คำ�นำ�

ในปจจบนประชาชนสวนใหญไดหนมาใหความสำาคญเกยวกบเรองการบรโภคอาหารทปลอดสารพษสารเคมเพมมากขนรวมถงการรวมมอของหนวยงานรฐบาลทออกมาตรวจสอบและมบทลงโทษผทใชสารพษกตามกยงคงมการใชอยทวไป เพราะผผลตสวนใหญมไดคำานงถงผลกระทบของสารเคมทมตอผบรโภค ปจจบนการเลยงเปดควบคไปกบการทำาการเกษตรโดยใหกนสงทเหลอจากการเกบเกยวซงอาจจะมสารเคมตกคางอยจากการทำาการเกษตร ดงนนผบรโภคเองกจะไมทราบวาผกผลไมเนอสตว และไขทบรโภคปลอดภยตอส า ร พ ษ

การเลยงเปดเพอใหผลผลตไขเปนอาชพทเกาแกของคนไทยทมการเลยงสบทอดกนมาตงแตในอดต การเลยงเปดไขจงกระทำาในเกษตรกรททำานาเปนสวนมาก แตในปจจบนไดประสบปญหาของโรคไขหวดนกมากระทบกบปญหาการเลยง จงตองมการทำาลายสตวปกอาท เชน ไก เปด และนก จำานวนมากจงประสบปญหาการขาดแคลนไขทนำามาใชบรโภคไมพอตอความตองการของทองตลาด การศกษานำาสมนไพรเพอมาเสรมใหอาหารเพอเสรมใหเปดมการเจรญเตบโตเรวและใหผลผลตไขดจงเปนวธทนาทำาการศกษาทดลอง

วตถประสงค

1. เพอศกษาอตราการเจรญเตบโตของเปดกากแคมพเบลล ทใชพชสมนไพรผสมในอาหารสำาเรจรป

2. เพอนำาขอมลทไดไปใชประโยชนในการเลยงเปด และเผยแพรแกผสนใจทวไป

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทราบถงชนดของสมนไพรทเหมาะสมในการใชผสมอาหารสำาเรจรปทมผลทำาใหอตราการเจรญเตบ โตของเปดกากแคมพเบลลสงสด

2. ไดขอมลทเปนแนวทางในการเลยงเปดกากแคมพเบลล สามารถนำาไปแนะนำาใหเกษตรกรทเลยงเปดกากแคมพเบลลและผสนใจทวไป

ขอบเขตการทดลอง

ผลของการใชพชสมนไพรผสมในอาหารทมผลตอการเจรญเตบโตของเปดพนธกากแคมพเบลล วางแผนการทดลองแบบสมอยางสมบรณ (Completely Randomized Design ; C.R.D.) โดยแบงออกเปน 5 ทรทเมนต ทรทเมนตละ 3 ซำา ใชเปดซำาละ 5 ตว โดยใชเปดททำาการทดลองทงหมด 75 ตว โดยมตวแปรทเปนอสระ คอ อาหารสำาเรจรปผสมขง ขา กระชาย ในอตราสวน 5% ตวแปรตามคอ นำาหนกเ ป ด อ ต ร า ก า ร แ ล ก เ น อ แ ล ะ ผ ล ต อ บ แ ท น ท ไ ด ร บ

ก�รตรวจเอกส�ร

เปดเนอและเปดไขเลยงกนมาประมาณ 30 กวาป สวนมากนยมเลยงเปนอาชพเสรม ซงสามารถสรางรายไดใหเกษตรกรมความเปนอยทดขน แตในปจจบนมเกษตรหนมาเลยงเปดเปนอาชพหลก เพราะเปดเปนสตวทเลยงง า ย ใ ห ผ ล ผ ล ต เ ร ว แ ล ะ ม ต น ท น ใ น ก า ร เ ล ย ง ต ำา

เปดพนธไขทนยมเลยงในประเทศ

สภาพรและกระจาง (2537) กลาววา พนธเปดทนยมเลยงในประเทศไทยมดงน

1. เ ป ด ก � ก แ ค ม พ เ บ ล ล (Khaki campbell) นยมเรยกว� “เปดก�ก” ไดรบก�รพฒน�ส�ยพนธจ�กประเทศองกฤษ ไขดก ตวไมโต เพศผหนกประม�ณ

22 27. – . กโลกรม ลกษณะเดนคอ ป�กมสเขยวแก หวและคอมสเขยวแกมนำ�ต�ล ขนหน�อกและหลงสก�ก ข�และเท�สสม เพศเมยหนกประม�ณ 2 25– . กโลกรม อ�ยเรมไขประม�ณ 4½ เดอน ลกษณะเดนคอ ป�กสดำ�แกมเขยวหวสนำ�ต�ลเขม คอและหน�อกสก�ก หลงมสนำ�ต�ลสลบก�ก ข�และเ ท � ส ก � ก เ ข ม

2. เปดอนเดยนรนเนอร (Indian Runner ) ม ลกษณะการยนคอตรงลำาตวเกอบตงฉาก เพศผหนกประมาณ 17. –

25. กโลกรม เพศเมยหนกประมาณ 15 2. – กโลกรม เปดพนธนม 3 ชนดคอ สขาว เทา และลายทลำาตว ปากสเหลอง แขงและเทาส ส ม ใ ห ไ ข ฟ อ ง โ ต ไ ข ท น เ พ ศ เ ม ย อ า ย เ ร ม ไ ข 4 ½ เ ด อ น

3. เป ดพ น เมอง (That Native Duck) ม 2 ช น ด เ ร ย ก ช อ ต า ม แ ห ล ง ท เ ล ย ง

31. เปดนครปฐม พบมากในเขตนครปฐม เพชรบร ราชบรและสพรรณบร มลกษณะตวใหญ อกกวาง ใหไขชาแตฟองโต เพศผหนกประมาณ 3 35– . กโลกรม เพศเมยหนกประมาณ 25. –

3 กโลกรม หวมสเขยว ขนทคอควนขาว อกสแดง ลำาตวและปากมสเทา เทาสสม เพศเมยหนกประมาณ 25 3. – กโลกรม ขนมสลายกาบออย ป า ก ส เ ท า เ ท า ส ส ม อ า ย เ ร ม ไ ข ป ร ะ ม า ณ 6 เ ด อ น

32. เปดปากนำา พบมากในสมทรปราการ และชลบร มขนาดตวเลกกวาเปดนครปฐม ใหไขฟองเลกดกกวา ลกษณะเดน คอ เพศผขนท

หวเปนสเขยวบรอนซ อกสขาว ลำาตว ปากและเทามสดำา สวนเพศเมยขนตามลำาตวมสดำา อกสขาว ปากและเทาสดำา อายเรมไขประมาณ 6 56 เดอน

4. เปดลกผสมกากแคมพเบลลกบพนธพนเมอง นยมเลยงกนมากกวาพนธแทเพราะใหเนอดและใหไขดกประมาณปละ 260 ฟอง อ า ย เ ร ม ไ ข ป ร ะ ม า ณ 5 ½ 6 6 เ ด อ น ก�รผสมพนธเปด

สตวทกตวเร มตนชวตดวยการเจรญเตบโตขนมาจากเซลลเซลลเดยว คอ ไขทไดรบการผสมแลว (Fertilized ovum) เซลลเดยวนจะแบงตวออกไปเร อย ๆ จนมจำานวนนบไมถวนประกอบตวเปนสตวสมบรณตวหนง สภาพภายในของไขทถกผสมแลว คอ ไขของสตวตวเมยผสมโดยอสจของตวผ ไขเปนเซลลขนาดใหญ ภายในม (cytoplasm) เปนสวนสำาคญ และมนวเคลยส (nucleus) ลอยตวอยในไซโตพลาสซมอกขนหนง ภายในนวเคลยสมโครโมโซม (chromosome) จำานวนโครโมโซมทผสมแลวจะแตกตางกนตามชนดของสตว โครโมโซมเปนตวถายทอดลกษณะตาง ๆ ของสตวโดยตอไปโครโมโซมนจะคงตวอยในเซลลทก ๆ เซลลของตวสตวและจะมการสบพนธถายทอดสบตอไปทก ๆ ชวอาย (สโขทยธรรมาธราช, 2528)

แ บ บ แ ล ะ ห ล ก ก า ร ผ ส ม พ น ธ เ ป ด

การผลตลกเปดทจะใหมความสามารถใหไขหรอเนอดตองอาศยวางแผนผสมพนธใหถกตอง โดยธรรมชาตลกยอมใหรบเลอดหรอยนจากพอครงหนง และจากแมอกครงหนง เชน เราตองการผสมเปดทใหทงเนอดและไขพอใชได เรากตองเอาเปดพอพนธเนอมาผสมกบแมเปดพนธไข ลกทออกมาเปนลกผสม 50 % ซงจะใหเนอดและไขพอใชได การผสมพนธเปดมอยหลายแบบแลวแตว ต ถ ป ร ะ ส ง ค ข อ ง ผ เ ล ย ง

1. การผสมพนธแท (Pure Breeding) เปนการผสมพนธเพอการรกษาพนธเปดแทเอาไว การผสมวธนท ำาใหไดเปนทมคณสมบตสมำาเสมอ สและลกษณะตาง ๆ ของเปดไมเปลยนแปลง พอแมพนธสามารถถายทอดลกษณะใหแกลกหลานไดแนนอน การผ ส ม พ น ธ แ ท ไ ด แ ก

1.1 การผสมแบบเลอดชด (inbreeding) เปนการผสมพนธโดยเอาสตวทมความสมพนธทางสายเลอดมาผสมกน คอ สตวทมบรรพบรษรวมกนเปนการผสมกนระหวางเครอญาต พอ แม พ นอง นำามาผสมกน การผสมพนธแบบเลอดชดเปนการนำาเอายนทเหมอนในสตวสองตวทไดรบมาจากบรรพบรษตวเดยวกนมารวมกนทำาใหยนนนเปนยนคเหมอน (homozygousgene pairs) ทำาใหลกษณะนนเปนลกษณะบรสทธ การผสมเลอดชดทำาใหเกดยนเ ล ว ห ล า ย อ ย า ง เ ช น

111. . สขภาพและความแขงแรงของเปดจะลดล ง เ จ บ ป ว ย ง า ย ม ก ม จ ำา น ว น ต า ย ส ง

112. . การเจรญเตบโตของสตวเลอดชดลดล ง

113. . อตราการผสมตดลดลง ซงทำาใหไขมเ ช อ น อ ย ล ง

114. . การใหไขลดลง ฉะนนถาตองการผสมแบบเลอดชดใหไดผลเพอรกษาพนธแทไว ตองอาศยการเลอกเปดทมลกษณะไมดเหลานทำาลายเสย เลอกเฉพาะเปดทมลกษณะดไว เชน ไ ข ด ก า ร เ จ ร ญ เ ต บ โ ต ด ฟ ก อ อ ก ม า ก ไ ว ท ำา พ น ธ ต อ ไ ป

1.2 ก า ร ผ ส ม พ น ธ แ บ บ ร ก ษ า ส า ย เ ล อ ด (linebreeding) การผสมแบบนเพอหลกเลยงการผสมแบบเครอญาต แตยงไดสตวพนธแทอย โดยพยายามตงสายเลอดหลาย ๆ

สายเลอดไวแลวนำาเปดแตละสายเลอดมาผสมกน เพอหลกเลยงการผสมระหวางพอ แม ลก พ นอง เชน เราเลยงเปดกากพนธแทไวหลาย ๆ ฝงกเปนหลาย ๆ สายเลอด นำาลกแตละสายเลอดหรอแตละฝงมาผสมสลบกนอยาใหมการผสมระหวางเครอญาตเกดข น ก จ ะ ไ ด เ ป ด พ น ธ แ ท ท ม ล ก ษ ณ ะ ไ ม ใ ช เ ล อ ด ช ด เ ก ด ข น

1.3 การผสมขามตระกล (strian crossing) การปรบปรงพนธแทใหมคณภาพสงขน มกตองใชการผสมพนธแบบนำาเลอดจากเปดฝงอนทมคณสมบตบางอยางทเปดในฝงไมมเขามาเปนการผสมเพอนำาเอายนใหมเขามาในฝงโดยไมเปลยนพนธ เปนวธแ ก ห ร อ เ ล ย ง ผ ล เ ส ย จ า ก ก า ร ผ ส ม เ ล อ ด ช ด

2 การผสมขามพนธ (cross breeding) เปนการผสมพนธเปดตงแต 2 พนธขนไป การผสมขามพนธเปนจดประสงคทรวมลกษณะทดของเปด 2 พนธเขาไวดวยกน และการดำาเนนการคดเลอกผสมพนธต อไปเพอใหไดสายเลอดใหม เชน การผสมระหวางเปดปกกงกบเปดกากลกทออกมาจะไดรบเลอดทใหเนอจากเปดปกกง และใหไขดจากเปดกาก หรอทนยมเลยงเปดไขกนมากในไทย คอ พนธลกผสมระหวางพอกากก บแมเปดพนเมอง ซ งลกผสมออกมาจะเลยงงายโตเรวไมคอยตายเหมอนกบพนธแท และแมเปดเมอหยดไขกจะขายไดราคาเพราะตวจะโตกวาเปดกากโดยไดล ก ษ ณ ะ ใ ห เ น อ จ า ก เ ป ด พ น ธ พ น เ ม อ ง

3. การผสมแบบเพมเลอด (up - grading) เปนการผสมเปดตวเมยพนเมองโดยใชพอพนธแทและการผสมในชวงตอ ๆ ไป คงใชพอพนธแทผสมกบลกผสมเพอเพมเลอดแกเปดในฝงใหมเลอดสงขนทางพอพนธแท การผสมดำาเนนไปหลาย ๆ ชวจะไดเปดทมรปรางและมคณสมบตใกลพนธแทยงขน การผสมพนธเปดสกากกบพนเมองของประเทศไทยนยมใชลกผสม 50 หรอ 75% เพราะ

ถาผสมใกลพนธแทมากจะไดลกเปดทตวเลกเทาพนธแททำาใหขายไมไ ด ร า ค า

ก า ร ผ ส ม พ น ธ เ ป ด

ปฐม (2539) กลาววา การผสมพนธเปดไวดงน1. อายของเปดทใชท ำาพนธ ทนยมใชพอพนธท มอาย

ประมาณ 8 – 9 เดอน สวนแมพนธควรใหมอายตงแต 7 เดอนขนไป หรอใหไขมาแลวอยางนอย 2 เดอน เพอใหขนาดของไขโต

2 คอกทใชผสมพนธ การผสมเปดนนสวนมากเปดชอบผสมกนในนำา ยงโดยเฉพาะถาเปดตวผพนธเนอแลวตวเมยตองรบนำาหนกมาก ในการผสมบนบกทำาใหตวเมยไมยอมใหผสมพนธ นอกจากนนอวยวะเพศของเปดตวผอาจไดรบบาดเจบไดงายในขณะผสมพนธบนบก ดงนนคอกผสมพนธควรมแองนำาใหเปดลงเลนและผสมพนธในบอได

3. อตราสวนผสมระหวางตวผตอตวเมย ใชพอเปด 1 ตว สามารถคมฝงตวเมยได 5 – 8 ตว

4. ระยะเวลาการเกบไขหลงจากการผสมพนธ สำาหรบการผสมแบบธรรมชาตหรอผสมฝงควรเกบไขหลงจากปลอยพอเปดลงผสมแลวประมาณ 7 – 10 วน เพอใหเปดตวผไดผสมตวเมยทวถงทำาใหไขฟกมเชอด ถาเปนการผสมทยมควรเกบไขหลงจากฉดเ ช อ ป ร ะ ม า ณ 2 – 3 ว น

5. อาหารสำาหรบเปดผสมพนธ ใหอาหารทมโปรตนสงกวาเปดไขเลกนอย ควรมโปรตนประมาณ 17% และตองมวตามน อ วตามน ด และแคลเซยม ฟอสฟอรส เพยงพอในอาหาร

6. การคดเลอกพนธเปด เราตองเลอกลกษณะทดและมความสำาคญทางเศรษฐกจเอาไวท ำาพนธเพราะลกษณะเหลานสามารถถายทอดใหลกได ลกษณะทเปนประโยชนทางเศรษฐกจไดแก ไขดก ใหเนอมาก โตเรว ฟกออกดใหลกทแขงแรง ขนงอกเรว

61. การคดเลอกพนธเปดหลกเกณฑพนฐานของการคดเลอกพนธเปดไขไวทำาพนธ ตองประกอบดวยลกษณะต า ง ๆ เ ห ล า น

611. . เ ป น ห น ม เ ป น ส า ว เ ร ว ข น 612. . ไ ข ด ก

613. . ไ ม ม น ส ย อ ย า ก ฟ ก ไ ข 614. . ไ ม ม ก า ร ห ย ด ไ ข ต า ม ฤ ด ก า ล 615. . คณภาพภายในและภายนอกของไขด 616. . ความสามารถในการเปลยนอาหาร

เ ป น ไ ข ไ ด ม า ก 62. หลกเกณฑพนฐานของการคดเลอกพนธเปด

ไวท ำาพนธ ตองมาจากฝงทได คดเลอกในลกษณะตาง ๆ ดงน6.2.1 เต บโตเรวและสม ำา เสมอท งฝ ง6.2.2 ข น ข น เ ต ม ต ว เ ร ว6.2.3 รางกายมความจ คอ มเปอรเซนต

ซ า ก ส ง ห น ง ส เ ห ล อ ง6.2.4 ไ ข ป ล ะ 120 – 150 ฟ อ ง6.2.5 ความสามารถในการเปลยนอาหาร

เ ป น เ น อ ไ ด ส ง

7 . วธการคดเลอกพนธเป ด มหลายวธด งตอไปน7.1 การคดเลอกจากความสามารถของตวเปดเอง

เปนวธการคดเลอกขนแรกโดยถอหลกทวาสตวดยอมใหลกหลานด ก า ร ค ด เ ล อ ก แ บ บ น อ า ศ ย

7.1.1 ความแขงแรงหรอพลภาพของเปด เปดทมความแขงแรงและมพลภาพดตองมทาทางเดนกระชบกระเฉง ปราดเปรยว มรางกายยาวใหญ ล ำาต วล ก(จากหลงถงท อง) หนาตาสดใส ตาใสนนเดน ขนเปนมน มอาการตนตวอยเสมอ ถาเ ร า ม ท ใ ห เ ป ด ว า ย น ำา จ ะ เ ห น ว า ม น ด ำา ห า อ า ห า ร อ ย เ ส ม อ

7.1.2 พนธและลกษณะประจำาพนธ ควรคดเลอกพนธเปดใหถกตองตามลกษณะเดมประจำาพนธของแตละพนธ เชน เ ป ด ก า ก ค ว ร จ ะ ม ส ก า ก ส ม ำา เ ส ม อ

7.1.3 ลกษณะทเปนประโยชนทางเศรษฐกจซงไดกลาวมาแลว เชน ไขดก โตเรว ใหเนอด ฟกออกด ใหลกทแขงแ ร ง ข น ง อ ก เ ร ว

7.2 การคดเลอกโดยอาศยประวต พอแมพนธเปดทดมาจากพอแมทด สามารถทอดลกษณะทดตอไปนอกจากนนกตองขนอยกบปจจยอน ๆ ดวย เชน อาหาร การเลยงด ดนฟาอากาศสรปไดวา ความสามารถของเปด = พนธกรรม + สงแ ว ด ล อ ม

ฉะนนการคดเลอกตองอาศยดจากสถตของพอแม ปยาตายาย ความสามารถของพอ เปด พนธกรรม สงแวดลอม

7.3 การคดเลอกโดยอาศยสถตเครอญาต สถตความสามารถของพนองทมาจากพอแมเดยวกนกเปนของดอกอยางหนง เพราะเมอตวหนงดพนองของมนกมโอกาสทจะไดรบการถายทอดล ก ษ ณ ะ พ น ธ ก ร ร ม ท ด

7.4 การคดเลอกโดยพสจนจากความสามารถของชวลก คณภาพของเปดทจะใชทำาพนธตอไป การพสจนแบบนคอนขางแ น น อ น ใ น ก า ร ค ด เ ล อ ก

8. วธการผสมพนธเปด วธการผสมเปดม 2 วธ คอ 81. การผสมแบบธรรมชาต โดยใชพอพนธแมพนธผสมกนเองตามธรรมชาต 811. . การผสมเด ยว โ ด ย ใ ช จ บ ต ว ผ ไ ป ผ ส ม ก บ ต ว เ ม ย ใ น ก ร ง ห ร อ เ ล า เ ล ก ๆ

812. . การผสมแบบฝงเลก โดยใชอตราสวน ต ว ผ 1 ต ว ผ ส ม ต ว เ ม ย 8 ต ว ใ น แ ต ล ะ ค อ ก

813. . การผสมแบบฝงใหญ โดยใชการผสมรวมในฝงใหญจำานวนมาก ในอตราตวผ 1 ตวตอตวเมย 5 – 8 ตว วธนลกไมรพอทแนนอน แตมขอเสยเราจะตองเอาตวผทจะมาผสมรวมเลยงรวมในฝงตวผกอนเพอทจะไดรจกกน ไมเชนนนเวลาผสมพนธมนจะไดรบการรบกวนจากตวผตวอนหรอไลจกกน วธการผสมแบบฝงใหญนนยมทำากนมากในฟารมทเลยงเปดเพอเอาไขฟกจ ำา ห น า ย

8.2 การผสมเทยมเปน การผสมแบบฉดเชอ โดยวธรดเชอจากตวผเขาไปฉดในตวเมย ทำาใหสามารถฉดตวเมยไดครงละหลาย ๆ ตว แตการผสมเทยมไมนยมทำาในเปดมากนกเพราะวาไมน ยมเลยงเปดขงกรงเดยว สวนมากนยมเลยงแบบปลอยฝง นอกจากกรณผสมขามพนธโดยเฉพาะพนธเนอซงตวผคอนขางโต การผสมธรรมชาตตวเมยจะทานนำาหนกตวผไมไหว เชน เปดเทศผสมกบเปดพนเมอง เราตองอาศยรดนำาเชอจากตวผไปฉดใหตวเ ม ย ซ ง ม ว ธ ก า ร ด ง น

ก า ร ฟ ก ไ ข เ ป ด

การฟกไข คอ การเอาไขจากเปดทไดรบการผสมพนธแลวไปเขาฟก นบเปนการขยายพนธของเปดอยางหนงทจะตองเอาไขทมเชอหรอไขจากแมเปดทไดรบการผสมพนธจากเปดตวผมาฟกโดยใหมสภาพแวดลอมทเหมาะสม ไขเปดจะตองไดรบความรอนและสภาพแวดลอมทเหมาะโดยใชเวลาฟกเปนเวลา 28 วน กจะออกเปนตว อาหารตาง ๆ ทสะสมอยในไขจะคอย ๆ ถกเปลยนมาเปนสงซบซอนของตวลกเปด (สภาพรและกระจาง2537 ซ ง ม ว ธ ก า ร ด ง น

1. ว ธ ก า ร ฟ ก ไ ข เ ป ด1.1 การฟกไขตามธรรมชาต คอ การใชแมเปดหรอ

จะใชแมไกพนเมองนำามากกไขใหไดรบความอบอนจากตว โดยสญชาตญาณของสตวปกเชนเดยวกบสตวตาง ๆ ทจะรกษาเผาพนธไวสบเชอสายตอไป ฉะนนแมเปดหรอแมไกพอไขหมดชดกจะทำาการฟกไขโดยแมเปดหรอแมไก ควรเลอกแมเปดหรอแมไกทมนสยชอบฟกไขโดยหารงไม รงสบหรอจะเปนรงฟกไขดวยไม ขนาดกวาง 12 นว ยาว 14 นว สง 8 นว ใชฟางสบเปนทอน ๆ ทอนละ 3 – 4 นว หรอใชแกลบรองพนเอาแมเปดหรอแมไกทจะฟกเอาไขใสหลอกลองดสก 2 – 3 ฟอง เพอดวาแมเปดหรอแมไกนนจะฟกจรงไมทงรง แลวจงนำาไขทจะฟกจำานวน 8 – 10 ฟอง มาเปลยนใหฟกจรงระหวางทแมเปดหรอแมไกฟกอยควรจดหาอาหารและนำาวางไวใกล ๆ ใหพรอมเผอแมเปดหรอแมไกทฟกจะไดไมท งรงไปหาอาหารกนนานเกนควร ระวงอยาใหแมไกอดอยากอาจเปนสาเหตทำาใหทงรงเลกฟกไขไดถาแมเปดหรอแมไกทใชฟกมเหา ไร ควรจดการทำาลายเหา ไร 2 – 3 วนกอนเรมฟกโดยใชผงยาสบหรอ

ยาฆาหา ไร โรยตวแมเปดหรอแมไกใหทว เมอฟกไขไดครบ 1 หรอ 2 อาทตยควรสองไขตรวจด โดยใชไฟสองในหองมดหรออาศยแสงแดดโดยมวนกระดาษเปนรปกระบอกตอนปลายใหเลกกวาไข ไขอาย 1 หรอ 2 อาทตย เวลาสองจะเหนจดดำาเสนเลอดเปนรางแหสแดงสดใส ฟกอย 28 วนก จะออกเป นต วลกเป ด

1.2 การฟกแบบจน การฟกไขแบบจนยงนยมทำากนอยมากกวาไขไกโดยใชกระจาดแบนหรออาจจะหลอซเมนตเปนหลมและใสกระจาดไว ความรอนทไดกอาศยขาวเปลอกคว คอ ใหอนใสถงผาเอาไขใสกระจาดแลวเอาขาวควใสถงวางบนไข เอาผาหมคลมเพอใหอบอนอยเสมอแลวคอยเอามอจบคลำาดอณหภมหรอหยบไขมาแตะทขอบตากพอจะวดอณหภมวารอนพอเหมาะหรอไม แตคนทช ำานาญใชมอคลำาดก สามารถร ว าอณหภมรอนพอดหรอเยน ถ าอณหภมเยนกเปลยนถงขาวควใหม ทำาเชนนเรอย ๆ ระหวางฟกควรกลบไขวนละ 2 คร งทกวน จนถงวนท 21 ของวนฟกกเอาไปเรยงใสถาดแบนหรอใชไมขนาด ½ x 6 หรอไมฝาบานกนเปนพนทสเหลยมแลวใชผาคลมขางบน ระยะนไขเปดจะมความรอนในตวเองแลว เนองจากไขเปดทฟกไปนานการเจรญเตบโตกจะเกดการเปลยนแปลงในรางกาย (เมทาบอลซม) ขน ทำาใหมความรอนออกมาจา กฟอง ไข พอครบ 28 ว น เป ดก จ ะ เจ า ะ ไข ออ กมา เอ ง

1.3 ก า ร ฟ ก ไ ข แ บ บ ว ท ย า ศ า ส ต ร เ น อ ง จ า กวทยาศาสตรไดเจรญกาวหนาจนไดมการผลตตฟกใหญ ๆ ขน ตฟกนสามารถควบคมการฟกไดด มการควบคมความรอน ความชน การระบายอากาศตลอดจนการกลบไข ตฟกไขปจจบนมตงแตขนาด 25 ฟอง จนสามารถฟกไดทละเปนแสนฟอง ปจจบนอตสาหกรรมการเลยงเปดเจรญกาวหนามาก ผผลตลกเปดจงหนมาใชตฟกสมยใ ห ม ซ ง ฟ ก ไ ด ค ร า ว ล ะ ม า ก ๆ ต ฟ ก แ บ ง อ อ ก ไ ด 2 แ บ บ

1.3.1 ตฟกนำารอน อาศยตะเกยงเปนตวตมนำาใหรอนเดนภายในต มเครองบงคบความรอนแบบแบบตฟกความรอนไมดเหมอนตฟกไฟฟาคนฟกจะตองคอยดแลเอาใจใส ถาอากาศรอนจดกตองชวยหร ไสตะเกยงลง ถาอากาศหนาวหรอตอนดก ๆ จะตองหมนไสตะเกยงขนเพอใหอณหภมตฟกคงท ตฟกนำารอนจะมถ า ด ใ ส น ำา ไ ว ใ ต ถ า ด ไ ข เ พ อ ใ ห ค ว า ม ช น

132. . ต ฟกเคร องฟกจะเด นอตโนมต หมด ผฟกไมตองดแลเอาใจใสมากนก เครองบงคบความรอนอาศยกระเปราะขยายตว รวมกบสวตซอตโนมต ท ำาใหสามารถควบคมความรอนไดคงท ความรอนในตฟกจะเปลยนแปลงไมเกน 0.5 ˚F ตฟกตฟกไฟฟามตงแตขนาดถาดไขชนเดยวจนกระทงถาดไขหลาย ๆ ช น มพดลมกระจายความรอน การกลบไขก ใชต งเวลากลบไข ความชนกมการใชเคร องบงคบความชนทำาใหการฟกออกของไขไดผ ล เ ก อ บ 100 %

2. ปจจยทเก ยวของกบผลของการฟกไขเป ดปจจยทสำาคญ ๆ เหลานมหลายอยาง ซงบางอยางเราก

ไมรปญหาทพบวาไขมเชอนอยหรอมเชอมากแตฟกออกไมด ยอมมผลกำาไรขาดทนตอโรงฟกไขหรอผเลยงเปด สงทผฟกไขตองการคอ ทำาอยางไรจงจะทำาใหไขมเชอมเปอรเซนตสงและฟกออกเปนลกเปดทแขงแรงสมบรณมากเปอรเซนตทสด ปญหาเหลานเทาทไดทำาการท ด ล อ ง ค น ค ว า ก น ม า พ บ ว า ส ว น ใ ห ญ ข น อ ย ก บ ส ง ต อ ไ ป น

2.1 การทำาไขฟกมเชอด ในการฟกไขถาไขไมมเช อหรอเชอตายมากนอกจากจะทำาใหเสยเนอทในตฟกแลวยงขาดทนคาไ ข ส ด อ ก ด ว ย ไ ข ม เ ช อ ด ย อ ม ข น อ ย ก บ ส ง ต อ ไ ป น

2.1.1 ชวงระยะเวลาทเอาตวผเขาผสมตามปกตไขอาจมเชอไดภายใน 24 ชวโมงหลงการผสมพนธ ผลการทดลองเคย

พบวาในการผสมเทยมนนตวอสจจะใชเวลาในการเดนทางเพยง 18 ชวโมง แหวกวายเดนทางไปสชองปากแตรของเปด แตอยางไรกดถาผสมพนธกนโดยวธฉดเชอหรอผสมเทยมควรรอไวสก 3 วน แลวจงเกบไขไปฟก หากผสมแบบธรรมชาตหรอผสมแบบฝงรอ 5 – 7 วน กเกบไขไปฟกได ถาเปนฝงใหญควรปลอยตวผไปประมาณ 2 อาทตย จงคอยเกบไขไปฟก ทงนในการผสมฝงนนเนองจากมแมเปดจำานวนมาก บางตวอาจยงไมไดรบการผสมพนธถาเราเกบไขเ ข า ฟ ก เ ร ว เ ก น ไ ป ท ำา ใ ห ไ ข ไ ม ม เ ช อ ไ ด

2.1.2 ฤดกาล ปกตแลวฤดฟกไขในเมองไทยควรเรมตงแตปลายฤดฝนไปจนถงเดอนมนาคม โอกาสทเชอจะแขงแรงและผสมตดมมากกวาในฤดรอน เนองดวยเปดมอณฑะอยภายในรางกายทมอณหภมสงอยแลว เมออากาศภายนอกสงกวา 94 ˚F จะทำาใหตวอสจเสอมสมรรถภาพและเหนหมนชวคราว ฉะนนในฤดรอนจ ง ม ก ม เ ช อ ต ำา ก ว า ใ น ฤ ด ธ ร ร ม ด า

2.1.3 อาหาร ในฤดผสมควรใหอาหารทมคณภาพดมโภชนะบรบรณแกเปดอยางเพยงพอ อาหารทขาดวตามน อ หรอวตามนอนเปนเวลานาน ๆ หรอพอเปดกนอาหารไมเพยงพอสขภาพยอมไมแขงแรง กยอมใหเชอทแขงแรงไมได เปดทใชผสมพนธควรใหอาหารทมโปรตนสงกวาเปดไข คอ มโปรตนประมาณ 17 %

2.1.4 อายพอแมพนธ เปนสาเหตทำาใหไขผสมตดด พอเปดหนมอายตำากวา 6 เดอนเชอยงไมแขงแรงไมสมบรณยอมใชผสมพนธใหเชอดไมได พอเปดทควรใชทำาพนธควรมอายไมตำากวา 9 เด อน หรอถาพอและแมเปดแกเก นไปกยอมท ำาให เปอรเซนตการมเชอตำา ถาแมเปดแกไขดเราควรใชพอเปดหนม

2.1.5 การไข ไขจากแมเปดทไขดกมกจะมเชอดกวาพวกทไขไมดก อาจเพราะเนองมาจากความสมบรณของอาหาร

หรอพนธกรรม นอกจากนนตวอสจของเปดทไปรอการผสมพนธอย ถ า แ ม เ ป ด ไ ข ด ก โ อ ก า ส ท ไ ด ผ ส ม ก ม ม า ก

2.1.6 การเลอกคผสมพนธ เปดกมนสยชอบและเกลยดกนบางทกเพราะความผดปกตของอวยวะสบพนธ การสบเปลยนพออาจทำาใหเชอดขนเพราะแมเปดบางตวอาจใหไขทไมมเชอเ ล ย

2.1.7 การผสมพนธ การมเชอและการฟกออกมสวนเนองมาจากพนธกรรม การผสมเลอดชดหลาย ๆ ชวอาจทำาใหการมเช อตำาลง เพราะมการถายลกษณะทออนแอมาดวย

2.2 พนธกรรม การฟกไขใหลกเปดทแขงแรงมสวนเนองมาจากกรรมพนธ ฉะนนจงจำาเปนตองผสมพนธและคดเลอกพนธใหด วธการผสมพนธและคดเลอกพนธควรถอหลกดงน

2.2.1 ไมควรผสมพนธระหวางสายเลอดชด การผสมเลอดชดในฝงเดยวกนนาน ๆ โดยไมมการคดเลอกสายพนธทจะใหไขฟกทฟกออกด ยอมเปนผลเสยตอเปอรเซนตการฟกออกและไ ด ล ก เ ป ด ไ ม แ ข ง แ ร ง

2.2.2 ควรผสมขามพนธ หรอคนละสายเลอดทตางฝายตางไดผานการคดเลอกผสมพนธภายในสายพนธแตละสายพนธมาแลวมาผสมระหวางสายพนธยอมไดไขฟกทฟกออกดกวาทผ ส ม ก น ภ า ย ใ น ส า ย เ ล อ ด ช ด ต ด ต อ ก น ม า ห ล า ย ๆ ช ว

2.2.3 หลกเลยงการเลอกผสมเปดทมพนธประวตวาใหลกตายในไข เพราะยนททำาใหลกเปดตายในไขชวงตนระยะฟกไขม ก า ร ถ า ย ท อ ด ท า ง พ น ธ ก ร ร ม

2.2.4 เลอกไขจากแมเปดทไขดก ยอมฟกออกมากกวาเปดไขทไขนอยกวา ไขในชวง 2 – 3 อาทตยแรกของเปดสาวทเร มไขมกมเปอรเซนตฟกตำา ลกเปดมขนาดเลกออนแอโตชา

2.2.5 อาย ไขจากแมเปดทไขมาแลว 2 – 3 อาทตยจะมเปอรเซนตฟกออกดมากจนไปถง 12 – 14 อาทตย หลงจากนการฟกออกจะคอย ๆ ตำาลง แมเปดทไขปแรกหรออายหลงจาก 6 – 18 เด อนจะมเปอรเซนตการฟกออกแขงแรงส ม บ ร ณ ส ง ก ว า ป ก ต

23. การจดการฝงเปดพนธ มผลตอการฟกไข ไ ด แ ก อ ต ร า ส ว น พ อ แ ม พ น ธ แ ล ะ อ น ๆ

2.3.1 อตราสวนตวผตอตวเมย โดยมากใ ช ต ว ผ 1 ต ว ต อ ต ว เ ม ย 5 – 8 ต ว2.3.2 การผสมพนธในระยะตน ๆ ไดผล

สงและจะคอย ๆ ลดลงหลงผสมพนธไปแลว 3 เดอน ควรเปลยนพ อ พ น ธ ใ ห ม

2.3.3 สภาพโรงเรอน อากาศภายในโรงเรอนตองโปรงมการถายเทอากาศด อณหภมภายในโรงเรอนไมควรน อ ย ก ว า 90 ˚F

2.3.4 อ า ห า ร แ ล ะ ก า ร เ ล ย ง ด ต า มธรรมชาตของรางการแมเปดจะสะสมธาตอาหารทจ ำาเปนตอการเจรญเตบโตในระยะตนของลกเปดไวในไข ฉะนนแมเปดตองไดรบอ า ห า ร ท ม ค ณ ภ า พ ด แ ล ะ ม ป ร ะ โ ย ช น เ พ ย ง พ อ

2.4 การเลอกไขทจะนำามาฟก สงทจะพจารณาในก า ร เ ล อ ก ไ ข ท จ ะ น ำา ม า ฟ ก ค อ

2.4.1 ควรเปนไขทมาจากฝงเปดพนธท ป ร า ศ จ า ก โ ร ค2.4.2 พอแมพนธท น ำาไขมาฟกควรแขง

แรงสมบรณเพอใหไดไขททมเชอดและฟกออกด

2.4.3 ไ ข ฟ ก ท ด ต อ ง ม ล ก ษ ณ ะ ด ง น 2431. . . ภ า ย น อ ก ส ะ อ า ด2432. . . ขนาดไมใหญหรอเลกเกน

ไป มนำาหนกประมาณ 65 – 90 กรม2433. . . ไขรปทรงปกต ไมราว ไม

เ บ ย ว2434. . . ลกษณะเปลอกไมบาง

หรอไมหนาจนเกนไปและตองไมขรขระ2435. . . คณภาพภายในตองไมม

จดเลอดจดเนอ หรอเยอกนระหวางชองอากาศฉกขาด

2.5 การเก บรกษาไขฟ ก ควรถ อปฏ บ ต ด งน 2.5.1 เกบไขจากเลาบอย ๆ อยางนอยวนละ 3 –

6 ครง ทำาความสะอาดไขดวยการรมยากอนเกบเขาหองเยนการรมยาดวยดางทบทมผสมฟอรมาลน ในอตราสวน 1 : 2 โดยปรมาณเปนเวลา 15 – 20 นาท การรมยาควรรมในตสเหลยมซงมขนาดพอดกบไขฟก การใชด างทบทมควรใชประมาณ 20 กรมตอฟอรมาลน (ความเขมขน 40%) 40 ซซ สำาหรบปรมาตรต 100 ลกบาศกฟต โดยอางกระเบองเคลอบใสดางทบทมลงไปกอนแลวคอย ๆ เทฟอรมาลนตามปรมาณทตองการลงไป เอาไวใตถาดไขในตแลวปดฝาตไวนาน 15 – 20 นาท จงเปดฝาตเอาไขออกเกบในหองเยนตอไป หองเยน ควรมอณหภม 50 – 60 ˚F และ ใหมความชนในหองเกบไขประมาณ 80 – 90 % ไมควรเกบไขฟกในตเยนธรรมดาเพราะอณหภมประมาณ 40 ˚F อาจทำาลายเชอลกไกได

2.5.2 ระวงอยาใหไขสกปรกหรอเปรอะเป อน ถาไขสกปรกไมควรลางดวยนำา ควรลางดวยดเทอรเจน 1 % ละลาย

นำาอนทอณหภม 120 – 130 ˚F แชไขไวนาน 2 – 3 นาท ยกขนผงไขใหแหงโดยไมตองเชด ดเทอรเจนจะเคลอบผวไขแทนทเยอหม (Cuticle layer) ท ถ ก ล า ง ท ำา ค ว า ม ส ะ อ า ด ไ ป

2.5.3 ควรวางไขใหด านปานซ งมชองอ า ก า ศ ข น ต ร ง ห ร อ เ อ ย ง ป า น ข น

2.5.4 อยา ให ไขฟ ก เป อนน ำาม น เคร อง เพราะจะไปอดรทเปลอกไขท ำาใหเช อลกเปดไมมอากาศหายใจพอ

2.5.5 ควรนำาไขฟกเขาฟกทกอาทตย หรอทก 3 – 4 วนยงด ถงแมมหองเยนกไมควรเกบไขนานเกน 2 อ า ท ต ย

2.5.6 รกษาหองเกบไขใหสะอาดตลอดจนถาดหรอภาชนะใสไขกตองสะอาด อยาใหมกลนทเปนพษ ควรรมยาฆ า เ ช อ ห อ ง เ ก บ ไ ข บ า ง ถ า ห อ ง ว า ง

2.6 การเตรยมการฟกไข อาจแบงงานตามลำาดบคอ การเตรยมหองฟก การเตรยมเครองฟก การเตรยมไขฟกและการฟ ก ไ ข

2.6.1 การเตรยมหองฟกไข การเลอกสถานทควรอยไกลจากเลาเปดหรอทเลยงลกเปด เพอใหหางจากการตดโรค การจดหองควรใหสะดวกตอการขนไขและลกเปดเขาออกและสะดวกตอการนำาสงตาง ๆ ออกลางทำาความสะอาดไดงายและควรปลกต น ไ ม ร อ บ ๆ โ ร ง ฟ ก

ลกษณะของหองฟกอากาศในหองควรเยนสบายระดบอณหภมของหองไมเปลยนแปลงมากนก มประตหนาตางระบายอากาศไดดแตไมถ งกบลมโกรก พนหองฟกควรเปนพนคอนกรตซงทำาความสะอาดไดงาย หองไวตฟกไขจากหองทำางานอน ๆ แ ล ะ ม ห อ ง เ ย น เ ก บ ไ ข อ ย ใ ก ล ก บ ห อ ง ว า ง ต ฟ ก

2.6.2 การเตรยมเคร องฟก กอนทำาการฟกควรทำาความสะอาดภายในและภายนอกต รมยาฆาเชอตรวจสอบสวนตาง ๆ ของเครองฟกใหเรยบรอยควรเดนเครองฟกทดลองกอนวาการทำางานของพดลมภายใน การทำางานของเคร องบงคบความรอน ทำาใหอณหภมในตฟกได 100 ˚F ตามความตองการ ควรหาปรอทภายนอกมาวางเทยบกบปรอทของตฟกด นอกจากจะตองตรวจเคร องกลบไข เคร องใหความชนทไดตามทตองการหรอควรเดนเ ค ร อ ง ท ด ส อ บ ก อ น เ อ า ไ ข เ ข า ฟ ก ป ร ะ ม า ณ 2 – 3 ว น

2.6.3 การเตรยมไขฟก ไขฟกทไดจากฝงเปดของเราเองตองมการเตรยมลวงหนาตงแตฝงเปดพนธ อาหารการเ ล ย ง ด ต ล อ ด จ น ห อ ง เ ก บ ไ ข ฟ ก

2.6.4 การปรบสภาพแวดลอมของการฟกไข หวใจสำาคญของการฟกไข คอ ใชอณหภมทถกตองและสมำาเสมอแกไขฟกตลอดเวลา และทำาสงแวดลอมใหดตอความเจรญของเชอลกเ ป ด เ พ อ ใ ห ม เ ป อ ร เ ซ น ต ก า ร ฟ ก อ อ ก ส ง

2.6.4.1 ความรอน ความรอนทเหมาะสมสมำาเสมอชวยใหเชอลกเปดเจรญเตบโตเปนตวลกเปด และออกจากไขไดโดยปกตเชนเดยวกบการฟกดวยแม ความรอนควรมอณหภมค ง ท 100 ˚F แ ล ะ ไ ม ค ว ร เ ก น 105 ˚F

ความรอนมความสมพนธกบเชอลกเปด คอ1)ก า ร ฟ ก ไ ด ล ก เ ป ด ม า ก ห ร อ น อ ย2)ก า ร ฟ ก อ อ ก เ ร ว ห ร อ ช า ก ว า ป ก ต 3)ขนาดของเชอลกเปดระหวางฟก ถาความ

ร อ น ต ำา เ ช อ ก จ ะ เ จ ร ญ เ ต บ โ ต ช า4)ขนาดของลกเปดทฟกออก ถาความรอน

มากเก นไปลกเป ดจะออกเรว ขนส น

เกรยน ตวเลก ไมแขงแรง(อณหภมสงก ว า 103 – 105 ˚F)

5) เปอรเซนตเชอตายและลกเปดตายสง ถาค ว า ม ร อ น ไ ม ส ม ำา เ ส ม อ

6)จำานวนลกเปดพการหรอออนแอมากถาความรอนภายในตเปลยนแปลงบอย ๆ

7) ถาความรอนตำาเกนไป ลกเปดจะออกชาแ ล ะ อ อ น แ อ

2.6.4.2 ความชน ความชนทพอเหมาะจะชวยใหเชอลกเปดเจรญเตบโตเปนไปโดยปกต ความชนชวยในการยอยอาหารทสะสมอยในไข การดดซมอาหารไปเลยงอวยวะสวนตาง ๆ การเปลยนแปลงสวนตาง ๆ ภายในไขเปนไปโดยปกตและเกยวกบการเจรญของกระดกของรางกาย ความชนทพอเหมาะคอ มความชนสมพทธ 40 – 80 % ความชนยงชวยใหเปลอกไขเปราะลกเปดสามารถเจาะเปลอกออกไดงาย ความชนจำาเปนทสดในชวงทลกเปดจะออกคอ ประมาณวนท 24 ของวนฟกไปจนถงลกเปดออก

2.6.4.3 การระบายอากาศ ระยะทลกเปดเจรญเตบโตอยในชวงอายไขรางกายตองใชไขแดง ไขขาวและธาตปนของเปลอกไปสรางเนอ สรางการเจรญของลกเปด การทสงเหลานจะถกเปลยนแปลงเปนสงทละลายเขาไปในระบบดดซมของตวลกเปดไดจะตองใชออกซเจนไปชวยทำาปฏกรยาใหเกดกำาลงงาน จะเกดคารบอนไดออกไซดซงถกระบายทงออกมาทางรเปลอก หากไมมการระบายอากาศในตฟกดพอ เมอกาซคารบอนไดออกไซดสงมากขนถงระดบ 1.5 – 2 % จะเปนอนตรายแกเชอลกเปด การระบาย

อากาศชวยใหคารบอนไดออกไซดออกจากตฟกและออกซเจนเขาไปถ ง เ ช อ ล ก เ ป ด

2.6.4.4 การกลบไข ไขทฟกดวยตฟกควรกลบไขอยางนอยวนละ 3 – 4 ครงทกวน จนถงปลายระยะฟกคอ ราววนท 24 ของการฟกไขเปด ทงนเพอปองกนไมใหเชอลกเปดตดเปลอกเครองฟกขนาดใหญ ๆ ปจจบนมเคร องกลบไขอตโนมตก ล บ ไ ด ท ก ค ร ง ช ว โ ม ง

ก า ร ค ด เ พ ศ ล ก เ ป ด

ปฐม (2529) กลาววา การคดเพศลกเปดงายกวาการคดเลอกเพศลกไกมาก หากฝกฝนเพยงเลกนอยกอาจทำาได แตจะทำาใหรวดเรวหรอเทยงตรงแคไหนขนอยกบความชำานาญ การคดเพศลกเ ป ด ท ำา ไ ด 2 ว ธ

1. การคดเพศโดยการปลนทวาร การคดเพศลกเปดโดยวธนงายกวาไกมาก เนองจากอวยวะเพศของเปดตวผโผลมายาวกวาของไก อวยวะเพศของไกถาไมช ำานาญนนทำายากตองใชกลองสองผานทวารเขาไปดเมดอณฑะวธปลนใชมอซายจบลกเปดใหหงายทอง นวชสอดอยหลงเปดคอดานลาง นวกลาง นวนางและนวกอยทบอกเปด คอ ดานบน สวนนวหวแมมอกดเหนอทวารสวนบนของเปดใชนวหวแมมอของมอขวากดปลนสวนลางของลกเปด สงเกตอวยวะเพศหากเพศผจะมเดอยเลก ๆ ปลายแหลมยาวปลนอกมามองเหนดวยตาเปลาไดอยางชดเจนถาไมเหนเดอยหรออวยวะเพศผกแสดงวาเปนเ พ ศ เ ม ย

2. ใชวธบบคลำาบรเวณกนใกลทวาร ถามลกษณะเปนอวยวะเพศผจะเปนไตแขงอย ถาเพศเมยจะบบไมพบไตแขง วธนก

อาศยฝกจบจำานวนมากจนชำานาญ คนทชำานาญแลวใชวธนมากกวาวธปลนทวาร ซงทำาไดรวดเรวกวาวธปลนทวารซงจะคดได 100% เหมอนกนการคดเพศน ถาเปนเปดเนอสวนมาจะไมมการคดเพศเพราะสามารถเลยงคละเพศไดเลย อตราการเจรญเตบโตไมแตกตางกนมากระหวางเพศผกบเพศเมยในเปดเนอ แตมความจำาเปนในเปดไข เพราะตวผจะนำาไปเลยงเปนเปดรนเนอได สวนเปดเพศเมยกแยกไ ป เ ล ย ง เ ป น เ ป ด ไ ข ต อ ไ ป

โ ภ ช น า ก า ร ข อ ง เ ป ด

อาหารของเปดนนเปนสงจ ำาเปนอยางยง เปดตองไดอาหารทดมคณภาพและครบถวนทกชนด ปจจยอยางหนงของความสำาเรจของการเลยงเปดกคอ อาหาร ความมงหมายอนดบแรกของการใหอาหารเปดกคอ เปดเปลยนสภาพอาหารเหลานในการสรางความเจรญเตบโตใหเปนเนอและไข ใหไดผลทสงสด ปจจบนนวทยาศาสตรกาวหนาไปมากโภชนาการของเปดมคณประโยชนกวาส ม ย ก อ น (ธ า ต ร , 2543)

เปดตองการอาหารไปสรางความเจรญเตบโตของกลามเนอ โครงกระดก และอวยวะตาง ๆ ตลอดจนสรางโลหต น ำาเหลอง ไข ขน เลบ นำายอยตาง ๆ ซอมแซมสวนของรายกายทช ำารดทรดโทรม ชวยใหระบบตาง ๆ ของรางกายทำางานไดเปนปกต เชน ระบบไหลเวยนของโลหต ระบบประสาท ระบบของตอมไรทอตลอดจนระบบสบพนธ นอกจากนรางกายยงตองการพลงงานจากอาหารไปใชในการเคลอนไหว การเตนของหวใจ การหายใจตลอดจนใหความอบอนแกรางกายใหมชวตเปนไปโดยปกต เปดยอยอาหารทเปนกากมากไมไดเพราะไมมฟนสำาหรบเคยวแตระบบการยอยของเปดกยง

ทำางานไดดกวาของไกดวยเหตนการเลอกใชอาหารเลยงเปดจงตองขนอยกบความมงหมาย เชน เลยงเพอเอาเนอหรอไข เลยงเปดพนธเพอใหไดไขฟกออกมามากๆ และไดลกทแขงแรง เลยงเปดเพอข นใหอ วนหรอเล ยงเพ อด ำารงชวต ในเวลานอกฤดผสมพนธ

1. ป ร ะ โ ย ช น ข อ ง โ ภ ช น า ก า ร ข อ ง เ ป ด 11. ก า ร ด ำา ร ง ช ว ต โ ด ย ป ก ต

1.1.1 ร ก ษ า อ ณ ห ภ ม ข อ ง ร า ง ก า ย ไ ด ป ก ต 1.1.2 ใหกำาลงสำาหรบการเคลอนไหวของ

ก ล า ม เ น อ1.1.3 สรางขน เลบและสวนตาง ๆ ของ

ร า ง ก า ย1.1.4 สรางฮอรโมน นำายอย เยอบภายใน

อ ว ย ว ะ ย อ ย อ า ห า ร1.1.5 ก า ร ข บ ถ า ย

1.2 การเจรญเตบโตของกระดกและกลามเนอ เปนสงจำาเปนของการเจรญเตบโตในระยะแรก อาหารจงเปนสงจำาเปนเพอการเจรญเตบโตจงตองอดมไปดวยโปรตน แรธาตและวตามนต า ง ๆ

1.3 ซอมแซมสวนสกหรอต าง ๆ ของรางกาย รางกายตองใชพลงงานในการเคลอนไหวของกลามเนอ การทำางานของอวยวะตาง ๆ จงทำาใหบางสวนชำารดสกหรอจงจำาเปนตองกนอาหารเขาไปเพอใหเปลยนสภาพและนำาไปใชซอมแซมสวนทช ำารดส ก ห ร อ ไ ป

1.4 ก า ร ส บ พ น ธ

1.4.1 อาหารสวนทเหลอใชจากการสรางความเจรญเตบโต รางกายกจะน ำาไปใชประโยชนในการสบพนธ เม อร า ง ก า ย เ ต บ โ ต เ ต ม ท ถ ง ว ย เ จ ร ญ พ น ธ ท ม ล ก ห ล า น ต อ ไ ป

1.4.2 ปจจบนอาหารเปดมคณประโยชนสง ท ำา ใ ห เ ป ด ใ ห ไ ข ด ก ข น แ ล ะ ใ ห ม ก า ร ค ด เ ล อ ก บ ำา ร ง พ น ธ ท ด

1.4.3 อาหารเปดพนธจงควรเสรมดวยวตามนเอ ด บคอมเพล กซ โปรต นจากสตว แคลเซยม ฟอสฟอรส

15. สะสมไวในรางกายในรปไขมน อาหารทเหลอใชจากการดำารงชพ การเจรญเตบโตและการสบพนธรางกายกเกบไวในรปไขมนไวสำาหรบใชในเวลารางกายขาดอาหาร สวนคารโบไฮเดรตทเ ห ล อ เ ก บ ไ ว ใ น ร ป ไ ก ล โ ค เ จ น ท ต บ

2. อ า ห า ร ท ด ส ำา ห ร บ เ ป ดหมายถง อาหารดงตอไปน

2.1 อาหารทมโภชนะตาง ๆ บรบรณ เปดกนไดและรางกายนำาไปใชประโยชนได

22. ตองไดจากวตถดบราคาถกพอทจะชวยใหเกดกำาไรจากการเลยงเปดเทาทควร รางกายตองการอาหารทประกอบไปดวยโภชนะตาง ๆ ทจ ำาเปนอยางสมสวนทจะยอยไปใชประโยชนไดง า ย แ ล ะ ไ ม ม ว ต ถ ท เ ป น พ ษ ภ ย

2.3 เปนอาหารทไมเกาเกบ ไมเหมนหน24. ควรเปนอาหารทมรสทเปดชอบ ใหพลงงาน

ส ง เ ต บ โ ต เ ร ว ท ำา ใ ห ไ ข ฟ ก ม เ ช อ แ ข ง แ ร ง ฟ ก อ อ ก ม า ก 3. ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง ส า ร อ า ห า ร ส ำา ห ร บ เ ป ด

อาหารโดยทว ๆ ไปแบงเปนประเภทใหญ ๆ ไดแก3.1 คารโบไฮเดรต (Carbohydrate) เป นแหลง

พลงงานมสวนประกอบพวกคารบอน ไฮโดรเจนและออกซเจนเปน

วตถสำาคญสวนใหญ 60 – 80 % ของสงตาง ๆ ทเอามาผสมในอาหารเป ด คารโบไฮเดรตใหความอบอน ใหพล งงานในการเคลอนไหว การยอยอาหารการดดซมการสบฉดโลหต อาหารพวกคารโบไฮเดรตพบมากในอาหารพวกเมลดธญพช เชน ขาวโพด

3.2 โปรตน (Protein) ประกอบดวยธาตตาง ๆ คอไนโตรเจน คารบอน ไฮโดรเจน ออกซเจน ก ำามะถนบางทกม ฟอสฟอรส เหลก ไอโอดน แมงกานสและสงกะสปนอยบางในโปรตนบางชนด โปรตนมอยในพชและสตว พชตระกลถวมโปรตนส ง ก ว า พ ช ช น ด อ น

โปรต นในธรรมชาต มอย หลายร ปหลายล กษณะ3.2.1 ในรปของคราตน พบมากในผม ขน เลบ

ผวหนง กบเทา เกลดปลา เอนตาง ๆ เปนโครงสรางทประกอบด ว ย ค อ ล ล า เ จ น (collagen) ก น อ ล า ส ต น (elastin)

3.2.2 ในรปของกลามเนอตาง ๆ ท ำาหนาทเก บอาหารบางอยาง ทำาใหชวตดำารงอยไดโดยปกต ปลาปน เนอปน ก า ก ถ ว ต า ง ๆ เ ป น โ ป ร ต น ป ร ะ เ ภ ท น

323. . ในรปของฮอรโมนตาง ๆ เชน อนซลน อ อ ก ซ ท อ ก ซ น

3.2.4 แอนตบอด (antibody) เปนโปรตนตาง ๆ ท ำา ห น า ท ป อ ง ก น เ ช อ โ ร ค ใ ห แ ก ร า ง ก า ย

325. . ทอกซน (toxin) ปกต เป นแหล งโปรตนอยางหนง ทอกซนเปนผลทเกดจากการเปลยนแปลงทางเคมใ น ร า ง ก า ย

ห น า ท ข อ ง โ ป ร ต น 3241. . . ชวยใหสวนตาง ๆ ของรางกาย

เ จ ร ญ เ ต บ โ ต แ ข ง แ ร ง

3242. . . ซอมแซมสวนของรางกายทช ำารดส ก ห ร อ

3243. . . ส ร า ง น ำา ย อ ย อ า ห า ร 3244. . . ส ร า ง ไ ข ส ร า ง ก ล า ม เ น อ

3245. . . ใชในระบบสบพนธเกยวกบความส ม บ ร ณ พ น ธ ข อ ง ต ว ผ แ ล ะ ต ว เ ม ย

โปรตนประกอบดวยกรดอะมโน (amino acid) ตาง ๆ ซงมประมาณ 23 ชนด โปรตนทดมคณภาพตองประกอบดวยกรดอะมโนครบและตองเปนโปรตนทยอยงาย สตวสามารถนำาไปใชประโยชน ได มาก กรดอะมโนแบงได เป น 2 ชน ด ค อ

1) กรดอ ะม โนท จ ำา เ ป น (essential amino acid) เปนกรดอะมโนทรางกายสตวหรอเปดไมสามารถสรางหรอสงเคราะหเองไดจำาเปนตองไดรบจากอาหารทสตวกนเขาไป สวนมากกรดอะมโนประเภทนมอยในโปรตนทไดจากสตว เชน เนอปน ปลาป น ห า ง น ม ผ ง

กรดอะมโนทส ำาคญมอย 10 ชนด คอ arginnine, histidine, isoleucine, lysine, methionine, phenylalanine, threonine, tryptophane and valine

cystine นนถอไดวาเปนกรดอะมโนทสำาคญสำาหรบสตวบก แต ว าถ าม ในอาหารเหล อใช เป ดก สามารถสร างได จาก methionine

2) กรดอะมโนทไมจำาเปน (nonessential amino acid) เปนกรดอะมโนทรางกายสามารถสรางหรอสงเคราะหขนไดจากกรดอะมโนดวยกนหรอสารประกอบทมไนโตรเจนเปนสวนประกอบ และสามารถสรางไดพอเพยงกบความตองการของรางกาย

ใ น โ ป ร ต น จ า ก พ ช ส ว น ม า ก จ ะ ข า ด ก ร ด อ ะ ม โ น methionine กบ lysine แตโปรตนทไดจากสตวมกรดอะมโนทจำาเปนครบ เนองจากโปรตนจากสตวราคาคอนขางแพงจงควรมโ ป ร ต น ท ง จ า ก พ ช แ ล ะ ส ต ว ผ ส ม ป น ใ น อ า ห า ร

3.3 ไขมน (Fat) ไขมนในอาหารไมคอยจำาเปนมากนกในประเทศเรา เนองจากอากาศรอนสตวสามารถสรางไขมนจากโปรตนและคารโบไฮเดรตได ไขมนประกอบดวยธาตแบบเดยวกบคารโบไฮเดรต คอ คารบอน ไฮโดรเจนและออกซเจน แตอตราสวนของไฮโดรเจนก บออกซเจนค อนขางใหญและบางท ก ม ธาต ฟอสฟอรส ไนโตรเจน กำามะถนปนอยดวย ไขมนมมากอยในเมลดพช เชน ถวเหลอง ถวลสง เมลดทานตะวน เมลดฝาย มะพราว น อ ก จ า ก น น ก เ ป น ไ ข ม น จ า ก ส ต ว

3.4 แรธาต (Mineral) วตถดบทใชผสมอาหารเปด มพวกแรธาตไมเพยงพอ เปดตองการอาหารพวกแรธาตตลอดเวลา เพอกอสรางรางกายในระยะเจรญเตบโต เอาไปชดเชยแรธาตทสญไปทางการขบถาย และทางหนาทอน ๆ อนเกยวกบการดำารงชวตของเปด การสรางเปลอกไข จำาเปนตอการทำางานปกตของรางกายและเปนสวนประกอบสำาคญโลหต กระดกและนำาเหลอง แรธาตทสำาคญไดแก แคลเซยม ฟอสฟอรส โซเด ยม คลอไรด เกลอธรรมดา แมงกานส แมกนเซยม โปแตสเซยม เหลก ทองแดง ไอโอดนและก ำา ม ะ ถ น

3.5 วตามน (Vitamin) วตามนเปนสารประกอบพวก organic compound ซงสตวตองการไมมากนก แตมความจำาเปนในรางกายสตว เปดตองการวตามนไปชวยสรางความเจรญเตบโต บำารงรางกายใหเจรญเตบโตแขงแรงตามปกต เพอสะสมไวในไขรวมกบอาหารธาตตาง ๆ ส ำารองไวใหลกเปด และเพอใชในการ

สบพนธ เปดตองการวตามนทกอยางทำานองเดยวกบทตองมในอาหารสตวใหเนอ นม การขาดวตามนอยางใดอยางหนงยอมเปนผลเสยแกการเจรญเตบโตของเปดและอาจถงตายไดวตามนแบงออกเ ป น 2 ป ร ะ เ ภ ท ใ ห ญ ๆ ค อ

3.5.1 วตามนชนดทละลายในนำามน ไดแก พวกว ต า ม น เ อ ว ต า ม น ด ว ต า ม น อ แ ล ะ ว ต า ม น เ ค

3511. . . วตามนเอ มอยในรางกายสตว ในพช เปนสารประกอบของแคโรทนซงสามารถเปลยนเปนวตามนเองได วตามนเอถกทำาลายไดงายดวยความรอน แสงแดด ฉะนนไมค ว ร ผ ส ม อ า ห า ร ไ ว น า น

การขาดวตามนเอท ำาใหน ำาหนกลด มอาการอกเสบตามเนอเยอตาง ๆ ของตา โพรงจมกการขบปสสาวะขด ไมปกต วตามนเอชวยในการเจรญเตบโตการผสมพนธและการมองเหน

อาการเบองตน เปลอกตาหนา เปลอกตาในคลมบาง ๆ ของลกตาบางทเปนกอนขาว ๆ เปดมอาการโตชา ไขนอย ฟกออกนอย ลกเปดออกมาเลยงรอดยาก ในอาการทเปนเรอรงจะเดนไ ม ป ก ต ม อ า ก า ร ช ก ก ร ะ ต ก

3512. . . วตามนด ท จ ำา เป นในสตวป กหรอในเป ด ค อ วตามนด 3 หนาท ส ำาค ญของวตามนด ชวยให แคลเซยม ฟอสฟอรสเปนประโยชนตอรางกาย คอ นำาไปสรางกระดกเ ป ล อ ก ไ ข ช ว ย ใ ห เ ป ด แ ข ง แ ร ง ไ ข ด ก โ ต เ ร ว

การขาดวตามนดทำาใหเปนโรคกระดกออน การเตบโตชา แกรน เปนงอยขอเทาและกระดกซโครงบวม กระดกอกคด กระดกขา แขงเปราะ ไขลด เปลอกไขบางและไขฟกออกนอย

3513. . . วตามนอถกทำาลายไดงายเชนเดยวกบวตามนเอ หนาทของวตามนอเกยวของกบความสมบรณ

พนธ มความสำาคญตอการมเช อในไขฟก ชวยใหรางกายเปดใช ประโยชนจากวตามนเอไดดขน ชวยปองกนการหนของไขมน ชวยลดเปอรออกไซด (peroxide) ทเปนพษในรางกายสตวใหลดลงและชวยเรงกระบวนการเมตาบอล ซมต าง ๆ ในรางกายใหปกต

การขาดวตามนอจะมอาการทางประสาท เชน อมพาตทขา ปกคอ บางทคอเปดหนหวไปขางหลงคลายอาการนวคา ส เซ ล เ ร ยกว า โ รค nutritional encephalomalacia นอกจากนนแลวเปดทขาดวตามนอจะมอาการบวมตามทตาง ๆ ใตปก ผวหนง หนาทอง ขอกระดกบวม พอพนธเปนหมน ใหผลผลตตำา เ ช อ ล ก เ ป ด ต า ย ย า ก ม า ก

3514. . . วตามนเค มความจ ำาเป นแกสตว ถ าขาดจะเป นโรคเป ดท เป นแผลจะม โลหตไหลไมหย ด

หนาทสำาคญของวตามนเค คอ ชวยในการแขงตวของเลอดวตามนเคมอกชอหนงวา antihemorrhagic factor

อาการขาดวตามนเค ถาเปนแผลจะทำาใหเลอดไ ห ล ไ ม ห ย ด อ า จ ถ ง ข น ท ำา ใ ห เ ป น โ ร ค โ ล ห ต จ า ง ไ ด

3.5.2 วตามนทละลายในนำา ไดแก พวกวตามนบร ว ม แ ล ะ ว ต า ม น ซ

352. . .1 วตามนบ 1 หรอไธอะมน เปนส ว น ป ร ะ ก อ บ ข อ ง เ อ น ไ ซ ม ท ส ำา ค ญ ห ล า ย ช น ด ใ น ร า ง ก า ย

อาการขาด เบออาหาร นำาหนกตวลด ซม ขาเปลยไมมแรงต อ ม า จ ะ เ ก ด อ ม พ า ต ต า ม ก ล า ม เ น อ ข า พ น ย น ไ ป ข า ง ห น า

352. . .2 วตามนบ 2 (riboflavin) ลกเปดใชวตามนบ2 ชวยในการเจรญเตบโต ปองกนโรคนวงอยหงก (curled - todparalysis) เปดจะมอาการเดนดวยเขา หนาทชวย

ในการสรางไข การฟกออกของไขฟก ถาขาดจะเกดสะเกดแผลทเหนอห น ง ต า แ ล ะ ท ป า ก

352. . .3 ก ร ด แ พ น โ ท ธ น ก (pantothenic acid) เปนสวนประกอบของ coenzyme A ซงเกยวของกบเมตาบอลซม แปง โปรตนและไขมน ถกทำาลายไดดวยความรอน กรดและดาง กรดแพนโทธนกจำาเปนตอการเจรญเตบโตของลกเปด ทำาใหขนสวยงาม การไขดก การฟกไขทำาใหมเปอรเซนตก า ร ฟ ก อ อ ก ส ง

อาการขาดการเตบโตจะหยดชะงก ขนยงเปนแผลตกสะเกดทผวหนง มมปาก ขอบของหนงตา เทาขนไมสมบรณ มอาการทางประสาท การผลตไขต ำา เปอรเซนตการฟกออกตำา

352. . .4 โคลน (coline) เปนสวนประกอบของเลซทนและฟอสโฟไลปด เปนตวน ำาพาไขมนในรางกาย ปองกนการสะสมไขมนในตบ เปนประโยชนในการเจรญเตบโต ปองกนโรค perosis อาการขาขางหนงงอเหยยดออกดานขางขอขาบ ว ม เ อ น ท ข อ เ ท า เ ค ล อ น

อาการขาดทำาใหเตบโตชา ไขมนคงคางทตบเปนโ ร ค เ อ น เ ค ล อ น (perosis) ข อ เ ข า บ ว ม ข า บ ด เ บ ย ว

352. . .5 ไพรดอกซน (pyridoxine) ว ตามนบ6 ชวยกระตนการเจรญเตบโตในลกเปดชวยเพมความอยากก น อ า ห า ร ท ำา ใ ห ไ ข ฟ ก อ อ ก ด

อาการขาดทำาใหโตชา มอาการชกกระตกและอ า ก า ร ป ร ะ ส า ท อ น ไ ข ฟ ก อ อ ก ไ ม ด

352. . .6 ไ น อ ะ ซ น (niacin ห ร อ nicotinic acid) เปนพวกวตามนบรวมอยางหนงเปนสวนประกอบ

ทสำาคญของเอนไซมหลายชนด สรางความเจรญเตบโตของรางกาย ข น

อาการขาด เปนโรค perosis การเจรญเตบโตห ย ด ช ะ ง ก เ ป อ ร เ ซ น ต ฟ ก อ อ ก ต ำา

352. . .7 ไบโอตน (biotin) หนาทสำาคญเก ยวก บ เมทาบอล ซ ม ในร างกาย การสง เครา ะห ไขมนและโคเลสเตอรอลในตบ ชวยใหเจรญเตบโต ไขฟกออกด และชวยใหเชอล ก ไ ก เ จ ร ญ ป ก ต

อาการขาด เปนโรค perosis การเจรญเตบโตห ย ด ช ะ ง ก เ ป อ ร เ ซ น ต ฟ ก อ อ ก ต ำา

352. . .8 กรดโฟลก (folic acid) ชวยในการเจรญเตบโต สรางกลามเนอและการเจรญของขนชวยใหไขไกฟ ก อ อ ก ด

อาการขาด ขนยงไมเรยบรอยการเจรญเตบโตลด โ ล ห ต จ า ง เ ช อ ล ก ไ ก ฟ ก ม เ ป อ ร เ ซ น ต ก า ร ต า ย ส ง

352. . .9 ว ต า ม น บ 12 (cobalamin) เปนวตามนทส ำาคญในอาหารเปดวตามนนมโคบอลลผสมอยดวย จำาเปนสำาหรบการเจรญเตบโตของลกเปด เปนสวนประกอบของเอนไซมตาง ๆ การสบพนธ การงอกของขน เปอรเซนตการฟกออก

อาการขาด ในลกเปดทำาใหอตราการตายสง การเจรญเตบโตตำา การงอกของขนไมด เปอรเซนตการฟกออกตำา เ ป อ ร เ ซ น ต เ ช อ ต า ย ใ น ไ ข ฟ ก เ ม อ อ า ย 17 ว น ส ง

352. . .10 ว ต า ม น ซ (ascorbic acid) ลกเปดธรรมดาสามารถทจะสรางวตามนใหพอเพยงแกรางกาย วตามนซชวยลดความเครยด และในชวงอากาศรอนมากชวยแ ก ป ญ ห า ไ ข เ ป ล อ ก บ า ง ไ ด

อาการขาด ไมทราบอาการทแทจรงเพราะไมคอยขาด เพรา ะ ในล กต ว เป ด น น ส า ม า รถส ร า ง ว ต า ม นซ เ อง ไ ด

3.6 นำา นำาเปนสงจำาเปนและสำาคญสำาหรบเปด เปดขาดอาหารไดหลายวนแตขาดนำาเพยงวนเดยวกอาจตายได นำามอยทว ๆ ไปในอาหารทกชนด โดยเฉพาะพวกพชสด ในรางกายของสตวมน ำาอย 40 – 90 % ขนอยก บอายของสตว ในตวเป ดจะมน ำาประมาณ 60 % ของนำาหนก ในไขมนำาอยประมาณ 65 %หนาทของน ำา ม ด ง น

36. .1 เปนสอการทชวยทำาใหเกดปฏกรยาทางเ ค ม ใ น ร า ง ก า ย เ ช น ก า ร ย อ ย อ า ห า ร ก า ร ด ด ซ ม

36. .2 เพมคงไวและปรบระดบ osmotic preesure

36. .3 เปนตวนำาอาหารตาง ๆ ทยอยแลวไปเลยงสวนตาง ๆ ทวรางกายและชวยลำาเลยงของเสยทรางกายไมต องการออกมาภายนอกรางกาย เพ อป องก นการเป นพษ

36. .4 ชวยปรบและรกษาระดบอณหภม ข อ ง ร า ง ก า ย ใ ห ค ง ท

36. .5 ปรบระดบการเปนกรดดางในรางกาย36. .6 เ ป น ส ว น ข อ ง protoplasm36. .7 ปองกนการผดปกตของอวยวะตาง

ๆ ใ น ร า ง ก า ยจำานวนนำาทจำาเปนตองการขนอยกบปจจยตอ

ไ ป น 1) คณภาพของอาหารทไดรบ

2) อณหภมและความชนของสงแวดลอม 3) ความแขงแรงของเปด

4 ) ธรรมชาตของอาหารทให (ชนด) โดยเฉพาะจำานวนนำาทมในอาหาร เกลอและโปรตนอตราสวนระหวางทเปดตองการกบอาหารทกนเขาไปอยระหวาง 2 :1 ไปถง 3 : 1

ว ต ถ ด บ ท ใ ช เ ป น อ า ห า ร เ ป ด

สมควร(2542) กลาววา วตถดบทใชเปนอาหารเปดมอยหลายชนด แตละชนดมคณคาทางอาหารคลายคลงกนหรอแตกตางกนขนอยกบประเภทของวตถดบ อาหารทมคณภาพคลายคลงกน เราสามารถน ำามาทดแทนก น ได เพ อปรบราคาใหคงท เสมอ

1. ว ต ถ ด บ ป ร ะ เ ภ ท ค า ร โ บ ไ ฮ เ ด ร ต1.1 ร ำาละเอยด ร ำาละเอยดหรอร ำาสด หมายถง ร ำา

ขาวทไดจากการสขาวและยงไมสกดนำามนไปใชทางอน ร ำาละเอยดมโปรตนประมาณ 12 เปอรเซนต นอกจากนยงมวตามนบ 1 และไนอะซนสงมนำามน 12 เปอรเซนต เนองจากรำาละเอยดมนำามนสงจงไมควรเกบไวนาน ร ำาละเอยดเปนวตถดบทสำาคญอยางหนงราคาถกหางาย ใชเป นสวนผสมในอาหารเปดราว 20 – 40 เปอรเซนต

1.2 ร ำาขาวอดนำามน ไดจากาการนำาเอาร ำาสดไปสกดนำามน เพอใชเปนอาหารคน ร ำาอดนำามนสามารถเกบไวไดนาน แตเปดไมคอยชอบเพราะทำาใหกลนและรสเปลยนแปลงไป ร ำาอดนำามนมโ ป ร ต น 13.5 เ ป อ ร เ ซ น ต ไ ข ม น 0.6 เ ป อ ร เ ซ น ต

1.3 ขาวเปลอก เปนวตถดบทหาไดทวไป เอาผสมกบอ า ห า ร ใ ห เ ป ด ก น ไ ด ห ร อ จ ะ ใ ห ข า ว เ ป ล อ ก ล ว น ๆ ก ไ ด

1.4 ป ล า ย ข า ว ป ก ต ป ล า ย ข า ว เ ป น อ า ห า รคารโบไฮเดรตอยางด ราคาถกใชในอตราสวนสงโปรตนประมาณ 7.3 เปอรเซนต ไขมน 1.7 เปอรเซนต และมแคลเซยม ฟอสฟอรสอยเลกนอย ปลายขาวคณภาพใกลเคยงกบขาวโพดส า ม า ร ถ ใ ช แ ท น ก น ไ ด เ ล ย

1.5 ขาวโพด ขาวโพดทใชเลยงสตว เปนขาวโพดทใหผลผล ตสง ราคาก ไม แพงมากน ก เป นแหล งอาหารพวกคารโบไฮเดรต ขาวโพดสเหลอง เปนแหลงกอใหเกดวตามนเอ ชวยใหไขแดงมสเขม หนงไกและแขงมสเหลอง นอกจากนขาวโพดยงมสงกระตนการเจรญเตบโตและทำาใหไขแดงมขนาดโตขน ทงนเพราะข า ว โ พ ด ม ก ร ด ไ ล โ น เ ล อ ก (linoleic acid) ส ง

16. ขาวฟาง ขาวฟางมแปงราว 70 เปอรเซนต การใชขาวฟางในอาหารเปดยงไมคอยเปนทนยมกนมาก เพราะในขาวฟางขาดแคโรทน และบางพนธมสารพษเรยกวาแทนนนสง ขาวฟางมโปรตน 11 เปอรเซนต ไขมน 2.8 เปอรเซนต ขาวฟางเปดไ ม ค อ ย ช อ บ ก น

2. ว ต ถ ด บ ป ร ะ เ ภ ท โ ป ร ต น 21. แหลงโปรตนจากสตว โปรตนจากสตวสวน

มากจะเปนโปรตนทมคณภาพด คอ มกรดอะมโนทสำาคญตอเปดอยค ร บ เ ก อ บ ท ก ช น ด แ ต ร า ค า ค อ น ข า ง แ พ ง

2.2แหลงโปรต นจากพช น บวา เป นส งส ำาค ญในอตสาหกรรมเลยงเปด เพราะราคาถกกวาโปรตนจากสตว แตวาขาด ก ร ด อ ะ ม โ น ท จ ำา เ ป น ต อ เ ป ด บ า ง ช น ด

3. ว ต ถ ด บ ป ร ะ เ ภ ท แ ร ธ า ต

31. หนปน หนปนทน ำามาใชเปนอาหารสตวป กมลกษณะบดหยาบหรอบดละเอยด หนปนมสารประกอบทางเคมเปนแคลเซยมคารบอเนตอย 95 เปอรเซนต มพวกแมกนเซยมบาง

32. เปลอกหอยนางรมหรอเปลอกหอยตางๆ มแคลเซยมคารบอเนตอย 95 เปอรเซนต มเนอแคลเซยม 38 เ ป อ ร เ ซ น ต

32. กระดกปน สวนประกอบของกระดกสวนใหญเปนพวกไตรแคลเซยมฟอสเฟต กระดกปนจากโรงงานมแคลเซยม 31.6 เ ป อ ร เ ซ น ต ฟ อ ส เ ฟ ต 15 เ ป อ ร เ ซ น ต

4. ว ต ถ ด บ ป ร ะ เ ภ ท ว ต า ม น4.1 วตามนเอ แหลงอาหารทมวตามนเอ ไดแก ใบ

กระถน ขาวโพดเหลอง นำามนตบปลา ปลาทะเลบางชนด หรอพวกว ต า ม น เ อ ส ง เ ค ร า ะ ห ใ น พ ช ส เ ข ย ว ซ ง ม แ ค โ ร ท น

4.2 วตามนเค พบมากในพชสด ใบกระถน ปลาปน เ น อ ป น

4.3 วตามนซ พบมากในพชสเขยว และโดยการส ง เ ค ร า ะ ห

4.4 ไนอะซน แหลงทม ไดแก ยสต หางนมผง สาเหลา ปลาปน เมลดทานตะวน เน อสตว ไข และโดยการส ง เ ค ร า ะ ห

4.5 กรดแพนโทธนก แหลงอาหารทพบ ไดแก ยสต เนอ กากถวลสง เมลดธญพช ใบกระถน เศษเนอ หางนมผง แ ล ะ โ ด ย ก า ร ส ง เ ค ร า ะ ห

ส ต ร อ า ห า ร เ ป ด

การใหอาหารเปดมกใชอาหารผสมโดยใชวตถดบหลายอยางมาคลกเคลากน เพราะตองการใหธาตอาหารตางๆ ครบบรบรณขนมากกวาใชวตถดบนอยอยาง สวนผสมหลกของอาหารเ ป ด (ส ม ค ว ร 2542, )

1. วตถดบประเภทคารโบไฮเดรต มอยประมาณ 40 – 70 เปอรเซนต ในสวนผสมของอาหารควรใชสก 3 – 4 อยางแลวแตราคา เชน ร ำาละเอยด ปลายขาวหรอขาวโพด ร ำาหยาบ

2. วตถดบประเภทโปรตน มอยประมาณ 10 – 40 เปอรเซนต ของอาหารทงหมด แลวแตขนาดของเปด ระยะลกเปดกใชมาก เชน ปลาปน ใบกระถน กากถวเหลอง สวนผสมของโปรตนค ว ร ใ ห ม ท ง โ ป ร ต น จ า ก พ ช แ ล ะ จ า ก ส ต ว

3. วตถด บประเภทแรธาตและวตามนประมาณ 1 เ ป อ ร เ ซ น ต เ ก ล อ ไ ม เ ก น 1 เ ป อ ร เ ซ น ต

สตรอาหารเปดถาจะใชผสมหวอาหารกบพวกอาหารคารโบไฮเดรต ถาทานซอหวอาหารมามโปรตน 37 เปอรเซนต ควรผ ส ม อ า ห า ร ด ง น

ร ำาหยาบ 50 ส ว นปลายขาว 14 ส ว นรำาละเอยด 14 ส ว นหวอาหาร 22 ส ว นรวม 100 ส ว น

ต า ร า ง ท 1 แ ส ด ง ส ต ร อ า ห า ร เ ป ด ร ะ ย ะ ต า ง ๆ

วตถดบ เปดเลก เปดรน เ ป ด ไ ข ขาวโพด 25 22.86 22

ปลายขาว 25 28 34.12กระถน 3 3 3ปลาปน 13.5 10 10กากถวเหลอง 9.9 10 7.08รำาละเอยด 22.1 16.5 5รำาหยาบ - 7 11.5กระดกปน - 1.14 2.4เปลอกหอย - - 3.43เกลอ 0.5 0.5 0.5วตามน แรธาต 1.0 – 100 1.0 – 100 1.0

– 100 โปรตน (เปอรเซนต) 20 17.9 16พลงงาน (K Cal/Kg) 2811.78 2749.08 2695.82แคลเซยม (เปอรเซนต) 1.0479 1.1169 2.697ฟอสฟอรส(เปอรเซนต) 0.6426 0.637 0.799

หมายเหต : สตรอาหารนเปนสตรอาหารเปดของภาควชาสตวบาล ม ห า ว ท ย า ล ย เ ก ษ ต ร ศ า ส ต ร ท ม า : ส ม ค ว ร (2542)โ ร ง เ ร อ น แ ล ะ อ ป ก ร ณ

การเลยงเปดนนมหลายอยาง อาจจะเลยงตามชายทง ตามรมหนอง คลอง บง และสรางเพงพอกนแดดกนฝนเลกนอย หรอปลอยใหอยตามใตถนบาน แตถ ามการเลยงแบบทนสมย จำานวนมากกจำาเปนทตองมโรงเรอนใหถกสขลกษณะ จงทำาใหเปดอยอยางสขสบาย สามารถใหไขและเนอไดสง การเลยงเปดอาจปลกโรงเรอนแบบงายๆ ประหยด ปลกดวยไมไผ ใชทรายเปนวสดรองพน ดวยแกลบ หรออาจจะปลกโรงเรอนแบบถาวร ท ำาหลงคากระเบอง พนเทซเมนตกนคอกอยางด ซงแลวแตวตถประสงคของก า ร เ ล ย ง (ป ฐ ม 2539, )

อ ต ร า ก า ร เ ล ย ง เ ป ด ต อ ต ว

ต า ร า ง ท 2 อ ต ร า ส ว น ข อ ง พ น ท ต อ ก า ร เ ล ย ง เ ป ด

อาย(อาทตย) ขนาดพนทอายตาง ๆ ตอ 1 ตารางฟ ต

601 ½ ต า ร า ง ฟ ต 612 ¾ ต า ร า ง ฟ ต 6 23 1 ต า ร า ง ฟ ต 634 1¼ ต า ร า ง ฟ ต 6 45 1½ ต า ร า ง ฟ ต 6 56 2 ต า ร า ง ฟ ต

7 2½ ต า ร า ง ฟ ตหมายเหต : เป ดไข ใช ในอ ตราสวน 4 ตารางฟต 61 ตวท ม า : ป ฐ ม (2539)

ก า ร เ ล ย ง เ ป ด ร ะ ย ะ ต า ง ๆ

การเลยงด หมายถง การดแลเอาใจใสอยางดรวมกบการใหอาหาร การเลยงดสมยกอนนนเมอแมเปดหรอแมไกฟกแลวจะใหแมเปนผเลยงเอง แมเปดจะกกลกของมนเองตลอดกระทงพนระยะกก การหาอาหารแมกจะพาไปหาอาหารฝกใหลกเปดหาอาหารกนเองไดแตปจจบนววฒนาการการเลยงเจรญขนไปมเครองมอทนแรงมาก มวตถอปกรณทนสมย เพยงแตคนตองชวยดแลเอาใจใส(สมควร6 2542)

1. ก า ร เ ล ย ง ด ล ก เ ป ด แ ล ะ เ ป ด ร นเนองจากระยะลกเปด เปนสงทสำาคญมากตองมการ

ดแลเอาใจใส รวมทงการใหอาหารทด จงจะทำาใหเลยงรอดไดมาก เ ม อ เ ป ด โ ต ข น โ อ ก า ส จ ะ ต า ย ก น อ ย

11. การเตรยมโรงเรอนเพ อรบลกเป ด การทำาความสะอาดและฆาเชอโรงเรอน เพอใชเลยงเปดเลกเปนวธการทสำาคญอยางหนง ผเลยงจะตองทำาใหสะอาดจรงๆ และฉดยาพนการย า ฆ า เ ช อ โ ร ค อ ย า ง ท ว ถ ง จ ง จ ะ ไ ด ผ ล

12. การดแลลกเปดระยะกก (อาย 15 วนแรก) ตองตรวจดใหแนใจวาอปกรณตาง ๆ สำาหรบการกกลกเปดนนสามารถใชงานได และสะอาดผานการฆาเช อโรคเรยบรอยแลว อปกรณเหลาน ผานการตดตงและทดสอบ ตรวจซอมใหเรยบรอยก อ น ท ล ก เ ป ด จ ะ ม า ถ ง ฟ า ร ม ไ ม น อ ย ก ว า 24 ช ว โ ม ง

13. การเลยงลกเป ดระยะหลงกก (อาย 3 – 8 สปดาห) หลงจากกลกเปดครบตามวนทกำาหนดและลกเปดแขงแรงด ใหเลกกกลกเปดโดยยกเคร องกกและลอมออก การจดการในดานน ลกเปดอาจมการตกใจไดตองพยายามหลกเลยงใหมากทสด

14. การเล ยงด เป ดร น (เป ดท ม อ าย 8 – 20 สปดาห) การเลยงดเปดระยะนนบวามความสำาคญ และตองการความเอาใจใสเปนอยางมาก เพราะเปนระยะของการเจรญเตบโต แตยงดกวาระยะลกเปดซงตองมการกก นอกจากนระยะเปดรนตองมการควบคมเกยวกบเรองอาหารและนำาหนกตวอยางเครงครด เพอจะไดเปนแมเปดทสมบรณเตมท และมประสทธภาพในการใหผลผลตส ง

2 . ก า ร เ ล ย ง ด เ ป ด ไ ข การเลยงดเปดในระยะทกำาลงไข ถาเปดไดรบการเลยง

ดถกตองจะเร มใหผลผลต เมออาย 20 – 22 สปดาหหรอบางพนธ ซ งเปนเปดพนธเบาอาจจะไขเรวกวาน และจะมอายการให ผลผลตตดตอกนถง 52 สปดาห หลงจากนไปควรพจารณาวาผลการไขของเปดคมกบคาอาหารทเปดกนหรอไม ถาไมคมกควรจบขายเสย แลวนำาลกเปดรนใหมเขามาเลยงแทน สำาหรบฟารมทตองการใหไดผลผลตไขสมำาเสมอกนตลอดป การวางโปรแกรมการผลตในลกษณะตองใหนกวชาการผมความชำานาญงาน หรอผทเลยงมาแลวจ น ช ำา น า ญ (ส ม ค ว ร 2542, )

โ ร ค แ ล ะ ก า ร ป อ ง ก น โ ร ค เ ป ด

โรค คอ อาการททำาใหสตวมอาการผดไปจากสภาพปกต รางกายไมสามารถปฏบตงานในทางสรรวทยาได เชน ไมกนอาหาร หงอยซม รางกายซบผอม จำานวนเปดปวยในฝงเพมขนเทาใดกยอม

หมายถงการสญเสยมากขนเทานน โรครายแรงอาจเปนสาเหตททำาใหก า ร เ ล ย ง เ ป ด ต อ ง เ ล ก ล ม ไ ด (จ น ท น า , 2530)

1. ส า เ ห ต ข อ ง โ ร ค เ ป ด 1. 1 เก ดจากเช อโรค (infective organism)

1.11 ไวรส (virus) เปนเชอจลนทรยทมขนาดเลกมาก คณสมบตของเชอไวรสแตกตางกบเชอชนดอนกตรงทจะตองชวตอยภายในเซลล และเจรญเตบโตเพมจำานวนกนภายในเซลล ไวรสมขนาดเลกมากไมสามารถมองเหนไดดวยกลองจลทรรศนธรรมดาจะตองใชกลองอเลกตรอน ซ งมแรงขยายเปนแสนเทา ดวยเหตทเช อไวรสมขนาดเลกมาก ประกอบอยภายในเซลลจงมอำานาจการทำาลายสง โรคทเกดจากเชอพวกนจงมความรนแรงและอนตรายกวาเชอชนดอน ๆ การรกษาดวยยาชนดใดกตามไมไดผล เพราะเป นการยากทต วยาจะเขาถ งแหลงของตวเช ออาศยอย ประกอบดวยคณสมบตพเศษของเชอไวรสเองทความดอยารกษาเ ก อ บ ท ก ช น ด โ ร ค ท พ บ บ อ ย ไ ด แ ก โ ร ค เ พ ล ก

1.12. แบคทเรย (bacteria) โดยทวไปเรยกวา เยอรม จลนทรยชนดนมขนาดเลกรปรางตาง ๆ กนแลวแตชนด ขนาดจลนทรยชนดนมขนาดใหญกวาไวรส แบคทเรยหลาย ๆ ชนด เปนประโยชนตอรางกาย และแบคทเรยท เปนตนเหตของโรค ม ห ล า ย ช น ด เ ช นซลมอนเนลลา คลอสตเดย พาสจเรลลา วบรโอ เสตรปไฟโลคอกกส มนโครพลาสมา สไปโรซส เฮโมฟลลส ไมโครแบคทเรย ฯลฯ เชนโ ร ค อ ห ว า ห เ ป ด โ ร ค ห ว ด ม เ ช อ

1.13. โปรโตรซว (protozoa) ปนพวกสตวเซลลเดยว มลกษณะคลายเชอแบคทเรยแตใหญกวา โปรโตรซวม

หลายชนด คอกซเดย ฮสโตโมแนส พลาสโมเดยม เปนตน เชนโ ร ค บ ด

114. . เช อรา (fungi) เชน แอสเปอรจ ลลส โรคเกดจากเช อราไมค อยพบในเปดบอยนก เชน ราในห ล อ ด ล ม ห ล อ ด อ า ห า ร พ ษ จ า ก เ ช อ ร า ใ น ถ ว ล ส ง

1.15. พยาธ (metazoa or parasites) แ บ ง ไ ด เ ป น 2 พ ว ก

1.2 เก ดจาการขาดธาตอาหาร (dificiency) 121. . โ รคขาดอ า ห า ร (food dificiency)

ไดแก การขาดโปรตน กรดอะมโน คารโบไฮเดรตกลโคส ไขมนและก ร ด ไ ข ม น

122. . โ ร ค ข า ด เ ก ล อ แ ร (mineral dificiency) ไ ด แ ก ก า ร ข า ด ธ า ต ต า ง ๆ

1.2.3 ก า ร ข า ด ว ต า ม น (vitamin dificiency) ไดแก ทองแดง สงกะส เหลก แมงกานส ไอโอดน โ ค บ อ ล ต ซ ล ก อ น

1.2.4 ก า ร ข า ด ฮ อ ร โ ม น (hormone dificiency) ฮอรโมนมความสำาคญและเกยวของกบความสมบรณของรางกาย ถาขาดฮอรโมนแลวจะทำาใหอวยวะตาง ๆ ในรางกายมการทำางานผดปกตไป ภมคมกนตำาหรอการทำางานของอวยวะตาง ๆ ใ น ร า ง ก า ย ไ ม ส ม พ น ธ ก น

1.3 โ ร ค ท เ ก ด จ า ก ร า ง ก า ย บ า ด เ จ บ (traumatism) ไดแก การทสตวไดรบอนตราย และเกดบาดแผล

1.4 โรคทเกดจากพนธกรรม เปนการถายทอดทางสายเลอด จากผลของการรวมตวกนของเซลลพนธ เชน อาการกระดกออนผดปกต มอาการซงลกเปดจะตายในระยะฟก อาการ

หงอยในลกเปด ปากบนสนกวาปากลาง คอบด เทางม อาการแคระส น

2. โรคทสำ�คญของเปด โรคทสำาคญของเปดมดงน

21. โรคอหวาตเปดโรคนเปนโรคทตดตอรายแรงโรคหนงในเปด เกดได

กบเปดทกอายแตสวนมากเปนกบเปดทมอายเกน 4 สปดาห โรคนท ำา ใ ห โ ล ห ต เ ป น พ ษ ต า ย

สาเหต เกดจากเชอแบคทเรย พาสเจอเรลลา มลโ ต ซ ต า

อาการ ในระยะรายแรง มกจะไมแสดงอาการใหเหน เปดจะตายทนททนใด โดยไมแสดงอาการผดปกตใหเหนกอน หรออาจแสดงอาการใหเหนกอนเพยงเลกนอย คอ เบออาหาร อจจาระมสเหลองปนขาว ทองรวงอยางรนแรงแลวเปดตายภายใน 1 – 2 ช ว โ ม ง

ในระยะเรอรง เมอโรคนระบาดรนแรงแลวจะคอย ๆ ลดความรนแรงจนกลายเปนชนดเร อรง ซงจะทำาใหเหนอาการเดนชดขน คอ เหงาซมไมกนอาหาร ขนยง ปกตก ความรอนสงบางตวบวมตามขอขาและปก หายใจไมสะดวก อจจาระสเหลองปนเขยวใ บ ไ ม

เปดซากด ในรายทเปนเร อรงพบวาโลหตคลงเปนจดๆตามเยอ เสมหะหมทปอดและเยอลำาไส และเยอบทวๆไป ลำาไสบวม โดยเฉพาะลำาไสเลกสวนตน และอาจพบนำาเหลองขนตามขอพบตางๆ ตบมสออน ยยไมแนน มกมตมเลกๆกระจายทวตบ หวใจมจดเลกหมดกระจายอยบางเลกนอย เยอบหวใจมลกษณะค ล า ย ก น

เนองจากโรคนทำาใหโลหตเปนพษ ดงนน อาการจงพบแตกตางกนบางแลวแตวาเช อนจะอยท ใด ก ท ำาใหเก ดการเ ป ล ย น แ ป ล ง ข อ ง อ ว ย ว ะ ม า ก ท ส ว น น น ๆ

การปองกนและการรกษา ปองกนไดโดยใชวคซนปองกนโรคอหวาตเปดทมอายประมาณ 4 สปดาห จะใหความคมโรคไดนานประมาณ 4 – 5 เดอน นอกจากนนรกษาความสะอาดน ำา ก น อ า ห า ร ค ณ ภ า พ ด

ปองกนพาหนะนำาเชอโรค ใชพวกยาซลฟาละลายนำาใหกนหรอผสมในอาหาร ในรายทมอาการปวยจะใช ไดมตอนน 20 เ ป อ ร เ ซ น ต ต ว ล ะ 1 – 2 ซ ซ ฉ ด เ ข า ก ล า ม อ ก

22. โ ร ค ต บ อ ก เ ส บ เป นโรคทางระบบหายใจของเปด

โดยตรง เกดจากเชอไวรส อาการทเปนลกษณะเดน คอ เปดจะตายจะตายอยางกระทนหน ออนเพลยอยางรวดเรว กลามเนอใชงานไมได ทองรวงอยางรนแรง เชอไวรสนระยะฟกตว 3 – 7 วน และมชวตอยไดนานในนำา เปดปวยถาปลอยลงนำาจะทำาใหการแพร โ ร ค เ ป น ไ ป อ ย า ง ร ว ด เ ร ว

อาการทวไป เปดปวยไมคอยชอบวายนำา ทงทเปนสตวชอบวายนำา ชอบนงขอบบอไมยอมลง เมอเปดลกเดนจะสงเกตเหนอาการออนเปลย เปดทปวยมาก ๆ ไมคอยเคลอนไหวไปไหนแมไล ก ตาม และพบนำามกไหลเนองจากโพรงจมกอกเสบ รอบๆ นยนตาเปยกชม นยนตาลมไมขนจะเหนนยนตาหรเลกนอย ไมชอบแสงสวางจด ปกตก คอตก อจจาระรวงเปนสเหลองปนเขยว บางครงพบเปนเมอกปน ลกเปดจะนอนตะแคงแหงนหวไปขางหลง เทาพยอากาศ เปดใกลตายเปนอมพาตชกกระตกตามกลามเนอหว คอ แ ล ะ ล ำา ต ว ใ น เ ป ด ท ก ำา ล ง ไ ข ก า ร ไ ข จ ะ ห ย ด ช ะ ง ก

อาการภายใน ตรวจซากเปดพบวา มจดเนอตายทหลอดอาหารและทวารหนก จดเลอดออก พบไดทวไปทอวยวะภายใน คอทตอมไธมส ททวารหนก ทรอยตอระหวางหลอดอาหารกบกระเพาะจรง หวใจ ตบออน ลำาไส ทอนำาไข ทตบจะมลกษณะบวมและมจดเนอตายดวย ไตจะมสเขม เปดทกำาลงไขจะพบเลอดออก อยบนผวไข บางคร งเสนเลอดทไขอาจแตก พบเลอดกอนใหญในช อ ง ท อ ง

การปองกนโรค โรคนไมมทางรกษา การปองกนจะตองควบคมเร องการฆาเช อในโรงเรอนอยางถกตอง จดท ำาโปรแกรมวคซนหรอใชเซรมฉด ปองกนโรคระบาด โดยเกบเอาโลหตจา ก เ ป ด ท เ ค ยป ว ยแ ล ะ ห า ย แ ย ก เ อ า เ ซ ร ม น ำา ไ ป ฉ ด ต ว อ น

23. โ ร ค เ พ ล ก โรคนเกดจกเชอไวรส ระบาดครงแรกในประเทศไทย

เมอ พ.ศ. 2519 ทำาใหเปดตายจำานวนมาก เนองจากเปดในเมองไทย ไมมภมคมกนโรคน เพราะไมเคยมในเมองไทย โรคนระบาดในเมองไทยสนนษฐานวามาจากนกเปดนำาทบนมาจากตางประเทศ หรอจากการนำาเอาเปดจากตางประเทศเขามาเลยง โรคนมกระบาดในเปดใ ห ญ

231. . อ า ก า ร 2311. . . เร มดวยมอาการซม

ย น ค อ ต ก ห ล บ ต า ห า ย ใ จ ล ำา บ า ก ม เ ส ย ง ค ร ด ค ร า ด 2312. . . เป ดจะสะบดหวเปนคร งคราว

เ พ อ จ ะ ส ะ บ ด น ำา เ ม อ ก อ อ ก จ า ก จ ม ก 2313. . . เปดกระหายนำาจด มนำาเมอก

(discharge) เหนยวไหลออกมาจากปาก ตาแฉะจมกสกปรก ท อ ง เ ด น อ จ จ า ร ะ ส ข า ว

2314. . . เป ดจะแสดงอาการ ขาอ อน นอนหมอบ ตวสนตอมาไมชาจะเกดอมพาต เปดจะตายภายใน 24 ชวโมง ระยะฟกตวของโรคตงตน จะแสดงอาการเหลานประมาณ 1 ส ป ด า ห

232. . ว ก า ร2321. . . มเมอกเหนยวๆ ในปากและ

หลอดลม เลอดสแดงสด จะซมออกตามลำาคอหลอดลม กน ไขมนท บร เวณก น กระเพาะจรง หว ใจ ล ำา ไสและไขมนหน าท อง

2322. . . ไตบวมโต ใตผวหนงมหนองแ ล ะ จ ด เ ล อ ด

233. . ก า ร ป อ ง ก น ร ก ษ า 2331. . . การสขาภบาลทด ท ำาใหพ น

ค อ ก แ ห ง เ ส ม อ 2332. . . อยางเลยงเปดอายตางปนกน 2333. . . ใ ห ก น อ า ห า ร เ ต ม ท 2334. . . ปองกนพาหะนำาเชอโรค โรคน

อ า จ ร ะ บ า ด ท า ง น ำา เ ม อ ก แ ล ะ อ จ จ า ร ะ ข อ ง เ ป ด ท เ ป น โ ร ค2335. . . น ำา ว ค ซ น ป อ ง ก น โ ร ค

2.4 โ ร ค พ า ร า ไ ท ฟ อ ย ด (paratyphoid) สาเหตมาจากเช อ แบคทเรยพวกซลโมเนลลา

(salmonella) มอยมากชนด มกเกดกบลกเปดทอายนอยกวา 1 เ ด อ น อ ต ร า ก า ร ต า ย ส ง

อาการทวไป ลกเปดออนเปลย เหงาซม อจจาระไหลตดกน ขนยง ปกตก ขาออน นอนหงายคอ ไปทางขางหลง ต า แ ฉ ะ แ ล ะ ช ก ต า ย ภ า ย ใ น 24 ช ว โ ม ง

การปองกนรกษา เนองจากโรคนตดตอทางไขฟกได ตองทำาความสะอาดไขฟกใชรมยาฆาเชอในตฟก และไข นอกจากนตองใหเปดมรางกายแขงแรงสมบรณ ใชยาพวกซลฟา เชน ซลฟาไธอาโซล ซลฟากวนดน ซลฟาไดอาซน ฟวราโซลโดน คลอเตตราซ ย ค ล น

2.5 โ ร ค ห ว ด เ ก ด จ า ก เ ช อ แ บ ค ท เ ร ย พ ว ก Hemophilus

gallinarum โรคนระบาดอยางรวดเรว หากมการเปลยนแปลงของอณหภมอยางกระทนหน หรออากาศขนมากการเลยงเปดในทแ ค บ ม ก า ร ถ า ย เ ท อ า ก า ศ ไ ม ส ะ ด ว ก

อาการทวไป มนำามกใสๆ ตอมามนำามกขนมกลนเหมน ตอมานำามกจะแหงตดรจมกเปดหายใจไมสะดวก บางทมเสยงครดคราด เปดสลดหนา มอาการซม ขนยง เบออาหาร ออนเพลย ถ า เ ป ด เ ป น ม า ก ๆ ข น ต า จ ะ บ ว ม

อาการภายใน ภายในโพรงจมกเตมไปดวยนำามกขนสเ ห ล อ ง แ ล ะ อ า จ จ ะ พ บ อ า ก า ร ข อ ง ป อ ด บ ว ม ต า ม ม า

การปองกนรกษา อยางเลยงเปดในทแคบ ควรใหอากาศถายเทไดสะดวก รกษาพนเลาไมใหแฉะชน เพมความอบอนใหกบลกเปด นอกจากนนใชยาพวกซลฟา หรอยาปฏชวนะชนดใดชนดหนง ละลายหรอผสมในอาหารใหเปดกนหรออาจใชยาปฏชวนะฉดเขาก ล า ม เ น อ

26. โ ร ค บ ด โรคบดเปดอนตรายแกลกเปด โดยเฉพาะถาพนคอก

แฉะโอกาสจะเปนไดงาย โรคบดจะเปนกบสวนตางๆ ของลำาไสเลกและสวนของไสตง ซงเกดจากเชอโปรโตซว (protozoa) ซงมเชอ

ห ล า ยต ว เ ช น Eimeria tenclla ,Eimeria necatrix , Eimeria maxima เชอโรคบดจะเปนกบเปดอาย 4 –6 สปดาหม า ก

อาการ ทองรวงมโลหตปนมากบอจจาระ และมโลหตในไสตง ถาเปนทลำาไส ลำาไสจะอกเสบอยางรนแรงเปนแผลมโ ล ห ต ไ ห ล

ก า ร ป อ ง ก น ร ก ษ า 26. .1 การสขาภบาลทด ทำาพนทคอกใหแหง

เ ป ล ย น ว ส ด ร อ ง พ น เ ส ม อ2. 62. อ ย า เ ล ย ง เ ป ด ต า ง อ า ย ป น ก น

26. .3 ใหก นอาหารเต มท และอาหารท ด ม ค ณ ภ า พ

26. .4 ใชยาพวกซลฟาผสมนำาหรออาหาร หรอใ ช ย า บ ด โ ด ย เ ฉ พ า ะ เ ช น ไ น โ ต ฟ ว ร า โ ซ น

ก า ร ใ ช ย า แ ล ะ ว ค ซ น

ยาตางๆ รวมทงวคซนหลายประเภท เปนปจจยทสำาคญตอการเลยงเปดจนเกอบจะเรยกไดวาเปนสวนหนงของอาหารทมความจำาเปนตอสงมชวต จนกระทงปจจบนไดมการผลตยาวคซนหลายชนดรวมทงเคมภณฑตางๆ อยางมากมายอยางเปนอตสาหกรรมใหญ ผลตภณฑทเกยวของกบสตวกมว ทยาการกาวหนาไปอยางรวดเรว ประกอบกบววฒนาการในดานพนธกไดเจรญรดหนามาเปน

ลำาดบ สำาหรบในเมองไทยกนบไดวาวงการเลยงสตวปกโดยเฉพาะเปดไขและเปดเนอไดมการนำาวทยาการแผนใหมเขามาใชฉะนนการใชยาจะตองศกษารายละเอยดในเร อวคณสมบตขนาดของการใช วธการใชของตวยาแตละชนด เพอเปนแนวทางใชใหถกตองกบโรคตาง ๆ ทเกดขน (จนทนา,2529)ชนดยาตาง ๆ ซงใชเกยวของกบพวกเ ป ด พ อ จ ำา แ น ก ไ ด ด ง น

1. ยาถายพยาธ ไดแก ยาจำาพวกฟโนไธอะซน ปป เ ป อ ร า ซ น ไ ด โ ค ร เ ว ส

ไ ฮ โ ก ร ม ย ซ น เ ม ล เ ด น เ ม อ ร เ ว ท น ฯ ล ฯ2. ยาปฏชวนะ ไดแก ยาจำาพวกคลอเตตระซยคลน ลน

โคมยซน สะเปกตโนมยซน นโอมยซน ออกซเตตระซยคลน เพนนซ ล น เ ส ต ร ป โ ต ม ย ซ น ไ ธ โ ล ซ น เ ป น ต น

3.ยากนบด ไดแก ยาคอยเดน ซลฟาหลายชนด โซมก ส โ ค บ า น แ อ ม ฟ อ ล

พ ล ส เ ด ค ค อ ด ไ น ค า บ า ซ น เ ป น ต น4. ซลโฟนาไมด ไดแก ยาประเภทซลฟาชนดตางๆ เชน

ซลฟาโมโนเมทอกซน ซลไดเมทอกซน ซลฟาควนนอกซาลน ซลฟาไ ธ อ า โ ซ น ซ ล ฟ า ด ม ด น เ ป น ต น

5. ยาอน ๆ ไดแก วตามนซ อเลกโทรไลต ซาโบลโดน เ ป น ต น

6. วคซนและเซรม ไดแก วคซนอหวาตเปด วคซนเพลก ว ค ซ น โ ร ค ต บ อ ก เ ส บ

ว ธ ก า ร ใ ช ย า

วธใชยาเปดแบงออกเปนหลายวธตามชนดของยา ดงน

1. ย า ผ ส ม ก บ อ า ห า ร ม จ ด ป ร ะ ส ง ค ด ง น 1.1 เพอตองการใชยาเปนระยะเวลานานๆ เชน

เปนสปดาหหรอเปนเดอน เพอเรงการเจรญเตบโต เพอปองกนโรคบ า ง ช น ด

1.2 เ พ อ ร ก ษ า ฝ ง เ ป ด ใ ห ญ 1.3 เ ม อ ก า ร ใ ช ย า ล ะ ล า ย ว ค ซ น ไ ม ส ะ ด ว ก1.4 เมอยาชนดนเปนยาทไมละลายนำา แตเปนยาอย

ในรปกนและเปนยาทจ ำาเปนตองใชในรปผสมอาหารโดยเฉพาะ 2. ยาละลายนำา ยาชนดนนยมใชกนอยางกวาง

ขวาง ในปจจบนเพราะสะดวกและงายตอการใช การใชยาประเภทนเ พ อ

2.1 ตองการรกษาโรคทกำาลงเปน ในขณะทโรคเปนไ ป อ ย า ง ร น แ ร ง

2.2 เพอตองการใหยาแตละคร งเปนระยะสน เชน ใ ห ย า เ พ ย ง 2 – 3 ช ว โ ม ง ห ร อ 2 – 5 ว น

2.3 เ พ อ ส ะ ด ว ก แ ล ะ ค ล อ ง ต ว ต อ ก า ร ป ฏ บ ต 2.4 ในชวงระยะเวลาทเปดกนอาหารลดลง และ

ความจำาเปนตองใชยา การใชยาละลายนำาจงเปนประโยชน โดยเ ฉ พ า ะ อ ย า ง ย ง ย า จ ำา พ ว ก ว ต า ม น แ ล ะ อ เ ล ก โ ท ร ไ ล ต

2.5 คณสมบตของยาซงจดอยในประเภทยาละลายน ำา จ ำา เ ป น ต อ ง ใ ห โ ด ย ถ ก ว ธ น จ ง อ อ ก ฤ ท ธ ไ ด ด

2.6 เพราะความจำาเปนบงคบ เพราะยาชนดนอยในรปของเหลวอยแลว จงไมสะดวกตอการผสมอาหาร เชน ซลฟาคว น อ ก ซ า ล น ซ ล ฟ า ไ ธ อ า โ ซ ล

3. ย า ฉ ด ก า ร ใ ช ย า ฉ ด เ ข า ร า ง ก า ย

3.1 เมอคณสมบตของตวยาไมถกดดซมผานลำาไสสกระแสโลหตไดหรอถดดซมไมดเทาทควร แตตองการใชยาชนดนเพอรกษาภายใน

3.2 ตองการรกษาเปดปวยเฉพาะตว3.3 ตองการรกษาอยางปจจบนทนดวน3.4 ตองการใหเปดไดรบทก ๆ ตว

4. ยาอาบ ยาอาบมจดประสงค คอ เพอรกษาโรคพยาธภายนอกรางกาย เชน หมด ไร เหบ ซงรบกวนเปดและเปนตวนำาโรคบางชนด

5. ยาแคปซลหรอยาเมด มจดประสงคเพอรกษาพยาธภายในรางกาย หรอยาประเภทนหลายชนดทำาขนเพอรกษาโรคเฉพาะตวและตองการใหโดยวธกนโดยตรง สตวไดรบยาเตมทไมหกหลน

6. ยาจม เพอจมไขกอนเขาตฟก เพอฆาเชอโรคตดตอ ซงสามารถผานทางไข

7. ประเภทยาทใชภายนอก จดประสงคเพอทำาความสะอาดและฆาเชอ โรงเรอน อปกรณการเลยง พนรองนอน รงไข กรงไข ไดแก ยาฆาเชอและยาฆาแมลงบางชนด เชน ควอเตอรนารแอมโมเนย คอมเปาวน(ไบโอเทน) รอนเนล ไรโซล

พชสมนไพร

สมนไพรทสามารถนำามาใชเปนยาผสมในอาหารเปดไดมด งน 1. ข ง (Ginger)

11. ช อวทยาศาสตร : Zingiber offcinale Roscoe.

12. วงศ : Zingiberaceae 13. ชอทองถน : ขงแกลง6 ขงแดง (จนทบร) ขงเผอก

(เ ช ย ง ใ ห ม ) ส ะ เ อ (ก ะ เ ห ร ย ง – แ ม ฮ อ ง ส อ น ) 14. ลกษณะ : ขงเปนพชลมลกอายหลายปเชนเดยวกบขา

เนอในของขงมสเหลองแกม เขยว ออกดอกเปนชอและมดอกเลกจำานวนมากอดเปนรปทรงกระบอก ดอกสเหลองออนมสมวงอยตรงโคลนกลบและจะบานจากโคนไปหาสวนปลาย ทงตนมกลนหอม โดยเฉพาะเหงาสขาวนวลอยใตดนสวนทอยเหนอดนสงราว 50 เซนตเมตรเปนกาบใบ ใบสเขยวเรยวแคบ ป ล า ย ใ บ แ ห ล ม ข อ บ ใ บ เ ร ย บ ใ บ เ ร ย ง แ บ บ ส ล บ

15. สารชนดตางๆ : ในเหงามนำามนหอมระเหยประมาณ 1 – 3% ปรมาณของนำามนหอมระเหยเปลยนแปลงไดขนอยกบวธการปลกและชวงการเกบ นำามนหอมระเหยมสารเคมหลายชนดเชน Zingiberine, Zingiberol, Citral, Zingirol, 6- Gingerol, Borneol, Minthol เปนตน นำามนหอมระเหยเหลานมฤทธขบลม ขบนำาด ชวยกระตนการบบตวของลำาไส นอกจากนนในขงกยงม ฟอสฟอรส แคลเซยม ธาตเหลก วตามนบ 1 วตามนบ 2 คารโบไฮเดรตและโปรตนเลกน อย

16. สรรพคณ : แกอาการทองอดทองเฟอ แกไอขบเสมหะ ชวยเจรญอาหาร แกอาการคลนไส อาเจยน รกษาอาการนำามกไหลจ า ก ห ว ด แ ก ไ ข ห ว ด ร ก ษ า ห ว เ ป น แ ผ ล เ ป น ร ก ษ า อ า ก า ร ห ว โ น

2. ขา (Galanga) 21. ชอวทยาศาสตร : Alpina galanga Sw. 22. วงศ : Zingiberaceae 23. ชอทองถน : ขาหยวก, ขาหลวง(เหนอ) เสะเออ

เ ค ย (ก ะ เ ห ร ย ง แ ม ฮ อ ง ส อ น– ) 24. ลกษณะ : เปนไมลมลกทมอายยนนานหลายป ลำาตน

ลงหวอยใตดน ลกษณะภายนอกของลำาตนมขอและปองเหนไดชดเจนและอยใตดน สวนทอยเหนอดนจะเปนกานและใบ สงประมาณ 1 – 2 เมตร ใบรปรางเปนรปไขยาวหรอรปรเอนขนานคลายใบพายมสเขยวเขมเปนมน ออกดอกเปน

สลบ มกาบใบห มล ำาตน ใบกวาง 5 – 11 เซนตเมตร กวาง 20 – 40 เซนตเมตร ปลายใบแหลม ดอกออกทยอดออกดอกเปนชอ กานดอกยาว ดอกยอยมขนาดเลก สชมพ หรอสขาวอมมวงแดง ผลรปรางรเมอแกเปนสด ำา ข น า ด ป ร ะ ม า ณ 1 เ ซ น ต เ ม ต ร ม เ ม ล ด อ ย ภ า ย ใ น อ ก ช น ห น ง

25. สารชนดตางๆ : เหงาเปนนำามนหอมระเหยตางๆ เชน ซนออล ยจนอล เคมเฟอรอล การบร และซนนามคอลดไฮด นำามนหอมระเหยเหลานจะชวยขบลมแกอาการทองอดทองเฟอ แนนจกเสยด ขบเสหะ หลอดลมอกเสบ ลดอาการเกรงของกลาเนอเรยบ ตานวณโรค ขาออนรบประทานไดงายและอรอยกวาขาแก แตกจะมนำามนหอมระเหยนอยกวาดวย เหงาออนมรสเผด เหงาออนจำานวน 100 กรม ใหพลงงาน 20 กโลแคลลอร เสนใย 1.1 กรม แคลเซยม 5 มลลกรม ฟอสฟอรส 27 มลลกรม เบตา – แ ค โ ร ท น 18 ไ ม โ ค ร ก ร ม เ ท ย บ ห น ว ย เ ร ต น ล

26. สรรพคณ : แกฟกชำาบวม ทองอดทองเฟอ ขบลม แ ก ป ว ด ฟ น ร ำา ม ะ น า ด แ ก ไ อ เ จ บ ค อ ร ก ษ า ก ล า ก เ ก ล อ น

3. กระชาย 31. ชอวทยาศาสตร : Boesenbergia pandurata (Roxb.) Schltr.

Gastrochillus pandurata Ridl. (Syn.) 32. ช อ ท อ ง ถ น : ก ะ แ อ น ร ะ แ อ น (เ ห น อ ) ข ง

ทราย(มหาสารคาม) วานพระอาทตย(กทม.) จปซฟ (ฉาน – แมฮองสอน) เ ป า ะ ซ อ เ ถ อ ะ เ ป า ะ ส (ก ะ เ ห ร ย ง – แ ม ฮ อ ง ส อ น )

33. ลกษณะ : กระชายเปนพชลมลก มอายไดหลายป มเหงาอยใตดนเปนรปคลายกระสวยเปนจำานวนมาก เนอในของเหงาและรากมสเหลอง มกลนหอมเฉพาะ ใบเดยว กาบใบมสแดงเรอ ใบรปขอบขนาดแกมรปไข กวาง 4.5 – 10 เซนตเมตร ดานในของใบมรองลก ดอกชอ ดอกแ ท ร ก ร ะ ห ว า ง ก า บ ใ บ ท โ ค น ต น ก ล บ ด อ ก ส ข า ว อ ม ช ม พ

34. สารชนดตาง ๆ : เหงากระชายมน ำามนหอมระเหยประมาณ 0.08 % ในนำามนหอมระเหยมสารหลายชนด เชน 1,5 –

Cineol, Boesenbergia A, dlPlnostrobin Corphor เป นตน และยงมสาร Flaronoid และ Chromene สารจากเหงากระชายมประสทธภาพในการยบยงแบคทเรย เชน Bacillus subtillis, แบคทเรยในลำาไส นำามนหอมระเหยชวยขบลม ชวยใหกระเพาะและล ำาไสเ ค ล อ น ไ ห ว

35. สรรพคณ : มรสเผดรอน ขม แกปวดมวนทอง แ ก ช ก แ ก ท อ ง อ ด ท อ ง เ ฟ อ แ ล ะ บ ำา ร ง ก ำา ล ง

อปกรณและวธการอปกรณการทดลอง

1. โรงเรอนเลยงเปด2. ลกเปด3. อาหารสำาเรจรป4. พชสมนไพร ขง6 ขาและกระชาย5. กระตกนำา6. ถงอาหาร, ถาดอาหาร7. นำา8. วสดรองพน (แกลบ)9. วคซนและอปกรณการทำาวคซน10. เครองชงนำาหนก11. สมนไพร12. สมดจดบนทก

วธการ

1. การวางแผนการทดลอง

การวางแผนการทดลองแบบสมแบบสมบรณ (Completely Randomized Design : C.R.D.) แบงเปน 5 ทรทเมนต (Treatments) ทรทเมนตละ 3 ซำา (Replications) ใชเปดซำาละ 5 ตว รวม 75 ตว

ทรทเมนต ท 1 เลยงดวยอาหารสำาเรจรป (Control)ทรทเมนต ท 2 เลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง 5%ทรทเมนต ท 3 เลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขา 5%ทรทเมนต ท 4 เลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมกระชาย 5%ทรทเมนต ท 5 เลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง ขา กระชาย

5% อตราสวน 1:1:1

2. แผนผงการทดลอง

ภาพท 1 แผนผงการทดลอง

3 . ข น ต อ น ก า ร ท ด ล อ ง 31. ก า ร เ ต ร ย ม โ ร ง เ ร อ น

3.1.1 ทำาการแบงภายในโรงเรอนโดยแบงออกเปน 15 ห อ ง เ ท า ๆ ก น

T4R2

T4R1

T3R1

T2R1

T1R2

T2R2

T1R3

T4R3

T5R2

T5R1

T2R3

T3R3

3.1.2 ทำาความสะอาดโรงเรอนและอปกรณทกชนด พ ร อ ม ท ง ฆ า เ ช อ โ ร ค ด ว ย น ำา ย า ฆ า เ ช อ โ ร ค

3.1.3 เตรยมวสดรองพน(แกลบ) รองพนโรงเรอนห น า 5 เ ซ น ต เ ม ต ร ห ร อ 2 น ว เ ต ร ย ม อ า ห า ร แ ล ะ ส ม น ไ พ ร

314. . เตรยมอาหารทผสมสมนไพรแตละทรทเมนต

3.2 ก า ร จ ด เ ป ด เ ข า เ ล ย ง3.2.1 ตดปายบอกทรทเมนตและซ ำาหนาหองทกหอง3.2.2 สมลกเปดเขาทดลองใหครบทกทรทเมนต ทรท

เ ม น ต ล ะ 5 ซ ำา ซ ำา ล ะ 5 ต ว3.3 ก า ร ใ ห อ า ห า ร น ำา แ ล ะ ก า ร ป อ ง ก น โ ร ค

3.3.1 ใ ห น ำา ก น ต ล อ ด เ ว ล า3.3.2 ใหอาหารเปดตามทรทเมนตทจดไวทกทรทเมนต

ใ น ช ว ง เ ช า – เ ย น ท ก ว น3.3.3 ทำาวคซนป องกนโรคตามตารางการใหวคซน

4. การเกบขอมล 41. บนทกนำาหนกเปดทกสปดาห 42. บนทกนำาหนกอาหารทใหเปดกนตลอดการทดลอง 43. บนทกอตราการตาย และการเกดโรค 44. คำานวณหาคา F.C.R. 45. คำานวณผลตอบแทนทจะไดรบ

5. การวเคราะหขอมลขอมลทได จาการทดลองนำาไปวเคราะหหาคาความ

แปรปรวน โดยวธการทดลองแบบสมอยางสมบรณ (Completely Randomized Design : C.R.D.) และทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของทรทเมนตโดยวธ Dancan’new multiple

range teat โดยโปรแกรม SAS (มนตชย ดวงจนดา 2544)

6. ร ะ ย ะ เ ว ล า ใ น ก า ร ท ด ล อ ง 61. เตรยมอปกรณและอาหารชวงวนท 612

18 ก ร ก ฏ า ค ม 254762. เร มการทดลองวนท 19 กรกฎาคม 2547

ถงวนท 16 กนยายน 2547 รวมระยะเวลาในก า ร ท ด ล อ ง 60 ว น63. ก า ร ผ ส ม อ า ห า ร

ทรทเมนทท 1 ใชอาหารสำาเรจรปเพยงอยางเดยวท ร ท เ ม นท ท 2 ใ ช อ า ห า รส ำา เ ร จ ร ป : ข ง อ ต ร า ส ว น 2 : 1ท ร ท เ ม น ท ท 3 ใ ช อ า ห า ร ส ำา เ ร จ ร ป : ข า อ ต ร า ส ว น 2 : 1 ทรทเมนทท 4 ใชอาหารสำาเรจรป : กระชาย อ ต ร า ส ว น 2 : 1ทรทเมนทท 5 ใชอาหารส ำาเรจร ป : ขง ขา ก ร ะ ช า ย 1 : 1 :1

อ ต ร า ส ว น 2 : 164. วเคราะหผลการทดลองชวงวนท 618

30 ก น ย า ย น 254765. ส ร ป ผ ล ก า ร ท ด ล อ ง ว น ท 1 ต ล า ค ม 2547

7. ส ถ า น ท ท ำา ก า ร ท ด ล อ งโรงเรอนเลยงไก ภาควชาเกษตรศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

น ค ร ส ว ร ร ค

ผลการทดลอง

1. อ ต ร า ก า ร เ จ ร ญ เ ต บ โ ต

จากการทดลองพบวา เปดทเลยงดวยอาหารส ำาเรจรปผสมขง 5% มการเจรญเตบโตสงสด มนำาหนกเฉลย 138. กก./ตว เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปอยางเดยว มนำาหนกเฉลย

134. กก./ตว เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขา 5% และเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสม กระชาย 5% มนำาหนกเฉลยเทากนท 131. กก./ตว และเปดทเล ยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง ขาและกระชาย อตราสวน 1:1:1 5% มการเจรญเตบโตตำาสด มนำาหนกเฉลย 128. กก./ตว(ตารางท3)

ตารางท 3 คาเฉลยนำาหนกเปดทอาย 153045 และ 60 ว น (ก ก ./ต ว )

สงททดลอง นำาหนกเฉลย นำาหนกเฉลย นำาหนกเฉลยนำาหนกเฉลย

Treatment อาย 15 วน อาย 30

วนอาย 45 วน อาย 60 วน 1 045. 082. 116.134.

2 048. 090.122. 138. 3 042. 070.118. 131. 4 041. 088.116. 131. 5 044. 078. 1.04128.

2. อตราแลกเนอ(F.C.R ) และอตราการตาย

จากการทดลองพบวา เปดทเลยงดวยอาหารส ำาเรจรปผสมขง 5 % มอตราแลกเนอดทสดเทากบ 345. และเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรป มอตราแลกเนอเทากบ 350. เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจผสมขา 5% มอตราแลกเนอเทากบ 3.

74 เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง ขา กระชาย ในอตราสวน 1:1:1 5 % มอตราแลกเนอเทากบ 377. และเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมกระชาย 5% มอตราแลกเนอตำาสด 378. อตราการตายของเปดทอาย 45 วน ในทรทเมนตท 1 มอตราการตายมากทสด คอ 3 ตว อตราการตายของเปดทอาย 60 วน ในทรทเมนตท 5 มอตราการตาย 2 ตว อตราการตายของเปดทอาย 15 วน ในทรทเมนตท 2 ม อตราการตาย 1 ตว และเปดทอาย 30 วน ไมพบวามอตราการตายเกดขน อตราการตายทเกดขนนนไมไดมผลมาจากการใชพชสมนไพรผสมในอาหาร แตเนองจากการแออดของพนท (ตารางท 4)

ตารางท 4 อตราการตายและอตราแลกเนอของเปด

สงททดลอง (Treatment) F.C.R การตาย(ตว) 1 3.51 3

2 3.45 1

3 3.74 - 4 3.78 - 5 377. 2

3. ผลตอบแทนทไดรบ

เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปอยางเดยว ไดกำาไรคอ 165. บาท/ตว เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง ขา

กระชาย 5% อตราสวน 1:1: 1 ขาดทนเทากนคอ 23. 9 บาท/ตวเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง 5% ขาดทน

351. บาท/ตว เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมกระชาย 5% ขาดทน 513. บาท/ตว และเปดทเล ยงดวยอาหาร

ส ำา เ ร จ ร ป ผ ส ม ข า 5% ข า ด ท น 570. บ า ท /ต ว

ตารางท 5 ผลตอบแทนทไดรบ

สงททดลอง ตนทน ผลตอบแทน Treatment (บาท/ตว ) (บาท/ตว) 1 70 1.65

2 70 - 3.51 3 70 - 5.13 4 70 - 5.70 5 70 - 2.39

วจารณผลการทดลอง

จากการทดลองพบวา เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง 5% มอตราการเจรญเตบโตเฉลยสงสด 138. กก./ตว และเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง ขา กระชาย

5% อตราสวน 1:1: 1 มอตราการเจรญเตบโตเฉลยตำาสด 128. กก ./ตว สวนอตราแลกเนอเป ดท เล ยงดวยอาหาร

สำาเรจรปผสมขง 5 % มอตราแลกเนอดทสดเทากบ 345. และเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมกระชาย 5% มอตราแลกเนอตำาสด 378. แตในดานผลตอบแทนนน เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปอยางเดยว ไดกำาไรคอ 1.65 บาท/ตว และเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมกระชาย 5% ขาดทนมากทสด 5.70 บ า ท /ต ว

จากการทดลองพบวา เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง 5% มอ ตราการเจรญเต บโตเฉล ยสงสด ซ ง ไม สอดคลองกนเมอเปรยบเทยบกบผลของการใชบอระเพด ฟาทะลายโจร และไพล ละลายนำาดมทมผลตออตราการเจรญเตบโตของไกกระทง เนองจากไกทเลยงดวยนำาผสมบอระเพด ฟาทะลายโจร และไพล 1:1:1 มอตราการเจรญเตบโตเฉลยสงสด สวนอตราแลกเนอเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง 5 % มอตราแลกเนอดทสด ซงสอดคลองกนเมอเปรยบเทยบกบไกทเลยงดวยนำาผสมบอร ะ เ พ ด ซ ง ม อ ต ร า แ ล ก เ น อ ด ท ส ด

สรปและขอเสนอแนะ

1. อตราการเจรญเตบโต

จากการทดลองพบวา เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง 5% มอตราการเจรญเตบโตเฉลยสงสด 138. กก./ตว และเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง ขา กระชาย

5% อตราสวน 1:1: 1 มอตราการเจรญเตบโตเฉลยตำาสด 128. ก ก ./ต ว

2. อ ต ร า แ ล ก เ น อ แ ล ะ อ ต ร า ก า ร ต า ย

จากการทดลองพบวา เปดทเลยงดวยอาหารส ำาเรจรปผสมขง 5% มอตราแลกเนอเฉลย สด 345. และเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมกระชาย 5% มอตราแลกเนอตำาสด

378. อตราการตายของเปดทอาย 15 วน มอตราการตาย 1 ตว อตราการตายของเปดทอาย 45 วน มอตราการตายมากทสด คอ 3 ตว อตราการตายของเปดทอาย 60 วน มอตราการตาย 2 ตว และเปดทอาย 30 วน ไมพบวามอตราการตายเกดขน อตราการตายทเกดขนไมไดมผลมาจากการใชพชส ม น ไ พ ร แ ต เ น อ ง จ า ก โ ร ง เ ร อ น ม ข น า ด เ ล ก

3. ต น ท น ก า ร ผ ล ต แ ล ะ ก ำา ไ ร 6 ข า ด ท น

เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปอยางเดยว ไดกำาไรคอ 165. บาท/ตว เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง ขา

ก ร ะ ช า ย 5% อ ต ร า ส ว น 1:1: 1 ข า ด ท น เ ท า ก น ค อ 239. บาท/ตวเปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมขง 5%

ขาดทน 351. บาท/ตว เปดทเลยงดวยอาหารสำาเรจรปผสมกระชาย 5% ขาดทน 513. บาท/ตว และเปดทเลยงดวยอาหารส ำา เร จร ปผสมขา 5% ขาดทน 570. บาท /ตว

เอกสารอางอง

จนทนา กญชร ณ อยธยา 2529. .โรคและการรกษาสตวปก. ม ห า ว ท ย า ล ย เ ก ษ ต ร ศ า ส ต ร , ก ร ง เ ท พ ฯ .

ธาตร จราพนธ 2543. . หลกการผลตสตว . สถาบนราชภฏน ค ร ส ว ร ร ค .

บพธ จารพนธ 2540. . สตววทยา ปฏบตการ . สำานกพมพ ม ห า ว ท ย า ล ย เ ก ษ ต ร ศ า ส ต ร 6 ก ร ง เ ท พ ฯ .

ปฐม เลาหะเกษตร 2529. . การเลยงเปด . พมพคร งท 2. ภาควชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะเทคโนโลยการเกษตรสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา วทยาเขตเจาคณทหารล า ด ก ร ะ บ ง 6 ก ร ง เ ท พ ฯ .

มนตชย ดวงจนดา 2544. . การใชโปรแกรม SAS เพอว เคราะหงานวจยทางสตว ภาควชาสตวศาสตร คณะเ ก ษ ต ร ศ า ส ต ร ม ห า ว ท า ล ย ข อ น แ ก น .

เมฆ จนทนประยร 2541. . ผกพนบาน . สำานกพมพไททรรน6 ก ร ง เ ท พ ฯ .

สมควร ดรศม 2542. . การเลยงเปดไข . บรษทแสงปญญาเ ล ศ 66ก ร ง เ ท พ ฯ .

สโขทยธรรมมาธราช มหาวทยาลย 2528. . การผลตและการใชอาหาร . พมพครงท 3. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช6 ก ร ง เ ท พ ฯ .

สโขทยธรรมมาธราช มหาวทยาลย 2545. . การผลตสตวปก. พ มพ ค ร ง ท 7. มหาว ทยา ล ยส โ ขท ยธรรมา ธ ร า ช 6 ก ร ง เ ท พ ฯ .

สภาพร อสรโยดม และกระจาง วสทธารมณ 2537. . การเลยงและการใชประโยชนจากสตวปก เอกสารการสอนชดวชา การผลตและการใหอาหาร เลม 3 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธร า ช 6 ก ร ง เ ท พ ฯ .