A.B.D. - TÜRKİYE TİCARETİ

2013 Yılı Türkiye’nin A.B.D’ye ihracatı 5.640.246.710 $

2013 yılı A.B.D’nin Türkiye ihracatı 12.596.170.407 $

2013 yılı Kayseri’nin A.B.D’ye ihracatı 58.203.634 $

2013 yılı A.B.D’nİn Kayseri ihracatı 34.093.074 $

2013 yılı içerisinde ABD ile ticaret yapan üyelerimiz:

Coreal  Aliminyum Kablo Sanayi Has Çelik ve Halat San. Tic. A.Ş. Metal Matris San. Tic. A. Ş. Emre Nebipaşagil – Kostüm Shop CNK Kimyasal ve Kablo Malzemeleri İmalat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.

2014 yılı içerisinde ABD ile ticaret yapan üyelerimiz:

Coreal  Aliminyum Kablo Sanayi Has Çelik ve Halat San. Tic. A.Ş. Metal Matris San. Tic. A. Ş.

Genel Bilgiler

Coğrafi Konum

Kuzey Atlantik ve Kuzey Pasifik Okyanuslarına sınırı olan ABD, Kanada ve Meksika’nın arasında yer almaktadır. Ülkenin Kanada ile 8.893 km (Alaska ile 2.477 km’lik sınır dahil) ve Meksika ile 3.141 km uzunluğunda sınırı bulunmaktadır.

Yüzölçümü bakımından dünyanın 3. en büyük ülkesi olan ABD, Güney Amerika ve Rusya Federasyonu’nun yarısı, Afrika Kıtası’nın onda üçü, Avrupa Birliği alanının da iki katı kadar karasal alana sahiptir. ABD topraklarının en yüksek noktası 6,198 metre ile McKinley Dağı, en alçak noktası -86 metre ile Ölüm Vadisi’dir.

Orta bölgelerde ova ve düzlükler, batıda dağlar, doğuda tepeler ve alçak dağlar, Alaska’da nehir yataklarının oluşturduğu geniş vadiler ve engebeli araziler, Hawaii’de de volkanik coğrafi yapısı gözlemlenmektedir. 

Siyasi ve İdari Yapı

ABD, çoğulcu demokrasiye dayalı başkanlık sistemiyle yönetilen federal bir cumhuriyettir. Federal devlet yapısı 50 Eyalet ve başkent Vaşington DC’yi (District of Columbia) içermektedir. Federal sistem uyarınca federal yönetim ile içişlerinde serbest olan eyalet yönetimlerinin görev, yetki ve sorumlulukları Anayasa’da tanımlanmıştır. Kuvvetler ayrılığı prensibi hakimdir. 

ABD Başkanı, yürütmenin başı olarak Federal Hükümet kurum ve kuruluşlarına yönelik politikaları belirler ve yürütülmesini sağlar. Buna ilaveten, yasal olarak Başkan gümrük, vergiler ve diğer ticari konularda karar vermek ve tedbirler almak konusunda yetkili kılınmıştır.

ABD Kongresi; ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi olmak üzere iki ayrı yasama biriminden oluşmaktadır. Senato, her bir eyaletten 2 üye olmak üzere toplam 100 sandalyeden oluşmaktadır. Son Senato seçimleri 6 Kasım 2012 tarihinde yapılmış olup, bir sonraki 2014 yılı Kasım ayında gerçekleştirilecektir. Toplam 435 sandalyeden oluşan Temsilciler Meclisi’nin görev süresi 2 yıldır. 6 Kasım 2012 tarihinde yapılan son seçimlere göre Temsilciler Meclisinde Cumhuriyetçi Parti’nin 234 üyesi bulunurken Demokratik Parti’nin üye sayısı 201’dir.

ABD’de son başkanlık seçimi 6 Kasım 2012 tarihinde gerçekleştirilmiş olup, bir sonraki seçim 8 Kasım 2016 tarihinde gerçekleştirilecektir. Kasım 2012 tarihinde yapılan seçimlerde Barack Obama oyların % 50,9’unu, Mitt Romney % 47,3’ünü almıştır. Barack H. Obama ABD Başkanı ve Hükümet Başkanı olarak, Joseph R , Biden ise Başkan Yardımcısı olarak 20 Ocak 2009 tarihinden bu yana görev yapmaktadırlar.

ABD’nin eyaletleri; Alabama, Alaska, Arizona, Arkansas, California, Colorado, Connecticut, Delaware, District of Columbia, Florida, Georgia, Hawaii, Idaho, Illinois, Indiana, Iowa, Kansas, Kentucky, Louisiana, Maine, Maryland, Massachusetts, Michigan, Minnesota, Mississippi, Missouri, Montana, Nebraska, Nevada, New Hampshire, New Jersey, New Mexico, New York, North Carolina, North Dakota, Ohio, Oklahoma, Oregon, Pennsylvania, Rhode Island, South Carolina, South Dakota, Tennessee, Texas, Utah, Vermont, Virginia, Washington, West Virginia, Wisconsin ve Wyoming’dir. District of Colombia ABD’nin federal bölgesidir. 

Nüfus ve İşgücü Yapısı

ABD İstatistik Bürosu’nun (US, Bureau of Census) tahminlerine göre 318,4 milyon (Temmuz 2014 tahmini) olan ABD nüfusunun sürekli biçimde artarak 2015’de 321 milyon, 2025’de 346 milyon, 2050 yılında 400 milyon olması beklenmektedir. 2012 yılında beyaz nüfusun toplam nüfusun yaklaşık %80’ini oluşturduğu tahmin edilmekte olup, 2050 yılında bu oranın %69,8’e düşeceği tahmin edilmektedir. 

Dünyanın en fazla nüfusa sahip üçüncü ülkesi olan ABD’de 2014 yılı nüfus artış hızının %0,77 olması beklenmektedir. Ülke nüfusunun %19,4’ü 0-14 yaş, %66,2’si 15-64 yaş arasında olup, %13,9’u da 65 yaş ve üstündedir. 2050 yılında 65 yaş ve üstü olan nüfusun toplam nüfusun % 20,9’unu oluşturacağı öngörülmektedir. Nüfusun %82’den fazlası kentlerde yaşamaktadır. Ortalama yaşam süresi kadınlarda 77,1 yıl; erkeklerde 81,9 yıldır.

2014 yılında ABD’de doğurganlık oranının kadın başına 2,01 çocuk olduğu tahmin edilmektedir.

Etnik gruplar itibarıyla ele alındığında, ülke nüfusunun % 77,66’sı beyaz, % 13,17’si siyah, % 5,26’sı Asya kökenli, % 1,24’ü Amerikan ve Alaska yerlisi, % 0,23’ü de Hawai ve diğer Pasifik Adaları kökenlidir. Hispaniklerin %88,15’i beyaz olmakla birlikte siyah veya Asya kökenli de olabilmekte ve toplam nüfusun % 17,1’ini oluşturmaktadır. Hızla büyüyen Hispanik nüfusun 2050 yılında toplam nüfusun %30,6’sını oluşturacağı tahmin edilmektedir.

ABD’de yabancı ülke doğumlu 38 milyonun üzerinde kişi yaşamaktadır. Ülke, dünyanın en kalabalık 5. İspanyolca konuşan nüfusunu barındırmaktadır. Hispanik göçmenlerin daha çok Güney Batı bölgelerine (özellikle California, Teksas ve Florida) yerleştikleri ve bölgedeki nüfusun %25’inin oluşturdukları tahmin edilmektedir. Asya kıtasından gelen göçmenlerin ise batı sahillerine, Hawaii, New York, Boston, Chicago ve Houston’a yerleştikleri gözlenmektedir. Diğer taraftan, Afrika kökenli göçmenler ise çoğunlukla güneydoğu sahillerine yerleşmektedir. 

Bölge ve Eyaletlere Göre Nüfus İstatistikleriKaynak: US Census Bureau Population Division

Coğrafi Bölge 2010 2011 2012 2013 Değişim 2012/2013 Sıralama

ABD 309.326.295 311.582.564 313.873.685 316.128.839 0,72%Güney 114.857.899 116.032.322 117.253.992 118.383.453 0,96% 1Batı 72.115.753 72.805.080 73.526.476 74.254.423 0,99% 2Ortabatı 66.976.321 67.146.663 67.321.425 67.547.890 0,34% 3Kuzeydoğu 55.376.322 55.598.499 55.771.792 55.943.073 0,31% 4 Alabama 4.785.570 4.801.627 4.817.528 4.833.722 0,34% 23 Alaska 713.868 723.375 730.307 735.132 0,66% 47 Arizona 6.408.790 6.468.796 6.551.149 6.626.624 1,15% 15 Arkansas 2.922.280 2.938.506 2.949.828 2.959.373 0,32% 32 California 37.333.601 37.668.681 37.999.878 38.332.521 0,88% 1 Colorado 5.048.196 5.118.400 5.189.458 5.268.367 1,52% 22 Connecticut 3.579.210 3.588.948 3.591.765 3.596.080 0,12% 29 Delaware 899.711 907.985 917.053 925.749 0,95% 45 District of Columbia 605.125 619.624 633.427 646.449 2,06% 49 Florida 18.846.054 19.083.482 19.320.749 19.552.860 1,20% 4 Georgia 9.713.248 9.810.181 9.915.646 9.992.167 0,77% 8 Hawaii 1.363.731 1.376.897 1.390.090 1.404.054 1,00% 40 Idaho 1.570.718 1.583.930 1.595.590 1.612.136 1,04% 39 Illinois 12.839.695 12.855.970 12.868.192 12.882.135 0,11% 5 Indiana 6.489.965 6.516.336 6.537.782 6.570.902 0,51% 16 Iowa 3.050.314 3.064.102 3.075.039 3.090.416 0,50% 30 Kansas 2.858.910 2.869.548 2.885.398 2.893.957 0,30% 34 Kentucky 4.347.698 4.366.869 4.379.730 4.395.295 0,36% 26 Louisiana 4.545.392 4.575.197 4.602.134 4.625.470 0,51% 25 Maine 1.327.366 1.327.844 1.328.501 1.328.302 -0,01% 41

 Maryland 5.787.193 5.840.241 5.884.868 5.928.814 0,75% 19 Massachusetts 6.563.263 6.606.285 6.645.303 6.692.824 0,72% 14 Michigan 9.876.149 9.874.589 9.882.519 9.895.622 0,13% 9 Minnesota 5.310.337 5.347.108 5.379.646 5.420.380 0,76% 21 Mississippi 2.970.047 2.977.886 2.986.450 2.991.207 0,16% 31 Missouri 5.996.063 6.010.065 6.024.522 6.044.171 0,33% 18 Montana 990.527 997.600 1.005.494 1.015.165 0,96% 44 Nebraska 1.829.838 1.841.749 1.855.350 1.868.516 0,71% 37 Nevada 2.703.230 2.717.951 2.754.354 2.790.136 1,30% 35 New Hampshire 1.316.614 1.318.075 1.321.617 1.323.459 0,14% 42 New Jersey 8.802.707 8.836.639 8.867.749 8.899.339 0,36% 11 New Mexico 2.064.982 2.077.919 2.083.540 2.085.287 0,08% 36 New York 19.398.228 19.502.728 19.576.125 19.651.127 0,38% 3 North Carolina 9.559.533 9.651.377 9.748.364 9.848.060 1,02% 10 North Dakota 674.344 684.867 701.345 723.393 3,14% 48 Ohio 11.545.435 11.549.772 11.553.031 11.570.808 0,15% 7 Oklahoma 3.759.263 3.785.534 3.815.780 3.850.568 0,91% 28 Oregon 3.837.208 3.867.937 3.899.801 3.930.065 0,78% 27 Pennsylvania 12.710.472 12.741.310 12.764.475 12.773.801 0,07% 6 Rhode Island 1.052.669 1.050.350 1.050.304 1.051.511 0,11% 43 South Carolina 4.636.361 4.673.509 4.723.417 4.774.839 1,09% 24 South Dakota 816.211 823.772 834.047 844.877 1,30% 46 Tennessee 6.356.683 6.398.361 6.454.914 6.495.978 0,64% 17 Texas 25.245.178 25.640.909 26.060.796 26.448.193 1,49% 2 Utah 2.774.424 2.814.784 2.854.871 2.900.872 1,61% 33 Vermont 625.793 626.320 625.953 626.630 0,11% 50 Virginia 8.024.417 8.105.850 8.186.628 8.260.405 0,90% 12 Washington 6.742.256 6.821.481 6.895.318 6.971.406 1,10% 13 West Virginia 1.854.146 1.855.184 1.856.680 1.854.304 -0,13% 38 Wisconsin 5.689.060 5.708.785 5.724.554 5.742.713 0,32% 20 Wyoming 564.222 567.329 576.626 582.658 1,05% 51

1980’lerde 30 olan ortalama yaşın, 2014 yılında 39 olduğu tahmin edilmektedir. ABD nüfusunun giderek yaşlanacağı öngörülürken göçmenlerin sayısının yıllar geçtikçe artmasının hızla yaşlanan nüfusu dengelediği düşünülmektedir. 2020’de ortalama yaşın 38,9 ve 2050’de 40,6 olacağı tahmin edilmektedir.

GSYİH’nin büyük kısmının özel tüketim harcamalarına ayrıldığı ve özel sektör sabit sermaye yatırımlarının tüketime oranla daha düşük kaldığı ABD’de kişi başına harcanabilir gelir 2013 yılında 44.543 dolar olarak gerçekleşmiştir.

Eyaletlere Göre İşsizlik ve Kişi Başı Harcanabilir Gelir İstatistikleriKaynak: İş İstatistikleri Bürosu (BLS), http://www.bls.gov/, Ekonomik Analiz Bürosu (BEA), http://www.bea.gov/

Eyaletler İşsizlik Oranı Kişi Başı Harcanabilir Gelir2013 2014 Nisan 2013

ABD 7,4 6,3 44.543

Alabama 6,5 6,9 36.501Alaska 6,5 6,4 50.032Arizona 8 6,9 36.823Arkansas 7,5 6,6 36.086California 8,9 7,8 47.401Colorado 6,8 6 46.610Connecticut 7,8 6,9 60.847Delaware 6,7 5,8 45.092District Of Columbia 8,3 7,5 74.513Florida 7,2 6,2 41.692Georgia 8,2 7 38.179Hawaii 4,8 4,4 45.652Idaho 6,2 5 35.382Illinois 9,2 7,9 46.780Indiana 7,5 5,7 38.812Iowa 4,6 4,3 45.114Kansas 5,4 4,8 43.916Kentucky 8,3 7,7 36.239Louisiana 6,2 4,5 40.689Maine 6,7 5,7 41.014Maryland 6,6 5,5 54.259Massachusetts 7,1 6 56.923Michigan 8,8 7,4 39.215Minnesota 5,1 4,7 47.856Mississippi 8,6 7,5 34.478Missouri 6,5 6,6 39.897Montana 5,6 4,8 39.199Nebraska 3,9 3,6 46.033Nevada 9,8 8 38.920New Hampshire 5,3 4,4 50.156New Jersey 8,2 6,9 55.993New Mexico 6,9 6,8 36.284New York 7,7 6,7 54.063North Carolina 8 6,2 38.457North Dakota 2,9 2,6 57.084Ohio 7,4 5,7 40.865Oklahoma 5,4 4,6 41.586Oregon 7,7 6,9 40.233Pennsylvania 7,4 5,7 45.926Rhode İsland 9,5 8,3 47.012South Carolina 7,6 5,3 35.453South Dakota 3,8 3,8 45.558Tennessee 8,2 6,3 39.324Texas 6,3 5,2 43.552Utah 4,4 3,8 36.274

Vermont 4,4 3,3 45.783Virginia 5,5 4,9 48.773Washington 7 6,1 47.031West Virginia 6,5 6 35.613Wisconsin 6,7 5,8 43.149Wyoming 4,6 3,7 50.924

 

Doğal Kaynaklar ve Çevre

ABD topraklarının %5’i şehir ve yollardan, %26’sı ekilebilir araziden, %21’i ormanlardan ve %21’i diğer alanlardan oluşmaktadır. ABD, çok çeşitli iklim yapısına ve çöl, dağ ve ormanlar bakımından çok fazla çeşitlilik gösteren bir topografyaya sahiptir. Michigan ve Superior gölleri, 50.000 km2 alana sahip göller olup, Missouri (4.090 km) ve Mississippi (3.770 km) ülkenin en uzun nehirleridir. 

Doğal afetler açısından ABD önemli risk altındadır. Özellikle tropikal fırtınalar Haziran ayından Kasım ayı sonuna kadar Florida ve Körfez çevresinde büyük zararlara ve su basmalarına neden olmaktadır. Batı sahillerinde özellikle Kaliforniya’da deprem ve sarsıntılar sıklıkla yaşanmaktadır.

Batı eyaletlerinde neredeyse her yıl büyük orman yangınları yaşanmakta olup, hektarlarca ormanlık alan zarar görmektedir. Orta bölümde yer alan eyaletler açısından en büyük risk ise şiddetli kasırgalardır. Diğer taraftan doğu sahillerinde çeşitli yıllarda susuzluk büyük bir sorun olarak yaşanmıştır. Bununla beraber, ülkede doğal afetler son derece iyi organize edilmiş erken uyarı ve ilk yardım sistemi ile daha az zararla atlatılır hale gelmiştir.

ABD’nin sahip olduğu başlıca doğal kaynaklar; kömür, bakır, kurşun, molibden, fosfat, uranyum, boksit, altın, demir, civa, nikel, gümüş, tungsten, çinko, petrol ve doğal gazdır. Doğayı koruma konusunda bilincin oluşması sonucu hava ve su kirliliğine karşı ve nesli tehlikeye giren hayvanlar için çevre korumacı düzenlemelerin ve önlemlerin alınmasıyla ABD’de su ve havanın kalitesi giderek artmıştır. Havada bulunan karbon-monoksit gazı ve sülfür-dioksit gazları 1970’lerdeki düzeyine kıyasla ciddi oranında azalmıştır.

Dünya nüfusunun %5’ine bile sahip olmayan ABD, dünyadaki toplam karbondioksit kirliliğinin %25’ini üretmektedir. ABD, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında 1997 yılında imzalanan ve sanayileşmiş/gelişmiş ülkelerin sera gazı salınımlarının 2008-2012 yılları arasında 1990 düzeyinin %5,2 altına çekilmesini hedefleyen Kyoto Protokolu’nu daha önce imzalamış olmasına rağmen reddetmektedir. ABD tarafı daha az maliyetli, Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkeleri de kapsayan ve gaz salınımlarına ilişkin daha etkin bir program istemektedir. 

Dahil Olduğu Uluslararası Anlaşmalar

ABD’nin Serbest Ticaret Anlaşması Yaptığı Ülkeler ve DTÖ Müzakereleri

ABD, DTÖ çerçevesinde yürütülen çok taraflı ticaret müzakerelerinin de önde gelen aktörlerinden birisidir. ABD’nin taraf olduğu çok taraflı Serbest Ticaret Anlaşmaları, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA-1994, Meksika ve Kanada’yı kapsamaktadır), ve Orta Amerika ve Dominik Cumhuriyeti Serbest Ticaret Anlaşması (CAFTA-DR)’dır. CAFTA, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua’yı kapsamaktadır. 

Diğer taraftan ülkenin ikili STA imzaladığı 20 ülke (Avustralya, Bahreyn, Kanada, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Dominik, El Salvador, Guatemala, Honduras, İsrail, Ürdün, Güney Kore, Meksika, Fas, Nikaragua, Umman, Panama, Peru ve Singapur) bulunmaktadır. Ayrıca, Asya-Pasifik bölgesinden birçok ülkeyi kapsayan Trans-Pasifik Ortaklık Anlaşması'nın müzakereleri başlamıştır. Ayrıca, AB ile geniş kapsamlı bir STA’nın imzalanması gündeme gelmiş olup, söz konusu müzakereler 2013 yılı içerisinde başlamıştır. Serbest Ticaret Anlaşmaları hakkında detaylı bilgiye, ABD Ticaret Temsilciliği’nin http://www.ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements adresinden ulaşılması mümkündür.

Söz konusu gelişmeler, bir yandan ABD'nin ithalatında liberalizasyona yol açarken, diğer yandan ABD mallarının üçüncü ülkelerde karşılaştıkları dış ticaret engellerini ortadan kaldırarak ABD ihracatının artırılabilmesi için elverişli bir ortam yaratılmasına neden olmuştur. Bu durum, ekonomide bir çok endüstride var olan oligopolistik yapının kırılmasına ve firmaların artan maliyetlerini azaltma yönünde, teknolojik ilerleme de dahil olmak üzere, gerekli tedbirleri almalarına yol açmış ve dolayısıyla maliyetlerde yaşanan artış fiyatlara doğrudan yansıtılamamıştır.

Diğer taraftan, ABD, Türkiye dahil birçok ülkeyle, ikili yatırımı ve ticareti teşvik etmek amacıyla yatırım anlaşmaları yapmıştır. Bu anlaşmalar genellikle ithalat ve ihracatı olumlu etkilemekle beraber “en çok tercih edilen” ülke statüsünü de güçlendirmektedir. Bu anlaşmaların diğer faydalarının arasında iş atılımlarının, uluslararası kadro transferlerinin, uluslararası finansal, para ve bankacılık işlemlerinin kolaylaştırılması ile patent, marka ve telif haklarının korunması da sayılabilir. Yabancı yatırımcılara ABD’deki yatırımlarını gerçekleştirmeden önce bu tür anlaşmaların getirdiği imkanları ve kısıtlamaları gözden geçirmeleri tavsiye edilmektedir.

Dış Ticaret

Genel Durum

ABD 2,3 trilyon dolar ithalat ile dünyanın en büyük mal ithalatçısı ve 1,5 trilyon dolar ihracat ile Çin’den sonra 2. en büyük mal ihracatçısı konumundadır. Hizmetler ticaretinde dünyanın en büyük ihracatçısı ve ithalatçısı olan ABD, toplam ihracat ve ithalatta da (hizmetler ve mal ticareti toplamı) lider konumdadır. Kriz döneminde ithalatı ve ihracatındaki gerilemeye bağlı olarak dış ticaret hacmi küçülürken 2010 yılından itibaren ithalatı ve ihracatında yükseliş eğilimi gözlenmiştir.

2008 yılında ABD’nin toplam dış ticaret hacmi (mal ticareti) 3,5 trilyon dolara ulaşmıştır. Toplam mal ihracatı 1,3 trilyon dolar olup, 2007 yılına kıyasla %11,8 oranında artış kaydedilmiştir. Toplam mal ithalatı ise 2007 yılına kıyasla %7,3 oranında artarak 2,2 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında hizmetler ihracatı %9,1 artış ile 535,2 milyar dolar ve hizmetler ithalatı %9,5 artış ile 403,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 

2009 yılında yaşanan küresel krizin etkisiyle ülkenin hem ihracatı hem de ithalatında uzun yıllardan beri ilk kez gerileme yaşanmıştır. 2009 yılında ihracat bir önceki yıla göre %18,7 oranında gerileyerek yaklaşık 1,1 trilyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. İthalattaki gerileme ise daha da fazla olmuş, 2008 yılına kıyasla %26 azalan mal ithalatı 1,6 trilyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Diğer taraftan hizmetler ihracatı %4,9 gerileme ile 509,2 milyar dolar ve hizmetler ithalatı %5,2 gerileme ile yaklaşık 382,6 milyar dolar olmuştur.

2010 yılında ise ABD’nin mal ihracatı önceki yıla göre % 20,9 oranında artış göstererek yaklaşık 1,3 trilyon dolar olarak gerçekleşerek 2008 yılı seviyesine ulaşmıştır. Mal ithalatı ise % 22,8 oranında artış göstererek yaklaşık 2 trilyon dolar düzeyinde gerçekleşmiş, ancak 2008 yılı seviyesi yakalanamamıştır. Hizmetler ihracatı %8,7 artış ile 553,6 milyar dolara yükselerek 2008 yılı seviyesinin üzerinde gerçekleşmiştir. Hizmetler ithalatında ise %5,4 artış kaydedilmiş, ithalat 2008 yılı seviyesinde yani 403 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.

2011 yılında ABD’nin mal ithalatı bir önceki yıla göre % 15,1 artış göstererek 2,3 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Diğer taraftan, 2011 yılında gerçekleşen mal ihracatı bir önceki yıla göre % 15,9 artış göstererek yaklaşık 1,5 trilyon dolar olmuştur. Hizmetler ihracatı bir önceki yıla göre %9,5 artış göstererek 606,0 milyar dolara ulaşırken, hizmetler ithalatı % 6,0 artış göstermiş ve 427,4 milyar dolar olmuştur.

2012 yılı mal ticareti incelendiğinde ise hem ihracatta hem de ithalatta 2004-2012 döneminin en düşük artış oranları gözlenmektedir. Mal ihracatı %4,5 artarak 1,5 trilyon dolar ve mal ithalatı %3,2 artarak 2,3 trilyon dolara yükselmiştir. Hizmetler ticaretinde ise hem ihracatta hem de ithalatta 2010 yılından beri gözlenen artış ivmeleri düşüşe geçmiştir. Hizmetler ihracatı %5 artarak 640,3 milyar dolara ve hizmetler ithalatı %3 artarak 441,7 milyar dolara yükselmiştir.

ABD sürekli olarak yüksek miktarda dış ticaret açığı veren bir ülke olmasına rağmen ABD Doları’nın diğer para birimleri karşısında değer kaybetmeye başlaması, ABD’den ihracatı cazip hale getirmiştir. Artan ihracata paralel olarak dış ticaret açığı, 2007 yılında, 2006 yılına kıyasla % 3,1 oranında gerileyerek 855 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında ise dış ticaret açığı % 1,2 oranında artarak 865 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılında ülkenin dış ticaret açığı %39,7 gerilemiş ve 545 milyar dolar olmuştur. 2010 yılında ekonomisi krizden kısmen çıkış eğilimi gösteren ABD’de ithalat artışına paralel olarak dış ticaret açığı önceki yıla göre %26,4 artışla 689 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı dönemine göre %13,6 artışla 783 milyar dolar olarak gerçekleşirken, 2012 yılında %0,7 artarak 788 milyar dolara yükselmiştir. Hizmetler ticaretinde ise düzenli olarak dış ticaret fazlası veren ABD’nin 2012 yılında hizmetler ticaretinde 198,6 milyar dolar fazla verdiği gözlenmektedir. ABD’nin 2012 yılı hizmetler ihracatı 640,3 milyar dolar, hizmetler ithalatı ise 441,7 milyar dolardır.

2013 yılında ABD’nin ithalatı 2009 yılından sonra ilk defa azalış (-0,12%) göstermiş ve 2.330,8 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşmiştir. ABD’nin ihracatı 2013 yılında %2,15 artarak 1.578,9 milyar dolara ulaşmıştır. İhracatın artarken ithalatın azalış göstermesi dış ticaret açığının bir miktar kapanmasına sebep olmuştur.

Ülkenin Dış Ticareti

Dış Ticaret Göstergeleri (Milyar Dolar)

Kaynak: Trademap, ABD Ekonomik Analiz Bürosu (US BEA)Yıl İhracat İthalat Hacim Denge2004 817,9 1.525,3 2.343,2 -707,42005 904,3 1.732,3 2.636,6 -828,02006 1.037,0 1.919,0 2.956,0 -882,02007 1.162,5 2.017,1 3.179,6 -854,62008 1.299,9 2.164,8 3.464,7 -864,92009 1.056,7 1.601,9 2.658,6 -545,22010 1.277,1 1.966,5 3.243,6 -689,42011 1.479,7 2.262,6 3.742,3 -782,92012 1.545,6 2.333,8 3.879,4 -788,22013 1.578,9 2.330,8 3.909,7 -751,9

 Dış ticaret hacmine göre ABD’nin en önemli ticaret partnerleri; Kanada (638 milyar dolar), Çin (582 milyar dolar), Meksika (509 milyar dolar), Japonya (207 milyar dolar) ve Almanya (164 milyar dolar) olarak sıralanmaktadır. NAFTA anlaşmasının yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu yana Kanada ve Meksika’ya yönelik ihracat istikrarlı olarak artış göstermiştir. ABD yönetiminin Çin Halk Cumhuriyeti’ne yönelik politikaları sonucu Çin de başlıca ticari partnerler arasında ön sıralarda yer almaya başlamıştır. ABD dış ticaretinde önem arz eden diğer ülkeler arasında ise İngiltere, Güney Kore, Brezilya, Suudi Arabistan ve Fransa yer almaktadır.  

İhracatında Başlıca Ürünler

Uluslararası ticaret açısından bakıldığında, ABD özellikle sermaye ve teknoloji yoğun mallarda karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olup, başlıca ihraç kalemleri de bu mallardan oluşmaktadır. İhracatında öne çıkan sektörler arasında; makine, elektrikli cihazlar, mineral yakıtlar, otomotiv, havacılık ve uzay sanayi, tıbbi cihazlar, değerli taşlar ve mücevherat, plastik sanayi yer almaktadır. 

2013 yılında ABD’nin ihracatında azalış gözlenen ürünler arasında altın, bilgi işlem makineleri, ilaçlar, soya fasulyesi ve eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar gibi ürünler yer almaktadır. 2013 yılında ihracatı artış eğiliminde olan ve ihracat hacmi olarak önde gelen sektörler ise mineral yakıtlar, otomotiv, makine, elektrikli cihazlar, havacılık ve uzay sanayi, tıbbi cihazlar ve plastik sanayidir.

İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (Milyar Dolar)Kaynak: Trademap

GTİP Ürün adı 2011 2012 2013 Değişim 12/13

Toplam Tüm Ürünler 1.480 1.546 1.579 2,2%

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 91 103 112 8,8%

8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 48 55 57 4,8%

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 38 42 43 2,8%

8542 Elektronik entegre devreler 36 34 35 0,4%

7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) 25 34 32 -4,8%

8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar 27 29 31 8,7%

8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri 27 28 27 -4,6%

9018 Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları 24 25 25 2,6%

3004Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

24 25 23 -6,7%

1201 Soya fasulyesi 18 25 21 -13,1%7102 Elmaslar 18 17 19 14,5%

8473Yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı

15 16 16 2,2%

8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 16 17 16 -9,3%

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 10 9 13 42,8%

8431 Ağır iş makine ve cihazlarının aksamı, parçaları 13 14 12 -11,0%

8481 Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil 9 10 12 12,7%

3002 İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. Ürünler 10 11 12 9,8%

2701Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler, topak vb. Katı yakıtlar

16 15 11 -24,9%

1001 Buğday ve mahlut 11 8 11 29,0%

8411 Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri 10 11 10 -7,6%

8544İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k

9 9 10 3,4%

7113Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası

7 8 10 19,2%

8413 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri 8 9 10 3,6%

9021Ortopedik cihazlar, kırıklara mahsus cihazlar, işitme cihazı vb.

9 9 10 4,8%

8536 Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı 8 9 9 5,6%

8486Yarı iletken disk, elektronik entegre devresi, düz panel göstergesinin imalatı iç

10 9 9 2,4%

8421 Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları 8 8 9 7,1%

9027 Fiziksel, kimyasal tahlillere mahsus cihazlar, mikrotomlar 8 8 8 -1,2%

8414Hava-vakum pompası, hava/gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör

7 8 8 3,8%

3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 8 8 8 6,2%

  

 

  

 

İthalatında Başlıca Ürünler

ABD’nin 2013 yılı ithalatında öne çıkan sektörler arasında; mineral yakıtlar, otomotiv, makine, elektrikli makine ve cihazlar, tarım & gıda, tekstil & hazır giyim, değerli taşlar ve mücevherat, demir-çelik ve ürünleri, eczacılık ürünleri ve organik kimyasallar yer almaktadır.

2013 yılında mineral yakıtlar sektörü ithalatı %10,2 düşerek 389 milyar dolara gerilemiştir. İthalatında azalış gözlenen bir diğer sektör ise makine sektörüdür. Söz konusu sektör ithalatı %1,1 düşerek 311 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Eczacılık ürünleri %1,5 ve demir-çelik & ürünleri %9,3 düşüş ile ithalatında azalış bulunan sektörler arasına girmiştir. Diğer taraftan ithalatında artış gözlenen sektörlerden biri olarak elektrikli makine ve cihazlar sektörü ithalatı %2,4 artış ve toplam ithalattaki %13 pay ile 303,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Otomotive yönelik ithalat %2,8 artarak 313,9 milyar dolara yükselmiştir. Tarım&gıda sektöründe %3,1’lik artış, değerli taş & mücevherat sektöründe ise %6,4’lük artış gözlenmiştir.

Eyaletler bazında ele alındığında ise ABD’nin ihracatında önde gelen eyaletler %17,7 pay ile Teksas, %10,7 pay ile Kaliforniya, %5,3 pay ile New York, %5,2 pay ile Washington ve %4,2 pay ile Illinois olarak sıralanmaktadır. İthalatında önde gelen ilk beş eyalet ise %16,8 pay ile Kaliforniya (381 milyar dolar), %13,8 pay ile Teksas (312 milyar dolar), %5,7 pay ile New York (130 milyar dolar), %5,5 pay ile Illinois (125 milyar dolar) ve %5,3 pay ile New Jersey’dir (119 milyar dolar). Ticarette hedef eyaletlerimizin gerçekleştirdiği (Kaliforniya,

Teksas, New York, Illinois, Florida ve Georgia) 1,1 trilyon dolarlık ithalatın ABD’nin toplam ithalatındaki payı %48,3’dür.

ABD’nin 2’li, 4’lü, 6’lı, 8’li ve 10’lu fasıllar bazında ithalat verileri için ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu’nun http://dataweb.usitc.gov/ adresli web sitesinden faydalanmak mümkündür.

İthal Ettiği Başlıca Ürünler (Milyar Dolar)Kaynak: Trademap

GTİP Ürün adı 2011 2012 2013 Değişim 12/13

Toplam Tüm Ürünler 2.263 2.334 2.331 -0,1%

2709Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)

343 322 279 -13,3%

8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 125 150 156 4,0%

8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar 78 81 90 10,5%

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 95 92 89 -4,0%

8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri 81 86 83 -3,0%

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 50 58 59 1,3%

3004Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

50 47 47 -0,3%

8542 Elektronik entegre devreler 28 28 29 6,9%

8528 Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler 31 31 27 -11,3%

7102 Elmaslar 22 20 24 16,5%

8411 Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri 17 19 20 2,9%

9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları 16 18 20 7,4%

8443 Matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı makineler 20 19 19 -1,1%

9403 Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları 16 18 19 6,0%

8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 13 16 18 13,2%

9018 Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları 17 17 18 5,2%

8544İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k

15 16 17 5,9%

8473 Yazı, hesap, muhasebe, bilgi 17 15 17 6,7%

işlem, büro için diğer makine ve cihazların aksamı

8803Balon, hava gemisi, planör vb. Diğer hava taşıtlarının aksam ve parçaları

11 14 15 10,5%

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 19 13 15 20,1%

6110 Kazak, süveter, hırka, yelek vb. Eşya (örme) 15 14 15 4,0%

4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 14 15 15 0,3%

2933 Sadece azotlu heterosiklik bileşikler 15 15 15 -1,3%

7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) 15 16 15 -9,7%

8481 Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil 12 13 14 4,9%

8802 Diğer hava taşıtları, uzay araçları 10 10 14 34,1%

8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler 13 13 13 3,2%

6403Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb kösele

12 12 13 4,2%

9503 Diğer oyuncaklar, küçültülmüş modeller, bulmacalar 12 12 12 1,7%

6204 Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs. 11 11 11 -0,5%

 

Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti

Dış ticaret hacmine göre ABD’nin en önemli ticaret partnerleri; Kanada (638 milyar dolar), Çin (582 milyar dolar), Meksika (509 milyar dolar), Japonya (207 milyar dolar) ve Almanya (164 milyar dolar) olarak sıralanmaktadır. NAFTA anlaşmasının yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu yana Kanada ve Meksika’ya yönelik ihracat istikrarlı olarak artış göstermiştir. ABD yönetiminin Çin Halk Cumhuriyeti’ne yönelik politikaları sonucu Çin de başlıca ticari partnerler arasında ön sıralarda yer almaya başlamıştır. ABD dış ticaretinde önem arz eden diğer ülkeler arasında ise İngiltere, Güney Kore, Brezilya, Suudi Arabistan ve Fransa yer almaktadır. 

ABD’nin 5 milyarın üzerinde ihracat hacminin bulunduğu 45 pazar bulunmaktadır. Pazarlarının Kuzey ve Güney Amerika, Uzak Doğu, Avrupa ve Orta Doğu gibi çeşitli bölgelere yayılmış olduğu gözlenmektedir. Pazar çeşitliliği açısından zengin olarak değerlendirilebilen ABD’nin ihracat hacmine göre ilk beş pazar; Kanada, Meksika, Çin, Japonya ve Almanya’dır. 2003 yılında 4. sırada yer alan İngiltere, Çin’in istikrarlı olarak sıralamada yükselmesi ile birlikte 6. sıraya gerilemiştir. 2003 yılından günümüze ihracat pazarları incelendiğinde sıralamada hızla yükselen diğer pazarlar olarak Brezilya, Hong Kong ve Hollanda öne çıkmaktadır. İhracat hacmine göre ülkemiz, ABD’nin 26. en büyük pazarıdır.

 

ABD'nin İhracatında Başlıca Ülkeler (Milyar Dolar)Kaynak: Trademap

2012 2013 Değişim 2012-2013 Pay 2013Toplam 1.546 1.579 2,2% 100,0%

1 Kanada 292 300 2,9% 19,0%2 Meksika 216 226 4,5% 14,3%3 Çin 111 122 10,3% 7,7%4 Japonya 70 65 -7,0% 4,1%5 Almanya 48 47 -1,9% 3,0%6 İngiltere 55 47 -13,6% 3,0%7 Brezilya 44 44 0,9% 2,8%8 Hollanda 41 43 4,9% 2,7%9 Hong Kong 37 42 13,4% 2,7%10 Güney Kore 42 42 -1,8% 2,6%11 Fransa 32 34 6,7% 2,2%12 Belçika 29 32 7,9% 2,0%13 Singapur 31 31 0,6% 1,9%14 İsviçre 26 27 3,4% 1,7%15 Avustralya 31 26 -16,5% 1,6%16 Tayvan 24 26 5,2% 1,6%17 B.A.E. 23 25 9,1% 1,6%18 Hindistan 22 22 -2,1% 1,4%19 Sudi Arabistan 18 19 4,8% 1,2%20 Kolombiya 16 19 13,5% 1,2%21 Şili 19 18 -6,9% 1,1%22 İtalya 16 17 3,4% 1,0%23 İsrail 14 14 -3,7% 0,9%24 Venezuela 18 13 -25,0% 0,8%25 Malezya 13 13 1,2% 0,8%26 Türkiye 13 12 -3,7% 0,8%27 Tayland 11 12 8,0% 0,7%28 Rusya Federasyonu 11 11 4,6% 0,7%29 Panama 10 11 8,7% 0,7%30 İspanya 9 10 7,8% 0,6%

Liste Toplamı 1.342 1.369 2,0% 86,7%Diğer 203 210 3,4% 13,3%

Dünyanın en büyük ithalatçısı olan ABD’nin 5 milyar doların üzerinde ithalat gerçekleştirdiği 47 ülke bulunmaktadır. Tedarikçiler arasında Uzak Doğu, NAFTA üyesi ülkeler ve Avrupa öne çıkmaktayken ilk beş tedarikçi Çin, Kanada, Meksika, Japonya ve Almanya olarak sıralanmaktadır. 2006 yılında Kanada’nın ardından 2. sırada yer alan Çin, 2007 yılından beri ABD’nin en önemli tedarikçisidir. 2003 yılından günümüze ABD açısından önemi artan tedarikçiler arasında Suudi Arabistan, Güney Kore, İsviçre, Rusya ve Vietnam yer almaktadır.

2011 ve 2012 yılında ABD’nin en büyük 45. tedarikçisi olan Türkiye, 2013 yılında 41. büyük tedarikçi olmuş ve pazardan 0,3% pay almıştır. 

ABD'nin İthalatında Başlıca Ülkeler (Milyar Dolar)Kaynak: Trademap

2012 2013 Değişim 2012-2013 Pay 2013Toplam 2.334 2.331 -0,1% 100,0%

1 Çin 444 460 3,5% 19,7%2 Kanada 327 338 3,3% 14,5%3 Meksika 280 283 1,1% 12,1%4 Japonya 150 142 -5,5% 6,1%5 Almanya 111 117 5,7% 5,0%6 Güney Kore 61 65 6,6% 2,8%7 İngiltere 56 54 -4,0% 2,3%8 Sudi Arabistan 57 53 -7,4% 2,3%9 Fransa 42 46 9,1% 2,0%10 Güney Kore 42 43 3,4% 1,9%11 İtalya 38 40 4,9% 1,7%12 Tayvan 40 39 -2,0% 1,7%13 Venezuela 39 32 -17,5% 1,4%14 İrlanda 33 32 -5,2% 1,4%15 İsviçre 26 29 10,1% 1,2%16 Tayvan 33 29 -13,9% 1,2%17 Malezya 27 28 5,2% 1,2%18 Rusya Federasyonu 30 28 -8,0% 1,2%19 Tayland 27 27 0,1% 1,2%20 Vietnam 21 26 21,5% 1,1%21 İsrail 22 23 2,8% 1,0%22 Kolombiya 25 22 -12,2% 1,0%23 Hollanda 23 20 -13,1% 0,9%24 Endonezya 19 20 5,1% 0,8%25 Belçika 18 19 9,8% 0,8%26 Singapur 20 18 -11,5% 0,8%27 Irak 20 14 -31,0% 0,6%28 Kuveyt 13 13 -3,0% 0,6%29 Kosta Rika 12 12 -1,0% 0,5%30 İspanya 12 12 -0,4% 0,5%41 Türkiye 7 7 6,3% 0,3%

Liste Toplamı 2.079 2.092 0,6% 89,8%Diğer 255 239 -6,3% 10,2%

 

Türkiye ile Ticaret

Genel Durum

ABD, Bakanlığımız tarafından 2014-2015 döneminde Hedef Ülkelerinden birisi olarak belirlenmiştir.

ABD ile son yıllardaki ticaretimizin incelendiğinde, ülkemiz aleyhine dış ticaret açığı verildiği gözlenmektedir. Dış ticaret açığımız 2013 yılı itibariyle 7 milyar dolar seviyelerindedir.

2012 yılında ihracatımızdaki payı %3,7 olan ve ülkemiz için en önde gelen 9. ihraç pazarı olan ABD’nin ihracatımızdaki payı 2013 yılında aynı oranda kalmış ancak, ihracatımızdaki sıralaması İran ve BAE’ye ihracatımızdaki azalış nedeniyle 7. sıraya yükselmiştir.

Türkiye’nin ABD’ye ihracatı genel olarak artış eğilimindedir. 2000 yılında 3,1 milyar dolar olan ihracat 2013 yılında 5,6 milyar dolara ulaşmıştır. 2011 ve 2012 yıllarında sırasıyla %21,8 ve %22,3 oranında artan ihracat 2013 yılında %0,6 artmıştır. Türkiye, ABD pazarında %0,3 pay ile 41. sırada yer almaktadır (ABD’nin ithalatında ÇHC %19’luk payla 1., Kanada %14’lük payla 2. ve Meksika %12’lik payla 3. sırada).

Diğer taraftan 2013 yılında ABD’den ithalatımız % 11 azalış ile 12,6 milyar dolara gerilemiştir. Bu durum ülkemiz aleyhine olan dış ticaret açığının 2013 yılında bir önceki yıla göre %18 daha düşük seyretmesini sağlamıştır. Türkiye ABD’nin ihracatında % 0,8’lik payıyla 27. sırada yer almaktadır (Kanada %19’luk payla 1., Meksika %14’lük payla 2. ve ÇHC %8’lik payla 3. sırada).

Türkiye-ABD Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar)Kaynak: Trademap, TÜİKYıl İhracat İthalat Hacim Denge2000 3.135 3.911 7.046 -7762001 3.126 3.261 6.387 -1352002 3.356 3.099 6.455 2572003 3.752 3.496 7.248 2562004 4.860 4.745 9.605 1152005 4.911 5.376 10.287 -4652006 5.061 6.261 11.322 -1.2002007 4.171 8.166 12.337 -3.9952008 4.300 11.976 16.276 -7.6762009 3.223 8.576 11.799 -5.3532010 3.763 12.319 16.082 -8.5562011 4.584 16.034 20.618 -11.4502012 5.604 14.131 19.735 -8.5272013 5.636 12.596 18.232 -6.9602013 (8 ay) 3.818 8.930 12.748 -5.1112014 (8 ay) 3.989 8.632 12.622 -4.642

ABD’ye İhracatımız

2010 ve 2011 yıllarında birçok ürün grubunda gözlenen ihracatımızdaki artış eğilimi 2012 yılında da devam etmiştir. 2013 yılında ise ABD’ye ihracatımız yalnızca %0,6 oranında artarak 5,64 milyar dolara ulaşmıştır. ABD’ye 2013 yılı ihracatımızın %72’sini oluşturan ihracatımızda önde gelen ilk 40 ürün grubu incelendiğinde; ürün gruplarının %65’inin ihracatında artış gözlenmektedir. 

Ülkemizden ABD’ye en çok otomotiv ve demir-çelik ürünleri ihraç edilmektedir. Tekstil & hazır giyim, tarım & gıda, makine, ve hava taşıtları da ABD’ye ihraç ettiğimiz diğer önemli ürün gruplarıdır.2013 yılında ihracatımızda azalışın gözlendiği sektörler arasında otomotiv, demir-çelik ve ürünleri, tütün, mineral yakıtlar ve değerli taşlar yer almaktadır. 

2012 yılında %28 artışın gözlendiği otomotiv sektörü ihracatımız 2013 yılında %15 azalarak yaklaşık 839 milyon dolara gerilemiştir. Otomotiv sektöründe binek otomobil ihracatımız %24 azalış ile 440 milyon dolara gerilemiş, traktör ihracatımız %26 azalış ile 68,7 milyon dolara gerilemiş, otobüs & minibüs ihracatımız %28 artış ile 41,6 milyon dolara yükselmiş ve kara taşıtları için aksam ve parçalar ihracatımız %3 azalış ile 37 milyon dolara gerilemiştir.

ABD’ye demir-çelik sektöründeki ihracatımız 2012 yılında 994 milyon dolar iken, 2013 yılında %18 azalarak 811 milyon dolara gerilemiştir.

2013 yılında tekstil ve hazır giyim (halı hariç) ihracatımız %3 artarak 752 milyon dolara yükselirken özel olarak hazır giyim sektörü ihracatımız 2013 yılında bir önceki yıla göre %3,6 azalarak 229 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Ev tekstili ihracatımızda %3,4’lük bir artış tespit edilmiş olup söz konusu sektör ihracatımız yaklaşık 183 milyon dolardır. ABD’ye halı ve yer kaplamaları ihracatımız ise 2013 yılında %21 artarak 220,6 milyon dolara ulaşmıştır.

ABD’ye makine ihracatımız ise 2012 yılında 598 milyon dolar iken, 2013 yılında %3,5 oranında artarak 619 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır. Bu sektördeki en önemli ihraç kalemimiz 187 milyon dolar ile “turbojetler/turbopropellerin aksam-parçaları”dır. Söz konusu ürünü 97 milyon dolarlık ihracat ile “dizel motorların aksam ve parçaları” ve 34 milyon dolarlık ihracat ile “birden fazla dış kapılı kombine soğutucu-dondurucular” takip etmektedir.

ABD’ye gıda ve tarım sektörü ihracatımızın ise 2012 yılında 538 milyon dolar iken, 2013 yılında %18 artarak 636 milyon dolara ulaştığı tespit edilmektedir. Sektörde en önemli ihraç kalemimiz “tütün (saplı, damarlı)” olup, söz konusu ürün ABD’ye tarım & gıda ihracatımızın %22’sini oluşturmaktadır (138 milyon dolar). 55 milyon dolar ile “kakao içermeyen diğer şeker mamulleri” ikinci sırada olup, 51 milyon dolar ile “zeytinyağı fraksiyonları” ise üçüncü sıradadır. “Zeytinyağı fraksiyonları” ihracatımız 2013 yılında %750 artmıştır. “Saf zeytinyağı” ihracatımız ise %270 artarak 37 milyon dolara ulaşmıştır.

Diğer yandan, ABD’ye değerli taş ve mücevherat ihracatımızda, özellikle altın zincir dışında kalan altın mücevherin (özellikle GTİP kodu 71131950 olan ürün) 2008 yılı Temmuz ayı itibarıyla ABD’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi kapsamından çıkartılmasına bağlı olarak 2008 ve 2009 yıllarında sırasıyla %40 ve %30 oranında düşüş gerçekleştiği görülmektedir. 2010 yılında ABD’ye ihracatında %4,6 oranında artış gözlenen sektörün 2011 yılı ihracatı %8,6’lık düşüş, 2012 yılı ihracatı ise %1 artış göstermiştir. 2013 yılında ise ABD’ye değerlitaş ve mücevherat ihracatımız %1,8 azalarak 128 milyon dolara gerilemiştir.

Türkiye'nin ABD'ye İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)Kaynak: Trademap GTİP Ürün Adı 2011 2012 2013Toplam Tüm Ürünler 4.585.383 5.614.011 5.623.3068703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 461.139 581.021 439.986

7214 Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş) 239.835 366.007 361.486

6802 Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan hariç) 236.014 251.363 295.137

8803 Balon, hava gemisi, planör vb. Diğer hava taşıtlarının aksam ve parçaları 183.248 235.567 218.866

7306 Demir/çelikten diğer tüpler, borular, içi boş profiller 194.738 284.152 215.938

8411 Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri 151.418 208.207 192.241

9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 199.149 158.230 189.470

5702 Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim, sumak, karaman vb) 105.388 133.664 165.199

6302 Yatak çarşafı, masa örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri 128.401 142.191 152.170

2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 93.806 154.543 138.818

7113 Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası 121.238 122.303 117.201

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 98.445 109.591 111.593

7413 Bakırdan ince, kalın, örme vb. Halatlar (elektrik-izole hariç) 73.270 102.080 107.727

8409 İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam-parçaları 93.331 96.959 101.335

1509 Zeytinyağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) 4.955 15.474 87.470

8802 Diğer hava taşıtları, uzay araçları 0 30.330 85.9009303 Diğer ateşli silahlar 29.525 45.680 73.622

8418 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları 38.118 58.351 72.125

8701 Traktörler 38.331 92.480 68.701

4009 Vulkanize edilmiş kauçuktan boru ve hortumlar ve donanımları 68.656 72.608 61.661

7208 Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm. Fazla 30.305 52.837 55.597

1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil) 21.688 37.349 55.259

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 122.029 141.513 51.416

2707 Yüksek sıcaklıkta taşkömürü katranının damıtılmasından elde yağlar ve diğer ürünl 0 5.344 51.404

5407 Sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar 42.209 43.281 48.2210813 Meyve (kurutulmuş) (0801, 0806'de kiler 56.274 45.969 44.035

hariç)08. fasıldaki sert ve kabukluların

8702 Toplu halde yolcu taşımağa mahsus motorlu taşıtlar 12.270 32.485 41.599

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 30.232 12.593 37.968

2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları 53.885 39.416 37.054

8903 Yatlar, diğer eğlence ve spor teknesi; kürekli kayık, kano 54.173 39.247 33.785

5701 Düğümlü, sarmalı halılar, yer kaplamaları 28.434 29.851 32.873

5511 Suni-sentetik devamsız elyaftan iplikler (perakende) 21.538 25.212 32.814

6908 Sırlı seramikten döşeme, kaldırım taşları, şömine, duvar karosu 15.171 24.722 32.541

7202 Ferro alyajlar 26.493 35.939 32.392

6204 Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs. 33.263 34.823 32.324

6109 Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme) 29.456 32.778 31.7562528 Tabii boratlar vb. konsantreleri 0 21.466 31.424

2001 Sebze, meyve, sert kabuklu meyve ve yenilen diğer bitki parçaları 21.196 25.780 31.152

7013 Masa, mutfak, tuvalet, ev tezyinatı vb için cam eşya 24.674 30.797 30.846

2939 Bitkisel alkaloidler vb. Tuzları, esterleri, eterleri ve diğer türevleri 24.957 35.724 30.569

ABD’den İthalatımız

Türkiye’nin 2013 yılında ABD’den gerçekleştirdiği ithalat bir önceki yıla göre %11 azalarak 12,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında ithalatımızın %71’ini oluşturan ilk 40 ürün grubunun %40’ında azalış gözlenmiştir. Azalış gözlenen ürün grupları arasında demir/çelik döküntü ve hurdaları, hava taşıtları, petrol yağları, soya fasulyesi, aşı/serum, kauçuk, canlı hayvanlar gibi çeşitli sektörlerden ürün grupları yer almaktadır. 

Türkiye'nin ABD'den İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)Kaynak: TrademapGTİP Ürün Adı 2011 2012 2013Toplam Tüm Ürünler 16.042.036 14.131.390 12.596.183

7204 Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri 2.691.981 2.684.923 2.014.714

5201 Pamuk (kardesiz, taranmamış) 1.300.280 653.665 869.3688802 Diğer hava taşıtları, uzay araçları 2.055.905 1.494.676 704.382

2701 Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler, topak vb. Katı yakıtlar 563.070 487.810 544.767

3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 394.353 348.994 372.837

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 536.986 549.148 321.047

3904 Vinil klorür/halojenli diğer olefin polimerleri (ilk şekilde) 183.479 193.217 264.034

2713 Petrol yağlarının/bitümenli minerallerden elde edilen yağların kalıntıları 285.242 280.089 232.859

2304 Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar 54.052 73.101 217.328

1201 Soya fasulyesi 168.029 377.836 217.045

9018 Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları 219.797 212.968 212.823

8411 Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri 205.635 150.645 212.197

4703 Sodalı ve sülfatlı odun hamuru 151.100 166.041 198.1267108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) 244.792 4.908 196.840

4804 Kraft kağıt/kartonlar-sıvanmamış-rulo veya tabaka halinde 183.945 164.844 188.885

9021 Ortopedik cihazlar, kırıklara mahsus cihazlar, işitme cihazı vb. 131.126 145.842 169.657

2303 Nişastacılık, şeker pancarı, şeker ve içki sanayinin artık ve posaları 4.085 76.305 147.393

3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 77.990 81.091 138.494

802 Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş) 118.235 157.820 134.880

8803 Balon, hava gemisi, planör vb. Diğer hava taşıtlarının aksam ve parçaları 397.600 226.295 122.457

1001 Buğday ve mahlut 357.985 4.496 115.052

3002 İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. Ürünler 393.546 190.885 103.723

4002 Sentetik kauçuk, taklit kauçuk, stiren-butadien kauçuğu vb 119.474 110.852 89.786

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 101.515 95.599 87.169

9022 Radyasyonlu cihazlar, x ışınlı jeneratörler, tedavi koltukları 50.606 62.167 82.697

4401 Yakmaya mahsus ağaçlar; yonga, talaş, döküntü, kırıntı vb 60.154 121.115 80.638

8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 112.777 81.049 80.226

9027 Fiziksel, kimyasal tahlillere mahsus cihazlar, mikrotomlar 77.814 61.475 76.939

8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri 74.028 65.768 73.2117508 Nikelden diğer eşya 71.803 79.800 72.965

2916 Doymamış asiklik ve siklik monokarboksilik asitler ve türevleri 72.253 61.231 69.736

8502 Elektrojen grupları, rotatif elektrik konvertisörleri 46.045 62.902 69.728

8481 Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil 46.103 48.647 69.359

3822 Laboratuarlarda, teşhiste kullanılan karma reaktifler 56.296 56.740 61.546

102 Canlı sığır 186.226 93.515 57.627

8431 Ağır iş makine ve cihazlarının aksamı, parçaları 115.091 52.693 55.225

8413 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri 52.999 47.889 52.537

8421 Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları 57.868 52.373 51.511

8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar 36.552 41.889 50.339

2921 Amin gruplu bileşikler 59.773 47.498 50.057

 

ABD’nin açıkladığı verilere göre Türkiye 2013 yılında ABD’ye 6,7 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir. 2013 yılında Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı eyaletler arasında Teksas (822 Milyon Dolar), New Jersey (708 Milyon Dolar), New York (632 Milyon Dolar), Michigan (627 Milyon Dolar) ve Kaliforniya (427 Milyon Dolar) yer almaktadır. Florida (%8,07 azalış ile); ihracatımızda hedef eyaletlerimiz (New York, Teksas, Kaliforniya, Florida, Illinois ve Georgia) arasında 2013 yılı ihracatımızın azaldığı tek eyalettir. 2013 yılında hedef eyaletlere yönelik ihracatımızın ABD’ye ihracatımızdaki payı %41 olarak gerçekleşmiştir. Bu eyaletlerin gerçekleştirdiği toplam ithalatın %0,25’i ülkemiz üzerinden gerçekleşmektedir.  

Eyaletler Bazında İhracatımızKaynak: ABD Ticaret Bakanlığı

Eyaletler ABD Doları Pay (%) Değişim 12/13

2012 2013 2012 2013Toplam 6.292.870.979 6.670.379.362 100,00% 100,00% 6,00%Texas 676.954.059 822.498.757 10,76% 12,33% 21,50%New Jersey 660.466.111 707.667.255 10,50% 10,61% 7,15%New York 558.987.503 632.025.395 8,88% 9,48% 13,07%Michigan 630.108.420 627.481.727 10,01% 9,41% -0,42%California 395.936.522 426.903.021 6,29% 6,40% 7,82%Florida 336.053.444 308.919.531 5,34% 4,63% -8,07%Georgia 292.463.125 294.008.947 4,65% 4,41% 0,53%North Carolina 307.863.732 280.332.061 4,89% 4,20% -8,94%South Carolina 252.004.880 272.859.311 4,00% 4,09% 8,28%Illinois 217.658.486 224.562.385 3,46% 3,37% 3,17%Virginia 194.163.721 224.004.693 3,09% 3,36% 15,37%Maryland 157.754.833 206.678.838 2,51% 3,10% 31,01%Connecticut 205.558.818 164.305.936 3,27% 2,46% -20,07%Kentucky 155.860.168 163.507.298 2,48% 2,45% 4,91%Ohio 144.181.854 155.456.335 2,29% 2,33% 7,82%Delaware 125.631.527 127.502.081 2,00% 1,91% 1,49%Pennsylvania 135.656.726 127.258.011 2,16% 1,91% -6,19%

Kansas 90.090.224 92.359.746 1,43% 1,38% 2,52%Minnesota 37.622.892 74.826.758 0,60% 1,12% 98,89%Missouri 48.794.242 66.125.323 0,78% 0,99% 35,52%Massachusetts 60.731.899 60.662.151 0,97% 0,91% -0,11%Tennessee 65.929.713 60.235.881 1,05% 0,90% -8,64%Puerto Rico 55.481.347 57.594.878 0,88% 0,86% 3,81%Wisconsin 127.723.268 54.083.492 2,03% 0,81% -57,66%Unspecified 32.870.542 45.230.461 0,52% 0,68% 37,60%Washington 34.676.796 45.152.667 0,55% 0,68% 30,21%Arizona 15.216.447 38.626.358 0,24% 0,58% 153,85%Indiana 37.610.167 38.165.172 0,60% 0,57% 1,48%Hawaii 6.230.521 38.109.028 0,10% 0,57% 511,65%Louisiana 42.021.788 30.751.728 0,67% 0,46% -26,82%Oklahoma 26.354.697 27.504.699 0,42% 0,41% 4,36%Alabama 20.061.161 26.891.798 0,32% 0,40% 34,05%Arkansas 20.292.572 18.818.359 0,32% 0,28% -7,26%Utah 18.142.225 17.024.543 0,29% 0,26% -6,16%Iowa 20.113.560 13.903.010 0,32% 0,21% -30,88%Mississippi 7.574.339 13.792.343 0,12% 0,21% 82,09%Maine 12.048.867 13.749.587 0,19% 0,21% 14,12%Nevada 8.904.314 12.571.706 0,14% 0,19% 41,19%Rhode Island 6.662.770 10.090.117 0,11% 0,15% 51,44%Oregon 10.900.479 9.052.873 0,17% 0,14% -16,95%New Hampshire 10.728.848 7.346.664 0,17% 0,11% -31,52%Nebraska 6.574.334 6.176.892 0,10% 0,09% -6,05%Vermont 3.118.689 5.746.249 0,05% 0,09% 84,25%Colorado 5.284.351 4.821.022 0,08% 0,07% -8,77%West Virginia 1.308.496 4.390.189 0,02% 0,07% 235,51%North Dakota 7.535.728 3.057.199 0,12% 0,05% -59,43%Idaho 666.326 1.729.790 0,01% 0,03% 159,60%Wyoming 821.195 1.534.004 0,01% 0,02% 86,80%District of Columbia 218.774 1.518.780 0,00% 0,02% 594,22%New Mexico 2.238.946 1.485.668 0,04% 0,02% -33,64%Alaska 176.397 462.450 0,00% 0,01% 162,16%Virgin Islands 17.505 422.623 0,00% 0,01% 2314,30%South Dakota 482.618 270.643 0,01% 0,00% -43,92%Montana 340.013 122.929 0,01% 0,00% -63,85%

İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller

İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve ProtokollerKaynak: Ekonomi Bakanlığı

Anlaşmanın Adı İmza Tarihi İmza Yeri Resmi Gazete Tarih

ve No’suYatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 03.12.1985Washingto

n 13.08.1989-20251

Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 26.03.1996Washingto

n 31.12.1997-23217

ABD ile Ticari İstişare Mekanizması Kurulmasına İlişkin Mutabakat Zaptı 20.01.1998Ankara

Ticaret ve Yatırım İlişkilerinin Geliştirilmesine İlişkin Anlaşma 29.09.1999Washingto

n 11.02.2000-23961

2. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Ortak Bildirisi 12.07.2001Ankara Yayımlanmıyor

1. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı

26-27.02.2002Ankara Yayımlanmıyor

3. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı 25.04.2002Washingto

n Yayımlanmıyor

2. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı

1-2.12.2003

Washington Yayımlanmıyor

4. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı 24.01.2006Ankara Yayımlanmıyor

3. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı

8-9.02.2007 Ankara Yayımlanmıyor

5. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı

12-13.04.2007

Washington Yayımlanmıyor

4. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı

16-17.04.2008

Washington Yayımlanmıyor

6. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı 13.01.2009Ankara Yayımlanmıyor

Enerji Verimliliği, Yenilenebilir Enerji ve Temiz Kömür Teknolojilerine ilişkin bir Mutabakat Zaptı

04.04.2009

Enerji Çalışma Grubu (EÇG) Toplantısı 03.12.2009 Yayımlanmıyor5. Dönem Ekonomik Ortaklık Komisyonu Toplantısı (EOK) 08.06.2010Ankara Yayımlanmıyor

7. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı (TIFA)

15-16.07.2010

Washington Yayımlanmıyor

6. Dönem Ekonomik Ortaklık Komisyonu Toplantısı (EOK)

02-03.03.2011

Washington Yayımlanmıyor

8. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı (TIFA) 13.07.2011Ankara Yayımlanmıyor

Türkiye-ABD İş Konseyi 1. Toplantısı 18-19.09.2011 İstanbul

7. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı 03.10.2011Ankara Yayımlanmıyor

8. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı 08.05.2012Ankara Yayımlanmıyor

9. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı 28.11.2012Washingto

n Yayımlanmıyor

9.Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı (TIFA) 21.02.2013Washingto

n Yayımlanmıyor

10. Dönem Ekonomik Ortaklık Komisyonu Toplantısı (EOK) 23.05.2013Ankara Yayımlanmıyor

Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Konseyi (EOK)

Ocak 2002’de Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Konseyi (EOK) kurulmuştur. Ekonomik Ortaklık Konseyi, 11 Eylül olaylarından sonra iki ülke arasında “stratejik ortaklık” olarak tanımlanmaya başlayan ilişkilerin, başta ekonomik ilişkiler olmak üzere bütün unsurlarının yerine getirilmesini sağlamak üzere kurulmuş olup, iki ülkenin Dışişleri Bakanlıklarının organizasyonunda düzenlenmektedir.

Şubat 2002’de Ankara’da gerçekleştirilen Konsey’in ilk toplantısında, Türkiye’deki bazı bölgelerde Nitelikli Sanayi Bölgeleri oluşturulması çalışmalarının başlatılması kararlaştırılmıştır. Aralık 2003 tarihinde Washington’da gerçekleştirilen ikinci toplantıda, hassas ürünlerin de Nitelikli Sanayi Bölgeleri Yasa Tasarısına konulması dair Türkiye’nin talebi resmen reddedilmiş, ABD tarafı Kongre’ye anılan tasarıyı asıl şekliyle tekrar sunmayı teklif etmiştir. Toplantıda ayrıca ticaret ve yatırımlar konusunda, tarife dışı engellerin kaldırılmasına dair görüşmelerin başlatılması kararı alınmış, Amerikan Eximbank’ın Türk telekomünikasyon sektörü özelleştirildiğinde yatırımlara destek olacağı belirtilmiş ve Türk firmalarının bölgesel yeniden imar çalışmalarında desteklenecekleri belirtilmiştir. Enerji alanında stratejik işbirliği konusunda Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattının önemi üzerinde durulmuş, Kafkasya kaynaklı doğalgazın AB piyasalarına sevkiyatı konusunda işbirliği yapılmasında mutabık kalınmıştır.

Bölgesel işbirliği konusunda ise ABD ve Türkiye’nin Afganistan ve Orta Asya’da iş ortaklıkları konusunda kaydettikleri başarının Irak konusunda da gerçekleştirileceğine dair beklenti vurgulanmış, Irakla Türkiye arasındaki ulaşım ağının iyileştirilmesi üzerinde fikir birliğine varılmıştır.

Ekonomik Ortaklık Konseyi’nin Üçüncü Dönem Toplantısı 8-9 Mart 2007 tarihlerinde İstanbul ve Ankara’da gerçekleştirilmiştir. Toplantıda özetle; Türkiye’nin son dönemdeki ekonomik performansı, Türkiye-AB ilişkileri, Türkiye’deki yatırım ortamı, enerji güvenliği, petrol ve doğal gaz boru hatları, teknoloji ve bilim alanında işbirliği, TOBB ile ABD Ticaret Odaları arasındaki işbirliği imkanları, tekstil sektöründe ortak üretim imkanları, üçüncü ülkelerde işbirliği ve KOBİ’ler alanında işbirliği konuları ele alınmıştır.

“Ortak Vizyon ve Yapılandırılmış Diyalog” belgesinin, ekonomik ilişkilere ilişkin stratejik boyutunu oluşturan EOK toplantılarından dördüncüsü 16-17 Nisan 2008 tarihlerinde Washington’da düzenlenmiştir. Toplantılarda iki ülke arasında ticaret ve yatırımın artırılması, KOBİ’ler, enerji projeleri, bölgesel ekonomik işbirliği projeleri, bilim-teknoloji ve Ar-Ge işbirliği, üniversiteler arası işbirliği, fikri mülkiyet haklarının korunması gibi konular gündeme gelmiştir. Toplantı sonunda ortak bir bildiri yayınlanmıştır.

Beşinci dönem toplantısı 8 Haziran 2010 tarihinde Ankara’da düzenlenirken, Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 6. toplantısı, 3 Mart 2011 tarihinde Washington’da yapılmıştır. Toplantıda İstanbul'un küresel ölçekte finans merkezi olması için ABD'nin teknik yardım sağlaması konusu, tarım ve ilaç ürünleri, ABD'deki Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi gibi konulardaki kaygılar, ABD’nin Türkiye'ye dair yenilenebilir enerji konusunda yatırım yapma konuları gündeme gelmiştir.

Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 7. toplantısı, 3 Ekim 2011 tarihinde Ankara’da yapılmıştır. Toplantıda yeniliği teşvik etmek için fırsatları araştırmaya, belirli işbirliği alanlarını geliştirmeye ve iş temsilcileri arasındaki bağları artırmaya odaklanılmıştır.

İki ülkenin temsilcileri, ticaret, yatırım, girişimcilik, üçüncü ülkelere yönelik ve sektörel alanda işbirliği ile Türkiye’nin finans sektörüne ilişkin geniş kapsamlı konuları görüşmüşlerdir.

Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 8. toplantısı, 8 Mayıs 2012 tarihinde Ankara’da yapılmıştır. Toplantıda karşılıklı ticaret, karşılıklı yatırım, turizm, özellikle girişimcilik alanında olmak üzere, genel anlamda bir know-how transferi ve üçüncü ülkelerde işbirliği çerçevesinde fırsatlar değerlendirilirken Türkiye’nin başta yenilenebilir enerji, ilaç sanayi ve emlak olmak üzere, ciddi bir yatırım potansiyeli olduğu ve yeni teşvik sisteminin Türkiye’yi yatırım açısından daha da cazip hale getirdiği vurgulandı.

Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 9. toplantısı, 28 Kasım 2012 tarihinde Washington’da yapılmıştır. Toplantıda; enerji verimliliği, bilgi ve iletişim teknolojileri, fikri ve mülkiyet hakları, tarım, üçüncü ülkelerle işbirliği, altyapı ve ulaştırma alanlarında ekonomik, ticari ve yatırım işbirliği fırsatları görüşülmüş ve çeşitli işbirliği projeleri geliştirilmiştir. Toplantıda gündeme gelen diğer bir konu ise İstanbul Finans Merkezi Stratejisi ve ABD’li şirketlerin Orta Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika pazarları finansal işlemlerini İstanbul üzerinden gerçekleştirmelerinin her iki iş dünyasına kazandırdığı fırsatlar olmuştur.

Türkiye-ABD Ekonomik Ortaklık Komisyonunun (EOK) 10. toplantısı, 23 Mayıs 2013 tarihinde Ankara’da yapılmıştır.

Türkiye-ABD Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantıları (TIFA)

Türkiye ile ABD arasında 29 Eylül 1999 tarihinde imzalanan Ticaret ve Yatırım İlişkilerinin Geliştirilmesine İlişkin Anlaşma kapsamında kurulmuş olan Ticaret ve Yatırım Konseyi (TIFA) iki ülke arasında ticari ve ekonomik ilişkilerdeki en önemli iletişim kanallarından birisidir. Konsey bugüne kadar toplam altı toplantı gerçekleştirmiştir. Anılan toplantılar çerçevesinde iki ülke arasındaki ticaret ve yatırımlar önündeki engellerin aşılması için atılması gereken adımlar ele alınmaktadır. Konsey Eş Başkanlıkları T.C. Ekonomi Bakanlığı ve ABD Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.

TIFA VI. Dönem Toplantısı 13 Ocak 2009 tarihinde Ankara’da düzenlenmiştir. Türkiye ekonomisindeki son gelişmeler, Dünya Ticaret Örgütü konuları, ABD ve Türkiye’nin ticaret politikaları, Türkiye ile ABD arasındaki ticaret ve yatırım ilişkilerinde gündemde olan çeşitli konular kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiş ve görüş alışverişinde bulunulmuştur.

Sözkonusu toplantıda, Türk tarafınca, ABD’de Çin’den gelen tekstil ve konfeksiyon ürünlerine uygulanan kotaların 1/1/2009 tarihinde sona erdiği, bu durumun, kriz koşulları ile birleşince, Türkiye gibi bu sektörün önem arz ettiği ülkelerin rekabet gücünü olumsuz etkileyeceği vurgulanmış, tekstil ve konfeksiyon ticaretinde rekabet koşullarının korunması için uluslararası alanda girişimde bulunulması gerektiği ifade edilmiş; bu bağlamda tekstil ticaretinin ithalatçı ve ihracatçı çıkarları ile ürün akışı açısından incelenmesi amacıyla DTÖ nezdinde bir çalışma yapılması için ABD’nin desteği talep edilmiştir. Ayrıca iki bor üreticisi ülke olarak Avrupa Birliği’ne bor ihracatı konusunda bilgi alışverişi yapılması kararlaştırılmıştır.

Diğer taraftan, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’nin Türkiye için önemi vurgulanmış ve bu konuda halihazırda Türk tarafınca USTR’a yapılan, bakır tellere CNL istisnası sağlanması ile

yeni ürün başvurusunun (polietilen) olumlu sonuçlanmasının önemi vurgulanmıştır. Türk tarafınca, ABD limanları arasında boş konteyner taşınmasının sadece ABD’li şirketlerce yapılabilmesi ve ABD gemilerine ülkemizde sağlanan gemi onarım hizmetinden ABD’ye girişte yüksek oranda vergi alınmasına ilişkin şikayetler dile getirilmiş, ABD tarafı ise, Jones Yasası’ndan dolayı ABD’de denizcilik ile ilgili bazı kısıtlamaların bulunduğunu, ancak karşılıklılık esasına dayalı bir anlaşma ile bazı düzenlemelerin yapılmasının mümkün bulunduğunu bildirmiş ve konuya ilişkin görüşlerimizin ABD Dışişleri Bakanlığı’na iletileceğini bildirmiştir.

TIFA VII. Dönem Toplantısı 15-16 Temmuz 2010 tarihinde Washington’da düzenlenmiştir. TIFA VIII. Dönem Toplantısı ise 13 Temmuz 2011 tarihinde Ankara’da düzenlenmiştir. Toplantıda biyogüvenlik kanunu ve Türkiye’nin genetiği değiştirilmiş ürün ithalatı konusunda temasların devam ettirilmesi konusu gündeme gelmiştir. Toplantının bir diğer konusu ise Ekonomik ve Ticari İşbirliği Stratejik Çerçevesi’ne yönelik hazırlanan Öneri Metni olmuştur. Türkiye GTS’nin uzatılmasına yönelik talebini yinelerken, Türk mallarına tercihli giriş imkanı sağlayacak alternatifler değerlendirilmiştir. Toplantıda Türk mallarına yönelik anti damping ve telafi edici vergilerin gözden geçirilmesi talep edilirken, vize uygulamalarına yönelik ikili işbirliği teklif edilmiştir. Toplantıda ayrıca telif hakları konusunda bir çalışma grubunun kurulması kararlaştırılmıştır.

21 Şubat 2013 tarihinde Vaşington’da gerçekleşen TIFA IX. Dönem Toplantısının gündeminde Türkiye-ABD arasında imzalanması öngörülen STA müzakerelerine başlanması konusu yer almıştır.  

İhracat Potansiyeli Olan Başlıca Sektörler

Ekonomi Bakanlığı ABD Pazara Giriş Çalışmaları 

ABD, büyük ve orta-uzun vadeli politikalara ihtiyaç duyulan ve çetin rekabet koşulları bulunan bir pazardır. ABD'nin eyaletlerden oluşması ve her eyaletin kendine has ekonomik, sosyal ve yasal yapısının bulunması, pazara giriş açısından bölgesel yaklaşımların benimsenmesini zorunlu kılmaktadır. ABD pazarına yönelik Ekonomi Bakanlığınca geliştirilen stratejide, ihracatı artırmaya yönelik olarak "eyalet bazlı" ve "sektör bazlı" bir yaklaşım getirilmiştir. 

Hedef eyaletler New York, California, Texas, Georgia, İllinois ve Florida olarak belirlenmiştir. Bu eyaletler seçilirken, eyaletlerin dış ticaret hacimleri, nüfus yapıları, alım güçleri, üretim yapıları, GSYİH’ları gibi bir dizi kriter dikkate alınmıştır.

ABD pazarının özellikleri sadece bölgesel değil, aynı zamanda sektörel bir yaklaşımı da zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle, strateji kapsamında ABD pazarının genelinde ve hedef olarak belirlenen eyaletler bazında potansiyel arz eden sektörler de tespit edilmiştir. Bu kapsamda hedef sektörler gıda, kimyasal ürünler, deri ve mamülleri, tekstil ve hazır giyim, toprak ürünleri, kuyumculuk ürünleri, demir-çelik, demir dışı metaller, makine ve elektrik-elektronik, otomotiv ve mobilyalar olarak belirlenmiştir. Bu çalışma yapılırken, Türkiye ile

ABD arasındaki ikili ihracat ve ithalatın sektörel yapısı, Türkiye’nin genel ihracat ve ithalatının sektörel bazda 2000 yılından bu yana izlediği seyir, ABD’nin ürün grupları itibariyle en çok ithalat yaptığı ülkeler, dış ticaret mevzuatı ve gümrük vergileri gibi unsurlar dikkate alınmıştır. Bu çalışmalar sonucunda hedef eyalet/sektör matrisi oluşturulmuştur. 

ABD ile Ticareti Geliştirme Stratejisi ile Türkiye'nin ve Türk ürünlerinin imajının güçlendirilmesi, böylece ABD'ye olan ihracatımızın artırılması, Amerikan yatırımcılarının dikkatinin çekilmesi ve ticari ilişkilerin siyasi ve kültürel ilişkilere olumlu yansımasından yararlanarak genel anlamda ikili ilişkilerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

ABD Pazara Giriş Çalışması sonucunda belirlenen hedef ürünler:

Gıda

Hayvansal ve Bitkisel Yağlar –15 Nolu Fasıl1509-Zeytinyağı

Kakao ve Müstahzarları –18 Nolu Fasıl1806-Kakaolu Çikolata

Esasını Hububat, Un, Nişasta, Süt Teşkil Eden Müstahzarlar-19 Nolu Fasıl 1905-Ekmek, Pasta, Kek, Bisküvi

Gıda Müstahzarları-21 Nolu Fasıl2106- Çeşitli Gıda Müstahzarları

Kimyasallar

Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler-34 Nolu Fasıl3402- Yüzey Aktif Organik Maddeler

Plastik ve Plastikten Mamul Eşya-39 Nolu Fasıl 3917-Plastik Tüp, Boru, Hortumlar3920-Plastik Levha 3921-Plastikten Diğer Levhalar3923-Plastik Ambalaj Malzemesi3926- Plastikten Diğer Eşya

Kauçuk ve Kauçuktan Eşya-40 Nolu Fasıl4016-Vulkanize Kauçuktan Eşya

Deri ve Deri Mamulleri

Deri Eşya, Saraciye ve Eşyası –42 Nolu Fasıl 4203- Deri-Kösele Giyim Eşyası

Postlar, Kürkler, Taklit Kürkler ve Mamuller–43 Nolu Fasıl 4303- Kürkten Giyim Eşyası

Tekstil

Dokumaya Elverişli Suni ve Sentetik Lifler-54 Nolu Fasıl5402- Sentetik Lif İpliği (Dikiş İpliği Hariç)-Perakende Değil

Hazır Giyim

Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları-61 Nolu Fasıl6109- Tişörtler, Fanilalar ve Diğer İç Giyim Eşyası 6110- Kazaklar, Süveterler, Hırkalar Ve Yelekler6111- Bebekler İçin Giyim Eşyası

Örülmemiş Giyim Eşyası-62 Nolu Fasıl6203- Erkekler İçin Takım Elbise, Ceket6204- Kadınlar İçin Takım Elbise, Ceket

Ev Tekstili-63 Nolu Fasıl6302- Yatak Çarşafları, Masa Örtüleri, Tuvalet, Mutfak Bezleri6303- Perdeler ve İç Storlar, Perde ve Yatak Farbalaları6304- Diğer Mefruşat Eşyası (94.04 Pozisyonundakiler Hariç)6305- Eşya Ambalajında Kullanılan Çuvallar ve Torbalar

Toprak Ürünleri

Taş, Alçı, Çimento –68 Nolu Fasıl 6802- İşlenmiş Mermer

Seramik Mamulleri–69 Nolu Fasıl6908-Seramik Kaplama Malzemesi 6910- Seramik Sağlık Gereçleri

Cam ve Cam Eşya –70 Nolu Fasıl7007- Emniyet Camları7013- Camdan Masa, Mutfak ve Sofra Eşyası 7019- Cam Lifleri, Cam Yünü ve Mamulleri-İplik, Dokuma

Değerli Taş ve Mücevherat7113- Kıymetli Metaller ve Kaplamalarından Mücevherci Eşyası

Demir Dışı Metaller

Bakır ve Bakırdan Eşya-74 Nolu Fasıl7408-Bakır Teller

Alüminyum ve Alüminyumdan Eşya-76 Nolu Fasıl7604-Alüminyum Çubuk ve Profil

7606-Alüminyum Sac ve Levha 7610- Alüminyum İnşaat ve Aksamı

Elektrik-Elektronik ve Makine

Makineler-84 Nolu Fasıl8413- Sıvılar İçin Pompalar 8414- Hava-Vakum Pompası, Hava/Gaz Kompresörü, Vantilatör, Aspiratör8415- Klima Cihazları 8418- Buzdolapları, Dondurucular, Soğutucular 8421- Santrifüjle Çalışan Kurutma, Filtre, Arıtma Cihazları8431- Ağır İş Makineleri Aksam ve Parçaları 8462- Metalleri Dövme-Kesme ve İşleme Makineleri 8474- Toprak, Taş, Metal Cevheri vb. Ayıklama, Eleme İçin Makineler8481- Muslukçu-Borucu Eşyası 8482- Rulmanlar

Elektrikli Makine-Cihazlar, Aksam ve Parçaları-85 Nolu Fasıl8504- Elektrik Transformatörleri, Statik Konvertisörler, Endüktörler 8516- Elektrikli Su Isıtıcıları, Elektrotermik Cihazlar (Şofbenler) 8544- Kablolar

Otomotiv Ana ve Yan Sanayii4011- Kauçuktan Yeni Dış Lastikler 8409- İçten Yanmalı, Pistonlu Motorların Aksam-Parçaları8483- Transmisyon Milleri, Kranklar, Yatak Kovanları, Dişliler, Çarklar8708- Taşıt Araçları Aksam ve Parçaları

Ağaç ve Ağaç Mamulleri

Mobilyalar, Aydınlatma Lambaları, Prefabrik Yapılar- 94 Nolu Fasıl9401- Oturmaya Mahsus Mobilyalar, Aksam-Parçaları9403- Diğer Mobilyalar vb. Aksam, Parçalar9405- Aydınlatma Cihazları, Lambalar  

Türkiye-A.B.D. Yatırım İlişkileri

4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ile Türkiye’ye giren yabancı sermaye miktarı çok büyük artışlar göstermiştir. Aynı eğilim, ABD kaynaklı yabancı yatırım istatistiklerinde de görülmektedir. 2003 yılı öncesindeki dönemde kayda değer bir tutara ulaşmayan ABD kaynaklı doğrudan yatırım girişleri, 2002 yılında 2 milyon dolar iken, 2003, 2004 ve 2005 yıllarında sırasıyla, 52, 36 ve 88 milyon dolar olmuş; 2006 yılı başından itibaren ise, önceki yıllara oranla çok büyük bir artış meydana gelerek 2006 sonu itibarıyla 848 milyon dolarlık bir seviyeye ulaşmıştır. 

Bu artış, 2007 yılında daha da hız kazanmış, Türkiye’ye olan ABD doğrudan yatırımları 4,2 milyar dolara ulaşarak 2006 yılı tutarı beşe katlanmıştır. Bu tutar içinde en büyük miktarı Citigroup’un Akbank’a ortak olmasıyla 2007 yılının Ocak ayında yaptığı 3,1 milyar dolarlık yatırım oluşturmaktadır.

2008 yılında, ABD’nin Türkiye’ye olan doğrudan yatırımları 868 milyon doları bulurken 2009 yılında özellikle ABD’de yaşanan ekonomik krize de bağlı olarak Türkiye’ye ABD kaynaklı doğrudan yatırım girişlerinde önceki yıla göre %70 oranında azalma görülmüş ve yatırım tutarı 260 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılında ise ülkemize ABD kaynaklı giriş yapan yatırımın tutarı 323 milyon dolardır. 2011 yılında 1.402 milyon dolar olarak gerçekleşen ABD kaynaklı doğrudan yatırım girişleri ile 1997-2011 döneminde ABD kaynaklı doğrudan yatırımların toplam tutarı yaklaşık 8 milyar dolara ulaşmaktadır. 2012 yılında gerçekleşen 404 milyon dolar ve 2013 yılında gerçekleşen 344 milyon dolar turarındaki tutarındaki doğrudan yabancı yatırım girişi ile birlikte bu miktar 8,8 milyar dolara yükselmiştir. 

Türkiye’ye ABD Kaynaklı Doğrudan Yatırım Girişleri (2006-2013) (milyon $)2006: 848

2007:4.212

2008: 868

2009:260

2010: 323

2011:1.402

2012: 439

2013:344

1997-2013 Toplam: 8.820 

1954 - 2002 yılları arasında Türkiye’de, ABD sermayeli 341 şirketin kuruluşu gerçekleşmiş iken, 2003 yılından 2007 yılı sonuna kadar 493 şirket kurulmuştur. 2009 ve 2010 yıllarında ise bu sayı, sırasıyla 114 ve 103’tür. Böylelikle 2010 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de faaliyette bulunan ABD sermayeli şirketlerin toplam sayısı 1.067’ye ulaşmıştır. ABD sermayeli 160 şirketin 2011 yılında ve 76 şirketin 2012 yılında ülkemize yatırım yapması ile ABD kaynaklı toplam şirket sayısı 1.303’e ulaşmıştır. 2013 yılı Eylül ayı itibariyle ülkemizde ABD sermayesine sahip 1388 adet şirket faaliyet göstermektedir.

Türkiye’ye giren ABD kaynaklı doğrudan yatırım tutarı, 2006 yılından itibaren önceki yıllara nazaran kayda değer biçimde artmış olsa da, aynı trendi, küresel sermaye tutarının büyük ölçüde daraldığı bu dönemde yakalamak şu an için mümkün görülmemektedir. Nitekim 2008 yılında Türkiye’ye gelen toplam doğrudan yatırım tutarı bir önceki yılki 19,1 milyar dolarlık seviyesinden 14,8 milyar dolara gerilerken, aynı dönemde ABD’den gelen kısım 4,2 milyar

dolardan 868 milyon dolara gerileyerek beş kat azalmıştır. Dolayısıyla, 2003 yılından sonra ABD’den gelen doğrudan yabancı sermaye miktarında önemli artışlar yaşanmış olsa da, mevcut seviye her iki ülkenin potansiyelini yansıtmamaktadır. Nitekim, 2011 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık 3 kat artarak 1,4 milyar doları bulan ABD kaynaklı doğrudan yatırım girişi 2012 yılında 439 milyon dolara, 2013 yılında ise 344 milyon dolara gerilemiştir.

İşbirliği İmkanları

Türkiye-ABD Ticari İlişkilerinde Gündemde Olan Konular 

Son dönemde gerçekleştirilen TIFA Toplantıları ile, ABD’ye yönelik olarak gerçekleştirilen üst düzey ziyaretlerde de gündeme getirilen, Türk-ABD ilişkilerinde gündemde olan konular aşağıda özetlenmiştir:

Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS)

Türkiye’nin hali hazırda ABD ile bir serbest ticaret anlaşması ya da tercihli ticaret düzenlemesi gibi, tek taraflı ya da karşılıklı ticaretteki gümrük vergilerinin kaldırılması ya da kademeli olarak düşürülmesini düzenleyen herhangi bir anlaşması bulunmamaktadır.

Türk ihracatçılarının ve Türk ürünlerinin ABD pazarına girişinde kullanmakta olduğu tek sistem, ABD’nin, aralarında ülkemizin de bulunduğu 126 gelişmekte olan ve en az gelişmiş ülkeye ve yaklaşık 5.000 ürüne uygulamakta olduğu Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’dir. Söz konusu sistem çerçevesinde belirli bazı ürünlerin, belirlenen limitlerin aşılmaması kaydıyla ABD’ye ithalatlarındaki gümrük vergisi 0’dır.

Ancak faydalanıcı ürün listesine, ülkemiz geleneksel ihraç ürünleri olan tekstil ve giyim eşyası, bazı ayakkabı ve çantalar, valizler ve diğer deriden yapılmış giyim ürünleri dahil değildir. Söz konusu ürünlerin ABD pazarına girişinde uygulanan gümrük vergileri de oldukça yüksek olup, özellikle ucuz işgücü kullanan Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan ve Pakistan gibi ülkeler ile NAFTA Anlaşması çerçevesindeki avantajları kullanan Meksika, anılan ürünlerde ABD’nin başlıca tedarikçileri konumundadırlar.

ABD tarafından uygulanmakta olan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi her yılın sonunda ABD Temsilciler Meclisi ve Senato'su tarafından kabul edilen ve ABD Başkanı'nca imzalanan bir Kanun'la uzatılmaktadır. GTS’yi yıllık olarak uzatan kanunun imzalanma sürecinde gecikme yaşandığı durumlarda ise genellikle kanunun imzalanması ile birlikte vergi indirimi geriye dönük olarak uygulanmaktadır.

2013 yılında ABD’nin GTS kapsamında gerçekleştirdiği ithalat toplam ithalatının %0,8’ini oluşturmuştur. Ülkenin GTS kapsamındaki ithalatı 2013 yılında bir önceki yıla göre %6,8 azalarak 18,5 milyar dolara gerilemiştir. ABD’nin söz konusu sistem kapsamındaki en önemli tedarikçileri Hindistan, Tayland, Brezilya, Endonezya ve Filipinler’dir. 

Ülkemiz hem 2012 yılında ABD’nin GTS kapsamında en çok ithalat gerçekleştirdiği 7. tedarikçi iken 2013 yılında 6. konuma yükselmiştir. ABD’nin verilerine göre ülkemiz üzerinden GTS kapsamında gerçekleşen ithalat 2013 yılında %6,5 artarak 1,2 milyar dolara yükselmiştir. Diğer bir deyişle, ABD’nin GTS kapsamında gerçekleştirdiği ithalatın %6,5’i Türkiye üzerinden gerçekleşmiştir. ABD kaynaklı verilere göre, ABD’nin ülkemiz üzerinden gerçekleştirdiği ithalatın %18’i GTS kapsamında gerçekleşmiştir.

ABD'nin Ülkeler Bazında GTS İthalatı (Bin Dolar)Kaynak: ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu (USITC)

Ülke 2011 2012 2013 Değişim2012 - 2013

Hindistan 3.736.156 4.453.874 4.222.999 -5,2%Tayland 3.719.574 3.709.582 3.341.136 -9,9%Brezilya 2.059.096 2.317.083 2.306.520 -0,5%Endonezya 1.965.418 2.208.075 1.834.042 -16,9%Filipinler 1.133.796 1.239.219 1.267.527 2,3%Türkiye 894.703 1.139.221 1.213.494 6,5%GAC 1.332.575 1.294.108 1.089.648 -15,8%Angola 300.237 631.683 710.350 12,5%Rusya 574.780 543.880 465.868 -14,3%Pakistan 130.686 195.187 225.267 15,4%Ekvador 147.406 106.823 182.951 71,3%Sri Lanka 135.237 157.980 158.360 0,2%Bolivya 81.963 128.193 158.129 23,4%Tunus 98.747 149.124 146.004 -2,1%Venezuela 115.914 98.573 110.262 11,9%Liste Toplamı 16.426.288 18.372.605 17.432.559 -5,1%Diğerleri 2.112.793 1.484.097 1.083.434 -27,0%Toplam 18.539.081 19.856.702 18.515.994 -6,8%

 Ülkemizin GTS kapsamında metal, doğal taş, mücevherat, gıda ürünleri, silah, motorlu taşıtlar ve elektrikli cihazlar gibi çeşitli sektörlerden ihracatı bulunmaktadır.

Üçüncü Ülkelerle İşbirliği İmkanları

ABD’nin ülkemiz üzerinden Orta Doğu, Orta Asya ve Kuzey Afrika gibi gelişen pazarlara açılma olanağı; Türkiye’nin de ABD üzerinden Latin Amerika ve Kanada pazarlarına erişim imkanı bulunmaktadır. Ayrıca; Panama gibi Latin Amerika ülkeleri üzerinden ülkemizin Amerika pazarına açılma fırsatı bulunmaktadır ve bu anlamda ABD ve Türk firmalarının özelikle dağıtım merkezleri açısından işbirliği oluşturması ülkemizin faydasına olacaktır. İşbirliği projelerinin sektör bazındaki organizasyonlarla yürütülmesinin yanı sıra, bölgelerin sektör potansiyellerinin farklılık arz etmesi nedeniyle, ülkemizdeki bölgeler ve şehirler ve ABD’deki eyaletler ve bölgeler bazında kurulacak özel sektör komisyonları aracılığı ile görüşmelerin derinleştirilmesi faydalı olacaktır.

Genel olarak; Türk ve ABD’li firmalarının Orta Doğu, Orta Asya ve Afrika ülkelerinde yenilenebilir enerji, ulaşım ve altyapı, gayrimenkul, finans hizmetleri, profesyonel ve teknik hizmetler, doğal kaynaklar ve madencilik, turizm, bilgi ve iletişim teknolojileri, denizcilik, eğitim, sağlık hizmetleri, lojistik ve dağıtım merkezleri, film ve eğlence sektörü, kimyasallar ve eczacılık, metaller ve plastik üretimi, tüketim malları, tarım endüstrisi ve otomotiv sektörüne yönelik işbirliği imkânları bulunmaktadır.

Üçüncü ülkelere yönelik ticaretin ve yatırımın geliştirilmesi amacıyla mevcut işbirliklerinin yanı sıra düzenlenebilecek işbirliği mekanizmaları arasında;

-Anılan sektörlere yönelik ortak yatırım projeleri,-Potansiyel arz eden pazarlara erişim için stratejik önem arz eden bölgelerde ortak dağıtım merkezlerinin kurulması,-Hizmetler ve ileri teknoloji ürün ve hizmetlerinin üçüncü ülkelere ticaretini artırmak amacıyla ortak araştırma ve geliştirme projeleri,-Türk ve ABD’li üniversiteler ve araştırma kuruluşların öncülüğü ile üçüncü ülkelerde üniversiteler ve araştırma merkezlerinin kurulması,-Özellikle yenilenebilir enerji başta olmak üzere enerji konusunda ülkemizde faaliyet gösterecek ve ABD ile ortaklaşa kurulacak kurumlar ve ortaklaşa geliştirilecek enerji projeleri bulunmaktadır.

Türk ve ABD’li firmaların işbirliği imkanlarının özellikle ABD’nin “İkili Yatırım Anlaşması”nın bulunduğu üçüncü ülkelerde gerçekleştirilmesinin Türkiye için avantaj oluşturacağı ve zaten yatırım potansiyelimizin ve avantajımız bulunduğu ülkelerin yanı sıra yatırım portföyümüzün çeşitlendirilebileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla üçünü ülkelerdeki ortak projeler ve yatırımlarda Orta Doğu, Orta Asya ve Afrika ülkeleri yanı sıra Bolivya, Ekvator, Honduras, Panama ve Trinidad&Tobago gibi Latin Amerika ülkelerinin de gündeme alınmasının önem arz ettiği düşünülmektedir.

ABD’nin Trans-Pasifik Ortaklık Anlaşması imzalamayı düşündüğü Avustralya, Brunei, Şili, Malezya, Yeni Zelanda, Peru, Singapur, Vietnam ve Serbest Ticaret Anlaşmasının bulunduğu Bahreyn, Kolombiya, Kosta Rika, Guatemala ve Peru gibi ülkelerde söz konusu anlaşmaların sunduğu yatırım ayrıcalıklarından faydalanabilmek adına ortak işbirliği projeleri ülkemiz lehine olacaktır. Bunun yanı sıra yatırım teşvikleri ve yatırım potansiyeli açısından değerlendirildiğinde; Hindistan, Vietnam ve Singapur gibi Asya ülkelerinde ortak yatırım ve proje işbirliklerinin geliştirilebileceği düşünülmektedir.

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler

Dış Ticaret Politikası

ABD’nin Serbest Ticaret Anlaşması Yaptığı Ülkeler ve DTÖ Müzakereleri

ABD, DTÖ çerçevesinde yürütülen çok taraflı ticaret müzakerelerinin de önde gelen aktörlerinden birisidir. ABD’nin taraf olduğu çok taraflı Serbest Ticaret Anlaşmaları, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA-1994, Meksika ve Kanada’yı kapsamaktadır), ve Orta Amerika ve Dominik Cumhuriyeti Serbest Ticaret Anlaşması (CAFTA-DR)’dır. CAFTA, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua’yı kapsamaktadır.

Diğer taraftan ülkenin ikili STA imzaladığı 20 ülke (Avustralya, Bahreyn, Kanada, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Dominik, El Salvador, Guatemala, Honduras, İsrail, Ürdün, Güney Kore, Meksika, Fas, Nikaragua, Umman, Panama, Peru ve Singapur) bulunmaktadır. Ayrıca, Asya-Pasifik bölgesinden birçok ülkeyi kapsayan Trans-Pasifik Ortaklık Anlaşması'nın müzakereleri başlamıştır. Ayrıca, AB ile geniş kapsamlı bir STA’nın imzalanması gündeme gelmiş olup, söz konusu müzakereler 2013 yılı içerisinde başlamıştır. Serbest Ticaret

Anlaşmaları hakkında detaylı bilgiye, ABD Ticaret Temsilciliği’nin http://www.ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements adresinden ulaşılması mümkündür.

Söz konusu gelişmeler, bir yandan ABD'nin ithalatında liberalizasyona yol açarken, diğer yandan ABD mallarının üçüncü ülkelerde karşılaştıkları dış ticaret engellerini ortadan kaldırarak ABD ihracatının artırılabilmesi için elverişli bir ortam yaratılmasına neden olmuştur. Bu durum, ekonomide bir çok endüstride var olan oligopolistik yapının kırılmasına ve firmaların artan maliyetlerini azaltma yönünde, teknolojik ilerleme de dahil olmak üzere, gerekli tedbirleri almalarına yol açmış ve dolayısıyla maliyetlerde yaşanan artış fiyatlara doğrudan yansıtılamamıştır.

Diğer taraftan, ABD, Türkiye dahil birçok ülkeyle, ikili yatırımı ve ticareti teşvik etmek amacıyla yatırım anlaşmaları yapmıştır. Bu anlaşmalar genellikle ithalat ve ihracatı olumlu etkilemekle beraber “en çok tercih edilen” ülke statüsünü de güçlendirmektedir. Bu anlaşmaların diğer faydalarının arasında iş atılımlarının, uluslararası kadro transferlerinin, uluslararası finansal, para ve bankacılık işlemlerinin kolaylaştırılması ile patent, marka ve telif haklarının korunması da sayılabilir. Yabancı yatırımcılara ABD’deki yatırımlarını gerçekleştirmeden önce bu tür anlaşmaların getirdiği imkanları ve kısıtlamaları gözden geçirmeleri tavsiye edilmektedir.

ABD'de Dış Ticaret alanında faaliyet gösteren ve Ticaret Bakanlığı, Küçük İşletmeler İdaresi, Eximbank, Yurtdışı Özel Yatırım, Dışişleri Bakanlığı ve Tarım Bakanlığı çatısı altında yer alan başlıca kurum ve kuruluşlar hakkında özet bilgi almak için burayı tıklayınız.  

İthalat Rejimi

ABD’nin ithalat politikasının üç temel özelliği şu şekilde sıralanabilir: 

• Amerikan halkının ithalat eğiliminin oldukça yüksek düzeyde bulunması,• Amerikan dolarının uluslararası piyasalarda hakim rolü,• Mukayeseli olarak ABD iç ekonomik planlamasının yokluğu.

ABD, ithalatının neredeyse tamamını kendi milli parasını kullanarak ödeyen tek ülke olup, diğer ticari ortaklarının aksine cari işlemler açığını (mal ve hizmetler) finanse etmek için ayrıca döviz kazanma çabasına girmemektedir.

ABD’de ihracat ve ithalat ile ilgili kurum Amerika Gümrük ve Sınır Koruma kurumudur (U.S.Customs and Border Protection, http://www.cbp.gov).

GTS - Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi, UNCTAD/GATT çerçevesinde gelişmekte olan ülkelere gelişmiş ülkeler tarafından sağlanan bir dizi tarife tavizini ifade etmektedir. ABD, GTS kapsamında 126 ülkeye yaklaşık 4.980 kalem malın ithalinde gümrük muafiyeti uygulamaktadır. (Detaylı bilgi http://www.ustr.gov/trade-topics/trade-development/preference-programs/generalized-system-preference-gsp adresli web sitesinde mevcuttur).

Söz konusu muafiyetten yararlanabilmek için;

• Ürün GTS listesinde olmalıdır. • Ürün GTS programı çerçevesinde GTS’den faydalandırılan ülkeler arasında olmalıdır. • Faydalanan ülke, ilgili üründe GTS’den yararlanabilmelidir. • Ürün katma değer şartlarını sağlamalıdır. • Ürün ABD’ye doğrudan faydalanan ülke veya topluluktan ihraç edilmelidir. • İthalatçı GTS’den yararlanmak istediğini belirtmelidir.

GTS Listeleri’nde yer alan ürünler Armonize Gümrük Cetveline göre listelenmiştir. ABD 2013 yılında Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında toplam 18,5 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirilmiştir. Diğer taraftan 2013 yılında ABD’nin GSP kapsamında gerçekleştirdiği ithalatta ülkemiz; Hindistan, Tayland, Brezilya, Endonezya ve Filipinler’den sonra 6. sırada yer almaktadır. Ülkemiz 2013 yılında ABD’ye GSP kapsamında 1,2 milyar dolarlık ihracat yapmıştır.

ABD’de gümrükten mal çıkarmanın iki yolu vardır:

1. Gayriresmi Giriş (Informal Entry): Bu sistemde daha az resmi işlem ve doldurulması gereken daha az resmi evrak vardır. Sadece gümrük formu doldurarak ödenmesi gereken gümrük vergilerini ödeyerek ihraç edilen mallar gümrükten çıkarılabilmektedir.

2. Resmi Giriş (Formal Entry): İhraç edilen mallar bazı standartlar ile bazı belgeleri gerektiriyorsa, ilgili belgeler ve doldurulacak resmi evraklar tamamlanarak mallar gümrükten geçirilmektedir. Ancak, 11 Eylül olaylarının ardından ABD limanlarındaki güvenlik önlemleri artırılmış, formaliteler ve kontroller daha da sıkılaştırılmıştır.

İhracat Rejimi

ABD, bir yandan serbest ticaret kavramının öncülüğünü yaparken bir yandan da ulusal çıkarları söz konusu olduğunda ulusal yasalarını ön plana çıkarmakta; iç mevzuatına uymadığı veya milli güvenliğini tehdit ettiğini öne sürerek uluslararası camiada kabul görecek şekilde uluslararası anlaşmalar kapsamındaki istisnai haklarını kullanmaktadır. Özellikle, tarım ve demir-çelik sektöründe aşırı korumacılık uygulayarak yerli üreticiyi uluslararası arenada desteklemektedir. Bu çerçevede, İhracat Geliştirme Programı (EEP) ve Pazar Geliştirme Programı gibi ihracat sübvansiyonlarını uygulamaktadır. 

ABD’de ihracata yönelik devlet yardımları, federal ve yerel olmak üzere iki düzeyde yürütülmektedir. Federal düzeydeki yardımlar; Ticaret Bakanlığı, EximBank, Küçük İşletmeler İdaresi, Tarım Bakanlığı, Denizaşırı Özel Yatırım Şirketi, Ticaret ve Gelişme Ajansı ve Dışişleri Bakanlığı tarafından, yerel olarak sağlanan teşvikler ise, eyaletlere bağlı kurumlar tarafından sağlanmaktadır.

İhracatla ilgili olarak alınacak kararlarda Başkan’ın İhracat Konseyi (President’s Export Council) ve Sanayi Danışma Programı (Industry Consultations Program) önemli bir yere sahiptir. Uluslararası ticarette en önde gelen danışma komitesi olan Konseyin amacı; ABD’nin ticarette performansını etkileyebilecek politika ve programlar hakkında tavsiyelerde bulunmak, ihracatın geliştirilmesi için çalışmak, iş çevreleri arasındaki ticaretle ilgili problemlerin çözümüne yardımcı olmak ve iş çevreleri, sanayi, tarım ve resmi kurumlar arasındaki sorunlarda forum görevi yapmaktır. Dış Satım Şirketleri (Foreign Sales

Corporations) ise 1984 yılında uygulanmaya başlanan ve firmaların ihracattan sağlanan gelirinin %15-30’unu vergi dışı bırakan bir teşvik uygulamasıdır. 

Tarifeler ve Diğer Vergiler

Gümrük Vergileri

Malların ABD’ye ulaşmasından önce ithalatçı taraf malın bütün gümrük vergilerini ödemelidir. ABD’nin Armonize Tarife Cetveli çerçevesinde bütün ithal edilen mallar gümrük vergili veya gümrük vergisiz giriş sınıflandırılmasına tabidir. Gümrük vergileri, ad valorem, spesifik veya kombine olarak uygulanabilmektedir. Bu sınıflandırma için http://www.usitc.gov/tata/hts/index.htm adresinden yararlanmak mümkündür. 

Gümrük vergisi ayrıca menşe ülkeye göre değişmektedir. Malların çoğu en çok kayrılan ülke prensibi çerçevesinde vergilendirilmekte olup, birinci sütundaki Genel Vergi oranlarına tabidir. Bu ülkeler dışında kalan ‘normal ticari ilişki’ geliştirilmemiş ülkeler, ikinci sütunda yer alan vergilere tabidirler.

Bazı durumlarda gümrük vergisi alınmamaktadır. Bu durumda malın bu kategoriye girdiğini ispatlamak ithalatçının mükellefiyetidir. Bu ürünler 1 numaralı Genel sütununun altında Özel başlığı altında yer alır. Genel Tercihler Sistemi (GTS) çerçevesinde tanınan vergi istisnaları bu özel sütunda yer almaktadır. Tarife cetvelinin 9 numaralı bölümü diğer istisnaları içermektedir. Burada bazı bilimsel ve kurumsal istisnalar, bireysel istisnalar ve geri gönderilen ABD menşeli mallar yer almaktadır.

ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu’nun http://hts.usitc.gov adresinden gümrük vergilerine ulaşılması mümkündür. Ürünler bazında gümrük vergileri ve GTS sisteminden yararlanma imkanına ilişkin bilgiye ise yine aynı kurumun http://dataweb.usitc.gov/scripts/gsp/gsp_tariff.asp adresine 6’li GTİP kodu girilerek ulaşılması mümkündür.

ABD’nin 2012 yılı ortalama vergi oranı %4,7’dir. Ayrıca, ürünlerin % 37'lik bir bölümüne vergisiz “duty free” olarak pazara giriş hakkı verilmekte, %7'lik kısmına ise yüksek vergiler uygulanmaktadır. Yüksek vergi oranlarına tabii ürünler arasında ülkemiz ihracatı bakımından önem arz eden ürünlerin yer aldığı görülmektedir. Bu kapsamda ürün çeşidi ve GTİP’ine bağlı olarak değişmekle birlikte, ABD tütün ürünlerine %350, tekstil ve giyim ürünlerinde %50, tarım ürünlerinde %35 ve ayakkabılarda %48’e varan oranlarda gümrük vergisi uygulamaktadır.

Gıda ve tarım ürünlerinden et, konserve ton balığı, süt ürünleri, yer fıstığı, şeker ve şeker içeren ürünler, tütün ve tütün mamullerinde yüksek gümrük vergilerine ek olarak gümrük vergili olarak uygulanan kotalar da pazara girişi zorlaştırmaktadır. Ayrıca süt ürünlerine federal düzeyde verilen birçok destek bulunmaktadır.  

Vergiler

ABD’de vergiler federal, eyalet ve yerel idareler düzeyinde toplanmaktadır. Eyaletlerden bazılarında eyalet vergisi bulunmamakta, bunun yerine yerel vergiler olabilmekte, ya da yerel

vergiler bulunmayıp eyalet vergisi bulunabilmektedir. Eyalet ve yerel vergiler tüketim, gelir ve/veya satışlar üzerinden olabilmektedir. Bu vergiler federal düzeyde toplanmamaktadır. Federal düzeyde tüketim vergisi uygulanan ürünler alkol, benzin, ulaşım ve iletişim, ozon tabakasına zararlı kimyasallardır. http://taxfoundation.org/ adresinden bütün eyaletlerdeki vergi oranlarına ulaşmak mümkündür.

Her eyalet ve yerel idare kendi özel vergi kanunlarına ve vergi toplama idaresine sahiptir. Birçok vergi kanununu uygulayabilmek için gelirin kazanıldığı coğrafi bölgenin bilinmesi zorunludur. Yabancı uyruklular faiz, kar payı, kira geliri, aylık ücret gibi ABD’de kazandıkları düzenli gelirlerden vergi vermekle yükümlüdürler. Bu vergilerin en fazla uygulandığı oran %35’tir. ABD’de ticari faaliyette bulunan yabancı uyruklular kar üzerinden vergiye tabidirler. Yabancı uyruklu şirketlere kar üzerinden uygulanan en yüksek vergi oranı %35, yerleşik olmayan bireyler için %39,6’dır. Şirketler ayrıca şubeleri için de vergiye tabi olabilirler. Türkiye ve ABD arasında Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması bulunmaktadır.

Tarife Dışı Engeller

Antidamping Soruşturmaları

ABD, sübvansiyonlara karşı konulan telafi edici vergi (countervailing duty-CVD) ve damping uygulamalarına karşı alınan anti-damping önlemlerine en fazla başvuran ülkelerden biri konumundadır. Bununla beraber, ABD’nin belli bir ülkeye karşı yürütülen anti-damping ve sübvansiyon soruşturmalarını çoğunlukla eş zamanlı olarak başlattığı gözlemlenmektedir. Mevcut DTÖ mevzuatı uygulamaya konulan anti-damping ve telafi edici vergi önlemlerinin 5’er yıllık sürelerin sonunda uzatılmasına cevaz vermekte olup, bu durum ABD tarafından sıklıkla kullanılmakta ve ülkemiz ihracatçıları bu uygulamadan olumsuz yönde etkilenmektedir. 

Bu kapsamda, ABD tarafından 7306.30 GTİP’li “karbon kaynaklı çelik tüp ve borular” ithalatında 5 Ağustos 1985 tarihinde anti-damping soruşturması açılmıştır. Anılan soruşturma neticesinde 15 Mayıs 1986 tarihinde alınan nihai önlem kararı ile mezkur üründe %0 - %14,74 arasında değişen oranlarda anti-damping vergisi uygulanması kararlaştırılmıştır. ABD tarafından aynı dönemde 7306.30 ve 7306.90 GTİP’li “karbon kaynaklı çelik tüp ve borular” ithalatında açılan telafi edici vergi soruşturması neticesinde ise, 7 Mayıs 1986 tarihinde alınan nihai önlem kararı ile mezkur üründe %0 - %7,26 arasında değişen oranlarda telafi edici vergi uygulanması kararlaştırılmıştır. Hâlihazırda, her iki önlem de yürürlükte olup, çeşitli tarihlerde açılan idari gözden geçirme soruşturmaları devam etmektedir. ABD’ye yönelik söz konusu ürünler ihracatımız 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla 109,2 milyon dolar ve 83,3 milyon dolardır.

ABD tarafından 1902.19 GTİP’li “makarna” ithalatında 19 Mayıs 1995 tarihinde anti-damping soruşturması açılmıştır. Anılan soruşturma neticesinde 24 Temmuz 1996 tarihinde alınan nihai önlem kararı ile mezkûr üründe %0 - % 51,49 arasında değişen oranlarda anti – damping vergisi uygulanması kararlaştırılmıştır. Ürün ile ilgili olarak aynı zamanda açılan ve aynı zamanda tamamlanan telafi edici vergi soruşturması sonucunda ise, %0 - %15,82 arasında değişen oranlarda telafi edici vergi uygulanmasına hükmedilmiştir. Hâlihazırda, her iki önlem de yürürlüktedir. ABD’ye yönelik makarna ihracatımız 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla 977 bin dolar ve 2 milyon dolar seviyesindedir.

ABD tarafından 7306.61 GTİP’li “kesiti dörtgen tüp ve borular” ithalatında 18 Temmuz 2007 tarihinde anti-damping soruşturması açılmıştır. Anılan soruşturma neticesinde 30 Mayıs 2008 tarihinde alınan nihai önlem kararı ile mezkûr üründe %0 - %41,71 arasında değişen oranlarda anti-damping vergisi uygulanması kararlaştırılmıştır. Hâlihazırda, önlem yürürlükte olup, 1. nihai gözden geçirme soruşturması ve 2012 - 2013 dönemine yönelik idari gözden geçirme soruşturması devam etmektedir. ABD’ye yönelik kesiti dörtgen tüp ve borular ihracatımız 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla 38 milyon dolar ve 24,9 milyon dolar seviyesindedir.

ABD tarafından 7304.29,7304.39, 7304.59, 7305.20, 7305.31, 7306.29, 7306.30, 7306.50 GTİP’li “gaz veya petrol boru hatlarında kullanılan ince ve kalın borular (OCTG)” ithalatında 2 Temmuz 2013 tarihinde anti-damping ve telafi edici vergi soruşturmaları açılmıştır. Hâlihazırda, soruşturmalar devam etmektedir. ABD’ye yönelik söz konusu ürünler ihracatımız 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla 233,4 milyon dolar ve 171 milyon dolardır.

ABD tarafından ülkemiz menşeli “demir ve alaşımsız çelikten filmaşin ve çubuklar” (İnşaat Demiri) (7213.10, 7214.20 ve 7228.30 GTİP’li) ithalatına karşı 4 Eylül 2013 tarihinde anti-damping ve telafi edici vergi soruşturmaları başlatılmıştır. Anılan üründe ABD’ye ihracatımız 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla 396 milyon dolar ve 374 milyon dolardır.  

Fikri Mülkiyet Hakları – “Special 301 Raporu”

USTR her yıl, ticari ortakları olan ülkelerdeki fikri mülkiyet hakları uygulamalarına yönelik olarak gelişmeleri izlemekte ve ülkeler her yılın Nisan ayının başında, bu alanda kaydettikleri gelişmelere bağlı olarak her yıl “İzleme Listesi” veya “Öncelikli İzleme Listesi” ne alınmaktadır. Türkiye 2008 yılına kadar uzun yıllar “Öncelikli İzleme Listesi”nde yer almış, 2008 yılındaki raporda ise “İzleme Listesi”ne yükseltilmiştir.

2009 yılı Raporu hazırlık çalışmaları sürecinde ABD’deki PhRMA (İlaç Araştırmacıları Derneği) gibi bazı kuruluşlar, 2009 yılında Türkiye’nin “Öncelikli İzleme Listesi”ne alınması talebinde bulunmuştur. Diğer taraftan, 7 ticari birliğin oluşturduğu, bünyesinde 1.900’dan fazla firmanın bulunduğu Uluslararası Fikri Mülkiyet İttifakı (IIPA) gibi bazı kuruluşlar Türkiye’nin 2009 yılında da “İzleme Listesi”nde kalması gerektiği yönünde görüş bildirmişlerdir. Türkiye de fikri mülkiyet haklarının korunması, bu alanda yapılan yasal düzenlemeler ve uygulamalara ilişkin son gelişmeleri içeren bir Raporu 27 Şubat 2009 tarihinde USTR’ye sunmuştur.

“2009 yılı Special 301” Raporu 30 Nisan 2009 tarihinde yayımlanmıştır. Rapor çerçevesinde Türkiye 2009 yılında da “İzleme Listesi’nde yer almaya devam etmiştir. Sözkonusu Raporda İzleme Listesinde yer alan diğer ülkeler Beyaz Rusya, Bolivya, Brezilya, Brunei, Kolombiya, Kosta Rika, Çek Cumhuriyeti, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator, Mısır, Finlandiya, Yunanistan, Guatemala, Macaristan, İtalya, Jamaika, Kuveyt, Lübnan, Malezya, Meksika, Norveç, Peru, Filipinler, Polonya, Romanya, Suudi Arabistan, İspanya, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna, Özbekistan ve Vietnam’dır.

Diğer taraftan, Raporda Çin, Rusya, Cezayir, Arjantin, Kanada, Şili, Hindistan, Endonezya, İsrail, Pakistan, Tayland ve Venezüella “Öncelikli İzlenecek Ülkeler Listesi”nde yer almaktadır.

Raporun Türkiye bölümünde özetle; Türkiye’de fikri mülkiyet haklarının korunmasına yönelik uygulama çabalar ile korsan materyallere el konulma işlemlerinde artışlar kaydedildiği, bununla birlikte, jenerik ilaçlar için pazar izni başvurularında karşılaşılan belirsizlikler, korsan kitap, korsan ticari ve eğlence amaçlı yazılım programları ve taklit mallar konusundaki problemlerin devam etmekte olduğu hususları yer almaktadır.

“2010 yılı Special 301” Raporu 30 Nisan 2010 tarihinde yayımlanmıştır. Rapor çerçevesinde Türkiye 2010 yılında da “İzleme Listesi’nde yer almaya devam etmiştir. Sözkonusu raporda İzleme Listesinde yer alan diğer ülkeler Beyaz Rusya, Bolivya, Brezilya, Brunei, Kolombiya, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator, Mısır, Finlandiya, Yunanistan, Guatemala, Macaristan, İtalya, Jamaika, Kuveyt, Lübnan, Malezya, Meksika, Norveç, Peru, Filipinler, Polonya, Romanya, İspanya, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna, Özbekistan ve Vietnam’dır.

“2011 yılı Special 301” Raporu Nisan 2011 tarihinde yayımlanmıştır. Rapor çerçevesinde Türkiye 2011 yılında da İzleme Listesi’nde yer almaya devam etmiştir. Raporda Türkiye’nin 2010 yılında fikri mülkiyet hakları konusunda özelleşen mahkemelerin kurulması, toplum bilincinin artırılması konusunda çalışmalar yapılması olumlu olarak değerlendirilirken; eğlence, yayıncılık ve yazılım konusunda fikri mülkiyet hakları açısından problemler olduğu belirtilmiştir. Sözkonusu, raporda İzleme Listesinde yer alan diğer ülkeler Beyaz Rusya, Bolivya, Brezilya, Brunei, Kolombiya, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator, Mısır, Finlandiya, Yunanistan, Guatemala, İtalya, Jamaika, Kuveyt, Malezya, Meksika, Norveç, Peru, Filipinler, Romanya, İspanya, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna, Özbekistan ve Vietnam’dır. Öncelikli İzleme Listesi’nde yer alan ülkeler ise Çin, Rusya, Cezayir, Arjantin, Kanada, Şili, Hindistan, Endonezya, İsrail, Pakistan, Tayland ve Venezüella olarak sıralanmaktadır.

“2012 yılı Special 301” Raporu Nisan 2012 tarihinde yayımlanmıştır. Rapor çerçevesinde Türkiye 2012 yılında da İzleme Listesi’nde yer almaya devam etmiştir. Raporda Türkiye’nin 2011 yılında fikri mülkiyet hakları konusundaki yaptırım otoritelerinin gücünün artması ve fikri mülkiyet haklarına yönelik özel- kamu işbirliği konuları olumlu olarak değerlendirilirken; internet ve dijital medyada fikri mülkiyet hakları açısından problemler olduğu belirtilmiştir. Sözkonusu, raporda İzleme Listesinde yer alan diğer ülkeler Belarus, Bolivya, Brezilya, Brunei, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator, Filipinler, Finlandiya, Guatemala, İtalya, Jamaika, Kolombiya, Kosta Rika Kuveyt, Lübnan, Meksika, Mısır, Norveç, Özbekistan, Peru, Romanya, Tacikistan, Türkmenistan, Vietnam ve Yunanistan yer almaktadır. Öncelikli İzleme Listesi’nde yer alan ülkeler ise Arjantin, Cezayir, Kanada, Şili, Çin, Hindistan, Endonezya, İsrail, Pakistan, Rusya, Tayland, Ukrayna, Venezüella olarak sıralanmaktadır.

Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar

 1979 Ticaret Anlaşmaları Yasası ile ABD Ticaret Temsilciliği (USTR), standartlar konusunda ABD’nin uluslararası ticaret politikasını belirlemekle yetkili kurum olarak görevlendirilmiştir. Teknik mevzuat ve uygunluk değerlendirme usullerinin genel gözetimi ve koordinasyonu ise ABD Başkanlık Makamı içerisinde yer alan Bütçe ve Yönetim Ofisi tarafından yapılmaktadır. ABD’de federal düzeyde standartlar, teknik düzenleme, uygunluk değerlendirme usulleri genel olarak Standartlar ve Teknoloji Ulusal Enstitüsü (NIST) tarafından geliştirilmekle birlikte, ilgili ürünün özelliğine göre birçok federal birimin yetkisi olabilmektedir. 

Bu kapsamda örneğin motorlu taşıtlar ve lastikler konusunda Ulusal Otoyol Trafik Güvenliği İdaresi, tekneler için Birleşik Devletler Sahil Güvenliği, alkol ve tütün mamülleri için Vergi ve Ticaret Bürosu’nun ilgili birimi, gıda, ilaç, kozmetik ve tıbbi cihazlar için Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), et, tavuk ve yumurta ürünleri için Tarım Bakanlığının Gıda Güvenliği Denetim Servisi (FSIS), diğer kurumların görev alanına girmeyen her türlü tüketici ürünü için Ürün Güvenliği Komisyonu (CPSC) ve Çevre Koruma Ajansı (EPA)’nın yetki ve görevleri bulunmaktadır.

Federal düzeyde yapılan bu çalışmalara ilave olarak özel-sektör standart geliştirme organizasyonları da belli ürünlere ilişkin gönüllü standartlar geliştirmektedir. Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü bir özel sektör kuruluşu olup, 1918 yılında standart oluşturan bir kaç kuruluş ve federal ajansların kar amacı gütmeyen federasyonu şeklinde kurulmuştur. ANSI ABD'de özel sektör gönüllü standartlar sistemini koordine eder ve yönetir. ANSI’nin altında ise standart geliştiren birçok özel sektör kuruluşu bulunmaktadır.

Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemleri (SPS Önlemleri) konusundaki sorumluluk ise Federal düzeyde ürünün ve teşkil ettiği riskin çeşidine göre birden fazla birim tarafından paylaşılmakta olup, eyaletlerin de federal hükümet tarafından kontrol edilen farklı düzenlemeleri bulunmaktadır. İzlenmesi gereken prosedürler ürüne ve ithalatın gerçekleştirildiği eyalete göre değişmekle birlikte, söz konusu başlık altında yürütülen işlemler en az 30 farklı yasanın kuralları çerçevesinde 15 farklı birimin kontrolü altında gerçekleşmektedir.

ABD’de standartlar, teknik mevzuat ve uygunluk denetimi ile SPS önlemleri konusunda çok fazla birimin yer alması yanında, uygulamaların karmaşıklığı, gümrük işlemlerinin uzun sürmesi ve denetlemelerin detaylı olması ihracatçılarımızı ABD pazarına girişte zorlamaktadır. Özellikle FDA’nın gıda, ilaç, kozmetik ve tıbbi cihaz ürünleri konusunda; gümrük girişlerinde detaylı raporlama istemesi, analizlerin ve kontrollerin uzun sürmesi, FDA uygulamalarındaki sık değişiklikler ve değişikliklerden haberdar olmanın zor olması (değişikliklerin üye firmalara duyurulmaması), FDA güncellemelerinin ve kayıt aşamasının uzun sürmesi, etiketleme standartları ve onay sürecinin uzun sürmesi konusunda ihracatçılarımız sorunlar ile karşılaşabilmektedir.

Hükümet dışında standart üreten en büyük grup ticari dernekler olup, savunma standartları Savunma Bakanlığı tarafından oluşturulmaktadır. Sayıları çok az da olsa kendi başına standart yaratacak pazar gücüne sahip firmalar da bulunmaktadır.

http://www.nist.gov/standardsgov/findingstandards.cfm ve http://gsi.nist.gov/global/index.cfm/L1-5/L2-44/A-171 adreslerinden standartlara ulaşılabilmektedir.

ABD Ulusal Standartlar Enstitüsü’nün web sitesinde de ürün bazında standartlar bulunmaktadır. http://www.ansi.org/standards_activities/domestic_programs/overview.aspx?menuid=3