บทท 1ความหมายและองคประกอบของการผลต

รายการวทยกระจายเสยง

วทยกระจายเสยง เปนสอมวลชนทไดรบการยอมรบกนทวไปวาสามารถเขาถงประชาชนไดมากทสดทงดานเวลา ความรวดเรว และปรมาณของผรบ เนองจากเปนสอททำาใหผรบฟงรสกคลอยตามและเขาใจงาย และผรบฟงยงไดขอมลขาวสารทรวดเรวเชนกรณการตดตามขาวการคนหาทมเยาวชนฟตบอล หมปาอะคาเดมแมสาย “ ”พรอมผฝกสอน รวม 13 คน ซงพลดหลงอยภายในถำาหลวง เขตวนอทยานถำาหลวง-ขนนำานางนอน อ.แมสาย จ.เชยงรายมาตงแตวนท 23 มถนายน พ.ศ. 2561 ผฟงกสามารถตดตามรบฟงไดตลอดเวลาและทกสถานทซงเปนจดแขงของสอวทยกระจายเสยงจากผลการสำารวจการเขาถงการบรการวทยกระจายเสยงของประชาชนโดยสำานกงาน กสทช. ในป 2559 พบวาประเทศไทยมจำานวนครวเรอนทมเครองรบวทยคดเปนรอยละ 52(สำานกกจการโทรทศนในระบบดจตอล สำานกงานกสทช., 2561: 24) ตางจากสอประเภทอนเชนวทยโทรทศน หนงสอพมพ ตองใชเวลา และความชดเจนของสญญาณเครอขายจงจะสามารถรบชมได ดงนนการทจะใหผฟงตดตามรายการทางวทยกระจายเสยงตลอดนน การผลตรายการวทยกระจายเสยง จงเปนสงทสำาคญทผผลตรายการตองตองมการวางแผนและผลตรายการทมรปแบบ เนอหาสอดคลองกบความตองการของกลมผฟงเปาหมาย ซงแตละกลมกจะมความตองการทแตกตางกน ซงจะมการกลาวในรายละเอยดในบทตอไป

4

ความหมายและความสำาคญของการผลตรายการวทยกระจายเสยง

1.ความหมายของการผลตรายการวทยกระจายเสยง

โดยทวไปงานดานวทยกระจายเสยงทเหนชดเจนม 2 ลกษณะใหญๆ คอ งานดานการจดรายการ และ งานการผลต“ ” “รายการ แตงานทง ” 2 ดาน ไมสามารถแยกออกจากกนได ทงนเนองจากบคลากรของสถานวทยกระจายเสยงตางตองทำาหนาทจดรายการแลวยงตองมาเปนผผลตรายการ ดำาเนนรายการเองทงหมด

รศ. สมน อยสน (2556, 1-5) ใหความหมายไวในการจดและการผลตรายการวทยกระจายเสยงเบองตน ระหวาง การจด“รายการ และ การผลตรายการ ไวดงน” “ ”

การจดรายการ (Programming) หมายถง การกำาหนดใหรายการอะไรออกอากาศในชวงเวลาใด ซงจะตองสอดคลองกบพฤตกรรมการรบฟงของกลมผฟงเปาหมายแตละกลมแตละชวงดวย จงเปรยบเหมอนเปนการจดผงตารางรายการของสถานวทยกระจายเสยงนนเอง นอกจากนยงมความหมายรวมไปถงการวางแผนการเตรยมการบคคลตางๆ ทเกยวของ ตลอดจนถงขนการผลตรายการเปนการวางแผนปฏบตงานอยางกวางๆ ในระยะยาวตอไป เพอทำาใหรายการวทยกระจายเสยงของสถานนนๆ เปนทนาสนใจและนาฟง สรปวาการจดรายการเปนทงการจดตารางรายการไปจนถงขนการผลตรายการดวย

สวนการผลตรายการ (Program production) คอ การดำาเนนงานผลตรายการตางๆ ออกมาสผฟงอยางมคณภาพตามวตถประสงคทตงไว โดยการสรางสรรครปแบบรายการและ

5

เนอหาใหเปนทนาสนใจผสมกบนำาเสยงทมลลาการพดนาฟง พดไดชดเจน ออกเสยงไดอยางถกตองตามอครวธ

อยางไรกตาม จากความหมายขางตน จะเหนไดวา ในทางปฏบตแลว การจดรายการและการผลตรายการสามารถดำาเนนงานควบคกนไปได โดยการจดรายการกบการผลตรายการอาจทำาได 2 วธ คอ

1. ผมหนาทจดรายการ ตองวางแผนไวทงหมดวา ภายในวนหนงๆ หรอเดอนหนงๆ จะกำาหนดใหมรายการใดออกอากาศในชวงเวลาใดบาง ทงนผจดรายการตองพจารณาถงพฤตกรรมการเปดรบสอของกลมเปาหมายดวยเพราะผฟงแตละกลมจะเปดรบทแตกตางกน จากงานวจยเรองพฤตกรรมการเปดรบสอวทยออนไลนของกลมเยาวชนในชมชนเขตดสต กรงเทพมหานคร (นารนารถ ปานบญ,2557)พบวา กลมวยรนเปดรบฟงรายการวทยในชวงระหวางเวลา 18.00-22.00 น.มากทสดทงนผจดรายการตองคำานงถงเนอหาความสนใจของแตละกลมผฟงดวยเชน กลมผสงอายมความสนใจเรองของสขภาพ กลมวยรนสนใจความบนเทง ความสวยความงาม เปนตน ในการจดวางผง ดงนนสงทตองคำานงถงในการวางผงรายการคอกลมผฟง เนอหา วธการนำาเสนอ และ วตถประสงคในการจดผงรายการเพออะไร ทงหมดนจะทำาใหการจดผงรายการไดอยางเหมาะสมและสอดคลองกบผฟง

2. ผผลตรายการจะผลตรายการตางๆ ขนตามความสนใจของผฟง แลวนำารายการทผลตเสรจเรยบรอยแลวมาออกอากาศตามผงรายการทไดจดไว ผผลตรายการตองคดสรางสรรคทงเนอหารปแบบรายการวทยกระจายเสยงเพอใหกลมผฟงมความสนใจและตดตามรบฟงรายการของสถานฯตลอดไป

2. ความสำาคญของรายการวทยกระจายเสยง

6

อยางททราบวาการผลตรายการวทยกระจายเสยงคอการทำาใหมรายการหนงเกดขนโดยมสวนประกอบไดแก เสยงพด เสยงดนตร และเสยงประกอบ แลวนำาสวนประกอบทงหมดมาผสมกนกลายเปนรายการ และนำารายการนนๆ ไปออกอากาศตามเวลาทกำาหนดไวในตารางการกระจายเสยงหรอผงรายการทฝายรายการไดกำาหนดขนมา รายการทผลตขนมาจะสนองความตองการของผฟงจนทำาใหตดตามรบฟงเปนประจำาในป2561 จำานวนสถานวทยฯเฉพาะในกรงเทพฯกระจายเสยงดวยระบบ FM มจำานวน 40 สถาน(สำานกกจการโทรทศนในระบบดจตอล สำานกงานกสทช., 2561: 17) ทำาใหแตละสถานวทยฯมการแขงขนสง จงตองคดวางแผน เพอใหสถานฯของตนอยในความนยมของผฟง ดงนนรายการวทยกระจายเสยงจงมความสำาคญอยางมากตอสถานวทยกระจายเสยงดานตางๆ ถง 4 ดานดวยกน คอ

2.1 ดานการบรหารสถาน การผลตรายการตองมการวางแผนทงแนวคด เนอหา รปแบบ เทคนคนำาเสนอรายการ วสดอปกรณ เวลา และบคลากร การวางแผนผลตรายการจะทำาใหผลตรายการออกมาสอดคลองกบวตถประสงคของสถานฯและตรงตามความตองการของผฟง ซงจะทำาใหสถานฯสามารถแขงขนกบสถานฯอนๆไดนนหมายความวาสถานฯมรายไดจากการโฆษณาสนคานนเอง อาจกลาวไดวาสถานวทยคลนใดทมการผลตรายการมคณภาพ เปนทนยมของผฟงยอมทำาใหสถานฯนนๆมรายไดจากผสนบสนนรายการทจะเขาใชในการบรหารงานภายในสถานฯไดอยางมประสทธภาพ

2.2 ดานการสรางภาพลกษณของสถานฯ การทสถานฯไดผลตรายการทมผตดตามฟงเปนประจำาตลอดเวลา ยอมเปนการสรางภาพลกษณของสถานฯซงในปจจบนสถานฯจะสรางเอกลกษณประจำาคลนของตนเอง เชนคลนเพลงลกทง คนฟงก

7

นกถงสถานวทย95.0 ลกทงมหานคร คลน 99.00 Active Radio (อสมท.) คลนสำาหรบคอกฬาทกประเภท 93.00 Cool Fahrenheit (สทร.1 ทงมหาเมฆ) คลนเพลงไทยสากล สไตล Easy Listening หรอ 100.00 จส. 100 คลนเพอสงคม และสภาพการจราจร เปนตน

2.3 ดานผฟง เปนปจจยสำาคญทสดทจะทำาใหรายการนนๆอยในผงออกอากาศหรอไม หากผลตรายการออกมาแลวไมไดรบความนยม รายการนนอาจหลดจากผงสถานฯไดโดยปกตแลว สถานฯจะมการประเมนรายการทก 3 เดอน 6 เดอน หรอ 12 เดอน เพอปรบผงรายการใหมคณภาพและผฟงยงตดตามนยมรบฟงกน

2.4 ดานสงคม การผลตรายการทมเนอหาเปนความร ขาวสาร ซงเปนประโยชนตอผฟงกจะทำาใหคนฟงไดเรยนร ศกษา ปลกจตสำานก ทศนคตทดตอสงคม และเกดพฤตกรรมทดของคนในสงคม เชนการใหความรวมมอรณรงคการไมขบขรถเมอเมาสรา หรอการรวมมอใหความชวยเหลอ จากภาครฐ และเอกชนและประชาชนเขามาชวยคนหาทมเยาวชนฟตบอล หมปาอะคาเดม“แมสาย พรอมผฝกสอน รวม ” 13 คน ซงพลดหลงอยภายในถำาหลวง เขตวนอทยานถำาหลวง-ขนนำานางนอน อ.แมสาย จ.เชยงรายมาตงแตวนท 23 มถนายน พ.ศ.2561

จากทกลาวมาทงหมดจะเหนวาการจดและการผลตรายการวทยกระจายเสยงมความ สำาคญตอการบรหารสถาน ทำาใหสถานฯผลตรายการทมคณภาพสอดคลองกบความตองการของผฟงจนจดจำา รจก เกดเปนภาพลกษณของสถานทจะชวยใหผฟงสรางพฤตกรรมหรอนสยในการฟงวทย และพฤตกรรมการเลอกรบฟงรายการตามความพงพอใจของผฟงเอง จนนำาไปสการสงเสรมใหสงคมเปนสงคมแหงการเรยนร มความเขาใจกน สดทายอยรวมกนอยางมความสข

8

องคประกอบของการผลตรายการวทยกระจายเสยง

การผลตรายการวทยกระจายเสยงเปนทงศาสตรและศลป อาจไมมกฎเกณฑตายตวทช ลงไปวาจะตองผลตรายการอยางไรถงจะถกใจผฟง แตอยางไรกตาม การผลตรายการวทย กระจายเสยงมองคประกอบพนฐานทสำาคญ ซงจะทำาใหผผลตรายการมแนวทางในการผลตรายการทมประสทธภาพตอไป ไดแก (การผลตรายการวทยกระจายเสยงขนสง, 2558: 17-20)

1. ผฟง (Audience)หมายถง กลมผฟงทเปนเปาหมายของการผลตรายการ (target audience) แบงเปน 2 กลม ดงน

1.1 กลมผฟงทวไป (General Audience) เปนกลมผฟงทเปดรบฟงรายการทวไป ซงจะไมทราบวาเปนใคร มความสนใจ และความตองการทแทจรงอยางไร

1.2 กลมผฟงเปาหมาย (Target Audience) เปนกลมผฟงทถกกำาหนดไววาจะเปนกลมทจะฟงรายการ และเปนกลมทจะตดสนวารายการของเราจะประสบความสำาเรจหรอไม การศกษาผฟงเปาหมายมกศกษาในดานประชากรศาสตร (Demographic) ไดแก อาย เพศ การศกษา รายได ลกษณะครอบครว อาชพ ถนทอย เปนตน และศกษาในดานจตวทยา (Psychographic) ไดแก ลกษณะการดารงชพ ความสนใจ ความเชอ ความคดเหน ทศนคต กระบวนการตดสนใจ พฤตกรรมการซอ พฤตกรรมการรบฟงรายการวทย เปนตน

ขอมลดงกลาวจะชวยใหทงผบรหารสถานวทยกระจายเสยง และผจดรายการ ผผลตรายการสามารถใชประกอบการตดสน

9

ใจวางแผนกลยทธในการผลตรายการใหสอดคลองกบกลมผฟงกลมเปาหมายในชมชนนน

2. เนอหา (Content) หมายถง เรองราวตางๆ ทนำาเสนอแกกลมผฟงเปาหมาย การรจกกลมผฟงจะชวยใหผจดรายการทราบวา เนอหาอยางไรจงจะนาสนใจเหมาะสมและมประโยชนตอผฟง นอกจากน เนอหาทนำาเสนอจะตองคำานงถงความยาวของรายการวนเวลาออกอากาศ และวธการเสนอรายการดวย

3. วธการเสนอรายการ (Programme Presentation) หมายถง กระบวนการนำาเนอหาหรอเรองราวตางๆ ไปสผฟง ไดแก

3.1 ภาษาพด (Speech) ควรใชภาษาทเขาใจงาย ประโยคสนๆ กะทดรด หลกเลยงการใชคำายากๆ ศพทเทคนคผฟงอาจไมเขาใจไดทนท และอาจนำาภาษาไปใชผดโดยไมรตวกได

3.2 ลลาการพด (Style) การพดทางวทยกระจายเสยงตองพดเหมอนการพดคยกน พดใหเหมาะสมกบรปแบบรายการ เชน รายการขาว ตองพดอยางเชอมน ถาพดอยางเปนกนเอง รายการขาวจะขาดความนาเชอถอ หรอรายการบนเทง ควรใชลลาการพดทสรางความเปนกนเอง สนกสนาน ทงนลลาการพดของผดำาเนนรายการแตละคนมความแตกตางกน ควรเลอกผดำาเนนรายการใหเหมาะสมกบรายการดวย ขอสำาคญในการพด คอ นำาเสยง ตองแสดงความจรงใจ เปนมตร ใหเกยรตผฟง ไมแสดงการดถกผฟง

3.3 ดนตรหรอเพลงประกอบ (Music) จะชวยใหรายการนาฟงและมสสนมากขน เพราะการนำาเสนอรายการ บางครงอาจมเนอหามาก ควรใชดนตรคนเพอใหผฟงไดมเวลาผอนคลาย

10

3.4 เสยงประกอบ (Sound Effects) คอ เสยงตางๆ (ทไมใชเสยงดนตร) ทนำามาประกอบในรายการ เพอความสมจรงสมจง ทาใหเกดจนตนาการและอารมณคลอยตาม

3.5 ความหลากหลายและความเปนอนหนงอนเดยวกน (Variety and Unity) ความหลากหลาย (Variety) คอ การนาเอาสงตางๆ หลายๆ สงมาบรรจไวในรายการ เพอใหมความแตกตางกน ทำาใหรายการนาสนใจมากขน และไมใหผฟงเกดความรสกเบอหนาย ความหลากหลายในทนคอ เนอหา ประเดน เสยงพด รปแบบรายการ ดนตรประกอบ เสยงประกอบ เปนตน สวนความเปนอนหนงอนเดยวกน (Unity) คอ เนอหาทเปนแกนรวมเดยวกน เชน รายการผหญง เนอหาทกเรองควรมความเกยวของกบผหญงทงทางตรงและทางออม ทงนความเปนอนหนงอนเดยวกนในรายการ วธการเสนอรายการเหลาน ลวนเปนสงทสรางอารมณของรายการใหตอเนอง นาสนใจและเปนทเขาใจไดอยางด

4. เวลาออกอากาศ(Air Time) เวลาออกอากาศ (Air Time) หมายถง เวลาทรายการออกอากาศไปยงผฟง การจดรายการควรจะไดศกษาถงเวลาทผฟงเปาหมายจะรบฟงหรอชวงเวลาใดควรจดรายการประเภทใด เพอใคร ดงน

1.1 เวลาเชา (Morning) เวลา 6.00 - 10.00 น. ผฟงกำาลงจะเรมตนการทำางาน เรยนหนงสอ อยระหวางการเดนทาง จงตองการขาวสารททนตอเหตการณและเปนประโยชน เชน รายงานสภาพอากาศ สภาพการจราจร ขาวสารบานเมอง เปนตน

1.2 เวลากลางวน (Midday) เวลา 10.00 - 15.00 น. ผฟงอยในชวงการทำางานทงทบานและททำางาน จงมกสนใจดานสาระ ความร และความบนเทง

11

1.3 เวลาบาย (Afternoon) เวลา 15.00 - 19.00 น. ผฟงอยในชวงหลงเลกจากงานประจำาและกำาลงเดนทางกลบบาน มกสนใจขาวสารทเปนประโยชน สาระ ความร และดนตร

1.4 เวลาดก (Evening) เวลา 19.00 - 24.00 น. ผฟงอยในชวงพกผอน ตองการความบนเทง

1.5 เวลาหลงเทยงคน (Overnight) เวลา 24.00 - 6.00 น. เปนชวงการพกผอนสำาหรบทกคน นกเรยนนกศกษาอานหนงสอ ชวงของคนทำางานกลางคน ตองการความบนเทง และเพอน

การเขาใจพฤตกรรมการรบฟงรายการของผฟงในเวลาออกอากาศชวงตางๆ จะทำาใหการนำาเสนอไดตรงตามกบความตองการของผฟงมากทสด

5. การประเมนผล(Evaluation) คอ การวดความสำาเรจของรายการจากผฟงวา รายการไดรบการยอมรบจากผฟงมากนอยเพยงใด รายการมคณภาพหรอไม ทำาได 2 วธ คอ

5.1 การประเมนผลอยางมระบบ (Systematic Evaluation) คอ การนำาเอาระเบยบวธการวจยมาใช ขอมลทไดจะมความถกตอง นาเชอถอ ใกลเคยงความจรง สามารถเปนตวแทนทดของกลมผฟงเปาหมาย

5.2 การประเมนผลอยางไมมระบบ (Unsystematic Evaluation) คอ การไดขอมลอยางไมมระบบ ไดแก การมสวนรวมในรายการ การแนะนำารายการตางๆ จากผฟงทางจดหมายหรอโทรศพท จากการสงขอความ (SMS) การประเมนผลแบบนทำาไดตลอดเวลา แตขอมลทไดยงไมถอเปนตวแทนทดของกลมเปาหมายอยางแทจรง เพราะขอมลทไดมาอาจมความคลาดเคลอนได

การประเมนผลจะชวยใหผจดรายการตดสนใจทำารายการไดใกลเคยงกบความตองการของผฟงเปาหมายไดมากทสด อยางไรก

12

ด การประเมนผลรายการเพยงครงเดยว ไมใชเครองวดความสำาเรจของรายการ แตตองมการประเมนผลเปนประจำาหรอเปนระยะๆ เพอทราบความตองการของผฟง ความเปลยนแปลงของผฟง ทงนปจจบนการแขงขนผลตรายการสงมาก จงตองหาขอมลมาปรบปรงรายการใหมความนาสนใจและมประโยชนแกผฟงอยางแทจรง

กระบวนการผลตรายการวทยกระจายเสยงการผลตรายการวทยกระจายเสยง (Program

Production) เปนการเสนอเนอหา ความร ความบนเทง โดยใชรปแบบรายการตางๆ เพอใหรายการนนบรรลวตถประสงคทไดกำาหนดไว กระบวนการผลตรายการแบงออกเปนขนตอนใหญๆ 8 ขนตอน (เอกสารการสอนชดวชาการผลตรายการวทยกระจายเสยงหนวยท 1-7, 2546: 5) ดงน คอ

1. ขนรวบรวมขอมลกอนทจะดำาเนนการผลตรายการใดรายการหนง ผผลต

รายการและทมงานจะรวมกนวางแผนโดยรวบรวมขอมลพนฐาน ไดแก วตถประสงคและนโยบายดานรายการของสถาน กำาหนดกลมผฟงเปาหมายใหแนชด วตถประสงคในการผลตรายการ เชน เพอใหขาวสาร ความบนเทง หรอเพอใหการศกษา รปแบบและประเภทของรายการทควรจะผลต ประเดนเนอหา อปกรณทใชสนบสนนการผลตรายการวทยกระจายเสยงทจำาเปน ไดแก ชดอปกรณบนทกเสยง แผนซด เทป ไมโครโฟนชนดตางๆ อปกรณตดตอเทป งบประมาณ และทรพยากรในการผลตรายการ

หลงจากนนนำาขอมลการวางแผนกำาหนดวตถประสงคของการผลตรายการวาจะผลตรายการประเภทใด เชน รายการบนเทง หรอรายการความร เพอใคร เพอกลมผฟงทวไป หรอกลมผฟง

13

เฉพาะกลม คดรายการในรปแบบใดจงจะเหมาะสมกบเนอหา และความสนใจของกลมผฟง

2. ขนการวางแผนการผลต หลงจากไดวางแผนการผลตรายการเสรจสมบรณดแลว

ขนตอนตอไปคอ ขนตอนการเตรยมการผลต ขนตอนนเปนขนทผผลตรายการตดสนใจ โดยใชขอมลทมอยวาจะดำาเนนการผลตรายการอยางไรจงจะบรรลวตถประสงคของรายการ จะใชทรพยากรทมอย ซงไดแก บคคล วสดอปกรณ งบประมาณ เวลา ใหเกดประโยชนสงสดอยางไร

3. ขนการเขยนบทเปนขนตอนทผผลตรายการมอบหมายใหผเขยนบทนำา

แนวคด และประเดนเนอหาอยางกวางๆ ไปสรางจนตนาการและเรยบเรยงออกมาเปนคำาพด เสยงเพลง เสยงดนตรและเสยงประกอบอนๆ บทวทยจะใชเปนเครองมอในการทำางานรวมกนของแตละฝายใหเปนไปในทศทางเดยวกน โดยผเขยนอาจจะเขยนโครงรางบทคราวๆ กอน (draft) เพอทจะนำารางบทนมาเขยนใหสมบรณ

4. จดเตรยมวสดรายการเมอไดรบบทมาแลวผเกยวของทกคนตองศกษาบททไดรบ

เพอจะไดทราบบทบาทและหนาททตองเตรยมจด เชน ผทเกยวของกบอปกรณดานเสยงเตรยมบนทกเสยง สำาหรบบนทกการซอม เพอนำามาเปดฟงขอผดพลาด และเตรยมไวเพอใชบนทกเสยงจรง หรอจดเตรยมเพลงทจะใชประกอบรายการ

5. ขนประสานงานการผลตรายการ

14

เปนการประสานงานกบผรวมรายการฝายตางๆเชน นดหมายกบผแสดง ผดำาเนนรายการ วทยากรผทมความรความชำานาญในเรองใดเรองหนงเปนพเศษ เพอเตรยมตวใหพรอมทจะปฏบตงานตามบททเขยนไว

6. ขนซกซอมการซอมเปนสงจำาเปนในการผลตรายการ โดยเฉพาะผ

ดำาเนนรายการ ผอานขาว ผแสดงละครวทย ตองซอมการอานบท เพอทำาความเขาใจในเนอหา ประเดนคำาถาม เรองราว อารมณของบท ไมวารายการประเภทใดหากไดซอมกอนยอมสรางความมนใจในการทำางานทงสน

6.1 วตถประสงคการซอม1) เพอใหเกดความมนใจในการพด ไมประหมา ตนกลว2) เกดความราบรน ไมผดพลาดบอยๆ ทำาใหเกดความ

นาฟง ไมเสยอารมณ3) เปนการตรวจสอบการอาน ไดแก คำายาก คำาเฉพาะ

การแบงวรรคตอน4) ทำาใหเกดความเขาใจในเนอหา เรองราวและอารมณ

ของบทหรอตวละคร โดยใชลลา นำาเสยงจงหวะวรรคตอน ทำาใหผฟงสามารถจนตนาการไดถกตองตามวตถประสงคผเขยนบท

6.2 ประเภทของการซอม1) การซอมอานบท (Script Reading) เปนการ

ทำาความเขาใจเนอหา การอานออกเสยง การแบงวรรคตอน การแสดงอารมณ ความรสก บรรยากาศอยางถกตอง การซอมอานบทยงเปนการตรวจความถกตองของภาษาและขอมลไดอกขนหนง ดงนนไมวาจะเปนรายการประเภทใด หากไดซอมอานบทกอนยอมสรางความมนใจในการทำางานทงสนยงปจจบนการนำาเสนอรายการสวน

15

ใหญเปนรายการสด ความถกตองของขอมลตองตรวจสอบเปนอยางด

2) การซอมแหง(Dry Run) เปนการซอมควหรอกำาหนดคววาใครจะทำาอะไรกอนหลงอยางไร การซอม ฟงความถกตอง การซอมจบเวลาบท การซอมแบบนมกไมใชอปกรณการผลตใดๆ

3) การซอมกบไมโครโฟน (Microphone Rehearsal) เปนการซอมทตองใชอปกรณ เชน ไมโครโฟนในหองบนทกเสยง เพอตงระดบความดง-เบาของเสยงใหเหมาะสม หรอการซอมไปพรอมการใสดนตร เสยงประกอบ อยางไรกตามแตละรายการมความตองการการซอมในระดบทตางกน นอกจากนหากรายการทมความยงยาก เจาหนาทฝายผลตควรซอมการวางควเสยง วสดประกอบรายการตางๆ ใหพรอมกอนการออกอากาศ

7. ขนบนทกเสยงขนตอนนทำาไดโดยการบนทกเสยงรายการไวกอน แลวนำา

ไปออกอากาศหรอแบบรายการสด โดยมขอด ขอเสยแตกตางกน ซงการบนทกเสยงสามารถปรบปรงแกไขไดสะดวกกวา แตหากเปนรายการสดมกจะไดเปรยบในดานความสดใหมทนเหตการณ และมสสนสมจรงกวา

การผลตรายการวทยกระจายเสยงดวยการบนทกเทปในปจจบน มเทคโนโลยโปรแกรมตดตอและปรบแตงเสยงดวยคอมพวเตอรเขามาชวยไดมาก ทำาใหคณภาพของงานเสยงทบนทกอยในระดบมาตรฐานเมอนำาไปใชออกอากาศจรง กระบวนการตดตอและเรยบเรยงเสยงออกมาเปนชนงานทสมบรณทำาไดดวยกระบวนการตอไปน(ศภางค นนตา,2552: 9)

16

7.1 การตดตอเสยงพด ไมวาจะเปนเสยงผประกาศ เสยงสมภาษณ เสยงสนทนา สามารถตดตอเสยงบางชวงทไมพงประสงคออก เชน เสยงลมหายใจ เสยงไอกระแอม เสยงคำาพดเกนทไมตองการ เพอใหเกดการเวนวรรคเสยง การลำาดบบทพดเปนไปตามเวลาทกำาหนด

7.2 การปรบแตงเสยง ดวยการผสมสญญาณเสยงผานเครอง Mixer และโปรแกรมปรบแตงเสยงดวยคอมพวเตอร ปรบใหเสยงนมนวล ใส เสยงทม เสยงแหลม ปรบระดบเสยงดงเสยงคอย ความเรวของเสยง จงหวะชา-เรว แลวแตความเหมาะสมของชนงาน

7.3 ใสเสยงดนตร และเสยงประกอบ ดวยการเลอกดนตรคน ดนตรคลอ ดนตรประจำารายการ รวมถงเสยงประกอบเพอเพมความสมจรงใหสอดคลองกบสถานการณตางๆ

7.4 การเรยบเรยงเสยง(mix down) คอ การเรยบเรยงเสยงทกประเภทเขาดวยกนอยางมศลปะเปนชนงานทสมบรณ

8. ขนการประเมนคณภาพและประเมนผลรายการในการผลตรายการทดนน ผผลตรายการจำาเปนตองมการ

ประเมนผลดวย เพอใหรขอบกพรอง หาทางแกไขในครงตอไปไดผลดยงขน ในการประเมนผล แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

8.1 การประเมนผลรายการ เปนการประเมนทศนคต และความสนใจของกลมผฟงเปาหมายทมตอรายการ หลงจากทรายการนนไดออกอากาศไปแลว นนหมายถงการตดตามผลวารายการทผลตนนมคณคาเปนทประทบใจผฟงหรอไม คณภาพของรายการดหรอไมดอยางไร สภาพการรบฟง รวมทงปญหาและอปสรรคในการรบฟงเปนอยางไร

17

8.2 การประเมนคณภาพการผลตรายการ หมายถง การพจารณาดวารายการทผลตออกมานนมคณภาพความเหมาะสมทจะออกอากาศหรอไม พจารณาในสวนทเกยวของกบกระบวนการผลตทกขนตอน สวนใดบางทควรแกไข ขอบกพรองทเกดขนนนมสาเหตมาจากอะไร เพอจะเปนแนวทางในการผลตครงตอไป

จากขอมลทกลาวมาจะเหนวาการประเมนผลรายการ และการประเมนคณภาพของการผลตรายการนนจำาเปนตองมการประเมนผลเปนระยะๆ และการประเมนผลนนเปนองคประกอบสำาคญในกระบวนการผลตรายการวทย เพราะเปนดชนทจะชวดความสำาเรจของรายการ การยอมรบจากผฟง ซงผลของการประเมนจะชวยใหผทเกยวของกบการผลตรายการสามารถวางแผนผลตรายการไดตรงกบความตองการของผฟงเปาหมายมากทสด และผลตรายการทมคณคาใหแกสงคม

จากกระบวนการผลตรายการวทยกระจายเสยงทง 8 ขนตอน สามารถสรปขนตอนดงกลาวตามแผนผงดงตอไปน

ขนการเขยนบท

ขนการวางแผนผลต

งบประมาณ

เวลาในการเสนอ

รายการและเวลาใน

ประเดนเนอหา

ประเภทของ

รายการ

กลมผฟงเปาหมาย

ขนรวบรวมขอมลพน

18

ภาพท 1.1 กระบวนการผลตรายการวทยกระจายเสยงทมา: เอกสารการสอนชดวชาการผลตรายการวทยกระจายเสยงมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.(2546)

ประเมนผลการผลตรายการประเมนผล ขนการประเมนผล

บนทกเทป รายการสด

ขนซกซอมขนประสาน

ขนการเขยนขนเตรยมการ

ขนดำาเนนการ

งบประมาณ

เวลา

อปกรณ

รปแบบและขนวางแผนการ

19

บคลากรในการผลตรายการวทยกระจายเสยงการผลตรายการวทยกระจายเสยงนน มลกษณะเปนกระบวน

การหรอขนตอน จงเปนงานทตองรวมกบหลายฝาย ซงในแตละฝายนนลวนแลวแตสำาคญและตองพงพาอาศยกนโดยทจะตองเขาใจในหนาทของแตละฝาย เพอจะไดทำางานไดอยางถกตอง ดงนนผทเกยวของกบการผลตรายการวทยกระจายเสยงมอย 7 ฝายหลกๆ ดงตอไปน(การผลตรายการวทยกระจายเสยง.2546: 9-13)

1. ผผลตรายการผผลตรายการ (Producer) หรอผควบคมรายการ

(Radio Producer) เปนผรบผดชอบในการดำาเนนการใหมรายการใดรายการหนงเกดขนจนออกอากาศ เปนผวางแผนและควบคมในการปฏบต เปนผรเรมความคดสรางสรรค (create) ในการผลตรายการใดรายการหนงขนมา ดงนนจงมบทบาทสำาคญในการเปนผวางแผนการผลตทกดานเรมตงแตการรวบรวมขอมล กำาหนดรปแบบรายการและเนอหา ตลอดจนเปนคนกลางในการประสานงาน และควบคมตรวจสอบคณภาพในการผลตรายการ

หนาทและความรบผดชอบของผผลตรายการวทยกระจายเสยง

1) เรมออกความคดในเรองหรอเนอหาทจะนำาเสนอ ซงอาจเปนการคดเอง หรอมผเสนอความคดให หรอไดรบมอบหมายความคดนนมา

2) วเคราะหผฟง เพอกำาหนดแนวทางการผลตรายการใหเหมาะสมกบกลมผฟง

3) แสวงหาและรวบรวมขอมล เนอหาสาระทจะนำาเสนอในรายการ

20

4) กำาหนดทมงานผลตรายการทมคณภาพ5) วางแผนการผลตรายการ โดยการรวมประชมกบผ

เกยวของ เชน ผกำากบรายการ ผเขยนบท ผดำาเนนรายการ เพอถายทอดแนวคดใหผเกยวของเหลานสรางสรรครายการออกมาไดตรงตามความตองการ

6) คดคาใชจายในการผลตรายการโดยจดเตรยมงบประมาณไดอยางเพยงพอ ประหยดและผลตรายการไดอยางมคณภาพ

7) จดทำาโครงการผลตรายการ เพอนำาเสนอสถานหรอองคกรทจางผลตรายการ

8) เมอโครงการการผลตรายการไดรบความเหนชอบ จงดำาเนนการผลตรายการตอไปโดยการแจกจายงานใหกบผรวมงาน กำาหนดระยะเวลาการทำางาน

9) ตรวจบทวทยทเขยนเสรจเรยบรอยเพอพจารณาปรบปรงแกไขใหเหมาะสมกอนเรมการผลต

10) ดแลการเตรยมอปกรณตางๆ ทจำาเปนตองใชในรายการใหพรอม เชน บทวทยสำาหรบทกคน เทปเสยงตางๆ

11) ซกซอมทำาความเขาใจแกผรวมงานอกครงตามบทวทย

12) ตรวจสอบความถกตอง ความพรอมในดานตางๆ เชน ระบบเสยง คณภาพเสยง การใชภาษา การออกเสยง ตองเปนผมความสามารถในการฟงทด

13) ทำาการซอมรายการเพอปรบปรงแกไขใหสมบรณยงขน

14) อำานวยการออกอากาศ โดยผควบคมรายการตองฟงและจดจำาสงทผดพลาดเพอประเมนและปรบปรงแกไขตอไป

21

15) ประเมนผลรายการ รายการทกรายการทผลตควรตดตามผลรายการ เพอนำามาแกไขปรบปรงสำาหรบการผลตรายการครงตอไป

2. ผเขยนบทผเขยนบท (Script Writer) เปนผนำาแนวความคด

เคาโครงเนอหามาตความ เพอถายทอดออกเปนเสยงตางๆ ไมวาจะเปนเสยงพด เสยงดนตร เสยงประกอบ โดยมการนำาเสนอทนาสนใจ เพอใหผฟงไดรบความร ความ บนเทง เกดความเขาใจ อารมณ ความรสกคลอยตามไดถกตองตามวตถประสงคของการนำาเสนอรายการ

หนาทและความรบผดชอบของผเขยนบท1) ศกษาผฟงเปนใคร เพศ อาย การศกษา อาชพ รายได

ความสนใจ ทศนคต ความเชอ วฒนธรรม เพอวางแนวเขยนบทไดตรงความสนใจของผฟง

2) ศกษาหรอกำาหนดหวขอเรอง เนอหา ประเดนตางๆ จากแหลงขอมลตางๆ ไดแก นตยสาร วารสาร หนงสอพมพ หองสมด รายงานการวจย หนวยงานทเกยวของ บคคลทเกยวของ เปนตน ตองศกษาใหละเอยดและเขาใจในเนอหานนๆ แลวนำามาจดลำาดบเนอหาเพอพฒนาเขยนเปนบททสมบรณตอไป

3) กำาหนดรปแบบรายการ ปกตมกกำาหนดมาจากผผลตรายการ แตเมอรวบรวมขอมลแลว อาจไมเหมาะสมกบรปแบบนนกสามารถเปลยนแปลงได เชน รปแบบบทความ เมอไปหาขอมล โดยเฉพาะจากแหลงบคคล อาจพบวาถาใชเสยงผใหสมภาษณเองจะนาเชอนาสนใจกวา กนำาเสนอในรปแบบการสมภาษณ

22

4) ศกษาระยะเวลา ความยาวรายการ สถานทออกอากาศ เพอพจารณาถงความเหมาะสมในการกำาหนดหวขอ ประเดนใหเหมาะสมกบเวลา

5) ศกษาทรพยากรทจะใชในการผลตรายการ ไดแก บคลากร งบประมาณ อปกรณ เปนตน เพราะมความเกยวโยงกบการเขยนบท เชน ถาไมมเจาหนาทผลตรายการเพยงพอหรอไมมเครองบนทกเสยง กไมสามารถออกไปบนทกเสยงใดๆ ประกอบรายการได หรอคณภาพเสยงไมด กตองนำามาปรบรปแบบรายการ ทงยงตองพจารณาไปถงความสามารถของผดำาเนนรายการดวยในบางกรณ เพราะบททด มรปแบบรายการนาสนใจแตอาจผลตไมได เพราะขาดทรพยากรการผลตรายการนนเอง

6) ผเขยนบทตองเปนผถายทอดจนตนาการของตนเปนขอความเสยง ตลอดจนอารมณ ความรสกตางๆ ผเขยนจงควรกำาหนดสงตางๆ เหลานไวในบทอยางละเอยดชดเจน เพอใหผผลตนำาไปผลตไดตรงตามเจตนารมณและวตถประสงครายการ

3. ผกำากบรายการผกำากบรายการ (Program Director) เปนผกำากบ

ควบคม ใหคำาแนะนำาในระหวางการผลตรายการ เพอใหเปนรายการทสมบรณ ผกำากบรายการมกเปนคนๆ เดยวกนกบผผลตรายการ

หนาทและความรบผดชอบของผกำากบรายการ1) ศกษาบทวทยและปรบปรงเปลยนแปลงใหเหมาะสมกบ

การผลตรายการ2) รวมกำาหนดและคดเลอกบคลากร3) เปนผกำากบการฝกซอม4) เปนผกำากบระหวางการผลตรายการ

23

5) เปนผประสานงานรวมกบกลมผรวมงานตางๆ ทเกยวของ

4. ผดำาเนนรายการผดำาเนนรายการ (Presenter)ในรายการวทยกระจาย

เสยงจะตองมบคคลททำาหนาทในการประกาศรายการ บรรยายเชอมโยงรายการตงแตตนจนจบ และประกาศปดรายการ ซงบทบาทของผดำาเนนรายการจะขนอยกบรปแบบรายการ รายการบางรายการตองอาศย

ความสามารถของผดำาเนนรายการทมความสามารถพเศษในการตงคำาถาม สรปประเดน และมไหวพรบในการแกปญหาเฉพาะหนา รวมทงยงตองมนำาเสยง ลลาการพดทเหมาะสม คำาเรยกของผททำาหนาทในการดำาเนนรายการวทยกระจายเสยง อาจจะเรยกไดหลายอยาง ขนอยกบวธการเสนอรายการ ดงตอไปน

4.1 ผดำาเนนรายการ เปนคำาเรยกกลางๆ สำาหรบรายการทวไป และใชสำาหรบรายการอภปราย รายการสนทนา

4.2 ผบรรยาย (Narrator) เปนผททำาหนาทบรรยายเชอมโยงรายการ ในรายการนตยสารทางอากาศ รายการสารคด การบรรยายเหตการณตางๆ ในการถายทอดนอกสถานท การบรรยายฉาก หรอเหตการณในละครวทย

4.3 ผสมภาษณ (Interviewer) เปนผตงคำาถามและสรปประเดนในรายการสมภาษณ

4.4 ผประกาศ (Announcer) ใชเรยกผททำาหนาทประกาศขอความของสถาน เชน ประกาศเปดสถาน แจงรายการ ประกาศเขารายการ หรอประกาศขอความสนๆ (Spot) แตบางครงคำาวาผประกาศอาจใชเรยกผททำาหนาทดำาเนนรายการตางๆ ดวย

24

4.5 ผอานขาว (News reader) ใชเรยกผททำาหนาทเปนผอานขาวโดยเฉพาะ

4.6 ผวเคราะห หรอผวจารณ (Commentator) ใชเรยกผททำาหนาทในการวเคราะห หรอวจารณขาวและเหตการณตางๆ

หนาทและความรบผดชอบของผดำาเนนรายการ1) เตรยมคำาประกาศหรอบทใหเรยบรอย2) ฝกซอม อานบทใหถกตองในดานวรรคตอน3) พยายามขจดความผดพลาดในการอานใหมากทสด

หากมขอผดพลาดใหขออภยผฟงเสมอ4) ขณะดำาเนนรายการ ตองรกษาระยะหางในการใช

ไมโครโฟนใหคงท สมำาเสมอเพอรกษาระดบและความชดเจนของเสยงเฉพาะตวไว

5) รกษาเวลาในการอาน คอ ไมเรวหรอชากวาเวลาทกำาหนด หากเรวหรอชา ตองสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนา ดดแปลงเนอหาใหคงสาระไวไดเปนอยางด

6) มความกระตอรอรน พฒนาการทำางานใหดขนเรอยๆ โดยแสวงหาความรใหมๆ ปรบปรงวธการพดใหหลากหลาย

7) มความรกวางขวาง ตดตามเรองราวและเหตการณรอบขางอยเสมอ

5. เจาหนาทเทคนคเจาหนาทเทคนค(technician staff) ทำาหนาทรบผดชอบงานดานเทคนค ไดแก 5.1 เจาหนาทควบคมเสยง หมายถง เจาหนาทซงดแล

รบผดชอบการควบคมเสยงจากแหลงเสยงตางๆ ใหมคณภาพเสยง

25

ทด บางสถานจะใหเจาหนาทควบคมเสยงควบคมการออกอากาศทงหมด บางสถานจะอนญาตใหดเจเปนผควบคมเสยงเอง

5.2 เจาหนาทควบคมเครองสงกระจายเสยง หมายถง เจาหนาทซงดแลรบผดชอบระบบการกระจายเสยง การบำารงรกษา การถายทอดเสยง เพอใหการออกอากาศดำาเนนไปอยางปกตดวยคณภาพเสยงทมประสทธภาพ

หนาทและความรบผดชอบของเจาหนาทเทคนค1) ใหคำาปรกษา แนะนำาดานเทคนคแกผผลตรายการ ผ

ดำาเนนรายการ ผกำากบรายการ2) คอยควบคม ปรบแตงสญญาณเสยงจากแหลงเสยง

ตางๆ ใหผสมผสานเขากนอยางกลมกลน3) ควบคมเสยงตามบท ตามคำาสงการ คำาแนะนำาของผ

กำากบรายการขณะผลตรายการวาตองการเสยงอะไร4) จดเตรยมอปกรณตางๆ ทจะใชในการผลตรายการ

เชน การใชไมโครโฟน เครองเลนซด เครองเลนเทป อปกรณคอมพวเตอรทชวยในการตดตอเสยง เปนตน

5) ทดสอบระดบเสยงตางๆนอกจากน อาจมตำาแหนงผแสดง ทใชสำาหรบการผลต

รายการละคร หรอแขกรบเชญในรายการทตองมสมภาษณ แตในความเปนจรงของการผลตรายการวทยของสถานวทยแตละแหง อาจมจำานวนบคลากรทเกยวของหลก แตกตางกนขนอยกบขนาดโครงสรางของสถาน หรอตามลกษณะการผลตรายการรปแบบใดรปแบบหนง โดยบคคล 1 คน สามารถรบผดชอบงานไดมากกวา 1 งาน เชน ผผลตรายการและผเขยนบทอาจเปนบคคลคนเดยวกนได หรอผดำาเนนรายการกอาจจะเปนผควบคมเสยงหรอดแลดานเทคนคเองดวย

26

6. ผแสดงผแสดง (Actors) รายการวทยประเภททมผแสดงคอ

รายการละครวทย ซงผแสดงตองตบทใหแตก ควรฝกฝนเรองการใชเสยงเปนพเศษ โดยการอานบท และบคลกลกษณะของตวละคร ซงตองอาศยการฝกซอม

7. วทยากรหรอแขกรบเชญวทยากรหรอแขกรบเชญ (Specialist or Guest)

รายการบางประเภท เชน รายการสมภาษณ รายการอภปราย เพอการศกษา จำาเปนตองเชญผมความเชยวชาญเฉพาะดานหรอกรณกระบวนการผลตรายการละครวทยทตองพถพถนกบการเลอกผแสดงใหเหมาะสมตามบทบาทตางๆ มารวมกนเปนทมงานในการผลตรายการละครวทย เปนตน

จะเหนไดวากระบวนการผลตรายการวทยนน จะมบคคลทเกยวของในการผลต 7 ฝาย ยกเวน รายการบางรายการทมจำานวนบคคลากรนอยกวาน เชน รายการบทความทางวทยกระจายเสยง รายการพดคย รายการเพลง ประเภททมผจดรายการคนเดยว (Disc Jockey or DJ.) ททำาหนาททงดำาเนนรายการ และควบคมเสยง รายการประเภทนเปนทนยมมากเพราะเปนรายการทมความสะดวก ประหยด และทำาใหผฟงเกดความรสกเปนกนเอง นอกจากรปแบบรายการแลว จำานวนบคลากรในการผลตรายการยงขนอยกบขนาดของสถานดวย ถาเปนสถานขนาดเลก มคนทำางานนอย บคคลากรในการผลตรายการยอมมจำานวนนอยดวย บางครงคนคนเดยวตองทำาหนาทหลายอยางรวมกน เชน เปนทงผผลตรายการ ผกำากบรายการ และผเขยนบท เปนตน

สรป

27

วทยกระจายเสยง เปนสอทสามารถเขาถงประชาชนไดมากทสดทงดานเวลา ความรวดเรว และปรมาณของผรบ ดงนนผผลตรายการจงตองพถพถนในกระบวนการผลต เพอนำาเสนอรายการไปยงผฟงไดอยางมประสทธภาพ โดยคำานงถงองคประกอบของการผลตรายการวทยกระจายเสยงไดแก ผฟงทเปนเปาหมายสำาคญของรายการ เนอหาตองสอดคลองกบกลมผฟง วธการนำาเสนอเหมาะสม และนาฟง เวลาในการออกอากาศจะเปนตวกำาหนดใหผลตรายการในรปแบบใดไดบาง และการประเมนผลซงจำาเปนตองประเมนผลทงกอนการผลต ระหวางการผลต และเมอผลตรายการเรยบรอยแลว โดยอาจใชวธการสำารวจวจยเขามาชวยในการประเมนผล สำาหรบกระบวนการผลตรายการแบงออกเปนขนตอนใหญๆ 8 ขนตอน ดงน คอ ขนวางแผนการผลตรายการ โดยการกำาหนดวตถประสงคและนโยบายของสถาน ขนเตรยมการผลต ไดแก การเขยนบท การประสานงานและจดเตรยมวสดรายการ รวมทงการซกซอมกอนผลตรายการ ขนดำาเนนการผลต อาจทำาไดโดยการบนทกเสยงรายการไวกอน แลวนำาไปออกอากาศหรอแบบรายการสด และสดทายคอ ขนการประเมนผล การประเมนผลจะทำาใหรขอบกพรองเพอหาทางแกไขใหการทำางานในครงตอไปไดผลดยงขน สำาหรบบคลากรในการผลตรายการวทยกระจายเสยงประกอบดวย ผผลต ผเขยนบท ผกำากบรายการ ผประกาศ เจาหนาทเทคนค ผแสดง และวทยากรรบเชญ

28

คำาถามทบทวน

1. อธบายความหมายและความสำาคญของการผลตรายการวทยกระจายเสยง

2. กระบวนการผลตรายการวทยกระจายเสยงมกขนตอน จงอธบาย

3. รายการวทยกระจายเสยงมความสำาคญอยางไรตอสถานวทยกระจายเสยง

4. จงอธบายถงองคประกอบทสำาคญในการผลตรายการวทยกระจายเสยง

5. จากขอท 4 ทานคดวาองคประกอบใดมความสำาคญทสด พรอมเหตผล

6. ขนการประเมนผลของกระบวนการผลตรายการวทยกระจายเสยงมวธใดบางพรอมอธบายถงวธการประเมนมาพอเขาใจ

7. จงบอกหนาทความรบผดชอบของบคคลตอไปน1) ผผลตรายการ2) ผประกาศ3) ชางเทคนค4) ผเขยนบท5) ผกำากบรายการ

8. ทานคดวา เวลาในการออกอากาศมผลอยางไรตอการจดผงรายการและผลตรายการวทยกระจายเสยง

9. กอนผลตรายการวทยกระจายเสยงผผลตรายการจะตองคำานงถงสงใดบาง จงอธบาย

29

10. ผเกยวของในกระบวนการผลตรายการมกฝาย อะไรบาง

30

เอกสารอางอง

นารนารถ ปานบญ.(2557). งานวจยเรองพฤตกรรมการเปดรบสอวทยออนไลนของกลมเยาวชนในชมชนเขตดสต. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2546). เอกสารการสอนชดวชาการผลตรายการวทยกระจายเสยงหนวยท 1-7. (พมพครงท 5). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2547). เอกสารการสอนชดวชาความรเบองตนเกยวกบวทยและโทรทศนหนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2547). เอกสารการสอนชดวชาความรเบองตนเกยวกบวทยและโทรทศนหนวยท 9-15. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2558). เอกสารการสอนชดวชาการผลตรายการวทยกระจายเสยงขนสง หนวยท1-8. (พมพครงท 1). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช.

ศภางค นนตา. (2552). การผลตรายการวทยกระจายเสยงเบองตน. มหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม.

สำานกกจการโทรทศนในระบบดจตอล. (2561). รายงานการศกษาการรบสงสญญาณ วทยกระจายเสยงในระบบ

31

ดจตอล. (พมพครงท 1).กรงเทพฯ: สำานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต.

สำานกงานคณะกรรมการ. วทยกระจายเสยงในระบบดจตอล. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ:

สมน อยสน.(2556 ).เอกสารการสอนชดวชาการจดและการผลตรายการวทยกระจายเสยงเบองตน หนวยท 1-7. (ปรบปรงครงท1). นนทบร: มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช.