การ ลดการใชสารเคมเพอเพมพนทการทำานาของชมชนบานคลองหมาก

สถานการณของพนทชมชนบานคลองหมาก ต.คลองขนาน อ.เหนอคลอง จ.กระบ บานคลองหมาก เปนหมบานหนงทอยในตำาบล คลองขนาน อำาเภอเหนอคลอง จงหวดกระบ ซงไมไกลจากทตงโรงไฟฟา กระบ ประชาชนสวนใหญมอาชพทำาการเกษตร พนททศตะวนตกตดทะเลอนดามน มปาชายเลนทสมบรณ หมท 3 บานคลองหมากม 431 ครวเรอน มประชากร จำานวนทงสน 1,705 คน สวนใหญนบถอศาสนาอสลาม มพนทสวนหนงของหมบานทมสภาพเปนเกาะ ชาวบานเรยกวา เกาะทงทาไรเปนเกาะเลกๆมเนอทประมาณ 1,500 ไร เดมเปนอขาว อนำา เปนแหลงปลกขาวดงเดมของชมชน ชาวบานคลองหมาก เกอบทกหลงคาเรอนถอครองทดนบนเกาะทงทาไรโดยมเอกสารสทธ นส.3 เปนแหลงปลกขาวของคนในชมชนมาตงแตโบราณ สามารถเลยงคนในชมชนได

เมอป พ.ศ. 2548 ชมชนทตองซอขาวจากภายนอกมาบรโภค โดยตองบรโภคขาวสารปละ 70 ตน (ขอมลจากศนยวจยขาวกระบ คนในชมชนบรโภคขาวประมาณ 120 ก.ก. /คน/ป ถาราคาขาวกโลกรมละ 40 บาท จะคดเปนเงน 40,000 บาท/ป) แตในปจจบนชมชนสามารถผลตขาวสารไดเอง 27 ตน/ป ยงตองซอขาวสารจากภายนอกอก 43 ตน/ป แตสามารถลดคาใชจายทตองซอขาวของชมชนไดถง 1,080,000 บาทตอป (ยายสวนสเหลองไปไวในผลลพธ) ขอมลปการผลต 2558/59 ไดขาวเปลอกไรละ เฉลย 350 กโลกรมขาวเปลอก/ไร ในปการผลตน เกษตรกรทำาการเพาะปลกได 130 ไร รวมปรมาณขาวเปลอก ทงสน 45,500 กโลกรม (ขอมลจากศนยวจยขาวกระบ อตราการแปรรปจากขาวเปลอกเปนขาวสาร 1 กโลกรมขาวเปลอก จะไดขาวสาร 0.6 กโลกรม )

เกษตรกรในชมชนพยายามเพมผลผลตใหมากขนโดยการใชสารเคมเชน ปยเคม ยาฆาแมลง ยาฆาหญา ยงใชนานวนเขา ดนกเสย แมลงดอยา ตองเพมปรมาณมากขน ตนทนการผลตมากขน สงผลตอ ตวเกษตรกร ผบรโภค ระบบนเวศน ทงทางบก และทางนำา ปนเป อนสารเคมอยางรนแรง สตวบกสตวนำามจำานวนนอยลง จนทำาใหเกษตรกร ชาวประมง คนหนมสาวหนไปรบจางชมชนเมองหรอไปทำางานในโรงงาน กอใหเกดชองวางของครอบครว ไมมเวลาใหซงกนและกนเปนสาเหตของ

ปญหามากมาย เชน ปญหารายไดไมพอกบรายจายเนองจากสนคาภาคการเกษตรของทองถน (ยางพารา ปาลมนำามน) ราคาตกตำา ปญหาเยาวชนตดยาเสพตด ปญหาครอบครว ปญหาโรคเรอรงและโรคทเกดจากพฤตกรรมการบรโภคของคนในชมชน เปนเหตใหพนทนาบางสวนถกทงรางไมมคนทำานามานานประมาณ 50 ป ชาวบานบางรายตองการขายพนทนาบนเกาะทงทาไรใหกบนายทนเพอนำาไปทำาเปนสนามกอลฟ นคอทมาคำาวาทำานาขวางสนามกอลฟ เพราะชาวบานททำานาอยบนเกาะทงทาไรแกรงวาทนาจะถกขายเลยรวบรวมเงนจากผททำานาอยเดมซอทเสยเองขวางพนทบนเกาะเอาไวเพอนายทนจะไดไมมาซอเพราะทถกแบงเปนสองแปลง แตกมพนทบางสวนถกรกคบของพชเศรษฐกจ(ยางพารา ปาลมนำามน)ลงไปในเกาะทงทาไร มการตดไมทำาลายปารอบๆเกาะทงทาไรและทำาการประมงชายฝงโดยการใชสารเคมเบอปลา การลกลอบลาสตว ดกนกปามาเปนอาหาร สงผลใหสตวปาบางชนดใกลจะศนยพนธ เกดปญหาทศนคตของคนในชมชนไมตรงกนทำาใหเกดปญหาตามมาอยางมากมาย

วเคราะหปญหาพนทการทำานานอยและใชสารเคมในการทำานา

(เขยนบรรยายกอนเขาตารางเกรนปญหาการใชสารเคมในการทำานาเดมกอนเขารวมโครงการ) เดมในป 2556 มพนททำานาเพยง 30 ไร(จากพนททงหมด 1,500 ไร)มพนทรกรางวางเปลาไมไดใชประโยชนจากการทำานาเปนจำานวนมาก ดงภาพท 1 มครวเรอนทำานาเพยง 7 ครวเรอน ทกแปลงมการใชสารเคมในการทำานา ทผานมาเคยใชสารเคมกำาจดวชพชประมาณ 300 cc.ตอไร. (ขอมลจากชาวนาทงทาไร พบวา ใชสารเคมลตร

ละ 100 บาท )นอกจากนยงตองใชปยเคมอกประมาณ 150 กก.ตอไร คดเปนคาใชจายสารเคมในการทำานาเฉลยถง 31,360 บาทตอไรตอป ซงเมอวเคราะหสาเหตของปญหาพบวามสาเหต 3 ดานใหญๆคอ ดานคน ดานสภาพแวดลอม และดานกลไก ทำาใหเกดผลกระทบของปญหาทงในดานเศรษฐกจ สขภาพและสงแวดลอม เชน ดนเสอมสภาพ นำาเสย ระบบนเวศนขาดความสมดลย

ภาพท 1 พนทรกรางวางเปลาบนเกาะทงทาไร ในป 2556

ตารางท 1 สาเหตและผลกระทบของปญหาพนทการทำานานอยและการใชสารเคมในการทำานา

สาเหตของปญหา

ผลกระทบของปญหา

ดาน คน ดาน สภาพแวดลอม

ดาน กลไก

ดาน เศรษฐกจ

ดาน สขภาพ

-ทศนคตไปในทาง -ขาดกฎระเบยบ -กลไกกลมองคกร -รายจายสารเคม -คนในชมชนม

ลบคดวาทำานาแลวไมมศกดศร

-เกษตรกรขาดความรในการใชสารเคม

-คนในชมชนตองออกหางานทำานอกบาน

ครอบครวขาดความอบอน

-ขาดคนรนใหมมาสบสารการทำานา

กตกาในชมชน

-มการตดไมทำาลายปา

-การใชสารเคมเบอปลา

-การลกลอบลาสตว ดกนกปามาเปนอาหารสตวปาบางชนดใกลจะศนยพนธ

-นำามสารปนเปอน สารเคม

-พนธ ขาวประจำาถนดงเดมขาดการรวบรวมจดเกบเปนขอมล

เครอขายยดตดกบหนวยงาน ขาดการทำางานเชงบรณาการ

-ขอมลไมครอบคลม ไมเปนปจจบน

-ขาดการคดเชงยทศาสตร

-ขาดการประชมวางแผนการทำางานรวมกนของหนวยงาน ภาคเครอขาย

-การสอสารประชาสมพนธไมตอเนอง

เกษตรสง

-อาชพอนสรางรายไดนอย

-รายไดไมพอรายจายในครวเรอน

-มหนสนครวเรอน ทงในและนอกระบบ

เรมมการขายทดนใหนายทน (ระบจำานวนทขายไปแลวใสป 2556 ได?

-ราคาสนคาเกษตรตกตำา

-ปจจยการผลตมราคาสง

-ไมมการทำาบญชครวเรอน (เอาออกเพราะไมใชผลกระทบ)

โรคทเกดจากฎตกรรมการบรโภค เชน เบาหวาน ความดน เกาท โรคปวดเมอย (โรคนไมนาจะเปนสาเหตจากการใชสารเคมในการทำานาใหเอาออก)

-โรคผวหนง ผนคน

อาจจะเตมเรองสขภาพทางใจ มปญหาความเครยด ครอบครวแยกกนอยฯลฯ

การวเคราะหทนเดมของคนในชมชน ทนเดมทเปนแรงเสรมในการขบเคลอนการเพมพนททำานาโดยลดการใชสารเคม มหลายประการ ประการแรก วฒนธรรมดงเดมคนในชมชนกมการลงแขกแลกแรง มทกษะในการทำานามาแตดงเดมในการจดจำาฤดกาลไดด โดยทศทางลม เดอน แมแตเสยงนกรองวาอยในฤดไหน ชวงไหน เพราะกลา ไถนา ดำานา เกบเกยว การใชภมปญาดงเดมในการไลนกและลงปาทจะทำาความเสยหายแกขาวทปลก การเกบรกษาพนธขาว ประการทสอง มกลไกทางศาสนาในการบรหารทด การปฏบตตามแนวทาง

ของศาสนาของคนในชมชนอยางเครงครด เชน การออกซากาซ ตวอยาง ถาไดขาวมาสบกระสอบ ตองแบงปนใหผยากไรหนงกระสอบ ในชมชนมวถชวตทเออเฟ อเผอแผตอกนทดตอกนมาอยางยาวนาน ประการทสาม มการรวมตวของคนในชมชนเพอจดตงเปนสภาผนำา ชมชนเดมมการรวมตวเปนกลมองคกรทจดตงโดยหนวยงานบางและมการจดตงกนเองบางเพอทำากจกรรมในชมชน ประการทส มปราชญและภมปญญาในชมชน เชน นาย อบดล หวนนรตน ดานสหกรณออมทรพยตนมยะฮ และเปนครผสอนศาสนาและผนำาละหมาดประจำามสยดบานคลองหมาก นายดลหงาหมด กลด ปราชญดานพชสมนไพรทงปาบกและปาชายเลน ทสามารถนำามาเปนยาสมนไพรและถายทอดความรใหกบผอนได และนายลฝน แกเกด ปราชญดานการทำานาและสามารถแนะนำาพนธไมทขนอยในบรเวณปาชายเลนและพนธไมชายฝง ป 2550 ประการสดทาย มพรบ.องคกรชมชนเกดขน จงไดยกระดบใหมการจดตงเปนสภาองคกรชมชนตำาบลโดยการคดเลอกตวแทนมาจากกลมองคกรทมอยในชมชน ป2555 ชมชนไดจดตงอกหนงองคกรคอสภาผนำาชมชนเพอเปนแกนเชอมประสานและขบเคลอนโครงการตางๆ โดยทนเดมทง 5 ประการดงกลาวเปนแรงหนนเสรมสำาคญของการขบเคลอนโดยเฉพาะโครงการ สสส.6 ทำาใหผลการดำาเนนโครงการมรปธรรมของแตละกจกรรมทำาใหเปนทรบทราบของ หนอยงาน ภาค เครอขาย และทำาใหพนท หมท 3 บานคลองหมากไดรบงบ จาก สสส.6 ปแรกในป 2557 และในป 2558 นไดดำาเนนงานตอเนอง เปนปท 2

วเคราะหขอจำากดในการขบเคลอนงาน (เขยนแบงเปนประเดนๆดงตวอยางในยอหนาทผานมา) เดมผนดนแหงเกาะทงทาไรมเนอทประมาณ 1,500 ไรเคยเปนผนดนทรกรางวางเปลา ไมมระบบชลประทาน ในการทำานาตองอาศยนำาฝนเพยงอยางเดยว อดตทผานมาคนในชมชนประสบปญหาขาดทนจากการทำานา จนตองหนไปประกอบอาชพอนเลยงครอบครว โดยเฉพาะคนหนมคนสาว จบมากออกทำางานนอกบาน รบจางบาง พนกงานบรการบาง พนกงานราชการพอมอยบาง แตพอแตงงาน มลกกใหพอ ใหแมเลยง ทำาใหเดกขาดความอบอน พอแมกภาระเพมขน การทำามาหากนกไมคลองตวเหมอนแตกอนเพราะตองเลยงหลาน เพราะพอแมเองไมใหลกๆทำานาเพราะทำานาแตละ

ครงตนทนสงและมความคดวาคนทำานาไมมศกดศร ทงคาแรงงาน คาปย คาสารกำาจดสตวตรพช กแพง การเดนทางเขาพนททำานากลำาบาก ตองนงเรอยามทนำามาก แตเวลานำาแหงกตองนงแพขามไปแลวตองเดนปนตนไมบางหาไมมาทำาเปนทางเดนชวคราบใหพอไปไดบางและตองเดนตอไปอกประมาณ 500 เมตร กวาจะแปลงนามความลำาบากมาก ทำาใหผทมทนาบนเกาะทงทาไร บางคนคดจะขายทนา บางคนหนไปปลกพชเชงเดยว เชน ยางพารา ปาลมนำามน ทสำาคญ เกษตรกรขาดความรในการควบคมเพอลดการใชสารเคม ทศนคตในทางลบ คดวาทำานาแลวไมคม คดวาหางานรบจางนอกบานทำาดกวา และเชอวาถามเงนจะซอขาวสารชนดไหนมากนกได โดยไมเฉยวใจเลยวาปจจบนขาวสารสวนใหญมสารเคมเจอบนมาดวย ทำาใหคนเปนโรคทเกดจากพฤตกรรมนบวนมจำานวนเพมขน

ความสำาเรจและผลลพธทเกดขน (เขยนบรรยายกอนนำาเขาตาราง) ผลลพธการเปลยนแปลงทสำาคญม 3 กลม ดงรายละเอยดในตารางท2 (จดเรยงผลลพธในตารางใหมใหเปนกลมๆทเชอมโยงกนตามขอเขยน) ดงน

ผลลพธกลมแรก คอ เกษตรกรมความรโทษภยของสารเคมและเหนผลดของการใชชวภาพนำาไปสการปรบวธการทำานาโดยลดการใชสารเคมดวยวธการตางๆ เชน การผลตปยชวภาพ การใชระบบไถกลบในการเตรยมดน เปนตน

ผลลพธกลมทสอง เกดการรวมกลมเกษตรกรทำานาชวภาพเพอลดตนทน มกตกากลม และขยายสมาชกของกลม ปจจบนมการเพมครวเรอนททำานา

เพมขนจาก 7 ครวเรอนเปน 60 ครวเรอน มการขยายพนททำานาเพมขนจาก 30 ไรเปน 100 ไรเมอเทยบกบป 2556 หรอเพมขนถง 70 ไร

ผลลพธกลมทสามเกดแหลงเรยนรและระบบการสงตอการทำานาชวภาพสคนรนใหม ทเกดการรวบรวมองคความรในการรกษาพนธขาว และการเกดเครอขายเยาวชนทมรคณคาของการทำานา

ผลลพธระยะยาว สามารถลดรายจายคาสารเคมลงไดถง 19,180 บาทตอไรเมอเทยบกบป 2556 และในปจจบนชมชนสามารถผลตไดเอง 27 ตน/ป ยงตองซอจากภายนอกอก 43 ตน/ป แตสามารถลดคาใชจายทตองซอขาวของชมชนไดถง 1,080,000 บาทตอป ชวยสรางรายไดใหคนในชมชนจากการขายขาวสงหยดอนทรย กโลกรมละ 90 บาท จงมรายไดเฉลยถง 136,800 บาทตอปตอหนงครอบครว การเพมพนททำานาและครวเรอนทเขารวมกลมทำานาชวภาพทำาใหไมเกดการขายทดนใหนายทน เกดระบบสวสดการชมชนทเรมตนหรอขยายผลจากขาว

ตารางท2 ผลลพธการเพมพนททำานาโดยลดการใชสารเคม

ระยะสน ระยะกลาง ระยะยาว

-เกษตรกรมความรเกยวกบโทษจากสารเคมและเหนผลดของการใชปยชภาพ

-เกดกลมการทำาเกษตรชภาพเพอลดดนทนในการซอปยเคมในการทำานา

-เกดความรใหมในการทำานา คอการทำานาโยนเพอลดตนทนคาแรงในการทำานา

-ขยายสมาชกในการทำานาใหเพมขนทกป

-มการผลตปยชวภาพใชเองในนาขาวและลดการใชสารเคม ใชปยอนทรยแทนไดรอยละ 80-มการรวมกลมเพอทำานาลดตนทนโดยการทำานาโยนและลดการใชสารเคม

-เปนแหลงผลตขาวปลอดสารเคม. โดยมพนททำานาเพมขน 70 ไรเมอเทยบกบป2556 จำานวนครวเรอนทำานาเพมขนจาก 7 ครวเรอนเปน 60 ครวเรอนในป

-ในป2558 ลดรายจายจากการใชสารเคมในการทำานา 19,180 บาทตอไร เมอเทยบกบป 2556-ลดรายจายการซอขาวของชมชน 1.4 ลานบาทตอป

-เกดการบรหารจดการรายไดจากการขายขาวใหสมาชกมรายไดจากการทำานาและจดสวสดการชมชน

-เกดวสาหกจชมชน สมาชกมรายไดจากการทำานา และ

-รวบรวมองคความรและพนธขาวพนเมอง

-จกทำาขอมลพนธไม พนธสตว บก สตวนำา

-เกดการสอสารประชาสมพนธ

58-มชดความรการทำานาลดตนทนและลดการใชสารเคม การรกษาพนธขาวพนเมอง

-อบรมมคคเทศนอย การบรหารจดการสภาผนำาและกลมองคกร การประชาสมพนธ

-เกดแหลงทองเทยวเชงเกษตรและระบบนเวศปาชายเลน

-เกดกตกาชมชน

-สรางชาวนารนใหมใหสบทอดคณคาการรกษาวถชมชนดงเดม

การเรยนรดงานในพนท

-คนในชมชนมสขภาพทด

-เกาะทงทาไรยงคงอยเพอเปนแหลงผลตขาวปลอดสารพษใหประชาชนทวไปไดบรโภค

-เกดการบรณาการกองทนและสวสดการชมชนและบรหารอยางเปนระบบ

ตวชวดผลลพธ ป 2556 ป 2557 ป 25581.จำานวนครวเรอนททำานา 7 ครวเรอน 36 ครวเรอน 60 ครวเรอน

2.พนททำานา (ไร) 30 ไร 100 ไร 130 ไร

3.ปรมาณการใชสารเคมใด…. (cc.ตอไร)

300 cc.ตอไร 500 cc.ตอไร

1,000 cc.ตอไร

4.คาใชจายสารเคม… (บาทตอไรตอป)

30,000 บาทตอไรตอป

50,000 บาทตอไรตอป

100,000 บาทตอไรตอป

5.ปรมาณการใชปยเคม (สตร 20-8-20) (กก.ตอไรตอป)

100 กก.ตอไรตอป

250 กก.ตอไรตอป

5,000 กก.ตอไรตอป

ลดลง 80%6.รวมคาใชจายสารเคม+ปยเคม (บาทตอไรตอป)(รวมรายการท 4+7)

31,360 บาทตอไรตอป

68,000 บาทตอไรตอป

12,180 บาทตอไรตอป

(ขอเขยนในยอหนานใหนำาขอมลไปเตมขยายความในยอหนากอนหนา) คนในชมชนเปลยนหลกคดและทศนคตทดหนมาใหความรวมมอ เกดการปรบเปลยนพฤตกรรมในการทำานา จากทเคยทำาปละ 3 ครอบครว สามารถ ขยายสมาชกการทำานา ตอมาเปน 7 ครอบครว เปน 36 ครอบครว ในทำานาลดการใชสารเคมไดเพมขนทกป ปจจบนคาดวาจะมสมาชกเพมขนเปน 60 ครอบครว มเนอทในการทำานาเพมขนเปน 130 ไร จากทเคยทำานาอยเดม ประมาณ 100 ไร ทผานมาเคยใชสารเคม 300 cc.ตอไร สารเคมกำาจดวชพช ยหอไตรฟรอเซต ซงถาตองใชสารเคมทง 100 ไร จะตองใชสารเคมถง 30,000 cc. ถาคดเปนลตรเทากบ 300 ลตรตอป ปจจบนสามารถลดการใชสารเคมลงได 80% (20%ทเหลอใชฉดเฉพาะคนนา)สวนในแปลงนาในปจจบนใชวธการโดยใชรถไถนาเหยยบแลวไถกลบ

จากทเคยใชปยเคม 100 กโลกรมตอไร ใส 2 ครง ครงท 1 ชวงเขา อาย 7 วน ใสสตร 18-4-6 จำานวน 50 กโลกรมหรอหนง กระสอบ กระสอบละ 600 บาท

ครงท 2 ชวงขาวโต ใสสตร 20-25-30 จำานวน 50 กโลกรมหรอหนง กระสอบ กระสอบละ 760 บาท ซงตองจายทง 2 สตรรวม การใชปยเคมไรละ 100 กโลกรม เปนเงน 1,360 บาท ตอไร ตอป ในการทำานาแตละป เนอท 100 ไร จะตองปยเคม จำานวน 10,000 กโลกรม ตอป ดองใชเงนซอปยเคม ปละ 136,000 บาท

ปจจบนเกษตรกรทำานาไดเปลยนมาใชปยชวภาพและปยอนทรย ทไดรบความรจากการอบรมแลกเปลยน เรยนร ดงานกบภาคเครอขายมาปรบใช ควบคกบปยเคม ซงใชในจำานวนนอย เพราะใชหนฝนในการปรบปรงดนไปดวย

สามารถลดรายจาย ของสมาชกทำานาทเปนคาปยเคมลงไดปละ 109,000 บาท จากเดมทเคยใช ปละ 136,000 บาท เหลอปละ 27,000 บาท ลดการใชสารเคม 80% จากเดมทเคยใช 300 cc.ตอไร

ลดตนทนในการทำานาแตละปได เพราะใชวธโยนกลาแทนการปกดำา เพมรายไดใหเกษตร เกดการรวมกลม เกดการบรหารจดการ ในการจำาหนายขาวทเปนผลผลตของชมชน

(นำาไปเตมไวในผลลพธกลมท3 ใหดงเฉพาะสวนผลลพธไปสวนกจกรรมไวไปเขยนในอกหวขอหนง)เกดแหลงเรยนรดาน การทำานาโยนกลาซงเปนสงใหมทแมนแตคนในชมชนเองกไมเคยเหน ทำาใหโรงเรยนประถม มธยม กศน. โรงพยาบาล หนวยงานของรฐและนกวชาการตองลงมาดการทำานาโยนกลา การทำานาลดการใชสารเคม ถงแมนวาการเดนทางเขาพนทลำาบากกยงมาดกนอยางตอเนอง ตงแตเพาะกลา โยนกลาและเกบเกยว สามารถบรณาการใหเกด ศนยถายทอดองคความรการทำานาแบบโยนกลาเชงวถ ศนยเรยนรเกษตรวถ โรงสขาวชมชน กลมอนรกษรวบรวมขาวพนเมอง ศนยเรยนรเทคโนโลยชาวบาน แหลงเรยนรระบบนเวศนปาชายเลน และ แหลงเรยนรสตวนำา สตวบก

เดมชมชนมขอตกลงรวมกนของพนองมสลมในการจดสวสดการชวยเหลอครอบครวผเสยชวต โดยยดฐานมสยดเปนหลก ตอมาคนในชมชนเหนถงความสำาคญของสวสดการกมการขยายเพอใหครอบคลมทกกลมเปาหมายและทกศาสนา แตไมคอยเปนผลสำาเรจเทาทควร ตอมากมหนวยงานของรฐไดเขามาชวยบาง เชน พฒนาชมชน แตทำาไดแคระดบหนง พอป 2550 เกด พรบ.สภาองคกรชมชน เลยทำาใหเกดการรวมตวกนไดมากขน ทางสภาองคกรชมชนตำาบลคลองขนาน ไดกำาหนดให มการจดตงกองทนสวสดการ การทำาแผนชมชน และทางศนยพฒนาสงคมหนวยท 1

จงหวดกระบ เลอกใหตำาบลคลองขนานเปนตำาบลตนแบบในป 2556 ทำาใหเปนทมาของโครงการทำานาลดตนทนและลดการใชสารเคมในนาขาว ตอมาทางสภาผนำาชมชนเหนวาการทำานาลดตนทนและลดการใชสารเคมตองมทนสนบสนนกระบวนการทำานาใหประชาชนไดเหนถงคณคาการทำานา คอการทำานา ตองไดมากกวาขาว คอ ไดรอพนความเปนชมชนดงเดม ไดรกษาพนทเกาะทงทาไรไมใหตกไปเปนของนายทน ไดรกษาระบบนเวศปาชายเลนและพนธสตวตาง ทางสภาผนำาจงไดเสนอโครงการไปยง สสส.สำานก 6 ทำาใหประชาชนเขาใจคำาวากระบวนการสรางชมชนใหนาอยตงแตบดนนเปนตนมา และทำาใหเกดกองทนรวมถงการบรณาการกองทน ตามมาหลายกองทน เชน กองทนหมบาน สหกรณอสลาม กองทนสวสดการชมชน กองทนฌาปณกจ กองทนสขภาพตำาบลคลองขนา กองทนพฒนารอบโรงไฟฟา กองทนหมบาน สหกรณอสลาม กองทนสวสดการชมชน กองทนฌาปณกจ กองทนสขภาพตำาบลคลองขนาน กองทนพฒนารอบโรงไฟฟา

การดำาเนนงานเพอใหบรรลผลลพธ (ตรงนเปนผลลพธไมใชกจกรรม นำาไปเตมในหวขอผลลพธแตละกลม) กอน หลง

-มผนำาใจอาสาในชมชนชวยกนการทำางาน

-มความเชอและปฏบตตามแนวทางของศาสนา สรางความเชอมนของคนในชมชน

-คนในชมชนมตนตว มเปาหมายรวมกนของคนในชมชนในการทำากจกรรมในวนสำาคญมาอยางตอเนอง

-มวธการแกปญหาและดำาเนนงานทสอดคลองกบวถของชมชน

-เกดกลไกการทำางานในชมชน สามารถพฒนา เกาะทงทาไรเปนแหลงเรยนร แหลงกจกรรม และแหลงทองเทยวของชมชน

-ชมชนมขอมล รสถานการณ สารมารถแกไขปญหาไดอยางเปนระบบ

-ชมชนสามารถฟ นฟ รกษาพนททำานาทงทาไรเพอเปนแหลงเพาะปลกขาว พนธขาวพนเมองปลอดสารเคม ไวบรโภคและจำาหนายรวมถงการเพาะปลกตลอดไป -พนทนาไดรบการพฒนาและใชประโยชนหลงฤดการเกบเกยว

-เกดการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมในชมชน

-เกดรายไดเพมของคนในชมชน

-เกดการทำางานรวมกนกบภาคเครอขาย

-เกดการสอสารสสงคมอยางหลากหลาย

กจกรรมสำาคญทนำาไปสความสำาเรจ

ผลลพธ(ปรบตามกลมผลลพธขางตน)

กจกรรมทสำาคญ เงอนไข/ความร(ปรบใหเปนรายละเอยดเชงเทคนคในแตละกจกรรม ตวอยางในบรรทดแรกของตารางน)

-เกษตรกรมความรเกยวกบโทษจากสารเคมและเหนผลดของการใชปยชภาพ

การสอสารประชาสมพนธ และการใหความร

มขอมลทชใหเหนถงผลกระทบโดยใชเครองมอสอสารหลากหลายชองทาง +สอสารอยางไรเนอหาสอมอะไรพเศษททำาใชคนเชอ เชน มกรณตวอยางทมคนปวยจากสารเคม ความถในการสอเปนอยางไร เปนตน

การใหความร วทยากรตองเปนเกษตรกรดวยหรอเปนนกวชาการกได ทำาอยางไรชวนคนเขารวมได

-เกดกลมการทำาเกษตรชภาพเพอลดดนทนและลดการใชสารเคมในการทำานาเพมขนทกป

อบรมแลกเปลยนเรยนรดงานระหวางเครอขาย ทงในจงหวดและตางจงหวดทมรปธรรมความสำาเรจ

การอบรมเรยนรดงานตองใหเวลาอยางเตมททสำาคญตองปฏบตจรงในการอบรมดงาน

-จดทะเบยน OTOP ขาวทงทาไร

เกษตรกรมรายไดจากการขายขาว

จดตงเปนกลมวสาหกจชมชนการผลตขาวทงทาไร

ใบรบรองคณภาพขาวอนทรย จาก ม.เกษตร และกรมขาว

ศนยเรยนรการอนรกษพนธขาวพนเมอง

จดเกบรวบรวมขอมลพนธขาวพนถนดงเดมของชมชน

การบรหารจดการอยางเปนระบบ

กองทนแลกเปลยนพนธขาวในชมชน

-สรางเดกเยาวชนเพอสบทอดเปนเกษตรกรรนใหมๆ

อบรมใหความรดงานเพอใหเดกเยาวชนรนใหมใหเหนถงคณคาการเปนเกษตร 6 รน 6 โรงเรยน

เดกเยาวชนทสนใจการเปนเกษตรรนใหม ทงเดกนกเรยนในระบบและนอกระบบ ใน อำาเภอเหนอคลอง จงหวดกระบ

-เกดแปลงนาสาธตการทำานาลดตนทนลดการใชสารเคมและการทองเทยวเชงนเวศ

สำารวจเสนทางตดปายประชาสมพนธแหลงศกษาเรยนรดงานสำาหรบกลม องคกร เครอขาย

อบรมวทยากรผใหความรแกกลมเปาหมายทมาดงานในพนทการทำานาลดการใชสารเคม

-ระบบนเวศปาบก ปาชายเลนมความอดมสมบลย

การตดปายประชาสมพนธ ใหร พนธไม สตวบก สตวนำา ทอาศยอยในพนทบรเวณเกาะทงทาไรและการปลกปาเพมเตม

สำารวจพนธไม พนธสตวบก สตวนำาปรบปรงเสนทางเดนเขาพนท

-เกดกองทนสวสดการชมชน อบรมใหความรการจดสวสดการชมชนเปนหลกประกนใหสมาชกยามเจบปวยหรอสงเคราะหผยากลำาบากในชมชน

จดทำาระเบยบ ขอบงคบการเปนสมาชกและการคมครอง

-เกดมาตรการทางสงคม ประชมทำาความเขาใจกบ หนวยงาน ภาค กลมองคกรเครอขายใหเหนความสำาคญในการออกมาตรการทางสงคม

จดทำารางมาตรการทางสงคมใหครอบคลมเรองการทำาอาชพเกษตรกรทไมทำาลายสงแวดลอมทงระยะสนและระยะยาวรวมถงการรกษาวถความเปนชมชนดงเดม

การพฒนากลไกในการทำางาน การกอตวของแกนนำาในพนทเกดจากคนในชมชนเหนบทเรยนการทำางานของหนวยงาน องคกร ทงภาครฐ ภาคทองถน ทโครงการหลายโครงการทผานมา สวนใหญเสรจแตแทบหาความสำาเรจไดยาก เพราะขาดความเปนเจาของรวมกนของคนในชมชน ดวยเหตนทางชมชนไดปรกษาหารอเพอวางแผนในการรวมกนแกไขปญหาในชมชน เรมตนจากคนกคนมาคยกน แลวชวนคนอนมาไดอยางไร ตองทำาอะไรกอนเชนหาความรกนกอนอยางไร เกดเปนสภาไดอยางไร พอรวมตวกนไดแบงงานกนอยางไร มกตกากลมอยางไร ลงมอทำาแลวมปญหาหรอไมแลวกระบวนการแกไขทำาอยางไร

สภาผนำาชมชนมความหลากหลาย( ดงภาพท...ดานลาง ). การเรยนรทกษะการทำางานรปแบบใหม(เรยนรอะไรบาง) จดทำาเปาหมายรวมกนในการสรางสงคมใหนาอย การสภาพแวดลอมและพฤตกรรมการทำางานทเรยนรจากการปฏบตจรง มการตดตาม ประเมนผล(กระบวนการตดตามประเมนทำาอยางไรอธบาย) ทบทวนการทำางานอยางตอเนองเพอใหชมชนเกดการเปลยนแปลง ดานเศรษฐกจ สงแวดลอม สงคมและสขภาพ

จดทำาขอฐานขอมลพนทและขอมลทเกยวของกบกจกรรมโครงการแตละประเดน(ขอมลอะไรบาง เกบอยงไร คนขอมลในทประชมอยางไร ความถประชมเปนอยางไร ถามคนไมเหนดวยหรอไมรจะแกปญหาเรองนนๆอยางไรมเทคนคการจดการกบปญหาอยางไร อาจจะยกตวอยางของการใชทประชมในการจดการกบปญหามา 1-2case) ประชมเพอ วเคราะหจดทำาแผนการดำาเนนงาน ประสานงานหนวยงาน องคกร ภาค เครอขายในการจดกจกรรม และการสอสารประชาสมพนธ

ภาพท ...องคประกอบของแกนนำา(แกนนำากบสภาผนำาชมชน

เหมอนกนหรอไม)

โอกาสในการสรางความยงยนของชมชน

ทผานมาไดสรางการเปลยนแปลงไว. และมการสานตอสบทอดใหเกดความยงยนดวยกจกรรมใดบาง จดวางเปนระบบไวอยางไร หาแนวทางการสานตออยางไร เชน เตรยมคนทำางานเพมอยางไร เตรยมเงนทนในอนาคตอยางไร เตรยมกระบวนการขยายกลมเปาหมายอยางไร แสดงใหเหนโอกาสทจะขยายพนททำานา

สภาผนำาชมชน

ตวแท น กลม

ผยากลำาบาก

ทอง ท

/ทองถน

ราชการ/

ราชการ

บำานาญ

ผนำาใจอาสา

ตวแท น กลม

องคกร

ผนำาทาง

ศาสนา

ขยายกลมคนทำานาชวภาพ ขยายอาชพชาวนาและสรางรายไดอยางมนคง

ดาน คน ดาน สภาพแวดลอม

ดาน กลไก

คนในชมชนปรบเปลยนพฤตกรรมในการบรโภค

คนในชมชนเปลยนทศนคตไปในทางทด สามารถขยายพนทการทำานาไดมากกวาเดม

คนในชมชนมความรในการทำานาลดการใชสารเคม การทำานาลดตนทน ลดรายจาย เพมรายไดใหครอบครว

เกดเดกเยาวชนคนรนใหมอนรกษ สบทอดวถ ภมปญญา วถชวตชมชนดงเดม

เกด มาตรการทางสงคม กตกา ขอตกลงของชมชน ในการทำานาปลอดสานพษ การรกษาสภาพแวดลอม ทงบนบก และในนำา บรเวณเกาะทงทาไร

เกดศนยเรยนรในชมชนการรกษาพนธขาวพนเมองและธนาคารพนธขาว

เกดชดความรทเปนหลก สรตทองถน เพอนำาไปสการเรยน การสอนในโรงเรยน

เกดกลไกบรณาการในการพฒนา ขบเลอน ดแล ประสานงาน

เกดแหลงทองเทยว เชงนเวศ เชงวถ ทงในและนอกฤดการทำานา

เกดการสอสารสสงคมอยางหลากหลาย