การประเมนผลโครงการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาขาวอนทรยจงหวดพทลง พ.ศ.2561-2565

1. เหตผลสำาคญของการประเมนโครงการ โครงการยทธศาสตรการพฒนาขาวอ นทรยจงหวดพทลง พ .ศ.2561-2565 จงหวดพทลง เปนโครงการทขบเคลอน 5 ประเดนยทธศาสตรคอ

1) ประเดนการวจยและพฒนาพนธขาวพนเมองคณภาพ ภายใตกลยทธการปฏรปเทคโนโลยการเกษตรอนทรยดวยการผสานภมปญญาและการวจย ซงกำาหนดใหมโครงการวจยและพฒนาขาวอนทรย โครงการวจยสรางคณคาจากขาวอนทรย เพอใหจงหวดพทลงมเทคโนโลยทางการเกษตร ผลงานวจย ผลงานวชาการ องคความรและสารสนเทศทรองรบผลผลต ผลตภณฑและการตลาดขาวอนทรย

2) ประเดนการบรหารจดการดน นำา สำาหรบขาวอนทรย ภายใตกลยทธการปรบดน จดการนำารองรบการเกษตรอนทรย ทม โครงการฟ นฟปรบปรงคณภาพดนนำาเพอใชของในการเกษตรอนทรย ทไดมาตรฐานและเปนทยอมรบ เพอจดสภาพแวดลอมทางการเกษตรขาวอนทรยใหโดดเดนดานการรกษาสภาพแวดลอมและการมความสมบรณของดน นำา

3) ประเดนการบรหารจดการมาตรฐานขาวอนทรย ภายใตกลยทธการสรางระบบการจดการพนธขาวแบบพงตนเองทยงยน โครงการผลตขาวพนธด และโครงการเมลดพนธชมชน กลยทธการตอยอดขาวทองถนสมาตรฐานขาวอนทรย ทมโครงการพฒนาพนธขาวทองถน เพอการบรหารจดการการผลตขาวอนทรยพทลง มมาตรฐานการเกษตรอนทรยระดบสากล ผลผลตขาวมคณภาพสง สามารถแขงขนไดในตลาดขาวคณภาพเพอสขภาพในประเทศ และตางประเทศ และกลยทธสงเสรมการจดการขาวอนทรยสมาตรฐานสากล โครงการเกษตรอนทรยครบวงจร เพอเกษตรกรผปลกขาวอนทรย เปนเกษตรกรมออาชพ มศกยภาพสง รวมกลมเปนแปลงใหญ และกลมผผลตขาวอยางเขมแขง สามารถจดการผลผลตใหมปรมาณและคณภาพไดมาตรฐานสากล

4) ประเดนการพฒนาระบบหวงโซการผลตขาวอนทรย ภายใตกลยทธการสรางวถชวตขาวอนทรยในพนทใหเขมแขง โครงการหมบานนาอนทรยวถเมองลง เพอใหพนธขาวอนทรย ผลผลตขาวอนทรย ผลตภณฑขาวอนทรย สามารถสรางคณคา มลคาเพมเชงบรณาการแกชมชน สรางความภาคภมใจในผลตผล และผลตภณฑแกประชาชน สรางโอกาสสรางรายไดแกชมชน 5)ประเดนการเสรมสรางความเขมแขงของกลมชาวนาอนทรย ภายใตกลยทธการพฒนาคณคา มลคาขาวอนทรยสรายไดทมนคง โครงการแปรรปผลตภณฑขาวสงขหยดอนทรย สผลภณฑคณภาพ เพอใหเครอขายวสาหกจชมชนขาวอนทรยมศกยภาพในการพงพาตนเองได เตบโตอยางตอเนอง เกดเครอขายการผลต การแปรรป และจดจำาหนายขาวอนทรยทมความเขมแขงครบวงจร กลยทธเพมบคลากรการเกษตรขาวอนทรย โครงการ SMART Farmer เพอใหเกษตรกรมคณภาพชวตทด มความรก ความภมใจในอาชพและวถเกษตรอนทรย กลยทธบรณาการแปลงขาวสการทองเทยวเชงอนรกษและการเรยนร โครงการเทยวนาขาวเมองลง เพอใหพทลงเปนแหลงเรยนร แหลงผลต พฒนาเกษตรกรขาวอนทรย พฒนาคณภาพบคลากรในหวงโซระบบการผลตทกระดบของจงหวด ใหมขดความสามารถ มศกยภาพเทาทนการเปลยนแปลงทแขงขนได

2. วตถประสงคการประเมน เพอประเมนผลการแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบตของหนวยงาน

องคกร เครอขายทเกยวของ เพอประเมนผลทเกดขนจากโครงการ และเพอประเมนปญหาอปสรรคทหนวยงาน องคกร เครอขายทเกยวของไมสามารถแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบตได

3. ขอบเขตการประเมน มงเนนการประเมนภาพรวมการดำาเนนการโดยประยกตใชตวแบบ

การประเมนของ Stufflebean และคณะ (cipp model) ครอบคลมประเดนดงตอไปน

3.1 การบรรลวตถประสงคโครงการ 3.2 ผลกระทบทงทางบวก ทางลบ และผลกระทบทไมไดคาดหวง 3.3 บทเรยน ปญหา ขอจำากด ขอเสนอแนะ

4. นยามศพทเฉพาะ 4.1 ขาวอนทรยพทลงคณภาพสงมาตรฐานสากล หมายถง ขาวท

ผานกระบวนการผลตตามมาตรฐานการเกษตรอนทรยระดบสากล ผลผลตขาวมคณภาพสง สามารถแขงขนไดในตลาดขาวคณภาพเพอสขภาพในประเทศ และตางประเทศ และเปนขาวพนเมองทมดชนบงชทางภมศาสตร

4.2 สรางคณภาพชวตคน หมายถง เกษตรกรมคณภาพชวตทด มความรก ความภมใจในอาชพและวถเกษตรอนทรย คนพทลงรบประทานขาวพนเมอง ความมนคงทางอาหารของเกษตรกรเพมขน สามารถพงตนเองทางอาหารไดมากขน เพยงพอตอความตองการของจงหวด

4.3 สรางอาชพเกษตรกร หมายถง ผลผลตขาวอนทรย ผลตภณฑขาวอนทรย สามารถสรางคณคา มลคาเพมเชงบรณาการแกชมชน สรางความภาคภมใจในผลตผล และผลตภณฑแกประชาชน สรางโอกาสสรางรายไดแกชมชน เกษตรกร ประชาชนในชมชนมอาชพและมรายไดจาการจำาหนายผลผลต และผลตภณฑจากขาวอนทรย ทสามารถสรางรายไดแกชมชน จงหวด ทเตบโตอยางตอเนอง

4.4 สรางรายไดชมชน หมายถง มวสาหกจชมชนขาวอนทรยทมความสามารถในการบรหารจดการวสาหกจชมชน หรอองคกรผประกอบการายยอย ทมมาตรฐานของกรมสงเสรมอตสาหกรรม มความสามารถในการพฒนาคณภาพมาตรฐานผลตภณฑใหเปนทยอมรบอยางกวางขวาง จนทำาใหสมาชกผประกอบการมรายไดจากการดำาเนนงาน มการบรหารจดการดวยธรรมาภบาล มการจางงานเครอขายวสาหกจชมชนและผประกอบการรายยอยจากผลตภณฑขาวอนทรย

4.5 สรางสงแวดลอมทยงยน หมายถง สภาพแวดลอมทางการเกษตรขาวอนทรยของจงหวดโดเดนดานการรกษาสงแวดลอมและการมความสมบรณของดน นำา

แนวคด ทฤษฎและการประเมน โครงการทเกยวของ การประเมนนไดประยกตใชรปแบบการประเมนของสตฟเฟลบมและ

คณะทพฒนาแบบจ ำาลองสำาหรบใช ในการประเมนทเรยกวา “CIPP Model” ซงมการแบงการประเมนเปน 4 สวน มขอบเขตโดยสงเขป ดงน

1. การประเมนบรบทหรอสภาวะแวดลอม (context) เปนการประเมนปจจยทสงผลตอโครงการ กอนลงมอดำาเนนการโครงการทงนเพอชใหเหนวาทำาไมตองดำาเนนโครงการซงจะครอบคลมประเดนเกยวกบการกำาหนด วตถประสงค การอธบายหลกการเหตผล ความจำาเปน ประเดนปญหา เปาหมาย ความเปนไปไดของโครงการ ความ ตองการของชมชน/พนท กลมเปาหมายทไดรบผลกระทบจากโครงการ นโยบาย ทศทางการเมอง สงคม เศรษฐกจ ภมสงคม

2. การประเมนปจจยนำาเขา (input) เปนการประเมนทรพยากรทใชในการดำาเนนโครงการเพอชใหเหน ถงความพรอมของทรพยากรทจ ำาเปน เทคโนโลย แผนงาน กำาลงคน งบประมาณ แหลงเงนทน วสดอปกรณ สถานท เครองมอครภณฑ

3. การประเมนกระบวนการ (process) เปนการประเมนเพอคนหาจดแขงจดออน ขอบกพรองของ วธด ำาเนนการ การจดกจกรรมของโครงการ การนำาทรพยากรมาใชอยางเหมาะสมเกดประโยชนสงสด ลำาดบขนตอน การดำาเนนงาน กลไกกระบวนการบรหารจดการ การมสวนรวมของประชาชน การยอมรบของประชาชน กจกรรมท ไมกอใหเกดประโยชนหรอกจกรรมทสงผลตอการบรรลจดประสงค ปญหาอปสรรคขอขดของ เพอนำาผลประเมนมา ปรบปรงแกไข พฒนากระบวนการดำาเนนการใหรดกมมประสทธภาพมากขน

4. การประเมนผลผลตทเกดขนจากโครงการ (product) เปนการประเมนเพอเปรยบเทยบผลทเกดขน จรงจากการดำาเนนโครงการกบเปาหมายหรอวตถประสงคของโครงการวาเปนไปตามทกำาหนดไวหรอไม หรอ เปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐาน นอกจากจะยดตดตามกรอบแนวคดดง

กลาวแลว ในทนยงใหความสำาคญกบผลลพธหรอผลกระทบจาก โครงการฯ

วธการการดำาเนนงานการตดตาม และประเมนผลโครงการขบเคลอนยทธศาสตรขาว

อ นทรยจ งหวดพทลง สน บสน นโดย สถาบนจดการระบบสขภาพ มหาวทยาลยสงขลานครนทร และสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ สสส. ภายใตการขบเคลอนแผนยทธศาสตรการพฒนาขาวอนทรยจงหวดพทลง พ.ศ.2561-2564 กำาหนดวธการการดำาเนนงานไว 8 ขนตอนการประเมนมดงน

1. บรบทของแผนยทธศาสตร สาระสำาคญของแผนยทธศาสตร ประเด นยทธศาสตร แผนงาน โครงการทก ำาหนดไวเพ อบรรลตามยทธศาสตรขาวจงหวดพทลง

2. ศกษารายละเอยดการประเมนจากคมอการใชโปรแกรม เพอสรางความเขาใจรายละเอยดในแตละขนตอน

3. กำาหนดวตถประสงคการประเมน โดยพจารณาขอมลทกำาหนดไวในโปรแกรมแลวเลอกใชวตถประสงคท เหมาะสมกบบรบทของผประเมน ระยะเวลา และงบประมาณ ในการประเมน

4. กำาหนดประเดนประเมน โดยพจารณาขอมลทกำาหนดไวในโปรแกรมแลวเล อกประเดนท เหมาะสม เพ อใหครอบคลมและสอดคลองกบวตถประสงคการประเมน (การแปลงแผนยทธศาสตรพฒนาขาวอนทรยจงหวดพทลง พ.ศ. 2561-2564 ไปสการปฏบต แผนงาน โครงการ กจกรรม )

5. พฒนาเครองมอประเมน คอ แบบสมภาษณ 6. ก ำาหนดประชากรกล มต วอย าง ในร ปแบบเจา ะจง

(Purposive) ประกอบดวย เจาหนาทรบผดชอบโครงการจำานวน 3 คน, หนวยงาน องคกร ทมสวนรวมขบเคลอนแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบตจำานวน 11 หนวยงาน, กลม องคกร เครอขายผผลต ผแปรรป ผบรโภคขาวอนทรย 3 หนวย

7. เกบรวบรวมขอมล โดยการสมภาษณเปนรายบคคล จากผรบผดชอบงานแผนและนโยบาย หรอเกยวของ หรอผทไดรบมอบหมายจากหวหนาหนวยงาน องคกร ณ สถานทปฏบตราชการของเจาหนาท และสถานทดำาเนนโครงการในพนท รวมทงการถายภาพผลการดำาเนนโครงการ

8. วเคราะหขอมลเกยวกบการแปลงยทธศาสตรไปสแผนงาน โครงการ กจกรรม ไดอยางไร มกลไกใดบางทชวยสนบสนน ผลกระทบจากโครงการ ปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะ โดยวธการวเคราะหเนอหา (Content analysis) และการวเคราะหเชงเหตและผล (Cause and effect analysis) ดวยรปแบบการพรรณนาความ

การตดตาม และประเมนผลโครงการขบเคลอนยทธศาสตรขาวอนทรยจงหวดพทลง

วตถประสงคของการประเมน เพอประเมนการน ำายทธศาสตรขาวอนทรยจงหวดพทลงไปสการปฏบตกรอบการประเมน ใชร ปแบบ CIPP Model เป นเคร องมอในการประเมน

สภาพแวดลอมทางภมศาสตร วถชวตความเชอเรองแมโพสพ ศนยวจยขาว วทยาลยภมปญญา กลมผลตขาวอนทรย ขาวสงขหยด แผนยทธศาสตรจงหวด แผนยทธศาสตรขาว

Context

ขอบเขตการประเมนขอบเขตเชงพนทดำาเนนการประเมนในพนทจงหวดพทลง ประกอบดวย หนวยงาน

ระดบจงหวด ระดบอำาเภอ ระดบทองถน ระดบเครอขาย องคกร

ขอบเขตเชงเนอหา ดำาเนนการประเมนจากโครงการในประเดนหลก 4 ประเดน คอ 1.กลไกทรวมขบเคลอน การทำาแผนงานโครงการขาวอนทรย

Input

Process

Impact

แผนยทธศาสตรขาวอนทรย สภาเกษตรกร เกษตรจงหวด อตสาหกรรมจงหวด พาณชยจงหวด กลม/เครอขายขาวอนทรย ศนยวจยขาว สถาน

กลม/เครอขายขาวอนทรยทำาโครงการ> การสนบสนนจากดานวชาการ >สภาเกษตรกร >โครงการของหนวยงานทเกยวของ.(หนวยหลก /หนวยสนบสนน)> แผนงานจงหวด/แผนหนวยงาน(สวนกลาง) >

1.มเมลดพนธขาวสงขหยดอนทรยขายใหชาวนา2.มพนทผลตขาวสงขหยดอนทรยเพมขน 2,525 ไร ผลผลต 2,829 ตน3.กลม/เครอขายผลตขาวสงขหยดอนทรยสผบรโภคเฉพาะกลม Nice

1. เศรษฐกจ ขาวอนทรยเปนทตองการของตลาด ในและนอกประเทศ เพมมลคา สรางรายไดแกกลม เครอขาย2.สงคม มกลม/เครอขาย มกตกา เกณฑมาตรฐานทสมาชกยอมรบ ตามลำาดบ GAP/PGA/PGS/GMP/Organic Thailand

1.1 กลม เครอขายผผลต 1.2 สภาเกษตรกร1.3 หนวยงานราชการหลก(เกษตรและสหกรณ/ เกษตร

จงหวด/อตสาหกรรมจงหวด/ พาณชยจงหวด )1.4 หนวยงานราชการสนบสนน สถานพฒนาทดน /สำานกงาน

ชลประทาน/ศนยวจยขาว1.5 หนวยงานทางวชาการศนยวจยขาว/มหาวทยาลยทกษณ

2.กระบวนการขบเคลอน การทำาแผนงานโครงการขาวอนทรย มโครงการขาวอนทรยตามแผนยทธศาสตร 2 โครงการ

2.1).โครงการพทลงเมองธนาคารอาหารปลอดภย (Food Safety Bank)ป 2562,

2.2) โ ค ร ง ก า ร ข า ว เ พ อ ส ข ภ า พ (Healthy Rice Supper Brand) ป 2563

3. ผลทเกดขนจาการขบเคลอนการทำาแผนงานโครงการขาวอนทรย มจำานวน 11 หนวยงาน ทองถน กเครอขาย/องคกร, 1 แผนยทธศาสตรพฒนาขาวอนทรยจงหวดพทลง พ.ศ. 2561-2565 และ 2 โครงการขบเคลอนขาวอนทรย

4.ปจจยส ำาค ญทมผลกระทบตอการขบเคลอนการท ำาแผนงานโครงการขาวอนทรย

ขอบเขตเชงระยะเวลาดำาเนนการประเมนระหวางวนท 1 พฤศจกายน 2561 ถงวนท 31

ธนวาคม 2561 จำานวน 2 เดอนวธการการดำาเนนงาน

งบประมาณ 20,000 บาท

กระบวนการขบเคลอนแผนงาน โครงการ กจกรรม

สภาเกษตรก

ร

กลม/เครอขายเกษตรกร

หนวยงาน

รบผดขอบโครงการ

ใชงบประมาณ

แผนฯจงหวด

หนวยงานงบประมาณ

หนวยงานวชาการ( ม.ทกหนวยสนบสนน ( พฒน

การตดตาม และประเมนผลโครงการขบเคลอนยทธศาสตรขาว

อ นทรยจ งหวดพทลง สน บสน นโดย สถาบนจดการระบบสขภาพ มหาวทยาลยสงขลานครนทร และสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ สสส. ภายใตการขบเคลอนแผนยทธศาสตรการพฒนาขาวอนทรยจงหวดพทลง พ .ศ.2561-2564 กำาหนดการตดตาม และประเมนผลการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาขาวอนทรยจงหวดพทลง ภายใตโครงการขบเคลอนยทธศาสตรขาวอนทรยจงหวดพทลง สนบสนนโดย สถาบนจดการระบบสขภาพ มหาวทยาลยสงขลานครนทร และสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ สสส. 8 ขนตอนหลก ดงน

1. บรบทของแผนยทธศาสตร สาระสำาคญของแผนยทธศาสตร ประเด นยทธศาสตร แผนงาน โครงการทก ำาหนดไวเพ อบรรลตามยทธศาสตรขาวจงหวดพทลง

2. ศกษารายละเอยดการประเมนจากคมอการใชโปรแกรม เพอสรางความเขาใจรายละเอยดในแตละขนตอน

3. กำาหนดวตถประสงคการประเมน โดยพจารณาขอมลทกำาหนดไวในโปรแกรมแลวเลอกใชวตถประสงคท เหมาะสมกบบรบทของผประเมน ระยะเวลา และงบประมาณ ในการประเมน

4. กำาหนดประเดนประเมน โดยพจารณาขอมลทก ำาหนดไวในโปรแกรมแลวเลอกประเดนทเหมาะสม เพอใหครอบคลมและสอดคลองกบวตถประสงคการประเมน (การแปลงแผนยทธศาสตรพฒนาขาวอนทรยจงหวดพทลง พ .ศ. 2561-2564 ไปส การปฏบต แผนงาน โครงการ กจกรรม )

5. พฒนาเครองมอประเมน คอ แบบสมภาษณ 6. ก ำา ห น ด ป ร ะ ช า ก ร ก ล ม ต ว อ ย า ง ใ น ร ป แ บ บ เ จ า ะ จ ง

(Purposive) ประกอบดวย เจาหนาทรบผดชอบโครงการจำานวน 3 คน, หนวยงาน องคกร ทมสวนรวมขบเคลอนแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบต

จำานวน 11 หนวยงาน, กลม องคกร เครอขายผผลต ผแปรรป ผบรโภคขาวอนทรย 3 หนวย

7. เกบรวบรวมขอมล โดยการสมภาษณเปนรายบคคล จากผรบผดชอบงานแผนและนโยบาย หรอเกยวของ หรอผทไดรบมอบหมายจากหวหนาหนวยงาน องคกร ณ สถานทปฏบตราชการของเจาหนาท และสถานทด ำาเนนโครงการในพนท รวมทงการถายภาพผลการด ำาเน นโครงการ

8. วเคราะหขอมลเกยวกบการแปลงยทธศาสตรไปสแผนงาน โครงการ กจกรรม ไดอยางไร มกลไกใดบางทชวยสนบสนน ผลกระทบจากโครงการ ปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะ โดยวธการวเคราะหเนอหา (Content analysis) และการวเคราะหเชงเหตและผล (Cause and effect analysis) ดวยรปแบบการพรรณนาความ

ผลการประเมนโครงการ

บรบท Contextสภาพทางภมศาสตรจงหวดพทลงมพ นทนาในเขคบรการของ

ชลประทานจำานวนมาก ถงแมปจจบนพนทนาสวนหนงถกเปลยนเปนสวนยาง และสวนปาลมตามลำาดบ แตชาวนาพทลงกผลตขาวสงออกไดเปน 1 ใน 2 จงหวดผสงออกขาวของภาคใต ชาวนาพทลงยงมความเชอ และนบถอพระแมโพสพ เปนผยงใหญตองเคารพบชา การทำานาเปนการดแลรกษาพระแมโพศพ

ยทธศาสตรจงหวดพทลง เพอใหสอดคลองกบศกยภาพการพฒนาจงหวดและบรบทการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ และกาวไปสวสยทศนการพฒนาจงหวดทพงปรารถนาในระยะเวลา 5 ป จงหวดจงกำาหนดเปาประสงครวมของการพฒนาดงน 1) พทลงเมองเกษตรคณภาพมาตรฐานสากล การเกษตรของจงหวด สรางความมนคง

ทางเศรษฐกจ กระจายรายได สรางงาน อาชพแกเกษตร และชมชน 2). การทองเทยวสรางความมนคงทางเศรษฐกจกระจายรายไดสจงหวดและรกษาสงแวดลอมทย งยน 3). ประชาชนมคณภาพ เรยนรตลอดชวต สงคมนาอย และมความสงบดวยหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 4). พทลงเมองสเขยว ทรพยากร ธรรมชาตอดมสมบรณ ชมชนมสงแวดลอมด 5). ระบบโครงสรางพนฐานมประสทธภาพ การคมนาคมปลอดภย การบรหารจดการมธรรมาภบาล จงหวดพทลงมพนทถอครองทำาการเกษตร 1.53 ลานไร รอยละ 71.6 ของพนทจงหวดทงหมด ในจำานวนนเปนพนทสวนยางพารารอยละ 58.9 เปนพนททำานารอยละ 8.9 เกษตรกรปลกขาวนาป 17,379 ครวเรอน ปลกขาวนาปรง 7,232 ครวเรอน พนทปลกขาว 54,505 ไร ตลอดระยะเวลา 10 ป ทภาครฐสงเสรมการผลตในระบบอนทรย (Organic agricultural system) สงผลใหเกดกลมท ำานาอนทรย 26 กลม รวมเนอท 5,973 ไร หรอรอยละ 4.3 ของพนทนาทงหมด แตพบวามเพยง 1,800 ไร ทไดรบการรบรองมาตรฐานอนทรย หรอรอยละ 1.34 ของพนทนาทงจงหวด ทงๆทจงหวดพทลงเปนจงหวดนำารองตามโครงการเมองเกษตรสเขยว ทไดรบงบประมาณเพมพเศษ ในขณะทพทลงมหนวยงานหลกทดำาเนนการผลกดนเพอการผลตขาวอนทรยอาท สภาเกษตรกร กลม/เครอขายผผลตขาวอนทรย สำานกงานเกษตรจงหวด หนวยงานดานวชาการอาท ศนยวจยขาวพทลง มหาวทยาลยทกษณ วทยาลยภมปญญา ม.ทกษณ หนวยงานสนบสนนอาท สถานพฒนาทด นพทลง ส ำานกงานโครงการชลประทานพทลง ส ำานกงานอตสาหกรรมจงหวดพทลง สำานกงานพาณชยจงหวดพทลง ทงยงมภาคเครอขายผผลตขาวอนทรย 97 กลม กระจายทวจงหวดเชน กลมอนทรยสงขหยดบานดอนนด กลมชมรมอตสาหกรรมเกษตรอนทรยแหลมทอง-ปนแต กลมขาวอนทรยวถคนดอนประด ฯลฯ ผลตขาวอนทรย 3 สายพนธตามลำาดบคอสงขหยด เลบนกปตตาน และขาวเฉยง แตการสงเสรมระบบเกษตรอนทรยทงทเกดจากหนวยราชการ รฐวสาหกจ เอกชน และกลมองคกรตางๆ ยงไมประสบความสำาเรจเทาทควร จงหวดพทลงจงไดจดทำา

แผนยทธศาสตรการพฒนาขาวอนทรยจงหวดพทลง พ.ศ.2561-2565 ภายใตมวสยทศน ขาวอนทรยพทลง คณภาพสงมาตรฐานสากล สราง“คณภาพชวตคนสรางอาชพเกษตรกร สรางรายไดชมชน สรางสงแวดลอมทยงยน ซงมพนธกจตามยทธศาสตรคอ ” 1) พฒนาการบรหารจดการการผลตขาวอนทรย และเสรมสรางศกยภาพของเกษตรกร กลมเกษตรกรในการผลตขาวอนทรยใหมคณภาพและมาตรฐานระดบสากล 2) พฒนากลมเกษตรกรใหเปนวสาหกจชมชน ผประกอบการรายยอยมขดความสามารถในการจดการสรางสรรคคณคาของผลผลต ผลตภณฑจากขาวอนทรยทสามารถแขงขนได 3) สงเสรมสนบสนนการเชอมโยงเครอขายหวงโซการผลต Supply ขาวอนทรยใหเขมแขง ครบวงจร เพมศกยภาพในการแขงขน การใชทรพยากรรวมกน การเกอกลซงกนและกน 4) สงเสรมสนบสนนใหมการจดการความร สารสนเทศขาวอนทรย การวจย สรางองคความรและพฒนาบคลากรในหวงโซการผลตทกระดบ ใหมความสามารถในการผลต การพฒนาผลผลต การบรหารผลผลต การจดการตลาด ทกอใหเกดคณคา และมลคา ทงนจงหวดพทลงมเปาประสงค Ultimate Goal ของแผนยทธศาสตรคอ 1) มพนทนาขาวอนทรย 27,000 ไร ในเวลา 5 ป โดยการทำานาขาวแปลงใหญทจดการระบบการผลตตามมาตรฐานขาวอนทรย 3 โซนๆละ 9,000 ไร 2) ขาวอนทรยเปนขาวทมเอกลกษณเฉพาะสงบงชทางภมศาสตร GI ตลาดมความเชอมน สามารถขายไดไมตำากวา 100 บาทตอกโลกรม และมยอดขายเพมขน 100% ภายในเวลา 5 ป 3) มโกดงเกบขาวทง 3 โซน(เหนอ กลาง ใต) และมอก 1 โกดงทเปนสวนกลาง เพอควบคมคณภาพมาตรฐาน GMP 4) มหนวยตรวจรบรอง GMP ทมธรรมาภบาลและเปนทยอมรบของผผลต ผคา ผบรโภค

เพอสผลสมฤทธสงสดตามแผนยทธศาสตร จงหวดพทลง จงกำาหนดประเดนยทธศาสตรการพฒนาไว 5 ประเดน 25 ตวชวด คอ 1) ประเดนการวจยและพฒนาพนธขาวพนเมองคณภาพ มแผนงานการปฏรปเทคโนโลยการเกษตรอนทรยดวยการผสานภมปญญาและการวจย

ซงกำาหนดใหมโครงการวจยและพฒนาขาวอนทรย โครงการวจยสรางคณคาจากขาวอนทรย 2) ประเดนการบรหารจดการดน นำา สำาหรบขาวอนทรย แผนงานปรบดน จดการนำารองรบการเกษตรอนทรย โครงการฟ นฟปรบปรงคณภาพดนนำาเพอใชในการเกษตรอนทรย ทไดมาตรฐานและเปนทยอมรบ 3) ประเดนการบรหารจดการมาตรฐานขาวอนทรย แผนงานสรางระบบการจดการพนธขาวแบบพงตนเองทยงยน โครงการขาวพนธด และโครงการเมลดพนธชมชน แผนงานตอยอดขาวทองถ นสมาตรฐานขาวอนทรย โครงการพฒนาพนธขาวทองถน แผนงานสงเสรมการจดการขาวอนทรยสมาตรฐานสากล โครงการเกษตรอนทรยครบวงจร 4) ประเดนการพฒนาระบบหวงโซการผลตขาวอนทรย แผนงานสรางวถชวตขาวอนทรยในพนทใหเขมแขง โครงการหมบานนาอนทรยวถเมองลง 5)การเสรมสรางความเขมแขงของกลมชาวนาอนทรย แผนงานพฒนาคณค า ม ลค าขาวอนทรยส รายได ท ม นคง โครงการแปรร ปผลตภณฑขาวสงขหยดอนทรย สผลภณฑคณภาพ แผนงานเพมบคลากรการเกษตรขาวอนทรย โครงการ SMART Farmer แผนงานบรณาการแปลงขาวสการทองเทยวเชงอนรกษและการเรยนร โครงการเทยวนาขาวเมองลง ทงนเพอการผลตขาวอนทรยทมมาตรฐานระดบสากล ผลผลตมคณภาพสง สามารถแขงขนไดทงในตลาดในประเทศและตางประเทศ ผผลตตองรกษาสงแวดลอม ความสมบรณของดนและนำา ผผลตตองเปนมออาชพ มศกยภาพสง รวมผลตเปนแปลงใหญ จดการผลผลตใหม ปรมาณ และคณภาพทไดมาตรฐานสากล กลมผผลตขาวอนทรยตองเตบโตอยางตอเนอง พงพาตนเองได เกดเครอขายการผลต การแปรรป การขาย ทเขมแขง ครบวงจร สามารถสรางคณคา สรางมลคาจากเมลดพนธขาว ผลผลตขาว ผลตภณฑขาวอนทรย โดยทเกษตรกรตองมคณภาพชวตทดขน มความรก ความภาคภมใจในอาชพ และวถเกษตรอนทรย สวนจงหวดพทลงกตองมเทคโนโลยทางการเกษตร มผลงานการวจย ผลงานทางวชาการ องคความร แหลงเรยนรและสารสนเทศทรบรองผลผลต ผลตภณฑและการตลาดขาวอนทรยทมคณภาพ และทนสมย

เกษตรกร บคลากรในระบบผลตทกระดบมศกยภาพ มความสามารถเทาทนการเปลยนแปลง

โดยทมหนวยงานหลกในการขบเคลอนคอ สภาเกษตรกร สำานกงานเกษตรจงหวด ศนยวจยขาวพทลง มหาวทยาลยทกษณ วทยาลยภมป ญญา ม.ทกษณ สถาน พฒนาท ด นพทลง ส ำาน กงานโครงการชลประทานพทลง ส ำานกงานอตสาหกรรมจงหวด ส ำานกงานพาณชยจงหวด องคการปกครองสวนทองถน รวมผลกดนใหจงหวดพทลง มความมนคงดานขาวอยางยงยน เปนแหลงอนรกษความหลากหลายทางชวภาพดานพนธกรรมขาวพนเมอง ชาวนาจะตองมพนธขาวเกบไวใชเอง และสามารถพฒนาตอยอดความเปนอตลกษณของเมลดพนธขาวพนถ นดงเดมทสอดคลองกบภมนเวศ และภมสงคม องคความรดานขาวอนทรยจะตองไดรบการจดการเปนระบบจนกลายเปนปญญาของแผนดนมการเชอมโยงกบวถวฒนธรรมชมชนทสบทอดอยตลอดเวลา โดยเกษตรกรสามารถจดการเองได มทรพยากรดนนำาทเออตอการทำาเกษตรอนทรย ตองมหนวยบรการจดการแบบประชารฐโซนเหนอ โซนกลาง โซนใต โดยกลมเกษตรกรและมหนวยงานสนบสนน ทมคณะกรรมการตรวจสอบ โดยใชกลไกระดบจงหวดทมมาตรฐาน และมโกดงเกบขาวทง 3 โซน ทสามารถรกษาคณภาพขาวไดด และสามารถตรวจสอบขอมลยอนกลบเพอสระบบมาตรฐานสากลการสงออก GMP ตองมแปลงนาขาวทไดรบมาตรฐานอนทรยขนาดใหญมพนทตดตอกนไมนอยกวา 1,000 ไร และมผลผลตอยางตำา 1,000 กโลกรมตอไร รวมทงจงหวดไมนอยกวา 46 แปลง ขาวอนทรยพทลงจะตองมคณคา มคณธรรมเปนเอกลกษณเฉพาะเปนทรจกยอมรบ ขาวอนทรยพทลง ทงในและตางประเทศ ดวยการสรางแบรนด“ ”ของตวเอง เพอการสรางงาน สรางรายได แกชมชน และจงหวด อยางยงยน จะตองมหมบานขาวอนทรย กลมชาวนาอนทรยทมความเขมแขง เชอมโยงเปนเครอขาย ทมบทบาทและไดรบการยอมรบในระดบประเทศและสากล จะตองมชาวนาอนทรรนใหม มสวสดการชานา มศกด ศร มคณภาพชวตทด มวถชวตทเปนเอกลกษณภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ผลการประเมนโครงการ 5 ประเดนแบบสอบถามเกบขอมลการแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบตของหนวยงานทเกยวของ

1.ป ร ะ เ ด น ก า ร ว จ ย แ ล ะ ก า รพฒนาขาวพนเมอง

ปงบประมาณ

การแปลงยทธศาสตรไปสแผนงาน โครงการ กจกรรมโครงการ

ผลผลต ห น ว ยงาน

2561

2562

2563

วจยและพ ฒ น าข า วอนทรย

ง า น ว จ ยข า วอนทรย>=10 เรอง

ศนยวจยข า วพทลง

79 กลม

/ ไมมโครงการ ปญหาอปสรรค1. ศนยวจยขาวท ำางานตาม Function กบกลมชาวนาขาวอนทรยท สมครใจเขาสการผลตเพอการรบรองมาตรฐาน ในลกษณะตงรบ แตผลงานทดำาเนนการสอดคลองและหนนเสรมกบยทธศาสตรจงหวด2. กลไกสนบสนน พด.ฟ นฟปรบด น ชป.จดสรรนำา ตรวจคณภาพนำา 3. ผลกระทบ ทนาไดรบการรบรองคณภาพ 2500 ไร **4. ปญหาอปสรรค 4.1 การมหลายมาตรฐานในจงหวดพทลง Organic Thailand Good Manufacturing Practice Participatory Guarantee System

Phatthalung Green Agree Good Agriculture Practice 4.2 การเขาสมาตรฐานตองเขมงวดกบ เมลดพนธอนทรย/ การควบคมน ำา-ดน /จงกดดนความตงใจ ความอดทนของเกษตรกรเพอเปลยนผานสนาอนทรย5. ขอเสนอแนะ สรางความเขาใจกบเกษตรกรเพออดทนในระยะเปลยนผาน

ว จ ยส ร า งค ณ ค าม ล ค าจากขาวอนทรย

ว จ ย เ พ อก า รแ ป ร ร ปแ ล ะพฒนาการตลาดขาวอนทรย

วทยาล ยภมปญญา ม.ทกษณ

ไมมโครงการ ปญหาอปสรรค

ว จ ยส ร า งค ณ ค าม ล ค าจากขาว

ว จ ย เ พ อก า รแ ป ร ร ปแ ล ะพฒนาการ

ก ล มว สาหก จฟ น ฟ เศรษฐกจบ า น

1. กลมวสาหกจฟ นฟเศรษฐกจบานทาชาง ไดพฒนาการแปรรปขาวสงขหยดอนทรยเปน ขาวป งสงขหยดควกลง โดยมนก“ ”วจยของวทยาลยภมปญญา ม.ทกษณ เปนผใหคำาปรกษา 2. กลไกสน บสน น อตสาหกรรมจงหวด สน บสน น ใหน ำาผลตภณฑไปนำาเสนอในงานนำาเสนอผลตภณฑชมชน ท กทม.

อนทรย ตลาดขาวอนทรย

ทาชาง ไดรบการคดเลอกเปนสนคา ไทยเดน“ ”3. ผลกระทบ เปนชองทางการพฒนาเปนสนคาเชงธรกจของกลม และเพมมลคาเขาอนทรย4. ปญหาอปสรรค 4.1 ยงไมสามารถผลตเพอการคาได ยงขาดการสรางตลาด ขาดเครองจกร โรงเรอน5. ขอเสนอแนะ ศกษา วจยคณภาพผลตภ ณฑ พฒนาส เครองหมายรบรอง แพกกง ตรา ยหอ ควบคไปกบการตลาด

2.ประเดนการบรหารจดการดน นำาสำาหรบขาวอนทรย

ปงบประมาณ

การแปลงยทธศาสตรไปสแผนงาน โครงการ กจกรรมโครงการ

ผลผลต ห น ว ยงาน

2561

2562

2563

ฟ น ฟ เ พ ม สำานกงาน ไมมโครงการของหนวยงาน แตหนวยงานไดใหการสนบสนน

ป ร บป ร งคณภาพด น น ำา เพอใชในการเกษต รอ นทรย ท ไ ด มาตรฐาน แ ล ะเ ป น ท ยอมรบ

ผ ล ผ ล ตข า วอนทรยไม นอยกวา 1 ต น ต อ ไ ร ตอรอบ

โครงการชลประทานจงหวดพทลง

โครงการขบเคลอนขาวอนทรยของจงหวด ตาม Function ปกต

ส ถ า น พฒน า ท ดนพทลง

ไมมโครงการของหนวยงาน แตหนวยงานไดใหการสนบสนนโครงการขบเคลอนขาวอนทรยของจงหวดตาม Function ปกต

ก ล มเกษตรกรน ำาความร มาตอยอดพ ฒ น าพ นท ของตนเองได เ พ อ ใ ห ค ณ ภ า พดน นำา ได มาตรฐาน

สำานกงานเ ก ษ ต รจ ง ห ว ดพทลง

ไมมโครงการ

อยางนอย 27,000 ไร ภายใน 4 ปม แ ป ล งส า ธ ต อ ำา เ ภ อ ล ะ 5 แ ป ล ง และมการพฒนาตอเนอง 3 ป

สำานกงานเ ก ษ ต รจ ง ห ว ดพทลง

ไมมโครงการ

สรางกลมฝ กอ บ รมใน 3 โซน

สำานกงานเ ก ษ ต รจ ง ห ว ดพทลง

ไมมโครงการ

พ ฒ น าค ณ ภ า พด น ใ น

ส ถ า น พฒน า ท ดนพทลง

ไมมโครงการ

แปลงปลก 27,000 ไร ภายใน 4 ป

3.ประเด นการบรหารจดการมาตรฐานขาวอนทรย

ปงบประมาณ

การแปลงยทธศาสตรไปสแผนงาน โครงการ กจกรรมโครงการ

ผลผลต ห น ว ยงาน

2561

2562

2563

โครงการ ผ ล ตขาวพนธด

พ น ธ ข า วค ณ ภ า พ 10,000 ก ก .ต อโซน ตอป

ศนยวจยข า วพทลง

5 กลม

4 กลม

1.ไดอยางไร ศนยทำางานตาม Function กบกลมชาวนาขาวอนทรยท สมครใจเขาสการผลตเพอการรบรองมาตรฐาน ในลกษณะตงรบ

2.กลไกสนบสนน พด.ฟ นฟปรบดน ชป.จดสรรนำา ตรวจ

คณภาพนำา 3. ผลกระทบ ไดรบการรบรองคณภาพ Organic Thailand 2,525 ไร ผลผลต 2,829 ตน(ป 2562)4. ปญหาอปสรรค ขอรบโดยไมรวมกลม /ไมทำาทำาตามเงอนไข 3 ป/ เมลดพนธอนทรย/ การควบคมนำา/ความตงใจ ความอดทนของเกษตรกรเพอเปลยนผานสนาอนทรย5. ขอเสนอแนะ ตองเปนกลม/ทำาตามเงอนไข 3 ป/ เมลดพนธอนทรย/ การควบคมนำา/ความตงใจ ความอดทนของเกษตรกรเพอเปลยนผานสการรบรองนาอนทรย

โครงการ เ ม ล ดพนธขาวพ นเ ม อ งชมชน

ศนยเมลดพนธชมชน 1 ศนยตอโซน

ศนยวจยข า วพทลง

ไมไดทำาไมใชภารกจ กรมฯไมอนญาตใหทำา

ก ล มว ชชาล ยรวงขาว

19 กลม

1.ไดอยางไร เหนประโยชนความหลากหลายของพนธขาว จงรวมกลม 3 โซน รวม 19 กลม เกบเมลดพนธทตองการเชน ขาวสงขหยด ขาวหนวยเขอ ขาวหอมใบเตย ขาวหอมปทมฯลฯ 2. กลไกสน บสน น สภาเกษตรกร /วทยาล ยภม ป ญญา ม.ทกษณ 3. ผลกระทบ ไดเมลดพนธขาวพนเมอง 18 ชนด จาก 19

กลม และพฒนาพนธใหม ขาวเลบนกดำา ขาวพนเมองมความเปนอตลกษณ และมความเฉพาะตอการปลก บรโภค4. ปญหาอปสรรค ไมมหนวยงานราชการรบรองจดทะเบยน GI ไมได เครอขายจงจดการตนเองโดยใชมาตรฐานรบรองแบบมสวนรวม PGS5. ขอเสนอแนะ ผล กด นใหข าวพ นเมองพนธ อ นๆ เขาส กระบวนการรบรองเมลดพนธขาวอนทรย และยกระดบการเกบเมลดพนธของกลมเปน ศนยเมลดพนธขาวพนเมองอนทรยในระดบโซน

โครงการพฒนาข า ว พ นเมอง

เ ก ด พ น ธ ข า ว พ นเมอง เลบนก เฉ ยง ส ง ข ห ย ด เหน ยวด ำาหมอ ดอกพ ะ ย อ ม เ ข ม ท อ ง

ศนยวจยข า วพทลง

1.ไดอยางไร ศนยทำางานตาม Function กบกลมชาวนาขาวอนทรยท สมครใจเขาสการผลตเพอการรบรองมาตรฐาน ในลกษณะตงรบ 2.กลไกสนบสนน พด.ฟ นฟปรบดน ชป.จดสรรนำา ตรวจคณภาพนำา 3. ผลกระทบ ไดรบการรบรองคณภาพ Organic Thailand 2,525 ไร ผลผลต 2,829 ตน(ป 2562)4. ปญหาอปสรรค ขอรบโดยไมรวมกลม /ไมทำาทำาตามเงอนไข 3 ป/ เมลดพนธอนทรย/ การควบคมนำา/ความตงใจ ความอดทน

ห ว น า ไ ข ม ด ร น หอมจนทร 10,000 กก. ตอป

ของเกษตรกรเพอเปลยนผานสนาอนทรย5. ขอเสนอแนะ ตองเปนกลม/ทำาตามเงอนไข 3 ป/ เมลดพนธอนทรย/ การควบคมนำา/ความตงใจ ความอดทนของเกษตรกรเพอเปลยนผานสการรบรองนาอนทรย(รบรองเฉพาะขาวสงขหยด เลบนก เหนยวดำา) เปนการดำาเนนงานตามภารกจงานหลก จากกรมการขาวแตสอดคลองกบยทธศาสตรขาวอนทรย

-โครงการเกษตรอ นทรย ค ร บวงจร

อ า คา ร 1 หลงพรอมห อ งประชมทไดมาตรฐานการตรวจรบรอง 2 องคกร

สำานกงานเ ก ษ ต รจ ง ห ว ดพทลง

1. ดวยเหตทหนวยงานรบรอง (ศนยวจยขาว) ไมสามารถรบรองขาวสายพนธอนๆ (รบรองเฉพาะขาวสงขหยด เลบนก เหนยวดำา) กลมเกษตรกร สภาเกษตรกร จงเสนอความเหนตอสำานกงานเกษตรจงหวดใหพจารณาจดทำาโครงการ จนไดรบงบประมาณดำาเนนการ 2. กลไกสนบสนน สภาเกษตรกร ม.ทกษณ 3. ผลกระทบ มเครองมอตรวจรบรองมาตรฐานขาวอนทรยของจงหวดพทลง ตงอยท ม.ทกษณ4.ปญหาอปสรรค ไมสะดวก อากาศไมระบายถายเท จงไม ปลอดภยในการใชงาน ขาดพดลมดดอากาศ 5. ขอเสนอแนะ .จดหาพดลมดอากาศ

4. ประเด นการพฒนาหวงโซ อปทานขาวอนทรย

ปงบประมาณ

การแปลงยทธศาสตรไปสแผนงาน โครงการ กจกรรมโครงการ

ผลผลต ห น ว ยงาน

2561

2562

2563

หม บ าน หมบานนา อปท. ไมมโครงการ

น าอ นทรย วถเมองลง

ข า วอนทรยวถเ ม อ ง ล ง 100 หมบาน

ส ภ าเกษตรกร >สำานกงานเกษตรจ ง ห ว ดพทลง

ไดอยางไร กลไกสนบสนน ผลกระทบ ปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะ ...........

พฒนาระบบอนทรยแ บ บ ม ส ว น ร ว ม Participatory Guarantee System

5. ประเดนการเสรมสรางความเขมแขงของกลมชาวนาอนทรย

ปงบประมาณ

การแปลงยทธศาสตรไปสแผนงาน โครงการ กจกรรมโครงการ

ผลผลต ห น ว ยงาน

2561

2562

2563

ก า รแ ป ร ร ปผ ล ต ภ ณฑขาวพนธพ นเ ม อ งอ นทรย สผ ล ต ภ ณ ฑ คณภาพ

ก ล มแ ป ร ร ปข า วอ น ท ร ย 20 กลม

สำานกงานเ ก ษ ต รจ ง ห ว ดพทลง

/ โครงการผลตขาวสงขหยดอนทรยสง EU กลม เครอขายขาวอนทรย สภาเกษตรกร ผลกดนโครงการสส ำานกงานเกษตรจงหวดพทลง ทจดทำาโครงการแบบบรณาการกบหลายหนวยงานทเกยวของ ขณะนยง อยระหวางการพจารณาอนมต

สำานกงานพ า ณ ช ย จ ง ห ว ดพทลง

/ 1.การพฒนาและการขบเคลอนเกษตรอนทรยวถ เมองลง > เพอการพฒนาศกยภาพตลาดและการบรหารจดการขาวอนทรย2. การพฒนาผประกอบการและผลตภณฑดวยการสรางภาพลกษณบรรจภณฑเพอการแขงขน > เพอสรางแบรนด และบรรจภณฑ3. สงเสรมการใชตราสญลกษณผลตภณฑมาตรฐานจงหวดพทลง (Phatthalung Green Agee)4. งานณรงคการบรโภคสนคาสงบงชทางภมศาสาตรและสนคา

เกษตรนวตกรรมอนทรย

สำานกงานอตสาหกร ร มจ ง ห ว ดพทลง

/ 1. รวม โครงการผลตขาวสงขหยดอนทรยสง EU (ดแลโรงสขาวตามกฎหมายโรงงาน ดานสงแวดลอม ดวยความปลอดภย และดานการรองเรยน)2. สนบสนนการแปรรปขาวอนทรย(แหนมเปรยวขาวสงขหยด)สอสาหกรรมรายยอย

โครงการพทลงเ ม อ งธนาคารอ า ห า รปลอดภ ย (Food Safety Bank)

ส ง เ ส ร มการสร างภ า พล ก ษ ณ ส น ค า ส งบ ง ช ท า งภมศาสตร (GI)ข า ว ส ง ข หยด

สำานกงานพ า ณ ช ย จ ง ห ว ดพทลง

/ เปนโครงการหลกของสำานกงานเกษตรจงหวด โดยมสำานกงานพาณชยจงหวดและ สำานกงานอตสาหกรรมจงหวด รวมบรณาการกจกรรม อยระหวางดำาเนนการชวงตน ซงขาวอนทรยเปนเพยวสวนหนงของโครงการเทานน

โครงการ

ม ช า ว น าต า ม

สำานกงานเ ก ษ ต ร

ไมมโครงการ

Smart Farmer

ม า ต ร ฐ าน Smart Farmer จ ำา น ว น 100 คน

จ ง ห ว ดพทลง

โครงการ เ ท ย วน า ข า วเมองลง

ม ส ถ า น ท ท องเท ยวน า ข า วอนทรยไม น อ ย ก ว า 10 แหง

อปท. ไมมโครงการ

ขาวเพอส ขภาพ (Healthy Rice Supper Brand)

1. ม ผลตภณฑเ พ อ ก า รด แ ลส ข ภ า พข า ว พ นเ ม อ ง

สำานกงานพ ฒ น าช ม ช นจ ง ห ว ดพทลงสำานกงานส ภ า

/ 1. กลมเครอขายขาวอนทรย รวมกบสำานกงานสภาเกษตรกร มหาวทยาลยทกษณ ผลกดนโครงการสสำานกงานเกษตรจงหวดพทลง เพอพฒนาผลตภณฑดแลสขภาพจากขาวพนเมองพทลง 3 สายพนธ ไดแก ขาวสงขหยด ขาวเฉยง และขาวเหนยวดำา เกดเปนนวตกรรมจากขาว 3 ผลตภณฑ ทมคณคาและมลคาทางเศรษฐกจสง เพอสรางแบรนดใหกบผลตภณฑดแลสขภาพจากขาวพนเมองพทลง โดยการสรางตราสนคา บรรจภณฑ และ

จ ง ห ว ดพทลง2. ม น ว ตก ร ร มผลตภณฑอาหารจากเ จ ล ข า วสงขหยด3. ม น ว ตก ร ร มผลตภณฑโ ย เ ก ร ตพรอมเพอส ข ภ า พจากขาวเฉยงพทลง4. ม น ว ตก ร ร ม

เกษตรกรจ ง ห ว ดพทลงมหาวทยาล ยทกษณ

ฉลากบรรจภณฑทมอตลกษณ สะทอนถงวถวฒนธรรมของจงหวดพทลงและตอบสนองตอกลมลกคาทงภายในประเทศและตางประเทศ และเพอถายทอดเทคโนโลยการผลตใหกบชมชน/ผ ประกอบการทมศกยภาพในการนำาองคความรไปขยายผลตอยอดสรางมลคาในเชงพาณชย สความเปนผลตภณฑชนนำาในระดบประเทศ2.ระยะเวลาด ำาเน นโครงการ 1 ป (1 ตลาคม 2562 – 30 กนยายน 2563)3.งบประมาณจงหวดพทลง 1,553,500 บาท

ผลตภณฑเคร องดมด แ ลส ข ภ า พส ำา ห ร บ ผ ป ว ย โ ร คเบ า ห วา นจากขาวเหนยวดำา

ผลกระทบผลกระทบสการขยายผลเชงพนท ขยายผลแหลงเรยนรตนแบบ

แหลงผลตและพฒนาเกษตรกรขาวอนทรยคณภาพ บคคกรในหวงโซอปทานขาวอนทรยทกระดบของจงหวดมขดความสามารถ มศกยภาพเทาทนการเปลยนแปลงทแขงขนไดเชน ศนยสาธตวสาหกจชมชนทาชางฟ นฟเศรษฐกจ วชชาลยรวงขาว โรงนาหลานยาแดงและชมรมอสาหกรรมเกษตรอนทรยแหลมทอง-ปนแต บานเรยนรเกษตรธรรมชาตบางแกว ฯลฯ

ผลกระทบสการขยายผลเชงนโยบาย สภาเกษตรกร เปนกลไกหลกรบเรองปญหาความตองการเกษตรรายยอย ชงเรอง ตดตามงาน กระจายงานไปยงหนวยงานภารกจหลก ภารกจสนบสนน ทำาขอเสนอเชงนโยบายเสนอตอหนวยงานใหบรรจในแผนแตละระดบตาง ไดสงผลกระทบสการขยายผลดงน ดานเศรษฐกจ ตามยทธศาสตรท 4 การพฒนาหวงโซอปทานขาวอนทรย โครงการหมบานนาอนทรยวถเมองลง มหมบานนาอนทรยวถเมองลง 100 หมบาน หนวยงานทองถน/อปท ตามยทธศาสตรท 5 การเสรมสรางความเขมแขงของกลมชาวนาอนทรย โครงการแปรรปผลตภณฑขาวพนธพนเมองอนทรยสผลตภณฑคณภาพ หนวยงานเกษตรจงหวด พาณชยจงหวด อตสาหกรรมจงหวด โครงการ Smart Farmer หนวยงาน เกษตรจงหวด โครงการเทยวนาขาวเมองลง หนวยงาน อปท /ทองถน กจกรรมสำาคญ ทองเทยวชมชน OTOP นวตวถ ทงชยรอง หมท 5 ตำาบลพนางตง อำาเภอควนขนน จงหวดพทลง 2. ดานสงแวดลอม ตามยทธศาสตรท 2 การบรหารจดการดน นำา สำาหรบขาวอนทรย โครงการฟ นฟปรบปรงคณภาพดน นำาเพอใชในการเกษตรอนทรยทไดมาตรฐานและเปนทยอมรบ หนวยงาน ชลประทาน พฒนาทดน เกษตรจงหวด ตามยทธศาสตรท 3 การบรหารจดการมาตรฐานขาวอนทรย โครงการขาวพนธขาวด หนวยงานศนยวจยขาว

โครงการพฒนาขาวพนเมอง หนวยงานศนยวจยขาว โครงการเกษตรอนทรยครบวงจร เกษตรจงหวด 3. ดานสงคม ตามยทธศาสตรท 1 การวจยและพฒนาขาวพนธพนเมองคณภาพ โครงการวจยและพฒนาขาวอนทรย ศนยวจยขาวพทลง โครงการวจยสรางคณคามลคาจากขาวอนทรย วทยาลยภมปญญา มหาวทยาลยทกษณ ตามยทธศาสตรการเสรมสรางความเขมแขงของกลมชาวนาอนทรย เปนการปรบสภาพแวดลอมทางสงคมทเออตอการทำานาขาวอนทรย โดยการร อฟ นวฒนธรรมการทำานาแบบดงเดมกลบมาใชเพอ การแกปญหาการทำานาในยคปจจบน เชน เรนขาว นาวาน เกลอเขา เกลอเล การเลยงวว ควาย การเกบเกยวกบแกละ ขาวใหมใหผเฒา ผแก โครงการ SMART Farmer หนวยงาน เกษตรจงหวด ทองเทยวนาเมองลง พฒนาการจงหวด ทองเทยวชมชน OTOP นวตวถ วชชาลยรวงขาว วสาหกจชมชนทาชาง 4. ดานสขภาพ ผลกระทบสการขยายผลเชงเครอขาย

4.1 ระดบเครอขายยงขาดเอกภาพในการจดการ ตรามาตรฐาน อตราการผลต การกำาหนดราคา 4.2 ระดบการรวมกลม ผลของการบรหารจดการกลมในเครอขายนาอนทรยรายยอย ทำาใหกลมมความเขมแขงทงดานการผลต การแปรรป และดานการตลาด โดยผานชองทางสอสารททนสมย นบวนกลมลกคาสงชอทางออนไลนเพมมากขน ตวอยาง กลมศนยสาธตวสาหกจชมชนบานทาชางฟ นเศรษฐกจ มเทคนคในการบรหารสมาชกในกลมเพอลดการแขงขนกนเอง โดยการแบงโซนการผลต แบงพนธการปลก ตลอดการประสานโรงส รวมทงประสานแหลงทน

ปญหาอปสรรค 1. เงอนไขการเปลยนผาน 3 ปเพอการรบรองคณภาพมาตรฐาน

ขาวอนทรย ทการขาดการเสรมพลง เสนอใหมทางเลอกเพมภารกจหนาทของหนวยงานภาครฐเปนอปสรรคตอการทำางานรวม กบกลม เครอขาย

ดวยเหนวาหนวยงานม Function เตมทอยแลว มองไมเหนสำาคญ ไมเปนตวชวดขององคกร เกดชองวางระหวางหนวยงานรฐกบเกษตรกร

2. เกษตรอนทรยมหลายมาตรฐาน มาตรฐานรบรองโดย•ศนยวจยขาว Organic Thailand • มาตรฐานรบรองโดยสำานกงานเกษตรจงหวดพทลง IFOAM • มาตรฐานรบรองจากกลมองคกรชาวนา Participatory Guarantee Systems – PGS ยงไมมผรบรองระดบจงหวด

ปจจยความสำาเรจ ขอเสนอแนะ 1. กระบวนการมสวนรวมจากทกภาคสวนขยายผลสวงกวาง

ครอบคลมผบรโภคทกระดบ เร มจากกระบวนการสรางจตสำานกทด อยางงาย คอยเปนคอยไป ทำาควบคไปทงผผลตและผบรโภค สการประสานมอและใจรวมกนระหวางผผลต ผคา และผบรโภค

2. การรวมกลมและทำางานเปนเครอขาย