ภมปญญาทองถน

การแสดงกลองยาวคณะจาพนตำาบลทรายขาว อำาเภอโคกโพธ จงหวด

ปตตาน

เพลง ทรายขาวสงเนน

*ทรายขาวมลำาเนานำ าตก นำ าใสไหลโยกตกเปนฝองฝอย ฝงปลาวายวน

ลองลอย (ซำ า) สวนแมสาวนอยอยในแมคงคา โอแมสาวนอยอยในแมคงคา

เปรยบเหมอนชวตของหนมสาว เมอคราวแรกรก เธอมกจะพรรณนา นำ าใจ

หญงกรอกกล งไปมา นำ าใจชายกลบกลายไปมา โออนจจารกไมแนนอน (ซำ า)

**ทรายขาวภเขาสง ปาไมเขยวชมฉำา เมฆนอยลอยลงตำา เมอยามใกลคำา

อากาศกหนาวเยน หนาวลมกตองหมผา หนาวกายากตองผงไฟ หนาวรกมา

หนกทรวงใน หนาวจตใจฉนกพอทน ถาฉนมคนรกเออมาอยทรายขาว

ความหนาวฉนกทนได

***ทรายขาวสงเนน จตใจฉนไมเพลนเหมอนกอน ทรายขาวน จะกลายเปน

ดอน ฉนพาใหนาเศราใจ ทรายขาวน เปนถนสำานก เออ (ซำ า) ฉนเคยมารกฉน

เคยอยใกล โอโฮนำ าใจหญง มนชางกรอกกล งหมนเวยนเปลยนไป โอโฮนำ าใจ

ชาย มนชางกลบกลายหมนเวยนเปลยนไป เดยวน ฉนมคนรกใหม เขาท ง

ฉนไวทรายขาวน เอย

(เพลงทใชรองเปนเอกลกษณของวงกลองยาวจาพณ)

ประวตของเพลงทรายขาวสงเนน

เพลง ทรายขาวสงเนน เปนเพลงทคนทรายขาว รองกนตามงานวดสบทอด

กนมาชานานและบางทอนรองกนมา 300 กวาปจะบงบอกถงความเปนมาของ

หมบานทรายขาวแตละยคแตละสมย เพลงทรายขาวสงเนนแตงข น 3 ยค 3 สมย ของหมบานทรายขาวเน อเพลงม 3 ทอนคอ

(ทอนท 1 ) ทรายขาวมลำาเนานำ าตก แตงข นเมอป พ.ศ.2483 ซงขณะน น

นาย แนม ทองบญเอยด เปนโยมของพอทานครศร รตนากร (พอทาน

ศรแกว) อดตเจาอาวาสวดทรายขาว เปนผแตงข นหลงจากทพอทานครศร

รตนากร คนพบนำ าตกทรายขาว เมอป พ.ศ.2475 และมนายเรอง แพทย

สกลหรอชาวบานทรายขาวเรยกกนวา เณรเรองหรอยกเรอง เปนผนำามา

รองเชยรรำาวงนำามารอง

(ทอนท 2 ) ทรายขาวภเขาสง ด.ต. พน แกวทองคง แตงข น เพอเชอม

เพลงทอนท 1 และทอนท 3 เขาดวยกน และจะบงบอก ถงความสมบรณของ

ปาไมในเทอกเขา สรรกาลาครทเปนตนนำ าของนำ าตกทรายขาวไหลลงมาหลอ

เล ยงดวยการเกษตรของราษฎรในตำาบลทรายขาวแตงข นเมอป พ.ศ 2542ซ งเปนปท ด.ต. พน แกวทองคง ต งวงกลองยาว คณะจาพนตำาบลทรายขาว

ข น

(ทอนท3 ) ทรายขาวสงเนนแตงข นในสมยทวดหมานอดดเจาอาวารวดทราย

ขาว เปนเพลงทบงบอกถงประวตศาสตรของการทำาเหมองแรดบกทบรเวณ

ตนนำ าของนำ าตกทรายขาวทเทอกเขาสรรกาลาครในสมยน นมชาวจนมาทำา

เหมองแรดบก พอทวดหมานมองการไกลกลวราษฎรในตำาบลทรายขาวจะ

เดอดรอนกลวนำ าพาทรายในเหมองลงมากรบทนาเพราะถาปลอยใหชาวจนทำา

เหมองแรดบกตอไปนำ ากจะพดพาทรายลงมากรบทนาของราษฎร

ในตำาบลทรายขาวทมอาชพทำานาเปนหลก พอทวดหมานกสาปแชงไววาใหมอน

เปนไป โดยใหหนพงทบ ชาวจนจงเลกการทำาเหมองแรดบก พอทวดหมานจง

นำาชางไปเล ยงบรเวณททำาเหมองพรอมกบปลกตนทเรยนไวในบรเวณเหมอง

และใหถอวาบรเวณเหมองเปนทของวดทรายขาว มาจนถงทกวนน

ตอมาในป พ.ศ. 2525 มอสลามชาวตำาบลทงพลาชอบงเดย ข นไป

ทำาเหมองแรดบกอกคร งและหนกพงลงมาทบบงเดยเสยชวตจรงๆ ตามคำา

สาปแชงของพอทวดหมานทเลาสบทอดกนมาถงทกวนน

ประวตครภมปญญาทองถน

ประวตสวนตว

ชอ ด.ต. พน นามสกล แกวทองคง

เช อชาตไทย สญชาตไทย ศาสนาพทธ

หมายเลขบตรประชาชน 3 9402 00184 03 9 วน เดอน ปเกด 9 เมษายน 2496 อาย 59 ป

ภมลำาเนา (บานเกด) บานทรายขาว

ทอยทสามารถตดตอได บานเลขท 52 หมท 5 ตำาบลทรายขาว อำาเภอ

โคกโพธ จงหวดปตตาน รหสไปรษณย 94120

วฒการศกษา/ระดบการศกษา ม.6 โทรศพทมอถอ 081-7482412

4

ประวตการรบรางวล

-ไดรบเขมเชดชเกยรต การปฏบตงาน ตำารวจชมชนสมพนธดเดน ประจำาป 2533

-ไดรบเขมวทยา 8 ฐานะศนยปฏบตการลกเสอชาวบาน ในพระบรมราชาน

เคราะห ประเภทสนองราช

เมอวนท 29 กรกฎาคม 2546

-ไดรบประกาศเกยรตคณ ในโครงการ ประกวดรางวล ชอดมสข จากสมาคม

หนงสอพมพสวนภมภาค แหง ประเทศไทย เมอวนท 8 กนยายน พ.ศ.2547 (จากการแตงเพลง เสรมสรางคนด)

-ไดรบมอบประกาศเกยรตคณ เปนบคคลดเดน กลมศลปนดเดน ประจำาเดอน

กนยายน พ.ศ.2549

-ไดรบโลรางวล ชนะเลศท 1 การทำาเรอพระประเภทความคดจากอำาเภอ

โคกโพธ ประจำาป 2537

-ไดรบมอบเกยรตบตร จากสำานกงาน คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต เมอ

วนท 5 กรกฎาคม 2553

-ไดรบโลรางวลชนะเลศ การประกวดกลองยาว จาก นาย นพนธ นราพทกษ

กล ผวาราชการจงหวด ปตตาน

เมอวนท 18 มถนายน 2554

สวนหนงของรางวลทไดรบ

5

ประวตของกลองยาว

จากหลกฐานทอานพบตามหองสมดวา

กลองยาวเปนศลปะ ชนดหนงของชาวมอญหมองสใดเกงชาวพมา นำา

กลองยาวเขามาเลนในประเทศสยาม ในสมยพระจลจอมเกลา รชกาลท ๕

หมองสใดเกงน เขามาต งถนฐานบานเรอนในประเทศสยาม อยแถวๆ ตำาบล

วดมะหรร หมองสใดเกงไดสอนใหคนไทย ในแถบน นไดเลนกลองยาวกนเปนท

แพรหลาย คนไทยเรยกกนวา การเลนเทดเทง หรอบางเรยกกนวา ปะเทงปะ

หรอ โหมงเทงโหมง น นหมายความวาเรยกตามเสยงต ในสมยกอนน นยมเลน

เฉพาะผชาย กลองยาว นยมเลนกนตามงานวด หรองานรนเรงตางๆ เชน

งานแหนาค งานแหขบวนขนหมากงานแตงงาน งานข นบานใหม งาน

ลอยกระทง งานปใหม งานแหขบวนองคกฐน งานแหขบวนองคผาปา

หรอ งานสงกรานต เหลาน เปนตน ตอมากลองยาวไดพฒนา ข นมาตามลำาดบ

จนเปนทนยมเลนกนอยางแพรหลาย ในภาคกลาง จนเปนศลปะประจำาภาค

กลางไปในทสด ตอมามการเลนกนมาก และแพรหลาย ไปตามหวเมองตางๆ

จงไดชกชวนใหสภาพสตร เขามามสวนรวมการเลนกลองยาว และใหสภาพ

สตรเปนนางรำา ประจำาการเลนกลองยาว มาจนถงปจจบนน

อปกรณของกลองยาวประกอบดวย

๑.กลองเลก หรอ กลองยาว ต งแต 7 ใบข นไป

๒.โหมง

๓.ฉาบเลก

๔.ฉาบใหญ

๕.ฉง

๖.กลบ หรอ แกระ

สำาหรบอปกรณอนๆ ทนอกเหนอไปจากอปกรณเหลาน น เชน ป ขลย

ซอ ซง แคน หรอ เครองดนตรชนดอน ทสามารถจดหามาไดในหมบาน

สามารถนำามาเลนประกอบการเลน กลองยาวได แตไมไดจดอยในอปกรณของ

กลองยาว

หากจดประกวดการแขงขน กลองยาว กจะยดถอเอาอปกรณ ของกลอง

ยาว 6 อยาง ขางตนเทาน น มาเปนหลกเกณฑในการประกวด การแขงขน

กลองยาว เพราะยดถอเอารปแบบ ของการเลนกลองยาว สมยกอนเอาไวเปน

หลก และจะไมใหเสยรปแบบ ของการเลนกลองยาวไปจากเดม

เครองแตงกาย

ผชาย แตงกายไดหลายรปแบบ เชน

-นงผาโสรงใสเส อมอฮอม

-นงกางเกงขาสามสวน ใสเส อคอกลม แขนกวาง

-นงผาโจงกระเบน ใสเส อคอกลมแขนกวาง โดยจะไมบงคบ หรอ มหลก

เกณฑทแนนอน แลวแตความ สวยงาม หรอ ความเหมาะ

สมของงานน นๆ

ภาพการแตงกายของผชาย

ผหญง จะมการแตงกายทแนนอนและมรปแบบทชดเจน

-เส อคอกลม หรอ เส อคอจนกได แขนจะตองเปนแขนสามสวนเทาน น

-ผานงจะเปนผาถง นงเลยตาตมข นมาประมาณหนงฝามอ หรอ ประมาณ

สามน ว

-มเขมขดคาดทบผาถง

-มผาสะใบพาดเฉยง หรอ มผาสะใบหอตวกไดแตจะตองเปดไหลขวา

-มดอกไมทดทผมดานซาย หรอ ดานขวากได แลวแตความสวยงาม หรอ

ความเหมาะสมสำาหรบเครองประดบอนๆ จะไมบงคบแลวแตจะจดหามาได เชน

สรอยสงวาล สรอยคอ ตางห สรอยมอ รองเทาใสกไดไมใสกได แลวแตความ

สวยงาม หรอ ความเหมาะสม ของงานทไปทำาการแสดง

ภาพการแตงกายผหญง

1.พาดผาสไบธรรมดา 2. พาดผาสไบหอตว 3. พาดผาสไบหอตว

วธการเลนกลองยาว

การเลนกลองยาว แบงออกได 4 ข นตอนดวยกน

1.โหมโรงและรำาแมบท

เมอนกแสดงพรอม กจะโห 3 ลา ข น 3 คร ง

-คร งท 1 เมอโหเสรจ ผรวมแสดงกลองยาวกจะรบพรอมๆกน ดวยคำาวา

เฮว แลวจะรวโหมงและกลอง“ ”

-คร งท 2 และ 3 กจะโหเหมอนคร งท 1 ผรวมแสดงกจะรบพรอมๆกนดวย

เสยง เฮว เหมอนเดม เมอเสยง โห หรอ เสยงรบคำาวา เฮว ส นสดลง “ ” “ ”เสยงโหมงกจะดงข น พรอมดวยเสยงกลองยาว และ อปกรณอนๆ น น

หมายความวาจะเรมทำาการแสดงกลองยาวโหมโรง นนเองใชเวลาประมาณ 1 นาท แลวกจะเรมรำาแมบท หรอ ทเราเรยกกนวารำาไหวครกลองยาว

2.เมอรำาไหวครส นสดลง กจะเรมรำาลลาของกลองยาว ดวยทาตางๆ เชน

การรำาคาบกลอง ตอดวยทากวางเดนดง แลวแตครบาอาจารยของกลองยาว

ไดสอนมากจะเลนไปตามน น

3.เมอรำาลลากลองส นสดลงกจะเปนชวงของ นางรำา นางรำากจะออกมารำา ก

ทากไดแลวแตเวลาจะอำานวยให เมอการรำาของนางรำาส นสดลงกจะลงกลอง

พรอมๆกบนางรำากจะนงลงไหวทานผชม

4.เมอนางรำาไหวทานผชมเสรจ โหมงกดงข นอกคร ง พรอมท งเสยงกลอง

ยาว นางรำากเดนนารถ หรอ เดนรำาลงจากเวท หรอ ลานททำาการแสดงน เปน

ข นตอนสดทาย หรอ ทาเราเรยกวาบทสรป ของการเลนกลองยาว

ทกข นตอนในการเปลยนจงหวะจะตองโห 3 ลาทกคร ง

ประวตของกลองยาวบานทรายขาว

ภาพของคณครกลาย

ชอ นายกลาย นามสกล สามแกว เชอชาตไทย สญชาตไทย ศาสนาพทธ

หมายเลขบตรประจำาตวประชาชน 3 9402 00154 56 3

วน เดอน ปเกด 10 เม.ย. 2475

ทอยทสามารถตดตอได บานเลขท 22 หมท 5 ตำาบลทรายขาว อำาเภอ

โคกโพธ จงหวดปตตาน

จากคำาบอกเลาของคณครกลาย สามแกว อดตครโรงเรยนวด

ทรายขาว วาเมอถงเวลาตอนเยน (17.00 น.-18.00 น.) เปนเวลาทราษฎร

ในตำาบลทรายขาว เสรจจากการทำาภารกจ การทำามาหากน น คอ ทำาเรอกสวน

ไรนากนเปนหลก กจะกลบมาบานเรอนกนผหญงจะเขาครวทำาอาหาร สาน

ผชายกจะไปจบกลมกนสงสรรคตามวถชวตของชาวบานเพอรอคอยกวาแม

บานจะปรงอาหารเสรจ กลมของคณครกลาย มประมาณ 7-8 คนกไปจบ

กลมคยกนสงสรรคดวยการกนนำ าตะหวาก หรอนำ ากระแชททำาจากงวงของ

ตนตาล (ตนโดด) กคยกนไปตางๆนาๆทบรเวณถงนำ าประปาภเขา (นากน) ทนำามาใชในตำาบลทรายขาวซงเปนทของ นาย พรหมทอง ขวญเพชร หมท 5 ตำาบลทรายขาว คณครกลายเสนอวาเรานาจะทำากจกรรมรวมกนหลงจากรบ

ประทานอาหารเสรจแลว คณครกลายกเสนอทจะต งวงกลองยาว ซงในขณะ

น นยงไมมวงกลองยาวทไหน สมาชกในกลมทกคนกเหนดวย คณครกลายก

เสนอตอไปวาจะเกบเงนจากสมาชกในกลมคนละ 120 บาท ซงไดเงนมา

1,500 บาท เพราะบางคนกมเงนให บางคนกไมมเงนให โดยมไดบงคบ

คณครกลาย กไปปรกษากบ พ.อ.พเศษสรนทร สนณรงค (ขณะน นยศ

จ.ส.อ.) ซงเปนทหารอยทคายทหารองคยทธบรหารบอทอง

วาจะซ อกลองยาวไดทไหนเมอทราบวามรานขายอยทกรงเทพฯ

(รานชอ เว งนครเกษมกรงเทพฯ) จงไดสงซ อกลองยาวมาหนงชดมกลอง 7 ใบ พรอมท ง โหมง ฉง ฉาบ ในราคา 1500 บาท สงมาทางรถไฟมาลงท

สถานรถไฟนาประด คณครกลาย พรอมทมงานกไปรบกลองยาวทสถานรถไฟ

นาประด กลบมายงบาน หมท 5 ตำาบลทรายขาวซงเปนบานของคณครกลาย

เมอทกคนเหนกลองยาวกมความปล มใจและดใจกน คณครกลายจงเรมหาส

มาชกมาฝกซอมกลองยาว ซงมนายเขยน สขประเสรฐ ชาวจงหวดสรนทร

ทมามภรรยาอยบานใกลกน เปนผฝกสอนการตกลองยาวใหทกวนหลงจาก

รบประทานอาหารคำาเสรจแลวทกคนกจะพากนมาฝกซอมกลองยาวทหนาบาน

ของนางเจม คชออน ซงเปนภรรยาของครเขยนมสมาชกด งน

1.คณครกลาย สามแกว ตกลอง (หวหนาคณะ)

2.นายดวง ทองสอง ตกลอง (เสยชวตแลว)

3.นายสข ทรายทอง ตกลอง (เสยชวตแลว)

4.นายวอน รตนะ ตกลอง (เสยชวตแลว)

5.นายเหมอน ขวญทม ตกลอง (เสยชวตแลว)

6.นายพรหมทอง ขวญเพชร ตฉาบ

7.นายพรอม อนทรศรสข ตโหมง

8.นายสงวน คชออน ตกลอง (เสยชวตแลว)

9.นายพรหมทอง เศยรอนทร (หรอ นายสะแหละ) ตฉง (เสยชวตแลว)

10.นายเขยน สขประเสรฐ เปาแคน (เสยชวตแลว)

11.ด.ต.พน แกวทองคง ตกลบ (อายขณะน น 10 ขวบ)

ภาพครเขยน สขประเสรฐ

ครเขยน สขประเสรฐ เปนชาวจงหวดสรนทร ไดเขามามภรรยาอยทหม

ท 5 ตำาบลทรายขาว ชอ นางเจม คชออน

ครเขยน สขประเสรฐ ชอบรองเพลงของไวพจน เพชรสพรรณและจะ

เปาแคนไปดวย เพลงทครเขยนรองเปนประจำาคอเพลงแมสาวคนโก ซงทำาให

ผชมทพบเหนกลองยาวบานทรายขาว ขณะน นเปนท ชนชอบและเปนทรจกกน

แพรหลายและไดตดตอใหไปทำาการแสดงตางถนหลายคร ง เมอสมาชกในวง

มอายมากข นเลนกนไมไหว และบางคนกเสยชวตไป วงกลองยาวบานทราย

ขาว กเรมชบเซาไปตามความชราของผเลน

- ครอนทรเปนชาวจงหวดศรษะเกษ ซงเปนหมอลำาเขามาอยในตำาบล

ทรายขาวรบทำางานจางทวๆไป

-ครจตร ขวญเมอง

ครจตร ขวญเมอง เปนชาวจงหวดเพชรบรเขามาต งบานเรอนอยทหมท 3 ตำาบลทรายขาว

ประวตวงกลองยาวคณะจาพน

วงกลองยาวพ นบานคณะจาพนตำาบลทรายขาวไดจดต งข น เมอวนท 2 มถนายน 2542 โดยไดรวบรวมราษฎรในตำาบลทรายขาว ตำาบลนาประดและ

ตำาบลใกลเคยงตามความสมครใจของบคคลทชอบศลปะการเลนกลองยาว

เพอฟนฟวงกลองยาวของตำาบลทรายขาวข นมาอกคร งหนงหลงทกลองยาว

ของคณครกลาย หรอวงของครเขยนไดสลายวงไปจากตำาบลทรายขาว

ประมาณ 30 ป

จาพนหรอลงพนไดรบการถายทอดการฝกตและรำากลองยาวมาต งแต

อาย 10 ขวบ จากครกองยาวทมความชำานาญในการตและรำากลองยาว 3 ทาน คอ

จาพน หรอเดกๆเรยกกนวาลงพน ไดสอนกลองยาวใหกบพๆ นองๆ

ในตำาบลทรายขาวและตำาบลใกลเคยง จนมความชำานาญและไดแสดงตาม

สถานทตางๆในจงหวดปตตานและจงหวดใกลเคยงจนเปนทรจกกนแพร

หลาย

ลงพนจะเลนกลองยาวเปนเอกลกษณของตวเอง เพราะเพลง ทนำามา

รองประกอบทารำาในการแสดงกลองยาวลงพนจะแตงข นมาเองท งหมด ทา

ของนางรำาลงพนกจะใหลกหลานทจบนาฏศลปมาคดคนทาร ำาตามเน อเพลง ท

ลงพนแตงข นจากการแสดงกลองยาว ของลงพนทเปนเอกลกษณตวเองท ง

ทารำาและเน อเพลงทนำามารองประกอบการต และรำากลองยาวน ทำาใหรจกวง

กลองยาวของลงพนกนมากข น และแพรหลาย จงไดรบการตดตอใหไปทำาการ

แสดงตามสถานทราชการ หรองานรนเรงตางๆมากข น

วนท 5 พฤศจกายน 2548 ลงไดรบการตดตอทางโทรศพทใหไป

ทำาการแสดง ในงานทอดผาปาทสำานกปฏบตธรรมแมชอมรศรดารกษ บานระ

เบาะเกต หมท 11 ตำาบลนาด อำาเภอนาด จงหวดปราจนบร และในวนท 18 พฤศจกายน 2550 กไดรบการตดตอใหแสดงกลองยาวในงานทอดผาปาอก

ครงทจงหวดปราจนบรในสถานทเดยวกน ทำาใหวงกลองยาวของลงพน และ

สมาชกในวงกลองยาวมความภมใจ

ป พ.ศ.2544 ไดรบคำาแนะนำาจากนายเชดพนธ ณ.สงขลา ซง

ขณะน นทานดำารงคตำาแหนงเปนรองผวาราชการจงหวดปตตานใหลงพนสอน

เดกๆและเยาวชนในหมบานตำาบลทรายขาวและตำาบลใกลเคยงมาฝกตและรำา

กลองยาว ทานรองเชดพนธรองผวาราชการจงหวดปตตานบอกกบลงพนวา

รองชอบวธการเลนการรายรำากลองยาวของทรายขาวมาก รองกลวการละ

เลนกลองยาวทรายขาวจะสญหาย และไมมคนสบทอดตอไปเพราะคนทเลน

อยกบลงพนขณะน อายมากแลว

ตอมาลงพนกประกาศตามชมชนตางๆในหมบานใหเดกๆและเยาวชนมา

สมครเลนกลองยาวกบลงพน จะสอนใหฟรโดยไมคดคาใชจายใดๆ

ท งส น

รนทหนง มเดกๆและเยาวชนเขามาสมครตและรำากลองยาวประมาน 11 คน แตเลนไมนานกตองแยกออกจากวงกลองยาวของลงพนไป เพราะเปน

เดกระดบมธยมจะตองแยกยายกนไปศกษาทอน

รนทสอง ลงพนมความคดเหนใหมรบสมครเดกประถม เพราะมความคด

วากวาเดกๆจะแยกยายกนไปกใชเวลา 3-4 ปเมอเดกจบช นประถมเดกๆก

แยกยายกนไปอกเหมอนรนทหนงหรอรนพ

รนทสาม ลงพนกมความคดใหมอกและจะวเคราะหดพฤตกรรมของ

เดกๆไปพรอมๆกบการสอนการตและการรำากลองยาว ลงพนจงรบเดก

ต งแตอนบาล 3 ข นไป และจะรบทพอแมสงเสรมเทาน น หมายถง ลงพนจะ

รบเดกทพอแมนำาเดกมามอบใหพรอมดวยหมากพล มามอบใหตามแบบสมย

โบราณเทาน น

วธการสอนตและรำากลองยาว ของลงพนน นจะสอนแบบรนตอรน เชนรน

คณแมสอนรนลก รนพสอนรนนอง มาตลอด

ส.ต.ท. กมล กลทะโร (ปนาย)

ประวตสวนตว

ชอ ส.ต.ท. กมล นามสกล กลทะโร เช อชาต ไทย สญชาต ไทย ศาสนา

พทธ

ทอย บานแหลมทราย อำาเภอ เมอง จงหวด สงขลา ไดเขามามภรรยา ชอ

นาง นวม อยหมท 3 ตำาบล ทรายขาว

ตอมาป 2508 ส.ต.ท. กมล กลทะโร (ปนาย) ใหชาวบาน หมท 3 ตำาบล

ทรายขาว ใหหาไมมาทำากลองยาว และ ไดจดต งคณะกลองยาวข นมาอกหนง

วง ในหม 3 ตำาบล ทรายขาว หลงจากวงกลองยาว คณะของคณคร กลาย

และ ครเขยน 3 ป จากคำาบอกเลาของ นาง ฉำาชน พรหมสข อยบานเลขท 97 หมท 3 ตำาบล ทรายขาว ซงเปนนางรำากลองยาวของปนายรนแรก และ เปน

ครกลองยาวของลงพณอกหนงคนทลงพนไดทำาเน อเพลง และ ทารำา มา

ถายทอดใหรนลกรนหลานใน ตำาบล ทรายขาว ไดเรยนร และ รกษาวฒนธรรม

และ ศลปะการแสดงกลองยาว

ยายคำา ยอดสรอย

ประวตสวนตว

ชอ นาง คำา นามสกล ยอดสรอย เช อชาต ไทย สญชาต ไทย ศาสนา พทธ

อยบานเลขท 102/1 หมท 3 ตำาบล ทรายขาว อำาเภอ โคกโพธ จงหวด

ปตตาน รหสไปรษณย 94120

ยายคำาเปนผถายทอดทารำาไหวครใหกบนางรำากลองยาววงกลองยาวของ

ลงพนซงเปนของคณะรำาวงศรวไลโชว ซงยายคำาเปนนางรำาวงคณะศรวไลโชว

รนท 1 อกคนทเปนศษยของปนาย ซงถอใหวาเปนทาร ำาทมคณคาทาง

วฒนธรรมของ ตำาบล ทรายขาว ทลกหลานควรจะเรยนร และ อนรกษเอาไว

เสยงหลกๆทใชในการตกลองยางของลงพน ประกอบดวย 3 เสยงหลก

คอ

เสยงฉบ คอ เสยงกลองยาวทใชทยอนหรอตสอดแทรกกบเสยงอน

วธการต คอใชฝามอขอจมถงปลายน วตลงบนหนากลองมมใดมมหนง

ตโดยกดมอขวาลงไปทหนากลอง และเมอตแลวตองใหมอแนบตดหนากลอง

ตลอดเวลา

เสยงตง คอการตกลองทใชปลายน วซายตลงบน บรเวณขอบหนา

กลอง โดยใชนำ าหนกของน วมอซายแนบหนากลองการตตองใชปรายน วมอ

ซายกระดกจะทำาใหเสยงต งๆสลบกน

เสยงพรง คอ เสยงทใชกนมากสำาหรบการตกลองยาว จะใชในความ

แรกหลงจากทไดโหสามลา แลวโหมงจะข นต งจงหวะ ตอจากน นจงตเปนเสยง

พรง สำาหรบการตตองบงคบมอ คอใหสำาพดกบมอขวาแลวตลงบนหนากลอง

บรเวณใจกลางของหนากลอง เมอตแลวใหผตยกมอขวาข นเลกนอย จากหนา

กลองทำาต เพอชวยใหเสยงตกลองน นดงกงวาน และเกดเปนเสยงพร งตามท

ผตตองการ

อปกรณการเลนกลองยาว

1.กลองยาว เปนลกษณะทรงกลมยาวเจาะทะลเปนโพรงตลอดท งลกตอม

บนต งแตหนากลองลงมาถงคอคอดเปนกระพงองทรงกลมทำาดวยไมขนน

ทรงกลม ตกแตงดวยผาสตางๆแลวแตชอบ โดยใชวธเยบเปนกระโปรงหม

สวนสายสะพายทใชสวนมากไดดดแปรงเอามาประคด หรอ รตคดจวรของพระ

สงฆมกทำาเปนสายสะพายกลอง เมอทำาไมใหปวดไหลขณะทำาการแสดง หนา

กลองหมดวยหนงววรอยดวยเชอกในลอนความกวางต งแต 7 น ว-30น ว

2.โหมง เปนเครองตทใหจงหวะสำาคญในการเลนกลองยาว มลกษณะเปน

วงกลม ตรงกลางมนนออกมาทำาดวยเงนผสมกบทองเหลอง โหมงทำาหนาท

ควบคมจงหวะกลองทกใบใหตไปพรอมๆกบ ฉง ฉาบ และกลบ

3.ฉาบเลก เปนเครองตชนดหนงทควบคมจงหวะกลองเสยงฉาบทำาใหราวใจ

ของผฝงหรอผชมการเลนกลองยาว ฉาบทำาดวยเงนผสมกบทองเลอง ฉาบ

รอยดวยรบบ นหรอใหมพรหมเพอใหเกดความสวยงามในขณะทำาการแสดง

4.ฉาบใหญ เปนเครองตอกชนดหนงทคอยใหจงหวะและจะประสานเสยงกบ

ฉาบเลก ฉาบใหญทำาดวยเงนผสมกบทองแดงจะมเสยงดงกงวานรอยรบบ น

หรอใหมพรหมเชนเดยวกบฉาบเลก เพอใหเกดความสวยงามและเปนเสนาใน

การตจะทำาใหผชมสนใจในการแสดง

5.ฉง เปนเครองตอกชนดหนงทคอยควบคมจงหวะกลอง ทำาหนาทประสาน

เสยงกบเสยงโหมง เสยงดงกงวาน ทำาดวยเงนผสมกบทองเหลองรอยดวย

เชอก หรอ ใหมพรหมกไดแลวแตความสวยงามและความเหมาะสม

6.กรบ เปนเครองตประกอบจงหวะทำาดวยไมเน อแขง เชน ไมกะลมพอ ไม

ตะเคยน หรอไมไผ (ทอนโคง) ใชสำาหรบตใหเกดจงหวะประสานเสยงกบโหมง

ตามทผตตองการบางคร งผตจะรายรำากรบ อยางสวยงามจนเปนท

เพลดเพลนของผชม

วธการสอนตและรำากลองยาว ของลงพนน นจะสอนแบบรนตอรน เชนรน

คณแมสอนรนลก รนพสอนรนนอง มาตลอด

องคความร

-ทำาใหเดกๆและเยาวชนไดรบทราบประวตและความเปนมาของยาว

-ไดรบทราบถงจงหวะ ลลาทาทางการเลนกลองยาว

-เปนพ นฐาน เพอไปศกษาตอในดานนาฏศลป

การเปลยนแปลงทเกดขน

-ทำาใหเดกๆและเยาวชน มความรกความสามคคในหมคณะ

-ทำาใหเดกๆและเยาวชน มสำามาคาราวะตอผใหญ พดจาไมเการาว

ซอตรงตอเวลา และรจกรบผดชอบงานทไดรบหมอบหมายตางๆ

ชใหเหนความสำาคญและคณคาของการทำากจกรรมรวมกน (เฮาะกตอ) เลนกลองยาว

-สามารถทำากจกรรมรวมกนไดทกเพศทกวย

-สามารถทำากจกรรมรวมกนไดทก ศาสนาไมวาพทธหรอ อสลาม

-สามารถช ใหเหนถงความรกความผกพน ความสามคคในหมคณะ และทำาให

ในชมชนน นไมวาดระแวงซ งกนและกน ทำาใหในชมชนหรอพ นทน นๆลดความ

ตงเครยดลงไดระดบหนง

ทารำาตางๆของวงกลองยาว คณะจาพณ ตำาบลทรายขาว

1.รำาไหวครทาท 1 หรอ รำาแมบท

2.รำาไหวครทาท 2

3.รำาไหวครทาท 3

4.การฝกซอมลลากลอง ทากวางเดนดง

5.ทาสวนกลอง

6.ทาตำาขาว

7.สาวไหม

8.ทาตศอกหนากลอง หรอ ทามากระทบโรง

9.ทารวมพลหรอกมเงย

10.ทาตอตว

11.รำาวงกลองยาว

12.ภาพรำาไหวครของนางรำากลองยาว

13.ภาพรำาไหวครทาท 1 รำาเทพ พนม

14.ภาพรำาไหวครทาท 2 รำาพรม สหนา

ประวตการถายทอดการเลนกลองยาว

-ถายทอดใหกบเดกๆและเยาวชนในชมชนตางๆ

-ถายทอดใหกบเดกๆตามโรงเรยนตางๆ

-ถายทอดใหกลมผสงอายตามชมชนตางๆ

วตถประสงค

-เพอสงเสรมศลปะและวฒนธรรมทองถนใหคงอยตอไป

-เพอชกจงเยาวชนใหเหนความสำาคญของศลปะและวฒนธรรมของทองถน

ใหดข น

-เพอสงเสรมใหราษฎรมความรก ความผกพนสามคคเปนนำ าหนงใจเดยวกน

-เพอใชเวลาวางใหเปนประโยชน

กลมเปาหมาย

-เดกและเยาวชน ในทองถน

-เดกและเยาวชน ตามโรงเรยนตางๆในพ นท

-ประชาชน และราษฎรในพ นททวๆไป

จดเดน

-นำ าเสยง จงหวะและลลาทาทางการตกลองยาว ทำาใหเรงราว ครกคร น ม

อารมณรวนในการแสดง

-การรำาลลาหยอกเยาเก ยวพาราสระหวางหญงกบชาย เมอรองบทรองจะ

ชวนใหคดเปนสงาแงสองงามในทำานองกลองยาวมหลายบทดวยกนแลวแต

ครผสอนอยางไรกได

ชมชนเขามาเกยวของ

-เลนตามงานเทศกาล หรองานพธการตางๆ เชน งานบวชนาค งานแหกฐน

งานข นบานใหม งานขบวนแหผาปา งานขบวนแหขนหมาก งานตอนรบหวหนา

สวนราชการตางๆ ฯลฯ

การทำากลองยาว

วสด/อปกรณ

1.ขวานใชถากไมใหเปนรปทรงกลองยาว 2.สวานเจาะใช

สำาหรบเจาะไมทำากลอง

3.มดพราใชถากเปลอกไมออกกอนทใชขวานถากอกท 4.ชะแลง

ใชสำาหรบกระทงใหสวนบนทะลจากบนลงลาง

5.สว ใชเจาะตวกลองใหเปนโพรง 6.คอนใชสำาหรบ

ตอกสว

7.มดกรดยางพาราใชตกแตงภายในของตวกลองใหไดตามทตองการ

8.เสดแกวใชขดไมใหพ นกลองเรยบ

9.กระดาษทราย ใชขดใหตวกลองลน 10.ใบยานปดใชถ

ซำ าอกทเพอจะใหตวกลองลนมากยงข น

11.ไมขนน ใชทำากลอง 12.เลอยใชตดไม

ทำากลองตามทตองการ

13.สใชทากลอง 14.แปรงทาสใช

ทาสกลอง

15.บงใชถตอนทถากกลองไดรปทรงตามทตองการแลว 16.หนงววใชหม

หนากลอง

เชอกใชดงหนงววใหยดตดกบตวกลองเพอใหไดเสยง

ตามทตองการ

วธการทำากลองยาว

ด.ต. พน แกวทองคง

ครสอนตและรำากลองยาวตำาบลทรายขาว