คมอการเรยนการสอนภาษาไทย

ระดบมธยมศกษาตอนตน

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

กระทรวงศกษาธการ

คำ�นำ�

คมอก�รเรยนก�รสอนภ�ษ�ไทย สรางเดกไทยใหอานเกงอานเรว ระดบมธยมศกษ�ตอนตน (ชนมธยมศกษ�ปท ๑ – ๓ ) เลมน เกดจ�กก�รประชมปฏบตก�รเกยวกบก�รอ�น ซงสำ�นกวช�ก�รและม�ตรฐ�นก�รศกษ� โดยสถ�บนภ�ษ�ไทยไดจดขน เมอวนท ๒๑ – ๒๓ กมภ�พนธ ๒๕๕๑ ณ หองประชมมห�วทย�ลยสโขทยธรรม�ธร�ช ผเข�รวมประชมปฏบตก�รเปนครและศกษ�นเทศกทท ำ�ง�นเกยวของกบก�รสอนอ�นภ�ษ�ไทย วตถประสงคของก�รจดประชมตองก�รใหครและศกษ�นเทศกไดรบคว�มรเกยวกบกลวธก�รอ�น รวมทงทฤษฎและรปแบบก�รอ�น ในก�รประชมปฏบตก�รกลม ผเข�รวมประชมไดรวมกนจดทำ�กลวธก�รสอนอ�นรปแบบต�งๆ เพอนำ�ไปใชกบนกเรยนระดบมธยมศกษ�ตอนตน (ชนมธยมศกษ�ปท ๑ – ๓) รองศ�สตร�จ�รยสนนท� มนเศรษฐวทย ซงเปนวทย�กรไดนำ�ม�เรยบเรยงพรอมทงเพมเตมคว�มรเกยวกบก�รอ�นใหสมบรณยงขน ครผสอนจะไดใชเปนแนวท�งจดกจกรรมก�รสอนใหนกเรยนส�ม�รถนำ�วธอ�นไปคนคว�ห�คว�มรในวช�ก�รแขนงต�ง ๆ ไดอย�งมประสทธภ�พ อกทงยงสงเสรมใหนกเรยนเปนผอ�นทดตอไป

ก�รจะใหนกเรยนเปนผอ�นทดไดนน ครจะตองสร�งกลวธและพฒน�ทกษะใหเกดขนกบนกเรยน ซงคณะผเรยบเรยงคมอก�รเรยนก�รสอนภ�ษ�ไทยเลมน ไดสงเคร�ะห ประมวล และเรยบเรยงส�ระคว�มรและตวอย�งไวพรอม กล�วคอ ตองใหนกเรยนเปนผมเจตคตทดโดยมคว�มสขกบก�รอ�น ทงส�ระบนเทงและส�รวช�ก�ร ทงส�รทง�ยและส�รทย�ก ตองใหรจกใชเครองมอและแหลงก�รเรยนรเพอพฒน�และขย�ยผลของ

คว�มรใหกว�งขว�งยงข น รวมทงตองชวยใหร จกใชกลวธก�รอ�น ส�ม�รถเลอกรปแบบก�รอ�น และวธอ�นไดเหม�ะสมกบวตถประสงคของก�รนำ�ไปใช

หวงว�คมอเลมนจะเปนประโยชนตอคร นกเรยน และผสนใจ ขอขอบคณผเรยบเรยง คณะคร ศกษ�นเทศก ผเข�ประชมปฏบตก�รและผมสวนเกยวของในก�รจดทำ�คมอเลมน ม� ไว ณ โอก�สน

(คณหญงกษม� วรวรรณ ณ

อยธย�)

เลข�ธก�รคณะกรรมก�รก�รศกษ�ขนพนฐ�น

๒๒ มกร�คม ๒๕๕๒

คำาชแจง

วตถประสงคของก�รนำ�เสนอคมอก�รอ�นจบใจคว�ม เพอใหครทสอนภ�ษ�ไทยระดบมธยมศกษ�ตอนตน (ชนมธยมศกษ�ปท ๑ – ๓) นำ�ไปใชเปนแนวท�งในก�รจดกจกรรมก�รเรยนก�รสอนอ�น ใหนกเรยนในระดบชนดงกล�วมทกษะก�รอ�นสงขน ส�ม�รถใชวธอ�นแบบต�ง ๆ พฒน�ตนเองใหเปนผอ�นทมทกษะก�รอ�น มคว�มคดวจ�รณญ�ณและมคว�มคดสร�งสรรค อกทงยงเปนผทเลอกใชวธอ�นไดตรงกบง�นทตองปฏบต เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคดงกล�ว ในคมอก�รอ�นจบใจคว�มจงไดแบงเนอห�ออกเปน ๔ ตอน ตอนท ๑ เปนคว�มรเกยวกบก�รอ�นจบใจคว�มระดบพนฐ�น ทมงใหนกเรยนอ�นจบใจคว�มแลวส�ม�รถห�คำ�

สำ�คญและประโยคสำ�คญไดถกตอง อกทงยงส�ม�รถสรปใจคว�มและคนห�แนวคดไดดวยเชนกน ตอนท ๒ เปนคว�มรเกยวกบกบก�รอ�นจบใจคว�มกบก�รคด ซงแบงได ๓ ระดบ คอ ก�รคดระดบตน ระดบกล�ง และระดบสง ก�รอ�นจบใจคว�มยงส�ม�รถพฒน�สคว�มคดสร�งสรรคไดดวย ตอนท ๓ เปนคว�มรเกยวกบก�รบรณ�ก�รวธอ�นแบบต�ง ๆ ไปใชประโยชนรวมกน ไดแก วธอ�นสำ�รวจ อ�นปกต อ�นละเอยด อ�นเรว และอ�นคร�ว ๆ รวมถงก�รพฒน�อตร�เรวในก�รอ�นใหสงขน และตอนท ๔ เปนคว�มรเกยวกบก�รอ�นจบใจคว�มส�รวช�ก�ร ไดแก คณตศ�สตร วทย�ศ�สตร และสงคมศกษ� แมส�รวช�ก�รดงกล�วจะใชวธอ�นจบใจคว�ม แตกตองมลกษณะพเศษใชในก�รอ�นส�รวช�ก�รเหล�นน

ก�รนำ�เสนอคว�มรทง ๔ ตอน ดงกล�ว เพอใหครไดนำ�วธก�รไปฝกฝนนกเรยนโดยศกษ�แนวท�งจ�กตวอย�งท�ยบทของแตละบท อย�งไรกต�มกจกรรมและวธก�รทเสนอไว เปนแตเพยงตวอบ�งทใชโดยทวไป ดงนน ครจำ�เปนตองมก�รปรบใหเหม�ะกบสภ�พแวดลอมของนกเรยนในแตละทองถน สงทจำ�เปนตองเข�ใจตรงกน คอ วธก�รอ�น และหลกก�รในเรองของก�รอ�น ตองใชใหถกตอง ก�รอ�นเปนทกษะทตองมก�รฝกฝนทกวน นกเรยนจงจะเกดคว�มชำ�น�ญ ก�รฝกอ�นไมจำ�เปนตองอ�นสอด�นภ�ษ�ไทยเสมอไป ควรฝกอ�นสอหล�กหล�ยประเภท และควรฝกใชวธอ�นหล�ยแบบ จะชวยใหนกเรยนเกดคว�มคลองแคลวในก�รอ�นแตละวธและส�ม�รถบรณ�ก�รวธอ�นไดอย�งถกตอง

รองศ�สตร�จ�รยสน นท� มนเศรษฐวทย

บทนำาเป�หม�ยของก�รจดก�รศกษ�ใหนกเรยนระดบมธยมศกษ�ตอนตน

(ชนมธยมศกษ�ปท ๑ – ๓ ) เพอตองก�รใหนกเรยนประสบคว�มสำ�เรจในก�รศกษ� โดยส�ม�รถใชก�รอ�นเปนเครองมอในก�รพฒน�คว�มรใหแกตนเองได คำ�ว� ความสำาเรจ หม�ยถง บรรลเป�ประสงคหรอไดผลสมประสงค ซ งเปนคว�มหม�ยต�มทพจน�นกรมฉบบร�ชบณฑตยสถ�น พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดอธบ�ยไว คว�มสำ�เรจในทนมไดหม�ยถงก�รทนกเรยนไดเลอนชนหรอเรยนจบก�รศกษ�เท�นน แตเปนคว�มสำ�เรจทนำ�ผลจ�กก�รอ�นไปใชใหเกดประโยชนตอตนเอง

ก�รอ�นทเกดผลสำ�เรจตองอ�ศยวธก�รหล�กหล�ยอย�ง มใชขนอยกบก�รหยบหนงสอม�อ�นแลวจะพบคว�มสำ�เรจได ก�รอ�นเกยวของกบวธก�รอ�นและกระบวนก�รคด ก�รรจกเลอกใชวธอ�นไดถกตอง ซงไดแก อ�นสำ�รวจ อ�นปกต อ�นละเอยด อ�นเรว และอ�นคร�ว ๆ ห�กเลอกใชใหตรงต�มวตถประสงคของแตละวธ กจะชวยใหบรรลผล แตตองเข�ใจดวยว� ก�รอ�นกบก�รคดจะทำ�ง�นเกยวของกน เมอเร มตนกจกรรมก�รอ�นจบใจคว�มและส�ม�รถจำ�คำ�สำ�คญในเรอง ตลอดจนเข�ใจเนอเร องทอ�น นนคอ กระบวนก�รคดไดเร มตนขนแลว ห�กก�รคดไดรบก�รพฒน�สระดบกล�งและระดบสง และตอยอดถงก�รคดสร�งสรรค กแสดงใหเหนถงก�รพฒน�ของก�รอ�นกบก�รคดททำ�ง�นรวมกน ถ�มก�รนำ�ผลของก�รอ�นทไดจ�กก�รคดระดบสงไปใชประโยชน กถอว�นกเรยนประสบคว�มสำ�เรจโดยใชก�รอ�นเปนเครองมอ

Kuhn (๒๐๐๗) ไดกล�วถง คว�มสำ�เรจโดยใชก�รอ�นเปนเคร องมอไวอย�งน�สนใจว� ผลของก�รอ�นจะชวยใหนกเรยนเปนผม ทกษะทางปญญา (Intellectual Skill) เพร�ะผลของก�รอ�นทเกดจ�กก�รคดระดบตน ระดบกล�ง และระดบสง จะชวยเพมพนประสบก�รณแกน กเรยน ก�รอ�นส�รท งในด �นคว�มร และคว�มบนเท งควบคก บกระบวนก�รคดจะชวยใหนกเรยนส�ม�รถวเคร�ะหขอเทจจรงกบขอคดเหนและเหตผล โดยสะสมขอมลทเปนประโยชนไวเพอแกปญห�หรอขอสงสยอนเกดจ�กสถ�นก�รณต�ง ๆ ได หรอกล�วอกนยหนง ขอมลทผ�นก�รวเคร�ะหโดยอ�ศยก�รคดระดบสงส�ม�รถนำ�ม�ใชเปนคว�มรไดในโอก�สตอไป

คว�มสำ�เรจอกประก�รหนงคอ ก�รใชเผลทไดจ�กก�รอ�นไป ดำาเนนชวตอยางผมปญญา (Intellectual Life) กล�วคอ นำ�ผลทไดจ�กก�รอ�นไปดำ�รงชวตอย�งมคณค� ก�รเพมพนคว�มรและคว�มคดโดยอ�ศยก�รอ�นจะชวยใหนกเรยนเข�ใจคว�มตองก�รของตนเอง ซงเปนเป�หม�ยของก�รดำ�เนนชวต ชวยทำ�ใหเกดคว�มกระตอรอรนในก�รเรยน มกฎและระเบยบแหงตน ส�ม�รถควบคมตนเองได โดยอ�ศยกระบวนก�รคด สงสำ�คญคอ ส�ม�รถพจ�รณ�ตดสนเรองต�ง ๆ โดยอ�ศยเหตผลทไดจ�กก�รอ�นและคดนนเอง

คว�มสำ�เรจของนกเรยนอกอย�งหนงคอ ตองเปนผสบสวนอย�งมปญญ�(Intellectual Inquily) โดยส�ม�รถจดระเบยบของขอมลทไดจ�กก�รอ�นใหเปนหมวดหม ประเมนขอมลไดถกตอง นอกจ�กนน ยงตองรวธสบคนคว�มร โดยใชวธก�รอ�นแบบต�ง ๆ จ�กแหลงคว�มรเพอเปนก�รยนยนคว�มถกตองของขอมลทไดรบ ดงนน ก�รเปนผสบสวนอย�งมปญญ�จงมไดหม�ยถงก�รนำ�คว�มรทไดจ�กก�รอ�นม�จดระเบยบ

เท�นน แตยงรวมไปถงก�รเปนผประเมนขอมลต�ง ๆ ทไดจ�กก�รอ�น โดยใชวธก�รสบสวนห�ขอเทจจรงจนกระทงแนใจว�ถกตอง

กล�วโดยสรป ก�รอ�นมคว�มสำ�คญตอนกเรยน จะชวยใหประสบคว�มสำ�เรจ โดยชวยใหเปนผมทกษะท�งปญญ� ดำ�เนนชวตอย�งผมปญญ� คว�มสำ�เรจทง ๓ ประก�ร จะเกดขนไดดวยก�รใชวธอ�นแบบต�ง ๆ ตรงต�มวตถประสงค ควบคกบกระบวนก�รคดในระดบตน ระดบกล�ง และระดบสง กจะชวยใหนกเรยนซงเปนผอ�นประสบคว�มสำ�เรจอย�งแนนอน

ตอนท ๑ การอานจบใจความระดบพนฐาน

ตอนท ๑ เปนคว�มรเกยวกบก�รอ�นจบใจคว�มระดบพนฐ�นซงนกเรยนระดบมธยมศกษ�ตอนตน ตองไดรบก�รฝกฝนใหเกดคว�ม

คลองแคลว ส�ม�รถคนห�คำ�สำ�คญและประโยชนสำ�คญของส�รทอ�น สวนก�รอ�นจบใจคว�มตองรคว�มหม�ยของคำ�ว� ใจคว�ม และวธคนห�ใจคว�มของเรอง อกทงยงตองเข�ใจคว�มหม�ยของแนวคดตลอดจนวธคนห�แนวคดไดถกตอง ดงนน นกเรยนในชนมธยมศกษ�ปท ๑ -๓ ควรไดรบก�รฝกฝนใหอ�นส�รประเภทต�ง ๆ ทมคว�มย�กง�ยต�งกน เพอจะไดมคว�มส�ม�รถในก�รอ�นจบใจคว�มระดบพนฐ�น

บทท ๑

การอานจบใจความเพอหาคำาสำาคญ

ก�รอ�นจบใจคว�มเปนทกษะทใชในชวตประจำ�วน ทงในด�นก�รศกษ� ก�รประกอบอ�ชพ รวมทงก�รพกผอนกใชก�รอ�นจบใจคว�มเข�ม�เกยวของ ดงนน ส�รทอ�นจงมทงส�รวช�ก�รใหคว�มรด�นต�งๆ และส�รบนเทงทใหคว�มสนกสน�นคล�ยเครยด ไมว�จะเปนก�รอ�นส�รประเภทใด กอนทผอ�นจะเรมเข�สร�ยละเอยดของเนอเรอง มกจะคนห�คำ�สำ�คญทปร�กฏอยในเรองเปนอนดบแรก เพร�ะคำ�สำ�คญจะชวยใหผอ�นส�ม�รถเด�เรองร�วไดกอนทจะอ�นร�ยละเอยดตอไป

๑.๑ ความหมายของคำาสำาคญ

ส�รวช�ก�รและส�รบนเทง ยอมประกอบดวยถอยคำ�ต�งๆ ซงบรรจอยภ�ยในส�รแตละประเภท คำ�เหล�นนยอมมคว�มหม�ยในท�งตรงและท�งนย พจน�นกรมฉบบร�ชบณฑตยสถ�น พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดอธบ�ยไวว� คำ�เปนหนวยทเลกทสดมคว�มหม�ยในตวเอง อย�งไร“ ”กต�ม แมทกคำ�ทปร�กฏอยในส�รจะมคว�มหม�ย แตถ�พจ�รณ�ถงคว�มสำ�คญของแตละคำ�จะมม�กหรอนอยแตกต�งกนไป ในแงของก�ร

อ�นคำ�ทมคว�มสำ�คญ หรอผอ�นมกจะเรยกกนตดป�กว� คำ�สำ�คญ “ ”นน หม�ยถง คำ�ทมคว�มหม�ยพเศษสมควรทจะจดจำ� ซงพจน�นกรมก�รอ�นเขยน หรอเรยกอกชอหนงว� The Literacy Dictionary ของ Harris และ Hodges (๑๙๙๕) ไดอธบ�ยคว�มหม�ยของคำ�สำ�คญ หรอ Key Word ไวว� เปนคำ�ทกำ�หนดเป�หม�ยเพอนำ�ไปสแนวคดของเนอเรอง ในเรองอ�จมคำ�สำ�คญหล�ยคำ� แตเมอนำ�คำ�เหล�นนม�เชอมโยง สร�งคว�มสมพนธใหเกดขนกส�ม�รถมองเหนขอสรปจนส�ม�รถนำ�ไปสก�รห�แนวคดทถกตองได

๑.๒ ลกษณะของคำาสำาคญ

ผเขยนส�รทวไปมไดมก�รกำ�หนดตำ�แหนงทตงของสำ�คญ ไมว�จะเปนก�รเขยนส�รวช�ก�รหรอส�รบนเทงขนอยกบก�รพจ�รณ�ของผอ�น เมอเหนว�คำ�ใดทผอ�นควรสนใจและนำ�ไปใชในชวตประจำ�วนได กมกจะใหคำ�นนเปนคำ�สำ�คญ จงเปนหน�ทของนกเรยนซงเปนผอ�นจะสงเกตคำ�สำ�คญ โดยอ�ศยหลกดงน

๑) เปนคำ�ทผเขยนมกจะใชตวหน� ตวเอน หรอใชวธขดเสนใต บ�งครงอ�จอยในเครองหม�ยคำ�พด ดงนน กอนทจะเรมอ�นร�ยละเอยด ควรเรมตนดวยก�รใชวธอ�นสำ�รวจ โดยเรมเพงต�ทจดกงกล�งของบรรทดแรก แลวเคลอนส�ยต�ลงไปในกงกล�งแตละบรรทด กจะพบคำ�ทมลกษณะดงกล�วปร�กฏอย เชน

วถชวตของคนไทยสวนใหญในอดตและปจจบนนนมสวนเกยวของกบกลวยม�โดยตลอด ดวยจะเหนไดจ�กง�นทมพธรตอง ซงเปนง�นพธต�มแบบขนบธรรมเนยมประเพณของไทย

หนงสอเรยนส�ระก�รเรยนรพนฐ�น ชด ภ�ษ�เพอชวต :

ภ�ษ�พ�ท ชนประถมศกษ�ปท ๖

จ�กขอคว�มข�งตน คำ�ทขดเสนใต คอ กลวย แสดงว�ผเขยนตองก�รเนนคว�มสำ�คญของกลวย จงขดเสนใตคำ�น กลวย จงเปนคำ�สำ�คญของขอคว�มดงกล�ว

๒) เปนคำ�ทแสดงใหเหนถงคว�มเปนเหตและผลของเรองร�วหรอเหตก�รณทเกดขน เชน

ก�รใชภ�ษ�ถนในทองถน มกลมคนทใชภ�ษ�ถน คอ ช�วบ�น กลมเพอน คนในครอบครว ญ�ต กลมคนเหล�นใชภ�ษ�ถนสอส�รกนในบ�น ในชวตประจำ�วน ในง�นบญ ผลของก�รใชภ�ษ�ถน ชวยใหเกดคว�มรกคว�มส�มคค คว�มเปนพวกเปนพอง และเมอมก�รนำ�ภ�ษ�ถนม�เปรยบเทยบกบภ�ษ�ไทยม�ตรฐ�นชวยใหรและเข�ใจคว�มหม�ยของคำ�ไดดยงขน อกทงส�ม�รถนำ�แนวคดของผรในทองถนม�เรยบเรยงเปนภ�ษ�ไทยม�ตรฐ�นได

หนงสอเรยนส�ระก�รเรยนรพนฐ�น ชด ภ�ษ�เพอชวต :

ภ�ษ�พ�ท ชนประถมศกษ�ปท ๖

จ�กขอคว�มข�งตน มไดมเครองหม�ยทแสดงใหเหนถงคว�มสำ�คญ ดงนนจงตองใชก�รอ�นละเอยด ซงขอคว�มจะปร�กฏใหเหนถงลกษณะของคว�มเปนเหตและผล เหตคอก�รใชภ�ษ�ถน ผลคอก�รทำ�ใหเกดคว�มรกในหมผใชภ�ษ�ถน ดงนน คำ�สำ�คญของขอคว�มดงกล�ว คอ ภาษาถน

๓) เปนคำ�ทแสดงใหเหนคว�มสมพนธเชอมโยงเกยวของกน โดยอ�ศยขอสงเกตจ�กสถ�นก�รณทพ�ดพงไปถง เชน

ปจจบนรถไฟทกส�ยทมงเข�สกรงโตเกยวจะเรยกว�รถไฟเทยวขน สวนรถไฟทแลนออกจ�กกรงโตเกยวเรยกว� รถไฟเทยวลอง

สม�คมสงเสรมเทคโนโลย : ประตสญปน

จ�กขอคว�มข�งตน แสดงใหเหนคว�มสมพนธเชอมโยงของรถไฟทกส�ยทแลนเข�สกรงโตเกยว และแลนออกจ�กกรงโตเกยว ซงเรยกว� เทยวขน และ เทยวลอง สองคำ�นจงเปนคำ�สำ�คญของขอคว�ม

๔) เปนคำ�ทตองมก�รอธบ�ยขย�ยคว�มเพอใหเกดคว�มเข�ใจแกผอ�น เชน

....ในอนเดยเข�จงมนรกอยขมหนง เข�เรยกว� ปตตนรก ครอบครวใดไมมบตร เรยกว�ตกนรกขมน ปตตนรกกคอ รอนอก รอนใจ เพร�ะบตรนนเอง คอไมมมนกไมสบ�ยใจ ไมมคว�มหวงในก�รทำ�ง�น ไมรจะทำ�ไปทำ�ไม ทำ�แลวจะใหใครดแลรกษ�ตอไป ทำ�แลวจะใหแกผใด...

พระเทพวสทธเมธ : ปญญ�นนทภกข :

บพก�ร-กตญญกตเวท

จ�กขอคว�มข�งตน จะพบว� คำ�อธบ�ยต�งๆ มงไปทคำ�ว� ปตตนรก ดงนน ปตตนรก จงเปนคำ�สำ�คญของขอคว�มน

ขอสงเกตเกยวกบลกษณะของคำ�สำ�คญ จงขนอยกบก�รพจ�รณ�ตดสนของผอ�น ในกรณทมเครองหม�ยระบว�เปนคำ�สำ�คญ กอ�จใชก�รอ�นสำ�รวจได แตในกรณทไมมสญลกษณ แสดงใหเหน คงตองใชก�ร

อ�นปกต หรออ�นละเอยดทกถอยคำ� เพอเข�ใจเนอคว�มเปนอนดบแรก กอนทจะตดสนว�คำ�ใดเปนคำ�สำ�คญ

๑.๓ ลำาดบขนในการอานจบใจความเพอหาคำาสำาคญ

ก�รอ�นจบใจคว�มสำ�คญมลำ�ดบขนทควรปฏบต ดงน

ขนท ๑ ใชวธอ�นสำ�รวจห�คำ�สำ�คญ ถ�ส�รทอ�นมชอเรองอยกงกล�งหน�กระด�ษ ใชชอเรองเปนจดเพงต� ตอจ�กนนจงเคลอนส�ยต�ผ�นกงกล�งของบรรทดแรกเรอยลงไปจนถงบรรทดสดท�ย ใชส�ยต�ชำ�เลองดคำ�ทเปนตวหน� คำ�ทเปนตวเอน คำ�ทขดเสนใต และคำ�ทอยในเครองหม�ยคำ�พด ก�รอ�นสำ�รวจในขนนเปนก�รตรวจดคำ�สำ�คญ ตลอดจนคำ�ย�กทปร�กฏอยในเรองนนเอง กรณทไมมชอเรอง เปนก�รอ�นขอคว�มใหว�งส�ยต�เปนจดเพงทกงกล�งบรรทดแรกของขอคว�ม แลวจงเคลอนส�ยต�ผ�นจดกล�งของบรรทดอนๆ เมอขนหน�ใหมกปฏบตเชนเดยวกน

อ�นขอคว�มตอไปน แลวคนห�คำ�สำ�คญโดยใชวธก�รอ�นสำ�รวจเพอตรวจดคำ�ทอยในเครองหม�ยคำ�พด

เมอกล�วถงคำ�ว� รก โดยคว�มหม�ยแลวเปนคว�มรสกผกพนของ“ ”บคคลทมตอบคคล สตว สถ�นท สงของและอนๆ สวนคำ�ว� ช�ต ก�รเกดหรอ“ ”แผนดนเกด เมอรวมกนเปน รกช�ต หม�ยถง คว�มรสกผกพนทมตอแผนดน“ ”เกด อย�งไรกต�ม ถ�พจ�รณ�โดยคว�มหม�ยทแทจรงแลว คว�มรกช�ตยงมคว�มซบซอนทแสดงใหเหนถงคว�มเชอมโยงของปจจยหล�ยอย�ง ซงผรกช�ตตองปฏบตใหถกตอง เชน เปนคนซอสตยปฏบตต�มหลกประช�ธปไตยเข�ใจและปฏบตต�มหลกสทธ หน�ทและเสรภ�พ ต�มขอบเขตของกฎหม�ย สงสำ�คญคอ คว�มรกช�ตของบคคลทกคนตองปฏบตตนใหเปนไปในทศท�งเดยวกน โดยมเป�หม�ย

เดยวกน คอ สร�งสรรคคว�มสขสงบใหเกดขนภ�ยในช�ตจงจะไดชอว�เปนผรกช�ตอย�งแทจรง

สนนท� มนเศรษฐวทย

ส�รศกษ�ศ�สตร : ก�รศกษ�กบคว�มรกช�ต

จ�กขอคว�มข�งตนมคำ�สำ�คญ ๒ คำ� คอ คำ�ว� รก กบคำ�ว� ชาต เมอรวมกนเปน รกชาต

ขนท ๒ ใชวธอ�นละเอยดในกรณทผเขยนไมไดระบคำ�สำ�คญไวในเนอเรอง โดยมเจตน�ใหผอ�นคนห�คำ�สำ�คญดวยตนเอง ในลกษณะเชนนผอ�นจำ�เปนตองอ�นทกถอยคำ�เพอทำ�คว�มเข�ใจเนอเรองควบคกบก�รคนห�คำ�สำ�คญ

อ�นละเอยดนท�นพนบ�นจงหวดยะล� เรอง ว�ว แลวคนห�คำ�สำ�คญทปร�กฏในเรอง พรอมทงตอบคำ�ถ�ม

วาว

ว�วเปนก�รละเลนอย�งหนง ทนยมเลนชวงทเกยวข�วเสรจ เพร�ะเปนระยะทลมมกำ�ลงด ไดมผเล�นท�นเรองว�วไวดงน

พระร�ช�องคหนงมโอรส ๔ องค องคสดท�ยประหล�ดกว�องคอนเพร�ะเปนหอยฆอแน ซงเปนหอยนำ�จดชนดหนง แมจะเปนหอยแตกเปนทรกของทกคน ไดรบก�รเลยงดเปนอย�งด ไมมผใดรว�ภ�ยในตวหอยมมนษยซอนอย ซงมกจะปร�กฏก�ยในทปลอดส�ยต�ของผคนเสมอ

วนหนงมผเหนกม�รออกม�เลนนอกหอย จงไปบอกม�รด� น�งจงออนวอนใหบตรออกม�ใชชวตเหมอนบคคลทวไป บตรจงไปเข�ฝนม�รด�ว�ถ�จะใหออกจ�กหอยม�อยข�งนอก ตองทำ�ว�ววงเดอนปดดวยกระด�ษสเหลองทอง แลวชกใหลอยไปบนทองฟ� ม�รด�ตกใจตน จงไปเล�คว�มฝนใหพระร�ช�ซงเปนบด�ฟง พระร�ช�ไดประก�ศห�ช�งทำ�ว�วทมฝมอ ซงเปนช�งส�มคนพนอง

ช�งทำ�ว�วไดเรมตน ดวยก�รห�ไมไผทอยในกอใหญ และมลำ�ตนสงสด แลวจงลงมอทำ�ว�ววงเดอน ซงมปกย�วออกไปทงสองข�ง ชวยใหว�วรอนลมไดเหมอนนกน�งแอน แลวปดดวยกระด�ษสเหลองทองพรอมทงตดแอกไวบนหวว�ว

เมอช�งทำ�ว�วเสรจแลว พระร�ช�จงเรมพธปลอยว�ว ใหบตรคนโตจบเชอกว�ว บตรคนรองจบคอว�ว และบตรคนทส�มจบห�งว�ว และกใหสญญ�ณปลอยว�วขนสทองฟ�

ว�วคอยๆ ลอยสงขน เมอแอกทหวว�วไดลมด กสงเสยงไพเร�ะดงไปทวบรเวณถง ๑๒ เสยง ว�วยงสงขนตวกเลกลง ในทสดกมองไมเหนตวว�วจะดงว�วลงกดงไมได ไมว�จะชวยออกแรงเท�ใด พระร�ช�จงใหต�มช�งทำ�ว�วม�ชวยกนดง ช�งคนทหนงและคนทสองชวยดงแตกไมส�ม�รถเอ�ลงได ช�งคนทส�มจงว�ค�ถ�และลองดงดบ�งกมเสยงกระซบว� ว�วจะไมลงม�อกแลวจะลอยค�งฟ�อยเชนนน “ ” ทนใดกม�รกออกม�จ�กหอยเปนช�ยหนมรปง�ม พระร�ช�ปลมพระทยม�ก จงตงชอว�ร�ยอมคอ แปลว� อปร�ช

ร�ยอมคอไดปกครองเมองแทนพระบด� วนหนงไดกล�วกบผทม�เข�เฝ�ว� ว�วทปลอยไวจะลงแลว เหล�เสน�จงตกลงกนว�จะจดใหมก�รละเลนว�วในวนนน ซงตรงกบเดอน ๗ ว�วทจะนำ�ม�เลนม ๗ ชนด คอ บแล (วงเดอน) บลง(นก) บรงมอเร�ะ (นกยง) อล� (ง) วอยอ (จระเข) ออแร (คน) และล�เม�ะ (เข�คว�ย) ในวนนนไดมพธรบว�วทปลอยลอยค�งฟ�ไว สวนขนน�งและประช�ชนกนำ�ว�วชนดต�งๆ ทตกแตงอย�งสวยง�มม�เลนและแขงขนกนอย�งสนกสน�น เปนทนยมม�จนกระทงทกวนน

สนนท� มนเศรษฐวทย : ร�ยง�นก�รวจยฯ

คำาถาม

๑. ก�รเลนว�วนยมเลนในชวงเวล�ใด (เกยวข�วเสรจ)

๒. เหตใดคนจงรว�มเดกอยในหอย (มผเหนเดกออกม�เลนนอกหอย)

๓. อะไรตรงกบแนวคดของเรองน (ว�วเกดจ�กคว�มฝนของม�รด�ถ�สงว�วขนทองฟ� บตรจะออกม�จ�กหอย)

๔. ในก�รเลนว�วตองมบคคลทำ�หน�ทอะไรบ�ง (คนจบเชอกว�ว คนจบคอว�ว และคนจบห�งว�ว)

๕. เมอใดกม�รจงจะออกม�อยภ�ยนอกเหมอนคนทวไป (ว�วลอยขนสทองฟ�)

๖. บอกชอว�วทไมเกยวของกบสตว (บแล = วงเดอน ออแร = คน)

๗. นกเรยนมสวนในก�รอนรกษว�วอย�งไร (ศกษ�เพมเตมเรองว�วไทยในภ�คต�งๆ ของประเทศไทย และเรยนรเกยวกบก�รทำ�ว�ว)

๘. นท�นพนบ�นเรองนคล�ยกบวรรณคดไทยเรองใดม�กทสด (สงขทอง พระร�ชนพนธในรชก�ลท ๒)

๙. พจ�รณ�เรองร�วแลว บด�ม�รด�น�จะหวงใยบตรคนใดม�กทสด (คนทส)

๑๐. จ�กเรองนอะไรเปนจรง (ก�รเลนว�วมทวทกภ�คของประเทศไทย)

๑๑. จ�กเรองน เขยนคำ�สำ�คญทเกยวของกบว�ว ๗ คำ�

(บแล = วงเดอน บรง = นก บรงมอเร�ะ = นกยง อล� = ง วอยอ = จระเข ออแร = คน ล�เม�ะ = เข�คว�ย)

ขนท ๓ เปนขนทบทวนผลง�นจ�กก�รอ�นในขนท ๑ - ๒ ดวยก�รใชวธก�รอ�นคร�วๆ โดยกว�ดส�ยต�อย�งรวดเรวในแตละบรรทดของขอคว�มหรอเรองเพอทบทวนหรอตรวจสอบคว�มถกตองอกครงหนง

๑.๔ ตวอยางการจดกจกรรม

ตวอย�งกจกรรมตอไปนจดขนเพอใหนกเรยนระดบมธยมศกษ�ตอนตน (ชนมธยมศกษ�ปท ๑ - ๓) เข�ใจวธก�รอ�นจบใจคว�มเพอห�คำ�สำ�คญจ�กขอคว�มหรอเรองทอ�น

กจกรรม

วตถประสงค ใหนกเรยนเข�ใจคว�มหม�ยของคำ�สำ�คญและเขยนคำ�สำ�คญจ�กขอคว�มหรอเรองทอ�นไดถกตอง

๑) ทบทวนก�รอ�นสำ�รวจ อ�นละเอยด อ�นคร�วๆ ทเคยศกษ�ม�แลวในชนประถมศกษ�ปท ๖ โดยใหนกเรยนชวยกนบอกจดมงหม�ยของก�รอ�นแตละประเภท

๒) แจกขอคว�มจ�กเรอง ปจจยทห�คอก�รอ�น ใหนกเรยน“ ”คนละ ๑ ขอคว�ม อ�นสำ�รวจขอคว�มทแจก เพอคนห�คำ�สำ�คญทเปนตวหน� กำ�หนดเวล�ใหอ�น ๒ น�ท

ก�รอ�นเปนปจจยทหาของชวต มบทบ�ทสำ�คญตอนกเรยนและบคคลทวไป ตองนำ�ไปพฒน�คณภ�พชวตของตนใหมคว�มสข ทกคนมสทธทจะอ�นใหประสบคว�มสำ�เรจ และมเสรภาพทจะอ�นอย�งอสระ ดงนนก�รอ�นจงมใชสทธพเศษของผใด และไมมผใดม�บงคบมใหอ�น ก�รอ�นสอนใหนกเรยนรจกคด นกเรยนจงเปนผไดรบคว�มร คว�มคดและคว�มเพลดเพลนโดยอ�ศยความตงใจในก�รอ�นของตน คว�มตงใจมสวนชวยใหนกเรยนพบคว�มสำ�เรจในก�รอ�น ดงนนก�รอ�นจงบงเกดขนดวยคว�มตงใจของนกเรยนเอง

สนนท� มนเศรษฐวทย

ปจจยทห�กบก�รเรยนรของคร : ส�รศกษ�ศ�สตร

๓) ใหนกเรยนบอกคำ�สำ�คญทผเขยนตองก�รเนน ซงไดแก ปจจยทหา สทธ เสรภาพ ความตงใจ

๔) อภปร�ยรวมกน เพร�ะเหตใดผเขยนจงเหนคว�มสำ�คญของคำ�ดงกล�ว ตอจ�กนนจงใหนกเรยนชวยกนบอกคว�มหม�ยของคำ�สำ�คญทกล�วม�ในขอ ๓

๕) แจกเรอง กะเพร� ใหนกเรยนทกคนอ�นละเอยดพรอมทง“ ”ตอบคำ�ถ�มจ�กเรองทอ�น โดยกำ�หนดเวล�ใหอ�นและตอบคำ�ถ�ม ๑๐ น�ท

กะเพรา

กะเพร�เปนพชทใชใบสดใบออนประกอบอ�ห�ร เพอดบกลนค�วอ�ห�รประเภทเนอ ชวยใหอ�ห�รมกลนหอมและเสรมใหอ�ห�รมรสช�ตด แตอย�มองคณค�ของใบ

กะแพร�ว�เปนเพยงเครองชรสของอ�ห�รเท�นน เพร�ะก�รรบประท�นกะเพร�ยงชวยไมใหทองอด เนองจ�กมส�รชวยยอยอ�ห�รดวย

ตนกะเพร�จดเปนไมพมเตย อ�ยยนน�น คว�มสงพมประม�ณ ๗๕ เซนตเมตร ลำ�ตนและใบมขนเลกนอย ขนไดดในดนทกชนดและปลกไดในทกฤดก�ล แตควรเรมปลกในฤดฝน ซงเปนชวงทตนกะเพร�งอกง�มไดดทสด ชอบดนรวนซย เชนเดยวกบพชผกชนดอนๆ พนธกะเพร�ทนยมปลกม ๒ พนธ คอ กะเพร�แดงกบกะเพร�ข�ว กระเพร�แดงสของลำ�ตนและก�นใบจะมสมวงแดง สวนกะเพร�ข�วสของลำ�ตนและก�นใบจะเปนสเขยวออน ก�รปลกกะเพร�นยมใชก�รหว�นเมลดม�กกว�ก�รปลกกงชำ� กะเพร�ทปลกส�ม�รถเกบใบรบประท�นใน ๗๐ วน

ธน�ค�รกสกรไทย: สวนผกรกษไทย

แบบฝกหด

คำาสง ขอ ๑-๕ เขยนก�กบ�ท (X) ทบตวอกษรในกระด�ษคำ�ตอบขอถกทสด

๑. ขอใดเปนคณค�ทร�งก�ยไดรบม�กทสดจ�กก�รรบประท�นกะเพร�

ก. มกลนหอม ข. มรสช�ตด

ค. แกทองอด ง. ดบกลนค�ว

๒. อะไรตรงกบแนวคดของเรองน

ก. กะเพร�เปนไมพมเตย ใบมกลนหอมใชปรงอ�ห�ร

ข. กะเพร�เปนไมทมคณค�ใชประกอบอ�ห�รแทนผงชรส

ค. กะเพร�เปนพชทมรปทรงพมเตยใชในก�รประกอบอ�ห�ร

ง. กะเพร�เปนพชทใชใบประกอบอ�ห�ร แบงเปนกะเพร�แดงกบกะเพร�ข�ว

๓. อ�ห�รชนดใดควรเตมสวนผสมทเปนใบกะเพร�เพอชวยเพมรสช�ตและดบกลนค�ว

ก. ไขเจยว ข. ผดเผดกงสด

ค. หมชะมวง ง. แกงจด

๔. พชชนดใดมลกษณะตนและใบคล�ยกะเพร�ม�กทสด

ก. ผกช ข. ยหร�

ค. โหระพ� ง. คนช�ย

๕. ห�กจะปลกกะเพร�ใหงอกง�มควรปฏบตอย�งไรจงจะไดผลดทสด

ก. โรยเมลดในดนรวนซย ตนฤดฝน

ข. โรยเมลดในดน แลวรดนำ�ใหชม

ค. ปกกงในกระบะทร�ยแลวรดนำ�ทกวน

ง. ปกกงในดน ชวงตนฤดฝน

๖. เขยนคำาสำาคญทปร�กฏในเรองกะเพร� ๓ คำ�

เฉลย ๑. ค ๒. ง ๓. ข ๔. ค ๕. ก

๖. ส�รชวยยอย กะเพร�แดง กะเพร�ข�ว

๖) ใหนกเรยนอ�นผลก�รศกษ�เกยวกบคตคว�มเชอและพธกรรมในก�รตงศ�ลพระภม โดยใชวธอ�นละเอยดและอ�นคร�วๆ ตอจ�กนนจงตอบคำ�ถ�มพรอมทงเขยนคำ�สำ�คญ

คตคว�มเชอและพธกรรมในก�รตงศ�ลพระภมมอทธพลตอวถชวตของประช�ชนในชมชนวดบ�งสะแก และชมชนส�มคคธรรม แขวงตล�ดพล ๔ ด�น คอ ทางสงคม ช�วบ�นมคว�มเชอในก�รตงศ�ลพระภมว�เปนคว�มเชอทเปนน�มธรรม มอทธพลท�งด�นจตใจ เปนสงยดเหนยวจตใจสร�งคว�มมนใจในตนเอง ทางการศกษา ช�วบ�นเชอว�ก�รตงศ�ลพระภมเปนศ�สตรแขนงหนงทส�ม�รถศกษ�ใหเข�ได มเป�หม�ยในก�รตงทแนนอนทงยงเปนก�รดำ�รงเอกลกษณท�งด�นสถ�ปตยกรรมในก�รสร�งเรอนไทย ทางเศรษฐกจ ช�วบ�นเหนว�ก�รตงศ�ลพระภมเกยวของท�งด�นเศรษฐกจ ตงแตผตงศ�ลถงชมชนทแวดลอม ทำ�ใหเกดมก�รใชจ�ยหมนเวยน มผไดรบประโยชนตงแตผทำ�ศ�ลพระภมเปนอ�ชพ นอกจ�กน ยงมผซอและผข�ย เปนก�รสงเสรมสร�งสถ�ปตยกรรมอนเปนเอกลกษณเฉพ�ะสงคมไทยและเปนอ�ชพทตองใชฝมออกอย�งหนง ทางสงแวดลอม ก�รตงศ�ลพระภมมอทธพลตอสงแวดลอมโดยเฉพ�ะบรเวณทจะตงศ�ลตองไดรบก�รดแลเอ�ใจใสเปนอย�งด เลอกสถ�นททเหม�ะสม ใหเหม�ะกบก�รเปนทสงสถตของสงศกดสทธทเค�รพบช�

สมพร รตนบร : รวมบทคดยอวทย�นพนธ

แบบฝกหด

คำาสง ขอ ๑-๕ เขยนก�กบ�ท (x) ทบตวอกษรในกระด�ษคำ�ตอบขอถกทสด

๑. คว�มเชอและพธกรรมในเรองนเกยวของกบวถชวตของประช�ชนกลมใด

ก. คนไทยทวประเทศ ข. ชมชนวดบ�งสะแก แขวงตล�ดพล

ค. ชมชนส�มคคธรรม แขวงตล�ดพล

ง. ชมชนบ�งสะแก และชมชนส�มคคธรรม แขวงตล�ดพล

๒. แนวคดของผลก�รศกษ�ตรงกบขอใด

ก. ช�วบ�นเชอว�ก�รตงศ�ลพระภมส�ม�รถใชเปนเครองยดเหนยวจตใจ

ข. คว�มเชอและพธกรรมในก�รตงศ�ลพระภมมผลตอวถชวตในด�นสงคม ก�รศกษ� เศรษฐกจ และ

สงแวดลอม

ค. ก�รตงศ�ลพระภมเปนศ�สตรแขนงหนงทส�ม�รถศกษ�ใหเข�ใจโดยมเป�หม�ยทชดเจน

ง. คตคว�มเชอและพธกรรมในก�รตงศ�ลพระภมมอทธพลตอวถชวตของประช�ชนคนไทย

๓. กลมบคลใดทเชอว� ก�รตงศ�ลพระภมเปนศ�สตรส�ข�หนง

ก. นกสงคมวทย� ข. นกเศรษฐศ�สตร

ค. นกก�รศกษ� ง. นกสงแวดลอม

๔. ขอใดมไดเกยวของกบก�รตงศ�ลพระภมในด�นเศรษฐกจ

ก. ผใหคว�มรเรองศ�ลพระภม ข. ผสร�งศ�ลพระภม

ค. ผทำ�พธตงศ�ลพระภม ง. ผข�ยศ�ลพระภม

๕. บรเวณใดเหม�ะสมสำ�หรบก�รตงศ�ลพระภมม�กทสด

ก. บรเวณใดกไดทมองเหนชดเจน ข. บรเวณหน�บ�นใตตนไมใหญ

ค. บรเวณมมหน�บ�นทมองเหนชดเจน ง. บรเวณมมหลงบ�นทเข�ออกสะดวก

๖. เขยนคำาสำาคญทปร�กฏในเรองคว�มเชอและพธกรรมในก�รตงศ�ลพระภม ๔ คำ�

เฉลย ๑. ง ๒. ข ๓. ค ๔. ก ๕. ค

๖. สงคม ก�รศกษ� เศรษฐกจ สงแวดลอม

๑.๕ สรปการอานจบใจความเพอหาคำาสำาคญ

คำ�สำ�คญ หม�ยถง คำ�ทมคว�มหม�ยพเศษเพอกำ�หนดเป�หม�ยทจะนำ�ไปสแนวคดของเรอง ลกษณะของคำ�สำ�คญมกจะใชตวหน� หรอขดเสนใต บ�งครงอ�จอยในเครองหม�ยคำ�พด ในกรณทไมมขอสงเกตดงกล�ว ตองใชหลกก�รพจ�รณ�จ�กเหตและผล แสดงใหเหนคว�มเชอมโยงเกยวของ ตองมคำ�อธบ�ยขย�ยคว�มเพอใหเกดคว�มเข�ใจ ก�รอ�นเพอคนห�คำ�สำ�คญใชวธอ�นสำ�รวจตรวจดคำ�ทมเครองหม�ยกำ�กบอ�จเปนตวหน� หรอตวเอน กได ตองใชวธอ�นละเอยดห�กไมมเครองหม�ยแสดงใหเหนคำ�สำ�คญของคำ�นน

บทท ๒

การอานจบใจความเพอหาประโยคสำาคญ

ส�รวช�ก�รและส�ระบนเทงยอมมองคประกอบพนฐ�นทคล�ยกน คอ ประกอบดวย คำ� กลมคำ� ประโยค และขอคว�ม รวมกนเปนเรอง

ร�วซงส�ม�รถรบรไดดวยก�รอ�นจบใจคว�ม หลงจ�กทนกเรยนซงเปนผอ�นส�ม�รถคนห�คำ�สำ�คญไดแลวในขนตอไปกตองคนห�ประโยคสำ�คญ ก�รรจกประโยคสำ�คญในเรองทอ�นจะชวยใหส�ม�รถจบใจคว�มไดรวดเรวขน

๒.๑ ความหมายของประโยคสำาคญ

บทเรยนในหนงสอเรยนและสอก�รอ�นอนๆ ยอมประกอบดวยถอยคำ�ทรวมกนเปนประโยคและหล�ยประโยครวมกนเข�เปนเรองร�ว ประโยคต�งๆ เหล�นนยอมจะมประโยคทสำ�คญและประโยคทไมสำ�คญ พจน�นกรมฉบบร�ชบณฑตยสถ�น พ.ศ.๒๕๔๒ ไดอธบ�ยคว�มหม�ยของประโยคไวว� หม�ยถง คำ�พดทไดคว�มบรบรณ เชน ประโยคบอก“เล� ประโยคปฏเสธ ประโยคคำ�ถ�ม สวนคำ�ว� ” สำาคญ หม�ยถง พเศษกว�ธรรมด� มคณค� ควรกำ�หนดจดจำ� ดงนนเมอนำ�สองคำ�ม�“ ”

รวมกนเปน ประโยคสำาคญ จงหม�ยถง ประโยคพเศษทมคณค�ควร“จดจำ� โดยในแหงคว�มหม�ยน ประโยคสำ�คญในบทเรยนหรอในส�ร”ทวไปจงเปนประโยคทมลกษณะพเศษกว�ประโยคอนๆ ทตองทำ�คว�มเข�ใจใหชดเจน เพร�ะเปนประโยคหลกทตองจดจำ�

Harris และ Hodges (๑๙๙๕) ไดอธบ�ยไวในพจน�นกรมก�รอ�นเขยนว� ประโยค คอ ถอยคำ�ททำ�หน�ทแตกต�งกนต�มหลกไวย�กรณ ไดแก ทำ�หน�ทเปนประธ�น กรย� หรออ�จมกรรมและมสวนขย�ยต�งๆ ของประโยค สวนประโยคสำ�คญหม�ยถง ประโยคหลกทมปร�กฏอยในยอหน� (paragraph) แตละยอหน� อ�จอยในตอนตน ตอนกล�ง หรอตอนท�ยของแตละยอหน� ทงนขนอยกบก�รสงเกตของผอ�นทจะตองพจ�รณ�ใจคว�มของแตละยอหน�เพอประกอบก�รตดสน

ประโยคสำ�คญจงเปนประโยคหลกทมคว�มหม�ยบงบอกคว�มพเศษซงมประโยคอนๆ ในยอหน�เดยวกนเปนสวนขย�ยประโยคหลกโดยอธบ�ยร�ยละเอยดเพมม�กขนเพอคว�มชดเจน

๒.๒ ลกษณะของประโยคสำาคญ

ประโยคสำ�คญมลกษณะทผอ�นควรสงเกตไดดงน

๑) เปนประโยคหลกของขอคว�มในยอหน� โดยมประโยคอนๆ ชวยเสรมหรออธบ�ยขย�ยคว�มใหมคว�มละเอยดชดเจนม�กยงขน เชน

เอกภพ หรอจกรว�ล (Universe) เปนหวงอวก�ศทเตมไปดวยดวงด�วมห�ศ�ล บ�งกเก�ะกนเปนกลม บ�งกอยกระจดกระจ�ย นอกจ�กนนยงมวตถทองฟ�ทรจกและไมรจก มนษยเรมสนใจในเอกภพม�ตงแตสมยดกดำ�บรรพ เรมจ�กก�รสงเกตก�รเปลยนแปลงของทองฟ� ดวงอ�ทตยและดวงจนทรทมคว�มเกยวของกบก�รดำ�รงชวตและคว�มเปนอย

จ�กขอคว�มข�งตนประโยคสำ�คญคอ เอกภพหรอจกรว�ล“เปนหวงอวก�ศทเตมไปดวยดวงด�วมห�ศ�ล บ�งกเก�ะกนเปนกลม บ�งกอยกระจดกระจ�ย”

๒) เปนประโยคทมกจะมคำ�สำ�คญปร�กฏอยในประโยคนน เชน

อรสโตเตล นกปรชญ�ช�วกรกโบร�ณเคยเข�ใจว� โลกเปนศนยกล�งของจกว�ล มดวงด�วต�งๆ รวมทงดวงอ�ทตยโคจรรอบๆ สวนสวรรคอยนอกอวก�ศ โลกอยด�นล�ง นำ�อยบนพนโลก ลมอยเหนอนำ� และไฟอยเหนอลม อกทหนง

จ�กขอคว�มข�งตนประโยคสำ�คญคอ อรสโตเตล นก“ปรชญ�ช�วกรกเคยเข�ใจว�โลกเปนศนยกล�งของจกรว�ล สวนคำ�”สำ�คญของขอคว�มอยในประโยคสำ�คญ คอ อรสโตเตล

๓) เปนประโยคหลกทอ�จปร�กฏอยตอนตน ตอนกล�ง หรอตอนท�ยของยอหน� อย�งใดอย�งหนงขนอยกบวตถประสงคของผเขยน ดงตวอย�งตอไปน

ประโยคสำาคญอยตอนตนของยอหนา

ไรรเปนช�ยหนมทรกธรรมช�ต ในตอนเช�ตรของทกวน เข�จะเข�ป�เพอไปชมธรรมช�ต ฟงเสยงนกรอง เสยงนำ�ไหลจ�กนำ�ตก เสยงลมพดทำ�ใหใบไมไหว เข�จะนงชมธรรมช�ตอยเชนนนตลอดวน โดยมไดทำ�ง�นใดๆ เลย

สนนท� มนเศรษฐวทย : ร�ยง�นก�รวจยฯ

ประโยคสำ�คญ คอ ไรรเปนช�ยหนมรกธรรมช�ต อยตอนตน“ ”ของยอหน� เปนประโยคทแสดงใหเหนนสยของไรร สวนประโยคอนๆ เปนประโยคไมสำ�คญ ทชวยขย�ยประโยคหลกใหชดเจน

ประโยคสำาคญอยตอนกลางของยอหนา

ฮน�กบบ�ล�นเปนพนองฝ�แฝด อ�ศยอยในป� มร�งก�ยแขงแรง ส�ม�รถใชหอกและธนเปนอ�วธ บด�ของเข�เสยชวตตงแตเข�ยงเลก หญงหม�ยม�รด�ของเดกช�ยฝ�แฝดไดเลยงดฮน�กบบ�ล�นดวยคว�มย�กลำ�บ�ก ครอบครวของเข�มชวตอยไดดวยก�รอ�ศยพชผกผลไมจ�กในป� ฮน�กบบ�ล�นมจตใจดไมเคยทำ�ร�ยสตว ดวยเหตนจงมสตวต�งๆ เปนเพอนเลนจำ�นวนม�ก

สนนท� มนเศรษฐวทย : ร�ยง�นก�รวจยฯ

ประโยคสำ�คญ คอ หญงหม�ยม�รด�ของเดกช�ยฝ�แฝดไดเลยง“ดฮน�กบบ�ล�นดวยคว�มย�กลำ�บ�ก อยตอนกล�งของ” ยอหน� เปนประโยคสำ�คญทมคว�มหม�ยครอบคลมเนอคว�มทงหมดของยอหน�น ทกล�วถงเดกช�ยฝ�แฝดกำ�พร�พออยดวยกนอย�งย�กลำ�บ�กกบม�รด�

ประโยคสำาคญอยตอนทายของยอหนา

ณ หมบ�นแหงหนงในแถบทวปอเมรก�ใต ดนแดนแหงนมพชพรรณธญญ�ห�รอดมสมบรณ ช�วบ�นจงมอ�ห�รกนตลอดป แมพวกเข�จะไมทำ�ง�นกมอ�ห�รเหลอเฟอ เข�กนผกและผลไมเปนอ�ห�ร เมอกนเสรจกนอนพกผอน พอตนขนม�กกนอ�ห�ร วนหนงๆ ช�วบ�นไมทำ�อะไรเลย นอกจ�กกนกบนอนพกผอน หมบ�นแหงนมชอว� หมบ�นคนขเกยจ

สนนท� มนเศรษฐวทย : ร�ยง�นก�รวจยฯ

ประโยคสำ�คญ คอ หมบ�นแหงนมชอว� หมบ�นคนขเกยจ“ ” อยตอนท�ยของยอหน� เปนประโยคสำ�คญสรปเนอคว�มของยอหน�นทงหมด ทแสดงใหเหนว�คนในหมบ�นไมทำ�ง�น เพร�ะมอ�ห�รอดมสมบรณ จงไดชอว� หมบ�นคนขเกยจ

ลกษณะของประโยคสำ�คญ สงเกตไดจ�กก�รเปนประโยคหลกของขอคว�มโดยมประโยคอนชวยอธบ�ยขย�ยคว�ม นอกจ�กนนอ�จมคำ�สำ�คญปร�กฏอยในประโยคหลก ประโยคสำ�คญอ�จปร�กฏตอนตน ตอนกล�งและตอนท�ย อย�งใดอย�งหนงของแตละยอหน� ตองใชก�รสงเกตใจคว�มทปร�กฏในแตละยอหน�เปนหลก

๒.๓ วธคนหาประโยคสำาคญ

ก�รอ�นจบใจคว�มเพอคนห�ประโยคสำ�คญ ส�ม�รถดำ�เนนก�รเปนขนตอนไดดงน

ขนท ๑ ใชวธอ�นสำ�รวจ เพอตรวจห�คำ�ทมเครองหม�ยกำ�กบ เชน คำ�ทอยในเครองหม�ยคำ�พด คำ�ทขดเสนใต คำ�ทเปนตวเอน หรอคำ�ทเปนตวหน� อย�งใดอย�งหนง เพร�ะคำ�เหล�นอ�จเปนคำ�สำ�คญทปร�กฏอยในประโยคซงมคว�มสำ�คญจนเปนประโยคหลกของขอคว�มในยอหน�

ขนท ๒ ใชวอ�นละเอยดควบคกบกระบวนก�รคด โดยเรมตงแตอ�นชอเรอง แลวทำ�คว�มเข�ใจคว�มหม�ยของชอเรองเปนลำ�ดบแรก ตอไปจงอ�นเนอเรองทละยอหน�ใหเข�ใจเพอคนห�ประโยคสำ�คญซงมลกษณะต�มทกล�วม�แลวในตอนตน อ�นละเอยดโดยใชกระบวนก�รคดขนวเคร�ะห สงเคร�ะหและประเมนค�เพอชวยในก�รตดสนประโยคสำ�คญ

ขนท ๓ บนทกประโยคสำ�คญของแตละยอหน�ลงในสมด ประโยคสำ�คญทปร�กฏในแตละยอหน�อ�จเปนประโยคคว�มเดยว ประโยคคว�มรวมหรอประโยคคว�มซอน ต�มลกษณะประโยคของหลกภ�ษ�

ขนท ๔ ใชวอ�นคร�วๆ เพอตรวจสอบคว�มเข�ใจในเนอเรองทอ�นแตละยอหน�และตรวจสอบคว�มถกตองของประโยคสำ�คญ

ขนท ๕ ตรวจท�นคว�มถกตองในก�รบนทก ไดแก ก�รเขยน ก�รสะกดคำ� คว�มถกตองของประโยค และก�รเวนวรรคดวยก�รอ�นเรวอกครง

กล�วโดยสรป ก�รคนห�ประโยคสำ�คญจะเรมตนดวยก�รอ�นสำ�รวจเพอตรวจห�คำ�สำ�คญ แลวจงอ�นละเอยดเพอทำ�คว�มเข�ใจเนอเรอง ใชกระบวนก�รคดวเคร�ะห สงเคร�ะห และประเมนค� ชวยใน

ก�รตดสนเลอกประโยคสำ�คญแลวจงบนทกไว ขนตอไปจงอ�นคคร�วๆ เพอตรวจสอบคว�มเข�ใจในเรองทอ�น และอ�นเรวเพอตรวจท�นคว�มถกตองในก�รเขยนสะกดคำ� ประโยค และก�รเวนวรรค

๒.๔ ตวอยางการจดกจกรรม

ตวอย�งกจกรรมตอไปนนำ�เสนอเพอเปนแนวท�งในก�รสอนใหนกเรยนชนมธยมศกษ�ปท ๑ - ๓ เข�ใจคว�มหม�ยของประโยคสำ�คญ ลกษณะของประโยคสำ�คญและวธคนห�ประโยคสำ�คญ

กจกรรมท ๑

วตถประสงค ใหนกเรยนเข�ใจความหมายของคำ�ว�ประโยคสำ�คญและบอกลกษณะของประโยคสำ�คญไดถกตอง

๑) แจกขอคว�มท ๑ ใหนกเรยนทกคนอ�นอย�งละเอยด โดยกำ�หนดเวล�ในก�รอ�น ๒ น�ท

๒) ใหนกเรยนชวยกนคนห�ประโยคสำ�คญของขอคว�มทอ�นแลวรวมกนอภปร�ย เพร�ะเหตใดจงเปนประโยคสำ�คญ (ประโยคสำ�คญคอ แมมนำ�ใจกว�งขว�ง เหตผลเพร�ะเปนประโยคทมคว�ม“ ”ชดเจนสมบรณม�กทสด สวนประโยคอนๆ ในขอคว�มขย�ยประโยคสำ�คญ)

๓) แจกขอคว�มท ๒ ใหนกเรยนทกคนอ�นอย�งละเอยด โดยกำ�หนดเวล�ในก�รอ�น ๒ น�ท

๔) ใหนกเรยนคนห�ประโยคสำ�คญของขอคว�มทอ�น แลวรวมกนอภปร�ยเหตผลของก�รเปนประโยคสำ�คญ (ประโยคสำ�คญคอ แมจ�กไปเมอฉนเปนเณรไดสองพรรษ� เหตผลเพร�ะเปนประโยคท“ ”

ชดเจนและมคว�มหม�ยครอบคลมใจคว�มของยอหน� สวนประโยคอนๆ ทำ�หน�ทขย�ยคว�ม)

ขอความท ๑

แมมนำ�ใจกว�งขว�ง จนภ�ยหลงถงกบตองแหวกว�ยส�ยนำ�ต�ของตวเอง ชอบชวยเหลอคนอน รกญ�ตพนอง ญ�ตคนใดเกดขดสนจนย�กแมจะเกดจ�กคว�มสมครใจ ดำ�เนนตนในท�งทผดทเหนชดๆ จนถงกบคณต� คณย�ยจดไวในประเภทผเปนภยสำ�หรบตระกล ว�งอเบกข�ไมยอมยงเกยว พวกนมกจะหลบเลยงคณต�คณย�ย เข�ม�พบปะแมแลวกไมผดหวง

แพร เยอไม : แม

ขอความท ๒

แมจ�กไปเมอฉนเปนเณรไดสองพรรษ� ฉนคดว�คว�มต�ยกรณ�แมชวยปลดเปลองคว�มทกขทรม�นใหแม แตฉนกตองรองไห ฉนรองไหอย�งม�กม�ย พย�ย�มระงบดบปลงอย�งไรกไมไหว พลอยใหญ�ตหญงคนหนงสะอนไห และเผลอตวเข�ม�โอบประคอง ฉนรองไหดวยคดว� ตอแตนฉนจะตองอยเพยงลำ�พง หรอไมกถกทอดทงใหอยกบคนแปลกหน�ไปชวชวต

แพร เยอไม : แม

กจกรรมท ๒

วตถประสงค ใหนกเรยนอธบ�ยวธคนห�ประโยคสำ�คญ บอกประโยคสำ�คญและสรปประเภทของประโยคสำ�คญไดถกตอง

๑) อภปร�ยรวมกนระหว�งครกบนกเรยน เกยวกบวธคนห�ประโยคสำ�คญ เชน เรมดวยก�รอ�นสำ�รวจ อ�นละเอยด บนทกประโยคสำ�คญ อ�นคร�วๆ และอ�นเรว

๒) ทบทวนวธอ�นสำ�รวจ อ�นละเอยด อ�นคร�วๆ และอ�นเรว โดยใหชวยกนบอกหลกของก�รอ�นต�มทเคยศกษ�ม�แลวในชนประถมศกษ�ปท ๖ รวมทงวธก�รอ�นเพอนำ�ไปใชไดถกตอง

๓) แจกขอคว�มท ๑, ๒, ๓, ๔ และ ๕ โดยแจกทละขอคว�ม ใหนกเรยนอ�นขอคว�มละ ๓ น�ท โดยใหคนห�ประโยคสำ�คญ ใชเวล�ในก�รอ�นและคนห�ประโยคสำ�คญ ๕ ขอคว�ม เปนเวล� ๑๕ น�ท

๔) อภปร�ยรวมกนเพอเฉลยคำ�ตอบทถกตอง และใหนกเรยนจดบนทกลงในสมด

ขอความท ๑

ตอนกล�งคนหน�รอนทตนลำ�พมหงหอยบนวอนอยเตมทกตน หงหอยนเปนแมลงเลกๆ ทมแสงในตวเอง เวล�มนบนแลด วบแวบ วบแวบ สวยม�ก บรเวณอนมดหมด ยกเวนตนลำ�พทมหงหอยสองแสงอยระยบระยบร�วกบง�นวนเฉลม สวยน�ดม�ก โดยเฉพ�ะในเวล�กล�งคนข�งแรมทมเดอนมดตนลำ�พจะสว�งดม�ก

ทพยว�ณ สนทวงศ : เมอคณต�คณย�ยยงเดก

ขอความท ๑ ประโยคสำ�คญคอ หงหอยนเปนแมลงตวเลกๆ ทม“แสงในตวเอง”

ขอความท ๒

พอแมคอผทเร�ควรเค�รพกร�บไหว ทนเร�ม�วดนเร�ม�ฉลองกนเสยทใหรว�ของดของถก แททจรงนนมนอยทไหน คอใคร พอแมเร�นนแหละเปนอะไรทกอย�งใหเร� เปนพระของเร�เปนเทวด�ของเร� เปนพระพรหมของเร� เปนครคนแรกของเร� เปนผทเร�ควรเค�รพกร�บไหวบช�สกก�ระทกคำ�เช�เข�นอน

พระเทพวสทธเมธ (ปญญ�นนทภกข) : บพก�ร กตญญกตเวท

ขอความท ๒ ประโยคสำ�คญคอ พอแมคอผทเร�ควรเค�รพกร�บ“ไหว”

ขอความท ๓

ขวญขาว

ขวญ เปนสงทไมมตวตน คนไทยเชอกนว�ถ�ขวญอยกบตวกเปนสรมงคล สขสบ�ย จตใจมนคง ประเพณก�รทำ�ขวญจงสบทอดกนม�ในวถชวตและวฒนธรรมไทย ดงปร�กฏใหเหนอยเสมอ เชน พธทำ�ขวญน�ค พธทำ�ขวญเรอน พธเรยกขวญคบ�วส�ว เพลงกลอมเดกเรยกขวญ

ขอความท ๓ ประโยคสำ�คญคอ ขวญเปนสงทไมมตวตน“ ”

ขอความท ๔

เนองจ�กสงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรม ก�รมประเพณทำ�ขวญพชพนธ จงแสดงใหเหนถงคว�มสำ�คญของก�รทำ�น�และก�รเพ�ะปลก ในระดบประเพณหลวง มพระร�ชพธพชมงคลและจรดพระนงคลแรกน�ขวญ ซงมม�แลวตงแตสมยสโขทย สวนในระดบประเพณร�ษฎรมก�รทำ�ขวญข�ว เพอเชอเชญขวญใหม�อยประจำ�ตนข�ว ทำ�ใหมลำ�ตนแขงแรงออกรวงง�ม เมอข�วขนยงแลวจะมก�รทำ�บญทำ�ขวญข�วเปลอก หรอทเรยกว� บญคณล�น เพอระลกถงบญคณข�วเปลอกอกครงหนง ทงนเพร�ะคนไทยมองตนข�วเปนสงมชวต มจตใจ มคว�มรสก

ขอความท ๔ ประโยคสำ�คญคอ เนองจ�กสงคมไทยเปนสงคม“เกษตรกรรม ก�รมประเพณทำ�ขวญพนธพชจงแสดงใหเหนถงคว�มสำ�คญของก�รทำ�น�และก�รเพ�ะปลก”

ขอความท ๕

บททำ�ขวญในพธทำ�ขวญข�วใชถอยคำ�ทสภ�พออนโยน ละเอยดประณตซงมสวนชวยโนมนำ�จตใจของเย�วชนไทยรนหลงใหรจกเค�รพและกตญญตอธรรมช�ต ก�รมสวนรวมในพธทำ�บญทำ�ขวญข�วของช�วบ�นในละแวกใกลเคยงเปนก�รพบปะสงสรรค ทำ�ใหเกดคว�มส�มคคและถอยทถอยอ�ศยกนระหว�งคนในทองถนนนๆ ก�รทำ�ขวญข�วจงเปนประเพณทไมควรปลอยใหสญห�ยไปจ�กสงคมไทย เนองเพร�ะก�รเปลยนแปลงจ�กสงคมเกษตรกรรมเปนสงคมอตส�หกรรม ตลอดจนก�รถกกลนโดยวฒนธรรมไอทหรอก�รเลยนแบบวฒนธรรมจ�กโลกตะวนตกทเย�วชนไทยรบเข�ม�อย�งชนชม แตไมทนตระหนกหรอระมดระวง นอกจ�กก�รอนรกษแลวห�กไดมก�รเผยแพรประเพณทำ�ขวญข�วใหทวโลกรจกอย�งลกซงม�กกว�ก�รมองวฒนธรรมในรปสนค�อ�จยกระดบคณค�ของข�วไทยไมใหเปนเพยงสนค�สงออกอนดบหนงของประเทศไทยหรอเปนเพยงเมลดธญพชทใหค�รโบไฮเดรต

และพลงง�นเพยงเท�นน แตทว�ข�วไทยมคณค�และมคว�มหม�ยเชงวฒนธรรมในฐ�นะทเปนเอกลกษณอย�งหนงของช�ตไทยอกดวย

รตตก�ล ศรอำ�ไพ : ขวญข�ว. หนงสอพมพเดลนวส

ฉบบวนศกรท ๑๖ พฤศจก�ยน ๒๕๕๐

ขอความท ๔ ประโยคสำ�คญคอ บททำ�ขวญในพธทำ�ขวญข�วใช“ถอยคำ�ทสภ�พออนโยน ละเอยดประณต ซงมสวนชวยโนมนำ�จตใจของเย�วชนไทยรนหลงใหรจกเค�รพและกตญญตอธรรมช�ต

๒.๕ สรปการอานจบใจความเพอหาประโยคสำาคญ

ประโยคสำ�คญหม�ยถง ประโยคหลกของแตละยอหน�เปนประโยคทมค�ควรจดจำ� ก�รคนห�ประโยคหลกปฏบตไดดวยก�รใชวธอ�นสำ�รวจ ตรวจดคำ�สำ�คญ แลวอ�นใหละเอยดเพอทำ�คว�มเข�ใจเนอเรองเพอห�ประโยคสำ�คญ จดบนทกประโยคสำ�คญ แลวอ�นคร�วๆ เพอตรวจ

สอบคว�มเข�ใจในเนอเรองรวมทงตรวจคว�มถกตองในก�รจดบนทกดวยก�รอ�นเรว

บทท ๓

การอานจบใจความเพอหาแนวคด

ก�รอ�นจบใจคว�มเพอห�แนวคดเปนเป�หม�ยหลกของก�รอ�นส�ร ซงจะแสดงใหเหนว�ผอ�นเข�ใจเนอเรองทอ�นจนส�ม�รถสรปออกม�เปนแนวคดอย�งสนๆ ได ถ�ผอ�นจบใจคว�มอ�นแลวห�แนวคดไดยอมแสดงใหเหนว�เข�ใจจดประสงคของผเขยน รวมทงเข�ใจเรองร�วทผเขยนนำ�เสนอ ดงนนแนวคดจงเปรยบเสมอนหวใจของก�รอ�นบทเรยนตองคนห�ใหพบเพร�ะแสดงใหเหนว�เข�ใจในบทเรยนหรอส�รทอ�น

๓.๑ ความหมายของแนวคด

จดมงหม�ยของก�รอ�นจบใจคว�มอยทก�รห�แนวคด แตคำ�นมกจะมผทใหคว�มหม�ยทแตกต�งกน ผคนจงมกสบสนกบนย�มของคำ�น ดงนนจงขอยกนย�มต�มคว�มหม�ยทมผใหไวคล�ยกน ดงน พจน�นกรมฉบบร�ชบณฑตยสถ�น พ.ศ. ๒๕๔๒ ใหคว�มหม�ยของคำ�ว� แนวคด หม�ยถง “ ” ความคดทมแนวทางปฏบต เชน แนวคดในก�ร

ปฏรปก�รศกษ�

Harris (๑๙๙๒) ไดใหคว�มหม�ยของคำ�นว� เปนแกนของเรอง หรอเจตน�รมณทผเขยนตองก�รเสนอตอผอ�นโดยแฝงอยในเนอห�ของเรอง

สนนท� มนเศรษฐวทย (๒๕๔๗) ไดอธบ�ยไวว� แนวคดม�จ�กคำ�ว� Concept เปนคำ�ทใชในท�งก�รศกษ� หม�ยถง แกนหรอเนอแท

ของเรองทฟงหรออ�น นอกจ�กจะใชคำ�ว�แนวคด แลวยงมคำ�ไทยใชเรยกแทนอกหล�ยคำ� เชน คว�มคดรวบยอด บ�งแหงเรยกว�มโนทศน ไมว�จะเรยกเชนใดกมคว�มหม�ยเหมอนกน แนวคดจงเปนก�รระบหรอชชดในเหตก�รณของเรองใหมคว�มจำ�กดอย�งชดเจน ถอยคำ�ทใชระบนนอ�จเปนคำ� กลมคำ� หรอประโยคกได

จ�กคว�มหม�ยของแนวคดทกล�วม�สรปไดว� แนวคด หม�ยถง แกนของเรองทเปนเนอห�สำ�คญโดยตดตวอย�งหรอองคประกอบอนๆ ทไมจำ�เปนออกไป เพอชชดหรอระบเหตก�รณของเรองใหมคว�มชดเจนและเปนแกนของเรองอย�งแทจรง อ�จระบเปนคำ� กลมคำ� หรอประโยคกได

๓.๒ ความสำาคญของแนวคด

แนวคดมคว�มสำ�คญตอนกเรยนและผอ�นทกคน เพร�ะจะชวยใหนกเรยนเข�ใจในเรองตอไปน

๑) ทศท�งของเนอเรองตงแตตนเรองจนจบ สะดวกตอก�รเข�ใจและจดจำ� ตลอดจนส�ม�รถนำ�ไปใชประโยชนได

๒) แนวคดเปนขอสรปทสนทสด ทำ�ใหนกเรยนมทกษะในก�รแยกใจคว�มและพลคว�มออกจ�กกนไดรวดเรว

๓) แนวคดชวยใหนกเรยนส�ม�รถเข�ใจวตถประสงคของผเขยนทตองก�รใหผอ�นนำ�แนวคดไปใชประโยชนในก�รศกษ�วช�ก�รอนๆ หรอนำ�ไปใชในชวตประจำ�วนในทศท�งทผเขยนไดชแนะทงในท�งตรงและท�งนย

ก�รอ�นจบใจคว�มเพอคนห�แนวคดจงมคว�มสำ�คญ เพร�ะแนวคดจะชวยใหนกเรยนเข�ใจโดยอ�ศยเหตผล รจกเลอกใชคำ�ทมส�ระเพอก�รใหไดม�ซงแนวคด

๓.๓ ประเภทของแนวคด

แนวคดเปนขอสรปจ�กเรองทอ�นจนเหลอแตแกนทสนทสด อ�จเปนคำ� กลมคำ� หรอประโยคกได

๑) แนวคดทเปนคำ� มลกษณะเปนคำ�ทงรปธรรมและน�มธรรม

แนวคดทเปนคำ�รปธรรม หม�ยถง สงทปร�กฏส�ม�รถมองเหนหรอสมผสได เชน ภเข� แมนำ� รถยนต ชงช�สวรรค ตะกร�หว�ย บ�นพกต�กอ�ก�ศ เปนตน

แนวคดทเปนคำ�น�มธรรม หม�ยถง สงทไมมรปจะทร�บไดท�งใจเท�นน เชน คว�มจรง คว�มรก คว�มโกรธ คว�มพย�บ�ท คว�มส�มคค เปนตน

ใหนกเรยนอ�นขอคว�มตอไปนแลวห�แนวคดทเปนคำ�

ขอความท ๑ แนวคดทเปนคำารปธรรม

ทโรงเรยนฝรงแมชอบเรยนภ�ษ�ไทยม�ก เพระไดเรยนหนงสอดรณศกษ� ทจะยกสภ�ษตหรอคำ�พงเพยม�สอนตอนท�ยบททกบท และมท�ยอะไรเอยทแมชอบ อกอย�งหนงคอ ภ�ษ�องกฤษ ครใหนกเรยนทองศพทเปนก�รบ�นทกวน วนละ ๑๐-๑๕ คำ� พอตอนเช�กใหนกเรยนไปยนทองศพทใหครฟงทโตะคร ใครทองผดกตองแบมอใหครตเผยะๆ ๓ ท แตแมไมเคยโดนต

หนงสอเรยนส�ระก�รเรยนรพนฐ�น : ววธภ�ษ� ชนมธยมศกษ�ปท ๒

ขอคว�มน แนวคด คอคำ�ว� ดรณศกษ� เพร�ะเปนคำ�สำ�คญ และเปนแนวคดทเปนรปธรรม เปนชอหนงสอ

ขอความท ๒ แนวคดทเปนนามธรรม

มห�บรษหล�ยคนในโลกน ทำ�ง�นใหญไดสำ�เรจเพร�ะมแรงบนด�ลใจเปนพลงขบเคลอน แรงบนด�ลใจของแตละคนไมเหมอนกน พระพทธเจ�ทอดพระเนตรเหนคนแก เจบ ต�ยและสมณะแลวไดแรงบนด�ลใจออกแสวงห�โมกขธรรมแลวเผยแผใหปร�กฏเปนประโยชนเกอกลแกพหชนตร�บเท�ทกวนน อบร�ฮม ลนคอลน เคยทำ�ง�นเปนกรรมกรม�กอน บรรด�เพอนมนษยทไดเคยประสบพบเหนอยเปนประจำ� คอ ท�สผวดำ� เข�เฝ�ครนคดตลอดเวล�ว�จะชวยท�สพวกนไดอย�งไร ในทสดเมอเข�เปนประธ�น�ธบดสหรฐ เข�กจดก�รเลกท�สประสบผลสำ�เรจ

พระมห�จรรย� สทธญ�โณ

ขอคว�มน แนวคด คอคำ�ว� แรงบนดาลใจ เพร�ะคำ�ว� แรงบนด�ลใจ เปนคำ�ทมคว�มหม�ยครอบคลมเนอห�ทงหมดของขอคว�มน คำ�ว� แรงบนด�ลใจ เปนน�มธรรม

๒) แนวคดทเปนกลมคำ� แกนของเรองอ�จเปนกลมคำ�มลกษณะทเปนทงรปธรรมและน�มธรรม เชนเดยวกบแนวคดทเปนคำ�

แนวคดทเปนกลมคำ�รปธรรม เชน โรงเรยนสข�ว สนขตวโปรด

แนวคดทเปนกลมคำ�น�มธรรม เชน สดท�ยทปล�ยฟ� คว�มดยงใหญ รกรษย� คว�มจรงสงสดท�ย เปนตน

ใหนกเรยนอ�นขอคว�มตอไปน แลวห�แนวคดทเปนกลมคำ�

ขอความท ๓ แนวคดทเปนกลมคำารปธรรม

เรอยาวมรดกทางวฒนธรรมบนสายนำา

ทกวนนประเพณก�รแขงขนเรอจะมอยเกอบทกภ�คของประเทศไทย โดยเฉพ�ะเรอทใชแขงขนจะเปนเรอประเภทเรอย�วทงหมด สน�มแขงทมชอเสยงท�งภ�คเหนอ ไดแก จงหวดน�น พษณโลก พจตร นครสวรรค ภ�คกล�ง ไดแก ชยน�ท สงหบร อ�งทอง สระบร พระนครศรอยธย� กรงเทพมห�นครและนครปฐม ภ�คตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก บรรมย อบลร�ชธ�น และภ�คใต ไดแก ชมพร สร�ษฎรธ�น สำ�หรบภ�คตะวนออกกม ปร�จนบร และฉะเชงเทร� เมอมสน�มแขงขนม�ก สภ�พก�รแขงเรอย�วจ�กหมบ�นเดยวกนในอดตกกล�ยม�เปนก�รแขงเรอย�วทวประเทศไทย

วนย รอดจ�ย : เรอย�วมรดกท�งวฒนธรรมบนส�ยนำ�

ปรช�ต ชนมทว : วทย�นพนธฯ

ขอคว�มน แนวคด คอ การแขงเรอยาว เพร�ะเปนกลมคำ�ทมคว�มหม�ยครอบคลมเนอห�ทงหมดของขอคว�มน และเปนกลมคำ�รปธรรม

ขอความท ๔ แนวคดทเปนกลมคำานามธรรม

คว�มเสยสละเปนคว�มเสยอย�งเดยวทมคณค�และไมเสยห�ย แตเปนคว�มเสยทมคณประโยชนคว�มดอยในตวและมผลดเมอปฏบต เปนเหตใหบคคลมนำ�ใจชวยเหลอกนและกน เปนเหตใหบคคลพดจ�กนดวยไมตร ใฝประโยชนแกกนและกน และเปนเหตใหบคคลไมถอยศถออย�ง ดวยคว�มม�นะถอตวจด ส�ม�รถลดคว�มเหนแกตวลงได คว�มเสยสละจงมคณค�ตอสงคมม�ก

พระร�ชสทธโมล

ขอคว�มน แนวคด คอ คำ�ว� คณคาของความเสยสละ เพร�ะคณค�ของคว�มเสยสละ เปนกลมคำ�ทมคว�มหม�ยครอบคลมเนอห�ทงหมดของขอคว�มน และเปนกลมคำ�น�มธรรม

๓) แนวคดทเปนประโยค แกนของเรองอ�จเปนขอสรปสนๆ เพยง ๑ ประโยค โดยประโยคทสรปแนวคดของเรองนนอ�จจะเปนประโยคทมโครงสร�งประโยคเปนรปประโยคส�มญ ประโยครวม หรอประโยคซอนกได ทงนประโยคทนำ�ม�สรปเปนแนวคดนนจะตองมคว�มหม�ยครอบคลมเนอเรองทอ�น

ใหนกเรยนอ�นเรองตอไปนแลวห�แนวคดทเปนประโยค

สมตำาบนเครองบน

อ�ห�รไทยทไดกล�ยเปนเอกลกษณของช�ตอย�งหนง คอ สมตำ� เดยวนสมตำ�เปนอ�ห�รทพเศษหรหร�ในโรงแรม จ�กบ�นเดมท�งภ�คอส�น เดยวนสมตำ�ไปบรก�รบนเครองบน

เรมแรกท�งก�รบนไทยคดว�จะทำ�อย�งไร จะมอ�ห�รไทยใหช�วต�งช�ตไดรจก จงไดคดดดแปลงสตรใหม สตรดงเดมเปนของอส�น อปกรณสำ�คญไดแก ครกดนเผ�กนลกกบส�กไม เวล�ตำ�ถ�ตำ�ไมเปนครกจะแตก ตองตำ�เบ�ๆ ตำ�ถ�กข�งๆ ลงไปใกลกนครก เครองปรงและเคลดลบสมตำ�อรอย มะละกอจะสบละเอยดซอยเสนเบ�เลก ทสำ�คญคอปล�ร�ตมสกและกรองเอ�แตนำ� ปน�ซงเปนปท�งอส�น มะเขอเทศสด�ท�งอส�น เรยกมะเขอเครอเปรยวม�กกว�มะเขอเทศ มะกอกไทย มะเขอใชในฤดทไมมมะกอก เชน มะเขอเปร�ะ หรอมะเขอเหลอง นอกจ�กนนกมกระเทยมและกงแหงอย�งด

สมตำ�บนเครองบนเปนอ�ห�รพเศษแทนสลด มใชจะมเฉพ�ะมะละกออย�งเดยวแตจะมแครอท เปนก�รเพมสสนดวย สวนผสมในสลดนำ�ซอสนนจะแยกเปนนำ�ซอสทมกระเทยมและไมมกระเทยม เครองปรงกจะมนำ�ปล�ด นำ�มะน�ว นำ�ต�ลทร�ยแดง ทกอย�งเตรยมม�จ�กครวก�รบนไทย จะมบรก�รเฉพ�ะเทยวบนทกลบจ�กยโรปเข�กรงเทพ ฯ ก�รบรก�รช�วต�งช�ตจะแจงใหทร�บดวยว�ทใชมะละกอ เพร�ะเปนอ�ห�รพนบ�นของไทยโดยปลกกนทวไป เผยแพรไปบนเครองบน เท�กบเปนก�รนำ�เสนอประเทศไทยในด�นวฒนธรรมก�รกน

ศรสด� พลวพร�ย : วทย�นพน ฯ

เรองน ใหแนวคดคอ ประโยค การบนไทยบรการสมตำาบนเครองบน เพร�ะประโยคน เปนประโยคทมคว�มครอบคลมเนอห�ทงหมดของเรองน

กล�วโดยสรป แนวคดแบงออกเปน ๓ ประเภท คอ คำ� กลมคำ� และประโยค แนวคดทเปนคำ�และกลมคำ� แบงเปนคำ�หรอกลมคำ�ทเปนรปธรรม และคำ�หรอกลมคำ�ทเปนน�มธรรม สวนแนวคดทเปนประโยคอ�จเปนประโยคส�มญ ประโยครวมหรอประโยคซอนกได ไมว�จะเปนแนวคดประเภทใดกต�มตองมคว�มกระจ�งชดและมคว�มหม�ยครอบคลมเนอห�ของเรองนน ๆ

๓.๔ วธคนหาแนวคด

ก�รอ�นจบใจคว�มเพอห�แนวคดใหถกตองตรงต�มวตถประสงคของผเขยนทตองก�รสอใหผอ�นทร�บนน ตองคนห�แนวคดทปร�กฏในเรองดวยก�รอ�นอย�งละเอยดเพอเข�ใจเนอเรอง ตอจ�กนนใชวธก�รยอเรองใหสนทสด จนม�ส�ม�รถยอไดอกแลวจะเหลอแตแกนของเรอง นนคอ แนวคด นกเรยนจงตองสงเกตและพจ�รณ�อย�ง

ถองแทกอนทจะระบว�เปนแนวคดของเรอง เพร�ะแนวคดอ�จเปนกลมคำ� หรอประโยคกได ก�รอ�นจบใจคว�มสำ�คญเพอคนห�แนวคดส�ม�รถดำ�เนนก�รได ดงน

๑) อ�นสำ�รวจ เพอคนคำ� กลมคำ� หรอประโยคสำ�คญทเกยวของกบเรองโดยสงเกตคำ�ทขดเวนใต คำ�ทอยในเครองหม�ยคำ�พด คำ�ทพมพดวยตวเอนหรอคำ�ทเปนตวหน� ซงอ�จจะเปนคำ� กลมคำ� หรอประโยค ทนำ�ไปสก�รสรปเปนแนวคดได

๒) อ�นเนอเรองโดยละเอยดอกครง เพอตรวจสอบร�ยละเอยดของเรองทกประเดน พจ�รณ�คว�มหม�ยของคำ� กลมคำ� หรอประโยค ทงคว�มหม�ยตรงและคว�มหม�ยเชงนยและจดเรยงลำ�ดบเหตก�รณทนำ�ไปสขอสรป แลวเขยนเรยบเรยงยอเรองใหสนทสด

๓) อ�นเนอเรองคร�วๆ เพอตรวจสอบ ทบทวน พจ�รณ�คำ� กลมคำ�หรอประโยค ทเขยนเรยบเรยงนนมคว�มหม�ยครอบคลมเนอห�หรอเปนตวแทนของเรองทอ�นได

๔) เขยนสรปเรยบเรยงแนวคดจ�กก�รยอเรองนน แลวอ�นทบทวนตดประเดนทเหนว�เปนสวนอธบ�ยหรอขย�ยคว�มออก ใหเหลอเฉพ�ะแกนของเรอง แนวคดทไดอ�จเปนคำ� กลมคำ�หรอประโยคกได

กล�วโดยสรปก�รอ�นจบใจคว�มเพอห�แนวคดนกเรยนตองอ�นอย�งละเอยดเพอวเคร�ะหคำ� กลมคำ� และประโยค วเคร�ะหเรองร�วตงแตตนจนจบ รจกสงเกตและคดใครครวญใหถองแทว�ไดคว�มร คว�มคดหรอขอสรปสนทสด รวบรวมสวนสำ�คญของเรองร�วทอ�นม�เปนคำ� กลมคำ� หรอประโยคทชใหเหนแกนของเรองร�วนน

๓.๕ ตวอยางการจดกจกรรม

ตวอย�งกจกรรมทนำ�เสนอตอไปนเปนแนวท�งในก�รจดกจรรมก�รเรยนก�รสอนใหนกเรยนชนมธยมศกษ�ปท ๑-๓ เข�ใจคว�มหม�ยของแนวคด ประเภทของแนวคดและวธก�รคนห�แนวคดจ�กก�รอ�นจบใจคว�ม

กจกรรมท ๑

วตถประสงค ใหนกเรยนเข�ใจคว�มหม�ยของแนวคด

๑) แจกขอคว�มท ๑ ใหนกเรยนทกคน ตอจ�กนนจงใหนกเรยนอ�นขอคว�มทไดรบแจกอย�งละเอยด กำ�หนดเวล�ใหอ�น ๒ น�ท

๒) ใหนกเรยนชวยกนสรปขอคว�มทอ�นใหไดใจคว�มสนทสด โดยตดพลคว�มออกไป จนกระทงเหลอแตแกนซงเปนใจคว�มสำ�คญทสด ในทน คอ ฝนเทยม

๓) ใหนกเรยนชวยกนระบคำ�ทใชแทนคำ�ว� แกนของเรอง ในทน เรยกว� แนวคด

๔) อภปร�ยรวมกนเรอง คว�มหม�ยของแนวคด พรอมทงจดบนทกคว�มลงในสมด (แนวคดคอขอสรปทสนทสด)

ขอคว�มท ๑

ฝนเปนสงสำ�คญสำ�หรบสงมชวต เร�จะสงเกตใหเหนไดว�เมอใดฝนไมตก อ�ก�ศจะรอน แลง ตนไมจะเหยวเฉ� คนและสตวกไมมคว�มสข ในสมยโบร�ณถ�ฝนไมตกกจะมพธแหน�งแมวเพอขอฝน แตสำ�หรบปจจบนนถ�ฝนไมตกกจะมก�รทำ�ฝนเทยม ฝนเทยมนไดมก�รพย�ย�มม�น�นแลว เมอ พ.ศ. ๒๔๙๙ พระบ�ทสมเดจพระเจ�อยหว โปรดให ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล คนคว�วธทำ�ฝนเทยม เพอใชบรรเท�คว�มเดอดรอนใหช�วสวน ช�วน�ในเวล�ทฝนไมตกตองต�มฤดก�ล โครงก�รทำ�ฝนเทยมนเรยกกนว� ฝนหลวง

พนอย : รรอบ รอบร ฝนเทยม–

กจกรรมท ๒

วตถประสงค นกเรยนระบประเภทของแนวคดไดถกตอง

๑) แจกขอคว�มท ๒ ใหนกเรยนทกคน แลวใหอ�นละเอยดทกถวยคำ�ในขอคว�มนน โดยใหเวล� ๒ น�ท

๒) ใหนกเรยนชวยกนสรปขอคว�มใหสนทสด โดยตดพลคว�มออกไป จนกระทงเหลอแตแกนของขอคว�ม คอ บ�น

๓) ใหนกเรยนระบคำ�ทใชแทนแกนของขอคว�มซงเรยกว� แนวคด

๔) ใหชวยกนพจ�รณ� คำ�ว� บ�น จดอยในหลกภ�ษ�กลมคำ�ใด คำ�น�มทวไป (ส�ม�นย�ม) ดงนน บ�น จงเปนแนวคดประเภท คำ�

ขอคว�มท ๒

บ�นเกดขนดวยแรงก�ยแรงใจของมนษย ดงนนหน�ทของบ�นจงตองสนองตอร�งก�ยและจตใจ คอ ทำ�หน�ทเปนศนยกล�งในก�รดำ�เนนชวตทงด�นก�ยและใจ ดงนนบ�นใหญหรอบ�นเลกจงมใชหน�ทของบ�น แตถ�สถ�นทนนเปนศนยกล�งก�รดำ�เนนชวตไดอย�งเปนสข ทนนกจะเปนหน�ทของบ�น ก�รสร�งบ�นจงตองสร�งทงสองประก�ร คอ ใหคมก�ยและคมใจ

ชนวนทอง วชรอ�สต : วทย�นพนธฯ

๕) แจกขอคว�มท ๓ ใหนกเรยนทกคนอ�นอย�งละเอยด โดยใหเวล� ๒ น�ท

๖) ใหชวยกนสรปใจคว�มใหสนทสด โดยตดคำ�ทเปนพลคว�มออกไป จนเหลอแตแกนของขอคว�ม คอ ก�รแหเทยนพรรษ�

๗) ใหชวยกนระบทใชแทนแกนหรอเนอห�หลกของขอคว�ม เรยกว� แนวคด

๘) ชวยกนพจ�รณ�โดยใชหลกภ�ษ�เข�ม�วเคร�ะห ก�รแหเทยนพรรษ� เรยกว�อะไร (วล หรอกลมคำ�) ดงนน ก�รแหเทยนพรรษ�จงเปนแนวคดประเภทกลมคำ�

ขอคว�มท ๓

เมอถงเทศก�ลเข�พรรษ� โรงเรยนเกอบทกโรงเรยนจะจดกกรรมททำ�เปนประจำ�ทกป คอ ก�รแหเทยนเข�พรรษ� เทยนพรรษ�เปนเทยนขน�ดใหญย�วเปนพเศษ ใชสำ�หรบจดในโบสถ เพอบช�พระรตนตรยในชวง ๓ เดอนระหว�งพรรษ� ก�รแหเทยนพรรษ�เปนประเพณเก�แกมม�ตงแตสมยสโขทย ช�วบ�นจะรวมกนหลอเทยนพรรษ�แลวแหแหนไปถว�ยวดประจำ�ถนของตนในวนเข�พรรษ�หรอกอนหน�นน เชอกนว�ก�รถว�ยแสงสว�งแกพระสงฆจะไดบญม�ก ดงเชนพระอนรทธส�วกพระองคหนงของพระพทธเจ�ไดเคยทำ�บญดวยแสงสว�ง

ตอยตง : แหเทยนพรรษ�

๙) แจกขอคว�มท ๔ ใหนกเรยนทกคนอ�นละเอยดโดยใหเวล� ๒ น�ท

๑๐) ใหชวยกนสรปใจคว�มจ�กขอคว�มทอ�นใหสนทสดจนเหลอแกนขอคว�ม

๑๑) ใหชวยกนสรปใจคว�มจ�กขอคว�มทสรปได คอ ตนมะเดอชมพร เปนพชสมนไพรและเปนตราสญลกษณของจงหวดชมพร ซงเปนแนวคดของขอคว�มดงกล�ว

๑๒) ชวยกนพจ�รณ�ลกษณะแนวคดดงกล�วเรยกว�อะไร (ประโยค)

๑๓) ใหนกเรยนชวยกนสรปประเภทของแนวคดต�มทไดจ�กก�รอ�นขอคว�ม (ม ๓ ประเภททเปนคำ� กลมคำ� และประโยค)

ขอคว�มท ๔

มะเดอชมพรหรอมะเดออทมพร เปนไมยนตนผลดใบ สงประม�ณ ๒๘ เมตร ใบมลกษณะรปไข คว�มกว�งประม�ณ ๓-๘ เซนตเมตร ย�ว ๖-๑๑ เซนตเมตร ดอกจะเลกและออกเปนกระจก ผลรปไข เมอสกมสแดงถงมวง ชอบขนอยรมคลองและแมนำ�ในป�ดบ พบไดทวไปในจงหวดชมพร เนอไมใชประกอบเปนเครองใชภ�ยในบ�น ทำ�ไมจมฟน ใบออนและผลดบ จะใชรบประท�นเปนผก เปลอกของลำ�ตนมรดฝ�ด ใชเปนย�สมนไพร โดยนำ�ไปตมนำ�ดมแกอ�ก�รทองรวงอ�เจยน หรอชะล�งบ�ดแผล ห�มเลอด ร�กใชรบประท�นเปนย�แกไขก�ฬและแกรอนใน มะเดอ นอกจ�กจะเปนผกทช�วชมพรนยมรบประท�นแลวยงเปนตนไมประจำ�จงหวดชมพร ดงทปร�กฏในตร�สญลกษณของจงหวดชมพร

ปร�ณ เดชฤกษป�น : วทย�นพนธฯ

กจกรรมท ๓

วตถประสงค ใหนกเรยนเข�ใจวธคนห�แนวคด

๑) อภปร�ยรวมกนเกยวกบวธคนห�แนวคด โดยชวยกนทบทวนจ�กวธก�รอ�นจบใจคว�มในกจกรรมท ๑ และ ๒

๒) ใหนกเรยนชวยกนบอกหลกก�รอ�นจบใจคว�มเพอห�แนวคด (๑) อ�นสำ�รวจเพอตรวจคำ�สำ�คญ (๒) อ�นละเอยด (๓) สรปขอคว�มใหสนทสด (๔) อ�นคร�วๆเพอทบทวน (๕) เขยนแนวคดและระบประเภทของแนวคด

๓.๖ สรปก�รอ�นจบใจคว�มเพอห�แนวคด

แนวคด หม�ยถง แกนของเรอง แบงเปน ๓ ประเภท คอ แนวคดทเปนคำ� กลมคำ� และประโยค ก�รห�แนวคดจ�กเรองทอ�นดำ�เนนก�รไดโดยขนแรกอ�นสำ�รวจเนอเรองเพอคนห�คำ� กลมคำ� หรอประโยคทสำ�คญ ขนตอม�อ�นเนอเรองโดยละเอยดเพอตรวจสอบร�ยละเอยดของเรองในทกประเดน แลวสรปใหสนทสด ตอจ�กนนอ�นคร�วๆ เพอทบทวนแนวคดขนสดท�ย เขยนแนวคดพรอมทงระบประเภทของแนวคด

บทท ๔

การอานในใจเพอจบใจความ

ก�รอ�นในใจ (Silent reading) เปนกระบวนก�รรบส�รทมไดมก�รเปลงเสยงออกม� เปนปฏกรย�ทเกดขนจ�กก�รทส�ยต�รบร สญลกษณทเปนตวอกษรแลวสงใหสมองแปลคว�มหม�ย ปฏกรย�ทเกดขนนมสองขนตอนคอ ขนแรกส�ยต�รบร ขนตอไปสมองจะทำ�หน�ทแปลคว�มหม�ยของตวอกษร กระบวนก�รทเกดขนน Harris (๑๙๗๒) เรยกว� See and think Process สำ�หรบก�รทำ�ง�นในขนทสอง

ของสมองนนนอกจ�กจะแปลคว�มแลวยงทำ�หน�ทสรปใจคว�มจ�กขอคว�มหรอเรองทอ�น ห�กสมองทำ�หน�ทสรปใจคว�มไดถกตองกแสดงว�ผอ�นเข�ใจ แตถ�สรปใจคว�มไดไมถกตองแสดงว�ระดบคว�มส�ม�รถในก�รอ�นยงมไมถงขนเข�ใจ

๔.๑ คว�มหม�ยของใจคว�ม

เมอกล�วถงก�รอ�นไมว�จะเปนก�รอ�นในใจหรอก�รอ�นออกเสยงยอมมเป�หม�ยทตรงกน คอ เข�ใจเนอเรองทอ�น โดยส�ม�รถจบใจคว�มไดถกตอง คำ�ว� ใจความ มผใหคว�มหม�ยไวคล�ยกน เชน ไพฑรย สนล�รตน (๒๕๓๓) และ ณรงค จนทรเพญ (๒๕๓๔) กล�วว� หม�ยถงเนอคว�มทเดนของยอหน� ในพจน�นกรมฉบบร�ชบณฑตยสถ�น พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดอธบ�ยคว�มหม�ยของใจคว�มว� หม�ยถง สวนสำ�คญของเรองซงมคว�มหม�ยตรงกนข�มกบพลคว�ม หม�ยถง สวนทไมสำ�คญของเรอง ดงนน ก�รอ�นในใจเพอจบใจคว�มจงตองห�สวนสำ�คญของขอคว�ม แลวตดสวนทไมสำ�คญออก กจะเหลอประเดนทเปนใจคว�มอย�งแทจรง อย�งไรกต�มเรองทนำ�ม�อ�นบ�งเรองอ�จมหล�ยยอหน�แตละยอหน�จะมประโยคสำ�คญ ก�รนำ�ประโยคสำ�คญของแตละยอหน�ม�เรยงลำ�ดบโดยปรบภ�ษ�ใหเหม�ะสม กถอไดว�เปนใจคว�มของเรองทอ�น

กล�วโดยสรปใจคว�มหม�ยถงประโยคสำ�คญของเรองทปร�กฏในยอหน�อ�จมม�กกว� ๑ ประโยค นำ�ม�เรยงลำ�ดบปรบภ�ษ�ใหสละสลวย ง�ยตอก�รเข�ใจเรยกว�เปนใจคว�มของเรอง

๔.๒ ลกษณะของใจความ

ใจคว�มเปนสวนสำ�คญของเรองทนกเรยนซงเปนผอ�นจะตองศกษ�และฝกสงเกต ลกษณะของใจคว�มทปร�กฏจะมดงน

๑) ใจคว�มเกดจ�กก�รนำ�ประโยคหลก (Key sentences) ของแตละยอหน�ในเรองม�เขยนเรยงรอยเข�ดวยกน ดงนน ใจคว�มของเรองจงมม�กกว� ๑ ประโยค

๒) ใจคว�มตองอ�ศยก�รพจ�รณ�จ�กประโยคหลกเปนประก�รสำ�คญ ซงถอไดว�ประโยคหลกแตละประโยคเปนสวนหนงของใจคว�ม

๓) ก�รตดสนใจโดยก�รนำ�ประโยคหลกม�รวมกนนนตองอ�ศยก�รคด นกเรยนซงเปนผอ�นตองพฒน�ก�รคดใหสระดบขนเข�ใจ จงจะส�ม�รถระบประโยคหลกและเรยงลำ�ดบเปนใจคว�มได

๔) ใจคว�มนอกจ�กตองอ�ศยทกษะก�รอ�น และกระบวนก�รคดแลวยงเกยวของกบก�รเขยน กล�วคอ ผอ�นจะตองนำ�ประโยคหลกม�จดระเบยบใหเปนคว�มเรยงทด ถกตองต�มหลกก�รเขยนจงจะไดใจคว�มทสมบรณ

กล�วโดยสรป ก�รสงเกตลกษณะของใจคว�มใหพจ�รณ�จ�กประโยคสำ�คญของแตละยอหน� ทนำ�ม�จดเรยงเขยนใหถกตองต�มหลกภ�ษ� ใจคว�มของเรองมม�กกว� ๑ ประโยค ขนอยกบคว�มย�วของเรอง

๔.๓ วธคนหาใจความ

ใจคว�มอ�จไมปร�กฏใหเหนชดเจน นกเรยนซงเปนผอ�นตองอ�ศยก�รสงเกตจงจะส�ม�รถจบใจคว�มเรองทอ�นไดถกตอง ก�ร

สงเกตดงกล�วตองอ�ศยหลกก�รคดขนเข�ใจ เพอชวยใหผอ�นส�ม�รถคนห�ใจคว�มของเรองได ดงท สนนท� มนเศรษฐวทย (๒๕๔๗) ไดกล�วถงวธคนห�ใจคว�มไวดงน

๑) อ�นชอเรองทกถอยคำ� ทำ�คว�มเข�ใจคว�มหม�ยกอนทจะอ�นเนอเรอง โดยทวไปชอเรองจะใหแนวท�งเกยวกบเนอเรอง แตอ�จมบ�งเรองทชอเรองไมเกยวของกบเนอเรองเลย ชอเรองทอ�นแลวไมเข�ใจ ควรใชพจน�นกรมเปดห�คว�มหม�ยใหเข�ใจกอนอ�นเนอเรอง

๒) อ�นละเอยดทละยอหน� เมออ�นจบแตละยอหน�ใหห�ประโยคสำ�คญของยอหน� ซงอ�จปร�กฏอยในตอนตน ตอนกล�งและตอนท�ยของยอหน�ตอนใดตอนหนง อ�จเปนประโยคสำ�คญ ประโยครวมและประโยคซอน อย�งใดอย�งหนงดวยเชนกน ประโยคทเหลอของยอหน�จะเปนประโยคพลคว�ม

๓) จดบนทกประโยคสำ�คญของแตละยอหน�ลงสมด สวนทเปนพลคว�มไมตองบนทก

๔) อ�นละเอยดประโยคสำ�คญทบนทกไวโดยเทยบเคยงกบเนอเรองทอ�นทงหมดเพอคว�มแนใจว�ประโยคต�งๆทบนทกไว เปนประโยคสำ�คญของแตละยอหน�อย�งแทจรง

๕) นำ�ประโยคสำ�คญทงหมดทบนทกไวม�เขยนเรยงลำ�ดบใหเปนใจคว�มโดยปรบภ�ษ�ใหสละสลวย และใหมคว�มเชอมโยงเกยวของกน

๖) อ�นละเอยดใจคว�มทปรบภ�ษ�เพอคว�มถกตองชดเจน พรอมทงตรวจท�นคว�มถกตองของก�รสะกดคำ� ก�รเวนวรรคและหลกภ�ษ�

ตวอยาง อ�นเรอง กะเหรยงคอยาว แลวคนห�ใจคว�มโดยดำ�เนนก�รต�มขนตอนทง ๖ ขน ดงทกล�วม�ข�งตน

กะเหรยงคอยาว

(ยอหน�ท ๑) “กะเหรยงคอย�ว เปนช�วเข�เผ�กะเหรยงเผ�หนงซงเรยกตวเองว� ” ปะตอง ซงเดมอยในบรเวณตอนกล�งของมณฑลยนน�นในประเทศจน และไดอพยพย�ยถนม�อยบรเวณลมนำ�ส�ละวน ในประเทศพม� ในร�ว พ.ศ. ๑๕๔๓ จ�กหลกฐ�นท�งประวตศ�สตร ในป พ.ศ. ๒๒๙๘ มประช�กรช�วปะตองในประเทศพม� ประม�ณ ๒๕,๐๐๐ คน ประกอบอ�ชพก�รเกษตรและล�สตวเพอยงชพแบบเดมจนถงปจจบน จ�กคว�มวนว�ยในพม�ทำ�ใหช�วปะตองทเหลออยแตกกระจ�ยอพยพหลบหนไปในทต�งๆ จนขณะนยงไมทร�บว�ชมชนสวนใหญรวมตวกนอยทใด คงทร�บเพยงแตมช�วปะตองแยกเปนกลมเข�ไปรวมกบชนกลมนอยของพม�ทมกองกำ�ลงของทห�รพม�ดแลคว�มปลอดภยให (ยอหน�ท ๒) กะเหรยงคอย�วเรมเข�สประเทศไทยด�นจงหวดแมฮองสอนเมอปล�ยป พ.ศ. ๒๕๒๗ ขณะทกองกำ�ลงพม�เข�ม�กว�ดล�งชนกลมนอยเผ�คะย� บรเวณพรมแดนไทย-พม� ตรงข�มพนทตำ�บลป�งหม อำ�เภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ก�รสรบทำ�ใหเกดกลมอพยพช�วพม�เข�ม�สประเทศไทยทบ�นใหมในสอยจำ�นวนหนง ซงมช�วปะตองเข�ม�ดวย ท�งประเทศไทยไดใหคว�มชวยเหลอ ควบคมในฐ�นะผอพยพต�มหลกมนษยธรรม

สำ�นกง�นส�มญศกษ�จงหวดแมฮองสอน : ทองถนของเร� ๑ ส ๐๗๑

๑) อ�นชอเรอง กะหรยงคอย�ว ชอเรองมคว�มสมพนธกบเนอเรอง

๒) อ�นละเอยดยอหน�ท ๑ ประโยคสำ�คญของยอหน�ท ๑ คอ กะเหรยงคอย�วเปนช�วเข�เผ�กะเหรยงเผ�หนงซงเรยกตนเองว� ปะตอง ซงเดมอยในบรเวณตอนกล�งของมณฑลยนน�นในประเทศจน และไดอพยพย�ยถนม�อยบรเวณลมนำ�ส�ละวนในประเทศพม�ในร�ว พ.ศ.๑๕๔๓

ยอหน�ท ๒ ประโยคสำ�คญของยอหน�ท ๒ คอ กะเหรยงคอย�วเรมเข�สประเทศไทยด�นจงหวดแมฮองสอน เมอปล�ยป พ.ศ. ๒๕๒๗

๓) จดบนทกประโยคสำ�คญของทงสองยอหน�ลงในสมด

๔) อ�นละเอยดเพอทบทวนเนอเรองและประโยคทบนทกไวเพอแนใจในคว�มถกตอง

๕) นำ�ประโยคสำ�คญทบนทกไวม�เขยนเรยงลำ�ดบใหเปนใจคว�มโดยปรบภ�ษ�ใหสละสลวย ดงน

กะเหรยงคอย�วเปนช�วเข�เผ�กะเหรยงเผ�หนงซงเรยกตนเองว� ปะตอง เดมอยในบรเวณตอนกล�งของมณฑลยน�น ในประเทศจน และไดอพยพย�ยถนม�อยบรเวณลมนำ�ส�ละวนในประเทศพม�ในร�ว พ.ศ.๑๕๔๓ เรมเข�สประเทศไทยด�นจงหวดแมฮองสอน เมอปล�ยป พ.ศ. ๒๕๒๗

๖) อ�นละเอยดเพอตรวจสอบคว�มถกตองของตวสะกดและก�รเวนวรรค

๗) อ�นคร�วๆ เพอเปนก�รทบทวนอกครงหนง

กล�วโดยสรป วธคนห�ใจคว�มของเรองจะเรมตนดวยก�รอ�นชอเรอง แลวทำ�คว�มเข�ใจคว�มหม�ยของชอเรอง ขนตอไปจงอ�นละเอยดทละยอหน�ห�ประโยคสำ�คญแลวจดบนทกไว ตอจ�กนนจงอ�นละเอยดเพอทบทวนเรองร�วและประโยคสำ�คญ โดยเทยบเคยงเพอใหแนใจว�ถกตอง นำ�ประโยคสำ�คญม�เรยงลำ�ดบปรบภ�ษ�ใหแลดสละสลวย แลวตรวจท�นตวสะกด ก�รเวนวรรค ตลอดจนคว�มถกตองต�มหลกภ�ษ� กจะเปนใจคว�มของเรองทสมบรณ

๔.๔ ตวอยางการจดกจกรรม

ตวอย�งก�รจดกจกรรมตอไปนจดทำ�ขนเพอใหนกเรยนชนมธยมศกษ�ปท ๑-๓ เข�ใจคว�มหม�ยของใจคว�มและวธคนห�ใจคว�ม

กจกรรมท ๑

วตถประสงค ใหนกเรยนเข�ใจคว�มหม�ยของคำ�ว�ใจคว�ม

๑) แจกเรอง ป�ลมนำ�มน ใหนกเรยนทกคน ตอจ�กนนใหอ�นละเอยดชอเรองและเนอเรองตงแตตนจนจบ ใหเวล� ๕ น�ท

๒) ใหนกเรยนอ�นซำ�ในยอหน�ท ๑ เพอคนห�ประโยคสำ�คญของยอหน�นแลวบนทกไวในสมด ในยอหน�ท ๒, ๓, ๔, ๕ กปฏบตเชนเดยวกน ใหเวล� ๑๕ น�ท

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๑ คอ พชเศรษฐกจทปลกกนแพรหล�ยในจงหวดชมพร คอ ป�ลมนำ�มน

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๒ คอ ประเทศทประสบคว�มสำ�เรจในก�รปลกพชชนดนเปนประเทศแรกคอ ม�เลเซย

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๓ คอ จงหวดชมพรปลกป�ลมนำ�มนเปนครงแรก เมอป พ.ศ.๒๕๑๙

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๔ คอ ป�ลมนำ�มนนำ�ไปแปรรปใชเปนพลงง�นทดแทนเพอลดก�รใชพลงง�นนำ�มนไดเปนอย�งด

ใหนกเรยนชวยกนพจ�รณ�ยอหน�สดท�ยซงเปนยอหน�สรป เปนยอหน�ทรวมประโยคสำ�คญทง ๔ ยอหน�ไวในยอหน�น

๓) ใหนกเรยนชวยกนเรยบเรยงประโยคสำ�คญทง ๔ ประโยคใหเปนใจคว�มทสละสลวย และมเนอห�คว�มครบถวนทงสประโยค

(พชเศรษฐกจทปลกกนแพรหล�ยในจงหวดชมพร คอ ป�ลมนำ�มน ปลกเปนครงแรกเมอป พ.ศ. ๒๕๑๙ ประเทศทประสบคว�มสำ�เรจในก�รปลกพชชนดนเปนประเทศแรกคอ ม�เลเซย ป�ลมนำ�มนนำ�ไปแปรรปใชเปนพลงง�นทดแทนเพอลดก�รใชพลงง�นนำ�มนไดเปนอย�งด)

๔) ใหนกเรยนชวยกนบอกคว�มหม�ยของคำ�ว� ใจคว�ม โดยอ�ศยหลกก�รสงเกตจ�กวธดำ�เนนก�ร (ใจคว�ม คอ ก�รนำ�ประโยคสำ�คญของยอหน�ม�รวมกนโดยปรบภ�ษ�ใหกระชบและสละสลวย)

ปาลมนำามน

พชเศรษฐกจทปลกกนแพรหล�ยในจงหวดชมพร คอ ป�ลมนำ�มน ช�วสวนนยมปลกกนม�กขน เพร�ะเปนพชทเหม�ะกบสภ�พภมอ�ก�ศรอนชนของภ�คใต ดแลรกษ�ง�ย เจรญเตบโตเรว ลงทนไมม�กแตใหผลผลตทคมค� ป�ลมนำ�มนมคว�มสำ�คญด�นอตส�หกรรม ส�ม�รถนำ�ม�แปรรปเปนสนค�อนๆ สร�งร�ยไดและสร�งง�นแกช�วชมพรและจงหวดใกลเคยง

ป�ลมนำ�มนมประวตคว�มเปนม�โดยพบไดเปนครงแรกในแถบแอฟรก�ตะวนตก ซงมเรองเล�สบทอดกนม�ว� ช�วยโรปไดรจกป�ลมนำ�มนจ�กก�รบอกเล�และชกนำ�ของช�วโปรตเกส เมอประม�ณ พ.ศ. ๒๐๐๙ เมอเรมแรกช�วโปรตเกสรเพยงว�ช�วช�วแอฟรก�ตะวนตกใชนำ�มนป�ลมปรงอ�ห�รไดและยงยงส�ม�รถนำ�ม�ทำ�เครองสำ�อ�งไดอกดวย ตอจ�กนนประม�ณ ๕๐ ป ส�ม�รถนำ�นำ�มนทสกดไดจ�กเปลอกป�ลมนสงไปข�ยยงประเทศยโรป จะเหนไดว�ป�ลมนำ�มนนนอกจ�กจะนำ�ม�ใชประโยชนท�งด�นครวเรอน ภ�คอตส�หกรรม และสงข�ยยงต�งประเทศ เปนผลตผลททมก�รขย�ยอย�งก�วหน�ตอไป นอกจ�กนนำ�มนทสกดไดจ�กเปลอกป�ลมนำ�มนยงใชเลยงกรรมกร ช�วไรออยในประเทศบร�ซลในร�วพทธศตวรรษท ๒๒ และนำ�เมลดป�ลมนำ�มนไปปลกในประเทศอ�ณ�นคมแถบเอเชย ตอม�พวก

ฮอลนด�นำ�ไปปลกในอ�ณ�นคมของตนทเมองโบเอกร ประเทศอนโดนเซย เมอร�ว พ.ศ. ๒๓๙๑ แตปลกไวดเลนเพยง ๔ ตนเท�นน คอ นำ�ม�จ�กเก�ะยเรเนยน ๒ ตน และจ�กสวนพฤกษช�ตอมสเตอรดม ๒ ตน ตอม�ไดนำ�ม�ปลกในม�เลเซย ในป พ.ศ. ๒๔๑๓ และไดเรมทำ�กนเปนลำ�เปนสนในเก�ะสม�ตร� เมอประม�ณ พ.ศ. ๒๔๕๔ แตประเทศทประสบคว�มสำ�เรจในก�รปลกพชชนดนเปนประเทศแรกในเอเชยคอ ประเทศม�เลเซย

ประเทศไทยสนใจปลกป�ลมนำ�มนเปนพชเศรษฐกจ เมอป พ.ศ. ๒๕๐๘ และไดแพรหล�ยม�กขน จงหวดทปลกม�กทสกคอ จงหวดกระบ รองลงม�ไดแก จงหวดสร�ษฏรธ�น ชมพร สตลและตรงต�มลำ�ดบ ในสวนของจงหวดชมพรมก�รปลกป�ลมนำ�มนเปนครงแรกเมอป พ.ศ. ๒๕๑๙ โดยสม�ชกสหกรณนคมท�แซะ ตอม�ไดมก�รขย�ยพนทปลกทวจงหวด สวนใหญอยในอำ�เภอปะทว ท�แซะ ลำ�แม และอำ�เภอพะโตะ ในป พ.ศ. ๒๕๔๑ มพนทปลกป�ลมทงสน ๓๐๘,๑๙๑ ไร ไดผลผลตทงหมด ๒๙๔,๐๗๐ ตน มลค� ๘๑๐ ล�นบ�ท พนธทนยมปลกกนม�กคอ พนธเทเร“น�ฎ ซงมลกษณะเนอนอกหน� กะล�บ�ง ผลใหญและเมลดในใหญ เปนทตองก�ร”ของตล�ด ร�ค�สงพอสมควร

ป�ลมนำ�มนใหประโยชนตอก�รด�รงชวตประจำ�วนม�ก ส�ม�รถนำ�ไปแปรรปเปนพลงง�นทดแทนเพอลดก�รใชพลงง�นนำ�มนไดเปนอย�งด นอกจ�กนยงมคว�มสำ�คญด�นอตส�หกรรมอนๆ อก เชน ก�รทำ�เนยเทยม ผงซกฟอก เครองสำ�อ�ง นำ�มนหลอลน ก�รผลตกรดไขมน นำ�มนปรงอ�ห�ร นำ�ย�ขดรองเท� และทำ�เชอเพลง

กล�วโดยสรป ป�ลมนำ�มนมประวตคว�มเปนม�ย�วน�น ประม�ณ ๕๐๐ กว�ปม�แลว ทปลกพชชนดนไดเพร�ะไดผลตอบแทนทคมค� เมอประเทศม�เลเซยประสบคว�มสำ�เรจในก�รปลกป�ลมนำ�มน ประเทศไทยจงนำ�ม�ปลกในภ�คใตและในจงหวดชมพร ไดปลกป�ลมนำ�มนเปนพชเศรษฐกจ เนองจ�กพชชนดนนำ�ไปใชประโยชนในภ�คอตส�หกรรมและก�รผลตพลงง�นนำ�มนทดแทน

ปร�ณ เดชฤกษป�น : วทย�นพนธฯ

กจกรรมท ๒

วตถประสงค ใหนกเรยนเข�ใจวธคนห�ใจคว�ม

๑) แจกเอกส�รเรอง คว�มรบผดชอบ ใหนกเรยนอ�นร�ยละเอยด ชอเรองและเนอเรองตงแตตนจนจบ ใหเวล� ๕ น�ท

๒) ใหนกเรยนอ�นซำ�ในยอหน�ท ๑ เพอคนห�ประโยคสำ�คญของยอหน�นแลวบนทกไวในสมด สวนยอหน�อนๆ ใหดำ�เนนก�รเชนเดยวกน ใหเวล� ๑๕ น�ท

ความรบผดชอบ

คว�มรบผดชอบ หม�ยถง ก�รยอมรบผลทเกดจ�ก�รกระทำ�ใดๆ ทงทตนเองกระทำ�และผอนกระทำ� ไมว�ผลนนจะดหรอไมด จะสำ�เรจหรอไมสำ�เรจ เชน คว�มรบผดชอบตอง�นหรอหน�ททตองปฏบตลลวงต�มทไดรบมอบหม�ยหรอทไดกำ�หนดไว ไมว�เดกหรอผใหญควรมคว�มรบผดชอบซงอ�จอ�จแตกต�งกนไปต�มวยวฒและคณวฒ

คว�มรบผดชอบทสำ�คญทสดของผทอยในวยเรยน คอ รบผดชอบในก�รเรยน ก�รทำ�กจกรรมทเกยวกบก�รเรยนใหสำ�เรจผลดวยด และก�รตงใจเรยนใหมคว�มรคว�มส�ม�รถ เพอจะไดใชคว�มรคว�มส�ม�รถนนประกอบอ�ชพเลยงตนเองไดตอไปในอน�คต ไมตองพงพ�ผอน ผทมคว�มรจะไมเปนปญห�ตอสงคมและจะส�ม�รถใหสงคมเจรญขนดวย สวนผทไมตงใจเรยน ไมรบผดชอบหน�ทของตนกจะไมมคว�มร จะตองประกอบอ�ชพเลยงตนเองดวยคว�มย�กลำ�บ�ก คณพอ คณแมหรอผปกครองยอมมคว�มโทมนสใจอย�งยง และตนเองอ�จเปนปญห�ของสงคมได

เดกๆทอยในวยเรยนควรรบผดชอบง�นเลกๆนอยๆทคณพอ คณแม หรอผปกครองมอบหม�ยใหทำ� เชน กว�ดบ�น ถเรอน จดโตะอ�ห�ร รดนำ�ตนไม ดแลคณป คณย� คณต� คณย�ย ใหอ�ห�รสตวเลยง ฯลฯ ง�นเหล�นนอกจ�กจะทำ�ใหไดชวยแบงเบ�ภ�ระของคณพอคณแมและผปกครองแลวยงจะชวยใหมโอก�สฝกก�ร

ทำ�ง�น มโอก�สคดห�วธทำ�ง�นใหสำ�เรจเรยบรอยและเกดผลด และยงไดออกกำ�ลงก�ยไปในตว ทำ�ใหมสขภ�พดดวย ก�รดแลคณป คณย� คณต� คณย�ยใหมคว�มสขและก�รใหอ�ห�รสตวเลยงจะทำ�ใหเดกมคว�มอมเอมใจ ทำ�ใหชวตมคว�มสขอนเกดจ�กก�รทำ�คว�มดของตนเอง

คว�มรบผดชอบทสำ�คญทสนกของคนเร� คอ คว�มรบผดชอบตอตนเอง ก�รดแลตนเองไมใหหลงไปในท�งทผด ใหเปนคนดของสงคม ใหมคณธรรม คดด พดด และทำ�ด คว�มรบผดชอบขอนประเสรฐยงนก เพร�ะจะชวยทำ�ใหตนเองและสงคมมคว�มสข

คว�มรบผดชอบเปนสงทดง�ม ทกคนควรฝกฝนใหเกดขนในตน ถ�เร�ปร�รถน�คว�มสข ไมตองก�รพบกบคว�มทกขในอน�คต เร�ตองเรมสร�งนสยรบผดชอบตงแตวนน

หนงสอเรยนส�ระก�รเรยนรพนฐ�น ววธภ�ษ� ชนมธยมศกษ�ปท ๒

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๑ คอ คว�มรบผดชอบหม�ยถงก�รยอมรบผลทเกดจ�กก�รกระทำ�ใดๆ ทงทตนเองกระทำ�หรอผอนกระทำ�

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๒ คอ คว�มรบผดชอบทสำ�คญทสดของผทอยในวยเรยน คอ รบผดชอบในก�รเรยน

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๓ คอ เดกๆ ทอยในวยเรยนควรรบผดชอบง�นเลกๆ นอยๆ ทคณ

พอคณแมหรอผปกครองมอบหม�ยใหทำ�

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๔ คอ คว�มรบผดชอบทสำ�คญทสดของคนเร� คอคว�มรบผดชอบตอ

ตนเอง

ประโยคสำ�คญในยอหน�ท ๕ คอ เร�ตองเรมสร�งนสยรบผดชอบตงแตวนน เพร�ะคว�ม

รบผดชอบเปนสงทดง�ม

๓) ใหนกเรยนชวยกนเรยบเรยงประโยคสำ�คญใหเปนใจคว�มทสละสลวยโดยปรบภ�ษ�ใหเหม�ะสมและมเนอคว�มครบถวน

(คว�มรบผดชอบหม�ยถง ก�รยอมรบผลทเกดจ�กก�รกระทำ�ใดๆ ทงทตนเองกระทำ�หรอผอนกระทำ� คว�มรบผดชอบทสำ�คญทสดของผทอยในวยเรยน คอ คว�มรบผดชอบในก�รเรยนเดกๆ ทอยในวยเรยนควรรบผดชอบง�นเลกๆนอยๆ ทคณพอคณแมหรอผปกครองมอบหม�ยใหทำ� คว�มรบผดชอบทสำ�คญทสดของคนเร�คอคว�มรบผดชอบตอตนเอง เร�ตองเรมสร�งนสยรบผดชอบตงแตวนน เพร�ะเปนสงทดง�ม)

๔) ใหนกเรยนชวยกนบอกวธคนห�ใจคว�มสำ�คญโดยสงเกตจ�กก�รปฏบตทไดดำ�เนนม�ตงแตขนท ๑-๓ (๑) อ�นละเอยด ชอเรอง เนอเรอง (๒) อ�นซำ�ทละยอหน� ห�ประโยคสำ�คญ (๓) จดบนทกประโยคสำ�คญ (๔) เรยบเรยงและปรบภ�ษ�ใหสละสลวย (๕) อ�นละเอยด ตรวจท�นคว�มถกตองในก�รเขยน (๖) อ�นคร�วๆ ทบทวน

๔.๕ สรปการอานในใจเพอจบใจความ

ก�รอ�นในใจเพอจบใจคว�มเปนก�รอ�นทใชวธอ�น ตงแต ๒ วธขนไปควบคกบก�รเขยน กล�วคอ เรมตนดวยอ�นละเอยด เพอทำ�คว�มเข�ใจชอเรองและเนอเรอง แลวอ�นละเอยดซำ�ทละยอหน�เพอคนห�ประโยคสำ�คญ ใชก�รเขยนชวยในก�รจดบนทก นำ�

ประโยคสำ�คญม�เขยนเรยบเรยงเปนใจคว�มใหกระชบม�กขน แลวอ�นละเอยดตรวจท�นคว�มถกตองในก�รเขยนอกครงหนง สดท�ยอ�นคร�วๆ เพอทบทวนผลง�น

ตอนท ๒

การอานจบใจความกบการคด

ตอนท ๒ เปนคว�มรเกยวกบก�รอ�นจบใจคว�มกบก�รคด ก�รคดแบงเปน ๓ ระดบ คอ ระดบตน ไดแก ร จำ� และเข� –ระดบกล�ง ไดแก นำ�ไปใช และวเคร�ะห ระดบสง ไดแก สงเคร�ะหและประเมนค� ก�รอ�นจบใจคว�มจะเรมพฒน�จ�กก�รคดระดบตนสระดบกล�งและระดบสง ก�รคดแตละระดบถ�ไดรบก�รพฒน�จนเกดทกษะแลวจะนำ�ไปสก�รคดอกประเภทหนงทเรยกว� คว�มคดเชงสงเคร�ะห

บทท ๕

การอานจบใจความเพอพฒนาการคด

ก�รอ�นจบใจคว�ม เปนก�รอ�นเพอคนห�ประเดนสำ�คญของเรองอนประกอบดวยประโยคสำ�คญของยอหน�ต�งๆ ซงผอ�นนำ�ม�เรยบเรยงใหมใจคว�มกระชบโดยใชภ�ษ�ทเปนคำ�พดของตนเอง แตยงคงไวดวยประโยคสำ�คญต�งๆ ลกษณะของก�รอ�นจบใจคว�มดงกล�ว เกยวของกบก�รทำ�ง�นของสมองททำ�ใหอ�นแลวเข�ใจจนกระทงระบเปนใจคว�มของเรองไดถกตอง ดงนน ก�รอ�นจบใจคว�มอย�งสมำ�เสมอจะชวยใหสมองไดพฒน�ก�รคดอย�งสมำ�เสมอเชนเดยวกน

๕.๑ ความหมายของการคด

ก�รคดเกยวของกบกระบวนก�รทำ�ง�นของสมองเปนเรองทซบซอนในสวนทเกยวของกบก�รอ�นจบใจคว�ม พจน�นกรมก�รอ�นของ Harris and Hodges (๑๙๙๕) ไดอธบ�ยว� สมองจะทำ�ง�นดวยก�รสร�งภ�พขนภ�ยใน ก�รคดทเกดจ�กก�รสร�งภ�พอ�จเปนน�มธรรมและรปธรรม ซงอ�จเปนคว�มคดวจ�รณญ�ณหรอคว�มคดสร�งสรรคกได สวน Lapp และ Flood (๑๙๗๘) ไดอธบ�ยว� ก�รคดเปนกระบวนก�รภ�ยในของสมองทเกดจ�กก�รมประสบก�รณจ�กก�รรบส�รดวยก�ร ฟง อ�น และด ในบ�งครงกอ�จไดรบจ�กก�รสงส�รดวยก�รสนทน� และก�รเขยน อนเปนพนฐ�นของก�รคดดวยเชนกน สำ�หรบ Bloom (๑๙๗๒) ไดชใหเหนว�สมองของคนเร�จะคดเปนระดบโดยคดจ�กง�ยไปห�ย�ก เดกๆจะเรมตนดวยก�รคดง�ยๆซงเปนระดบพนฐ�น เมออยชนสงขนจงฝกคดในเรองย�กๆ กจะเปนประโยชนสำ�หรบตนเองตอไป

กล�วโดยสรปก�รคดเปนกระบวนก�รสร�งภ�พขนในสมองโดยอ�ศยประสบก�รณทไดรบจ�กก�รรบส�ร และก�รสงส�รเปนพนฐ�นในก�รคด

๕.๒ ระดบขนของการคด

ก�รคดมระดบขนจ�กขนตำ�ไปห�ขนสง ก�รแบงระดบของก�รคดมกจะแบงแตกต�งกนไป ต�มประสบก�รณของผแบง เชน แบงเปน ๖ ระดบ ต�มแนวท�งวตถประสงคท�งก�รศกษ�ของ Bloom ผนำ�ม�ประยกตใชท�งก�รอ�น คอ Lapp และ Flood (๑๙๗๘) คอ ร-จำ� เข�ใจ นำ�ไปใช วเคร�ะห สงเคร�ะห และประเมนค� แบงต�มแนวคดของ Krathwohl (๑๙๔๙) ซงเปนนกจตวทย�ก�รอ�นจะม ๕ ระดบ ไดแก

ก�รรบ ก�รตอบสนอง ก�รเหนคณค� ก�รจดระเบยบแนวคด และคณลกษณของก�รเหนคณค�ในเรองทอ�น อย�งไรกต�มก�รแบงระดบก�รคดต�มแนวท�งของ Bloom ไดรบคว�มนยมและเปนทยอมรบในวงก�รศกษ�ท�งก�รอ�น แมในปจจบนกยงนำ�ม�ใชเปนแนวท�งในก�รจดกจกรรมก�รอ�นตลอดจนสร�งเครองมอวดผลท�งก�รอ�น แนวคดของ Bloom ทนำ�ม�ปรบใชเปนระดบก�รคดก�รอ�นม ๖ ขนดงน

ขนท ๑ ร-จำ� เปนก�รคดขนตนของก�รอ�น โดยสมองจะจดจำ�เรองร�วจ�กก�รอ�นส�ร เชน ก�รจำ�คว�มหม�ยของคำ� ก�รใหคำ�จำ�กดคว�มของคำ�ย�ก ตลอดจนก�รจำ�ชอตวละคร สถ�นทหรอเหตก�รณสำ�คญ ก�รทครจะรว�นกเรยนจำ�เรองทอ�นไดม�กนอยเพยงใดนน จะใชวธก�รตงคำ�ถ�มจ�กเรองทอ�น หรออ�จใหนกเรยนสะกดคำ� บอกคว�มหม�ยของคำ�หรอคำ�จำ�กดคว�ม บอกสถ�นทและเหตก�รณต�งๆ

ขนท ๒ เข�ใจ เปนขนทส�ม�รถเล�เรองยอจ�กก�รอ�นได โดยบอกแนวคด และสรปเรองไดอย�งเหม�ะสม ดงนน ก�รทจะตรวจสอบว�นกเรยนมคว�มเข�ใจเรองม�กนอยเพยงใด จะตงคำ�ถ�มใหนกเรยนเล�เรอง สรปเรอง เรยงลำ�ดบเหตก�รณของเรอง และบอกแนวคดของเรอง

ก�รคดในระดบร-จำ� และเข�ใจ เปนก�รคดระดบตน เปนระดบขนพนฐ�นทผอ�นทกคนควรปฏบตไดถกตอง ห�กอ�นแลวไมส�ม�รถจำ�และเข�ใจเรองทอ�น กแสดงว�อ�นไมเปน ตองไดรบก�รพฒน�ใหอ�นและคดอย�งสมำ�เสมอเพอเปนพนฐ�นนำ�ไปสก�รคดระดบกล�ง

ขนท ๓ นำ�ไปใช เปนขนทผอ�นส�ม�รถนำ�แนวคด ขอคด ตลอดจนถอยคำ�และประโยคในเรองไปใชประโยชนในก�รเรยนวช�ต�งๆ และใชในชวตประจำ�วนได

ขนท ๔ วเคร�ะห เปนขนทผอ�นส�ม�รถคดวเคร�ะหองคประกอบยอยทปร�กฏในเรอง เชน วเคร�ะหนสยของตวละคร ก�รประพฤตปฏบตตนตลอดจนคณลกษณะบ�งอย�งทผเขยนมไดอธบ�ย แตชบงโดยอ�ศยคำ�ทมคว�มหม�ยเปนนย

ก�รคดในระดบก�รนำ�ไปใชและก�รวเคร�ะห เปนก�รคดระดบกล�ง ทมก�รพฒน�ม�จ�กก�รคดระดบตน ตองพฒน�ก�รคดระดบกล�งดวยก�รอ�นจบใจคว�มและฝกคดอย�งสมำ�เสมอเพอเปนพนฐ�นนำ�ไปสก�รคดระดบสง

ขนท ๕ สงเคร�ะห เปนขนทผอ�นส�ม�รถคด สงเคร�ะหโดยก�รนำ�แนวคดของเรองเปรยบเทยบกบแนวคดของเรองอนทคล�ยกนและต�งกน นำ�พฤตกรรมของตวละครหรอเหตก�รณไปเปรยบเทยบกบสภ�ษตและคำ�พงเพยได สร�งสถ�นก�รณใหมทมแนวคดคล�ยเรองทอ�นได

ขนท ๖ ประเมนค� เปนขนทผอ�นส�ม�รถคดประเมนค�โดยแยกเหตและผล คว�มจรงกบขอคดเหน ก�รค�ดคะเนเหตก�รณทจะเกดขนตอไป นอกจ�กนนยงเกยวของกบก�รประเมนคณค�ทปร�กฏในเนอเรอง รวมทงประโยชนทไดรบจ�กก�รอ�นเรอง

ก�รคดในระดบสงเคร�ะหและประเมนค�เปนก�รคดระดบสง ซงเปนก�รคดวจ�รณญ�ณ นกเรยนทไดรบก�รพฒน�ก�รคดถงระดบสงจะเปนผอ�นทรจกคดห�เหตผล แยกขอจรงออกจ�กขอเทจได เปนผท

มองเหนก�รณไกล รจกใชก�รอ�นเปนเครองมอในก�รคนห�คว�มจรงและคนห�สงทเปนประโยชนสำ�หรบสงคมและตนเอง

ก�รพฒน�ก�รคดทง ๖ ขน ส�ม�รถกระทำ�ไดดวยก�รใชคำ�ถ�มเพอใหนกเรยนคนห�คำ�ตอบ ตอไปนเปนตวอย�งคำ�ถ�มทแสดงระดบก�รคดทง ๖ ขน

อ�นเรอง ก�รเลนจ�โต แลวตอบคำ�ถ�ม ๑๐ ขอ (ใหเวล� ๕ น�ท)

การเลนจาโต

ก�รเลนจ�โต คอ ก�รเลนหม�กรก ซงมม�ตงแตสมยพระเจ�ชยงทปกครองเมองบนนงช�เรง ปจจบนนเปนชอตำ�บลหนงอยในอำ�เภอเมอง จงหวดยะล�

พระเจ�ชยงเปนพระร�ช�ทมหน�ต�คล�ยหนม�น คอ มเขยวและมห�ง เรองร�วของพระองคมดงน

พระร�ช�องคหนงครองเมองบนนงช�เรง พระองคมธด�โฉมง�มองคหนง เมอถงวยทจะมค พระองคจงประก�ศว� ผทขนตนช�เรงไดสงสดจะไดครองเมองบนนงช�เรงและไดแตงง�นกบน�ง ตนช�เรงมลกษณะคล�ยกบตนต�ลแตสงม�ก

ช�ยหนมเปนจำ�นวนม�กต�งอ�ส�ขนตนช�เรงแตกไมส�ม�รถขนไปถงยอดได จนกระทงถงช�ยคนสดท�ยทรบอ�ส� เข�มหน�ต�น�เกลยดมเขยวและมห�ง พระร�ช�อนญ�ตเพร�ะคดว�คงไมส�ม�รถจะขนไปถงยอดของตนช�เรงได แตปร�กฏว�ช�ยคนนขนไปถง พระองคจงจำ�ตองยกธด�และเมองบนนงช�เรงใหครอบครอง คอ พระเจ�ชยงนนเอง

พระเจ�ชยงสร�งทประทบไวสงม�กเพร�ะไมตองก�รใหผใดเหนหน� สงทพระองคโปรดปร�นคอก�รกนตบและเนอมนษยซงอ�จชวยใหร�งก�ยแขงแรง ทห�รตองนำ�ม�ถว�ยวนละ ๑ คน จนกระทงร�ษฎรในเมองเหลอนอยลงทกวน

มนตรเปนน�มของอำ�ม�ตยทฉล�ดทสดของเมองนน เข�คดห�ท�งทจะทำ�ใหพระเจ�ชยงหยดกนเนอมนษย ไดว�งแผนใหมก�รแขงขนก�รเลนจ�โตตอหน�พระเจ�ชยง ซงฝ�ยตรงข�มม�จ�กเมองอน ก�รเลนจ�โตระหว�งอำ�ม�ตยมนตรกบฝ�ยตรงข�มดำ�เนนไปอย�งเครงเครยด จนกระทงปร�กฏว�อำ�ม�ตยเหลอ ขน “ ”เพยงตวเดยว ขน ในคว�มหม�ยน แปลว� พระร�ช� ในทสดอำ�ม�ตยมนตรจน“ ” “ ”มมไมส�ม�รถเดนตอไปไดและพ�ยแพตอฝ�ยตรงข�ม พระเจ�ชยงจงไดคดว� ถ�“เร�กนร�ษฎรหมดแลว จะสรบกบข�ศกอย�งไร ตงแตนนม�พระเจ�ชยงกรกร�ษฎร”และปกครองใหอยอย�งมคว�มสข พระองคไดใหร�งวลแกอำ�ม�ตยมนตรและฝ�ยตรงข�มททำ�ใหพระองคคดได กฬ�จ�โตจงเปนทรจกอย�งกว�งขว�งตงแตนนเปนตนม�

สนนท� มนเศรษฐวทย : ร�ยง�นก�รวจยฯ

แบบฝกหด

๑. จ�โตคอก�รเลนกฬ�ประเภทใด (ร-จำ�)

ก. หม�กเกบ ข. หม�กแยก

ค. หม�กฮอส ง. หม�กรก

๒. อะไรตรงกบขอสรปของเรองน (เข�ใจ)

ก. คว�มพ�ยแพก�รเลนจ�โตของอำ�ม�ตยมนตรเปนเหตใหพระเจ�ชยงเลกกนมนษย

ข. พระเจ�ชยงกนเนอและตบของมนษย เพอชวยใหร�งก�ยแขงแรง

ค. จ�โตเปนกฬ�ทนยมเลนในชนชนสงม�กกว�จะเลนกนในหมชนทวไป

ง. พระเจ�ชยงโปรดปร�นก�รเลนจ�โตเท�กบก�รกนเนอมนษย

๓. พระเจ�ชยงมลกษณะพเศษทแตกต�งจ�กมนษยทวไปอย�งไร (เข�ใจ)

ก. มเขยวและห�ง ข. มหน�ต�น�เกลยด

ค. มเขยว ห�ง และหน�ต�น�เกลยด ง. มอวยวะข� แขน พกลพก�ร

๔. อะไรทนกเรยนไดจ�กเรองนและคดว�จะนำ�ไปใชประโยชนไดในชวตประจำ�วนได (นำ�ไปใช)

ก. ก�รรจกเลอกรบประท�นอ�ห�รทอรอย

ข. ก�รรจกใหคว�มเมตต�และชวยเหลอผอน

ค. ก�รรจกเลอกเลนกฬ�ทเหม�ะสมกบคว�มส�ม�รถของตน

ง. ก�รบรห�รร�งก�ยใหแขงแรง

๕. ก�รเสนอเรองนผเขยนมจดมงหม�ยใหผอ�นเข�ใจในเรองใดม�กทสด (เข�ใจ)

ก. ประวตของพระเจ�ชยง ข. ทม�ของก�รเลนจ�โต

ค. วธเลนจ�โต ง. ประเภทของจ�โต

๖. ในก�รเลนจ�โต ตว ขน มคว�มสำ�คญเกยวของกบผใด ” ” (เข�ใจ)

ก. ขนพลทนำ�หน�กองทพในก�รออกศก

ข. อำ�ม�ตยทมสตปญญ� เฉลยวฉล�ด

ค. พระร�ช�ทปกครองบ�นเมอง

ง. ผกล�ห�ญทชวยเหลอผทำ�คว�มด

๗. พระเจ�ชยงมลกษณะทดในขอใด (วเคร�ะห)

ก. มนำ�ใจนกกฬ� ข. มร�งก�ยแขงแรง

ค. บรจ�คสงของ ง. ชอบอยในทสง

๘. อะไรทแสดงใหเหนว�พระเจ�ชยงมสตปญญ�เฉลยวฉล�ด (วเคร�ะห)

ก. เอ�ชนะคตอสทแขงแรงทสดในก�รแขงขนกฬ�

ข. ตอสกบข�ศกจำ�นวนม�กจนไดชยชนะ

ค. ก�รคดเลอกอำ�ม�ตยทฉล�ดทสดในเมอง

ง. ก�รเข�ใจคว�มหม�ยของตวขนทอำ�ม�ตยมนตรเหลออยเพยงตวเดยว

๙. วรรณคดไทยเรองใดทใชก�รแพชนะของกฬ�ม�ตดสนชะต�กรรมของบ�นเมองคล�ยกบเรองก�รเล�จ�โต (สงเคร�ะห)

ก. ร�มเกยรต ข. สงขทอง

ค. ขนช�ง ขนแผน ง. พระอภยมณ

๑๐. เมออ�นเรองนแลวนกเรยนคดว�อะไรทเปนจรงตลอดไป (ประเมนค�)

ก. ก�รเลนจ�โตมอยทวไปทงในและต�งประเทศ

ข. บนนงช�เรงเปนเมองสำ�คญของไทยในปจจบน

ค. ตบเดกยงเปนอ�ห�รทวเศษสำ�หรบคนบ�งกลม

ง. ช�เรงหรอตนต�ลมเฉพ�ะภ�คใตเท�นน

เฉลย ๑. ง ๒. ก ๓. ค ๔. ค ๕. ข

๖. ค ๗. ก ๘. ง ๙. ข ๑๐. ก