Paddenoverzet Snepkensvijver

Datum :28/03/2016

Locatie : Lichtaartseweg ter hoogte van Snepkensvijver.

Weer : ochtend redelijk zonnig maar winderig.

Gidsen : Nadine De Ceuster en Herman Puls

Deelnemers : 2

Verslag – relaas : Dirk Wouters

Ik heb geen notities gemaakt tijdens de wandeling (gelukkig, anders zou dit een half boek geworen zijn …) dus ik probeer gewoon met wat losse herinneringen een indruk te geven van de de activiteit.

Gezien het zachtere weer was het de verwachting dat de paddentrek eindelijk op gang gekomen was, maar dat viel wat tegen.

In totaal vonden we 9 amfibieën, waarbij ik niet meer zeker weet of het nu vier kikkers en vijf padden waren of andersom. Wel goed opgelet, alleen was er te veel om te onthouden.

Figuur 1 wat zit er in de emmer ?

Elke emmer wordt zorgvuldig onderzocht. De amfibieën zitten verstopt onder een laagje bladeren. Die bladeren moeten voorkomen dat de dieren uitdrogen en geven ze ook de kans om zich te verschuilen.

Uit elke emmer steekt een stokje dat schuin tegen de rand leunt. Dat stokje biedt muizen, die ook in zo’n emmer kunnen sukkelen, de kans om te ontsnappen. In tegenstelling tot amfibieën zijn muizen

warmbloedige dieren met een snelle stofwisseling. Als zij opgesloten blijven, is het risico groot dat ze sterven.

Figuur 2 Heikikkertje met gekwetste achterpoot

Op de foto : een heikikker. Lijkt sterk op de bruine kikker, maar de heikikker heeft behalve de witte streepjes onderaan de kaak een opvallende doorlopende streep op de rug. In de paartijd kleuren de mannetjes blauw.

De gevonden kikkertjes waren allemaal klein van formaat. Waarschijnlijk dieren van één of twee jaar oud.

Het beestje op de foto was gekwetst aan de rechter achterpoot en bewoog nauwelijks. In tegenstelling tot de andere kikkers, die enthousiast uit je hand sprongen als je even niet oplette.

De emmers en ‘amfibieënschermen’ bevinden zich aan beide kanten van de weg. Je zou verwachten dat de dieren allemaal eensgezind in één richting trekken, namelijk in de richting van Snepkensvijver en dan later terug, maar dat klopt dus niet. Er zijn eigenzinnige individuen die om één of andere reden weg willen van Snepkensvijver. Je moet dus dagelijks de emmers aan beide kanten van de weg controleren.

Bij de padden is het verschil tussen vrouwtjes en mannetjes duidelijk. De mannetjes hebben dikkere voorpoten en ‘paarkussentjes’ : zwarte randjes aan hun voorpoten die extra grip geven als ze zich bij het paren aan een vrouwtje vastklampen.

De padden zijn wat saai van kleur, maar hun mooie ogen vallen op. Oranjerood tot bronskleurig, met een horizontale, spleetvormige pupil.

Nadine demonstreert hoe padden ‘fluiten’ als je ze zachtjes over de rug streelt. Ook heikikkers maken zo’n geluid, maar door de wind valt dat nauwelijks op.

Bij zowel kikkers als padden gebeurt de voortplanting uitwendig. De mannetjes klampen zich vast aan de vrouwtjes tot die hun eitjes afzetten. Dan bevruchten zij die eitjes. Bij kikkers vormen de eitjes de gekende klompen kikkerdril. Bij padden vormen ze lange snoeren.

De salamander pakt het anders aan. Daar zet het mannetje een pakketje sperma af, dat door het vrouwtje wordt opgenomen via de cloaca. Een deel van haar eitjes wordt zo inwendig bevrucht , waarna ze één voor één worden afgezet.

Nadat alle emmers gecontroleerd zijn, en de amfibieën aan de kant van Snepkensvijver zijn vrijgelaten, brengt Herman ons naar een poeltje waar eitjes van heidekikkers liggen. Soms zie je salamanders tegen zo’n klonten kikkerdril aan beuken om de eitjes los te krijgen en op te peuzelen. In sommige eitjes zie je dat de embryo’s al staartjes ontwikkelen.

Omdat het nog vrij vroeg is gidst Herman ons verder rond Snepkensvijver.

Hij wijst ons op de dwerggroei van de bomen tussen het gras rond het ven. Hun soortgenoten in het bos een paar meter verder bereiken ‘normale’ hoogtes. Maar voor de exemplaren buiten het bos zorgt de schrale grond rondom het ven voor een natuurlijk ‘bonsai-effect’ : hoewel deze bomen een respectabele leeftijd hebben, worden ze niet hoger dan een goeie meter.

Tussendoor herkent Herman vogels aan hun gezang, vindt hij zwammen, vertelt over de geschiedenis van het domein en de omgeving, de relatie met de jagers in het aangrenzend jachtgebied, …

In het bos achter Snepkensvijver zouden een 25-tal reeën leven, en dat aantal wordt vrij stabiel gehouden.

De gagel staat in bloei, daar kan je niet naast kijken. De meeste planten hebben mannelijke katjes, en je moet goed zoeken om er één met vrouwelijke bloempjes te vinden. Op de foto gaat dat niet lukken. En ook voor de typische geur moet je ter plaatse gaan.

Tussendoor moeten we opletten waar we stappen, want het paadje dat we volgen ligt vol vossenkeutels. De dader krijgen we niet te zien, wel een bosuil die ons niet vertrouwt en uit zijn nestkast wegschiet. Een voorbeeld van de dilemma’s bij natuurbeheer : de nestkasten zorgen voor een grotere populatie bosuilen. Maar die eten onder andere ook de jongen van ransuilen, waardoor deze laatste nauwelijks nog te vinden zijn in de omgeving.

Hoor je die tjiftjaf ? Een van de eerste die zijn teruggekomen uit het zuiden. En kijk hier : een roodgerande tonderzwam. En daar, twee roodborsttapuiten, een mannetje een een vrouwtje. Die zijn op doortocht.

Herman merkt het allemaal op, en vertelt er enthoesiast bij. En ik probeer zoveel mogelijk te onthouden …

Maar meer dan een indruk kan ik dus niet geven.

Het goede nieuws is : de insectenwandeling die gepland is in de loop van de cursus zou ook bij Snepkensvijver plaatsvinden. Ik ben nu al enthousiast.

Voor vogelliefhebbers : de eerste zondag van de maand : afspraak bij de kijkhut om vogels te spotten. Herman is dan ook van de partij. Van 8 u tot 11 u, als ik goed gezien heb.

En tenslotte nog een tip : als je hoort dat er een wandeling met gids plaatsvindt bij Snepkensvijver en je kan mee : zeker doen. Liefst bij goed weer, natuurlijk. Er is enorm veel te zien, als je weet waar je moet kijken.