11-сынып №1сабақ

Сабақтың тақырыбы: Жаңа пәтерге паркет салу жүмыстарының технологиясы

Сабақтың мақсаты:Тыңдаушылырға мамандыққа байланысты сөздерді меңгерту арқылы өз мамандығы бойынша айта білуге дағдыландыру.Сөздік қорларын жаңа сөздермен толықтыру.

Көрнекілігі: электронды оқулықтар, слайдтар, кино үзінділері.

Әдіс-тәсіл: СТО технологияларының стратегиялары

Сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың типі: СТО технологиясына негізделген

Сабақтың барысы:Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, туған күндері бойынша топқа бөлу,І топқа – желтоқсан, қаңтар, ақпанда туғандарІІ топқа – наурыз, сәуір, мамырда туғандарІІІ топқа – маусым, шілде, тамызда туғандарVІ топқа – қыркүйек, қазан, қарашада туғандар

I. Қызығушылығын ояту

«Бұл не сөз, тауып көрші» ойынын ойнату.

Ойын шарты: 1-сөйлемді оқимын. Сол сөйлемнің мағынасына байланысты тыңдаушылар сөздерді айта бастайды. Сөздерді тақтаға жазып тұрамын.2-сөйлемді оқимын, тыңдаушылар сөйлемді тыңдай отырып, алғашында жазған сөздердің керексізін сыздыртып, жаңадан сөздер айтады.Тыңдаушылар жасырынған қандай сөз екенін тапқанда ойын аяқталады.

II. Мағынаны ажырату.

1. «Үш қадамды сұхбат» стратегиясы.Мақсаты: Тыңдаушылардың жан-жақты білімдерін тексеру.Әр топ бұрын өтілген тақырыптар бойынша бір-біріне 3 сұрақтан қояды.

2. Жаңа сабаққа кірісу үшін интерактивті тақтадан әр түрлі мамандық иелерінің суреттері(слайд түрінде) көрсетіледі. Тыңдаушылар мамандық иесінің атын айтып, қандай жұмыс істейтінін табуы керек.

Мысылы: дәрігердің суреті көрсетілсе, оның атын айтады және адамдарды емдейтінін айтады.

3. ЖИКСО-1 стратегиясы бойынша оқулықтағы «Менің мамандығым» мәтінімен жұмыс

электронды оқулық арқылы тыңдалым; жекелей оқылым; топта мәтін негізі бойынша сұрақ құрастыру;

Лексикалық минимуммен жұмыс

электронды оқулықтан тыңдалым; жекелей және жұппен оқылым; топтарға тапсырма

III. Ой толғаныс.

1. Топтастыру стратегиясы бойынша әр топ бірлесе отырып, «Мамандық» сөзіне топтастыру құрадыМақсаты: Мамандық туралы ойларын жинақтау.

2. Әркім «Менің мамандығым» тақырыбына шағын әңгіме құрастырады.Мақсаты: Өтілген сабақтың нәтижесін анықтау.

3. «Хат жазу» стратегиясы.Мақсаты:Хат жазу үлгісін үйрете отырып, сабақта не істегенін айта білуге дағдыландыру.«Бүгін сабақтан алған әсерім» тақырыбында бір-біріне хат жазады.

Үйге тапсырма: «Менің мамандығым» тақырыбында әңгімелеуге дайындалу.

Сабақтың тақырыбы: Менің үйім, пәтерім. 4- модуль,1- сабақ.

Сабақтың мақсаты:Тыңдаушылырға үйге, пәтерге және тұрмыстық заттарға байланысты сөздерді меңгерту арқылы өз пәтерлері туралы айта білуге үйрету.Сөздік қорларын жаңа сөздермен толықтыру. Мемлекеттік тілге, ұлттық дәстүрге деген қызығушылықтарын ояту.

Көрнекілігі: электронды оқулықтар, слайдтар,интерактивті тақта.

Әдіс-тәсіл: СТО технологияларының стратегиялары.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың типі: СТО технологиясына негізделген.

Сабақтың барысы:

І. Қызығушылығын ояту.1.Интерактивті тақтадан қазақ халқының киіз үйі, онда қойылатын тұрмыстық заттар туралы слайд көрсету, мағлұмат беру, қошқар мүйіз оюының кесінділері бойынша топқа бөлу.

IІ. Мағыныны ажырату

1. «Үш қадамады сұхбат» стратегиясы.Мақсаты: Тыңдаушылардың жан-жақты білімдерін тексеру.Әр топ бұрын өтілген тақырыптар бойынша бір-біріне 3 сұрақтан қояды.

2. ЖИКСО-1 стратегиясы бойынша оқулықтағы «Менің үйім, пәтерім» мәтінімен жұмыс.-электронды оқулық арқылы тыңдалым;Тыңдалымнан кейін мәтінді қалай түсіну деңгейін анықтау үшін төмендегідей тапсырмалар беруге болады.1. мәтіндегі аудармасын білмейтін сөздерді жазу;2. мәтіндегі тұрмыстық зат атауларын жазу;-жекелей оқылым;1. әр бөлме туралы сипаттама жазу;(мысалы: ас үйде тоңазытқыш, ыдыс жиһазы бар)-топта мәтін негізі бойынша сұрақ құрастыру;

Лексикалық минимуммен жұмыс:

электронды оқулықтан тыңдалым; жекелей және жұппен оқылым;

Жаңа сөздерді меңгерту.1-тапсырма.Сөз тіркестерін құрау;2-тапсырма.Тыңдаушыларға сөздердің екі тілдегі баламаларын тапқызу;(мысалы: 1-тыңдаушы қазақшасын айтса, 2-тыңдаушы орыс тіліндегі баламасын айтуы керек)-топтарға тапсырма1-топ. осы сөздермен сөз тіркесін құрау;2-топ. Сөздермен сөйлем құрау:3-топ. Осы сөздерге Қайда?Неде?Кімде?сұрақтарының жалғауын жалғау.

4. «Талдау» стратегиясыМақсаты: сауаттылыққа дағдыландыра отырып, өтілген тақырыпты

тәжірибеде қолдана білуге үйретуОқулықтағы 1- тапсырма.Сөз тіркестерін, сөйлем құраңыз.

2-тапсырма. Сөйлемдерді толықтырыңыз.Биыл Ивановтар отбасы жаңа пәтер ал….….Қ. Қайсенов көшесінде тұр…..…..пәтер… кеңТерезелері…..Пәтер……. өте жылы3-тапсырма. Сұраққа жауап беріңізСіздің пәтеріңіз тар ма, кең бе?Пәтеріңіз суық па, жылы ма?Пәтеріңіз бірінші қабатта ма, екінші қабатта ма?Дәптермен жұмыс1-тапсырма. Сұраққа жауап беріңіз.Сізде пәтер бар ма?———————————Ас жиһазы қайда тұр?———————————

ІІІ. Ой толғаныс1. «Жоба қорғау» стратегиясыМақсаты: Менің үйім, пәтерім туралы ойларын жинақтау.Әр топ бірлесе отырып, «Біздің үй, пәтер»деген тақырыпта жобақорғайды. (ватманға үйдің суретін салып, ішіне тұрмыстық заттарды орналастырады)

Төмендегідей жетекші сұрақтар қоюға болады.

пәтерлеріңіз қайда орналасқан? қандай үй? (жер үй, қабат үй) неше шаршы метр? қандай бөлмелер бар?

2. Өтілген сабақтың нәтижесін байқау мақсатындаәркім «Менің үйім, пәтерім» тақырыбына шағын әңгіме құрастырады.

3. «Хат жазу» стратегиясы.Мақсаты: Хат жазу үлгісін үйрете отырып, сабақта үйренгендерін тәжірибеде қолдана білуге дағдыландыру.Сіздің әріптесіңіз мемлекеттік бағдарлама бойынша пәтер алды. Әріптесіңізді жаңа қонысымен құттықтап, хат жазыңыз (оқулықтағы коммуникативтік жұмыстағы сөздерді пайдалана отырып жазу)

Үйге тапсырма: Сіз пәтеріңізді сатасыз. Жарнама жазып келу.

11-сынып №2сабақ

Сабақтың тақырыбы: Еденге паркеттің төсеу

Мақсаты: оқушыларға едендік жабындар туралы түсінік бере отырып, онымен жұмыс істеу жолдарын түсіндіру.

Дамытушылық: оқушылардың едендік жабындар туралы білімдерін, қызығушылығын, еркін сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелік: оқушыларды жинақылыққа, шеберлікке, шығармашылыққа тәрбиелеу;

Түрі: жаңа білім қалыптастыру;

Көрнекілігі: Линолеум,қыш тақташалар.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңіЖаңа білім қалыптастыру.

2.Жаңа білім бекіту.

3.Үйге тапсырма беру.

4.Оқушыларды бағалау.

5.Сабақты қорытындылау.

Жаңа сабаққа кіріспе.

Едендік жабындармен жұмыс істеудің негізгі функциялары:

Паркетті едендерді жөндеу;

Дара паркетті жөндеу;

Линолеумді жөндеу;

Қыш тақташаларды жөндеу;

Ламинатты төсеу;

Еден күтімі

Паркетті едендерді жөндеу – жинақтық паркеттің шығып кеткен тақтайшаларын төсеу кезінде қолданатын мастикамен желімдейді. Тақтайшаларды кірінен тазалап, ескі желімді кетіреді. Тақтайша орнатылған негіздің желімін де тазартады, желімді қайта жағады, орнына қойып, ауыр затпен бір тәулік бастырып қояды.

Дара паркетті жөндеу – дара паркет тақтайшалары өзара ойықпен және тарақ тістерімен біріктіріледі.Зақымданған тақтайшаларды көрші тақтайшалардың тарақшаларымен бірге шауып алып тастайды. Жаңа тақтайшаның тарақтарын да кесіп алып тастап, дайындалған орынға желімдейді.

Линолеумді жөндеу – жөндеу кезінде ескі линолеумді жаңасымен алмастыруға тозған жерлерін жамауға болады. Егер линолеумді алу қиын болса, онда желім жағылған жерлерін жібітіп алады, сонда линолеум оңай алынады.

Қыш тақташаларды жөндеу – қыш тақташалармен жабылған едендер жоғары беріктігімен ерекшеленеді, сондықтан басқа едендерге қарағанда жөндеуді сирек қажет етеді. Көбінесе мынадай зақымданулар кездеседі:

Сына бастайды;

Үнемі аяқпен басыла бергендіктен, беті сүріледі;

Қыш тақташалардағы жарықшақтарды цемент қоспасымен толтырады;

Ламинатты төсеу. Ламинат – қалыңдығы 6 – 11мм, ұзындығы 1,5м және ені 20см болып келетін табақ материал. Әрбір табақтың шеттерінде біріктіретін құлыптар орналасады. Табақтардың бетіндегі үлдір қабат оларды күн сәулесі мен ылғалдан қорғайды. Сурет салынып, түс берілген келесі қабаты – қағаз. Ал, үшінші негізгі қабаты жоғары тығыздықтағы ағаш талшықты тақта. Соңғы қабаты қорғаныш қызметін атқаратын әртүрлі шайырлар сіңірілген қағаз.

Төсеудің желімдік әдісінен кейін табақтарды қайта пайдалануға болмайды.

Бұған қоса желімдік ламинатты жылытылатын едендерге пайдаланылмайды.

Еденді ламинат төсеуге дайындау Ламинатты төсеу тәсілдері

Ламинатты сатып алғаннан кейін бөлме температурасында бірнеше күн ұстау керек. Төсеудің алдында бірінші кезекте еденнің тегістігін тексеру қажет. Егер тегіс еместік мөлшерден асып кетсе, онда тегіс емес жерлердің бәрін ажарлаушы машинамен теістеу керек. Ламинатты бетондық жазықтыққа төсеу кезінде де тегістікті тексеру керек.

Ламинатты төсеудің тікелей алдында бағытты таңдап алуы қажет. Егер терезелер бөлменің бір жағында орналасса, онда ламинат күн сәулелері бағытын бойлай төселеді. Ламинатты желімдік және желімсіз тәсілмен біріктіреді. Ламинатты төсеудің желімдік тәсілінің артықшылығы табақтардың қосылған жерлері ылғалға төзімді келеді.

Еден күтімі.

Еденді күтуге арналған заттар қатарына мыналар жатады:

Мастика

Жалтырағыш эмульсия

Еден тазартқыш

Жуу – жалтырату

Сырлау бұйымдары

Мастика – мастика жағылғаннан кейін еденді сүртіп, жылтырату керек. Мастика кепкеннен кейін 20-30 минут өткен соң еденді еденсүрткішпен немесееденді сүртіп жылтыратуға арналған қылшақпен сүрту керек. 1м2 еденге 10-15 грамм мастика қажет.

Жалтырағыш эмульсия - жалтырағыш эмульсияны еденге жаққаннан кейін оны жалтыратып сүртудің қажеті болмайды.Эмульсияны бірінші сулы

шүберекпен сүртіп, еденге жағу керек. Эмульсияның жылтырауын күшейту үшін оны еденге арасына 30 минут салып, 2-3рет жағу керек.

Еден тазартқыш - арнаулы тазартқыштарды қолданбас бұрын ыдыстың ішіндегісін шайқап араластыру керек. Содан кейін оны жылы сумен сұйылтып, эмульсияға айналғанша араластырады.Дайын болған эмульсияны еденге жағып, оны 5 минут өткен соңқатты қылшақпен немесе жөкемен сүртеді.

Жуу-жалтырату – еденді кірден тазартуға, сондай – ақ еденнің жылтырауын қалпына келтіруге арналған арнаулы қоспалар бар. Бұларды мастика ретінде кез – келген еденге пайдалануға болады. Ол кепкеннен кейінеден бетінде жұқа қорғаныш қабат пайда болады.Бұл еденге жалтыраған өң береді. Еден мен іргелік бастырғыдағы саңылауларды арнайы пастамен бітеуге болады.

Сырлау бұйымдары – еденсүрткішті паркет, линолеум төселген және сырланған еденді механикалық түрде сүртуге пайдаланады. Электрлі еденсүрткіш еденді электр қозғалтқыштың әсерінен айналатын қылшақпен сүртеді. Қазіргі кездегі еденсүрткіштер құрылымында сүрткіш қылшақтан шыққан шаңды қоса, сорып алу мүмкіншілігі де қарастырылған. Яғни еденсүрткіштер шаңсорғыштың да қызметін атқарады

11-сынып №3сабақ

Сабақтың тақырыбы: Паркетті төсеуге қажет мастиктер.

Мақсаты: оқушыларға едендік жабындар туралы түсінік бере отырып, онымен жұмыс істеу жолдарын түсіндіру.

Дамытушылық: оқушылардың едендік жабындар туралы білімдерін, қызығушылығын, еркін сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелік: оқушыларды жинақылыққа, шеберлікке, шығармашылыққа тәрбиелеу;

Түрі: жаңа білім қалыптастыру;

Көрнекілігі: Линолеум,қыш тақташалар.

Сабақтың барысы:

Мастика – мастика жағылғаннан кейін еденді сүртіп, жылтырату керек. Мастика кепкеннен кейін 20-30 минут өткен соң еденді еденсүрткішпен немесееденді сүртіп жылтыратуға арналған қылшақпен сүрту керек. 1м2 еденге 10-15 грамм мастика қажет.

Жалтырағыш эмульсия - жалтырағыш эмульсияны еденге жаққаннан кейін оны жалтыратып сүртудің қажеті болмайды.Эмульсияны бірінші сулы шүберекпен сүртіп, еденге жағу керек. Эмульсияның жылтырауын күшейту үшін оны еденге арасына 30 минут салып, 2-3рет жағу керек.

Еден тазартқыш - арнаулы тазартқыштарды қолданбас бұрын ыдыстың ішіндегісін шайқап араластыру керек. Содан кейін оны жылы сумен сұйылтып, эмульсияға айналғанша араластырады.Дайын болған эмульсияны еденге жағып, оны 5 минут өткен соңқатты қылшақпен немесе жөкемен сүртеді.

Жуу-жалтырату – еденді кірден тазартуға, сондай – ақ еденнің жылтырауын қалпына келтіруге арналған арнаулы қоспалар бар. Бұларды мастика ретінде кез – келген еденге пайдалануға болады. Ол кепкеннен кейінеден бетінде жұқа қорғаныш қабат пайда болады.Бұл еденге жалтыраған өң береді. Еден мен іргелік бастырғыдағы саңылауларды арнайы пастамен бітеуге болады.

Сырлау бұйымдары – еденсүрткішті паркет, линолеум төселген және сырланған еденді механикалық түрде сүртуге пайдаланады. Электрлі еденсүрткіш еденді электр қозғалтқыштың әсерінен айналатын қылшақпен сүртеді. Қазіргі кездегі еденсүрткіштер құрылымында сүрткіш қылшақтан шыққан шаңды қоса, сорып алу мүмкіншілігі де қарастырылған. Яғни еденсүрткіштер шаңсорғыштың да қызметін атқарады.

Жаңа білім бекіту сұрақтары:

Мастиканы қалай пайдаланады?

Едендік жабындардың негізгі функцияларын ата?

Ламинат төсеудің неше кезеңі бар?

Еден күтуге қандай заттар жатады?

Линолеумді қалай тазалауға болады?

Үйге тапсырма:

§23. Едендік жабындармен жұмыс істеу; 91 – 95 беттер

11-сынып №4сабақ

Сабақтың тақырыбы: Битум мастигін әзірлеу.

Сарамандық жұмыс:

Ай-Си-Ти компаниясы керемет қасиеті бар құралдарды (битумды мастик, бағасы қолайлы, гнрметик, топырақтау) ұсынатыны, өзінің жекеменшік өңдеу пайдалану ерекшеліктерімен, терең зерттеу арқылы әр ұсынылған кейіпке байланысты жаңа құрал жабдықтарды қолдану арқылы және сапасын қатаң қадағалау арқылы.әр түрінің – герметик, топырақтау, битумды мастик дайындағанда жетілдірілген құбылысты қолдану арқылы, өңдірілген өнімнің сапасын көтердік, үнемі өңдеу арқылы құралдарды пайдалану көрсеткіштерін едаүәр көтердік, және жаққанда үнемдеүі осыған байланысты, бұл өнім сұранысқа ілінді, құрылы мекемелерінің арасында. Сапасын зерттеу арқылы бастапқы компоненттің алынуынан бастап құралдардың қасиеттері бүгінгі күннің стандартына және техникалық шартына сай келетіне кепілдік бере алдық және өнім жоғары параметірлерін сақтап қалды.

Біздің өңдеушілер әр дайын тауар өңдеу саласында соңғы беталысты және сатып алушының тілегін ескереді, сондықтан праймер топырақтау құбырларға арналған мастиктер жабқыш жабыстырушы, су шебермегіштігі, битумды мастиктерді бізден сатып алуға мүмкіндігі бар, барынша стандартқа сай. Біз ұсынған өнімнің сапасына кепілдік береміз себебі біз делдал емеспіз, біз өндіреміз

Битумды мастиктер

Битумды мастиктер керемт қасиеттермен - өңдеу, өңдірү және тарату, Ай-Си-Ти компаниясының жұмвстырының ерекше бағыттарының бірі. Инновациялық өңдеу және дайындау технологиясые ендіргелі біздің жасаған битумды мастиктеріміз құрылыс рыногінде теңдесі жоқ. Қолданатын саланы мұқият зерттеу арқылы және бастапқы компоненттерді жетілдіру арқасында битумды мастик өте сапалы болып шығады, жекеменшік өңдеү мен өңдірүі.

шығады, жекеменшік өңдеү мен өңдірүі.

Жабқыш мастиктер

Жабқыш мастиктер заманға сай құралдарды пайдалу үшін арнайы жасалынған.

Гидроизоляциялық мастиктер

Мастиктер - бетон, темірбетон, металл, ағаш және басқа құрылыс конструкцияларға арналынған

Жабсыру мастиктері

Түрлі жабқыш және гидроизоляциондық құралдарға оның ішінде рулонды және битумды черепицаға арнайы жасалынған мастиктер

Құбырларға арналған мастиктер

Құбырлардың гидроизоляциясына және басқа да қолданыста оның ішінде мұнай құбырында және газ құбырында пайдалануға тиімді шешім.

Топырақтау. Праймер

Негіздерін өңдеуге арналған мастиктер мақсаты шандатпайтын және битумды құралдардың адгезиясын күшейтеді.

Сұйық герметик

Түрлі құралдардың жіктерін және қосылған жерлерін герметизацияландыру үшін тиімді шешім: темір-бетон, темір-аған және т.б.

11-сынып №5сабақ

Сабақтың тақырыбы: Паркет жұмыстарының құрал-жабдықтары (теория)

1. Жаңа пәтердегі паркет салу жұмыстарының технологиясы.

Паркет жұмыстарының жіктелуі. Паркетті әшекейлеу және оның дизайны. Паркеттің басқа материалдармен үйлесуі. Паркетті төсеу және оның ерекшеліктері.

2. Паркет жұмыстарының материалдары. Жеке паркеттің құрамы.

Паркетті төсеуге қажет мастиктер. Битум мастигін әзірлеу. Мастикті әзірлеу әдістері.

3.Паркет жұмыстарының құрал-жабдықтары шерхебельмен, сүргімен, арамен және басқа құралдармен жұмыс істеу. Кескіш құралдарды шарықтау. Қауіпсіздік ережелерін сақтау.

4.Паркеттен жасалған едендердің күтімі және оларды жөндеу. Еденнің бетін тегістеу. Паркет планкаларын бекіту. Планкаларды ыстық мастиктермен жабыстыру. Паркетті сүргілеу. Паркеттің күтімі үшін суда ерігіш немесе скипидар мастиктерді әзірлеу технологиясы.

5. Жаңа паркетті төсеу және ламинациялау технологиясы. Ағаш

немесе бетон үстіне паркет төсеу. Паркетті «шырша» әдісімен шегелеу. Ламинацияланған едендердің түрлері, олардың күтімі және ерекшеліктері.

6. Үй жиһазын құрастырудың, жобалаудың негізгі ерекшеліктері.Үй жиһаздарының негізгі бөліктері. Жиһазды құрастырғанда қолданылатын біріктірушілер. Жиһаздың бөлшектенбейтін элементтері.

7. Қораптық (қатты) үй жиһазын жобалау ерекшелігі. Киім салатын

шкафтар мен секциялық жиһаздарды құрастыру технологиясы.

8. Жұмсақ және жартылай жұмсак үй жиһазын жобалау ерекшелігі.

Диван-кровать, қресло-кровать т.с.с. жиһаздарды құрастыру технологиясы.

9. Қонақ үй мен демалыс бөлмесін жобалау ерекшелігі. Орындықтар

жинау, оған қажетті бөлшектер мен саймандар. әртүрлі орындықтардың құрастыру технологиясын меңгеру.

10. Тұрғын үйдің мекен-жай алаңын жоспарлау. Алаңның дренашжүйесін жоспарлау. Бау-бақша жолдарының қызметі, түрлері

11.Тұрғын үйдің мекен-жай алаңындағы жолдарды әшекейлеу. Оның түрлері. Асфальт жол, тас теселген жолдардың ерекшеліктері, технологиясы

12.Мекен-жай алаңын әшекейлеп, безендіру технологиясы. Гүлзардың түрлері. Тастан жасалған әсем таушықтар, үлкен тастарды жылжыту, оларды әшекейлеп, безендіру технологиясы, гүлзардың күтімі, оған қажет құрал-саймаңдар.

13.Тұрғын үйдің немесе пәтердің электр жүйесін жөндеу. Электр жүйесіне изолятормен оның ілмектерін орнату. Жарықтандыру қорабындағы электр сымдарды жалғау. Сымдарды ию, жалпақ сымдарды шегемен бекіту. Пәтердегі электр жүйесінің сұлбалары, оның сымдарының түрлері.

14.Электр жүйесін жөңдеуге қажет құрал-жабдықтар. Құрал-саймандардағы ойма біріктірмелерді бөлшектеу, қайта құру сыртқы электрөлшегішпен жұмыс істеу.

15. Тұрғын үйдің электр жүйесін жөндеу барысында қолданылатынтехникалық қауіпсіздік ережелерін сақтау. Ток жүретін сымнанажырату ережесі. Электр тогынан немесе найзағайдан сақтанужолдары. Техника қауіпсіздігінің жалпы ережелері.

16. Электр құралдарын жөндеу. Тұрғын үйді салғандақолданылатын тұрмыстық электр құралдарды (тоңазытқыш,кір жуу машинасы, микротолқынды пеш, электр үтігі,

шаңсорғыш) жөндеу технологиясы. Тұрмыстық электржабдықтарын күту. Техника қауіпсіздігі ережелер

11-сынып №6сабақ

Сабақтың тақырыбы: Шерхебельмен, сүргімен, арамен және басқа құралдармен жұмысістеу.(практика)

Сабақтың мақсаты: Ағаш өңдеу технологиясын түсіндіре отырып, құрал-саймандарымен жұмыс істеуді меңгерту.Сабақтың барысы:1.Ұйымдастыру бөлімі2. Жаңа сабақ. Өткен заманда қолөнер шеберлері қажетті ағаштың бәрін тікелей өз қолымен даярлаған. Оларды дер кезінде жинап, мезгілінде кесіп отырған. Мысалы: үйшілер үйдің сүйегіне керек кереге, уық, шаңырақ жасайтын сырғауылдарды отпен морлап, тезге салып иген, ырғаққа ұстап керекті қалыпқа түсірген. Қазіргі кезде ағаш өңдеу жұмысы механикаландырылған. Механикалық құрал-саймандарға электр ара, электр сүргі, электр бұрғы, электрлік және пневматикалық ажарлау аспаптары жатады. Ағашты өңдеу, оған ою-өрнек салу үшін дайын тақтай да жеткілікті. Дегенмен еңбек сабағында ағашпен жұмыс істеу үшін, оны кесуді, шабуды, тегістеуді, өңдеуді, ішінара қашауды, ойып, өрнек салуды үйренесіз. Әрине, мұның бәрін құрал-саймансыз жүзеге асыра алмаймыз. Ағашты өңдеу жұмыстарына қажет құрал-саймандар: ара, балта, кернеу ара қолданылады. Балтамен ағаштардың бұтақтарын шапса, қабығын әр түрлі қырғыштарымен алады.Ағаштан алынған тақтайды түрпімен, сүргімен, үлкен сүргімен т.б. құралдарымен өңдейді. Ағашты кесуге қажетті ең басты құрал - қол ара. Оның негізгі түрлері болат жолақтардан жасалады, оларды төсем деп атайды. Төсем өте қатты, тегіс және иілгіш болуы шарт. Оның иілгіштігі аз әрі тым қатты болса, төсемнің тістері тез сынады.Ағашты кесуге араның әр түрін пайдаланады.3.Сарамандық жұмыс. Кіріспе нұсқау.Техника қауіпсіздігін ескерту. Жұмыс киімін кию. Ағаш талшықтарын кесу бағытына байланысты оны көлденеңінен, ұзына бойы және аралас әдіспен кесуге болады. Көлденең кескенде, кесу бағытында байланысты ағаш талшығына перпендикуляр, ұзына бойы кескенде, параллель болады. Көлденең кескенде, араның тісі-үшбұрыш, ал ұзына бойы кесу үшін қиғаш болады.Араның тістері тік бұрышты үшбұрыш пішінде болса, ол ағашты бір бағытта ғана кеседі.Ағаш аралайтын ара төсемінің тістері өте өткір болуы үшін тістерін қиғаштап орналастырамыз.Жақ ара ағашты кез келген бағытта кесе алады.

Нұсқау картасын тарату.

1. Ағашты кескенде араны жұлқыламай, қатты салмақ салмай кесу керек. 2. Дайын ағаштың кесетін жерін белгілеп, оны жұмыс үстелінің үстіне

қояды.3. Сол қолымен ағашты тіреуге тіреп, оң қолымен кесу керек. 4. Ағаш материалдарын көлденең кесетін араның өткір тісінің ұшы

материалдардың талшығын кесіп, оны үгінді етіп шығарады. 5. Ағаш материалдарын ұзына бойы кесетін араның ілгері қарап тұрған

кескіш қырлары талшықты жонып үгіндіге айналдырады.

Ағымды нұсқау. Әр оқушының жұмысын қадағалау, техника қауіпсіздігін сақтау. Бағыт беру, жұмыстың нәтижесіне әкелу.Қорытынды нұсқау.Әр оқушының жұмысынтексеру, кемшілігін анықтап көрсету; Жұмыстың нәтижесін көрсету, мадақтау, бағалау.Сабақты бекіту. Бағалау.Үйге тапсырма беру. Жұмыс орнын тазалау.

11-сынып №7сабақ

Сабақтың тақырыбы: Кескіш құралдарды шарықтау. Қауіпсіздікережелерін сақтау.(практика)

Сабақтың мақсаты: Ағаш өңдеу технологиясын түсіндіре отырып, құрал-саймандарымен жұмыс істеуді меңгерту.Сабақтың барысы:1.Ұйымдастыру бөлімі

Қайрау, шарықтау (Заточка) — құралдық материал түпкілікті механикалық қасиеттерге ие болған соң тиісті геометриялық параметрлер мен кескіш жиектердің жасалуын немесе қалпына келтірілуін қамтамасыз ету мақсатында кескіш құралдың алдыңғы, артқы және өтпелі беттерін өндеу процесі. Қайрау әмбебап және арнайы қайрағыш білдектерде қажақ-алмас құралдардың көмегімен, сонымен қатар өндеудің электрохимиялық және электрофизикалық әдістерін қолдану арқылы жүзеге асырылады. Жону арқылы өңдеудің өнімділігі, өңделген беттердің кедір-бұдырлығы және құралдың тұрақтылығы Қайрау сапасына байланысты болады. [1]

11-сынып №8сабақ

Сабақтың тақырыбы: Паркеттің күтімі үшін суда ерігіш немесе скипидар мастиктерді әзірлеу технологиясы. (теория)

(Мақсаты: оқушыларға едендік жабындар туралы түсінік бере отырып, онымен жұмыс істеу жолдарын түсіндіру.

Дамытушылық: оқушылардың едендік жабындар туралы білімдерін, қызығушылығын, еркін сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелік: оқушыларды жинақылыққа, шеберлікке, шығармашылыққа тәрбиелеу;

Түрі: жаңа білім қалыптастыру;

Көрнекілігі: Линолеум,қыш тақташалар.Сабақтың барысы:Мастика – мастика жағылғаннан кейін еденді сүртіп, жылтырату керек. Мастика кепкеннен кейін 20-30 минут өткен соң еденді еденсүрткішпен немесееденді сүртіп жылтыратуға арналған қылшақпен сүрту керек. 1м2 еденге 10-15 грамм мастика қажет.

Жалтырағыш эмульсия - жалтырағыш эмульсияны еденге жаққаннан кейін оны жалтыратып сүртудің қажеті болмайды.Эмульсияны бірінші сулы шүберекпен сүртіп, еденге жағу керек. Эмульсияның жылтырауын күшейту үшін оны еденге арасына 30 минут салып, 2-3рет жағу керек.

Еден тазартқыш - арнаулы тазартқыштарды қолданбас бұрын ыдыстың ішіндегісін шайқап араластыру керек. Содан кейін оны жылы сумен сұйылтып, эмульсияға айналғанша араластырады.Дайын болған эмульсияны еденге жағып, оны 5 минут өткен соңқатты қылшақпен немесе жөкемен сүртеді.теория)

11-сынып №9сабақ

Сабақтың тақырыбы: Жаңа паркетті төсеу және ламинациялау технологиясы.

1. Жаңа пәтердегі паркет салу жұмыстарының технологиясы.

Паркет жұмыстарының жіктелуі. Паркетті әшекейлеу және оның дизайны. Паркеттің басқа материалдармен үйлесуі. Паркетті төсеу және оның ерекшеліктері.

2. Паркет жұмыстарының материалдары. Жеке паркеттің құрамы.

Паркетті төсеуге қажет мастиктер. Битум мастигін әзірлеу. Мастикті әзірлеу әдістері.

3.Паркет жұмыстарының құрал-жабдықтары шерхебельмен, сүргімен, арамен және басқа құралдармен жұмыс істеу. Кескіш құралдарды шарықтау. Қауіпсіздік ережелерін сақтау.

4.Паркеттен жасалған едендердің күтімі және оларды жөндеу. Еденнің бетін тегістеу. Паркет планкаларын бекіту. Планкаларды ыстық мастиктермен жабыстыру. Паркетті сүргілеу. Паркеттің күтімі үшін суда ерігіш немесе скипидар мастиктерді әзірлеу технологиясы.

5. Жаңа паркетті төсеу және ламинациялау технологиясы. Ағаш

немесе бетон үстіне паркет төсеу. Паркетті «шырша» әдісімен шегелеу. Ламинация ланган едендердің түрлері, олардың күтімі және ерекшеліктері.

6. Үй жиһазын құрастырудың, жобалаудың негізгі ерекшеліктері.Үй жиһаздарының негізгі бөліктері. Жиһазды құрастырғандақолданылатын біріктірушілер. Жиһаздың бөлшектенбейтін элементтері.

7. Қораптық (қатты) үй жиһазын жобалау ерекшелігі. Киім салатын

шкафтар мен секциялық жиһаздарды құрастыру технологиясы.

8. Жұмсақ және жартылай жұмсак үй жиһазын жобалау ерекшелігі.

Диван-кровать, қресло-кровать т.с.с. жиһаздарды құрастыру технологиясы.

9. Қонақ үй мен демалыс бөлмесін жобалау ерекшелігі. Орындықтар

жинау, оған қажетті бөлшектер мен саймандар. әртүрлі орындықтардың құрастыру технологиясын меңгеру.

10. Тұрғын үйдің мекен-жай алаңын жоспарлау. Алаңның дренашжүйесін жоспарлау. Бау-бақша жолдарының қызметі, түрлері

11.Тұрғын үйдің мекен-жай алаңындағы жолдарды әшекейлеу. Оның түрлері. Асфальт жол, тас теселген жолдардың ерекшеліктері, технологиясы

12.Мекен-жай алаңын әшекейлеп, безендіру технологиясы. Гүлзардың түрлері. Тастан жасалған әсем таушықтар, үлкен тастарды жылжыту, оларды әшекейлеп, безендіру технологиясы, гүлзардың күтімі, оған қажет құрал-саймаңдар.

13.Тұрғын үйдің немесе пәтердің электр жүйесін жөндеу. Электр жүйесіне изолятормен оның ілмектерін орнату. Жарықтандыру қорабындағы электр сымдарды жалғау. Сымдарды ию, жалпақ сымдарды шегемен бекіту. Пәтердегі электр жүйесінің сұлбалары, оның сымдарының түрлері.

14.Электр жүйесін жөңдеуге қажет құрал-жабдықтар. Құрал-саймандардағы ойма біріктірмелерді бөлшектеу, қайта құру сыртқы электрөлшегішпен жұмыс істеу.

15. Тұрғын үйдің электр жүйесін жөндеу барысында қолданылатынтехникалық қауіпсіздік ережелерін сақтау. Ток жүретін сымнанажырату ережесі. Электр тогынан немесе найзағайдан сақтанужолдары. Техника қауіпсіздігінің жалпы ережелері.

16. Электр құралдарын жөндеу. Тұрғын үйді салғандақолданылатын тұрмыстық электр құралдарды (тоңазытқыш,кір жуу машинасы, микротолқынды пеш, электр үтігі,

шаңсорғыш) жөндеу технологиясы. Тұрмыстық электржабдықтарын күту. Техника қауіпсіздігі ережелері.

11-сынып №10сабақ

Сабақтың тақырыбы: Ағашнемесе бетон үстіне паркет төсеу. Паркетті «шырша» әдісімен шегелеу.(практика)

Сабақтың мақсаты: а) білімділік: Ағаш  діңінен өңделетін материалдармен  олардан жасалатын өнім түрлерімен танысу.

ә) тәрбиелік: Оқушылардың еңбекке деген сүйіспеншілігін , қызығушылығын арттыру, ұқыптылыққа, эстетикалық талғампаздыққа тәрбиелеу.

б) дамытушылық: ағаш кесінділерінің алуан түрлі  болатынын, оның  қолдану салаларының да өте кең екенін түсіндіре отырып,  оқушылардың   ой – өрісін, ойлау қабілетін дамыту.

Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Пән аралық байланыс : математика,биология

Сабақтың әдісі: Түсіндіру, ауызша сұрақ-жауап, өз бетімен жұмыс жүргізу.

Көрнекіліктер: ағаш кесіндісінің суреттері, плакаттар, интерактивті тақта, кітаптар, журналдар, сөзжұмбақ, кесте, ағаш туралы әзіл өлеңдер.

Сабақтың барысы:

I.Ұйымдастыру кезеңі.

II.Үй тапсырмасын тексеру

Едендер

Едендерді пайдалану кезінде келесі талаптарды сақтау керек:

- цоколь жылуоқшаулауы мен техникалық еденасты техникалық түзу жағдайда болу керек (үй саңырауқұлақтардан құтылу үшін);

- еден тақтайларында табиғи желдету желдеткіш торлар немесе ірге бастырғылар жарықтары арқылы қамтылуы керек;

- едендердің конструкциясына ұзақ әсер ететін ылғалды жою шаралары қабылдануы тиіс;

- еденнің қорғау - әрлеу жабындары қалпына келтіріліп отыруы керек.

Пайдалану барысында пайда болатын ағаш едендердің негізгі ақауларына келесілер жатады: уатылу, кебу және бырысу, аймақтық шөгу, сықыр, қалтылдақтық, беттің тегіс болмауы, тақтай және паркетті едендердің шіруі, жабын негізінің қыртысталуы, бояу қабаттың бұзылуы.

Барлық зақымдалған паркеттің жабыстырғыштары жаңасына ауыстырылуы керек.

Жаңадан қаланған жабыстырғыштар тұрған еденнің деңгейінен 0,5-1,0мм жоғары жатуы керек. Жөндеу жұмыстары біткенен кейін жаңа жабыстырғыштар тізіліп, еденге жаппай циклевка жайылады.

Паркетті едендерді екі айда бір рет мастикамен қашау керек немесе арнайы тозуға төтеп беретін лакпен бояу қажет. Егер паркет жабыстырғышы негізгі битумді мастикамен жабыстырылса, еденді скипидарлы мастикамен қашау тиым салынады, себебі ол битумді ерітіп жібереді де, паркетті қарайтады. Мұндай едендерге тек сулы мастикаларын ғана қолдану керек.

Еден тақтайларын механикалық тозудан, ылғалдың зиянды әсерлерінен сақтау үшін оларды үш жылда бір рет майлы бояулармен бояған жөн болады.

Жаңа еден тақтайлары қатты кеуіп қалған кезде, оларды қорытып, бояу

керек.

Қатты тозған немесе зақымдалған бөлек тақтайларды жаңасына үш жағынан ауыстыру керек. Жөндеу жұмыстары біткеннен соң жаңа тақтайларды грунттайды, сылап екі рет бояп шығады.

Линолеумнан және синтетикалық материалдардан жасалған едендердің пайдалану барысында міндетті түрде жоятын негізгі ақауларына келесілер жатады: жарылулар, қабарулар, қирату, негіздің қыртысталуы, отырғызу процесстері.

Цементті-құмды қабатпен жабылған едендегі тозған линолеумді ауыстыру кезінде, еден астын цементті ертіндісімен тегістеп, жөндеуден өткізу қажет, содан кейін линолеум төсеу керек. Еден астындағы негіз қатты, тығыз, жақсы бетпен тегістелуі керек. Басқа жағдайларда тегістеу үшін қалау материалдарын – жартылай қатты ағаш тақтайларын және басқа да материалдарды қолдануға болады.

Линолеум жабынындағы жергілікті қабынуларды тесу және жүк салу арқылы жоюға болады.

Ксилолитті едендердің бөлек бөліктері бұзылған жағдайда, сол бөліктер алынып, орнына ксилолитті масса жағылады. Басқа жағдайларда ксилолитті еденді басқа материалдардан жасалған жабындардың төсем қабаты ретінде қолдануға болады.

Ксилолиті едендерді пайдалану және жөндеу кезінде тиым салынады:

- едендерді жиі және мол сулауға (жоғары электр өткізгіштікке ие болып едендер жарамсыз болып қалады);

- негізді тегістеу кезінде ізбес, цементті-әкті ерітінділерін, күйінді цементтерді қолдануға.

Керамикалық тақталардан жасалған едендердің негізгі ақауларына қыртысталу және жабындардың бұзылуы, жергілікті түсу, шұңқырлар, жарылулар және уатылулар жатады.

Бетонды негіздіктен қалған керамикалық тақталар ерітіндіден тазартылып, сумен жуылады. Тақталардың бекітуін цемент ерітіндісімен жүргіземіз, сонымен қатар ауыстырылатын тақтаны коллоидты-цемент, эпоксидты немесе желімнің көмегімен ауыстырамыз.

Цементті едендердің бұзылған орындарын бітеу кезінде оларды сондай

материалмен жабу керек. Негіздіктің беті берік, кесілген, шаңнан тазаланған және ылғалды болу керек.

Цементті едендердің жөнделген орындарын екі күннен кейін цементпен қатырып тастау керек.

Бағалау.

Қортындылау:

Үй тапсырмасы:

11-сынып №11сабақ

Сабақтың тақырыбы: Үй жиһазын құрастырудың, жобалаудың негізгі ерекшеліктері (теория)

Сабақтың мақсаты:а) білімділігі: қазақ халқының қолөнер туындыларының шығу тарихы, жасалу технологиясы мен тұрмыста қолданылуын түсіндіру.ә) дамытушылығы: оқушыны еңбекке машықтандыру арқылы іске икем-ділігін,іскерлік пен шеберлік дағдыларын қалыптастыру.б) тәрбиелілігі: ұлттық қолөнерді құрметтеуге үйрету және эстетикалық тәрбие беру.Сабақтың типі:аралас сабақСабақтың түрі:дәстүрліСабақты оқыту әдісі:түсіндіру,сұрақ-жауап,сарамандық және өз бетімен жұмысСабақты ұйымдастыру формасы: топқа бөліп оқытуҚолданылған көрнекіліктер: интерактивті тақта,дайын жасалған сандықша, сандық жасаудың нұсқау картасы, “Ағашты қолмен өңдеу және металмен өңдеу кезіндегі техникалық қауіпсіздік ережесі” плакаты,чеканка,буклет,тірек сызба.Керекті құрал-саймандар: ағаш,қол арасы,сүргі,егеу түрлері,жұқа қаңылтыр, шекімелеу құралдары, балға,қарындаш,сызғыш т.б.Пәнаралық байланыс: сызу,тарих,биология,экономика,бейнелеу өнері.Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру бөліміОқушылармен амандасу,сабаққа қатысуын және даярлығын тексеру.ІІ.Үй тапсырмасын сұрауӨткен сабаққа шолу жасау.1)Ағашты қол арамен кесудің қандай жолдары мен тәсілдері бар?2)Ағашты сүргілейтін аспаптардың қандай түрлері бар?3)Сүргіні кері қозғалтқанда,қалыптың артқы жағын неге көтереді?ІІІ.Жаңа сабақ /түсіндіру/Теория бөлімі:1)Ағаштың тарихы жайлы түсінік беру.2)Ағаштан жасалатын үй жиһаздары туралы.3)Қолөнер бұйымдарының өрнек мотивтері.4)Сандықтың тарихы,түрлері /қолсандық,жағлан,әбдіре/5)Сандықшаның жасалу ерекшелігі,композициялық көркемдеу стилі.Оқушылар!Бүгін біздер сабақта үй жиһазы-сандықты /сандықша/ жасап үйренеміз.Ежелден қазақ халқы үй жиһазын ағаштан жасаған.Қазақстанның

мына аймақтарында ағаштың түрлері бар:Солтүстік Шығыста,Алтай төңірегін-де қайың,шырша,қарағай; Оңтүстікте терек, жеміс ағаштары; Батыста қара-ғай,қайың,жөке.Ағаш ұқсатумен айналысатындарды үйші,оймашы,балташы, тоқушы деп шартты түрде төртке бөлген.Ағаштың адамзатқа,тұрмыс-тіршілі-гіндегі қолданылатын орнымен қатар ата-бабаларымыз үшін қасиетті де, киелі ағаштың орны бір бөлек екенін байқаймыз.“Ел іші-өнер кеніші” дегендей біздің өлкемізде де ағаштан түйін түйетін небір атақты шеберлеріміз болған.Мысалға,соның бірі жерлесіміз белгілі қолөнер шебері-Айдос Мұратұлы атамыз.Халық шеберлерінің ағаштан жаса-ған,кең тараған бұйымдарының бірі-сандық.Оған киім-кешек т.б. заттарды салуға арналған.Қыз ұзатқанда қыз жасауы сандық болған.Ағаштан жасалған үй жиһаздарының безендіру тәсілдерінің де ерекшеліктері бар.Мысалы: Оңтүстікте бояумен сәндеу,ою жүргізу басымырақ болса,Солтүстік,Орталық, Шығыста түсті металдар мен әсемдеу жиі кездеседі.Ал,Батыста бедерлеп ою ойылып,қосымша түрлі-түсті бояулар жағылып үйлесімді көркемделеді.Үй жиһаздарына салынатын ою-өрнек мотиві де әр түрлі.Оңтүстікте геометриялық фигурада пайдаланса,Солтүстік,Орталық,Шығыс аймақтарда жануар стилі (зооморфты) және өсімдіктер стилін жиі пайдаланады.Ертеде қазақ халқы үй жиһазының әдемілігіне ерекше көңіл бөлген.Әсіресе өрнегі-не.Ежелгі шеберлер үй жиһаздарының бетіне нақыштап сүйектен,күмістен, алтыннан оюлармен әшекейлеген.Мысалы:сандықтың,ағаш төсектің беттері-не.Қолөнерге бай қазақ халқының үй жиһаздарының ішінде сандықтың ежелден үш түрде жасалып келген киім-кешек,әр түрлі ұсақ-түйек бұйымдар сақтау үшін үлкенді-кішілі қолсандық,жағлан және әбдіре пайдаланған.Үлкен әбдіре-сандықтың ұзындығы 90-100 см,биіктігі мен ені 45-50 см шамасында жұқа қарағай тақтайлардан жасалады.Жағландар әбдіре-сандық сияқты үлкен емес.Оның ұзындығы 60-70 см,ені мен биіктігі 30-35 см шамасында. Қол сандықтарды бойжеткен қыздарға арнап жасатады.Оның көлемі де шағын,ұзындығы 45-50 см,ені 25-30 см,биіктігі 15-20 см шамасында болады.Жасалу ерекшеліктеріне байланысты да әрқилы.Мысалы:ағаштан ойған сандықтар,терімен қапталған жағландар,сүйек сандықтар,жұмсақ қаңылтырмен әсемделген сандықтар.Олардың аяғы болмаған.Қазіргі жағ-дайда сандық жасағанда,жерге қойғанда түбі дымқыл тартпау үшін оның астыңғы төрт бұрышына үйлестіре тақтайдан бұрыштап аяқтар орнатамыз (1-сурет).Екі қапталына екі тұтқа орнатылады және төмендегідей үлгіде жасалы-нады (3-сурет).Тұтқаларды қалың сым темірден немесе қалың қаңылтырдан дайындауға болады.Сандықшаның алдыңғы қабырғасының дәл

ортасынан қақпағына кекіл орнатылады.Кекіл сандықшаны құлыптап қою үшін қажет (2-сурет).Жасалынатын сандықшаның қарама-қарсы қабырғалары бірдей болғандықтан,олар бірге дайындалады.Бұл екі беті бірдей сүргіленген қара-ғай тақтайларды бір-біріне қапсырып қағуымыз керек немесе желім жағып желімдеуге болады (4-сурет).Қақпағын екі жерден топсамен (5-сурет) бекітіп, тұтқасы мен кекілін орнатамыз.Сандықшаның даярлама бөлшектері дайын болғаннан кейін 6-суреттегідей етіп,ретімен мұқиаттап қағамыз.Енді сандық-шамыз әзір болғасын, оның бет жағын әсемдеуді жасаушы оқушылардың өзіндік логикалық ойлау ерекшеліктері мен (фантазиясы) шеберліктеріне байланысты.Сонымен,оқушылар,біздер сандықтыңшығу тарихын,түрлерін, оның беті қандай және қалай өрнектелетіні туралы біраз ой қозғадық,ерек-шеліктері мен жасалу технологиясына тоқталдық.Қазіргі сабақта қол сандық-ты жасап үйренеміз.Қол сандықты жасауды нұсқау картасына сүйене отырып дайындаймыз.Әрі қарай ендігі жұмысты техника қауіпсіздігі ережелерін есте сақтай отырып, сарамандық жұмысты жүргіземіз.Ағашты қолмен өңдеу кезіндегітехника қауіпсіздігі ережелері:1. Жұмысты бастамас бұрын құрал-саймандарды түгендеп,мұқият тексеру керек(верстактың қысқыш қораптары т.б.)2. Жұмыс кезінде әр нәрсеге алаңдаушы болма және басқаға кедергі жасама.3. Кесу,сүргілеу кезінде өңделетін ағаш мықтап бекітілуге тиіс және сол қолды араға жақын ұстамаңдар.4. Жұмыс соңында жасап жатқан бұйымыңды,материалынды кезекшіге немесе мұғалімге тапсыр.Металмен жұмыс істеу барысындағы техника қауіпсіздігі ережелері:1. Қаңылтырдың бетін,жиегін саусағыңмен сипама.2. Қаңылтырмен жұмыс істегенде,міндетті түрде қолғап кию қажет.3. Сым темірмен жұмыс жасағанда,оның екінші ұшына сақ болған жөн.Сарамандық жұмыста сынып оқушыларын 5 топқа бөліп,әр топтың тапсырмаларын түсіндіру.Сандықшаны жүйелі түрде жасап шығару үшін,жасалу технологиясын 5 кезеңге бөлеміз.Әр кезеңнің жұмысын әр топ жасайды.Сандықшаның жасалу технологиясы:1 кезең /І топ/.Өлшемі бойынша бет жағын және артқы жағын,екі жанын жасайды.2 кезең /ІІ топ/.Өлшем арқылы қақпақтың екі жанын бірдей жасайды.3 кезең /ІІІ топ/.Сандықшаның бет жағына түсетін оюды қағаздан ойып,қаңылтырға түсіреді.Қаңылтырды өлшемі арқылы қию.4 кезең /ІV топ/.Шеку шегесі (чекан) және балғамен алдын ала қаңыл-тырға

түсірілген өрнекті бедерлеп шеку,түзету.5 кезең /V топ/.1,2,3,4 топтар жасаған бөлшектерді құрыстырады. Алдымен қорабы мен қақпағын жинап,шегелеп,содан кейін қораптың бет жағына чеканка орнатады.Екі бүйіріне тұтқа қағып,топсаларымен кекілін бекітеді.Сарамандық жұмысОқушылардың жұмыс жасауы үшін құрал-жабдықтарды,халаттарды үлестіреді.Әр топтың жетекшілеріне тапсырылады.Қорытынды бөлім5 кезеңнің жұмыстары 5 топтың мүшелерінің көмегімен аяқталған соң, әр топ өздерінің жасаған жұмыстарын қорғап,қорытынды жасайды. Оқушылардың тапсырманы орындау барысындағы қателерін талдап, білім-дерінбағалау.Үйге тапсырма: Сандықтың түрлері туралы мәнжазба жазып келу. Топтыңжетекшісі еңбек құралдарын жинап мұғалімге тапсырып,кезекші шеберхананы жинастырады.

11-сынып №12сабақ

Сабақтың тақырыбы: Үй жиһаздарының негізгі бөліктерін,жиһазды құрастырғандақолданылатын біріктірушілерді дайындау.(практика)

Мақсаты: Білімділік: Киіз үй тарихынан және киіз үйдің атаулары мен құрам-бөлшектерінен мағұламаттар беру. Киіз үй туралы түсінік-ұғымдарын молайтып, білімділікке жетелеу;Тәрбиелік: адамгершілікке баулу, еңбекке сүйіспеншіліктері мен қабілеттерін  арттыру, әрбір еңбекпен жасалған бұйымдарға ұқыптылықпен қарауға және қастерлеуге тәрбиелеу;Дамытушылық: Оқушылардың ақыл-ойларын жетілдіріп, дүниетанымдарын молайту. Ұлттық құндылықтарға деген көзқарастарын қалыптастыру;

Сабақтың түрі:   топпен жұмыс.

Көрнекілігі:  Оқулық, киіз салынған сурет, киіз үйдің макеті, киіз үйдің жеке-жеке   бөлшектері:  шаңырақ, уық, кереге т.б.

  І. Кіріспе:

    Құрметті оқушылар, біздің  бүгінгі сабағымыз киіз үй туралы болмақ. Киіз үй көптеген көшпелі халықтардың негізгі баспанасы болған. Қазақ халқы да киіз үйді сан мыңдаған жылдар бойы өзінің төл баспанасы етіп келді.Мал шаруашылығымен айналысып, көшпелі өмір сүретін адамдар үшін киіз үй қыста да, жазда да қолайлы баспана болып саналған. Ең басты  кереметі: көшіп жүруге ыңғайлы, әрі жеңіл. Оны тез жығып, тез  құрастырып тігіп алуға болады. Халқымыз киіз үйді «қасиетті, киелі қара шаңырағымыз» деп дәріптеген, өйткені ол – ұлтымыздың баспанасы, мәдениеті, шежірелі тарихы, әрі өткенін ұмыттырмас маңызды ескерткіші. Киіз үйде ата-бабамыздың түсінік-түйсігі, ұғымы, таным-талғамы, өнер тәжірибесінің тұтас үлгісі, көрінісі жинақталған. Бір ғана киіз үйден сәулет, сурет, қолөнер, мәдениет сияқты бірнеше өнердің басын құрайтын ғажайып туындыны көре аламыз.

   Құрметті оқушылар, біз білеміз: киіз үйдің киіз бен ағаштан тұратынын. Бірақ оның түрлерінің қанша екенін білеміз бе? Ендеше сабағымызды да осыдан бастаймыз!

    ІІ.  Негізгі бөлім.   «Кім көп біледі?» 

     (Әр сұрақтың тұсында  ұпай сандары жазылып тұр. Сол арқылы қорытынды жасалынады. Әр дұрыс жауаптың ұпайы есептеліп отырады.)

   А) «Киіз үй атаулары»

1. Абылайша, жолым үй, жаппа үй. (Уақытша ғана отыратын шағын немесе жартылай тігілетін үйлер)  4 ұпай

2. Қараша үй. (Қоңыр түсті, жыртық-тесік, ескі, кедей  үйі) 3 ұпай.3. Орда. (Еңселі, салтанатты киіз үй) 5 ұпай.4. Ақ шаңқан үй. (8 қанатты ақ орда, байлар, билер тұратын үй).  4 ұпай

         Ә)  «Киіз үйдің сүйектері қалай аталады?» 

№Сүйегінің бөліктері Құрамдас бөлшектерінің атауы Ұпайы

1 ШаңырақБақалақ, күлдіреуіш, қаламдық, табақ, тарам, тоғын 5 ұпай

2 УықҚалам, қары, иін, уық бау 4 ұпай

3 КерегеБалашық, ерісі, желі, көк, қанат, сағанақ 4 ұпай

4

Сықырлауық

(Киіз үйдің әшекейлі сәнді есігі)

Босаға, жарма бет, маңдайша, табалдырық 3 ұпай

 

 

Б)  «Киіз үй жабдықтары қалай аталады?»  

1. Аяқбау. Көшер кезде уықтардың аяғын буып  байлайтын жіп.     4 ұпай.

2. Бақан. Киіз үй тіккенде шаңырақ көтеруге, үзікиер мен түндіктерді көтеріп жабуға керекті ашалы ағаш.     5 ұпай.

3. Туырлық. Уықтың орта тұсынан керегенің үстін жабатын киіз.    5 ұпай.

4. Түндік.  Киіз үйдің шаңырағын жабатын киіз.  4 ұпай.

5. Үзік.  Уықтың үстіне жабылатын киіз.    3 ұпай.

      В)   «Киіз үй жиһаздары қалай аталады?»

1. Киім және тағы басқа үй мүліктерін ілуге арналған жиһаз. (Адалбақан)         5 ұпай.

2.  Тамақ пен ыдыс – аяқ сақтауға арналған үй жиһазы.            (Асадал) 4 ұпай.

3.  Жүк астына қоятын төрт аяқты бұйым.  (Жүкаяқ)              4 ұпай.

4.  Ас, тағам салуға арналып ағаштан жасалған үлкен сандық.   (Кебеже)            3 ұпай.

5.  Әр түрлі бұйым салуға арналып ағаштан немесе металдан

                       жасалған үй жиһазы.                                                 (Сандық)            5 ұпай.

    ІІІ. Бағалау. Оқушылардың сабақ үстіндегі белсенділігі мен жауап парақшадағы ұпайларын есептеп       бағалаймын.

    ІҮ.  Қорытынды.

      Міне,  біз бүгінгі сабағымызда ата-бабаларымыз сан ғасырлар бойы пайдаланған киіз үй туралы білдік, әрі  біраз мағұламаттарға қанықтық. Киіз үйдің атауларынан бастап, құрылымы мен оның жабдықтары және жиһаздары жайында үйрендік. Ұлтымыздың сәулет өнері мен мәдениетінен хабардар болдық. Бұрынғы шеберлердің жасаған бұйымдарын да біліп, өзіміз куә болдық. Олай болса, біз де үйден қатырма қағаздан үй жиһаздарын жасап әкелейік.

Ү.  Үйге тапсырма: Қатырма қағаздан үй жиһаздарын (сандық, жүкаяқ, кебеже) жасап келу тапсырылады.

          (Үй жиһаздарының аттары жасырылып, топ мүшелеріне беріледі)

                         Берілген тапсырмалар: (Киіз үйдің суреттерін жекелеп көрсете отырып орындау )

Ә)  «Киіз үйдің сүйектері қалай аталады?» 

                    (Кестені толтыру)

11-сынып №13сабақ

Сабақтың тақырыбы: Қатты материалдан жасалатын үй жиһазын жобалау ерекшелігі (теория)

Мақсаты: Білімділік: )атты ағаш үйдің атаулары мен құрам-бөлшектерінен мағұламаттар беру.Ағаш туралы түсінік-ұғымдарын   молайтып, білімділікке жетелеу;Тәрбиелік: адамгершілікке баулу, еңбекке сүйіспеншіліктері мен қабілеттерін  арттыру, әрбір еңбекпен жасалған бұйымдарға ұқыптылықпен қарауға және қастерлеуге тәрбиелеу;Дамытушылық: Оқушылардың ақыл-ойларын жетілдіріп, дүниетанымдарын молайту. Ұлттық құндылықтарға деген көзқарастарын қалыптастыру;

Сабақтың түрі:   топпен жұмыс.

Көрнекілігі:  Оқулық, киіз салынған сурет, киіз үйдің макеті, киіз үйдің жеке-жеке   бөлшектері:  шаңырақ, уық, кереге т.б.

Ағаштың жылтырлығы әбден кепкен, айнадай болып тазарғанда көрінеді. Бұл құбылыс таза ысқыланып жасалған заттарға жарық сәулесі түскен кезде жақсы байқалады. Жылтырауық қасиеті ағаштың негізгі тегі мен қаттылығына байланысты. Емен, шамшат, шаған ағаштарынан жасалған бұйымдар өте әдемі және жылтыр болады, ал лак ағаштың осы қасиетін күшейте түседі. Ағаштың табиғи сүрегі-ағаштың бұл қасиеті оның арамен ұзынынан кескеннен кейін кептіріп, тазалап, ысқылап, май жаққан қезде өте жақсы  көрінеді, оған бір ерекше көркемдік сән береді. Бұл  сүреттің бәрі жылдық сақиналардың сәл көлбеу кесілуінен ерекше  әдемілене түседі. Неғұрлым  ағаштың жылдық  сақиналары бірдей болмай қисық  жасалған  заттың өң-түсі  өрнек-оюсыз-ақ  ерекше құлпырады.Қылқан жапырақты жұмсақағаштардың кесінділерінің табиғи сүректерері  өте  қарапайым, ал жай жалпақ  жапырақтың  табиғи сүреті  күрделі және қайталанбас таңбалармен берілгендігін байкаймыз.Ылғалдылық қасиеті - ылғалды  ағаштардың салмағы мен кепкен ағаштардың салмағын салыстыру үшін мынадай түсініктемелер беруге болады. Мысалы: көп уақыт суда жатқан ағаштың ылғалдылығы 100%. Жаңа кесілген ағаштың ылғалдылығы 50-100%. Көп уақыт ашық  ауада кепкен құргау ағаштың ылғалдылығы 15-20%. Бөлме температурасында кепкен ағаштың ылғалдығы 8-10%. Қақсып кепкен ағашта - 0 %.Ылғал өткізу түтікшелері ағаштың кебуіне іштен сыртқа  қарай  булануына  әсер етеді.Бұл  жағдайлар  өткізу  түтікшелерінің  өлшемдеріне  байланысты. Ылғал сіңіру деп ағаштың  қоршаған аймақтан ылғалды  сіңіру қасиетін айтамыз.Ылғалданған ағаш  гигроскопиялық  жағдайға   жетеді. Гигроскопия 

дегеніміз-ауадағы ылғалды сіңіру нәтижесінде қатты материалдың өз құрылымын өзгерту қасиеті. әр ағаштың  гигроскопиялық жағдайы әр түрлі  болады,мысалы  еменде  тербеліс 23%,ал  шамшатта  31% дейін  жетеді.Ылғал  сіңіру ағаштың жағымсыз  қасиеттерінің  қатарына  жатады. Ол үшін ағашты  лакпен ,бояумен,олифпен,шайырмен  немесе  жасанды  шайырмен  қаптайды.Бұйым жасауға  арналған  ағаштарды  кептіргенде,жарылып  кетпес  үшін көлденең басына  балшық  болмаса  сиырдың  жас тезегін жағып,не қағаз желімдеп  қойған жөн. Тез кебетін  ағаштарға  шамшат ,қайың,алма;орташа  кебетіндерге-шырша,балқарағай  жатады.Ағаштың механикалық  қасиеті.Ағаштың механикалық қасиеттері жан-жақты, олар өздеріне әсер еткен әр түрлі күштерге қарсы тұра алады. Ағаштың негізгі механикалық қасиеттеріне мыналар жатады: беріктік, қаттылық, шыдамдылық, мортсынғыштық, иілгіштік, былқылдақтық.Беріктік деп оның сыртқы  механикалық  күштерге  қарсы тұра алып,бұзылмай өзінің  пішіні мен түрін сақтауды  айтады.Ағаштардың балта, шаппашоттың  не басқа  күштердің  әсерінен қақ бөлінуін, болмаса  жаңқаға айналуы-беріктіктің белгісі.Ағаштың қаттылығы шыдамдылығы, сынып-тарылуы бір-бірімен тығыз байланысты,бір-бірінен  ажыратып бөліп қарау өте қиын; не ескермеу өте қате. Қаттылық  пен  беріктік  өзаратығыз байланысты. Ағаш кепкен сайын қатая, беріктене түседі.Қаттылық пен беріктік үш топқа бөлінеді:

1. Жұмсақ  ағаштың  беріктігі, қаттылығы аз (540 кг/куб.м.) Олар қарағай, шырша, көктерек, тал, қаратерек, балқарағай, жөке.

2. Беріктігі, Қаттылығы орташа ағаштар (550-740 кг/куб.м.) олар: балқарағай, қайың, шегіршін, алмұрт, шаған, алма, емен.

3. Өте берік, қатты ағаштар (750 кг/куб.м.) Олар: аққараған, акация, шамшат, қызыл град.

Ағаштан басқа да механикалық қасиет байқауға болады. Мысалы: оың  иілгіштігі,морт  сынғыштығы. Бұл қасиет жас шілікке, талға, қайынға, терекке тән.         Ағаштың механикалық қасиетіне ұзына бойымен және көлденеңінен созғандағы мықтылық шегі жатады.

Үйге тапсырма:

11-сынып №14сабақ

Сабақтың тақырыбы: Киім салатыншкафтар мен секциялық жиһаздарды құрастыру.

Мақсаты: балаларды құрылыс материалдарының негізгі түрлерімен таныстыру және қарапайым құрастыру іскерліктерін дамыту.

Міндеттері:

1. Түрлі құрылыс материалдары, жеке құрылыс материалдар бөлшектерінің пішіні, көлемі, олардың құрастыру қасиеттері туралы ұғымдарын қалыптастыру.

2. Кеңістікті бағдарлау, қарапайым құрылыс салу, оларды қалпына келтіре білуді дамыту.

Мазмұны:

Құрылыс материалдарынан және «Лего» тәрізді ірі құрылыс бөлшектерінен құрастыру.

Балаларды түрлі түстегі және түрдегі геометриялық пішіндері (куб, призма, пластина, кірпіштер) бар ағаштан, пластмассадан жасалған құрылыс материалдарының жиынтығымен таныстыру.

Құрылыс үлгілерін қарап, оның бөліктерді атап көрсетуге, қандай бөлшектерден құралғанын анықтауға, үйдің, машинаның, жиһаздардың құрылысының жетіспейтін бөліктерін таба білуге үйрету.

Үстел үстінде орналасқан материалдармен (кубиктер, кірпіштер), олардың әр түрлі пішіндерімен, көлемімен және орнықтылығымен таныстыру. Кірпіштерді көлденеңінен орналастыруға (жіңішке, кең жолдар, поезд, қоршау), кірпіштерді бірінің үстіне бірін қоюға (мұнара), текшелерді кірпіштермен қатар қоюға (үстел, орындық, диван, трамвай, көпір, төбешік) үйрету. Кірпіштерді түрліше орналастыра отырып (қақпа, үй) құрастыру, жасалған құрылысты атау. Балаларға бөлшектерді түзу сызық бойына орналастыру және «қысқа - ұзын», «жіңішке - жуан» кеңістіктік белгілерді ескере отырып, біріктіруге үйрету.

Жиһаздың түрлі нұсқасын құрастыруға үйрету. Екі-үш құрылысты (үстел және орындықтар, үстел және диван және т.б.) бірден жасау. Балаларды құрастырудың ерекшелігін ескере отырып, материалдарды алдын ала іріктеп алудың қажеттелігіне назарын аударту.

Қарапайым құрастыру дағдыларын бекіту: бірінің үстіне бірін қою, жанына қою.

Қарапайым құрылыс жасап, құрылыс ауқымына сәйкес сюжетті ойыншықтарды қолдана отырып, олармен ойнау

Құрылысты бөлшектеп бұзып, қорапқа ұқыпты салуға үйрету.

Қағаздан құрастыру

Балаларға қағазбен жұмыс істеудің жұмарлау және жұлу тәсілдерін көрсету. Оларға кесектеліп жұмарланған және жыртылған қағаздан «бейне» (ит, бауырсақ, құс және т.б.) көре алуға көмектесу.

Балалармен бірге қарапайым құрастыру жасау (мысалы, балалар жасыл шөпті қағазды жырту арқылы жасайды және оған бақбақ гүлін (қағазды кесектеп), құстарды орналастырады.

Тәрбиеші мен балалардың жасаған панноларын топ бөлмесін безендіруде қолдану.

Балалар жылдың соңында бағдарлама материалдарын меңгеру нәтижесінде:

- құрылыс материалдарының негізгі түрлерін (текшелер, кірпіштер, пластиналар) ажыратуды;

- кірпіштерді көлденеңінен бірінің үстіне бірін қоюды;

- қарапайым құрылысты атауды, құрылыс ауқымына сәйкес сюжетті ойыншықтарды қолдана отырып, олармен ойнауды;

- құрылысты бөлшектеп бұзып, қорапқа ұқыпты сала білуі тиіс.

Сабақты қортындылау:

Бағалау:

Үй тапсырмасы:

11-сынып №15сабақ

Сабақтың тақырыбы: Жұмсақ және жартылай жұмсақ үй жиһазын жобалау ерекшелігі және технологиясы. (теория)

Сабақтың тақырыбы: Қатты материалдан жасалатын үй жиһазын жобалау ерекшелігі (теория)

Мақсаты: Білімділік: )атты ағаш үйдің атаулары мен құрам-бөлшектерінен мағұламаттар беру.Ағаш туралы түсінік-ұғымдарын   молайтып, білімділікке жетелеу;Тәрбиелік: адамгершілікке баулу, еңбекке сүйіспеншіліктері мен қабілеттерін  арттыру, әрбір еңбекпен жасалған бұйымдарға ұқыптылықпен қарауға және қастерлеуге тәрбиелеу;Дамытушылық: Оқушылардың ақыл-ойларын жетілдіріп, дүниетанымдарын молайту. Ұлттық құндылықтарға деген көзқарастарын қалыптастыру;

Сабақтың түрі:   топпен жұмыс.

Көрнекілігі:  Оқулық, киіз салынған сурет, киіз үйдің макеті, киіз үйдің жеке-жеке   бөлшектері:  шаңырақ, уық, кереге т.б

Абдыра

Абдыра — үй жиһазы, сандықтың үлкен түрі. Тақтайдан жасап, алдыңғы бетін. Өрнектеп, сырлайды. Орталық Азия халықтары кеңінен қолданады. Аталуы — көне түркі қаңылтырмен қаптайды. Қақпағы және қиюласқан жіктері қаңылтыр қиықтарымен торланады тіліндегі "абыд" (жасыру) деген сөзден шыққан. Оның көлемі әр түрлі болады. Абдыраны мықты әрі жеңіл ағаштың тегістеп жонылған тақтайынан қиюластырып жасайды. Абдыра бір түсті сырмен боялып, кейбірінің алдыңғы беті сәнді болу үшін түрлі өрнектермен әшекейленген жұқа қаңылтырмен қапталады. Қозғауға ыңғайлы болу үшін абдырадың екі бүйіріне қос-қос тан төрт тұтқа орнатылып, қақпағына құлып салынады.[2]

Адалбақан — киім және т.б. үй мүліктерін ілуге арналған жабдық. Адалбақан көбінесе бұтағы көп балапан қайың мен шыршадан (самырсыннан) жасалады. Жас ағашты кесіп алып қабығын аршығаннан кейін, оның бұтақтарын түп жағынан бір сүйемдей қалдырып, ұшын кесіп тастайды, бұтақ түбірлерін бақанның жоғарғы ұшының бағытымен майыстырып иеді де, ұштарын қайыспен не мықты жіппен бақанның діңіне таңып, көлеңкеде кептіреді. Иілген бұтақтар жазылып кетпейтіндей болып әбден кеуіп қалыптасқан кезде таңғышты шешіп алып, оның ұштарын

үшкірлеп жонып ілгек жасайды. Кейде адалбақанды бұтақсыз ағашқа басқа ағаштың бұтағын не болмаса бөкеннің мүйізін бекіту арқылы да жасайды. Адалбақан сәнді болу үшін шеберлер оның сыртын әр түрлі бояулармен өрнектеп сырлайды, бүршік бас алтын, күміс шегелермен нақыштайды.

Ағаш төсек - жатып тынығуға арналған жайлы жиһаз. Ел арасында "төсек ағаш", " төсағаш", "кереует", ал кейбір көркемдік ерекшеліктеріне қарай "сырлытөсек", "күмістелген төсек", "сүйектелген төсек", "оюлы төсек" деп аталады. Бетіне салынған ою-өрнек әр түрлі болғанымен, бәрінің сыртқы пішіні ұқсас. Қайқылау келген екі басы жатуға ыңғайлы жалпақ арқалығымен бірге бөлек дайындалып, төрт аяғы сүйек, күміс, әр түрлі тастар, көксауыр былғары, қызғылт, күрең, сары, жасыл, қоңыр бояулармен өте әсем көркемделетін екі бетімен тұтасады. Қақ ағаштың түзу тақтайларынан құрастырылады. Ағаш төсек пішіні ұсталардың шеберлігіне, көркемдік талғамына, қолданылатын құрама материалдарына қарай, әрі Қазақстан аймақтарындағы ағаш шабу өнерінің жергілікті дәстүрлеріне сай түрліше жасалуы мүмкін. Ағаш төсек кейде цәндеп көрпе-төсек те жиналады.[3]

Алаша — әртүрлі түске боялған мақта, жүн жіптерінен өрмекпен тоқылатын төсеніш мүлік. Екі әдіспен тоқылады.

Бірі — түрлі-түсті жіптерді жарыстыра жолақтап тоқу. Екіншісі — әр түсті бой жіптерді санап отырып, теріп тоқу арқылы көп

мәнерлі өрнектер түсіру.

Алғашқысын қақпа Алаша деп, соңғысын терме Алаша деп, кейде кілем Алаша деп те атайды. Алашадан төсеніш, тұс кілем, қоржындар жасайды. Алаша — қазақ тұрмысында ең жиі қолданылатын мүлік.

'Асадал '– тамақ, ыдыс-аяқ сақтайтын үй жиһазы. Кебеженің сирақты түрі. Үстіңгі бөлігі қақпақталып, бетіне түрлі нақыштар салынады, сүйекпен, қаңылтырмен, әр түрлі тастармен безендіріледі.

Бөстек– құлын, бөкен, елік, ешкінің иленген терісінен жасалатын жұмсақ төсеніш, көне түркі тіліндегі “посты” (тері) сөзінен шыққан. Бөстекті құлын, бөкен, елік, ешкі терісінен іш жағына қара бидайдың ұны мен кебегіне айран қосып жасаған ерітінді жағып, бірнеше күн жылы жерде ұстайды. Содан кейін сіңген теріні кергілеп, уқалап жұмсартады да, қатты сүйекпен не қайрақ таспен сүргілеп барқыт, шұға сияқты матамен көмкере астарлап пайдаланады, көбіне иленген қалпында да төсене береді. Бөстекті төрге не қарттар отыратын орынға төсейді.

[

Дастарқан— ас қоюға арналған мата төсеніш. Дастарқанды кейде "Асжаулық" деп те атайды. Дастарқан сол үшін көбінесе ашық түсті не гүлді

маталардан көлемі әр түрлі етіп тігіледі. Дастарқанның жиегін қайырып сыриды, сәнді болуы үшін шашақ тағады. Қазіргі кезде көбіне клеенкадан жасалған дастарқан пайдаланылады.[4],

Жүкаяқ– дәстүрлі қазақ қоғамында қолданылған, сандықтың астына қойылатын жиһаз. Ағаштан жасалады, төрт аяғы болады. Жүқаяқтың беті металмен қапталып, әр түрлі өрнектермен әшекейленген.

Киіз, кигіз – қойдың күзем жүнінен басылған, үй тұрмысында пайдаланылатын бұйым. Көшпелі халық өмірінде киіздің алатын орны ерекше. Киіз қазақ жеріндегі көшпелі тайпаларда б.з.б. 1-мыңжылдықта белгілі болған.

Ноин-улин мен Пазырық қорғандарынан табылған заттардың ішінде киізден басылған бұйымдар да бар. Бұл киіз басу өндірісі ерте дамығанын көрсетеді. Киізден сырт киім, байпақ (аяқ киім) тіккен, оны тек үйді жабу үшін ғана пайдаланып қоймай, киіз үйдің ішкі жасау-жиһаздарын, өзге де тұрмыс-тіршілікке қажет заттарды тігуге де қолданған. Халық шеберлері қазіргі кездің өзінде киізден қоржындар мен дорбалар жасайды.

Ақшаңқан киіз ақ қойдың жүнінен басылады. Дайын киізден туырлық, үзік, түндік, текемет, сырмақ жасалады. Басылатын жүннің мөлшерін, жарамдылығын айыра алатын, шабақтау мен тартуға шебер адамды киізші дейді. Киіз қазір фабрикаларда арнаулы станокпен басылады.

Киіз - жүн және түкті тері қалдықттарын илеу арқылы немесе минералды мақтаға тұтқыр материал қосып, жылумен өңдеп, қалыптау тәсілімен жасалған аралық төсем, тығыздау арқылы дыбыс пен жылуды оқшаулау үшін пайдаланылатын зат.

Сабақты қортындылау:

Бағалау:

Үй тапсырмасы

11-сынып №16сабақ

Сабақтың тақырыбы: Диван-кровать жиһаздарды құрастыру.(практика))

Мақсаты: Білімділік: ) жұмсақ төсек атаулары мен құрам-бөлшектерінен мағұламаттар беру.Ағаш туралы түсінік-ұғымдарын   молайтып, білімділікке жетелеу;Тәрбиелік: адамгершілікке баулу, еңбекке сүйіспеншіліктері мен қабілеттерін  арттыру, әрбір еңбекпен жасалған бұйымдарға ұқыптылықпен қарауға және қастерлеуге тәрбиелеу;Дамытушылық: Оқушылардың ақыл-ойларын жетілдіріп, дүниетанымдарын молайту. Ұлттық құндылықтарға деген көзқарастарын қалыптастыру;

Сабақтың түрі:   топпен жұмыс

Құс төсек – құстың жүнінен жасалған жұмсақ төсеніш. Құс төсектің көлемі әр түрлі болады. Қалың матадан ұзындығы мен енін төсекпен бірдей етіп үлкен қанар тігеді де оның ішін құстың жүнімен толтырады, сыртын бір қабат асыл матамен тыстайды. Сондықтан оны жиі-жиі күн көзіне қойып, желге қақтырып отырады. Құс төсек тек жұмсақ қана емес, жылы болады.

Ағаш төсектің қазақ үлгісіндегі түрі қайқыбас төсек. Ол негізгі үш бөліктен: жоғарғы және төменгі басынан, алдыңғы және артқы қапталынан, шабағынан тұрады. Төсекті кептірілген қайың немесе емен ағаштың тегістеп, өңделген тақтайынан жасайды. Төсектің басы, аяқтары, оған көлбей бекітілген жастықша бөлігі қиюластырылып дайындалады. Ағаш төсек сәнді болу үшін шебер оның бетіне әр түрлі бояулармен өрнек салып сырлайды не өрнектелген сүйекпен әшекейлейді. [1]

Төсек жабдығы  – төсекті жабдықтауға арналған, матадан жасалған бұйым. Төсек жабдығына матадан жасалған сейсеп, ақжайма, жастық тысынан тұратын бірегей жиынтық кіреді. Көлеміне қарай оның мынадай түрлері бар: бір кісілік, бір жарымдық, екі кісілік. Төсек жабдығы сапалы, жұмсақ, түсі ашық маталардан тігілуі керек. Көбінесе оны мына мата түрлерінен тігеді: зығыр (лен), мақта, жібек.

Сабақты қортындылау:

Бағалау:

Үй тапсырмасы

11-сынып №17сабақ

Сабақтың тақырыбы: Кресло-кровать жиһаздарды құрастыру.(практика))

Мақсаты: Білімділік: ) жұмсақ төсек атаулары мен құрам-бөлшектерінен мағұламаттар беру.Ағаш туралы түсінік-ұғымдарын   молайтып, білімділікке жетелеу;Тәрбиелік: адамгершілікке баулу, еңбекке сүйіспеншіліктері мен қабілеттерін  арттыру, әрбір еңбекпен жасалған бұйымдарға ұқыптылықпен қарауға және қастерлеуге тәрбиелеу;Дамытушылық: Оқушылардың ақыл-ойларын жетілдіріп, дүниетанымдарын молайту. Ұлттық құндылықтарға деген көзқарастарын қалыптастыру;

Сабақтың түрі:   топпен жұмыс

Жаңа жұмсақ жиһаз сатып алу үнемі ескісінің жағдайы туралы мәселені туындатады. Ескі жиһаздарды аз ғана ақшаға сатады, саяжайға апарады немесе мүлде лақтырып тастайды.Алайда басқа балама нұсқа да бар. Ол – жұмсақ жиһазды қаптау және қайта жөндеу. Бұндай шешім жаңа жиһаз сатып ала алмайтын жанұя үшін өзекті. Ескі жұмсақ жиһазды қайта жөндеу интерьерді жаңалау мен отбасы шығынын азайту үшін ыңғайлы әрі тиімді шешім болып табылады.Егер Сіз жиһаз жөндей алсаңыз немесе үйренуге дайын болсаңыз мұндай қызмет түрі кіші бизнесті ұйымдастыру үшін тамаша идея болып табылады. Жиһаз салонын ашу әркімнің қолынан келе бермейді. Ол ақшалай қаражат пен уақытты, шығын шығаруды қажет етеді. Ал өте қажетті болып табылатын жиһазды қаптау және қайта жөндеу бизнесін ашу үлкен қаражат қажет етпейді.

Ғимарат. Жұмсақ жиһазды қаптау мен қайта жөндеу жұмысын тапсырыс берушінің пәтерінде іске асыруға болады. Бірақ тапсырыстар көбейген кезде жеке шеберхана ашу туралы ойлануға тура келеді, ол үшін ғимаратты сатып алу немесе жалға алу қажет. Сонымен қатар, мұндай жағдайда жиһаздарды тасымалдау үшін жүк машинасы болуы тиіс, оны да сатып алуға немесе жалға алуға болады.

Құрал-жабдықтар.

электр дрелі – 4 000 теңгеэлектр сүргісі – 5 000 теңгеэлектр қыл арасы – 6 000 теңгешаруашылық степлер – 7 000 теңгетігін машинасы – 38 000 теңгеқұралдар жиынтығы: балға, кемпірауыз – 10 000 теңге

Жоғарыда көрсетілген құрал-жабдықтарды, сонымен қатар, басқа да қажетті материалдарды дүкеннен немесе базардан сатып алуға болады.

Технология. Кәсіпкердің ең басты артықшылығы өнімді сапалы жасап, белгіленген мерзімде аяқтау болуы керек. Жиһаз қаптаудың екі түрі бар: біріншісі – жұмсақ жиһазды клиенттің матасымен қаптау, екіншісі – өзіңіздікімен қаптау. Екінші тәсіл үнемді әрі пайдалы екенін айта кету керек. Яғни сіз матаны арзан бағамен көп қып сатып алып, клиенттерге оны бөлшек сауда бағасымен есептеп, қосымша пайда таба алатын боласыз. Жұмсақ жиһазды қайта жөндеу дегеніміз – негізінен оның қаптамасы мен поролонын ауыстыру. Сонымен қатар, кейде жөндеуге келмейтін бөлшектерді ауыстыратын жағдайлар да болады. Жалпы диванның немесе креслоның арқасының биіктігін қысқарту сияқты жұмыстарды жасағаннан кейін жиһаз жаңа және заманға сай түрге ие болады.Клиентке ұсынылатын қызмет түрлері – жұмсақ жиһазды қайта жөндеу, корпусты жиһазды жөндеу, орындық жөндеу, қаптама тігу, механизмдерді жөндеу және оларды ауыстыру.

Қызметкерлер. Жұмыс үшін жөндей алатын екі шебер қажет. Жұмысшылармен жеке еңбек келісім-шартына отыру қажет.

Өткізу нарғы. Тапсырыс берушілерді тарту үшін жергілікті газеттерге, интернетке жарнама беру қажет. Жұмыстардың фото суреттерін орналастырып жеке сайт ашуға болады

11-сынып №18сабақ

Сабақтың тақырыбы: Қонақ үй мен демалыс бөлмесін жобалау ерекшелігі

Мақсаты: Білімділік: ) жұмсақ төсек атаулары мен құрам-бөлшектерінен мағұламаттар беру қонақ туралы түсінік-ұғымдарын   молайтып, білімділікке жетелеу;Тәрбиелік: адамгершілікке баулу, еңбекке сүйіспеншіліктері мен қабілеттерін  арттыру, әрбір еңбекпен жасалған бұйымдарға ұқыптылықпен қарауға және қастерлеуге тәрбиелеу;Дамытушылық: Оқушылардың ақыл-ойларын жетілдіріп, дүниетанымдарын молайту. Ұлттық құндылықтарға деген көзқарастарын қалыптастыру

Нарықта тауардың қатары, капиталдар, жұмыс күші нарық қызметімен байланысты. Қызмет сферасы песрпективал, тез дамығыш экономикалық секторлардың бірі болып табылады. Қызмет — тұтынушының тілектерін қанағаттандыратын, ұсынушымен тұтынушының байланысы. Қызмет функциялық жағынан екіге бөлінеді: материалдық және әлеуметтік-мәдени.

Материалдық қызмет — бұл тұтынушылардың матыриалды-тұрмыстық сұраныстарын қамтамасыз ететін қызмет түрі. Бұған кіретіндер: тұрмыстық ықзметтер, коммунальдық тұрғын үй, транспорттық ықзметтер және тамақтану.

Әлеуметтік-мәдени қызмет — тұтынушының жан-дүниесі, интеллектуальдық тілектерін қанағаттандыратын қызмет түрі. Бұған кіретіндер: медициналық қызметтер, білім қызметтері, мәдениет қызметтері, туристік және қонақ үй қызметтері.

Қызметтер және қонақ үй қызметтері принципиалды түрде тауарлардан ерекшеленеді.

Қонақ үй қызметтерінің ерекшелігі қонақтарға технологиялық қызмет көрсетумен анықталады. Қонақ үйдегі технологиялық процесс өзіне мыналарды кіргізеді:

- қонақтарды қона үй алдында күтіп алу;

- тіркеу, құжаттарды безендіру және қонақтарды орналастыру;

- номерде қызмет көрсету;

- тамақтануда қызмет көрсету;

- мәдени сұрақтарды, спорттық, денсаулық және фитнес қызметтерін қанағаттандыру;

- шығарып салуын безендіру, жолға шығарып салу.

Сезілмейтін

қызметтер

^ Сапаның өзгеруі

Нақты өндіру

және тұтыну

Сақтауға қабілетсіз

Қызметтерге мінездеме беру.

Қызметтер дайын, біткен формада болмайды, ол тұтынушымен атқарушы арасыдағы қызметтер жағдайында қалыптасады. Өндіру процесі және қонақ үй қызметтерін тұтыну қонақ келгеннен бастап, кеткенше жүріп отырады. Қонақ үйде қонаққа персоналдар мейрамханаларда, номерде, қонақ үй кәсібінің барлық жерінде қызмет көрсетіп, байланыс орнатып отырады. Сонымен қатар қонақ тұратын жерінде ережені ұстап, қоғамдық орында нормаларды орындайды.

Қонақ үй қызметі — бұл қонақ үй персоналдары мен қонақтар арасындағы ұйымдастырылған түрде қонақтардың қалауын қанағаттандыратын қызметтер. Бұл жағдай қонақ тұрғаннан бастап қонақ үй арасында үздіксіз жүріп отырады. Барлық берілген қызмет түрлері маркетингтің спецификасын анықтайды.

Қонақ үй қызметтерінің ерекшеленетіні, оны оңай түрде оқып, бағалай мүмкін емес. Мұндай жағдай қонақ үйге қиындық әкеледі.

Адам қызметті пайдаланғанда сауатты менеджмент персоналдардың рөлі зор. Қонақ үй қазіргі заманға сай технологиямен жабдықталуы мүмкін, жайлы жағдай болып және қазіргі талапқа сай материалдармен безендірілсе де онда бәрі-бір бір нәрсе жетіспейді, яғни ол негізгі ойлар мен сезу элементін қалыптастыратын, қызмет етуші адамдар. Қызмет көрсету кім және қашан оған жағдай туғызатынға тәуелді. әдетте жиі кездесетін, категориялары бірдей қонақ үйлердің сервистері әртүрлі: бір қонақ үйлерде номерлерді ереже бойынша қатаң түрде қадағалап, тазалап отырады, ал бір қонақ үйлер тек клиент жалоб жасағанда ғана тазалайды. Қонақ үй қызметтерінің өзгеруі факторларға әсер етеді:

- қонақ үй кадрларының құрамымен ұйым жұмысы;

Сабақты қортындылау:

Бағалау:

Үй тапсырмасы

11-сынып №20сабақ

Сабақтың тақырыбы: Орындықтаржинау, оған қажетті бөлшектер мен саймандар. әртүрлі орындықтардың құрастыру

Сабақтың тақырыбы: Ағаштарды көркемдеп өңдеу, жиналмалы балалар орындығын жасау.

Сабақтың білімділік мақсаты: ағаш қалдықтарын тиімді пайдалануға, құрал- жабдықтармен дұрыс жұмыс істеуге және сыйлыққа арналған бұйымдарды дайындауға үйрету.

Дамытушылық мақсаты: шығармашылық жобалар жасауға үйрету, күрделі бұйымдарды дайындату арқылы ой - өрісін дамыту. Өз беттерінше ізденуге қалыптастыру.

Тәрбиелік мақсаты: оқушылраға эстетикалық ақыл – ой және еңбек тәрбиесін беру.

Сабақтың көрнекілігі: қолдан дайындалған нұсқау карта, орындықтың дайын үлгісі, құрал – жабдықтар, құм қағаз,лак.

Пәнаралық байланыс: сызу,бейнелеу өнері.

Сабақтың түрі: ашық сабақ.

1. Ұйымдастыру кезеңі.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеріп, шеберхана тазалығына

назар аударамын. Кезекші құрал-саймандарды таратып берген соң, құралдардың жұмысқа жарамдылығын тексеріп шығамын.

2. Жаңа сабақты түсіндіру. Күнделікті тұрмыста ағаш бұйымдарын көптеп кездестіресіндер. Көптеген үйде кездесетін сандық, кебеже, келі, күбі сияқты бұйымдардың барлығы жиде, қарағаш, тораңғыл, көк тал, т.б. ағаштардан жасалған. Міне, осы ағаш қалдықтарының өзінен-ақ сәнді сыйлық заттар жасауға болады.

Бүгінгі жасайтын бұйымымыз- жиналмалы балалар орындығы. Бұл орындық балалардың қызығушылығын арттырады, өзім де құрастырсам деген ойға итермелейді.

Сарамандық жұмыс. Оқушылар жұмысты топ болып орындайды. Сызбада көрсетілген өлшемде 30х15 мм көрсетілгендей рейкалар дайындап аламыз. Орындық негізі төрт элементтен құрастырылады.

а) Аяқтары 30 х15 мм, ұзындығы 300 мм етіп төрт дана кесіп аламыз. Оларды құм қағазбен тазалап болған соң, ортасынан 6 мм етіп өткерме тесіктер тесеміз.

б) Орындық беті 30х15 мм, ұзындығы 280 мм алты рейкадан құрастырылады. 6 мм болатын өткерме тесіктер аяқтары мен бел ағаштарын құрастырып болған соң, бетңіне қойып тұрып белгіленеді.

в) Бел ағаштарын аяқтарға бекітерде өткерме тесіктерді тесу және құрастыру (тойтарып шегелеу) құрастыру сызбасына қарай отырып орындалады. Дұрыс құрастырылмаған жағдайда орындық жиналмай қалады.

г) Аяқтар аралығын реттегіш рейканың өлшемі 20х10 мм, ұзындығы 180 мм етіп екі дана дайындалады. Орындық түгел құрастырылған соң орындықты жинап барып бекітеді.

Сабақты қорытындылау. Оқушылардың топ бойынша жасаған бұйымдарының сапасын тексеріп, жұмыстарының нәтижесін, кемшіліктерін көрсетіп шығамын.

-Міне оқушылар, туған жердің сұлу ағаштарының қалдықтарының өзінен-ақ қандай әсем бұйым жасауға болады. Туған жер табиғатын аялап, күтуге үйреніңдер. Табиғат біздің ұлттық байлығымыз. Ағашты дұрыс өңдеп, небір әсем бұйым жасауға болатынына көздерің жетті. Енді өздерің ізденіп көрулерің керек.

Үйге тапсырма: ағашты көркемдеп өңдеу тақырыбы бойынша асханалық тақтайшаның, сыйлыққа арналған жобасын жасап келіңдер.

11-сынып №21сабақ

Сабақтың тақырыбы: Тұрғын үйдің мекен-жай алаңын жоспарлау. Алаңның дренаш жүйесін жоспарлау.

Сабақтың мақсаты:Оқушылардың білім деңгейін көтеру, ұжымдық түрде білім алуға баулу, сөздерді өзара байланыстырып, ойды жүйелеп айту дағдысын қалыптастыру, грамматикалық тақырыптармен ұштастыру.Міндеттері: Оқушылардың демалыс, туризм, жол жүру тақырыбында білімдерін жетілдіріп, алған білімдерін тәжірибеде қолдануға үйрету;Оқушылардың ауызекі сөйлеу тілдерін жаттықтырып, өз ойларын толық жеткізе білуге үйрету; оқушылардың тіл байлығын дамыту, сөйлеу әрекеті дағдыларын шыңдау;Оқушыларды өз елінің әсемдігі мен сұлулығына сүйсіндіре отырып, отансүйгіштікке баулу;Сабақта қолданылған әдіс-тәсілдер сұрақ-жауап, көрнекілік әдісі, интерактивті оқыту әдісі, СКТТ,аудиожазбаНегізгі әдіс: ізденісСабақтың көрнекілігі: кеспе, слайдтар, интерактивті тақта, мәтін, аудио мәтінСабақтың итеграциялық мүмкіндігі: тарих, жағрафия, мәдениеттануСабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың барысы: І дидактикалық кезеңОқушылардың танымдық қызметінің мотивациясыМіндеті: сабаққа деген қызығушылықтарын арттыруАтқарылатын жұмыс түрі: Оқушылар сұрақтарға жауап беру арқылы сабақтың тақырыбын өздері ашады. Суреттегі ғимараттар атауын атап, олардың қай жерде, қай көшеде орналасқанын айта отырып, бүгінгі лексикалық тақырыпты тауып шығарады. ІІ дидактикалық кезең«Қайталау – оқу анасы» Міндеті: Лексикалық тақырып пен грамматиканы ұштастырып, сөйлемдер құрап, етістікті әр түрлі формада қолдана алатындарын көрсетеді. (Оқушыларға интерактивті тақтада суреттер беріледі, сол суреттер арқылы етістік тақырыбына тоқталып, оның шақ, жақ, рай категорияларын естеріне түсіреді. Атқарылатын жұмыс түрі: Берілген етістіктердің жұрнақтарын анықтап, түрлеріне бөлу

ІІІ дидактикалық кезең«Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі ғылым біл!»Міндеті: Оқушыларға зат есімдер жазылған кеспелер таратылады және олар

сол сөздерді қатыстырып, қонаққа келген адамдардың келу мақсатын анықтау)Атқарылатын жұмыс түрі: : (саяси жұмыстар, іссапар, саяхат, гастрольдік сапар, ресми сапар, мәдени шара)Оқушылардың мүмкіндік жауаптары: Мо Хай саяси сұрақтарды шешу үшін, Петропавл қаласындағы «»Қызылжар» қонақүйіне ұшақпен ұшып келді.

ІV дидактикалық кезең «Көп ойлан, жақсы сөйле – пайдалы болсын»

V. дидактикалық кезең «Артық болмас білгенің...»Міндеті: грамматикалық тақырыпты пысықтау

VІ дидактикалық кезең«Бекіту- нәтижеге бағытталған білім беру» Міндеті: Қосымша мәлімет беру арқылы оқушылардың бүгінгі тақырып бойынша алған білімдерін жинақтау, бірізділеу, жазу.

VІІ дидактикалық кезең«Білгенімді сұрадым, жиыстырдым, құрадым»Міндеті:Сабақта алған білімдерін жан-жақты дамытуАтқарылатын жұмыс түрі: үй тапсырмасын беру 1.Жалпысыныптық жұмыс түрі: 1.“Қонақүйде өткізген бір күнім..” шағын шығарма жаз2.Жекелей жұмыс түрі: “қонақүйге тоқтадым” сөз тіркесін 3 жақта жекеше және көпше түрде жікте.

VІІІ дидактикалық кезең.«Бағалау – мақсатқа жету жолы»Міндеті: Сабақ нәтижесі бойынша оқушылар білімін бағалау.Атқарылатын жұмыс түрі: Алған бағаларына сәл сараптама жасай отыра, күнделіктеріне қойып беру.

11-сынып №22сабақ

Сабақтың тақырыбы: Тұрғын үйдің мекен-жай алаңындағы жолдарды әшекейлеу

Мақсаты: Білімділік: Тұрғын үйдің мекен-жай алаңындағы жолдарды әшекейлеу бойынша алған білімдерін тиянақтау.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін арттыру, практикалық дағдыларын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын дамыту.

3) Тәрбиелік: Ұқыптылық. ізденімпаздық.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап әдістерін қолдану

1. Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңы азаматтардың, заңды тұлғалардың,

мемлекеттiк органдардың қатысуымен:

1) тұрғын үйлерге меншiк құқығының және оларды пайдалану құқығының пайда болуы мен

тоқтатылу негiздерiне;

2) тұрғын үйлердi пайдалану құқығының жүзеге асырылуына;

3) тұрғын үйлерге қойылатын талаптарға;

4) тұрғын үй қорларының сақталуы мен жӛнделуiнiң қамтамасыз етiлуiне;

5) азаматтардың тұрғын үй саласындағы құқықтарының сақталуын және тұрғын үй қорының

пайдаланылуын мемлекеттiк органдардың бақылауына байланысты қатынастарды реттейдi

3. Тұрғын үйдегi тұрғын үй-жайлар мен тұрғын емес үй-жайларды қайта жабдықтау мен қайта

жоспарлауды үй-жай иесiнiң келiсiмiмен және жобаның құрылыс нормалары мен ережелерiне .

сәйкес келуiне жауап беретiн заңды немесе жеке тұлға орындаған жоба болған жағдайда жүзеге

асыруға болады. Жобаның мiндеттi талаптарға сәйкестiгiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен сәулет, қала құрылысы және құрылыс iстерi жӛнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк орган растайды.

Үйге тапсырма:

11-сынып №23сабақ

Сабақтың тақырыбы: Тұрғын үйдің мекен-жай алаңындағы жолдарды жөндеу мекемесіне экскурссия жасау. Көргенді қағаз бетіне түсіру.(практика)

Мақсаты: Білімділік: Тұрғын үйдің мекен-жай алаңындағы жолдарды әшекейлеу бойынша алған білімдерін тиянақтау.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін арттыру, практикалық дағдыларын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын дамыту.

3) Тәрбиелік: Ұқыптылық. ізденімпаздық.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап әдістерін қолдану

Мемлекеттiк тұрғын үй қорынан тұрғын үй немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті

атқарушы орган жалдаған тұрғын үй алу есебiнде тұрған адамдардың тiзiмi, сондай-ақ

мемлекеттiк тұрғын үй қорынан соңғы жиырма тӛрт ай iшiнде тұрғын үй алған адамдардың тiзiмi

осы тiзiмдерде тұрған адамдардың талап етуi бойынша танысу үшiн берiледi. Мұндай тiзiмдердiң

нысанына отбасының құрамы, есепке қойылған уақыты, мемлекеттiк тұрғын үй қорынан тұрғын

үй немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғын үй алуға арналған

негiздер және оның кӛлемi, тұрғын үй берiлген уақыт туралы мәлiметтер мiндеттi түрде енгiзiлуге тиiс

Бағалау:

Үйге тапсырма:

11-сынып №24сабақ

Сабақтың тақырыбы: Мекен-жай алаңын әшекейлеп безендіру технологиясы. Гүлзардың түрлері. (теория)

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік;

1. Оқушылардың гулзар түрлері туралы теориялық білімдерін қалыптастыру;

2. Оқушылардың эксперименттік дағдыларын дамытуды жалғастыру;

а) Гүлзардың түрлері салуды үйрету;

Дамытушылық;

1. Оқу материалын талдай білу дағдысын дамыту; бақылау, салыстыру, оқылған құбылыстар мен фактілерді салыстыра білу, қорытынды жасау.

2. Сапалы ойлауды дамыту: дәлелдік, мақсаттық, қабылдау, бағалай білуге бейімділік, сыни ойлау.

Тәрбиелік:

Гүлзардың түрлері мен пайдалану проблемаларымен таныстыру.

Көрнекіліктер:

Гүлзар – бау-бақша, саябақ, мекеме және тұрғын үй маңын, жол бойын көгалдандыру үшін әсем гүлдер өсірілетін алаң. Гүлзарда бір, екі не көп жылдық және кілем тәрізді өң беретін өсімдіктер өсіріледі. Ол үшін өсімдік түрлерінің биологиялық ерекшеліктері, гүлінің әсемдігі ғана емес, гүлдің түсі, пішіні, жапырақтарының үлкен-кішілігі, сабағының ұзындығы, гүлдеу мерзімі, ұзақтығы, өсімдіктердің бір-бірімен үйлесімділігі ескеріледі. Гүл жарып, солған өсімдік орнына жаңасы отырғызылады. Гүлзарлар түрліше болуы мүмкін: клумбалар, рабаткалар, ландшафтық Гүлзарлар – миксбордерлер, партерлер, Қазақстанда Гүлзар өсіруде, көбінесе геометриялы және көркем сызықты-өрнектеу әдістері қолданылады. Әсіресе, қазақ халқының түс киіз, текемет оюларының нақышын келтіретін ұлттық ою-өрнектер (қошқар мүйіз, жас бұта, гүл, жапырақ, т.б.) қызғалдақ, сарғалдақ, қалампыр, боз кілем, т.б. гүлдердің түрлерімен беріледі.

Біржылдық гүлдердің ішіндегі ең ұзақ, көктемнен алғашқы суыққа дейін гүлдейтін өсімдік. Ою-өрнек, кескіндер, гүлмен көмкерілген сөздер жазуға, гүлзардың жиектеріне, гүлді кілем жасауға көп қолданылады. Жалпы гүлінің молдығына, әдемілігіне және төзімділігіне байланысты қала көгалдандыруында көп қолданыста. Көшеттерді еккенде, арақашықтығы биіктігінің жартысындай болуы керек. Барқытгүлдің кез келген түрі тіке түскен күн көзін ұнатады. Суға өте шыдамды, дегенмен, жақсы гүлдеу үшін аптасына 2-3 дүркін суғарған дұрыс. Егер топырағы өте қатты болса, сабағы қатайып, гүлдеуі нашарлайды. Жаз айында бірнеше дүркін түбін қопсытып тұрған дұрыс. Өсімдікке көңді гүл түйін салғанға дейін қосу керек, ал одан әрі қарай өте көп қолдануға болмайды, себебі көңде азот көп болғандықтан, жапырақтары мол болып өсуіне пайдалы, ал біз жапырағы емес, гүлі үшін өсіретіндіктен, гүлдейтін гүлдерге арналған тыңайтқыштармен қоректендіріп тұрған абзал. Ұзақ, әрі мол гүлдеуі үшін, гүлшоғыры тұқымданып кетпей тұрып, гүл күлтелері қоңырқай тарта бастағанда, жұлып тұрған дұрыс. Тұқымын тамыз айынан бастап жинауға болады.

Үйге тапсырма:

11-сынып №25сабақ

11.Сабақтың тақырыбы: Тастан жасалған әсем таушықтар, үлкен тастарды жылжыту, оларды әшекейлеп, безендіру технологиясы, гүлзардың күтімі, оған қажет құрал-саймаңдар.(практика)Сабақтың мақсаттары:

Білімділік;

1. Оқушылардың гүлзардың түрлері тас түрлері туралы теориялық білімдерін қалыптастыру;

2. Оқушылардың эксперименттік дағдыларын дамытуды жалғастыру;

а) Гүлзардың түрлері тастары элементтерін салуды үйрету;

Дамытушылық;

1. Оқу материалын талдай білу дағдысын дамыту; бақылау, салыстыру, оқылған құбылыстар мен фактілерді салыстыра білу, қорытынды жасау.

2. Сапалы ойлауды дамыту: дәлелдік, мақсаттық, қабылдау, бағалай білуге бейімділік, сыни ойлау.

Тәрбиелік:

Тұрақты ток өндіру мен пайдалану проблемаларымен таныстыру.

Көрнекіліктер:

Қазақ сән өнері – пластикалық ұлттық өнердің саласы. Қазақ сән өнері ғимараттарды, бақ құрылыстарын ұлттық бейнелеу өнерінің ерекшелігіне сай сәндеуге (монументті сән өнері, архитектуралық сән нақыштары, көркем қолтаңбалар, бедерлі суреттер, мүсіншелер, мозаикалар, т.б.), қоғамдық және тұрмыстық заттарды әрлеуге (сән және қолөнерде), мерекелік жасауларды айшықтауға, мұражай мүліктері мен көрмелер бұйымдарын көркемдеуге (безендіру өнерінде) қолданылады. Қазақ сән өнері шығармалары тұтас бір композициялық туындылардың – алаңдардың, гүлзарлардың, бақтардың, көшелердің, ғимараттардың ішкі бөліктерінің, киім үлгілерінің белгілі бір ерекше бөлшегі ретінде маңызды қызмет атқарады. Негізінен түрлі үй жиһаздарын (үй мүліктері, зергерлік ою-өрнекпен әшекейлеген заттар, ат-көлік әшекейлері, тіршілікке қажетті сәндік құрал-саймандар, сәндік бұйымдар, құмыра, сый кеселер, т.б.) әшекейлендіріледі.

"Керамикадан жасалған ыдыс"

Сән өнерінің материалдары – металл, керамика, ағаш, қыш, шыны, асыл тастар, сүйек, былғары, т.б. Негізгі техникалық әдістері- көркем оймыш, шекіме, көркем жазба, кесте, құйма, т.б. Ол сүйек, ағаш, тері өңдеу, бедерлеу, зергерлік, инкрустация, фарфор, фаянс, кілем тоқу, көркем мата жасау секілді салаларға бөлінеді. Қазақ сән өнері келелі өндірістік, технологиялық міндеттерді атқарғанымен, өз дәуіріндегі өнер мен мүліктік мәдениеттің даму дәрежесіне тәуелді болып, дәстүрлі, жергілікті этник. ұлттық ерекшеліктің негізінде дамыды. Бастауын ғасырлар қойнауынан алатын Қазақ сән өнері қазір өнердің барлық саласында қолданылып, халық шығармашылығының ең маңызды салаларының біріне айналды. Қазақ сән өнері көршілес халықтар мәдениетінің озық үлгілерін бойына сіңіріп, үнемі жаңарып отырды. Соның негізінде бұйымдарды әдемілеудің әр түрлі әшекей-өрнектері (геометрия, көгеріс, зооморфтық, нақыштық) пайда болды. 11 – 12 ғасырларда көгеріс және геральдикалық өрнек салынған композициялы, полихромдық бедер үлгілері қолөнер шеберлерінің шығармаларына кең ене бастады; бұл үлгі архитектуралық құрылыстар мен ғимараттарға, күмбездерге, мазарларға, мешіттерге қолданылды

Үйге тапсырма:

11-сынып №26сабақ

Сабақтың тақырыбы: Тұрғын үйдің не пәтердің электр жүйесін жөндеу технологиясы

Сабақтың барысы:

- Оқушылармен сәлемдесу, оларды түгендеп белгілеу, оқушылардың әзірліктерін бақылау, тексеріп шығу.

Өтілген сабақты пысықтау:

Қойылатын сұрақтар тізбесі:

▪ Металлдар деген не?

▪ Электр болаттың бір – бірінен айырмашылығын ата.

▪ Түсті металлдар туралы не білесіңдер?

Электр желі ( пәтердегі ) көпшілік тұрғын үйлерде сенекке орналасқан бөлу қалқанынан таратылады. Қалқандағы жалпы ажыратқыдан пәтерге 2 не 3 сым тартылады. Олардың бірі төбедегі жарық көзін, екіншісі штепсельдік розетканы, ал үшіншісі электр плиталарын (кейбір үйлерде) токпен қоректендіреді. Әр желінің автоматты айырғысы не балқымалы токқағары болады; желінің бірі қысқаша тұйықталғанда қажетті токқағар іске қосылады да үй басқа сау торапқа (мысалы, штепсельдік розетка желісі) қосылатын жарықтандырғыштан қуат алады. Электр желісінің екі сымының біреуінде (фазалық сым деп аталады) кернеу болағындықтан, осы сым мен екінші (нөлдіқ) сымпың арасында қауіпті 220 В не 127 В кернеу (Электр кернеу мақалаеын қараңыз) пайда болады. Дәл осындай кернеу фазалық сым және жермен электрлік контактіде болатын (мысалы, су құбыры), электр топын жақсы өткізетін кез келген заттық арасында да кездеседі. Сондықтан, электр желісінің изоляцияланбаған тұсына шам патронының не айырғының конт актілеріне қол тигізуге болмайды, ондай жағдайда ток соғуы мүмкін. Ол адам өміріне өте қауіпті. Пәтердегі электр желісімен жұмыс кезінде міндетті түрде қауіпсіздік шараларын сақтаған жөн; автоматты айырғыш не тығынды токқағардың дұрыстығын , сондай-ақ электр сымдарының изоляңиясын қадағалан отыру керек. Изоляциялы бүлдіріп алмас үшін электр сымын шегеге, металл не ағаш бұйымға ілуге, сымды ширатыл бұрауға, сым мен электр шнурын қыздыруға не су құбырына жақын тартуға, қосу шнурын жұлқи суыруға, жалаңаш сымды желіге қосу атасы ретінде пайдалануға, сондай-ақ ашық электр желісін сырлауға не әктеуге болмайды. Дымқыл үйде

және электр тоғын жақсы өткізетін жер, кірпіш, бетон еденді ғимараттарда, мыс., жертөледе, гаражда, ваннада, әжетханада, электр желісіне сақ болған жөн. Мұндай жерлерде ажыратқы мен розетканы орнатуға, тасымалдан атын ламнаны, қорғауыш арматурасы жоқ парақтарды пайдалануға болмайды. Электр топы на түсіп қалмау үшін жасырын электр желісі бар үйлерде қабырға тесу жұмыстарын алдын ала тұрғын үй пайдалану мекемесімен келісіл жүргізу қажет. Электр желісіндегі жиі кездесетін ақау (жабық және ашық электр желілерінде) көбінесе, фазалық және нөлдік сымдар арасында қысқаша тұйықталуы фазалық сымпың жермен тұйықталуы, жалғастыру конт актісінің нашар болуы, сымпың үзілуі салдарынан болады. Токқағарлар фазалық және нөлдік сымдардың немесе фазалық сым мен жерге қосылған зат арасында қысқаша тұйықталу болғанда ғана балқиды (не ажыратылады). Әдетте, қысқаша тұйықталу аспапты электр желісіне қосқан кезде болады. Сондықтан ақаулы аспайтын өзінен іздестіру керек. Электр аспаптары қоректендіру кернеуінің жетімсіз болуы (мысалы, лампаның көмескі, әлсіз жануы) ажыратқының, патронның, розетканың т. б. контактісінің нашар болуы, сымдардың дұрыс қосылмауы салдарынан болады. Электр желідегі қойт актінің тиянақты болмауынан электр аспаптары біркелкі жұмыс істемейді. Бұл жағдайда электр аспабын дұрыс розеткаға қосып тексеру қажет. Желідегі сымның үзілген тұсын оңай табуға болады. Электр желідегі ақаулы дұрыстау алдында бөлу қалқанындағы ажыратқымен кернеулі бөліп, не бүлінген электр желісінің токқағар сылақ астына сым тартуға поливинилхлорид изоляциялы мыс не алюминий сымдары пайдаланылады. Металл құбыр ішіне резеңке изоляциялы шірімейтін құрам сіңдіріліп мақта орауышпен оралған мыс не алюминий сымда рды тартады. Электр желісі үшін пайда ланылатын резеңке изоляциялық болат сым не түтікшелі қабықшаға оралған мыс сым механикалық әсерге төзімді болады

Үйге тапсырма:

11-сынып №27сабақ

Сабақтың тақырыбы: Сымдарды ию, жалпақ сымдарды шегемен бекіту

Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер: Сұрақ – жауап, түсіндіру, сарамандық жұмыс, ой қиялға үңілу.

Сабақтың барысы:

- Оқушылармен сәлемдесу, оларды түгендеп белгілеу, оқушылардың әзірліктерін бақылау, тексеріп шығу.

Өтілген сабақты пысықтау:

Қойылатын сұрақтар тізбесі:

▪ Металлдар деген не?

▪ Шойын мен болаттың бір – бірінен айырмашылығын ата.

▪ Түсті металлдар туралы не білесіңдер?

▪ Сым дегеніміз не?

▪ Оның қажеттілігі.

Сабақты түсіндіру:

- Заводтарда негізінен сымдарды, орам түрінде шығарады. Қажет дайындамалар ұзыннан арнайы кесіп алынады. Ең алдымен сымнан жасалатын бұйымдарды, затты дайындау үшін түзетіп алу қажет.

- Сымды түзету әдістерін арнайы суреттемелер, плакаттарды пайдалана отырып, түсіндіремін, көрсетемін. Арнайы жабдықтарды пайдалану арқылы сымдарды түзету әдістері.(суреттемелер)

- Сымды кәптеу жұмыстарына арналған құрал – аспаптар түрлері: (қысқыш, атауыз, балға, тақтайша, тістеуік)

- Сыммен жұмыс барысы кезіндегі қауіпсіздік ережесі туралы қысқаша айтып түсіндіру.

- Оқу шеберханасында сыммен жұмыс жасау барысында диаметрлері әр – түрлі, негізінен диаметрлері 0,5мм ...5мм аралығындағы сымдар таңдап алынады.

Негізгі операция түрлері:

Түзету, кесу, ию немесе майыстыру. (болат, алюмин, мыс т.б сымдар түрлері)

Кесу процессі кезінде:

Ұзындығы 110...250мм, еріндерінің жалпақтығы 15...40мм кескіштер қолданылады. Қатты жуан сымдарды (кескіш, зубило) шапқымен кеседі, (плита, төсегіш, жұмсақ металл) немесе егеумен із салып та сындыруға болады.

Түзету процессі. Балғамен плитаның үстіне қойып түзету. Егерде сым жұмсақ болса, ағаш балғамен ұрып түзетуге болады. Жіңішке икемге көнгіш сымдарды арнайы жұмыр ағаш, металл бұйымға салып түзету, екі жалпақ ағаш арасынан ысқылап өткізу, бір түзудің бойына қағылған шеге арасынан өткізу арқылы түзету.

Ию процессі: Атауыз, қысқыштарды пайдалану арқылы т.б арнайы алынған әр – түрлі пішіндегі бұйымдарға салып июге болады.

Мысалдар келтіру: (көрсету)

(суреттемелер қоса тіркеледі)

Сарамандық жұмыс: Сымнан көгершін бейнесін иіп көрсету. Алдымен А – 4 форматқа көгершін бейнесін салып алу, белгілеу. Сонан соң сымды бейненің үстіне салып ию. Дұрыстығын тексеріп алып, көгершін бейнесін қатты бетке желіммен немесе т.б әдістермен жапсырмалау. Әр – түрлі әшекей сымдармен көркемдеу. Бейбітшілік құсы көгершін бейнесін жасап шығару.

Сабақты қорытындылау:

- Жұмыстарды салыстырмалы түрде қарай отырып, дұрыс-бұрыстығын ескеріп айту, қосымша сұрақтар қою, оқушыларды бағалау.

- Шеберхана ішін жинастыру, құрал – жинақтарды салу, жұмыстарды мұғалімге өткізу, келесі сабаққа тапсырма алу.

Үйге тапсырма:

Өз қиялдары, өз ойлары бойынша сымнан әр – түрлі бұйымдар жасап үйрену.

11-сынып №28сабақ

Сабақтың тақырыбы: Электр жүйесін жөндеуге қажет құрал-саймандар (теория)

Білім: электро-техникалық жұмыстар бойынша білімдерін жетілдіру электр тізбегінің негізгі элементтерімен таныстыру

Дамыт.: оқушылардың бойына еңбек дағдысын қалыптастыру. Қарапайым электр тізбегін жинай білуге, тұрмыстық электр құралдарының ақауларын жөндеуге дағдыландыру.

Тәрб: электро-техникалық жұмыстарды орындағанда ұқыптылыққа, жауапкершілікке, шапшыңдыққа, техникалық қауіпсіздік ережесін сақтауға тәрбиелеу

Сабақтың түрі: интерактивті тақта,слайд,электр құралдар.

Көрнекілік: плакаттар, электр схемасының суреттері, құрал-жабдықтар, өткізгіш сымдар, тест

Пән аралық байланыс: физика, сызу

Электроника және тұрмыстық электр құралдар: аудио және видио өнімдері: үй кинотеатры, VCD DVD CD LD, микрофондар, караоке, теледидарлар, кабельдік теледидар арналарының декодері,; видеоүнжазбалар, үнжазбалар, радио, дауыс ұлғайтқыштар, дыбыстық жүйелер, автомагнитолдар; дербес сандық көңіл көтеретін өнімдер: МР3, МР4, MD, протативтік ырғақ ойнатқыштар, сандық фотоаппараттар, электрондық ойындар; дербес байланыс құралдары: мобильдік телефондар, пейджерлер, интерфондар, электрондық сөздіктер.

Электрондық және электр өнімдері: электрондық қауіпсіздік құралдары: мониторлар, Электрондық және электр өнімдері : электрондық қауіпсіздік құралдары : мониторлар , сиреналар, автомобильдік қауісіздікті қамтамасыз ету құралдары, детекторлар, тетіктер, арналарды басқару жүйелері, үй және офистік қауісіздікті қамтамасыз ету құралдары, автоматтық құралдарды қолданумен қауісіздікті қамтамасыз ету құралдары, электрондық құлыптар, компьютерлік карточкалар (смарт-карта

Электр энергиясын пайдалану ережелері

• Электр желісіне өз бетіңізше қосылуға болмайды. Мамандарды шақырыңыз!

• Салбырап тұрған, үзілген, жерде жатқан электр таратушы желілерге жақындамаңыз, оларға 8 метр дейінгі қашықтықта болыңыз.

•Үзілген сым қатты жауын-шашыннан кейін ылғалды жерде ағаштың жанында жатуы мүмкін. Мұндай ағаштың жанына жақындау өте қауіпті.

• Балаларыңызға электр таратушы ауа желілерінің астында ойнауға, трансформаторлар мен таратушы құрылғылардың есіктерін ашуға, тіректерге шығуға, үйлер мен құрылыс орындарының төбесіне шығуға рұқсат етпеңіз, олардың жанынан электр сымдары өтеді.

• Электр таратушы ауа желілердің астынан монша, сарай салмаңыз, ағаш пен шөп сақтауға болмайды.

• Электр сымын өзіңіз жөндемей, бұл үшін маманды шақырыңыз.

• Электр приборларын (сөндіргіштерді, розеткаларды, патрондарды) ұстап тұрып жерге енгізілген металл заттарды (жылыту батареяларын, су және газ құбырларын) бір уақытта ұстауға болмайды.

• Электр торабына қосылған шайнекті, кофе қайнатқыштарды су құбырынан сумен толтыруға болмайды.

• Электр приборларды жөндеуге кіріспес бұрын токтан ажыратыңыз.

• Лампаны ауыстырмақ болсаңыз – сөндіргішті сөндіріңіз.

• Жуынатын бөлмелерде электр приборларын пайдаланбаңыз.

• Балалардың қауіпсіздігі үшін розеткаларды арнайы тығындармен жабыңыз.

• Розеткада электр приборы қосылмаған болса да оның шнурын қалдырмаңыз лар

Үйге тапсырма:

11-сынып №29сабақ

Сабақтың тақырыбы: Құрал-саймандардағы ойма біріктірмелерді бөлшектеу, қайта құру сыртқы электрөлшегішпен жұмыс істеу.(практика)

Мақсаты: Білімділік: Тұрақты электр тоғы бойынша алған білімдерін тиянақтау.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін арттыру, практикалық дағдыларын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын дамыту.

3) Тәрбиелік: Ұқыптылық. ізденімпаздық.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап әдістерін қолдану

Көрнекіліктер: интерактивті тақта, жазылған плакаттар, суреттер

2.Электр өлшеуіш аспаптары деп:

А) Сандық автоматы бар

В) Қайтабағдарламалық ЭЕМ бар

С) Үлгілі өлшеу жабдығы бар

Д) Өлшеу қондырғысы бар

Е) Өлшенетін физикалық шаманың адамның қабылдауына қолайлы сандық ақпарат беретін құралды .

3.Кернеу түзетудің эффектік тәсілін айтыңыз

А) Бір жарты периодты

В) Екі жарты периодты

С) Көпірлік

Д) Шунтты

Е) Трансформаторсыз импульстік.

4. Өлшеу құралының сенімділігі деп:

А) Қозғалыс параметрін

В) Жарық шамасын

С) Қысым параметрін

Д) Температураны

Электр құралдарын тексеру

ЕСКЕРТУ:

Инкубаторды ауыспалы тоқ көзіне, тұрақты тоқ ішкі көзіне немесе ішкі аккумляторға қосқанда электр құралын тексеру процедурасын орында. Келесі баяндау инкубаторды ауыспалы ток көзіне қосқанға сәйкес келеді.

Электр тоғымен зақымдалудан сақтану:

Үйдегі электр сымдары инкубаторда көрсетілген элетр құралдарының егжей тегжейіне сәйкесетінін қадағала.. Жерге кіргізумен сенімді қанымдау үшін қорек сымын аурухананың маркировка класына сәйкес розеткаға қос. Ұзартқыш пайдаланба. Жерге енгізу сапасына күмән туғанда бұл құралды пайдаланба.. Бұл жарақат алу немесе құралдың бұзылуына әкеліп соғады.

1 Ауыспалы тоқ қорегінің сымының бір ұшын қорек блогының разъеміне , келесісін қабырғадағы розеткаға қос.

2 Бас ажыратқыш Ауыспалы тоқ қорегін қорек блогындағы ВКЛ-1 қалыбына орнат.Ауыспалы тоқ қорек ережесінің бақылау индикаторы жанады.

Үйге тапсырма:

11-сынып № 30сабақ

Сабақтың тақырыбы: Тұрғын үйдің электр жүйесін жөндеу барысында қолданылатын техникалық қауіпсіздік ережелері

Мақсаты: Білімділік: Тұрақты электр тоғы бойынша алған білімдерін тиянақтау.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін арттыру, практикалық дағдыларын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын дамыту.

3) Тәрбиелік: Ұқыптылық. ізденімпаздық.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап әдістерін қолдану

Көрнекіліктер: интерактивті тақта, жазылған плакаттар, суретте

Жер сілкінген сәтте сіздің ой-әрекетіңіз бен іс-қимылыңызға 5-10 секунд қана уақытыңыз бар. Осы сәтте үрейге еркіндік беріп, абдырып-сасып қателессеңіз, арты бақытсыздыққа әкелуі ықтимал. Өзіңізді де, өзгелерді де үрейлендірмеңіз.

Үйдің ішінде:

Сілкініс кезінде далаға жүгіріп шығуда немесе жер сілкінісінің яғни үйдің ішінде кетуді пәтердің қай қабатта орналасуына байланысты шешуге тиіссіз. Егер сіз көп қабатты үйдің бірінші немесе екінші қабатында тұратын болсаңыз, далаға шығуға мүмкіндігіңіз бар. Далаға қашып шыққаннан кейін үйден аулақ тұрған жөн. Үшінші және одан жоғары қабаттардан қашып шығу қауіпті екенін естен шығармаңыз.

Сілкініс кезінде қауіпті және қауіпсіз жерлерді анық білген жөн.

Қауіпсіз жерлер:

Үйде (ғимараттың ішінде)

1)Босаға есік жақтауы

2)Ішкі бұрыш

3)Мықты қабырға

4)Бел ағаш

5)Ванна, тоңазытқыш

6)Парта,стол,кереует

Далада:

1)Ашық алаң

2)Биік ғимараттардан аулақ болу

3)Биік ағаштардан аулақ болу

Қауіпті жерлер:

1)Терезе жақтағы бұрыш

1)Биік ғимараттар

2)Биік ағаштар

3)Баспалдақ

4)Лифт

5)Жиһаздар

6)Шам жағу қауіпті

7) Соңғы қатардағы шеткі бөлмелер

Далада:

1)Биік ғимараттар

2)Биік ағаштар

3)Электр жүйелері

4)Жер асты өткелі

Сілкініс басталысымен үй ішіндегі қауіпсіз деген орындарға тез жетуге тырысыңыз. Ішкі қабырғаның қауіпсіз тұсында үйдің ішкі бұрышында, есік жақтауларының ортасында, тіреуіш ашалардың жанына тұрасыз (шкаф іші кереует). Терезелер мен ауыр жиһаздардан алыс тұрыңыз.

- лифтті пайдаланбаңыз.

- есіктен далаға шыққан уақытта жанталасып, бір- біріңізге кедергі жасамауға тырысыңыздар.

- үйлерден электр бағаналардан аулақ тұрыңыз, электр сымына жақындамаңыз.

- сілкініс кезінде үйге кірмеңіз.

Автомобиль ішінде:

- сілкініс басталған сәтте жүріп келе жатқан автомобильді ашық жерге тоқтатқан дұрыс.

- жолаушылар асып-саспай байыпты түрде транспорт ішінде отырып, жер сілкінісінің басылуын күткен жөн.Келешекте болуы ықтимал күшті сілкіністердің құпияларымен жеке таныс болған жөн. Жер асты дүмпуінің болу себептерін, анық қай жерде болып, қалай таралатындығының қандай қосымша әрекеттерінің өзі де көптеген мәліметтер оқып -білу қажет. Екіншіден, тұрған халықтың апаттан сақтану дайындығы дәрежесі жоғары болуы тиіс. Тек осы шарттар орындалған жағдайда ғана зілзала апаттар адам өмірі мен халық байлығына айтарлықтайшығын келтірмейді

Үйге тапсырма

11-сынып №31сабақ

Сабақтың тақырыбы: Ток жүретін сымнанажырату. Электр тогынан немесе найзағайдан сақтану жолдары.

Мақсаты: Білімділік: Тұрақты электр тоғы бойынша алған білімдерін тиянақтау.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін арттыру, практикалық дағдыларын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын дамыту.

3) Тәрбиелік: Ұқыптылық. ізденімпаздық.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап әдістерін қолдану

Көрнекіліктер: интерактивті тақта, жазылған плакаттар, суреттер.

Құрал жабдықтар: амперметр. вольтметр, кілт, жалғағыш сымдар, ток көзі, реостат.

Сабақтың барысы: 1) Ұйымдастыру кезеңі:

2. Өтілген тақырып бойынша пысықтау сұрақтарына жауап алу.

1) Электр тоғы дгеніміз не?

2)Ток күшін өлшейтін құрал?

3) Электр тізбегін құрастыр?

4) Ом заңы қалай өрнектеледі?

5) Джоуль- Ленц заңы қалай тұжырымдалады?

6) Электр қыздырғыш құралдар?

7) Өткізгіштердің тізбектей және параллель жалғау заңдылықтары?

3. Кубизм әдісі:

а) Суреттеңіз; Электр тізбегі элементтерді шартты белгілеулерін сызып көрсет.

ә)салыстырыңыз. Вен диаграммасын қолдану:а)Электр тоғының жұмысы мен қуат ортақ қасиеттері. Тоқ күшімен кернеудің ерекшіліктері.

б)Зерттеңіз.1) Тоқ күші туралы толық мағына беру.2) Кез-келген тізбек құрастырып соны ортаға салу.

в) Қолданыңыз: Есеп шығару, тізбекті құрастырып, амперметр мен вольтметр көрсеткішін алып, кедергіні табу. Ом заңын пайдалану.

г) Талқылаңыз: Тоқ күшінің бізге керегі барма?

4. Есеп шығару: Физика есептерінің жинағы бойынша, №776,№777,№783.

5.Үлгірім төмен оқушылармен жұмыс.

1) Жалғасын тап: формулаларды екіге бөліп, сол бөлінген бөліктерден формула құру.

I= U/R I= q/t Q=RI2 t P= A/t

Құрастырған формулалар бойынша түсіндіру.

2) Тест сұрақтарына жауап алу.

6) Сканворд шешу.

7. Сабақты қорытындылау. Тақтаға « тоқ күші»сөзін іліп, не біледі,сол туралы стрелкамен.

8. Үйге тапсырма беру. Қайталау.

11-сынып №32сабақ

Сабақтың тақырыбы: электр үтігі,шаңсорғыш) микротолқынды пеш, электр шаңсорғыш) (практика)

Сабақтың мақсатын қою (3 мин.)- Қалта шамы ненің көмегімен жанады?- Үйдеге электр шамы тоқты қайдан алады?- Олай болса балалар электр тогы үздіксіз келіп тұру үшін оны шығарып тұратын көздер болады екен. Оны қалай деп атауға болады?

- Көшедегі электр жарығы кенет өшіп қалса, ол нені білдіреді?- Ток деген не?

- Яғни бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Электр тогы. Ток көздері

. Электр тогы. Бұған дейін тыныштықтағы электр зарядымен таныстық. Іс жүзінде, яғни адам өмірінде реттелген қозғалыстағы эл. зарядтарының маңызы зор.

Еркін заряд тасымалдаушылардың реттелген қозғалысын электр тогы дейміз.

Зарядталған денемен зарядталмаған денені қосатын өткізгіште электр тогы пайда болады. Ток зарядталған денеден зарядталмаған денеге қарай жүреді. Себебі зарядталмаған дененің потенциалы әрқашан төмен болады да, олардың арасында бағытталған электр өрісі бар болады. Осы бағытпен ток жүреді.

- сонымен, өткізгіште электр тогы жүру үшін басты шарт не деп ойлайсыңдар?

- Өткізгіште еркін заряд болмаса ток жүре ме?

- Электр өрісі қайда пайда болады?

қорытынды:

электр тогы жүріп тұру үшін:

өткізгіште еркін зарядтар болу керек; еркін зарядты қозғалтатын электр өрісі болу керек; электр өрісін үздіксіз шығарып тұратын ток көзі керек.

. Электр тогының әрекеттері.

Өткізгіште токтың бар-жоғын оның әрекетінен байқауға болады:

Токтың жылулық әрекеті. Өткізгіштен ток өткенде ол қызады. Бұл тұрмыстық техникада (эл.шам, үтік, эл.плитка...) кеңінен қолданыста екенін жақсы білеміз.

Токтың химиялық әрекеті. Химиялық ертіндіге батырылған өткізгіш арқылы ток өткенде ертінді құрамындағы заттар бөлінеді. Осы тәсілмен таза мыс алуға, металл бетін күміспен қаптауға болады. (сыртына күміс шеңбер, гүл салынған стаканды көрсету)

Токтың магниттік әрекеті. Өткізгіштен ток өткенде оның айналасында магниттік қасиет пайда болады. Темір заттарын магнит сияқты тартады. Токтың бұл қасиеті электрмагниттік крандарда қолданылады.

Токтың физиологиялық қасиеттері. Бұл қасиеттің бір атап өтерлігі, осы қасиеттің арқасында физикадағы ұлы жаңалық, электр тогы ашылған. Жануарлар денесінен ток өтсе онда бұлшық еттер жиырылады. Үлкен токтардың адам денесіне әсері қатты, сондықтан токпен жұмыс істегенде абай болу керек.

- Ток көздеріне нені жатқызуға болады?

Сонымен қатар ток көздеріне мыналар жатады:

♦ Гальвани элементтерінде (эл.батареясы) – химиялық реакция әсерінен зарядттар бөлінеді. Бұл элементте қандай энегрия эл.энергиясына түрленеді?

♦ электрофор машинасында оның дискілері металл шеткамен үйкеліп зарядтар оң және теріс полюске жиналады да ток көзі пайда болады, яғни электр энергиясы өндіріледі. Қандай энегрия эл.энергиясына түрленеді?

♦ генераторларда магнит өрісінде өткізгішті айналдырғанда электр тогы пайда болады. Бұл жерде өткізгішіті айналдыру үшін, судың, будың, желдің мехнаикалық энегрялары қолданылады.

♦ күн батареясында жылу әсерінен жартылай өткізгіш ішінде зарядттар оң және теріс полюстерге жіктеліп ток көзі пайда болалады. Қандай энегрия эл.энергиясына түрленеді деп ойлайсыңдар?

Үйге тапсырма:

11-сынып №33сабақ

Сабақтың тақырыбы: Тұрмыстық электр құралдарды жөндеу технологиясыСабақтың мақсаттары:Білімділік;

1. Оқушылардың электр тоғы туралы теориялық білімдерін қалыптастыру;

2. Оқушылардың эксперименттік дағдыларын дамытуды жалғастыру;

а) электр тізбегінің элементтерін (ток көздері) салуды үйрету;Дамытушылық;

1. Оқу материалын талдай білу дағдысын дамыту; бақылау, салыстыру, оқылған құбылыстар мен фактілерді салыстыра білу, қорытынды жасау.

2. Сапалы ойлауды дамыту: дәлелдік, мақсаттық, қабылдау, бағалай білуге бейімділік, сыни ойлау.

Тәрбиелік: Тұрақты ток өндіру мен пайдалану проблемаларымен таныстыру.

Көрнекіліктер:

Диагностикалық карталар, семантикалық карталар, карточкалар

Тәжрибелер: 1. Денелердің зарядтталып, ток көзіне айналатынын эбонит таяқшасы

және элоктроскоп арқылы көрсету. 2. Әр түрлі ток көздері, галвонометр, жалғағыш сымдар, 1,5 в эл.ламапсы.3. Метал шәугім, тұзды су, галвонометр, алюминий стаканмен жасалатын

тәжрибеСабақтың түрі: Жаңа сабақ

Әдіс-тәсілі: Сұрақ-жауап, талдау, баяндау.

Құрал-жабдық:1. Демонстрациялық:а) электрофорн машина, гальваникалық элемент, аккумулятор, термобатарея, күн батареясы.2. Лабораторялық:а) ток көзі;б) мыс, мырыш, көмір электродтар;в) тұз ертіндісі;г) вольтметр;д) кілт;е) жалғағыш сымдар.

Сабақ жоспары.1. Сабаққа оқушылардың назарын аудару.2. Сабақтың мақсатын қою.3. Оқылатын материалмен жұмыс:а) ток көздерінің жұмысын бақылау;б) фронталді тәжрибе жасау.5. Жаңа материалды тереңдету:а) әртүрлі ток көздерінінің ерекшеліктері туралы қорытындылар жасау;б) ток көзіндегі энергияның

түрленісін қарастыру6. Үйге тапсырма.7. Қорытынды.

Сабақтың барысы

Бөлімі

Мұғалімнің әректі Оқушының әрекеті

Білі

м

І. Ұйымдастыру

Бағалау жүйесімен таныстырады. Диагностикалық картаға өз фамилияңды жаз. Сабақ бөлімдеріндегі тапсырманы орындаған оқушы диагностикалық картаға өзіне тиісті ұпайын қойып отырады.

Денгейі баға ұпай

жоғары «5» 21-42

жеткілікті «4» 10- 20

ауытку «3» 2 - 9

төмен «2» 0-1

1. Сабаққа оқушылардың назарын аудару.Жалпы сұрақтар.

Зарядталған бөлшектерді қозғалысқа келтіретін не?

Электр өрісін қалай шығаруға болады?Денелерді қалай электрлеуге болады?Үй тапсырмасын қарап шығу.

Дұрыс жауап бергендер өздеріне 2 ұпай қояды

Электр өрісі.Денелелерді электрлеу арқылы.Үйкеліс жасау арқылы.

Үйге тапсырма:

11-сынып №34сабақ

Сабақтың тақырыбы: Тұрмыстық электр құралдарды жөндеу технологиясы

Білім: электро-техникалық жұмыстар бойынша білімдерін жетілдіру электр тізбегінің негізгі элементтерімен таныстыру

Дамыт.: оқушылардың бойына еңбек дағдысын қалыптастыру. Қарапайым электр тізбегін жинай білуге, тұрмыстық электр құралдарының ақауларын жөндеуге дағдыландыру.

Тәрб:    электро-техникалық жұмыстарды орындағанда ұқыптылыққа, жауапкершілікке, шапшыңдыққа, техникалық қауіпсіздік ережесін сақтауға тәрбиелеу

Сабақтың түрі: интерактивті тақта,слайд,электр құралдар.

Көрнекілік: плакаттар, электр схемасының суреттері, құрал-жабдықтар, өткізгіш сымдар, тест

Пән аралық байланыс: физика, сызу

Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап, тест сұрақтары, сәйкестендіру тесті, жұмбақ

1)Ток көзі, электр өткізгіштер

2)Жұмыс орнын ұйымдастыру мен жабдықтау

3)Қарапайым тұрмыстық техника құралдарын, электр бекіткіштерді жөндеу жұмыстары

IV  Сарамандық жұмыс:

V Бекіту:

Тест

1)Электр тұтынушы құралдарға не жатады?

а) үтік, электр шамы, плита т.б

ә) электр шамы, қосқыш, ажыратқыш

б) дыбыс, жарық, жылу

2)Ток көзі ретінде нені пайдалануға болады?

а)аккумулятор, генератор, батарика

ә) электр құралдар

б) ток көзі, өткізгіш сымдар

3)Электр тұтынушы құралдар электр энергиясын неге айналдыра алады?

а) потрон, ажыратқыш, сымдар

ә) жылу, дыбыс, жарық

б) пластмасса, әйнек фарфор

4.Өндірісте қолданылатын көптеген машиналар, аппараттар қондырғылар, механизмдер ненің күшімен жұмыс істейді?

а)батарика

ә) өткізгіш сымдар

б) электр энергиясы

5) Электр энергиясын ток көзінен  тұтынушыға жеткізу үшін не қажет?

а) электр құралдар

ә)арнайы өткізгіш

б) ажыратқыш

6.Ток өткізбейтін материалды не деп атайды?

а) электр тізбегі

ә)Қосқыш

б)оқшаулауыш

7) Оқшаулауышқа нелер жатады?

а)резеңке, әйнек, платмасса, фарфор

ә) пластмасса, құрғақ ағаш, қосқыш, аккумулятор

б)Электр шамы, аккумулятор, электр тізбегі

8)Жақсы өткізгіштер тобына не жатады?

а)сымдар

ә)резеңке

б)металлдар

9) Электр тізбегін қосып,  үзу үшін қандай құралдарды пайдаланамыз?

а)қосқыш

ә)Тізбек

б)ажыратқыш

10) Ең қарапайым төрт элементті ата?

а)ток көзі, сымдар, шыны, электр пеші

ә) ток көзі, ажыратқыш, электр өткізгіш

б) ток көзі, тұтынушы, аккумулятор, қосқыш

 

Қорытындылау:

1)Электр арматурадағы ақауларды түзету кестесін толтыру

 

р/с Ақаулардың түрлері Түзеті жолдары1.

2,

3,

4.

Бір шамды шырақтың шамы күйген

Шырақтың шамы бос бекітілген

Электр тізбегін токқа қосқанда шам жанбайды

Электр потронның тірек түйіспесі сынған

бағалау

Үйге тапсырма: Электр тізбегін құрастыру