สรปแผนงานสำาหรบการประชาสมพนธ

-------------------------------------------------------------ชอแผนงานวจย: การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด เพมความอดมสมบรณดนและการกกเกบนำ!าในดนของพ!นทสง โดยการจดการวสดในแปลงและถานชวภาพ ในแปลงเกษตรบนพ!นทสง (Reduced CO2 Emissions, enhanced soil fertility and high water holding capacity by improved fallow management based on biochar application in high land agriculture)ชอคณะผวจย: อาจารย ดร.ชชาต สนธทรพย

หนวยงาน: ภาควชาพชศาสตรและปฐพศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ไดรบทนอดหนนวจยประจำาปงบประมาณ 2557 เบอรโทรตดตอ: 053-9440331 ตอ 111, 0895560934ประเดนปญหากอนการวจย:

ปญหาหมอกควนและปรมาณฝนละอองเกนคามาตรฐาน ในพ!นทภาคเหนอตอนบน สงผลกระทบโดยตรงกบสขภาพของประชากรโดยทวไป ตนเหตของปญหาสวนใหญ คอ การเผาวสดเหลอท!งตางๆ ในแปลงเกษตรกรรม (slash and burn) ซงเปนการจดการกบเศษวสดเหลอในแปลงเกษตรกรรมทถอปฏบตมากนอยางยาวนาน สำาหรบพ!นททำาการเกษตรบนพ!นทสงทมความลาดชนของพ!นท เมอไมมวสดปกคลมหนาดน สงผลใหเกดการพงทลายของดนสง (soil erosion) ทำาใหความอดมสมบรณดนลดลง และนอกจากน!นการเผายงปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ซงเปนกาซเรอนกระจก (greenhouse gases) ทสงผลตอการเพมภาวะโลกรอน

การแกปญหาโดยใชผลงานวจย

1

การแกปญหาในระยะยาวอยางยงยน จำาเปนตองมวธหรอเทคนคในการเพมความอดมสมบรณใหกบดน เพอใหเกษตรกรสามารถเพาะปลกไดอยางมประสทธภาพ ลดตนทนการใชปจจยการผลต การตดแลวเผาแลวนำามาผลตเปนถานชวภาพ (slash and char) โดยใชเตาเผาขนาดเลกทอณหภม สงกวา 400 องศาเซลเซยส ภายใตระบบทมออกซเจนนอย ถานทไดจะเรยกวา ถานชวภาพ (biochar) เพอนำามาใชเปนวสดบำารงดน ซงพบวาชวยลดปญหาท!งการตดไมทำาลายปาและการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ในขณะเดยวกนกเพมผลผลตทางการเกษตรอกดวย

2

รปภาพประกอบ

รปท 1. สภาพตอซงขาวโพดทถกเผาท!งภายหลงการเกบเกยวผลผลต ในพ!นทจงหวดนาน

รปท 2 เตาเผาถานชวภาพ และถานชวภาพทไดจากการเผาตนขาวโพดแหง

3

สรปโครงการยอยท 1สำาหรบการประชาสมพนธ

-----------------------------------------------------------ชอโครงการยอยท 1: การเพมความอดมสมบรณและการกกเกบนำ!าในดนบนพ!นทสง โดยใชชวมวลและใชถานชวภาพ (Slash and char of biomass fallow system for improved soil fertility and water holding capacity in highland farming)ชอคณะผวจย: นายเกยรตกำาจร อนตาน

หนวยงาน: สำานกสงเสรมและจดการสนคาเกษตร กรมสงเสรมการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณไดรบทนอดหนนวจยประจำาปงบประมาณ 2557 เบอรโทรตดตอ: 02 579 3816 โทรสาร 02 579 2622ประเดนปญหากอนการวจย:

การเผาวสดเหลอท!งในแปลงเกษตรกรรม โดยเฉพาะบนพ!นทสงทพ!นทมความลาดชนของ เมอไมมวสดปกคลมหนาดน สงผลใหเกดการพงทลายของดนสง ทำาใหความอดมสมบรณดนลดลง อกท!งการเผายงปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ทสงผลตอการเพมภาวะโลกรอน การนำาวสดเหลอท!งมาผลตเปนถานชวภาพเพอนำามาใชเปนวสดบำารงดน พบวาชวยลดปญหาการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ในขณะเดยวกนกเพมผลผลตทางการเกษตรอกดวย อยางไรกตามชนดของวสดทนำามาใชผลตถานชวภาพกสงผลตอคณภาพของถานทผลตได ดงน!นการศกษาถงปรมาณและชนดของวสดทนำามาใชผลตถานชวภาพจงมความสำาคญโดยเฉพาะบนพ!นทสง

การแกปญหาโดยใชผลงานวจย

4

ชวมวลบนพ!นทสงสวนใหญเปนวสดเหลอท!งจากการเพาะปลก เชน ตอซงขาวโพด และขาวและมบางสวนเปนวชพช ปรมาณของชวมวลข!นกบความอดมสมบรณของดนแตละแหลง โดยทวไปแลวอยในปรมาณ 15-40 กโลกรม/100 ตารางเมตร ซงเมอนำามาผลตเปนถานชวภาพจะไดถานชวภาพ 7-22 กโลกรม/100 ตารางเมตร เมอนำาวสดเหลอท!งจากการเกษตรมาผลตเปนถานชวภาพไปใสในแปลงปลกพบวาการใสถานชวภาพมแนวโนมชวยเพมผลผลตขาวโพด และปรบปรงสมบตทางกายภาพของดน เมอเปรยบเทยบกบการตดแลวเผาตามวธการทเกษตรกรนยมปฏบต

5

รปภาพประกอบ

รปท 1. การตดแลวเผาในแปลงทดลองลองบนพ!นททดสอบชาวเขาเผาลาห บานบอไคร อำาเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน

รปท 2. ในแปลงทดลองขาวโพด บานปางหนฝน อำาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

6

สรปโครงการยอยท 2สำาหรบการประชาสมพนธ

-----------------------------------------------------------ชอโครงการยอยท 2: การศกษาคณสมบตของถานชวภาพจากวสดเหลอใชบนพ!นทสงในการกกเกบปรมาณคารบอน และการปลดปลอยธาตอาหารในดน (Biochar properties produced from agricultural highland waste: carbon fixation and mineralization)ชอคณะผวจย: อาจารย ดร.ชชาต สนธทรพย

หนวยงาน: ภาควชาพชศาสตรและปฐพศาสตร คณะเกษตรศาสตร หาวทยาลยเชยงใหม

ไดรบทนอดหนนวจยประจำาปงบประมาณ 2557 เบอรโทรตดตอ: 053-9440331 ตอ 111, 0895560934ประเดนปญหากอนการวจย:

การแกปญหาหมอกควนทเกดจากการเผาวสดเหลอท!งจากการเกษตรบนพ!นทสง โดยเปลยนมาเปนการเผาเพอผลตถานชวภาพ จำาเปนทตองใชเตาเผาทมประสทธภาพ สะดวกและเหมาะสมกบการใชงานบนพ!นทสง เตาเผาตองสามารถทำาอณหภมการเผาทเหมาะสมตอการผลตถานชวภาพ และมการปลดปลอยกาซพษในปรมาณตำา นอกจากน!นชนดของวสดทนำามาใชในการผลตถานชวภาพกมผลตอคณภาพสมบตของถาน ซงสงผลตอการนำาไปใชในการปรบปรงบำารงดน

การแกปญหาโดยใชผลงานวจย

เตาเผาถานชวภาพแบบงายถกพฒนาและปรบปรงจากถงนำ!ามนขนาด 200 ลตร พบวาประสทธภาพของเตาเผาแบบงายสามารถผลตถานชวภาพ เทยบเทากบถานทไดจากเตาเผามาตรฐานทเผาดวยอณหภม 400ºC และมการปลดปลอยอนภาค (PM10) ถานชวภาพท

7

ไดจากการเผาไมไผและตอซงจากขาวโพด จะมคารบอนในรปทมความเสถยรมากกวา 50% มพ!นผวทขรขระ และมรพรนในถานชวภาพ ซงคณสมบตน!จะชวยในการดดซบธาตอาหาร ปรบปรงโครงสรางทางฟสกสของดน ถานชวภาพทใสลงไปในดนในอตรา >1.0% จะทำาใหความหนาแนนรวมของดนลดลง สามารถเพมประสทธภาพในการอมนำ!าของดน ไดถงรอยละ 10-20 และเกบกกคารบอนในดนไดรอยละ 45

8

รปภาพประกอบ

รปท 1. ภาพถายกำาลงขยายสงของถานชวภาพทไดมาจากเศษไมไผ

รปท 2. ภายถายกำาลงขยายสงของถานชวภาพทไดจากตอซงขาวโพด

9

รปท 3. ผลของอตราการใชถานชวภาพตอการอมนำ!าของดน

รปท 4. ผลของขนาดของถานชวภาพตอการอมนำ4าของถานชวภาพทผลตจากตอซงขาวโพด

10