8 . INSTRUMENTET PËR PUNIMIN E FILETAVE

Të gjitha veglat për punimin e filetave mund të ndahen në tri grupe themelore :

1. Veglat me presa gdhendëse, për punimin e filetave me metoden e heqjes së ashklave.

Materiali pë këtë lloj veglash është hekur veglash ose metal i forte. 2. Veglat për mprehje, pra pllaka mprehëse. Mënyra e punimit të filetave në këtë rast mund të merret si proces gdhendje. 3. Veglat që punojn me metodën e deformimit plastik të produktit (prodhimit). Me këtë proces nuk hiqen ashklat, vetëm se fileta modelohet me shtypjen e veglës në materialin e përpunuar. Me gdhendje arrihet punimi me kualitet IT7 deri IT10

1

8.1. NJOHURIT E PËRGJITHSHME DHE LLOJET E PUNIMIT TË FILETAVE

Punimi i filetave mund të arrihet me trajtimin vijues [1]Figura 8.1. nga (a) deri në (g) tregon mënyrat e ndryshme të punimit të filetave.

a) Gdhendja shumëkaluese me një mprehëse (fig.8.2.a), ku thika kryesore mund të jetë prizmatike ose pllakë rrethore ose pllakë grrihesë e thjeshtë.

b) Gdhendja njëkaluese e veglës me shumë prerëse (fig.8.1.b), ku vegla mund të jetë thikë pllakore, gdhendës rrethor, skalitësi, koka për gdhendje dhe pllaka grrihëse me shumë teha.

c) Gërryerje njëkaluese prodhuar me vegla kthyese (fig.8.1.c), ku vegla mund të jetë gërryes me një thikë ose kokë kthyese me thika prej metalit të fortë.

d) Gërryerja me gërryes gdhendës të shumëfishtë, gjërësia e së cilës është më e madhe se gjatësia e gdhendësit të prodhuar (fig.8.1.d).

e) Rrokullisja e filetave me cilindra të gjërë ose me rrota dhe pllaka (fig.8.1.e).

f) Rrokullisja njëkaluese e filetave me cilindra të ngushtë me distance boshtore (fig.8.1.f).

g) Rrokullisja e thjeshtë me thikë rrokullisëse (fig.8.1g).

Skema prodhuese e filetave me vegla të ndryshme plotësohet shpesh me ndarjen në operacione të vrazhda dhe të buta.Gjatë gdhendjes së vrazhdë me seksion të madhë të ashklave produkti nxehet.Prandaj është e përshtatshme të punohet gdhendje e butë me diameter të vogë zdrukthimi për shkak të sigurimit të saktë të distances dhe profilit të filetes. Posaqërisht është e rëndësishme ndarja e punimit në të vrazhdë dhe të butë gjatë punimit të filetave të gjata (p.sh. gdhendja e shtizave të gjata).Në kohë të fundit është zgjëruar përhapja e gdhendjes shumë efektive dhe shumëkaluese e filetave me thika me një teh nga materiali i fortë në vend të kokës me thika shpejtëgdhendëse pllakore, meqë me metal të fortë mund të shfrytëzohet shpejtësia e

2

madhe e gdhendjes (deri 120…..150 m/min në krahasim me 5…..8 m/min gjatë gdhendjes me thikë nga qeliku me gdhendje te shpejtë).

Fig.8.1. Paraqitja e gdhendjes së filetes me vegla të ndryshme

Në gjendje themelore veglat pë punimin e filetave janë si vijojnë:1. Thika normale dhe pllakore2. Turjela gdhendëse ose gdhendësit3. Nofulla gdhendëse ose rriskat4. Koka për gdhendje të filetave5. Frezuesit për gdhendje të filetave6. Vegla për rrotullim të filetave

3

8.2. NJOHORIT THEMELORE TË FILETAVE

Fileta është e përcaktuar me madhësitë në vijim: 1.diametri i madhë (d , D), (fig.8.2) 2.diametri i mesëm (d2 , D2) 3.diametri i vogël (d1 , D1) 4.profili i përcaktuar me këndin e profilitë ( ) dhe rrezet R në maje 5.hapi P me drejtim përpjetëShkronjat e vogla vlejnë për fileta të jashtme, të mëdhajat për të brendshmet, sipas figurave në standarte. Pas madhësive të cekura ne caktimin e filetave ekzistojnë edhe definicione të radhës :

1. Gjysëmkëndi i profilit , tek profilet simetrike gjysëmkëndet janë të njejta,

2. Lartësia teorike e profilit H,3. Thellësia e bartjes H1(vlera emëruese)4. ln- gjatësia e bartjes

5. –gjatësia relative e bartjes

Filetat që përdoren në makineri dallohen nga këto karakteristika: 1.Nga drejtimi përpjetë – majtas dhe djathtas, 2.Nga pozita e spiraleve – të brendshme dhe të jashtme, 3.Nga pozita reciproke bosht filetë drejt bosht filetë, rrespektivisht kallëf – cilindrik dhe konik, 4.Nga karakteristika e profilit – i mprehtë, trapez, këndëdrejtë, qarkore, rrethore etj., 5.Sipas numrit të hapave – njëhapësh, shumëhapësh, 6.Sipas sistemit matës – metric dh ecol 7.Sipas karakterit përdorues – filetë pë lidhje të pjesëve, filetë për bartje ngarkesash dhe filetë me tope.

4

8.21. Të dhënat themelore të filetave

8.211. Filetë metrike e vrazhdë, profili ISO JUS M.B0.012 – 1961

8.212. Filetë metrike e butë, profili ISO JUS M.B0.014 – 021

8.213. Fileta whitworthov JUS M.B0.051

8.214. Filetë gypi JUS M.B0.056

8.215. UNC dhe NC filetë ASA B1.1.1949

8.216. UNF dhe NF filetë ASA B1.1.1949

8.217. Filetë për biqikleta JUS M.B0.095

8.218. Filetë normale trapeze JUS M.B0.062

8.219. Filetë për gypa të armatures JUS M.B0.090

8.22. Toleranca e filetave

Gjatë punimit të filetave ndonjëherë paraqiten gabime dhe atë më së shumti në ndonjë nga elementet gjeometrike të filetes [2].Për këtë duhet përcaktuar tolerancat që do të parandalonte paraqitjen e gabimeve. Tolerancat e filetave dallohen mjaft nga tolerancat e dimensioneve të gjatësisë, meqë tolerancat e filetave duhet të plotësojn njëkohësisht tri kushte kryesore:

5

1. Duhet të sigurojnë pa kusht ndërrimin e filetes dhe kallëfit.2. Duhet siguruar kapacitet të duhur lidhës përmes thellësisë së

mjaftueshme të bartjes.3. Pas rasteve të përhershme të veqanta në majet e filetave

duhet të ekzistojnë ajrosje e përhershme minimale (d.m.th fileta nuk guxon të mbahet në maje).

Në fig.8.2. është skema e paraqitjes së tolerances.

Fig.82. Skema e paraqitjes së tolerances.

T= toleranca e diametrit të mesëm Tvs = toleranca e diametrit të madhëTm = toleranca e diametrit të vogël të filetesTmu = toleranca e diametrit të vogel të kallëfit E vaqanta e tolerances është siq vijon:

1. Toleranca e diametrit të mesëm duhet pikësëpari të sigurojnë ndërrimin e pjesëve me fileta dhe për këtë janë kushtëzuar pamjet gjeometrike të filetave. 2. Tolerancat e diametrit të madhë dhe të vogël duhet të sigurojnë minimumin e domosdoshëm i ajrosjes në majet e filetes, në mënyrë që të mos vihet në rrezik thellësia e nevojshme e filetes. 3. Gjatë zgjedhjes së madhësisë së tolerances duhet të llogaritet në gjatësinë relative të bartjes. Nëse ajo gjatësi është më e madhe, shkak i ndryshimit, duhet që edhe toleranca të jetë më e madhe.

6

8.221. Llojet e mbështetjes

Në zbatimin e lidhëseve të rriskave (felave) duhet mbështetje të llojeve siq vijon:

1. mbështetje normale2. mbështetje e ajrosjes siguruese3. mbështetje kalimtare4. mbështetje e forcuar5. mbështetje e tapes

8.222. Kualiteti i tolerances së filetave

Sistemi i tolerancës metrike të filetes përfshin 15 kualitete të tolerancës të shenjëzuar me numrat vijues: 07, 08, 09, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12.

8.223. Fushat e toleranncës

Si tek tolerancat e dimensioneve të gjatësisë zbatohen edhe tolerancat metrike të filetes në fusha të ndryshme të tolerancës varësisht nga përdorimi i filetes. Sistemi i tolerancës metrike të filetes përfshin fushat e tolerancës vijuese:

1. pë fileta të jashtme : a, b, c, d, e, h, j, m, n, p2. për fileta të brendshme : A, B, C, D, E, H.

8.224. Madhësia e tolerancës

Madhësitë e tolerancës dhe devijimet themelore për disa fusha janë llogaritur sipas ligjeve të veqanta dhe gjendet në tabelat e standardit JUS. Të dhënat detaje në lidhje me tolerancat e filetave janë JUS M.B0.221-235.

7

8.3. THIKAT NORMALE DHE PLLAKORE PËR PRERJE

Thikat normale përdoren për prerje të filetes së jashtme dhe të brendshme, ndërsa munden të prehen lloje të ndryshme të filetes dhe atë: 1.këndëmprehtë 2. trapez 3.këndëdrejtë

8.3.1. Elementet konstruktive të thikës për gdhendje të filetes

Fig 8.3. tregon thikën normale pë gdhendje të filetes këndëmprehtë.Punohet nga një cope e veglës nga qeliku ose pllaka nga qeliku shpejtëgdhendës ose metalit të forte.Shpesh përpunohen të tëra nga qeliku shpejtëgdhendës.Gjatë konstruktimit të këtyre thikave merren parasysh të dhënat siq vijon:

1. Seksioni i bishtit të thikës është këndëdrejtë ose sferik.Pamja sferike është më praktike meqë lejon kthim të lehtë për këndë teposhtë të kthesës në vijë të filetes.Dimensionet e seksionit duhet të zgjidhen sipas standardeve. 2. Këndi mbrapa merret në kufijtë prej 10…..15o

Të shohim si do të sillen këndet e gdhendjes gjatë kohës së punimit.Në fig.8.4. kryhet punimi i filetes. Sipërfaqja anësore e filetes mund të shënohet sipas pjesës së përpunuar me lartësi .

8

Fig.8.3 Thika normale për Fig.8.4 Skema e gdhendjes Punimin e këndit të së filetes me thikë normale mprehtë të filetes. në pozitë punuese.

Të vështrojmë në presën gdhendëse pika A ( në diametrin e jashtëm të filetes). Në pozitën jopunuese në fig.8.3. këndi i prapëm α1

i thikës në prerje, vertikalisht në presë, është e njejtë për të gjitha pikat gdhendëse të presës. Në fig.8.4. këndi i prapëm α1A në pikën A itreguar në prerjen A-B është paralel me boshtin e punës. Në procesin e përpunimit ndikon këndi i prapëm αd që përmbledh dallimin e këndeve, dhe kemi

ku A – këndi përpjetë i filetes gjatë llogaritjes supozohet në diametrin e mesëm dhe paraqitet me ndihmë të ; atëherë fitohet:

9

= ………………………………8.2

Me këtë shprehje, gjatë gdhendjes së djathtë të filetes në anën e majtë të presës gdhendëse krijimi i kënditë të prapëm zvoglohet për madhësinë A, kurse në presën e djathtë (pika B) rritet gjithashtue në atë madhësi.Këndet e prapme të presës gdhendëse të thikës në prerje vertikale në procesin e gdhendjes mund të shfaqen sipas shprehjes vijuese :

për presën e majtë gdhendëse (fig.8.3. prerja a-b) këndi i prapëm do të jetë:

................................................8.3

për presën e djathtë gdhendëse (prerja c-d)

..................................................8.4

Këndi mund të caktohet sipas formulës …………………………….8.5

Për filetën këndmprehtë me kë profile = dhe këndi përpjetë

= ndikimi i këndit nuk merret parasysh, andaj punohet thika me kënde të njejta dhe .

Për fileta trapez arrihet kënd edhe më i madhë dhe duhet të merret parasysh te caktimi i këndeve të pasme të thikës.Këndi bllor ( ) i thikës për rriskimin zgjedhet varësisht nga materiali i përpunuar, kurse llogaritet njejtë sin ë kapitullin 3.8 Për shkak të ekzistimit të këndit ballor (meqë mundë të jetë ), tek thikat për filetë, duhet bërë përmirësime të profilit të tijë.Llogaritja e përmirësimit të profilit për këndin ballor mund të llogaritet përmes shprehjeve të përdorura për llogaritje të profilit fazor të thikave prizmatike (marrë rreptësisht, me futjen e këndit ballor profili i prodhimit gjatë përpunimit të filetës vijëdrejtë presa e thikës

10

nuk do të jetë plotësisht e drejtë, mirëpo me këto shmangie, të parëndësishme nga madhësia, nuk i kushtohet kujdes i veqantë). Le të marrim shenjat në vijim sipas fig.8.5 [3]

- këndi ballorë i thikës- këndi i profilit prodhues në rrafshin abp- profile i këndit të thikës në prerjen N-N- hapi i filetës- lartësia teorike e filetës në prerjen (a-b)- lartësia e filetës në prerjen N-N- diametri i jashtëm prodhues- diametri i brendshëm prodhues

Fig. 8.5. tregon thikën me fabrikatin. Nëse njohim këndin ε, duhet caktuar këndin εp të profilit të thikës në prerjen NN.

Fig. 8.5. Skema e thikës pë rriskim në punë nëse këndi është γ>0

Në parim caktohet brinja (ad) nga trekëndëshi kënmbyllur dhe trekëndëshi këndrejtë . Këto trekëndëshe përcaktojnë:

11

= brinja = brinja

= këndi

Brinja caktohet sipas formulas:

= - ose

= …………………………8.6

Pastaj nga trekëndshi këndrejtë caktohet brinja

Kur zëvendsojmë vlerat në këmbim të për , fitohet:

…………………8.7

Nëse dihet , lehtë gjendet këndi (për shkak të thjeshtësimit të vizatimit është i treguar me kënd të mprehtë pa rrumbullaksim të majës). Nga fig.8.4. caktohet

Me këtë shprehje mund të caktohet këndi i thikës në prerjen NN.Nëse këndi është atëherë shprehja merr formën siq vijon:

……………………..8.8

Ndërsae me zëvendsim fitojm:

12

………………………………………8.9

Sipas këtyre shprehjeve mund të llogaritet profile i thikës për konstrukcionin e trekëndshit.Për formë trapeze dhe këndrejtë llogaritje diqka ndryshon. Këto forma zakonisht kanë kënd të ngritjes më të madhë

. Ekzistojnë dy metoda të vendosjes së thikës mprehëse për gdhendje të fabrikateve trapezokie.

1. Metoda e parë: Vendosja ballore e sipërfaqes së thikës parallel me boshtin sipas fig.8.6a mundëson punimin e rrotës së filetës.Punimi i profilit këndor të thikës (nëse këndi ballor është

) mud të arrihet lehtë dhe mund të fitohet drejtë sikurse profile këndor i filetes.

13

Nëse këndi është > , llogaritja e profilit këndor nuk dallon nga llagoritja e treguar për filet të mprehtë.

Fig.8.6. Vendosja e thikës gjatë gdhendjes të filetes këndrejtë dhe

trapezoike me rënje këndore të madhe.

Në mungesë të kësaj metode mund të numërohet përmirësimi i kushteve të gdhendjes në preset anësaore me këndin ballor , dhe keqësim të gdhendjes në presën anësore me këndin . 2. Metode e dytë: Vendosja ballore e sipërfaqes së thikës vërtikalisht në kthesën e filetes, sipas fig.8.6b, mundëson që të barazohen kushtet e gdhendjes në dy anët e profilit, por në këtë rast vështirsohet projektimi dhe punimi i thikës. Për sigurimin e profilit të saktë dhe vijëdrejtë të filetes duhet që presave gdhendëse të thikave të dhëna t’iu korigjohet pamja. Përcaktimi i konstrukcionit të profilit mund të kryhet analitikisht dhe grafikisht.Metoda e parë e vendosjes zakonisht zbatohet për të lëmuar, kurse e dyta për punim të vrazhdë me thika përkatëse.

8.32 Thika prizmatike dhe thikat pllakore të rrumbullakëta për gdhendje.

Në fig.8.7. tregohet thika prizmatike për prerje të filets.Vetë thika është e future në mbajtës, i cili shtrëngohet në mekanizmin e veglës. Këndi fundor i thikës arrihet në llogari të shtrënguesit dhe zakonisht vlenë . Mprehja e thikave prizmatike kryhet vetëm në

14

sipërfaqen ballore. Këndi ballor mund të jetë i ndryshëm, qka varet prej materialit të përpunuar.Përparsi kryesore e thikave prizmatike në krahasim me thikën prej një pjese qëndron në shfrytëzimin e mire të qelikut shpejtëgdhendës në lidhje me numrin më të madhë të mundshëm të riprehjeve.Thika prizmatike mund të përdoret vetëm tek rënjet e vogla të këndeve , meqë thikat e tilla nuk kanë nevojë për kënde fundore të ndryshme në pjesët anësore të profilit dhe sipas fig.8.3.

Fig.8.7. Thika prizmatike Fig.8.8. Thika pllakore për gdhendje. e rrumbullakët.

Gjatë përcaktimit të elementeve konstruktive të thikave prizmatike për gdhendje të filetave duhet marrur të dhënat vijuese:

1.Këndi fundor arrihe me vendosjen e thikës ne mbajtëse dhe merret

2. Këndi ballor tek thikat për përpunimin final marret:

Ndërsa tek thika për përpunim të vrazhdë merret :

15

3. Profili i thikës llogaritet sikurse në kapitullin për thika .

4. Masat kryesore të thikave caktohen sipas kushteve të punës dhe produktit. Thikat pllakore të rrumbullakta përdoren shumë. Punimi i kësaj thike është më e thjeshtë se ajo prizmatike. Profili i saj mund të përpunohet në grihëse për grihje të profilit. Ky konstrukcion i thikave është shumë i ngjajshëm me thikat nga kapitulli 3.8.Madhësia llogaritet sipas shprehjes:

…………………………..8.10

Rekomandohet këndi . Dimensionet tjera mund të llogariten sipas kapitullit ,,thikat pllakore’’ 3.8.

8.33.Thikat gërryese ose krehrit

Thikat shumëdhëmbësh për gdhendje ende quhen gërryese. Fig.8.9. tregon thikat e gërryeses. Këto thika mund ti ndajmë në tri grupe: i shesht prej një pjese prizmatik të rrumbullakët

Pjesa gdhendëse e gërryeses ka këndin hyrës nën rënje.Duke iu falënderuar kësaj orvajtje (tentime) është e ndarë mes dy deri tre dhëmbëve të gërryeses, pas kësaj me këtë mënyrë mjaftë zvoglohet numri i kalimeve gjatë gdhendjes.Dhëmbët e kalibrit shërbejnë për pastrim:

16

Fig.8.9. Gërryeset për gdhendje

Gërryeset pllakore të rrumbullakta më së shumti përdoren. Për gdhendjen e filetes së jashtme, shkaku i ruajtjes së këndit të rënjes , duhet që gërryesja të jetë me shumë dhëmbë.Në këtë rast diametri i gërryeses duhet të jetë më i madhë se diametri i punimit të filetes për .

17

Fig.8.10. Paraqitja e profilit të gërryeses për gdhendje

Andaj nga fig.8.10. kemi

………………………..8.11ku është:

Diametri i mesëm i gërryeses Diametri i mesëm i punimit të filetes Numri i dhëmbëve të filetes së gërryeses (numri i tërë)Këndi mund të caktohet :

…………….……………..8.12

ku është:

hapi i filetes lartësia e majës së thikës krahasuar me boshtin e saj këndi i rënjes në diametrin e brendshëm të filetes këndi i rënjes në diametrin e jashtëm të filetes

Nga pika në pikën vija e filetes shkon nën kënd tjetër të rënje ,

pra:

…………………………..8.13

18

Fig.8.11. Gërryesja pllakore për gdhendje

Për aqësa më i vogël se , do të jetë qdoherë më madhë se . Nga pika në pikën vija e filetes shkon nën këndin , i cili për pikën . Sipas pikave mund të shihet profili i filetes së gërryeses në prerjen . Anët e profilit të gërryeses në prerjen do të ketë kënde të ndryshme. Ana e majtë e profilit do të ketë këndin , ana e djathtë e profilit këndin . Këndi i profilit të anës së majtë mund të caktohet:

për anën e djathtë të profilit

Lartësia e profilit mund të caktohet sipas formulës 8.8. Vlerat dhe mund të caktohet:

Kurt të hyjnë në ekuacionin për kënde fitohet:

19

………………………8.14

……………………….8.15

Sipas këtyre shprehjeve mund të caktohet korektura e këndeve të profilit të filetes së gërryeses.Elementet tjera konstruktive të krehërve janë:

1. Gjatësia e pjesës këndore

……………….….……..8.16ku

2. Këndi i pjesës këndore

3. Gjatësia e pjesës kalibruese

…………………………8.17

8.34. Konstrukcioni përforcues i gërryeseve pllakorë

Përforcimi i shtrirë më i madhë mund të shihet në fig.8.12 dhe atë:

1. Përforcimi me kunj me kokë konik apo cilindrik sipas realizimit a.Shtrëngimi bëhet me fërkim të sipërfaqes përmes filetës shtrënguese.

2. Përforcimi me kunja dhe dhëmbëzor në ballë të gërryeses sipas realizimit b.

20

Dhëmbëzimi i punuar në drejtim radial në ballë të gërryeses dhe mbajtëses arrihet futja dhëmbë në dhëmbë dhe me këtë përforcim.

3. Përforcimi i gërryeses 1 ne majtëse 2 arrihet përmes paisjes për rregullim që përbëhet prej dy mbështetësve 3 dhe 4, e furnizuar me dhëmbëzor për kthim (rrotullim) të gërryeses sipas realizimit c.Gërryesja ose thika pllakore në këtë rast nuk ka dhëmbëzor. Realizimi i pare i forcimit përdoret për punime të lehta, ku nuk ka forca të mëdha. Realizimi i dytë dhe i tretë përdoret gjatë punimit me tërheqje më të madh. Në këtë rast është vendosur konstrukcioni më i mire i forcimit rregullues të paisjes për rrotullim të gërryeses gjatë grihjes.

Fig.8.12. Mënyra të ndryshme të shtrëngimit të gërryeses

21

8.4. TURJELAT GDHENDËSE OSE GDHENDËSIT

8.41. Të dhënat themelore

Turjelat gdhendëse ose gdhendësit janë vegla gdhendëse që përdoren për gdhendjen e filetave në vrima. Ajo në vehte ka filet, e pajisur me një ose shumë ulluk të rrafshtë ose filet, të cilët formojnë brinjë gdhendës.

8.42. Klasifikimi i turjelave gdhendëse

Turjelat gdhendëse mund të ndahen në këto lloje themelore:1. Turjelat gdhendëse të dorës përdoren për gdhendjen me dorë:

Gdhendja kryhet me rrokje kapje prej 2 ose 3 pjesëve varësisht nga masat e gdhendjes së vrimës. Rrokja e turjelës për spirale metrike dhe për coll perbëhet nga 3 copa, kurse për gypa të vegjël prej 2 copësh.

22

2. Turjelat makinerike matricore gdhendëse ndahet në matricore me mbajtës të gjatë dhe të shkurtë. Përdoret për gdhendje të matricave në makineri.

3. Turjelat gdhendëse makinerike përdoren për gdhendjen kalimtare dhe të mbyllura të vrimave. Kjo turjelë, për dallim nga ajo e dorës, mështetet dhe punon në makina.

4. Turjela gdhendëse për gdhendjen e filetave (rriska).5. Turjela gdhendëse kalibruese pë fileta.6. Turjela gdhendëse kalibruese për fileta të gdhendura ose

gërryerje.7. Turjela gdhendëse matricore me mbajtëse të lakuar për

gdhendje të matricave në autome speciale për matrica.8. Turjela gdhendëse për kazanë zinxhiror.9. Llojet tjera të turjelave gdhendëse:turjelat gdhendëse për fileta trapezokiturjelat gdhendëse për matricë, me frerëturjelat gdhendëse me dhëmbëzor të pandërprerë, për të gjitha llojet e filataveturjelat gdhendëse Pernsturjelat gdhendëse për vrima koniketurjelat gdhendëse për punimin e filetave për biqikleta

Fig.8.13. Tregon llojet kryesore të gdhendësve.

Fig.8.13. Llojet kryesore të gdhendësve, a) i dorës, b) makinerik, c) për matrica, d) për matrica, e) i kalibruar

8.43. Elementet konstruktive të gdhendësve

23

Turjelat gdhendëse gdhend fileten e brendshme. Në punë kryen dy përkulje dhe atë rrotulluese dhe translatore në drejtim boshti.Fig.8.13 dhe 8.14 tregojnë turjelën gdhendëse me të gjitha pjesët dhe elementet.

Fig.8.14. Pjesët kryesore të pa përpunuara me turjel

Pjesët kryesore janë:

1.Pjesa e punës që përbëhet nga gdhendja dhe kalibrimi Pjesa gdhendëse quhet pjesa e përparme konike e turjeles, e cila vrazhdë e gdhend materialin. Pjesa kalibrike e turjelës shërben për pastrimin përfundimtar të filetes. Pjesa për forcim ose shtrëngim është e punuar në formë mbajtëse dhe

24

shërben për shtrëngim në lakesën shtrënguese ose kokën shpuese. Në elementet konstruktive përfshihen ullukët për vendosjen e ashklave, dega gdhendëse ose dhëmbi në të cilin janë gdhendur brinjët dhe foleja e turjeles. Në elementet gjeometrike hyjnë:

1. Këndi ballor 2. Këndi i prapëm (këndi i prapëm në ansor)3. Këndi hyrës i pjesës gdhendëse 4. Këndi i rënjes së ullukëve dhe presave gdhendëse 5. Këndi përkulës 6. K = rënja e nënmprehjes së lakesës në fund (nuk mud

të matet)7. K =rënja e nënmprehjes së lakesës në fund të dhëmbit

(mund të matet)8. rënja e nënmprehjes së lakesës në anën e profilit të

dhëmbit por në fund të kthesës (nuk mund të matet)9. rënja e nënmprehjes së lakesës në anën e profilit

por në fund të dhëmbit (mund të matet).

8.431. Diametri hyrës i turjeles gdhendëse

Ky diameter merret diqka më i vogel se diametri i turjelës, andaj sipas kësaj :

për gdhendës me diametër deri për gdhendës me diameter prej për gdhendës me diameter prej

ose……………………………8.18

ku është:

diametri i turjeles së vrimës parashpuese fig.8.16

25

për gdhendës prej koeficienti, për dimensione më të vogla duhet zgjedhur madhësi më të mëdha dhe e kundërta.

8.432. Gjatësia e pjesës gdhendëse

Kjo gjatësi e pjesës hyrëse llogaritet varësisht nga trashësia e ashkles (shiqo fig.8.16)

……………………………8.19

ku është:

lartësia nominale e profilit numri i dhëmbëve të gdhendësit koeficienti i njejtë krahasuar me trashësin e ashklës dhe hapit të filetes që përpunohet.

………………………………….8.20

26

Fig.8.15. Parametrat konstruktiv të gdhendësit

Në fig.8.15. pasaojnë fig.8.15. pasojnë emërimet të gdhendësit:

diametri kryesor i gdhendësit dhe filetes diametri i bërthamës diametri i mbajtëses diametri hyrës

gjatësia e përgjithshme gjatësia e pjesës punuese gjatësia e mbajtësit gjatësia e ullukëve gjatësia gdhendëse ose pjesës hyrëse gjatësia e pjesës së kalibruar gjatësia e katërshinës gjërësia e katërshines gjërësia e dhëmbitfileta nënmprehje

këndi fundor (i prapëm) këndi ballor këndi hyrës

Në fig.8.16. është skema e gdhendjes së gdhendësit

Fig.8.16. Skema e gdhendjes së gdhendësit

27

Trashësia e ashkles , krijohet në qdo dhëmbë të gdhendësit (mprehësit) në sipërfaqen gdhendëse rombike, kurse varet prej thellësisë së profilit dhe numrit të dhëmbëve gdhendës.Mundë të llogaritet sipas shprehjes vijuese:

……………..……………..8.21ku është: numri i dhëmbëve të gdhendësit

Gjatësia caktohet

……………………………8.22

Numri i disa filetave që marrin pjesë në gdhendjen e profilit:

…………………………….8.23

Prerja e ashklave llogaritet nga :

…………………………….8.24ku është: trashësia e ashklave gjërësia e ashklave Në tabelën 8.1. kemi madhësitë e koeficientit

Tabela.8.1Madhësia e koeficientit , varësisht nga diametri i gdhendësit

Llojet e gdhendësve Diametri i filetes(mm) Koeficienti

Gdhendësit për matrica me fileta të lëmuara

2……….9 0.012….0.018

Gdhendësit për matrica me fileta të lëmuara

10……30 0.015….0.020

Gdhendësit për matrica me fileta të lëmuara

33……52 0.013….0.016

Gdhendësit për gdhendje me fileta 4……..25 0.003….0.004

28

të lëmuara

Në tabelën 8.2. janë vlerat e preferuara të gjatësis hyrëse të mprehësve të dores.Tabela.8.2

Gjatësia e pjesës hyrëse të mprehësve të dorës

Emërtimi i filetesNumri i kthesave të filetes në gjatësinë e pjesës hyrëse

Rrokje me 3 pjesë(cope) Rrokje me 2 copëpërfundimtar

mestar i ashpër përfundimatr i ashpër

Metrik themelor dhe col 1.5…2 2.5 4 1.5…2.0 4.8

Metrik të butë dhe gypor

- - - 1.5…2.0 4.8

8.433. Këndi hyrës i pjesës gdhendëse

Ky kënd llogaritet sipas shprehjes:

……………….………….8.25

ku është:

diametri i jashtëm i filetes diametri i pjesës hyrëse të gdhendësit gjatësia e pjesës hyrëse

Gjatësia e pjesës gdhendëse mundet gjithashtue të llogaritet sipas shprehjes:

…….……………………..8.26

ku është:

lartësia e filetes në këndi i pjesës hyrëse të gdhendësit

29

Por mund të caktohet

…….………………….8.27

ku është:

numri i brinjëve ose dhëmbët e gdhendur trashësia e ashklave në shiqo fig.8.16 hapi i filetes në

Këdi për përpunimin mund të merret sipas tabelës 8.3

Tabela 8.3.Vlerat e preferuara të këndit hyrës

EmërtimiRrokje me 3copë Rrokje me copë Nga një cope Copë

I II III I II A B CMe dorë

4 10 20 - - - - - -Me dorë

7 20 - - -Makinerik

5 10 20Matrica

2

8.434. Elementet e profilit të turjeles gdhendëse

Profili i gdhendësit përbëhet nga:1. Ullukët për ashkla 2. Dhëmbët gdhendës me mprehje

30

3. Bërthama e turjeles

Në fig.8.17. janë të gjithë elementet themelore të profilit të turjelës gdhendëse

Fig.8.17. Elementet gdhendës të turjelës për gdhendje

Këndet janë siq vijon:

= këndi fundor (i prapëm) i presës = këndi fundor në diameter anësor

31

= këdi ballorë presës = këndi i pykës së presës = këndi i gdhendjes së presave = këndi i gjërësis së ullukëve

= gjërësia e dhëmbëve ose flatrave = këndi ballor i pjesës së ullukëve = këndi i gdhendjes së pjesës së kalibruar = këndi i jashtëm i presës së prapme = këndi i brendshëm i presës së prapme = këndi i rregullimit të presës së prapme = largësia nga këndi simetrik = lartësia e pjesës vijëdrejtë në presën ballore = rrezja e ullukëve në presën e prapme

= rrezja në fund të ullukëve

Në tabelën 8.4. është dhënë numri i dhëmbëve për gdhendës

Tabela 8.4.Numri i preferuar i dhëmbëve për punimin e gdhendësve

Lloji i gdhendësve Diametri i gdhendësitderi 16mm prej18..42mm prej45..52mm

Me dorë 3 1 4…..5

Makinerik dhe me matric 3 4 4

I kalibruar 3…..4 4…..6 6…..8

Për gdhendje 3…..4 4 4

Për kalibrim të gdhendësve 6 8 10

Elementet karakteristike gjatë procesit të gdhendjes janë:

1. këndi gdhendës2. presat gdhendëse3. këndi ballor dhe , që vlejnë për kënde dhe pjesën e

kalibruar(fig.8.18).

32

Fig.8.18

4. këndi fundor në pjesën këndore5. profili i ullukëve6. këndi i rënjes i ullukëve të spirales

Nga fig.8.16 dhe 8.18. shihet pjesa gdhendëse e turjelës gdhendëse që përbëhet nga :

1. hapi i filetes ; nëse fileta është shumëkëmbësh (qka rrall takohet), atëherë hapi është i caktuar me numrin e ecjeve,

2. këndi i profilit të filetes ,3. diametrat, dhe atë të jashtëm dhe të mesëm dhe të

brendshëm ,4. thellësia e filetes ,5. këndi i rënjes së filetes , i caktuar sipas diametrit të

mesëm.

8.5. GDHENDËSET

8.51.Të dhënat themelore

33

Gdhendëset janë vegla për gdhendje të filetave të jashtme. Nga pjesa e brndshme kanë filetë, e cila me dredhjen në fabrikat gdhend fileten e jashtme. Ekzistojnë shumë gdhendëse të ndryshme. Mund të ndahen në këto grupe:

1.gdhendëset prej një pjese (cope),mund të jenë (fig.8.19)

a) rrethoreb) kuadratikec) gjashtëbrinjësh

2. gypor3. të bravave4. kokat për gdhendje

Më së shumti përdoren gdhendëse rrethore.

Fig.8.19. Gdhendëset prej një pjese

8.52. Pjesët dhe elementet konstruktive të gdhendëses rrethore

Fig.8.19. tregon konstruksionin e gdhendëses rrethore, kjo gdhendëse gdhend fileten me një kalim. Elementet themelore konstruktive dhe pjesët mund të ndahen në:

34

Fig.8.20. Elementet konstruktive të gdhendëses rrethore

1. këndi ballor 2. gjërësia degës 3. gjërësia e mesdegës 4. hyrëset për ashkla 5. gjatësia e pjesës gdhendëse 6. këndi i pjesës gdhendëse 7. gjërësia e gdhendëses 8. numri i degëve 9. madhësia e pjesës së lëmuar mbrapshtë 10.këndi fundoer

Elementet të lidhura me dimensioned e arritura të filetes:

35

1. diametrata) i jashtëm b) i mesëm c) i brendshëm

2. këndi i profilit të filetes 3. hapi

Elementet që sigurojnë shtrëngim të gdhendësve në makineri ose mbajtës :

1. diametri i jashtëm i gdhendësve2. trashësia e murit 3. ullukët me gjërësi 4. dredhja për fileta shtrënguese5. dredhja pë fileta për rregullim

Gdhendësit rrothorë përdoren:

1. për gdhendje të filetave2. për kalibrim dhe gdhendje të pastër të filetave

8.53. Konstrukcioni i gdhendësve rrothor

Gjatë konstruktimit të gdhendësve duhet drejtë caktuar të gjitha elementet e saja themelore.

8.531. Diametri i jashtëm i gdhendësit D

Diametri i jashtëm i gdhendësve caktohet varësisht nga emërtimi i masave të filetes dhe diametrit të zgjedhur të vrimës për ashkla. Sipas mundësisë zgjedhet diametri më i vogël i mundshëm i gdhendëses, sepse diametri i vogël ndikon në kursimin e materialit. Në standardet JUS K.D6.220 janë caktuar diametrat D gdhendësve dhe gjërësit e tyre b. Në tabelën 8.5. janë madhësit e diametrit të gdhendësve varësisht nga fileta.

36

Tabela 8.5.

Madhësia e diametrit të gdhendësve varësisht nga filetaDiamet

rii filetes

Diametrii gdhendëses

Diametrii filetes

Diametrii gdhendëses

Diametrii filetes

Diametrii gdhendëses

1…2.6 16 12…14 38 39…42 75

3…5 20 16…20 45 45...52 90

6…9 25 20…34 55 56…60 100

10…11 30 27…36 65 -- --

8.532. Këndet gdhendëse të gdhendësve

1. Këndi ballor tek gdhendëset caktohet për materialin që përpunohet. Në tabelën 8.6. janë këto vlera.

Tabela 8.6.

Vlerat e këndit ballorMateriali për punim

Çelik i fortë, hekur i shkrir, bronzë 10…..12

Çelik i fortësisë mesatar, mesing 15…..20

Çelik i butë, lëgura të lehta 20…..25

37

Sipas fig.8.20. mund të caktohet këndi i vërtet që gjendet në rrafshin NN rreth mesit në pjesën hyrëse, dmth në rrafsh ku krijohet ashkla. Këndi mund të caktohet sipas barazaimit

……………………………….8.28

Këndi tek gdhendëset nuk ndikon në ndërrimin e profilit të filetes që gdhendet. Për këtë qdoherë apstrahohet diferenca në madhësi mes këndeve dhe dhe në të gjitha llogaritjet merret vetëm madhësia e këndit . Sipas standardeve është marrur . Këndi nuk është konstant për gdhendëse të caktuar, vetëm se zvoglohet në drejtim të diametrit të jashtëm të filetes.

2.Këndi fundor merr vlerë positive vetëm në pjesën hyrëse dhe për gdhendëse standarde . Ky kënd në rrafsh vërtikalisht në rrethin e pjesës hyrëse caktohet sipas ekuacionit:

…….….………………….8.29

3.Këndi i pjesës hyrëse nxjerret nga dy anët, për shkak të shfrytëzimit më të mirë dhe të lehtë të gdhendëse. Madhësia e këndit zakonisht ka vlerë . Madhësit më të vogla të kënditë përdoren tek materialet e forta, kurse të mëdhatë tek ato të buta. Me standarde është përcaktuar . 4.Këndi i rënjes së presës tek gdhendëset standarde merret .Tek këndi pozitiv , që fitohet me lëmuarje speciale, ashkla shkon para dhe nuk ngjeshet në vrimën për ashkla, qka është gjithsesi e dëshiruashme, mirëpo lëmuarja kësaj radhe është mjaft e komplikuar.

38

8.533 Gjatësia e pjesës hyrëse të gdhendëses

1. Gjatësia llogaritet sipas ekuacionit, figura 8.21

…………………………………8.30

………………………………..8.31

ku është:

lartësia e filetes dhe kjo është madhësia që rritë diametrin e pjesës hyrëse nga diametri i filetes, me qka sigurohet kapje e materialit të pagdhendur.Tek gdhendëset speciale shpesh këndet hyrëse dhe janë të ndryshme.

Fig.8.21. Prerja e gdhendëses Fig.8.22. Gdhendësja me thellim

2.Gjatësia e pjesës së kalibruar caktohet në kufijtë prej - hapa të filetes që gdhenden.

39

Vlerat më të vogla merren për gdhendëse që përdoren për fileta të saktësisë së madhe.

3. Gjërësia e gdhendëses caktohet sipas:

……………………………8.32

8.534. Diametri i pjesës hyrëse

Ky merret sipas [8]

…………………………….8.33ku është: diametrii jashtëm i filetes

8.535. Caktimi i diametrit në thellësi

Tek gdhendësit për gdhendje të filetes së butë metrike parashihet që thellësia në njërën pjesë ballore fig.8.22 Kjo thellësi sillet varësisht nga emërtimi i diametrit të filetes. Diametri i thellësis llogaritet:

………………..8.34ku është: rrezja e rrethit të mesit të vrimës për ashkla rrezja e vrimës për ashkla (fig.8.23)

40

Fig.8.23. Forma ballore e degës së gdhendësit

8.536. Diametri i vrimës për ashkla dhe diametri

Diametri i rrethit në të cilin janë shpërndarë meset e vrimave për ashkla varet nga emërtimi i diametrit të filetes që gdhendet dhe formës së sipërfaqes ballore. Janë dy forma të degës ballore të sipërfaqes. Fig.8.23 dhe tregon dy forma, prej tyre paraqet vijëlakim, kurse formën vijëdrejtë. Sipas fig.8.23 nga trekëdëshi mund të caktohet këndi

, ku këndi është

Nga trekëndëshi mund të caktohet

…………..………..……….8.35

………..…………….8.36

Në këtë shprehje është . Nga trekëndëshi rrjedh që,

41

;

;

Pas zëvendsimit të vlerës për fitohet:

pastaj caktohet

………………..8.37

Mdhësia mund të llogaritet:

…………………………………..8.38

Që të arrihet fortësia e gdhendëses duhet që madhësia të ketë vlerën së paku:

për vrima për vrima për ashkla

Llogaritja e gdhendëses me formë vijëdrejtë kryhet sipas fig.8.23 . Për dallim nga llogaritja e sipërme në këtë rast diametri dhe

llogariten sipas shprehjes.

42

…………….…………8.39

…………..…….8.40

Këndi llogaritet:…………………………………..8.41

ku është : koeficioneti varësisht nga vlerat e . ku është : hapi i filetes

Trashësia sipas fig.8.20 merret në kufijt prej , këndi i ullukut për rregullim është i barabartë me , kurse gjërësia . Gdhendëset e reja përpunohen të pagdhendura. Pas t’hollimit, gdhendësja ndahet nëpër ullukë, me qka mundësohet rregullimi i diametrit të filetes.

8.537. Numri i rrotullimeve për sjellje të ashklave

Gjatë caktimit të vrimave për sjellje të ashklave duhet pasur parasysh që tek këndi i caktuar , d.m.th. pjesës hyrëse, trashësia e ashklave varet nga numri i vrimave për zbrazje të ashklave.

……………………………………..8.42

Rekomandohet që të zgjedhet numri i shpuarjve për sjellje të ashklave varësisht nga diametri i filetes së gdhendësve sipas tab.8.9.

43

Tabela 8.9.Diametri i

filetes në 1…5 5,5..16 18…27 30…33 36…48 52…64

Numri i vrimave

3 4 5 6 7 8

8.538. Madhësit e punimit mbrapshtë i filetes dhe degëve

1. Madhësia e punimit mbrapshtë , e nevojitur për fitim të vlerave positive të këndit , llogaritet sipas shprehjes:

,………………………..……..8.43

ku është: dimaetri i brendshëm i filetes numri i degëve gdhendëse

2. Gjërësia e degës mirret aq e madhe për të fituar qëndrueshmëri të mjaftueshme dhe udhëheqje të mire të rriskave në sipërfaqe e cila përpunohet. Para saj duhet që të rritet gjërësia e dhëmbit, rritet edhe forca e fërkimit në mesë gjërësis së filetes gdhendjes dhe pjesës së punës po ashtu rendohet largimi i zdrukthimit. Gjërësia e degës mund të llogaritet përmes formulës

……………………………….8.44

ku është: diametri i brendshëm i filetes Gjatë kësaj duhet përmbajtur raportit mes gjërësisë dhe gjërësis :

44

….………………………….8.45

8.6. RREGULLAT TEKNIKE PËR PUNIMIN DHE DËRGIMIN E MPREHËSVE DHE GDHENDËSVE

8.61. Distanca e lejuar e elementeve themelore tek mprehësit

1. Dimensionet dhe distance e lejuar caktohet sipas standardeve të caktuara JUS K.D6.020.

2. Distanca e lejuar e gjatësisë së mprehësve dhe gjatësia e filetes sipas JUS K.D6.010.

3. Distanca e lejuar e gjatësis së pjesës hyrëse do të jetë:- për mprhëse me hapa deri 3mm jo më të mëdha se

1 kthese- për mprhëse me hapa mbi 3mm jo më të mëdha se

e ktheses4. Hedhja e pjesës punuese sipas JUS K.D6.010.5. Distanca e filetes së mprhëses janë dhënë në shtesë të

veqantë për të gjitha lliojet e mprehësve.

8.62. Distanca e lejuar e elementeve themelore tek gdhendëset

1. Distanca e diametrit të jashtëm të gdhendësve duhet të jetë në kufij të lejuar.

2. Distanca e trashësisë së gdhendësve duhet të jetë në kufijt të lejuar.

3. Hedhja e sipërfaqes së jashtme cilindrike krahasuar me boshtin e filetes, gjatë kontrullimit të gdhendësve në filetë konike xhembore, nuk guxon të jetë më e madhe se 0.15mm.

4. Hedhja ballore, gjatë kontrollit të gdhendësve në filetë konike xhembore nuk guxon të jetë më e madhe se 0.25mm.

5. Largimi i bushtit të kushinetës për shtrëngues filetash dhe fileta për vendosje në raport me mesin e gdhendësit nuk guxon të jetë më e madhe se 0.2mm për gdhendëse të trashësis mbi 18mm.

45

6. Distanca e lejuar të diametrit të mesëm të jashtëm dhe atij të brendshëm të filetes rrothore të gdhendëses pë filetë cilindrike merren sipas fig8.24, 8.25 dhe 8.26 ku janë të treguar skema e radhitjes së distancave të lejuara të filetave të gdhendësve dhe mprhësve, në tab.8.10.

Gdhendësja së pari gdhendet me mprehëse për gdhendjen e mëparme të filetes, e pastaj kalibrohet për mprehëse pë punimin final, kurse dimensioned e sakta të filetes mvaren nga dimensioned e mprehëses së filetes.

Fig.8.24. Skema e renditjes së lejuar të distancës së diametrit të jashtëm të filetes së gdhendësit dhe mprhësit

46

Fig.8.25. Skema e renditjes të distancës së lejuar të diametrit mestar të filetes së gdhendësve dhe mprhësit

47

Tabela 8.10.

Distancat e lejuara të gdhendësit të punuar dhe mprehësve për gdhendje të këtij gdhendësi

VegaltEmërtimi i diametrit të

përkryer

DiametriTë

jashtëmSl 8.24

I mesë

mSl

8.25

I brendshëm

Sl 8.26

Distanca e lejuar e vidhës 335 100

Gdhendësit

Distanca e epërme Pakufizuar

39 33 +30

Distanca e poshtme 47 h 67 PakufizuarDistanca - 28 -

Shtesa për t’hollim - 33 -

Mprehësi i

kryer

Distanca e epërme 17 h 45 45 +30Distanca e poshtme(e reja) 45 59 73 +30

Distanca 28 14 28Distanca e poshtme(e harxhu)

59 73 -

Shtesa për t’hollim 14 14 -Zgjerimi 12 6 12

Mprehësi imëparmë

Distanca e epërme 45 90 73 +30+1.4H9

Distanca e poshtme 73 104 PakifizuarDistanca 28 14 -

Distanca e vrimës paragdhendjes së filetes

- - 1.4H9

Vërejtje: h= hapi i filetes në (mm) rezultati në H= kualiteti------------------------------------------------------------------------------------

48

Fig.8.26. Skema e renditjes së lejuar të distancës brenda diametrit të filetes së gdhendësit dhe mprehësit

Gjatë caktimit të dimensioneve të filetes së mprehësit për punimin e mëparmë dhe përfundimtar të filetes duhet marrur parasysh rritjen e dimensioneve të filetes së gdhendur gjatë punimit dhe deformimet e filetes së gdhendëses gjatë punës në të nxehtë. Kontrollimi momental i filetes së gdhendëses në kushtet e prodhimit është e ndërlikuar dhe sipas rregullave nuk bëhet. Saktësia e dimensioneve të arritura të filetes së gdhendëses i nënshtrohet kontrollës së dimensioneve të filetes në pjesët e punuara.

49

8.63. Elementet më të rëndsishme gjatë marrjes së mprehëses dhe gdhendëses

1. Duhet të jetë e drejtë gjeometria e mprehëses dhe gdhendëses,

2. Duhet të jetë i drejtë zgjedhja e materialit,3. Duhet të jetë e drejtë punimi në të nxehtë,

Të tri pikat duhet të jenë në përputhje me JUS K.D6.0.10, pra me rregullat teknike për punimin dhe dërgimin e mprhëses dhe gdhendëses.

8.64. Standardet e nevojshme për konstruktim dhe punim të mprehjes dhe gdhendëses

1. JUS K.D.001- Veglat për gdhendje të filetes. Definicionet dhe shenjat e koncepteve,

2. JUS K.D.010- Rregullat teknike për punimin dhe dërgimin e mprehësve dhe gdhendësve,

3. JUS K.D6.020- Mprehësit, hyrjet,4. JUS K.D6.030- Mprehësit e trefishtë për filetë metrike

të rendit A (i vendosur jashtë ligjit),5. JUS K.D6.031- Mprehësit e dyfishtë për filetë metrike

të rendit B (i vendosur jashtë ligjit),6. JUS K.D6.040- Mprehësit për dado për filetë metrike të

rendit A (i vendosur jashtë ligjit),

7. JUS K.D6.100- Mprehësit e dyfishtë për filetë gypore,8. JUS K.D6.200- Gdhendësit për filetë metrike e rendit A (i vendosur jashtë ligjit),9. JUS K.D6.201- Gdhendësit për filetë metrike e rendit B dhe Rendit A prej M1 deri M2.6 (i vendosur jashtë ligjit),10. JUS K.D6.300- Kthesat për mprhëse,11. JUS K.D6.310- Kthesat për gdhendëse,12. JUS K.D6.311- Zbutësit për gdhendëse.

50

8.65. Përcaktimi i klasës së kualitetit të trajtimit të sipërfaqes në mprehëse dhe gdhendëse

Kualiteti i trajtimit të sipërfaqes në mprehëse dhe gdhendëse është shumë e rëndësishme andaj edhe duhet kushtuar rëndësi e veqantë, sepse qdo rritje e kualitetit rritë qmimin e shitjes, por gjithashtue rritë edhe kualitetin e sipërfaqes së trajtuar në prodhim. Në tabelën 8.11. janë të dhënat për shenjëzim të kualitetit të trajtimit të sipërfaqes në mprehëse dhe gdhendëse sipas shenjave të klasës së kualitetit trajtues sipas JUS M.A0.065 dhe JUS M.A1.021.

8.66. Zgjedhja e materialit për mprehës dhe gdhendësit

Për punimin e veglave për gdhendje të filetes përdoren: veglërit, qelikët shpejtëgdhendës dhe metalet e forta.

Në tab.8.12. janë llojet e qelikut prej të cilëve punohen veglat për gdhendje.

51

Tabela 8.11.Emërtimi i veglave Skica e veglave

Mprehësi tangjencial

Thikat rrethore krehësepër koka për gdhendjen

të filetes

Mprehësit me profilshpues

Gdhendësit

52

Tabela 8.12.Zgjedhja e llojit të çelikut për pjesën gdhendëse të veglës për

gdhendje

Shenjat e qelikut

Fortësia Burimi

Mprehësit

C.1944C.4140C.4840

diametri deri 6mm 58…61 mbi 6…10mm 60…62 mbi 10mm 61…63 JUS

C.6880C.6882

diametri deri 6mm 61…63 mbi 6mm 62…65

GdhendësitC.1944C.1941C.4840

58…62 JUS

53