว ใชเตารีดรีดทับลงไปสองสามนาที ถาตองการ

ลายฉลุอื่นอีก ก็ใหทำตอไปดวยวิธีการเดียวกันและใชเตารีดรีดทับ

ลงไปทุกครั้งในแตละสี

We Change Action

We Change Story

มารค บอยลีกับ 1 ปแหงการปลอดเงิน

ณัฏฐนันท กิติพรพิศาล แปลและเรียบเรียง

สาเหตุสำคัญที่กอใหเกิดปญหาในโลกทุกวันนี้คือ พวกเราไมเคยมองผลสะทอนจากการกระทำของตัวเอง ผูบริโภคจำนวนมากตองการบริโภคมากกวาความตองการจริง ผูบริโภคจะไมใสใจวาตัวเองกอใหเกิดการทำลายหรือความทุกขยากที่เกี่ยวเนื่องกับการผลิตอาหารและผลิตภัณฑตางๆท่ีซ้ือมาไดดวยเงิน ถาเราผลิตอาหารเอง เราจะไมสรางขยะใหคนอ่ืนอยางทุกวันน้ี ถาเราทำโตะเกาอ้ีใชเอง เราจะไมทิ้งขวางเพียงเพื่อการตกแตงบานใหม ถาเราตองทำความสะอาดน้ำที่เราดื่มเองเราจะไมใชแลวทิ้งไปโดยเปลาประโยชน ตราบใดที่ ‘เงิน’ ยังมีอยู ปญหาก็ยอมเกิดขึ้นมารค บอยลี

ทันทีที่ “มารค บอยลี” เด็กหนุมดีกรีปริญญาตรีเศรษฐศาสตร นำแนวคิดจากวิชาเศรษฐศาสตรที่เรียน

เกี่ยวกับเงินลวนๆ มานานถึงหกป มาผสานกับบทสนทนาเชิงปรัชญากับเพื่อนสนิทในประเด็นปญหา “โลกที่เปน

จริง” ทำใหความคิดเขาเดินทางมาสูความเขาใจท่ีกระจางและคมชัดท่ีสุด กระท่ังนำมาสูปฏิบัติการ “1 ปแหงการ

ปลอดเงิน”

มารคมองเห็นโทษของการมีเงิน การไขวควาเพื่อจะใหไดเงินมา ดังเชนเหตุการณที่เกิดขึ้นซ้ำๆ ทั่วโลก

ต้ังแตพฤติกรรมมิชอบของกลุมการเงินธนาคาร การลมสลายขององคกรการเงิน การใชบัตรเครดิตท่ีกอใหเกิดหน้ี

มารคมองเห็นวาเงิน คือ รากของปญหา สรางผลกระทบที่เลวรายตอมนุษยและโลก ในฐานะสวนหนึ่งของระบบ

นิเวศ

เรื่องเลารอบโลกของผูมีปฏิบัติการบรรเจิด อาจกอเกิดแรงบันดาลใจสงทอดตอกันไป

มารคตระหนักวาโลกเดินมาผิดทางไมตางกับการรักษา

ของแพทยตะวันตกที่เนนรักษาตามอาการ ไมมองรากของปญหา

และเหตุแทจริง หลังจากน้ันเขาเขาทำงานบริษัทเก่ียวกับผลิตภัณฑ

ออรแกนิก 2 แหงนานถึง 5 ป จนกระทั่งป ค.ศ. 2007 เขาคิดวา

“จริยธรรมทางธุรกิจ” ยังไมเพียงพอที่จะนำไปสูวิถีเชิงนิเวศน เขา

จึงตัดสินใจรักษาโรคทางสังคมนี้ใหมดวยวิธีการของตัวเอง

สวนหนึ่งมารคยังไดแรงบันดาลใจจากวิดีโอการเคลื่อน

ไหวของ “มหาตมะคานธี” ที่เขาบังเอิญไปพบเขาและซื้อมาดูใน

สมัยท่ีเรียนหนังสือเทอมสุดทาย มารคเปล่ียนรูปแบบการดำเนินชีวิต

ประจำวันใหมดวยการไมใชเงินเปนเวลา 1 ป ตั้งใจอุทิศตัวใหกับ

สิ่งที่เขาตองกินตองใชจริงๆ ไมโนมเอียงไปตามกระแสสังคม เชน

เดียวกับหลักการที่ชาวอินเดียปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตทามกลางความ

ขัดแยง เพื่อดำรงความเปนอินเดียไวไมใหกลายเปนสวนหนึ่งของ

แนวคิดอ่ืน เชนเดียวกับกระบวนการท่ีเรียกวา สวเทศี (Swadeshi)

มารคเริ่มตนหาซากรถเกาที่ถูกทิ้งนำมาเปนที่กำบังแดด

ฝน เลือกพื้นที่ตั้งซึ่งอยูไมไกลจากฟารมออรแกนิก มารคไดอาหาร

แตละม้ือมาจาก 4 แหลง คือ1.หาตามปาท่ีเขาอาศัย 2.ปลูกข้ึนเอง

3.แลกเปลี่ยนจากของที่มีหรือใชแรงงาน เชน รับอาสาทำงาน

สัปดาหละ 3 วันเพื่อแลกอาหารในฟารม 4.เก็บจากสวนที่เปนขยะ

ของคนอื่น เขาเรียนรูการทำครัวที่ไมมีขอบเขตในผืนปา หุงตม

อาหารดวยเศษไมใบหญาในปาและเศษอาหารท่ีเหลือ สวนเปลือก

หรือสวนที่ไมใชก็นำมาเปนพลังงาน

ทุกวันมารคจะอาบน้ำในแมน้ำโดยใชสบูนอยมาก แปรง

ฟนดวยยี่หราและผงขัดที่ไดจากกระดองปลาหมึก มีเสื้อผาไมกี่ชุด

ใชสวมชีวภาพ ไมใชน้ำ และไดปุยหมักไปในตัว เขาขี่จักรยานไป

กลับระหวางท่ีพักกับฟารมออรแกนิก ระยะทางราว 36 ไมล ใชแผง

พลังงานแสงอาทิตยเพื่อเปนพลังงานใหแล็ปท็อปและโทรศัพท

มือถือ

มารคกลาววาแล็ปท็อปทำใหเขาไมไดใชชีวิตตามลำพัง

โดยไมสนใจความเปนไปของสังคม เว็บบล็อกและเว็บไซตท่ีเขาจัดทำ

ข้ึนเปนเคร่ืองมือส่ือสารและกระตุนใหคนอ่ืนหันมาใชชีวิตท่ีเรียบงาย

ขึ้น แมจะมีเพียงคนเดียวก็ถือเปนพันธกิจที่เขาจะตองทำ ขณะที่

โทรศัพทมือถือก็จะเปดใชกรณีฉุกเฉินและจำเปน

ในโลกที่ไมมีเงิน มารคเรียนรูวาการทำทุกสิ่งทุกอยาง

ตองใชเวลาและใชความอดทน เม่ือถึงฤดูหนาวเขาตองซักผาในน้ำ

เย็น ใชน้ำยาซักผาที่ทำจากถั่วตม ใชเวลากวาสองชั่วโมงในการซัก

ผาดวยมือแทนที่จะเปนสิบนาทีดวยการซักเครื่อง ยามที่จะขับถาย

แตละครั้ง เขาตองใชเวลาทำสวมชีวภาพ นานกวาเวลาที่ใชขับถาย

ดวยซ้ำ

แตละวันเขาไดรูจักคนในชุมชนมากขึ้นเรื่อยๆ ไดเรียนรู

การหุงขาวโดยใชเตาทรงจรวดจากคนในชุมชน จนกระทั่งมารค

ไดกอตั้ง “ชุมชนปลอดเศรษฐกิจ” (Free Economy Community)

ขึ้น เพื่อเปนเศรษฐกิจทางเลือกใหกับสมาชิกในทองถิ่นที่เขาอยู

มารคจัดกิจกรรมใหคนในชุมชนเล็งเห็นความสำคัญของอาหาร

ดวยการจัดงานเลี้ยงแบบปลอดเศรษฐกิจ หรือแบบไมเสียเงินขึ้น

เพื่อเลี้ยงอาหารเต็มที่ 3 มื้อใหคนในชุมชน 250 คน โดยทุกคนไม

ตองใชเงิน อาหารสวนใหญนำมาจากอาหารที่กำลังจะทิ้งแตยังมี

คุณคาอยู และสิ่งของที่เก็บไดจากในปาชุมชน แมกระทั่งเบียร

ชุมชนก็ทำขึ้นเอง

ในอดีตมารคเคยคิดวาเงินใหความม่ันคงปลอดภัยกับเขา

แตตอนน้ีเขาคนพบวาความม่ันคงปลอดภัยอยูในมิตรภาพระหวาง

เพื่อนและชุมชน สำหรับมารคมิตรภาพคือความมั่นคงที่แทจริง หา

ใชเงินตรา แทจริงความยากจนของคนตะวันตกคือความยากจนทาง

จิตวิญญาณ สวนความอิสระ คือ การพึ่งพาอาศัยกันอยางแทจริง

ทุกวันนี้เขาเปนชายหนุมที่มีความสุขจนนาอิจฉาในโลกใบใหม ซึ่ง

สะทอนออกมาจากคำกลาวราวบทกวีของเขา ที่วา

“ขณะท่ีผมกำลังปรุงอาหารท่ีเก็บมาจากผักเกาๆ ในหมอ

ท่ีต้ังอยูบนเตา ผมจะไดเห็นพระจันทรข้ึนในฤดูหนาว และเห็นพระ-

อาทิตยขึ้นในฤดูรอน เวลานั้นทำใหผมนึกถึงอดีตยามบาย บรรดา

นกท่ีอยูรอบครัวกลายเปนเคร่ืองเลนไอพอดตัวใหมของผม และเม่ือ

มองออกไป ชีวิตในปาสอนเรื่องธรรมชาติไดมากกวาสารคดีไหน ๆ

ที่ผมเคยเห็นมากอนจากจอโทรทัศน”

ที่มา:

http://www.guardian.co.uk/environment/green-living-

blog/2009/oct/28/live-without-money

http://www.guardian.co.uk/environment/green-living-

blog/2009/nov/02/cashless-man-responds

http://www.guardian.co.uk/environment/2009/nov/09/mark-boyle-money

http://www.justfortheloveofit.org/

We changeThinking

แนวคิดเพื่อการเปลี่ยนแปลงโลกมีมากมาย

หยิบจับมาผสมผสานหรือตอเติมสรางใหมบางจะเปนไร

We Change Thinking ทดลองหยิบจับนูนนิดนี่หนอย เพื่อมาเรียนรู

ศึกษา แลวออกแบบเปนปฏิบัติการในแบบ We Change

บทสนทนาระหวางฉันกับดูริโต วิวัฒนาการ 8 ขั้นตอน

PEACEPROTEST

ในหองเล็กๆ ของเมืองที่ใครๆ ตางแยงกันเปลงเสียง หางสรรพสินคาขามชาติขางๆ เปดเพลงโฆษณาสินคาทั้งวัน เสียงเพลงจากเวทีแอโรบิคก็แผดเสียงแขง เสียงรถที่ไมเคยเหือดหาย เสียงคนงานขนของ เสียงเด็กรอง และเสียงอื่นๆ อีกมากมายในเมืองหลวงของประเทศที่กำลังขัดแยงทางการเมืองแหงนี้ ในหองเล็กๆ นั้น มีคนที่กำลังคิดจะเปลี่ยนแปลงโลก ฟงดูนาขันไหม เมื่อมีใครสักคนบอกวาเขาจะเปลี่ยนแปลงโลก ก็โลกใบนี้มันใหญมากนะ “เอล ซุปมารกอส” คณะกรรมการที่หกของ EZLN : กองทัพปลดปลอยแหงชาติซาปาติสตาซึ่งตั้งอยูในดินแดนอันหางไกลแหงรัฐเชียปาส ประเทศเม็กซิโก ก็ยังเคยถูกมองดวยความสงสารมาแลว เมื่อครั้งที่เขาบอกคนอื่นวาเขาจะเปลี่ยนแปลงโลก กระทั่งเขาตองเดินทางเพื่อหาคำตอบวา “โลกใบนี้ใหญแคไหน” และในที่สุดเขาก็ไดรับคำตอบจาก “ดูริโต” แมลงเตาทองผูเรียกตนเองวา ผูยิ่งใหญที่สุดในการแกไขส่ิงท่ีผิดใหถูก, นักบุญของผูส้ินหวัง, อัศวินของผูไรทางสู, ความหวังของผูออนแอ, ความฝนเกินไขวควาของสาวๆ, พระเอกบนโปสเตอรใบโปรดของเด็กๆ, เปาอิจฉาจนตารอนผาวของผูชาย และวีรกรรมที่อาจหาญที่สุดในบรรดาผูกลาที่อาแขนรับภารกิจอัศวินพเนจร: ดอนดูริโตแหงปาลากันดอน ผูไดรับแตงตั้งเปนทางการจากรัฐบาลกบฏที่ดี ในหองเล็กๆ คนนาขันที่คิดจะเปลี่ยนแปลงโลกกำลังครุนคิด “เตาทองดูริโต จะมีแรงมาถึงที่นี่เพื่อใหความชวยเหลือดังที่เขาเคยชวยเอล ซุป มารกอส ไหมนะ แลวถาเขามาไดจริงๆ ฉันจะคุยอะไรกับเขาดี?” ถาดูริโตมา ฉันจะถามเขาวา “ดูริโต นายวาฉันจะเริ่มเปลี่ยนแปลงโลกจากตรงไหนกอนดี?” ดูริโตก็คงตอบวา “อะไรกัน นี่เธอคิดจะเปลี่ยนแปลงโลกแตไมรูจะเริ่มจากตรงไหนกอนเหรอ?” แลวฉันก็คงอึกอักตอบไปวา “ใช... ก็โลกใบนี้มันใหญมากนี่” แลวดูริโตก็คงบอกวา “มีคนตั้งมากมายที่ตอบคำถามนี้มากอนฉัน เธอไมเคยไดยินหรือไดอานมากอนเลยเหรอ?” เสียงเพลงท่ีหางสรรพสินคาขางๆ เปล่ียนไปอีกเพลง จริงๆ มันก็เปดวนซ้ำไปมาอยูไมก่ีเพลงน่ันแหละ คำถามของดูริโตคงทำใหฉันลำบากใจพอดู แตถึงอยางไรก็คงตองตอบละนะ ในเมื่อเขาอุตสาหเดินทางมาไกลขนาดนี้นี่นา

บทสนทนาระหวางฉันกับดูริโตกิตติชัย งามชัยพิสิฐ เรื่อง

บทสนทนาระหวางฉันกับดูริโต วิวัฒนาการ 8 ขั้นตอน

“เออ... ก็พอไดยินไดฟงผานหูมาบางละนะ แตคำตอบเหลานั้นมันฟงดูยากเหลือเกิน ฉันอานดูหลายเลมแลว ตองทนกับภาษายากๆ จนทอใจ ไปถามใครเขาก็วาตองเขาใจอันน้ันอันน้ี ของคนนั้นผิด คนนี้ถูก จนฉันไมรูจะเชื่อใคร ฟงไปฟงมาก็เริ่มสงสัยวา ไอการเปล่ียนแปลงโลกมันยากอยางน้ีน่ีเองใครๆ ถึงไมกลาจะเปล่ียนแปลงมันซักที คงจะกลัววาถาคิดจะเปลี่ยนแปลงก็จะตองฉลาด เกง อานหนังสือมากมายมหาศาล คิดใหเปนระบบ มีตรรกะชัดเจนหรือลึกซึ้งอยางถึงแกน และถูกใจนักวิจารณสังคมทั้งหลายดวย” ดูริโตคงอึ้งไปกับคำตอบของฉันพอสมควร เขานาจะมีทาทีออนโยนขึ้นเมื่อพบกับคำตัดพอของฉันเขาไปอยางนั้น เขาคงถามตอวา “เอาละ แลวเธอคิดอะไรอยูบางละ” “อยางแรกเลยนะ ฉันคิดถึงเรื่องอำนาจ” ฉันตอบแบบไมคอยแนใจดวยเสียงคอยๆ “อืม นาสนใจนี่ วาไป” ฉันวาดูริโตคงจะสนใจเลยลองเลาตอ “เวลาฉันคุยเรื่องเปลี่ยนแปลงโลกกับใคร คนที่ชอบหัวเราะเยาะฉันก็มักจะบอกวา ‘เธอเปนใคร เปนแคคนธรรมดาๆ คนหน่ึง ไมมีตำแหนง ไมไดร่ำรวย ไมไดมีช่ือเสียง แลวจะทำอะไรได’ พวกเขาบอกวาถาเขามีอำนาจนะ จะทำอยางนั้นอยางนี้ ถาเขามีเงินจะทำโนนทำนี่ ถาเขามีชื่อเสียงก็จะมีคนฟง เขาใชคำวาถากับอะไรตางๆ มากมาย ในขณะที่ฉันคิดวา ตอนนี้ปญหาของเรานาจะเปนการท่ีมีคนหรือกลุมหรือองคกรจำนวนหน่ึงท่ีมีอำนาจมากไปตางหาก” ถึงตอนน้ี ดูริโตคงเห็นดวยกับฉัน เขาคงจะหาท่ีน่ังเหมาะๆสำหรับสนทนากับฉันอยางจริงจังเสียที แลวเขาก็คงอวดตราสลักบนกระดองที่เขียนไววา "ไดรับการแตงตั้งจากเขตปกครองตนเองชารลี ปารกเกอรแหงกบฏซาปาติสตา" พลางพูดวา “นาสนใจ ฉันกอตั้งเขตปกครองตนเองซาปาติสตาขึ้นมา เพื่อที่จะ...” แตกอนท่ีเขาจะพูดอะไรตอไป ฉันท่ีเคร่ืองติดแลวคงพูดตอไปโดยไมสนใจเขาวา “คนมากมายที่รูสึกเบื่อหนายชีวิตตนเองภายใตระบบอันใหญโต เบื่องานที่ตัวเองทำ มองเห็นปญหาของโรงเรียน สื่อมวลชน โรงพยาบาล ทหาร ตำรวจ สินคาบริษัทอะไรมากมายนั่น เขายอมจำนนตอมันเพราะรูสึกวามันมีอำนาจมากเสียจนเขาท่ีเปนคนๆ หนึ่งไมสามารถทำอะไรได ถามีคนถามวาเขาอยากเปลี่ยน

แปลงอะไรไหม เขาก็จะตอบวา ‘ถาเพียงแตฉันมีอำนาจ...’ อยูเสมอ” ดูริโตคงจะอาปากพยายามจะพูดตอ แตฉันจะไมเปดโอกาสใหเขาขัดจังหวะไดหรอก “การที่ใครสักคนจะมีอำนาจมากๆ นั่นหมายความวาเขาจะตองอางอิงกับแหลงอำนาจจำนวนมากมายเสมอ และอำนาจมากๆ นั่นแหละที่จะไปกดทับคนที่ไมมีอำนาจอีกจำนวนมาก ดังนั้นถาจะใหฉันเริ่มตนเปลี่ยนแปลงโลกก็คงไมใชการทำใหตนเองหรือใครมีอำนาจมากๆ แตคือการแยกสลายอำนาจที่มากเกินไปของสถาบันตางๆ ตางหาก” เสียงเพลงจากหางสรรพสินคาเงียบไปแลว ก็น่ีมันตีสองกวาๆ แลวน่ีนา อืม ถาดูริโตอยูตรงน้ีจริงๆ เขาจะงวงนอนหรือเปลา? เสียงหมาเหาชัดเจนขึ้นมากเมื่อเสียงเพลงจากหางนั้นหายไป ถาดูริโตอยูที่นี่จริงๆ ฉันจะพูดตอไปวา “หลายคร้ังหลายหนท่ีฉันพบวาสถาบันตางๆ น้ันเกิดมาจากคนที่มีความคิดดีๆ แลวก็คิดวามันดีสำหรับคนอื่นๆ ดวย มันคงไมนามีปญหาอะไรถาเพียงไมเลยเถิดไปวาคนที่ไมเชื่อนั้นไมฉลาดพอ เสียประโยชน งมงาย ฯลฯ แลวเขาพยายามทำใหคนที่ไมเชื่อนั้นคลอยตามโดยใชการกดดัน ขมขู ทำใหกลัว ทำใหความคิดอื่นไมไดนำเสนอ หรือเปนสิ่งผิด อาจจะดวยการใชกฎหมาย กลอมเกลา ปดกั้นขอมูล ฯลฯ โดยใชทรัพยากรตางๆ ที่เขามี เชน คนท่ีเห็นดวยจำนวนมาก เงิน อาวุธ ส่ือมวลชน ฯลฯ เหลาน้ีแหละที่นากลัว” เวลาผานไป ถาดูริโตยังอยู เขาคงจะพูดอะไรดีๆ ออกมาใหฉันไดคิดบาง แตฉันยังพูดไมจบ “ณ ตอนนี้ สถาบันที่มีอำนาจมากเกินไปมีอยูมากมาย สถาบันเหลาน้ันมีอำนาจมากเสียจนคนท่ีอยูภายใตมันรูสึกตนเองเล็กนอยกระจอยรอยเสียเหลือเกิน พวกเราตองทำในสิ่งที่สถาบันเหลานั้นตองการราวกับเปนเรื่องธรรมดาที่มนุษยควรจะทำโดยไมไดต้ังคำถาม ท้ังการแสวงหากำไร การสืบทอดความเช่ือ การขยายอาณาเขตของสถาบัน ฯลฯ แลวสถาบันเหลานั้นก็ทำใหเรารูสึกราวกับวาถาไมมีมันแลวเราจะไมสามารถมีชีวิตที่ดีตอไปได นอกจากน้ันในปจจุบันน้ีดูราวกับวาสถาบันตางๆ สามารถพัฒนาตนเองใหดำเนินตอไปไดโดยอาศัยระบบท่ีพ่ึงพามนุษยนอยลงเร่ือยๆ จนกระทั่งฉันไมแนใจวาจะมีมนุษยคนใดคนหนึ่งจะสามารถหยุดมันลงได” ถึงตอนนี้ดูริโตคงอยากใหฉันยกตัวอยางสถาบันที่ฉันพูดถึงบาง ฉันรูสึกอึดอัดเล็กนอยเพราะความคิดฉันก็ยังไมไดเปน

ระบบดีนัก แตพูดมาถึงตรงน้ีแลว อยางไรก็คงตองพยายามทำตามคำขอของเขา “ก็สถาบันโรงพยาบาลสมัยใหมที่กดทับการแพทยแบบอื่นๆ เอาไวเพื่อขายยาที่บรรษัทวิจัยมาในราคาที่ทำกำไรมากๆนั่นไง ยังมีสถาบันสื่อที่บอกวาเปนกลาง แตนำเสนอแตความเชื่อของตนตลอดเวลา สถาบันบริษัทแสวงกำไรที่พยายามขยายสวนแบงทางการตลาดแลวรักษามันเอาไวสุดชีวิต จนกระทั่งไมสนใจวาสินคาของตนจำเปนตอโลกเพียงไร สถาบันรัฐที่พยายามบอกวาตนปกปองประชาชน แตมีบทลงทัณฑสำหรับผูไมเห็นนั่นก็ใช ลองมองดูรอบตัวสิ สถาบันที่มีอำนาจมากมายเหลานั้น อยูรอบๆ เรา อยูในหัวเรา พร่ำบอกเราทุกวันวามันเปนสิ่งจำเปนและหนาท่ีเราคือการรับใชมันแลวมันจะใหประโยชนเรา แมวาจะมีบางคนตองรับเคราะหไปบางก็ตองยอม” “ เอ... หมายถึงเธอปฏิเสธอำนาจทั้งหมดเลยเหรอ ? ” ดูริโตคงอยากถามแบบนี้กระมัง ฉันอธิบายตอทั้งที่เริ่มงวงนอน “ฉันไมไดปฏิเสธอำนาจหรอกนะ อำนาจเปนเรื่องธรรมดาที่ใครๆ ก็มีได แตโลกที่ฉันอยากเห็นนั้นเปนโลกใบที่ไมมีใครหรือสถาบันไหนมีอำนาจท่ีมากเกินไปจนไปทำรายคนอ่ืน อยางนอยก็เปดโอกาสใหคนอ่ืนไดเติบโตตามศักยภาพและการตัดสินใจของตนเองมากที่สุด มีเวทีใหคนไดพูดคุยกันอยางเสมอภาค มีที่ทางสำหรับคนที่คิดตางไดใชชีวิตแตกตางไดอยางมีศักดิ์ศรี แคนี้แหละ” “เอาละ ขอบคุณมากดูริโต ถึงแมคุณจะไมไดอยูที่นี่ แตการไดคุยกับคุณนั้นสนุกมาก หวังวาเราจะไดพบกันอีก” ฉันพึมพำกับตัวเองขณะกำลังดับไฟนอน หวังวาเขาจะฝนถึงฉันบาง

บทความประกอบการเขียน

“โลกใบนี้ใหญแคไหน?” เขียนโดย รองผูบัญชาการมารกอส (แปลเปน

ภาษาอังกฤษโดย irlandesa) ภัควดี วีระภาสพงษ แปลเปนภาษาไทย

http://www.midnightuniv.org/midnight2544/0009999764.html

วิวัฒนาการ 8 ขั้นสูความสำเร็จของการเคลื่อนไหวทางสังคม

พรพิมล สันทัดอนุวัตร แปลและเรียบเรียง

MAKEARTNOTWAR

FREETIBET

TURN OFF TVTURN ON LIFE

PEACEPROTEST

บิล โมเยอร เปนนักเคลื่อนไหวทางสังคม นักเขียน นักจัดการศึกษา และนักฝกอบรมเกี่ยวกับขบวนการทางสังคมไรความรุนแรงใน 12 ประเทศ มาเปนเวลา 40 ป เขายังเปนที่ปรึกษาใหกับ มารติน ลูเธอรคิง เปนคณะกรรมการองคกร American Friends Service และขบวนการเคลื่อนไหวเพื่อสังคมใหม และเปนผูคิดคนวิวัฒนาการ 8 ขั้นสูความสำเร็จของการเคลื่อนไหวทางสังคม บิล โมเยอร เสียชีวิตดวยโรคมะเร็ง ในป 2002 ขณะมีอายุ 69 ป

เลมที่แลวเราคุยกันถึง “4 บทบาทของนักรณรงค” ซึ่งเปนแนวคิดของ “บิล โมเยอร” ซึ่งแบงบทบาทกวางๆ ของนักเคลื่อนไหว

ทางสังคมเปน 1. พลเมือง 2. นักปฏิรูป 3. ผูนำการเปลี่ยนแปลง 4. ผูขบถหรือผูขัดขืน ซึ่งแตละบทบาทมีจุดเดน จุดดอย ตลอด

จนแรงขับเคลื่อนและเปาหมายในการเปลี่ยนแปลงสังคมตางกัน แตมีความเกี่ยวของระหวางกันอยู (สำหรับคนที่ไมไดอานเลม

ท่ีแลว ยอนอานไดท่ี www.wechange555.com) ฉบับน้ีเลาตอถึง “ วิวัฒนาการ 8 ข้ันตอนสูความสำเร็จของการเคล่ือนไหวทาง

สังคม” ซึ่งเปนแนวคิดของโมเยอรอีกเชนกัน

แมไมอาจเปนสูตรสำเร็จวาตองเริ่ม แลวจบแบบนี้เสมอไป แตพอนำแนวทางมา “จับ” เทียบกับสถานการณการเมือง

ที่กำลังเกิดก็อดทึ่งไมได การเคลื่อนไหวในประเทศเราตอนนี้อยูขั้นไหนกันแลวนะ

ข้ันท่ี 1 สภาวะปกติปญหามีอยูแตไมมีใครจัดการ

สาธารณชนยังไมตระหนักถึง

ปญหา

ขั้นที่ 2เริ่มเห็นความลมเหลวของสถาบันท่ีเปนทางการเกิดคลื่นลูกใหม

เกิดพื้นที่ของคนรากหญา

ขั้นที่ 3เงื่อนไขสุกงอมเขาใจสภาพเงื่อนไขอัน

เลวรายอยางแทจริง หรือ

เกิดสถานการณปญหารุนแรง

ข้ึน มีชาวรากหญาท่ีไมพอใจ

ตอเง่ือนไข หรือสถาบันใน

ระบบ

ข้ันท่ี 4 ชวงขาข้ึน เร่ิมถกเถียง มีสถานการณ

สุกงอมทำใหปญหาท่ีละเมิด

ตอคุณคาโดยรวมแจมชัดข้ึน

สงผลใหสาธารณชนหันมา

สนใจและเปนทุกขกับมันขั้นที่ 5 เขาใจวาลมเหลวการเคลื่อนไหวเหมือนจะ

ลมเหลว คนเขารวมลดลง

สื่อรายงานขาวนอยลง และ

ไมเห็นเปาหมายในระยะยาว

ขั้นที่ 6เกิดความคิดเห็นในสังคมวงกวางการเคลื่อนไหวเปลี่ยนผาน

จากการประทวงในชวงวิกฤติ

ไปสูการตอสูกับผูมีอำนาจ

ทางสังคมในระยะยาว

ขั้นที่ 7เกิดทางเลือกที่สำเร็จ การเคลื่อนไหวยกระดับจาก

ตอตานนโยบาย ไปสูการ

พัฒนาทางเลือกตางๆ คน

จำนวนมากกระตือรือรนเพื่อ

การเปลี่ยนแปลง

ขั้นที่ 8ขยายผลตอเนื่อง การเคลื่อนไหวจำเปนตอง

ปกปองและขยายความ-

สำเร็จ และเปลี่ยนจุดเนนไป

สูเปาหมายยอยๆ หรือการ

เคลื่อนไหวยอยๆ

A EARTNW R

M C ACH POCRISY

ขัน ี่ 1 สภาวะปกติปญหายังคงอยูแตไมมีใครจัดการ และสาธารณชนไมตระหนักถึง

ปญหานั้นๆ

การเค ่อนไหวระ นี้มักกระทำโดย นักเคลื่อนไหว

บทบาท พลเมือง และ นักปฏิร เ นการเจรจาผานสถาบัน

ที่เปน งการตางๆ เชน การเลือกตั้ง ฟองศาล ตังกลุม

รณรงคอยางเปนทางการ มีการชุมนุมขนาดเล็กๆจำนวนไมมาก

แตคาดหวังความสำเร็จต่ำและไมคอยมีพลัง สาธารณะจึงยังไม

ไดตระหนักถึงปญหา และมีไมถึง 15% ของสาธารณะที่ตองการ

เปลี่ยนแปลงนโยบาย

เปาหมายหลักของการเคลื่อนไหวขั้นนี้คือ สรางองคกร

วิสัยทัศน ยุทธศาสตร เต็มไปดวยขอมูลของปญหา ขอมูลของ

บทบาทกลุมอำนาจทางสังคม จึงมีการพยายามใหขอมูลออกไป

หลุมพรางกับดักของขั้นนี้คื น

จุดสิ้นสุดของขั้นนี้เพื่อเคลื่อนสูขั้นที่ 2 คือ เมื่อเคลื่อนไหว

ผานระบบไปถึงจุดหนึ่ง ประชาชนรากหญาจะตระหนักวา กลุม

อำนาจทางสังคมในระบบและองคกรรณรงคแบบเกาไมมีพลังท่ีจะ

สรางสรรคการเปลี่ยนแปลงได ประชาชนควรตอสูกับสถาบันใน

ระบบดวยตนเอง

ขั้นที่ 2 เริ่มเห็นความลมเหลวของสถาบันที่เปนทางการ เกิดคลื่นลูกใหม เกิดพื้นที่ของคนรากหญา ซึ่งตองตรวจสอบการ

ทำงานของสถาบัน หรือชองทางที่เกื้อหนุนสถาบันและปกปองการ

เปลี่ยนแปลง

ในระดับนี้นักเคลื่อนไหวมักเปนบทบาท พลเมืองหรือ

นักปฏิรูปเชนกัน กลยุทธยังเนนใหความสำคัญกับการใชระบบที่

เปนทางการ เพ่ือเผยแพรขอมูลท่ีเปนปญหา ส่ิงท่ีเปนความอยุติธรรม

ตอความไววางใจของสาธารณะ กลุมรากหญารุนใหมเริ่มเติบโต

และสามารถทำงานรวมกับกลุมนักรณรงครุนเกาได สวนสาธารณ

ท่ัวไปก็ยังคงไมตระหนักถึงปญหาสักเทาใด แตสนใจจะสนับสนุน

สถาบันของทางการและนโยบายทางการ และมีไมถึง 20% ที่ตอง

การเปลี่ยนระดับนโยบาย

เปาหมายการเคลื่อนไหวขั้นนี้ คือตองการตรวจสอบ

แล ยแ

ละ

ขั้นนี้จะเริ ่มปรากฏคดีความทางกฎหมาย ซึ่งนำไปสูการสราง

บรรทัดฐานทางกฎหมายและทางจริยธรรม ทั้งยังเกิดองคกร ผูนำ

ความรูความชำนาญ ที่ตรงขามกับรัฐ

วิกฤติซึ่งเปนจุดสิ้นสุดของขั้นนี้ คือนักกิจกรรมรากหญา

ตระหนักวากลุมอำนาจทางสังคมและสถาบันเชิงสาธารณะกลับลวง

ละเมิดสิทธิสาธารณชน และ การเมืองในระบบสภาจำเปนตอง

เปลี่ยนแปลง

TURN OFF TVTURN ON LIFEFREETIBETCY

Y

ขั้นที่ 3 เงื่อนไขสุกงอม เขาใจสภาพเงื่อนไขอันเลวรายอยางแทจริง และเกิดสถานการณ

ปญหาท่ีรุนแรงข้ึน มีชาวรากหญาท่ีไมพอใจตอเง่ือนไข หรือสถาบัน

ในระบบ มีกลุมผูมีอำนาจและนักรณรงคหัวเกามากขึ้น อาจเกิด

สถานการณอันเศราสลด ขณะเดียวกันก็เกิดกลุมคนท่ีเขามาสะทอน

แกนแทของปญหา

การเคล่ือนไหวข้ันน้ี นักเคล่ือนไหวมักเปนบทบาท พลเมือง

นักปฏิรูป และ ผูขัดขืน มีลักษณะที่ประชาชนรากหญาเติบโต

ขยายกลุม ทวีจำนวนมากข้ึน เกิดปฏิบัติการไรความรุนแรง ชุมชน

ที่เขาใจประเด็นปญหาเขารวมการเคลื่อนไหว และ เกิดเครือขาย

หลวมๆ ระหวางกลุมที่มีมวลชนพื้นฐาน

เปาหมายการเคล่ือนไหวข้ันน้ี มุงเนนท่ีการ จัดการศึกษา

หาชุมชนมาเปนเครือขาย มีการจัดเตรียมชาวรากหญาเพื่อการ

เคล่ือนไหวใหมๆ และมีการปฏิบัติการทองถ่ินและกลุมยอยๆมากข้ึน

โดยระหวางนี้ กลุมอำนาจทางสังคม หรือสถาบันที่เปนทางการยัง

รูสึกปลอดภัย ยังนำเสนอนโยบายตัวเอง และ สามารถควบคุม

อำนาจการตัดสินใจเอาไว สวนสาธารณะทั่วไปก็ยังไมตระหนักถึง

ปญหาเทาใดนัก ยังคงสนับสนุนกลุมอำนาจเดิม แตสาธารณชน

ที่ไมเห็นดวยกับนโยบายที่เปนอยู เพิ่มขึ้นเปน 30 %

วิกฤติหรือจุดสิ้นสุดไปสูขั้นตอไป อยูตรงที่ชาวรากหญา

เริ่มหมดอาลัยตายอยาก หงุดหงิดกับปญหาและระบบโครงสราง

ซึ่งนำไปสูจุดแตกหัก หรือรอคอยเหตุการณประทุในขั้นตอไป

ขั้นที่ 4 ชวงขึ้นบิน (ขาขึ้น) มีสถานการณสุกงอมทำใหปญหาที่ละเมิดตอคุณคาโดยรวมแจม

ชัดข้ึน สงผลใหสาธารณชนหันมาสนใจ ท้ังน้ียังเรงใหเกิดปฏิบัติการ

ไรความรุนแรงขนาดใหญและการเคลื่อนไหวเพื่อสังคมใหมๆของ

ชาวรากหญา วาระทางสังคมโดยรวมอยูในสภาวะวิกฤติ

นักเคลื่อนไหวในขั้นนี้เปนบทบาทของผูขัดขืนที่มี

ประสิทธิภาพ เกิดปรากฏการณประกาศกฎหมายหรือตอบโตตอ

สถานการณ ผูขัดขืนใชกลยุทธเดินขบวนครั้งใหญ การดื้อแพง

การชุมนุมในหลายๆ พื้นที่ ปฏิบัติการทางตรงแบบการเคลื่อนไหว

แนวใหม เกิดองคกรในรูปแบบไมเปนทางการ มีพลังและความหวัง

เพื่อการเปลี่ยนแปลงอยางฉับพลัน แตนักรณรงครุนเกาบางสวน

ก็อยูฝายตรงขามกับนักเคลื่อนไหว

เปาหมายการเคล่ือนไหวข้ันน้ี คือ เพ่ือสรางการเคล่ือนไหว

แบบใหมในระดับรากหญา ทำใหเกิดการตื่นตัว จัดการศึกษา เกิด

ความคิดควาชัยชนะ ตองการเคลื่อนไหวอยางชอบธรรม สวน

สาธารณะทั่วไปเริ่มตระหนักในปญหามากขึ้น ผูตอตานนโยบาย

เพิ่มจำนวนเปน 40 – 60 %

หลุมพรางกับดักของขั้นนี้ คือ คาดหวังใหเกิดการเปลี่ยน

แปลงอยางรวดเร็ว มีแนวคิดที่ไมเปนระบบ มีวิธีคิดการตัดสินและ

ภาพลักษณแบบคนหัวรุนแรง ยังมองประเด็นปญหาตางๆ แยก

สวนจากกัน ปกติขั้นนี้จะกินเวลานาน 2 ป วิกฤติหรือจุดสิ้นสุดไป

สูขั้นตอไป คือ นักกิจกรรมเห็นขอจำกัดของการประทวงที่ทำอยู

เริ่มหมดหวังแลวเคลื่อนไปสูขั้นที่ 5 คือ เขาใจวาลมเหลว (แตจริงๆ

ไมใช)

PEOPLE WILL STOP ROBBINGBANKSWHENBANKSSTOPROBBINGPEOPLE

︁n︆︁︆t on︅eal رسem︃cracy

ขั้นที่ 5 เขาใจวาลมเหลว เปนความกาวหนาทางการเคลื่อนไหวสูขั้นที่ 6 แตนักกิจกรรม

จำนวนมากไมเห็นถึงความกาวหนานี้ และเชื่อวาการเคลื่อนไหว

ของพวกเขาลมเหลว จำนวนผูเขารวมการชุมนุมลดลง มีส่ือรายงาน

ขาวนอย และไมเห็นเปาหมายระยะยาว

นักเคลื่อนไหวในขั้นนี้เปนบทบาท ผูขัดขืน และพลเมือง

ที่มีความหวังจะประสบความสำเร็จอยางรวดเร็ว ซึ่งไมเปนไปตาม

สภาพที่เปนจริงทำใหหลายๆ คนสิ้นหวัง แลวออกจากขบวนการ

ไปอยางนาเสียดาย หลุมพรางกับดักของขั้นนี้ คือ นักเคลื่อนไหว

ไมสามารถจินตนาการภาพการเคลื่อนไหวที่สำเร็จได และที่ผาน

มาเปนปฏิบัติการที่มาจากความโกรธความรุนแรง กลายเปนลัทธิ

วัฒนธรรมซึ่งโดดเดี่ยวและไมมีประสิทธิภาพ สาธารณชนทั่วไป

รูสึกกลัว ไมไวใจปฏิบัติการของขบวนการนี้

สอดคลองกับสิ่งที่ผูมีอำนาจ (ฝายตรงขามขบวนการ)

ตองการใหเปน คือ ทำใหการเคล่ือนไหวลมเหลว ทำใหภาพลักษณ

เสื่อมเสีย โดยเนนเรื่องความรุนแรง การทำใหเกิดภาวะจลาจล

ดังนั้นแลว เปาหมายชวงนี้ที่นักเคลื่อนไหวควรใหความสำคัญ คือ

จำแนกใหเห็นความสำเร็จ ยอมรับการเคลื่อนไหวในขั้นที่ 6 แลว

เลือกบทบาทที่เหมาะสม รวมทั้งปฏิเสธการกอการเชิงลบ

ขั้นที่ 6 เกิดความคิดเห็น(ขอถกเถียง)ในสังคมวงกวาง การเคลื่อนไหวเปลี่ยนผานจากการประทวงในชวงวิกฤติ ไปสูการ

ตอสูกับผูมีอำนาจทางสังคมในระยะยาว และเกิดการพิจารณาทาง

เลือกในแงบวกตางๆ พื้นที่การเคลื่อนไหวในสังคมเพิ่มขึ้น

นักเคลื่อนไหวในขั้นนี้เปนบทบาทของ ผูนำการเปลี่ยน

แปลง นำการเคลื่อนไหวดวยการวิเคราะหที่หลากหลาย มีแนวคิด

พหุนิยม แสวงหาแนวรวม จึงเอื้อใหเกิดกลุมใหมๆ จำนวนมาก

รวมทั้งกลุมกระแสหลักที่ไมไดมีแนวคิดตรงกันเสียทีเดียว กลยุทธ

ของผูนำการเปล่ียนแปลงจะใชชองทางท่ีเปนทางการ เชน ลงเลือกต้ัง

คูไปกับปฏิบัติการไรความรุนแรง เนนการมีสวนรวมของประชาชน

มีเปาหมายยอยๆหลากหลายและการรณรงคมากมาย

ดวยแนวทางลักษณะนี้ทำใหสาธารณชนยอมรับการ

เคลื่อนไหวมากขึ้น แตก็ยังมีการตอตานประปราย ในลักษณะตอ

ตานนโยบายรัฐปจจุบัน แตก็ระแวงทางเลือกจากขบวนการ เปา-

หมายของขั้นนี้ นักเคลื่อนไหวจึงควรรักษาประเด็นและขอเสนอให

อยูในวาระสังคม ใหสาธารณชนมีสวนรวม

หลุมพรางกับดักของการเคล่ือนไหวข้ันน้ี คือ องคกรระดับ

ชาติ และ ผูปฏิบัติการครอบงำการเคล่ือนไหว ตัดมวลชนรากหญา

ออกไปจากขบวน นักเคล่ือนไหวท่ีมีลักษณะปฏิรูปก็ประนีประนอม

กับระบบมากเกินไป และยังเชื่อวาการเคลื่อนไหวจะลมเหลว ดาน

ผูมีอำนาจทางสังคม(ฝายตรงขาม) ยังคงพยายามทำใหสาธารณชน

หวาดระแวงทางเลือกของขบวนการ และสงเสริมการปฏิรูป /

กระบวนการสันติวิธีแบบจอมปลอม บางคร้ังมีการสรางสถานการณ

วิกฤติใหคนสวนใหญหวาดกลัว และกระจายการทำงานเปนหนวย

งานยอยมากขึ้น

where isour vote ?

where isour vote ?

ขั้นที่ 8 ขยายผลตอเนื่อง การเคลื่อนไหวจำเปนตองปกปองและขยายผลความสำเร็จ และ

เปลี่ยนจุดเนนไปสูเปาหมายยอยๆ หรือการเคลื่อนไหวยอยๆ ขั้นนี้

มีเปาหมายระยะยาว คือ เปลี่ยนกระบวนทัศน

นักเคลื่อนไหวขั้นนี้เปนบทบาท นักปฏิรูป พยายามติด

ตามขยายผลความสำเร็จ มีการสรางองคกรรากหญาและเสริมพลัง

แกมวลชนอยางตอเนื่อง มีการหนุนเสริมประเด็นอื่นๆ ขับเคลื่อน

กระบวนทัศนใหมๆ ผูมีอำนาจทางการเมืองก็ปรับเปลี่ยนไปตาม

เงื่อนไขและนโยบายใหมๆ แตยังคงเหมารวมความสำเร็จจากการ

เคลื่อนไหวของประชาชน และมีการดำเนินนโยบายเดิมอยางลับๆ

ไมปฏิบัติตามขอตกลง

หลุมพรางกับดักขั้นนี้จึงเปน การไดรับความสำเร็จเพียง

การปฏิรูปขนาดเล็ก ลมเหลวในการควบคุม ตรวจสอบติดตามผล

นักเคล่ือนไหวบางสวนออกจากขบวนการ เลิกเคล่ือนไหว ส่ิงสำคัญ

หลังจากขั้นที่ 8 นี้ จึงควรมีการติดตามผลไมหยุดยั้ง ผลสะเทือน

ของการเคลื่อนไหวจะยังคงมีตอเนื่อง และเกิดผลยิ่งใหญกวา

ความสำเร็จเฉพาะหนา หรือการปฏิรูปขนาดเล็ก

ขั้นที่ 7 เกิดทางเลือกที่สำเร็จ แปรสภาพเปนการเคล่ือนไหวระยะยาวไมใชเปนเพียงสถานการณ

ตอสู ยกระดับไปสูการพัฒนาแนวทางเลือกตางๆ มีผูคนมากมาย

กระตือรือรนเขารวมการเปล่ียนแปลงและหากผูมีอำนาจทางสังคม

ยังดำเนินนโยบายแบบเดิมจะตองจายแพงกวาการปรับนโยบาย

ใหม เกิดสถานการณแหลมคมมากขึ้น

นักเคลื่อนไหวขั้นนี้เปนบทบาท ผูนำการเปลี่ยนแปลง

และ นักปฏิรูป เปนข้ันใกลความสำเร็จเกิดการตอตานแนวทางเลือก

แบบจอมปลอมจากผูมีอำนาจทางสังคม มีปฏิบัติการไรความ

รุนแรงในจังหวะที่เหมาะสม สาธารณชนเขารวมเรียกรองการ

เปลี่ยนแปลง ตระหนักถึงความไมจริงใจของผูมีอำนาจทางสังคม

ไมเชื่อในขอเสนอทางเลือกของผูมีอำนาจเหลานั้น ดังนั้นแลวเปา-

หมายการเคลื่อนไหวในขั้นนี้ จึงควรใหเคลื่อนไปถึงคนสวนใหญ

เปนการปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน และเพิ่มขีดความสามารถแก

นักเคลื่อนไหวและองคกรตางๆอยูเสมอ เพื่อใหเปาหมายที่เหลือ

ประสบผลสำเร็จไปดวย

หลุมพรางกับดักของขั้นนี้ คือ นักเคลื่อนไหวประนี-

ประนอมมากเกินไป ทำใหประสบชัยชนะแคการปฏิรูปขนาดเล็ก

อาจเกิดความทอแทเพราะไมจำแนกความสำเร็จ มองไมเห็น

กระบวนการในชวงจบ และอาจถูกผูมีอำนาจทางสังคมเหมารวม

ความสำเร็จ ขณะที่ดานผูมีอำนาจก็พยายามปรับกลยุทธมาเปน

1. เปลี่ยนนโยบาย 2. ยอมรับความพายแพจากการเลือกตั้ง 3.ตก

เกาอ้ี จุดเปล่ียนของการเคล่ือนไหวข้ันน้ี คือ 1.เกิดการตอสูท่ีต่ืนเตน

เราใจ 2.ผูมีอำนาจเปลี่ยนแปลงนโยบาย หรือ 3. ทำใหอำนาจเดิม

สึกกรอนระยะยาว

O︅ganic Coffرصe ¨Ò¡áÁ‹¡ÅÒ§ËÅǧÊÙ‹¡ÅÒ§àÁ×ͧฮิปโปนอย เรื่อง / ภาพ

บอกเลาเรื่องราวของผูผลิตเล็กๆ เพื่อสรางวิถีการผลิต

การบริโภคที่ยิ่งใหญและทรงคุณคาตอเรา ตอโลก

ÍÒÁÍÊ ºŒÒ¹¾ÐµÕâÂá«‹

´Í¡حئÒá¿

ºÃجبÂÒ¡ÒȺŒÒ¹áÁ‹¡ÅÒ§ËÅǧ

¡Òá¿»ÅÙ¡حئÃШÒ·ÑèÇËÁÙ‹ºŒÒ¹

ตะลอนชิมกาแฟหอมๆไปตามเสนตะเข็บภูเขา สูดไอหมอกยามเชา เฝาดูตะวัน คลอเคลาคนรูใจ...

เฮอ... ฝนคะฝน ที่เกิดขึ้นจริง คือ สองสาววัยเฉียดเลขสาม เดินตากแดดรอนผาว ฝาหมอกควันจางๆ จากไฟปา โบกรถขึ้นดอยอินทนนทเหยงๆ ดูทุลักทุเล แตในท่ีสุดก็มาถึง “บานแมกลางหลวง” จนได ย่ิงหายเหนื่อยเปนปลิดทิ้ง เมื่อไดจิบกาแฟสดปลอดสารเคมี (Organic Coffee) อยูใตรมหลังคามุงใบตองตึง ลมโชยแสนสุขใจ เชิ้บๆ

การเดินทางของสองสาวเร่ิมตนแบบชาๆ น่ังรถสีเหลืองจากประตูเชียงใหม สายเชียงใหม – จอมทอง แลวมาลงแยกขึ้นดอยอินทนนท โบกรถอยูสักพัก รถกระบะคุณลุงใจดีก็รับเราติดไปดวย พอถึงหลักกิโลเมตรท่ี 26 ซึ่งอีกประมาณกวา 20 กิโลจะถึงยอดดอยแลว เราก็ขอลงกอน เหลียวมาก็เจอปายบานแมกลางหลวงพอดิบพอดี เดินตุปดตุเปอยูในหมูบานพักใหญกวาจะเจอบานพะตี(ลุง) “โยแซ กิจจรูญชัย” ผูผลิตกาแฟอยางครบกระบวนการของหมูบาน เราไมไดคุยกับพะตีหรอก แตเปน “อามอส” หนุมตาหวานขี้อายที่เปนลูกเขยของพะตีตางหาก

“คนแกๆ เลาตอๆ มาวามีฝรั่งเอากาแฟมาใหปลูก เขาวาจะรับซื้อ” เราถามถึงจุดเริ่มตนปลูกกาแฟของหมูบานนี้ อามอสเริ่มเลาพลางตระเตรียมกาแฟสดใหผูมาเยือนดวยทาทีกระฉับกระเฉง ฟงหนุมรูเร่ืองบางไมรูเร่ืองบางดวยภาษาและความข้ีอายอยางไรก็ยังไดความมาวาที่บานแมกลางหลวงแหงนี้ กาแฟเปนตนไมในหมูบานที่ปลูกทิ้งปลูกขวางมาเกือบรอยปแลวไมมีใครคิดจะเอามากินเปนเรื่องเปนราว อยางมากก็แทะเนื้อตอนมันสุกแดงแลวทิ้งเมล็ดไปตามทาง สวนเรื่องเลาที่วามี “ฝรั่ง” หรือชาวตางชาติ นำเมล็ดกาแฟมาใหปลูกตั้งนมนานมาแลวนั้น เปนเหมือนตำนานของหมูบานที่เลาตอกันมา ดูจะพอดีกับที่เพื่อนสาววัยใกลเลขสามอีกคนชวยเสริมวา หลายตำนานของ ปกาเกอะญอมักจะมี “กอ ลา” หรือ ชาวตางชาติ เขามาเก่ียวของเสมอ อาจสืบตอมาจากความเช่ือที่วานานมาแลวชาติพันธุปกาเกอะญอเคยเปนพี่นองกับชาวตาง-ชาติผิวขาว แตปกาเกอะญอทำความผิดบางประการจนถูกลงโทษใหตองมีชีวิตที่ลำบาก แตวันหนึ่งจะไดมาพบกันอีกครั้ง พอจะมีสวนสอดคลองตามบันทึกประวัติศาสตรชาติพันธุที่วามียุคหนึ่ง ประมาณ พ.ศ. 2492 “กอ ลา วา” หรือมิชชันนารีไดเขามาเผยแพรศาสนาในหมูชนเผาปกาเกอะญอ ถือเปนชวงเปลี่ยนผานทางความเชื่อ ความศรัทธาและวัฒนธรรมที่สำคัญชวงหนึ่ง ทำใหปจจุบันเราไดเห็นชนเผานี้จำนวนมากนับถือคริสตศาสนา คาดวากาแฟอาจเริ่มเขามาหยั่งรากแตกพันธุในหมูบานตอนที่ กอ ลา วา เดินทางผานมานั่นเอง เมื่อน้ำรอนกระทบเมล็ดกาแฟบดปนก็เริ่มกรุนกลิ่นชวนคลั่งไคล อามอสรินลงถวยสงใหเราแลวรวมดื่มดวย กาแฟของที่นี่ไมขายเปนถวย แตชิมไดแบบไมอั้น จะซื้อหรือไมซื้อเมล็ดกลับไปก็ไมวากัน “เวลาคนมาชิมนี่ ตองดื่มกับเขาดวยเหรอ ? ” “ตองกินดวย เดี๋ยวคนจะสงสัยวากาแฟนี่กินไดจริงมั้ย” อามอสพูดแลวยิ้มอาย

We Change Life Style

กลิ่นหอมของกาแฟบานแมกลางหลวงเขมขนขึ้นเรื่อยๆตามความนิยมของคอกาแฟคนเมืองหลวง มาตอนน้ีช่ือเสียงกาแฟสดปลอดสารเคมีของบานนี้ ขจรขจายไปไกลจนบรรษัทยักษใหญดานกาแฟถึงกับแวะมาชิม นักทองเท่ียวแวะเวียนไมขาดสาย ถึงไมมีเคร่ืองชงราคาเปนแสน วิธีชงแบบกาแฟโบราณท่ีค่ัวบดแลวเทน้ำผานถุงชงก็ไมไดทำใหกลิ่นและรสดอยลงเลย ตองการรสเขมมากก็ลดปริมาณน้ำลง และน้ำตองรอนจัด “กาแฟถาฝนไมตกจะไมออกดอก ปกติจะออกดอกชวงเมษา เก็บลูกสุกไดตอนตุลา แตปนี้เมล็ดเล็กลง ไดจำนวนนอยลงเพราะมันรอนขึ้น แตทุกตนก็ไมไดสุกพรอมกันหมด แถวๆ แมแจมจะสุกกอน ย่ิงอากาศเย็นย่ิงสุกชา กวาจะเก็บลูกแดงหมดก็ประมาณกุมภาเลย” อามอสอธิบาย จากผลสุกแดง นำมาตากแหง กะเทาะเปลือกออก แลวหมักเมล็ดกับน้ำประมาณหนึ่งคืน นำมาตากแหงอีกประมาณ 2สัปดาห แลวจึงเก็บในที่แหงกันเชื้อรา ทยอยคั่วขายตลอดป แรกๆ ที่นี่คั่วดวยหมอดิน คอยๆ เปลี่ยนมาเปนเครื่องคั่วแบบหมุนมือซึ่งยิ่งตองอาศัยความแมนยำในการควบคุมความรอนจากถานฟนที่ไมสามารถตั้งเวลาและอุณหภูมิไดเหมือนเครื่องสำเร็จรูป ในบานแมกลางหลวงมีเพียง 2 บานที่รับซื้อแลวผลิตจนเปนกาแฟคั่วบรรจุในถุง ออกขายใหกับที่ตางๆ คือ บานของพะตีโยแซ และ บานของสมศักดิ์ คีรีภูมิทอง บานหลังอื่นๆ เก็บเมล็ดสุกมาสงขายแตไมไดมีกระบวนการผลิต อามอสเลาวาเริ่มแรกเมื่อสิบกวาปกอน ขายเมล็ดที่ยังไมคั่วในราคาแค 10 บาท หลังจากกาแฟสด ไดรับความนิยมก็สูงขึ้นมาเปน 80 บาท และหากคั่วแลวราคาอยูที่ประมาณ 300 บาท “ชาวบานคุยกันเองถึงกระแสกาแฟสดที่มีแนวโนมวาจะราคาตกลง เมื่อไดรับความนิยมที่ไหนๆ ก็ปลูกกาแฟอินทรีย” อามอสเลา ปลอดสารเคมี อินทรีย ออรแกนิก โอ... คำพวกนี้ทำใหเวียนหัวไดงายๆ เอาเปนวากาแฟของท่ีน่ีปลูกแบบฝากเทวดาดูแลแลวกัน ปลูกกระจายทั่วๆ ไปใตรมไมในหมูบาน ไมไดตัดตนไมแลวปลูกกันเปนไรๆ รดน้ำดวยฝนไมไดใสปุย สารเคมีใดๆ แคถอนหญาบริเวณรอบๆเปนบางครั้ง หรือใชวิธีธรรมชาติแกลำกันเอง อยางการนำมดแดงมาปราบปญหาเช้ือรากินลำตนซ่ึงเปนวิธีท่ีผานการทดลองดวยตัวเองของคนที่นี่ ฟงมาถึงตอนนี้หนึ่งสาวชักสงสัยวา อาว! แลวถาปลูกแบบไมใชสารเคมี มันงายขนาดน้ี ตนทุนต่ำขนาดน้ี แลวทำไมดอย

เสนทางไปบานแมกลางหลวง รถสวนตัวแลนมาตามทางหลวง

108 (เชียงใหม - ฮอด) ถึง อ. จอมทอง ทางหลวง 1009 เลี้ยวขึ้น

ดอยอินทนนท ถึงหลักกิโลเมตร 26 เล้ียวซายเขาบานแมกลางหลวง

หากไปรถประจำทาง ข้ึนรถเหลืองตรงประตูเชียงใหม สายเชียงใหม –

จอมทอง ลงตรงแยกขึ้นดอยอินทนนทแลวโบกรถนักทองเที่ยวขึ้น

ไปลงหลักกิโลเมตร 26 หรือ นั่งไปจนถึงตลาดจอมทองคอยลงตอ

รถสองแถวคิวรถแมแจม ซึ่งตองรอคนเต็มถึงจะออกรถ จะแวะซื้อ

กาแฟในหมูบานแมกลางหลวงโดยตรง หรือติดตอ โยแซ กิจจรูญชัย

โทร. 081 – 021 – 8927 รับจัดสงทางไปรษณียไมจำกัดขั้นต่ำ

แลวนอกจากมีกาแฟสดหอมกรุน แมกลางหลวงยังเปนแหลง

ทองเที่ยวธรรมชาติแบบโฮมสเตย หากไปฤดูกอนเกี่ยวขาวจะได

เห็นนาขั้นบันไดเขียวชอุมตระการตา สนใจติดตอไดที่ สมศักดิ์

คีรีภูมิทอง โทร. 081-960-8856

อื่นไมทำกันแบบนี้บางละ เพื่อนสาวขางๆ เลยรีบคลายความมึนใหวา “ก็เขาทำเปนอุตสาหกรรมขนาดใหญไงแก รีบปลูก อยากไดผลมากๆ เมล็ดโตๆ ก็ตองใชสารสารพัด ใชคนดูแลเยอะ ใชพื้นที่เทาภูเขาเปนลูกๆ ใชสารนานๆ จะกลับไปปลูกแบบดั้งเดิมก็ไมไดแลวสิ” ออ...เออ (วะ) จดลิขสิทธ์ิ สรางแบรนด ไดมาตรฐานจากองคกรนาเช่ือถือ เหลาน้ีสำหรับกาแฟแมกลางหลวงยังเปนเร่ืองของอนาคต แตเวลานี้มีรสชาติเขมหอมกรุนและตัวผูผลิตเปนสิ่งรับประกันคุณภาพตัวเองลวนๆ แถมดวยการที่คนกินอยางเราจะไดรูจักแหลง

กาแฟสดออรแกนิก นอกจากบานแมกลางหลวงแลวยังมีอีกหลาย

พื้นที่ใน จ.เชียงใหม จ.เชียงราย ที่เพาะปลูกกาแฟลักษณะนี้ คือ

ปลูกใตรมไมใหญ ไมใชปุย สารเคมี หรืออาจรวมถึงปุยจากมูลสัตว

ดวย สอบถามสั่งซื้อกาแฟสดออรแกนิกไดที่

- กาแฟนาดา อ.เมือง จ.เชียงใหม แหลงกาแฟจากพ้ืนท่ี จ. เชียงราย

โทร. 084-043-3887

- กาแฟย่ีหอของเรา จ.กรุงเทพฯ แหลงกาแฟจากพ้ืนท่ี จ. เชียงใหม

โทร. 086-352-7955

ผลิตที่มา ผูฟูมฟก ในสิ่งที่เรากิน ซึ่งเปนสิ่งที่เราเขาไมถึงในแบรนดดังที่ดูดีมีมาตรฐานสากลทั้งหลายแหล สองสาววัยเฉียดเลขสามพกกาแฟลงจากดอยมาคนละหอสองหอ โบกรถจากหลักกิโลเมตร 26 สบายใจ เช้ิบๆ มาลงตรงส่ี-แยกดอยอินทนนทที่เดิม ไมนานรถสีเหลือง เชียงใหม – จอมทอง ก็โฉบมารับแบบไมตองใหยืนรอนาน แลวตลอดทางดูคลายจะกลายเปน เลดี้บัส เพราะมีแตสาวนอยใหญ สลับกันขึ้นลงรถ แถมพูดคุยทักทายราวกับรูจักกันมานานป ภาพท่ีเห็นทำใหสาวคนเมืองขี้ระแวงที่แอบนั่งมองอยูอดอมยิ้มไมไดเลยแหละ

โดยธรรมชาติ กาแฟเปนพืชที่เติบโตดีภายใตรมเงาของตนไมใหญ  ทวาความตองการผลผลิตท่ีเพ่ิมข้ึนไดสรางความเปล่ียนแปลงตั้งแตเมื่อ 20 กวาปที่แลว เมื่อเจาของไรจำนวนไมนอยหันมาปลูกกาแฟกลางแสงแดดในพื้นที่เปดโลงซึ่งตัดโคนตนไมออกทั้งหมด ผลกระทบลูกโซที่ตามมาจากการหายไปของผืนปามากกวา 1 หมื่นตารางกิโลเมตรในแถบอเมริกากลาง คือ การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพครั้งใหญของโลก ขอมูลจาก WWF ระบุวา ในบรรดา 50 ประเทศทั่วโลกที่มีอัตราการสูญเสียพื้นที่ปาสูงสุดชวงป ค.ศ. 1990 – 1995 มีมากถึง 37 ประเทศที่เปนผลมาจากการทำไรกาแฟ ในไรกาแฟใตรมเงา ใบไมที่รวงหลนจะทับถมและยอยสลายกลายเปนธาตุอาหารช้ันดีสำหรับตนกาแฟ  แตกระบวนการน้ี ไมเกิดขึ้นในไรกาแฟกลางแสงแดด การใสปุยเคมีโดยเฉพาะไนโตรเจนเพื่อบำรุงดินและกระตุนการเติบโตของตนกาแฟจึงเปนสิ่งที่ขาดไมได ไรกาแฟกลางแสงแดดขาดแคลนความหลากหลายของพืชและสัตว รวมถึงจุลินทรียเล็กๆ ในดินซึ่งเปนกลไกธรรมชาติชวยควบคุมสมดุลทางนิเวศ จึงตองพึ่งพาสารเคมีจำนวนมากในการปองกันโรคและกำจัดแมลงศัตรูพืช นี่ไมเพียงเปนภาระตนทุนท่ีเจาของไรกาแฟตองแบกรับ แตความเปนพิษของมันยังแทรกซึมเขาสูหวงโซอาหารและตกคางอยูในสิ่งแวดลอมตอไปอีกนาน ใชวาการปลูกกาแฟใตรมเงาจะไมมีผลกระทบเอาเสียเลย มันรบกวนธรรมชาติของผืนปาเดิมอยูบาง แตอยางนอยเมื่อเปรียบเทียบกับการทำไรกาแฟกลางแสงแดด ผืนดินที่มีตนไมอื่นข้ึนปะปนและปกคลุมดวยเศษใบไมในไรกาแฟแบบด้ังเดิมกักเก็บ

อื่นไมทำกันแบบนี้บางละ เพื่อนสาวขางๆ เลยรีบคลายความมึนใหวา “ก็เขาทำเปนอุตสาหกรรมขนาดใหญไงแก รีบปลูก อยากไดผลมากๆ เมล็ดโตๆ ก็ตองใชสารสารพัด ใชคนดูแลเยอะ ใชพื้นที่เทาภูเขาเปนลูกๆ ใชสารนานๆ จะกลับไปปลูกแบบดั้งเดิมก็ไมไดแลวสิ” ออ...เออ (วะ) จดลิขสิทธ์ิ สรางแบรนด ไดมาตรฐานจากองคกรนาเช่ือถือ เหลาน้ีสำหรับกาแฟแมกลางหลวงยังเปนเร่ืองของอนาคต แตเวลานี้มีรสชาติเขมหอมกรุนและตัวผูผลิตเปนสิ่งรับประกันคุณภาพตัวเองลวนๆ แถมดวยการที่คนกินอยางเราจะไดรูจักแหลง

ความชุมชื้นไดมากกวา เอื้อตอการหมุนเวียนของธาตุอาหารในดินมากกวา และมีอัตราการชะลางพังทลายของหนาดินนอยกวาผืนดินเปลือย เรือนยอดของตนไมหลายระดับความสูงในไรกาแฟใตรมเงา เปนแหลงพักพิงสำคัญของนกนานาชนิด อาหารของพวกมันไมใชผลกาแฟ แตเปนน้ำหวานของดอกไม ลูกไมอ่ืนๆ รวมถึงแมลงและหนอนที่อยูในระบบนิเวศขนาดยอมนี้  ยิ่งมีตนไมมากชนิดยิ่งดึงดูดใหนกหลายสายพันธุเขามาอาศัยและใชประโยชน ขั้นตอนหลังเก็บเกี่ยวจนถึงการคั่วจนออกมาเปนเมล็ดกาแฟแหง 1 ตัน ตองใชน้ำในปริมาณเฉลี่ย 20,98 ลูกบาศกเมตร และเพื่อใหไดกาแฟ 1 ถวย ตองใชน้ำประมาณ 140 ลิตร ไรกาแฟในประเทศยูกันดาอาจถึงคราวลมสลายเพราะโลกรอน สัญญาณเตือนปรากฏขึ้นตั้งแตประมาณ 4-5 ปที่แลว จากภาวะแหงแลงที่ทวีความรุนแรง ฤดูฝนที่มาถึงเร็วขึ้นแตมีฝนตกแคชวงส้ันๆ บวกกับการรับแสงอาทิตยท่ีมากเกินไป ทำใหเมล็ดกาแฟมีขนาดเล็ก ท้ังยังกระทบถึงปริมาณและคุณภาพของผลผลิต  คาดการณกันวาหากอุณหภูมิเฉลี่ยของชั้นบรรยากาศสูงขึ้นอีก 2 องศาเซลเซียส พ้ืนท่ีท่ีเหมาะสมตอการปลูกกาแฟของท่ีน่ีจะลดลงเหลือเพียง 1 ใน 10 ของปจจุบัน และอาจหมดไปภายใน 20 - 30 ปขางหนา ประเทศเพื่อนบานอยางเคนยาและแทนซาเนียก็มีสิทธิ์ไดรับผลกระทบนี้ดวยเชนกัน

ที่มา : นิตยสารสารคดี ฉบับที่ 296 ตุลาคม 2552 คอลัมนGreen Planet : โลกสรรพสินคา โดย ฐิตินันท ศรีสถิต

ผลิตที่มา ผูฟูมฟก ในสิ่งที่เรากิน ซึ่งเปนสิ่งที่เราเขาไมถึงในแบรนดดังที่ดูดีมีมาตรฐานสากลทั้งหลายแหล สองสาววัยเฉียดเลขสามพกกาแฟลงจากดอยมาคนละหอสองหอ โบกรถจากหลักกิโลเมตร 26 สบายใจ เช้ิบๆ มาลงตรงส่ี-แยกดอยอินทนนทที่เดิม ไมนานรถสีเหลือง เชียงใหม – จอมทอง ก็โฉบมารับแบบไมตองใหยืนรอนาน แลวตลอดทางดูคลายจะกลายเปน เลดี้บัส เพราะมีแตสาวนอยใหญ สลับกันขึ้นลงรถ แถมพูดคุยทักทายราวกับรูจักกันมานานป ภาพท่ีเห็นทำใหสาวคนเมืองขี้ระแวงที่แอบนั่งมองอยูอดอมยิ้มไมไดเลยแหละ

ปนมะเขือบานๆ กับเรื่องสยองของปลาทูหอมเจากรรมน้ำผึ้ง หัสถีธรรม เรื่องและภาพ คุณแมลูกหนึ่งจากรั้วพระจอมเกลาลาดกระบัง เปลี่ยนชีวิตเปนมนุษยไรเงินเดือน ทอผา ทำนา ทำไร ใชชีวิตคูกับหนุมบานลำโดมใหญ จ.อุบลราชธานี เมนูแตละม้ือ หยิบจับเสาะหามาจากทองทุมบุงทามรอบบาน

อาหารใกลมือกระแสอาหารชา (slow food) กำลังฮิต เลยอยากชวนคิดเมนูชาๆกันบาง ทีนี้ลองมองรอบตัว หลังบาน ริมรั้ว แลวความาเขาครัวสรางสรรคแบบงายๆ

ปน เปนเครื่องจิ้มชนิดหนึ่ง สวนประกอบหลักไดแก พริกสดหรือพริกแหง หัวหอมแดง กระเทียม (คั่วหรือเผาใหสุก) โขลกผสมกับเนื้อปลาตม ปรุงรสดวยน้ำปลาราน้ำปลาและเติมน้ำตมสุกเล็กนอย อาจเพิ่มรสเปรี้ยวดวยน้ำมะนาว

ซุบ เปนอาหารที่มีวิวัฒนาการมาจากการนำผักมาจิ้มแจว คำวา“ซุบ” มีผูสันนิษฐานวา มาจากคำวา “ชุบ” หมายถึง จุมหรือจิ้มนั่นเอง ภาคอีสานออกเสียง ช เปน ซ ชุบจึงออกเสียงวา ซุบ แจวมีสวนผสมหลักคือปลาราและพริก ผักท่ีนิยมนำมาทำซุบ เชน หนอไมสดตมขูดฝอย ขนุนออน มะเขือตม ชาวบานจึงพลิกแพลงดวยการนำผักเหลานั้นผสมลงในแจว แลวใสขาวคั่ว งาคั่ว ใหมีกลิ่นหอม

เนียน (บางทองถิ่นเรียกวา เนียง) มีสวนผสมและวิธีทำคลายซุบ แตผักท่ีใช ตองเปนมะเขือตม เรียกวา เนียนมะเขือ วิธีทำก็งาย ๆคือ นำมะเขือมาตมใหสุก ยีใหละเอียด ปรุงรสดวยน้ำปลารา ใสพริกปนใหมีรสเผ็ดเล็กนอย แตไมใสขาวคั่วและงาคั่ว

ขอมูลจาก “ของแซบอีสาน : ซุบ เนียน ตม ตำ ปน” เว็บไซต ประตูสูอีสานwww.isangate.com/local/food_02.html#pon

เครื่องปรุง

ปลาจากลำโดมผักริมรั้ว

1 ป 2553 มาเยือน เปนปเสือ ตรงกับปเกิดของเราพอดี เขาวากันวาเปน “ปชง” เชื่อหรือไมเชื่อก็ไมกลาลบหลู เพราะเกิดเรื่องอกสั่นขวัญแขวนเกี่ยวกับอาหารแตหัวป ใครจะคิดละวาคนในชนบทก็มีความปลอดภัยทางอาหารต่ำไมตางไปจากคนเมือง ก็อุตสาหมาอยูปลายเขตอีสานใต จังหวัดอุบลราชธานี มิหนำซ้ำยังอยูอำเภอนาจะหลวย เขตชายแดนที่โอบลอมดวยเทือกเขาพนมดงรักไกลจากเมืองหลวงของประเทศกวา 800 กิโลเมตร ตนสายปลายเหตุเกิดจากความหวงใยพอบานที่ตองไปไรแตไมทันแจง บางทีทำอาหารใหไมทัน หรือไมมีอาหารติดบานก็ไดแตกระติ๊บขาวไป แมบานพอกระเทินจึงคิดการใหญจะตำแจวบองไวใหเปนเสบียง ทำงานมาเหนื่อยๆ เดินกลับมาเถียงไรสาวเอายอดกระถิน หรือลงไปลางเน้ือลางตัวในบึง ก็ดึงสายบัว กินแกลมกับแจวบอง ขาวขอดกระต๊ิบไมรูตัว อ่ิมทองมีเร่ียวมีแรงทำงานตอไดจนเย็น จะตำแจวบองท้ังที นอกจากพริกแหง หอม กระเทียมขาท่ีตองเผาใหหอมแลว ขาดไมไดเลยคือ “ปลาราดี” หรือไมก็ปลาแหงหรือปลายางรมควันหอมๆ เกริ่นมาขนาดนี้ แต... วันนี้ไมไดตั้งใจมาแนะนำการทำแจวบอง แตเหตุการณดังกลาวเกิดจากหาปลาราดีๆ มาใชตำแจวไมได ปลาราที่คุณยาทำไวก็หมดไหซะแลว ดวยความมักงาย ก็เลือกใช "ปลาทูหอม" จากรถตลาดพุมพวง1ยามเชา สำหรับใชเปนสวนผสม ตกบายลูกนอนกลางวัน ก็จัดการค่ัวพริกแหง เผาหัวหอมแดง กระเทียมและขาน้ำจนสุกหอม พักไวใหหายรอน หันไปหอปลาทูหอมเจากรรมดวยใบตองแลวปงไฟออนๆ มันก็หอมฉุยดี ไมมีอะไรผิดสังเกต ระหวางเวลาปงปลาเค็ม ก็ตำพริกแหง ตามดวยหอมกระเทียมเผา ซอยขาเผาใหละเอียดตำรวมกัน ใสเกลือนิดหนอยใสเนื้อมะขามเปยกพอประมาณ ปลาเค็มที่สุกแลวแกะเนื้อใสลงไปตำจนเนื้อแจวละเอียดไมติดครก ก็เปนอันเรียบรอย ที่มาของโศกนาฏกรรม คือกางและหัวที่เหลือจากการตำแจว เรายกให "เจาไหซอง" หมาประจำตระกูลผูนารักและสัตยซ่ือที่มาดอมๆ มองๆ ตั้งแตยังปงปลาอยู ปรากฏวาสองชั่วโมงตอมาเจาไหผูนาสงสาร นอนตายล้ินจุกปาก จากพวกเราไปอยางไมคาดคิดแตก็ตองคิดวา หมาตายเพราะอะไร? และถาหมาไมตาย ใครจะตาย? แสนจะเสียดาย พริกหอมแดงกระเทียมและขาที่บรรจงเผาอยางดี แตก็ตองตัดใจทิ้งไป ไมงั้นคนอาจตายตามหมาไป

เหตุการณครั้งนี้กลายเปนหัวขอในการวิพากษวิจารณของคนในครอบครัวและบานใกลเรือนเคียง พากันตอกย้ำความไมปลอดภัยของอาหาร "ตลาด" เพราะปจจุบันวัฒนธรรมอาหารชาวอีสานก้ำก่ึงตามสภาพแวดลอมท่ีเปล่ียนไป วัฒนธรรมหาอยูหากินแบบเดิม ทำไดลำบากขึ้น ตนตอหลักมาจากการเปลี่ยนวิถีเกษตรดั้งเดิมเปนเกษตรเชิงพาณิชยและที่สำคัญเปนเกษตรอุดมสารเคมีเห็ดโคน ที่เคยขึ้นมากมายจนเตะเลน เตะทิ้ง เดี๋ยวนี้กลับหาไดยากใครเห็นดอกหนึ่ง ขาวกระจายไปถึงหูเพื่อนบาน ไมชาไมนานปาบริเวณนั้นก็จะราบเปนหนากลอง ระดมขุดทั้งที่ยังเปนหนออยูใตดิน วัฒนธรรมอาหารชาแบบดั้งเดิม จึงเปลี่ยนเปนอาหารดวนจากรถตลาด เพราะตองรีบไปไรไปนา หรือหาอาหารจากธรรมชาติไดนอย แตเม่ือพบกับเหตุการณเชนน้ี ก็ตองหันมาทบทวนวิถีชีวิต รวมไปถึงวิถีการเกษตรที่ทำรายธรรมชาติ ซึ่งสุดทายผลเสียวนกลับมาหาตัวเราเอง ที่สุขภาพย่ำแยจากการฉีดพนสารเคมีและกินอาหารปนเปอนสารเคมี ถาหาอยูหากินยาก เราก็ตองเฮ็ดอยูเฮ็ดกิน คือ ผลิตในส่ิงที่ตัวเองกิน กินในสิ่งที่ตัวเองผลิต แนนอนวามันชาแน ๆ กวาจะไดแตละเมนู เพราะสวนประกอบทุกอยางเราตอง ทำเอง - ทำสวนปลูกผัก ปลูกพริกไวกินและตากแหงไว (พริกตลาดนั้นพอคากำหนดใหตองฉีดยากอนเก็บมาขาย เพื่อใหเก็บไวไดนาน เชนเดียวกับพืชผักแทบทุกชนิด รวมไปถึงผลไมดวย) - ตั้งแตกระแสพืชพลังงานเริ่มบูม ก็ไมมีใครกลาเก็บเห็ดปลวกที่ขึ้นในไรมันสำปะหลังกินอีกเลย ชาวบานตองเรียนรูที่จะเพาะเห็ดทั้งเห็ดถุง เห็ดกองเตี้ย หรือเห็ดในขอนไม และถึงที่สุดตองเรียนรูที่จะกลับมาสูวิถีเกษตรกรรมแบบยั่งยืนเพื่อฟนฟูระบบนิเวศและแหลงอาหารธรรมชาติ - ทำปลาราเอง ถาครัวเรือนไหนมีพอแมอยูดวย ก็มักจะมีไหปลาราทำเอง เพราะพอแมพาทำ แตคนรุนใหม ที่แยกเรือนออกมา ไมมีเวลารวมถึงไมสนใจจะทำ ก็จะใชวิธีซื้อปลาราถุงจากรถตลาด แตสังเกตดีๆ ปลาราถุงถึงเปดทิ้งไว ก็ไมมีแมลงวันหนาไหนมาตอมใหเคืองใจ ไมเหมือนไหปลาราทำเอง เปดแปบเดียวก็เต็มไปดวยไขแมลงวัน ชวนใหนาสงสัยวาเขาทำปลารายังไง ไมใหแมลงวันตอม?

1รถขายกับขาวที่แขวนถุงพลาสติกใสของดิบสดเต็มคันรถ

2 ทีนี้ มาถึงเมนู “อาหารใกลมือ” จริงๆกันแลว วันที่เราไดลงมือทำ “ปนมะเขือ" เปนวันที่ไมมีเงินติดตัวและไมมีอาหารอะไรติดกนครัวเลย เดินไปดอมๆ มองๆ สวนของคุณยา นั่นไง มะเขือมวง 2 ลูก มะเขือมวงนี้ไมใชมะเขือยาวพันธุตางประเทศที่มีสีมวง แตเปนมะเขือพันธุพื้นบานที่มีรูปรางกลมลูกใหญกวามะเขือธรรมดา ผลโตเต็มที่มีขนาดประมาณฝรั่งผลใหญ เปลือกผลมีสีมวง แตเนื้อมะเขือมีลักษณะแบบมะเขือยาว เมนูปนแบบธรรมดาจะประกอบดวย ผักหลัก เชน มะเขือมะเขือยาว เนื ้อปลาปน พริกและผักหอม (หอมแดง ผักชีฝรั ่งสะระแหน) ถาใสงาคั่วไปดวยก็จะเรียกวาซุบ แตซุบนี่ผักที่ใชทำจะหลากหลายกวา นอกจากมะเขือแลว ยังใชหนอไม เห็ด ขนุน ถ่ัวฝกยาว ฟกทองออน ผักติ้วออน หรือใบมะมวงออน ฯลฯ แต... สำหรับเราวันนั้นไมมีงบซื้องา และยังไมไดปลูกไวกินเอง ก็ตองเลือกทำปนไปโดยปริยาย แบบนี้ 1. นำมะเขือ 2 ลูก ปงเตาถานไฟปานกลางจนสุก ใหเปลือกไหมพอลอกเปลือกออกได 2. หั่นเนื้อมะเขือเผาเปนชิ้นเล็กๆ แลวปรุงรสดวยน้ำปลาราหรือน้ำปลา เกลือ พริกปนหรือพริกสดตำ การปรุงรสตองปรุงเผื่อผักหอมที่จะเติมลงไปทีหลังดวย 3. ซอยผักหอมใสลงไป บีบมะนาวลงไปเล็กนอย ดึงรสชาติใหมีชีวิตชีวาขึ้น คลุกเคลาใหทั่ว แคนี้ก็พรอมเสิรฟกับขาว

เหนียวรอนๆ และผักแกลม นิยมใชผักสดอยางยอดกระถิน ใบบัวบกหรือผักรสเปร้ียวๆ มันๆ เชนผักต้ิว หรือจะเปนยอดมะมวงหิมพานตก็เขาทา มะเขือเผาจะมีรสหวานฉ่ำในตัว ไมตองงอผงชูรส น้ำปลาราทำเอง หรือน้ำปลาดี เสริมใหกลมกลอม พริก เกลือและน้ำมะนาวเล็กนอยชวยใหรสชาติโดดเดน จัดจานขึ้น มะเขือชนิดอื่นๆ ก็ใชปรุงเมนูนี้ได ไมวาจะเปนมะเขือเปราะ มะเขือยาว ไมนาเชื่อ วาอาหารมื้อนั้น เราสามารถเอร็ดอรอยไดโดยไมเสียเงินสักบาท ขอบอกวานี่ไมใชเทรนดอาหารชาจากอิตาลี แตเราจำเปนตองใชชีวิตชาๆ เพื่อความอยูรอดและปลอดภัย อาหารธรรมชาติ สรางสรรคจากภูมิปญญาทองถิ่นยังมีอีกหลากหลายเมนูหน่ึงท่ีสรางความแปลกใจและกลายเปนอาหารโปรดเราไปแลวคือ “หมกขา” ฟงชื่อแลวไมนาเอร็ดอรอยเทาไหรใชไหม แตถาไดชิมแลวติดใจแนๆ สวนประกอบและวิธีการปรุง ติดไวฉบับหนาแลว

กันนะ

วางงานใชวาจะวางเปลา

เรา (โดยเฉพาะมนุษยเงินเดือน) แตละคนคงมีวงจรชีวิตไมตางกัน

นัก เกิด เรียน ทำงาน เก็บเงิน มีครอบครัว เล้ียงลูก แกเฒา แตมีสัก

ครั้งไหมที่จะเกิดคำถามกับความเคยชินเหลานี้ รูสึกถึงสิ่งที่ขาด

หายไปในชีวิต ตั้งคำถามกับการงานที่ทำวาใชสิ่งที่อยากทำจริงๆ

หรือเปลา กระทั่งวันหนึ่งอาจอยากลองออกไปจากชีวิตอันแนนอน

แบบนี้ แตถึงที่สุดแลวก็กลัว ตกอยูในภาวะอยูที่เดิมก็เบื่อ จะกาว

ขาออกไปก็ไมกลา เพราะเชื่อวาเรียนจบก็ตองทำงาน งานคือเงิน

คือชีวิตที่ดี ?

การพักงาน หรือ Career Break ในภาษาอังกฤษมีความ

หมายวา ชวงเวลาที่ออกจากงานเพื่อไปทำอะไรบางอยาง เชนการ

คลอดลูก ใหนมลูก แตปจจุบัน Career Break ใชในการอธิบาย

บุคคลที่ลาออกจากงานไประยะเวลาหนึ่ง เพื่อการพัฒนาตนเอง,

พัฒนาทักษะวิชาชีพ, ศึกษาตอ, แสวงหาความหมายชีวิต ฯลฯ

Career Break เปนอีกทางเลือกของการแสวงหาคุณคา

ของชีวิต ไมแนวาอาจกลับมาทำงานเดิมไดดีเลิศกวาเดิม หรือคน

พบตัวเองในแงมุมที่ไมเคยรูจักเลย และอาจเปลี่ยนแปลงชีวิตไป

เลยก็เปนได Career Break ยังไมเปนที่รูจักมากนักในสังคมไทย

เพราะเราคิดวาเปนไปไมไดที่จะหยุดงานขณะที่ยังตองสรางเนื้อ

สรางตัว มีหน้ีสิน หรือทันทีท่ีพูดถึงการออกจากงาน พักงาน คำถาม

ที่พุงเขามา คือ แลวจะไปทำอะไร ? แลวจะมีประโยชนอะไร ?

ในหมูชาวตะวันตกมีวัฒนธรรม Career Break มานาน

แลว มุมมองตอการพักหรืออกจากงานจึงเปนไปในทางบวก เปน

ชวงเวลาที่จะไปพนจากการหมกมุนอยูกับงานซึ่งมักไดรับความ

กดดันจากองคกร จากสภาพแวดลอมอยูตลอดระยะเวลา การพัก

หรือออกจากงานในชวงเวลาหน่ึงเพ่ือไปทำอยางอ่ืนท่ีอาจเก่ียวหรือ

ไมเกี่ยวกับเนื้องานเดิมเลย ดูจะเปนทางเลือกที่ดีที่ทำใหมนุษย

เงินเดือนบางานทั้งหลายไดหยุดพักเพื่อเติมเต็มชีวิต

Career Break มีใหเลือกหลากหลายรูปแบบแลวแต

ความสนใจของแตละคน ซึ่งกิจกรรมยอดฮิตของเหลาคนพักงาน

จะแบงไดเปน อาทิ อาสาสมัคร การทองเที่ยว การศึกษาตอหรือ

เขาอบรม ซึ่งเหลานี้เปนรูปแบบที่ยืดหยุนผสมผสานกันไดตาม

ความสนใจ ความสะดวกของผูพักงานเอง เชนในระหวางการเดิน

ทางทองเที่ยว ก็อาจมีบางชวงที่เขาไปเปนอาสาสมัครแบบไดรับ

คาแรง หรือแลกกับที่พัก อาหารบางมื้อ ฯลฯ นอกจากนี้ที่นาสนใจ

คือ การพักงานไปลองใชชีวิตชาๆ ในชุมชนทางเลือกบางแหง ที่มี

กิจกรรมเกษตรอินทรีย การภาวนา ทำโยคะ อบรมเพื่อการเติบโต

ทางจิตวิญญาณ ชุมชนเหลาน้ีก็เชน Deer Park Institute ในประเทศ

อินเดีย (www.deerpark.in) อาศรมวงศสนิท ในประเทศไทย (www.

buddhadasa.org) ชุมชนฟนดฮอรน ในประเทศสกอตแลนด

(www.findhorn.org)

วางงานใชวาจะวางเปลา เพียงแตอยูที่การหาขอมูล

การวางแผนที่ดี ตลอดจนความเขาใจจากคนใกลชิด หากเตรียม

พรอมแลวจะรออะไรอีกละ ?

พื้นที่ของการแบงปน เปดรับประกาศแลกหรือให สิ่งของที่จะทิ้งก็เสียดาย จะขายก็ไมไดราคา สงรูปสิ่งของ บอกเลาที่มาของสิ่งของสั้นๆ และชองทางติดตอ มาทางอีเมล wechange_mag@hotmail.comShare Market

แผนหนัง DVD เรื่อง Resident evil (CG Motion Picture) และ Frozen Flower ที่มา : เจาของสั่งมาขายตอ แตซื้อมาผิดเรื่องจาเลยตองเก็บเอาไวเอง เจาของ : ตื้น

หนังสือ เศษทรายในกระเปา ท่ีมา : ไมรูท่ีมาแฮะ อยูๆ ก็มีในครอบครอง 2 เลม เลยอยากแบงใหคนอยากอาน 1 เลม เจาของ : กวาง

เทียนหอม ที่มา : นั่งอยูแลวเด็กนักเรียนเดินมาขายตรงเทียนหอมจากฝมือชาวบาน แตซื้อมาแลวก็เก็บไวเฉยๆ เจาของ : หมั่น

แผนที่ดูดาว ที่มา : ซื้อมาจากทองฟาจำลอง เห็นมีคนมาชอบถามเรื่องดูดาว เลยซื้อติดตัวไว เจาของ : กึ๋ย

ติดตอขอรับหรือแลก พรอมบอกเหตุผลที่ตองการไดสิ่งของมาทางอีเมล wechange_mag@hotmail.com

3 วัน ฉันไมซื้อพ็อคเก็ตบุครวบรวม

ประสบการณ 3 วันไมซื้อ

พ็อคเก็ตบุคเสื้อยืดเปลี่ยนโลก

We Change Magazine นิตยสารเพื่อการเปลี่ยนแปลงโลกอยางราเริงรวมกัน ราย 3 เดือน

เสื้อยืดรณรงคหลากประเด็น

สมุดทำมือสบูถั่วเขียว

ʹѺʹعÊÔ¹¤ŒÒà¾×èÍ¡Ò÷ӡԨ¡ÃÃÁ¢Í§ we change ˹ѧÊ×Í ¹ÔµÂÊÒà àÊ×éÍÂ×´ ÊÁØ´·ÓÁ×Í ÊºÙ‹¶ÑèÇà¢ÕÂÇ µÔ´µ‹Íä´Œ·Õè

wechange.tonkla@gmail.com â·ÃÈѾ·� 02-437-9445

คูมือ 3 วันไมซื้อคูมือแนะนำสำหรับผูสนใจที่อยากทดลองเปนผูบริโภค

ที่มีอำนาจปฏิเสธ