T.C

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM FAKÜLTESİ

GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ BÖLÜMÜ

GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ

ÜNİTE PLANI

Desende Perspektif Uygulamaları

DERS

Görsel Sanatlar

HAZIRLAYAN

Ömer Faruk AKAN (617080625)

Doç. Dr Gonca ERİM

Bursa , 2017-2018

-ÜNİTE PLANI-

Ünitenin adı : Desende Perspektif Uygulamaları

İçerik :

Temel perspektif bilgisi ile başlayıp perspektif kuralları ve çeşitleri olmak üzere aşamalı olarak gelişmektedir.Çalışmaların ilk aşamalarında doğadan ve yakın çevreden gözlemler yapılarak perspektif durumları gözlemlenir. Çalışmaların ilerleyen aşamalarında ufuk çizgisine göre ya da renklerin armonisiyle farklılık gösteren perspektif durumları incelenir.Oluşturma becerileri gözlemlenir. İki boyutlu ifade etme ve sanatsal düzenleme becerilerinin kazanılması sağlanır.

Sınıf : 7. Sınıf

Süre : 28 ders saati ( 1 ders saati 40 dakika olmak üzere)

Hedefler :

1. Perspektif öğelerinin ve ilkelerinin öğrenilerek kurallarının kavranması2. Görsel duyarlılığın ve ifadenin geliştirilmesi3. Görsel analizi ve hayal gücünün geliştirilmesi4. Öğrencilerin yaratıcılıklarını ortaya koyarak gözlemlerini , izlenimlerini ve duygularını , tasarım yoluyla

biçime dönüştürebilme yetisi kazandırmak5. Desende çizgi ve hava perspektiflerinin oluşumunu kavrama , kompozisyon kurarken bu ilişkiden

faydalanma6. Perspektif elemanlarının birbirleriyle olan ilişkilerini göstererek , öğrencilerinin bir düzen içinde tasarım

yapabilmesini sağlamak.

Kazanımlar:

1. Perspektif ve perspektif kurallarını saptar2. Perspektif çeşitlerini tanır3. Desende çizgi perspektifini belirler ve çizer4. Desende hava perspektifini belirler ve çizer

Amaç ve Gerekçe :

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda , uygun ortam sağlandığında temel geometrik formları ve özgün tasarımlarını yüzey üzerine perspektif kurallarına uygun olarak düzenlemeye başlar.

Araç ve Gereç :

Sınıf , resim atölye ve Laboratuarları , konuya ilişkin sunumlar , görsel kaynaklar , çizim masası , çizim tahtası , resim kağıdı , kurşun kalem , silgi.

Diğer Alanlarla İlişkisi ve Nedenleri :

Endüstriyel Tasarım:

Tasarım bir yüzey veya şekilde olduğu gibi üç boyutlu özellikleri veya desen, çizgiler ve perspektif gibi iki boyutlu özellikleri de içerebilir. Teknik aletlerden saatler , mücevherat ve diğer lüks eşyalara ev aletlerinden mimari yapılara kadar bütün bu tasarım süreci perspektif ile doğrudan ilintilidir.

Mimarlık:

Bir mimari eser , mimarın zihninde özgün tasarım olmak üzere bütüncül bir yapı arz eder. Bu bütüncü yapı elbette temelde perspektif diyebileceğimiz bileşenlerden oluşur. Mimar gerekli tasarım süreçlerini geçirdikten sonra temel perspektif kurallarına uygun olarak tasarımlar yapar. Mimarlar için de evrendeki formlar , renkler ve diğer geometrik biçimler aynı anlamı taşır ve bu yapıların perspektif bileşenini temel alarak iki boyutlu düzleme aktarırlar.

Grafik:

Grafik tasarımında uygulanacak ve oluşturulan tasarı içinde kullanılacak formlar belli perspektif kuralları dahilinde çizilir. Bir grafikçi iki boyutlu düzlem üzerinde tasarımlarını oluştururken en temel renk ve biçim açısından bu kurallara bağlı kalır.

-

-ÖN TEST-

Adı ve Soyadı:

Numarası:

Sınıfı:

Tarih:

Aşaüıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgilere göre doğruysa D , yanlışsa Y yazınız.

1-( )Perspektif çizimi bir nesneyi ya da objeyi ön ve arka açıdan çizme sürecidir.

2-( )Çizgi ve hava perspektifi olarak ikiye ayrılır.

3-( )Renkler perspektif elemanı olarak kullanılabilir.

4-Aşağıdaki şekilde verilen küp hangi perspektif türüyle çizilmiştir ?

A) Tek kaçışlıB) Çift KaçışlıC) Üç kaçışlıD) Hava perspektifi

1.Perspektifin Tanımı

Perspektif üç boyutlu cisimleri, iki boyutlu bir düzlem üzerinde göstermek için kullanılan bir araçtır.Çizgi perspektifi, Renk perspektifi olmak üzere ikiye ayrılır.Doğanın ve nesnelerin göz ile görüldüğü gibi bir düzlem üzerinde belirtilmesi olarak da tanımlayabileceğimiz perspektif , Çin imparatorluğu , Roma sanatı , Rönesans dönemleriyle yakın çağda farklılıklar göstermektedir.Bu nedenle perspektife ilişkin yöntemler, kurumsal ve uygulama alanındaki bütünlük 20.yy’ın ikinci yarısına kadar gelişme göstermiştir.Bir nesnenin ilk bakışta üç yüzünü birden görmeye yada üç boyutlu hacimsel bir nesneyi bir düzlem üzerinde çeşitli çizgisel anlatım yolları ile oluşturulan resimleme yöntemine perspektif denir. Perspektif nesnelerin göze olan uzaklığına ve yakınlığına, göz hizasından aşağıda ve yukarıda oluşuna göre çizgi , yüzey , renk , değişikliklerini kolayca çizmeye ve ifade etmeye yarayan ölçü ve oran sanatıdır.

1.1 Perspektifte Kavramlar Üç boyut

Elle tutulur , Hacimsel nesnelerin en , boy ve yükseklikleri vardır. Buna üç boyut denir. Bir küp üç boyutludur. Kare iki boyutludur.

İz düşüm

Bir nesnenin bir düzlem üzerine düşürülen görüntüsüne iz düşüm denir. Bir nesneye ışık verildiğinde bir düzlem üzerine gölgesi düşer bu gölge o nesnenin iz düşümüdür. Nesneye önden ışık verildiğinde ön görüntüsünün iz düşümü oluşurken üstten ışık verildiğinde üst görünüş iz düşümü , yandan ışık verildiğinde yan görünüş iz düşümü oluşur.

Bakış noktası

Perspektif çizilecek nesneye bakmak amacı ile durulan sabit noktaya bakış noktası denir.

Bakış uzaklığı

Bakış noktasının perspektifi çizilecek nesneye olan uzaklığına bakış uzaklığı denir.Bakış uzaklığı mesafesi çok önemlidir.Bu mesafe yaklaşık nesnenin dıştan dışa toplam genişliği kadar olmalıdır.

Bakış Yüksekliği

Bakış noktasının yer düzleminden göz hizasına kadar olan yüksekliğe bakış yüksekliği denir.Bakış yüksekliği ufuk yüksekliği olup gözlemcinin boyuna bağlı olarak yukarı aşağı hareket eder.

Resim Düzlemi

Üzerinde perspektif iz düşüm görüntüsünün resmedileceği düşey düzleme resim düzlemi denir.

Ufuk çizgisi

Doğada gök ile yer düzleminin birleştiği çizgiye ufuk çizgisi denir. Ufuk çizgisinin görünmediği mekanlarda gözlemcinin gözlerinin hizasından geçtiği farz edilen düzlemin düşey olan resim düzlemini kestiği yatay ara kesit çizgisine ufuk çizgisi denir.

Kaçma noktası

Bakış noktasından uzaklaşarak sonsuza doğru gelen ve gerçekte birbirlerine paralel oldukları halde resim düzlemine paralel olmadıkları için kapanarak birleşiyormuş gibi görülen doğruların ortak kesişme noktasına kaçma noktası denir.

Esas nokta

Bakış noktasından çıktığı varsayılan sonsuz sayıdaki görme ışınlarından birtanesi , görme konisinin orta eksenini oluşturucak şekilde gider ve resim düzlemi üzerindeki ufuk çizgisini dik olarak keser. Ufuk çizgisi üzerindeki bu kesişme noktasına esas nokta veya kaçma nokta denir.

1.2. Perspektif çeşitleri

1.2.1. Paralel Perspektif

Nesnelerin yatay düşey ve köşegen kenarlarının paralel olarak çizilerek elde edilen perspektiftir. Nesnelerin birden fazla yüzlü olarak düzlem üzerinde çeşitli konumlarda göstermek mümkündür. İyi bir anlatım ve çizim kolaylığı nedeniyle , temel sanat eğitimi dersi için paralel perspektif çeşitlerinden en çok aksonometrik (izometrik , Dimetrik ) ve eğik (Kavalliyer ) perspektif çizimleri kullanılır.

Şekil 1.1. Perspektif çeşitleri

1.2.2. Konik Perspektif

1.2.2.1 Tek kaçışlı Perspektif

Uzayıp giden bir yolun ortasından bakıldığında yol ve yandaki direkler , ağaçlar ileride birleşiyormuş gibi görülür. Böyle görüntü veren perspektife merkezi perspektif denir.

Şekil 1,3 M. Hobbema Yağlı boya Şekil 1,4 Paul Caponigro

Bu perspektif çiziminde tek kaçış noktası vardır. Köşegen çizgilerin hepsi bu noktada birleşir.Kaçış noktası , bu noktadan geçen yatay doğruya ufuk çizgisi denir. Bu görüntü bir düzlem üzerinde gösterilmek isteniyorsa bakış noktasının önüne bir düzlem konur ki buna resim düzlemi , düzlemin yer ile meydana getirdiği ara kesite zemin çizgisi denir.

1.2.2.2. İki Kaçışlı Perspektif

İki tane kaçış noktası (KN) alınarak çizilen kronik perspektif çeşitidir.İki noktalı perspektif çiziminde çizimi yapılacak cisimin yan yüzeyleri düzleme açı yapıcak şekilde döndürülür. Sadece düşey kenarlar düzleme paralel oluşturur. Tek noktalı perspektife göre daha hoş görünür.

Şekil 1,5 Küpün farklı kaçış noktalarından tek ve iki kaçış noktalı perspektif çizimleri

Şekil 1,6 Küpün Ufuk çizgisinin üzerinde ve altında olduğu durumda iki kaçış noktalı perspektif çizimleri

İki noktalı perspektifte cismin üst görünüşü açılı çizilir. Çizimde kolaylık olması için cismin düşey kenarı resim düzlemine çakışık alınır. Böylece düşey kenarın yüksekliği perspektifte gerçek ölçüsünde olur. Cismin yan görünüşü yer çizgisi üzerinde ve perspektif için yeterli boşluk bırakılarak çizilir. Bakış noktası RD te çakışık kenarın hizasında ve ufuk çizgisinin arka tarafında alınır. Ufuk çizgisi çizilecek perspektif için yeterli boşluk bırakılarak RD’ ye paralel olarak çizilir. Herhangi bir kenarın kaçış noktası, bakış noktasından o kenara çizilen paralelin resim düzlemini kestiği noktadan ufuk çizgisine çizilen dikmenin ufuk çizgisini kestiği noktadır. RD’ye çakışık üst görünüşün düşey kenarıyla BN birleştirilir.Ön görünüşten yükseklik taşınır. KN1 ve KN2’den yüksekliğe ışınlar gönderilir. Derinlik ve genişlik boyutları KN1 ve KN2’ lere göre bağlı olarak kronik çizilir.

Resimdeki iki kaçışlı perspektif çizimlerinde ;

Resim çizimine başlarken kağıt üzerine ufuk çizgisi çizilir. Ufuk çizgisinin üzerinde iki kaçma noktası tespit edilir. Çizimi yapılacak cismin yakın köşegen çizgisi çizilir. Daha sonra bu çizginin alt ve üst noktaları

kaçma noktaları ile birleştirilir. Bu doğrular üzerinde cismin derinliği tespit edilerek bu noktalar kaçma noktaları ile birleştirilir.

Kaçış noktası yakından alınırsa cismin o kenarı daha az, kaçış noktası uzak bir mesafeden alınırsa o kenar daha geniş görünecektir.

Şekil 1,7 Kaçış noktalarının yakın uzak olduğu durumlarda yüzeylerin çizimi

Çizimlerin ufuk düzleminin altında, üstünde veya hizasında olup olmadıkları tespit edilir. Resimde önce büyük yüzeylerin sonra küçük yüzeylerin çizimi yapılır.

Şekil 1,8 İki kaçış noktalı prizmanın perspektif çizim aşamaları

İlk çalışmalarda kaçış noktaları daima resmin içinde yer almalıdır. Eğer kaçış noktalarından kağıt üzerinde bulunmayan varsa yanında tamamlayıcı küçük bir kağıt eklenir.

1.2.2.3. Üç kaçışlı Perspektif

Eğer kamerayla hem ufuk çizgisini hemde gökyüzünün tepesini ya da tam olarak yeri bir anda görüntülemişsek bir cismi çizebilmek için üç tane kaçış noktası kullanırız. Yani 45 dereceden büyük açıları tek bir karede resmedebilmek için üç tane farklı kaçış noktası kullanırız. Genelde çizgi romanlarda rastlarız.Süperman ‘ in bu binaların tepesinde bir anda çıktığı kareler.

Şekil 2,1 Üç kaçış noktalı binanın perspektif çizimi Şekil 2,2 Üç kaçış noktalı binanın kaçış çizgileri

1.2.2.4. İki Kaçış Noktalı Perspektifte Silindir Çizimi

Etrafımızdaki tüm objelerin çiziminde kolaylık sağlaması açısından önce objeler geometrik formlar içine yerleştirilerek çizilir. Silindir çizimi yapmak için öncelikle iki kaçış noktalı bir diktörtgen prizması çizmek gerekir. Prizmanın yüksekliği aynı zamanda silindirinde yüksekliğidir. Tek kaçış noktalı perspektif çiziminde elips çizim metodunu iki kaçış noktalı silindirin üst ve alt elipslerini çizmek içinde uygulayabiliriz. Aşağıdaki çizimde farklı bir metot uygulanmıştır. Prizmanın üst ve alt yüzeylerinde köşegenler birleştirilerek çizeceğimiz üst yüzey kenarları kestiği noktalar bulunur. Bu noktalar elipsin dört değme noktasıdır. Daha sonra kırmızı nokta olarak belirtilmiş diğer değme noktalarını bulmak için daha önce bulduğumuz elipsin dört değme noktasını birleştiririz. Prizmanın üst köşegen noktası a ile köşegenden çizilen doğrunun üstteki yamuğun kenarını kestiği b noktası arasındaki mesafenin yarısını cetvelle ölçerek elipsin diğer dört değme noktalarını buluruz. Bu noktaları birleştirerek üst ve alt yüzeylerdeki elips çizimini tamamlarız. Üst ve alt elipsin kenarlarını dikmelerle birleştirerek silindir çizimini tamamlamış oluruz.

Şekil 2,3 Silindirin iki kaçış noktalı perspektif çizimi.

1.2.2.5 İki Kaçış Noktalı Perspektifte Piramit Çizimi

Silindirde olduğu gibi piramit çizmek için önce piramitin yüksekliğinde küp çizimi iki kaçış noktalı perspektife uygun olarak çizilir. Küpün üst yüzeyinde köşegenler birleştirilerek piramidin üst köşe noktası bulunur. Bu noktadan A’ B’ ve C’ D’ noktalarına doğru çizilerek Piramitin çizimi tamamlanır.

Şekil 2,4 Piramidin iki kaçış noktalı perspektif çizimi.

-SON TEST-

Adı ve Soyadı :

Numarası :

Sınıfı :

Tarih :

Aşağıdaki sorular çoktan seçmeli olarak hazırlanmıştır , doğru cevabı seçenekler içinden işaretleyiniz.

1- Aşağıdaki iki kaçış noktalı çizimde ok ile gösterilen çizgiler ;

A) Kaçan çizgilerdir ve bakış noktası ile birleşirler.B) Kaçan çizgilerdir ve kaçma noktası ile birleşirler.C) Kaçan çizgilerdir ve yer düzlemi ile birleşirler.D) Kaçan çizgilerdir ve resim düzlemi ile birleşirler.

2- Perspektif çizerken gözlemcinin gözünün bulunduğu noktaya ne denir ?

A) Bakış noktasıB) Esas noktaC) Kaçış noktasıD) Yer düzlemi

3- Aşağıdaki çizimlerden hangisi tek kaçış noktalı perspektif kurallarına uygun olarak çizilmiştir?

A) A B) B C) C D) D

-ÖZ DEĞERLENDİRME SORULARI –

Adı ve Soyadı: Numarası:Sınıfı:Tarih:

1) Hangi aşamalarda zorlandım?

2) Nerelerde yönlendirilmeye ihtiyaç duydum?

3) Dersin en ilgimi çeken kısmı neresiydi?

4) Dersin daha iyi anlaşılır ve daha verimli geçmesi için neler yapılabilir ?

5) Dersin sunumu keyifli ,kısa ve özdü E( ) H( )

6) Dersin anlaşılabilmesi için hazırlanan görseller yeterli ve anlaşılırdı. E( ) H( )

7) Konuyu genel anlamda kavrayabildim. E( ) H( )

8) Perspektifi kendi uygulamalarımda rahatlıkla kullanabilirim. E( ) H( )

9) Dersteki süreyi verimli şekilde kullandık. E( ) H( )

10) Dersin sonunda yaptığımız etkinlik daha iyi pekiştirmemizi sağladı. E( ) H( )

-ÖĞRETİM SÜRECİ-

Öğretmenin Hazırlığı:

Sunum hazırlandıktan sonra , konunun içeriğine uygun görseller bulup günlük hayattan örneklerle pekiştirme yaparak bilgi ve birikimini aktarır. Ön test ve son testleri hazırlayıp öğrenci sayısı kadar çoğaltır.

Öğrencinin Hazırlığı:

Derse gelmeden önce konuyu araştırır ve sunum sırasında derse iştirak eder.

Güdüleme:

Sunum sırasında öğrencilere sorular sorulur , görseller aracılığı ile karşılıklı yorumlar yapılarak öğrencinin duyu organlarına hitap edilir. İkinci dersin son on dakikasında öğrencilere son test uygulayıp ders sonlandırılır.

Uygulama:

Sunum etkileşimli tahtada açılarak öğrencilere aktarılmaya başlanır. Ders genelinde sorular sorularak yorumlar alınır. Uygulama yaptırılır. Ders sonunda son test ile pekiştirme yapılır.

Uygulama malzemeleri hakkında genel bilgi verilir.

Proje uygulaması için gerekli bilgi ve beklentilerden bahsedilir.

Uygulama başlatılır.

Verilen bilgilere ve anlatılan konunun kurallarına uygun olarak uygulama yapılması istenir.

Uygulama esnasında öğrenciler zorlanırsa ipuçlarıyla hatırlatmaya çalışılır.

Uygulama tamamlanır.

Son test ve öz değerlendirme soruları uygulanır.

Sınıfta gereken temizlik işlemleri yapılarak uygulama bitirilir.

Söz Dağarcığı:

Yüzey : Üzerinde iki boyutlu çalışmaya olanak sağlayan hertürlü alandır.

Eskiz: Tasarım sürecinde , alanında ele alınan konuyu tüm ayrıntılarıyla inceleyerek gözlemlerini çizim teknikleriyle görselleştirmektir.

Estetik: Sanatla, güzellikle ve tatla ilgilenen felsefe dalıdır. Güzelliğin oluşturulması ve değerlendirilmesiyle ilgilenir. Duygu ve beğeninin yargılanması olarak da geçen duyusal-duygusal değerleri inceler. Sanat felsefesi ile yakından ilişkilidir.En geniş tanımı ile sanat, kültür ve doğa üzerine eleştirel düşünce çalışmasıdır.

Ufuk çizgisi: Perspektifte göz hizası çizgisidir. Bir resimde perspektif çizgilerinin birleştiği yere verilen addır. Ufuk çizgisi bir resimde gökyüzü ve toprağın birleştiği yer olarakta görülür.

Bakış uzaklığı: Bakış noktasının perspektifi çizilecek nesneye olan uzaklığına bakış uzaklığı denir. Bakış uzaklığı mesafesi çok önemlidir,bu mesafe yaklaşık nesnenin dıştan dışa toplam genişliği kadar olmalıdır.

Kaçma noktası: Bakış noktasından uzaklaşarak sonsuza doğru gelen ve gerçekte birbirlerine paralel oldukları halde resim düzleminde paralel olmadıkları için kapanarak birleşiyormuş gibi görünen doğruların ortak kesişme noktasına kaçma noktası denir.

Esas nokta: Bakış noktasından çıktığı varsayılan sonsuz sayıdaki görme ışınlarından bir tanesi, görme konisinin orta eksenini oluşturacak şekilde gider ve resim düzlemi üzerindeki ufuk çizgisini dik olarak keser. Ufuk çizgisi üzerindeki bu kesişme noktasına esas nokta ya da kaçma noktası denir.

Güvenlik:

Öğrencilere uygulama için kullanılması gereken araç gereçler hakkında dikkatli olunması istenir.

Temizlik:

Ders bitiminde sınıf ve sıralar temiz, düzenli bir şekilde bırakılmalıdır.

Değerlendirme Kriterleri:

Zamanında teslim etme 15

Perspektif kurallarına uygun çizim yapabilme 25

Teknik beceri 30

Malzemeleri eksiksiz getirme 10

Temizlik tertip düzen 10

Kullanılan yüzeye doğru yerleştirme 10

Toplam 100

Resim ve Fotoğraf Listesi

Paul Caponigro"Canal, Belgium"

Fotoğraf1989

The avenue middelharrisMeindert Hobbema

T.ü.y.104x141 cm

1689National Gallery , London