triethocphatgiao.comtriethocphatgiao.com/wp-content/uploads/2016/06/lsvn-12... · web viewtổng...

ĐTTX 4 – Ban Học Tập Môn: Lịch sử Việt Nam

K NGUYÊN Đ C L P T CH VÀỶ Ộ Ậ Ự Ủ TH NG NH T (905 - 1527)Ố Ấ

I. TH I KỲ Đ U XÂY D NG VÀ KH NG Đ NH (905 - 1009)Ờ Ầ Ự Ẳ Ị

Là m t th i kỳ th c s sôi đ ng c a l ch s n c nhà.ộ ờ ự ự ộ ủ ị ử ướ

1. H Khúc (905 - 930)ọT n t i 25 năm v i 3 đ i nh sau:ồ ạ ớ ờ ư*. Khúc Th a D (905 – 907):ừ ụ*. Khúc H o (907 – 917):ạ*. Khúc Th a Mỹ (917 – 930): nh n th c chính tr r t th p đã sai l m trong chính sáchừ ậ ứ ị ấ ấ ầ ngo i giao, làm cho nhà Nam Hán n i gi n đã đem quân xâm l c n c ta; ch v i m tạ ổ ậ ượ ướ ỉ ớ ộ tr n, H Khúc đã thua; đ t n c l i ti p t c b đô h .ậ ọ ấ ướ ạ ế ụ ị ộ*. Nh n đ nh chung c a gi i s h c hi n nay: ậ ị ủ ớ ử ọ ệ

Tuy ch a đ nh Qu c hi u, niên hi u; tuy ch a x ng đ , x ng v ng, th m chí cònư ị ố ệ ệ ư ư ế ư ươ ậ t nh n mình là quan l i c a Trung Qu c, nh ng h Khúc th t s là dòng h ự ậ ạ ủ ố ư ọ ậ ự ọ đã có công đ t n n t ng căn b n đ u tiên cho k nguyên đ c l p – t ch và th ng nh t c aặ ề ả ả ầ ỷ ộ ậ ự ủ ố ấ ủ n c nhà.ướ B i v y, theo gi i s h c hi n nay m c tính th i kỳ m ra k nguyên đ c l p,ở ậ ớ ử ọ ệ ố ờ ở ỷ ộ ậ t ch và th ng nh t c a n c ta là k t năm 905 – là năm chính quy n nhà Đ ng đãự ủ ố ấ ủ ướ ể ừ ề ườ b di t vong, Trung qu c b c vào th i kỳ “Ngũ đ i th p qu c”, n c ta đ c b ng ,ị ệ ố ướ ờ ạ ậ ố ướ ượ ỏ ỏ nên Khúc Th a D đã n m l y c h i và đ c dân chúng suy tôn là Ti t đ x sau h nừ ụ ắ ấ ơ ộ ượ ế ộ ứ ơ 1000 năm B c thu c (179 TCN - 905).ắ ộ2. H D ng (đ u năm 931 – cu i năm 937)ọ ươ ầ ố- 930 quân Nam Hán xâm l t n c ta l n 1, Khúc Th a Mỹ lãnh đ o nhanhượ ướ ầ ừ ạ

ch ng th t b i, ta b Nam Hán đô h cu i 930-931.ố ấ ạ ị ộ ố- Đ u năm 931, m t b t ng cũ c a h Khúc Là D ng Đình Ngh đã n i lên đánhầ ộ ộ ướ ủ ọ ươ ệ ổ

đu i quân Nam Hán và thành l p chính quy n do Ông đ ng đ u.ổ ậ ề ứ ầ- Chính quy n c a D ng Đình Ngh t n t i t đ u 931 đ n 937.ề ủ ươ ệ ồ ạ ừ ầ ế- Ông có 2 ng i con:ườ

+ Ki u Công Ti n con nuôi c a D ng Đình Ngh là k b t trung b t hi u b tề ễ ủ ươ ệ ẻ ấ ấ ế ấ nghĩa t m th ng 1 cách toàn di n là k đã gi t Ông đ giành quy n bính. Đây là hành viầ ườ ệ ẻ ế ể ề t h i.ệ ạ

+ Ngô Quy n là v anh hùng dân có công v i đ t n c, cháu n i Ông là Khuôngề ị ớ ấ ướ ộ Vi t đ i s - Ngô Chân L u.ệ ạ ư ư

------------------------------------------

3. H Ngô: (938 - 965)ọ- Ngô Quy n quê làng Cam Lâm, t ng Cam giá, huy n Phúc Th , ph Qu ng Oai, t nhề ở ổ ệ ọ ủ ả ỉ S n Tây; nay là thôn Cam Lâm, xã đ ng Lâm, TX S n Tây, TP Hà N i (ngài cùng làng v iơ ườ ơ ộ ớ

Bài số 12 và 13: Kỷ nguyên độc lập tự chủ và thống nhất Trang 1/6


B cái Đ i v ng Phùng H ng). Cha Ngô Quy n là Ngô Mân – th x Ái châu c a D ngố ạ ươ ư ề ứ ử ủ ươ Đình Ngh , sau khi cha m t Ông đ c n i quy n cha là Th x Ái châu.ệ ấ ượ ố ề ứ ử- 937 Sau khi nghe tin Ki u Công Ti n gi t ch t D ng Đình Ngh , Ngài đã n i gi n kéoề ễ ế ế ươ ệ ổ ậ quân t Ái Châu v ; 2 bên giao tranh d d i, Ki u Công Ti n đã c u vi n quân Nam Hán,ừ ề ữ ộ ề ễ ầ ệ nh ng khi Nam Hán ch a sang Ki u Công Ti n đã b Ngô Quy n đánh b i và l p t c bư ư ề ễ ị ề ạ ậ ứ ị gi t ch t đ m t m t tr h u h a v sau, c t ngu n n i ng c a gi c ngo i xâm, m tế ế ể ộ ặ ừ ậ ọ ề ắ ồ ộ ứ ủ ặ ạ ộ m t đ đ cao Chính nghĩa, Đ c nghĩa, h i t lòng ng i, chu n b đánh quân xâm l cặ ể ề ứ ộ ụ ườ ẩ ị ượ (Ngô Quy n là con r D ng Đình Ngh , l y cô con gái tên là D ng Th Nh Ng c). ề ể ươ ệ ấ ươ ị ư ọ- Mùa đông năm 938, nhân dân ta d i s lãnh đ o c a Ngô Quy n đã đánh tan tành đ iướ ự ạ ủ ề ộ quân Nam Hán trên sông B ch Đ ng, gi t ch t t ng ch huy Ho ng Tháo – là con traiạ ằ ế ế ướ ỉ ằ c a Vua Nam Hán L u Y m, đ p tan ý chí xâm l c c a Nam Hán. (xem thêm tài li u sáchủ ư ể ậ ượ ủ ệ Đ i Vi t S L t)ạ ệ ử ượ- Hoàng giáp Ngô Thì Sĩ nh n xét “Tr n B ch Đ ng này là võ công cao c , vang d i đ nậ ậ ạ ằ ả ộ ế ngàn thu, há ph i ch l ng l y trong m t th i b y gi mà thôi đâu”…”Ngô V ng gi t gi cả ỉ ừ ẫ ộ ờ ấ ờ ươ ế ặ n i ph n đ tr thù cho Chúa, đu i ngo i xâm đ c u n n cho n c, d ng n c n i l iộ ả ể ả ổ ạ ể ứ ạ ướ ự ướ ố ạ chính th ng, công nghi p th t là vĩ đ i”.ố ệ ậ ạ- Năm 939, Ngô Quy n lên ngôi x ng là Ngô V ng, đóng đô t i C Loa.ề ư ươ ạ ổ- Năm 944, Ngô Quy n m t h ng d ng 46 tu i, t đây chính quy n h Ngô suy vongề ấ ưở ươ ổ ừ ề ọ t t và lo n 12 x quân.ừ ừ ạ ứ4. Lo n 12 x quân (965 - 967)ạ ứ- Sau khi Ngô V ng m t, chính quy n trung ng suy y u, các th l c đ a ph ngươ ấ ề ươ ế ế ự ị ươ n i lên kh p n i, đ t n c lo n l c ch a t ng th y. ổ ắ ơ ấ ướ ạ ạ ư ừ ấ- Sau m t th i gian, m t s th l c nh b thanh toán, sát nh p,…cu i cùng còn l iộ ờ ộ ố ế ự ỏ ị ậ ố ạ 12 th l c, còn g i là 12 x quân có đ a bàn t Thanh hóa tr ra, nh sau: Chi nế ự ọ ứ ị ừ ở ư ế Tranh tri n miên đ t n c lo n l c tàn b o ch a t ng th y. ề ấ ướ ạ ạ ả ư ừ ấ+ X quân Ki u Công Hãn, cháu n i Ki u Công Ti n, chi m đ t Phong Châu (Phú Th ).ứ ề ộ ề ễ ế ấ ọ+ X quân Ki u Thu n, cháu n i Ki u Công Ti n, chi m đ t H i H (Phong Châu, Phúứ ề ậ ộ ề ễ ế ấ ồ ồ Th ).ọ+ X quân Nguy n Khoan, chi m đ t Tam Đái (Yên L c, Vĩnh Phúc).ứ ễ ế ấ ạ+ X quân Ngô Nh t Khánh, chi m đ t Đ ng Lâm (S n tây, Hà n i ngày nay).ứ ậ ế ấ ườ ơ ộ+ X quân Đ C nh Th c, chi m đ t Đ Đ ng Giang (nay là Thanh oai, Hà N i).ứ ỗ ả ạ ế ấ ỗ ộ ộ+ X quân Lý Khuê, chi m đ t Siêu Lo i (nay thu c Thu n Thành, B c Ninh).ứ ế ấ ạ ộ ậ ắ+ X quân Nguy n Th Ti p, chi m đ t Tiên Du (nay thu c Tiên S n, B c Ninh).ứ ễ ủ ệ ế ấ ộ ơ ắ+ X quân Lã Đ ng, chi m đ t T Giang (nay thu c Mỹ Văn, H ng Yên).ứ ườ ế ấ ế ộ ư+ X quân Nguy n Siêu, chi m đ t Tây Phù Li t (nay thu c Thanh Trì, Hà N i).ứ ễ ế ấ ệ ộ ộ+ X quân Ph m B ch h , chi m đ t Đ ng Châu (nay thu c Kim đ ng, H ng Yên).ứ ạ ạ ổ ế ấ ằ ộ ộ ư+ X quân Tr n Lãm, chi m đ t B H i Kh u (nay thu c Th xã Thái Bình).ứ ầ ế ấ ố ả ẩ ộ ị+ X quân Ngô X ng Xí, con Ngô x ng Ng p, cháu n i Ngô Quy n, chi m đ t Bình Ki uứ ươ ươ ậ ộ ề ế ấ ề (nay thu c Tri u S n, Thanh Hóa).ộ ệ ơ



Đinh B Lĩnh d p lo n 12 x quânộ ẹ ạ ứ5. H Đinh (967 - 980)ọ- Năm 967, b ng nhi u ph ng cách khác nhau Đinh B Lĩnh đã d p xong lo n 12 xằ ề ươ ộ ẹ ạ ứ quân.

- Năm 968 Đinh B Lĩnh lên ngôi x ng Đinh Tiên Hoàng, đóng đô t i Hoa L , Ninh Bình,ộ ư ạ ư đ t qu c hi u là Đ i C Vi t.ặ ố ệ ạ ồ ệ- Năm 970 đ t niên hi u là Thái bình. Nh v y tri u Đinh, l n đ u tiên n c ta có đ :ặ ệ ư ậ ở ề ầ ầ ướ ủ đ hi u, qu c hi u, niên hi u. (Đây là lý do mà m t s tài li u đã đ t tr c năm 968 g iế ệ ố ệ ệ ộ ố ệ ặ ướ ọ là ngo i k , sau năm 968 là b n s ho c chính biên)ạ ỷ ả ử ặ- Đinh B Lĩnh đã ban hành nhi u chính sách tích c c đ t ch c xã h i, quân đ i, phátộ ề ự ể ổ ứ ộ ộ tri n kinh t . Quân đ i đ c c ng c , xây d ng thành đ o quân r t m nh; l n đ u tiênể ế ộ ượ ủ ố ự ạ ấ ạ ầ ầ



đã có các ngh sỹ ph c v quân đ i, có các l i ca đ đ ng viên binh sỹ (là ti n đ đ Lêệ ụ ụ ộ ờ ể ộ ề ề ể Hoàn phát tri n th p đ o quân) và phát tri n Ph t giáo.ể ậ ạ ể ậ- Nh c đi m: hay u ng r u, và đây có th là m t trong các nguyên nhân d n đ n cáiượ ể ố ượ ể ộ ẫ ế ch t c a 2 cha con ông (Ông và con tr ng Đinh Li n sau khi say r u đã b k h u là Đế ủ ưở ễ ượ ị ẻ ầ ỗ Thích đâm ch t sau khi m th y nu t 2 ngôi sao).ế ơ ấ ố- Sau cái ch t c a 2 cha con thì Đinh Toàn, 6 tu i con trai c a Ông và D ng Vân Ngaế ủ ổ ủ ươ đ c đ a lên làm Vua v i ph chính là Th p đ o t ng quân Lê Hoàn.ượ ư ớ ụ ậ ạ ướ- Kh ng kho ng, mâu thu n chính tr sâu s c, sau r t Đinh Toàn ph i nh ng ngôi cho Lêủ ả ẫ ị ắ ố ả ườ Hoàn (ng i r t thân D ng Vân Nga) và 2 t ng tâm phúc c a Đinh Tiên Hoàng b gi tườ ấ ươ ướ ủ ị ế ch t là Nguy n B c và Đinh Đi n. Chính quy n chuy n t nhà Đinh sanh nhà Lê (nhà ti nế ễ ặ ề ề ể ừ ề Lê).

6. Nhà ti n Lê (980 - 1009)ề- Sau khi lên ngôi, Lê Hoàn đã nhanh chóng n đ nh nhà n c, ban hành nhi u chính sáchổ ị ướ ề tích c c làm cho kinh t phát tri n, quân đ i đ c t ch c, hu n luy n r t chu đáo, kỹự ế ể ộ ượ ổ ứ ấ ệ ấ càng. Lê Hoàn là ông vua đ u tiên c m cày khuy n nông.ầ ầ ế- Năm 981 đã lãnh đ o nhân dân đánh tan quân T ng xâm l c, theo s Trung qu c thì Lêạ ố ượ ử ố Hoàn là m t trong nh ng ng i Nam khi n Trung Qu c khi p s nh t.ộ ữ ườ ế ố ế ợ ấ - Nh c đi m: ông đã th t b i trong vi c giáo d c con, 11 ng i con trai và 01 ng i conượ ể ấ ạ ệ ụ ườ ườ nuôi thì đây là 12 s t rác c a l ch s .ọ ủ ị ử- Năm 1005 Lê Hoàn ch t, các con ra s c chém gi t nhau, xác ông c đ v y không đ cế ứ ế ứ ể ậ ượ chôn c t nên dân chúng ph i than “đ i hành, đ i hành,…” lâu ngày thành hi u “Lê Đ iấ ả ạ ạ ệ ạ Hành” (xác c a ông vua h Lê).ủ ọ- Sau chém gi t, Lê Long Đĩnh lên ngôi, là m t ông vua b nh ho n khi ngh tri u ph iế ộ ệ ạ ị ề ả n m; th nh tho ng dùng đ u c a Đ i s làm ch kê dóc mía. Cu i năm 1009 Lê Longằ ỉ ả ầ ủ ạ ư ỗ ố Đĩnh ch t h ng d ng 23 tu i. Th l c nhà s và Quân sỹ đã tôn Lý Công U n lên ngôi. ế ưở ươ ổ ế ự ư ẩTHI: Th y nói trong file âm thanh v i l p tăng 11ầ ớ ớN i dung 2 ph n, th i gian 90 phút, đ m .ộ ầ ờ ề ở

H ng d n: B c c 1 bài thi ( đ m ) Thi Gi a Kỳ ướ ẫ ố ụ ề ở ữĐ nghề ị : Yêu c u vi t đúng vi t đ theo d ng g ch đ u dòng, không c n vănầ ế ế ủ ạ ạ ầ ầ

ch ng.ươL u ý 2 n i dung: ư ộ

+ Ti n đ d n đ n s ra đ i c a nhà N c: trình bài v ng t tề ề ẫ ế ự ờ ủ ướ ắ ắ● Ti n đ v kinh tề ề ề ế● Ti n đ v chính tr và xã h iề ề ề ị ộ● Ti n đ v văn hóaề ề ề

+ Trình bài thông tin v ng t t v nhà n c đ u tiên: Văn Lang và Âu L cắ ắ ề ướ ầ ạ● Văn Lang là gì ?, Âu L c là gì ?ạ● Thành l p lúc nào ?ậ● Đ t đai ra sao?ấ● Kinh Đô đâu ?ở● T ch c ra sao ?ổ ứ



M t s l i th y nói ngoài:ộ ố ờ ầA. KI N TH CẾ ỨI. Khác nhau v vi c l y m c th i gian nào làm th i đi m đánh d u là th i kỳề ệ ấ ố ờ ờ ể ấ ờ

m đ u cho K nguyên Đ c l p t ch và th ng nh t c a n c ta:ở ầ ỷ ộ ậ ự ủ ố ấ ủ ướ1. L y m c năm 968: v i lý do khi đó n c ta l n đ u tiên có đ đ hi u, qu c hi u,ấ ố ớ ướ ầ ầ ủ ế ệ ố ệ

niên hi u. Nh ng đây ch là danh hi u, th c ch t n c ta đã th c s đ c l p t chệ ư ỉ ệ ự ấ ướ ự ự ộ ậ ự ủ th ng nh t t khi Khúc Th a D đ c tôn x ng là Ti t đ x . ố ấ ừ ừ ụ ượ ư ế ộ ứ

2. Sau này có ý nên l y năm 938 (năm Ngô Quy n chi n th ng quân nam Hán trên sôngấ ề ế ắ B ch Đ ng) ho c 939 (năm Ngô Quy n lên ngôi) cũng không có c s vì Ngô quy nạ ằ ặ ề ơ ở ề không l y chính quy n t tay chính quy n ph ng b c mà Ông là m t v t ng trongấ ề ừ ề ươ ắ ộ ị ướ m t chính quy n c a ta đã gi t tên ph n qu c, lên ngôi và th ng lĩnh nhân dân c aộ ề ủ ế ả ố ố ủ m t n c t do đ c l p ch ng l i ngo i bang xâm l c là nhà Nam Hán.ộ ướ ự ộ ậ ố ạ ạ ượ

II. Tên ng i đ ng đ u h D ng:ườ ứ ầ ọ ươCó ch ghi là D ng Diên Ngh , đây là phát âm và ghi sai c a Đ i bút Tr n Tr ng Kim.ỗ ươ ệ ủ ạ ầ ọIII. Tác gi truy n “Truy n kỳ m n l c”, ngày nay th ng đ c bi t tác gi làả ệ ề ạ ụ ườ ượ ế ả

Nguy n D , th c ra Ông là Nguy n D .ễ ữ ự ễ ưIV. Hi u vua ti n Lê đ u tiên:ệ ề ầ

Th ng đ c bi t đ n v i hi u là “Lê Đ i Hành”, th c ra, khi Vua Lê Hoàn m t, cácườ ượ ế ế ớ ệ ạ ự ấ con lo chém gi t nhau, xác vua c đ đó dân gian th y v y kêu là “đ i hành, đ i hành,…” –ế ứ ể ấ ậ ạ ạ t c là xác ông vua, r i k t h p v i h Lê nên là “Lê Đ i Hành” – xác ông vua h Lê. ứ ồ ế ợ ớ ọ ạ ọV. Cháu n i đích tôn c a Ngô Quy nộ ủ ề : là đ i s Khuông Vi t Ngô Chân L u đã nh nạ ư ệ ư ậ

rõ th cu c và ch n con đ ng tu hành và sau này là m t nhà s giúp ích r t nhi uế ộ ọ ườ ộ ư ấ ề cho tri u đ i nhà Đinh, nhà ti n Lê cũng nh Ph t giáo n c nhà, đ c tôn x ng làề ạ ề ư ậ ướ ượ ư nhà s khuông phò n c Vi t. ư ướ ệ

VI. Tra c uứ : chi ti t, c th trong cu n “Đ i Vi t s l c” nguyên b n ch Hán, doế ụ ể ố ạ ệ ử ượ ả ữ L u Dung quan Trung Qu c cho biên so n l i, th y Nguy n Kh c Thu n d ch, hi uư ố ạ ạ ầ ễ ắ ầ ị ệ đính và xu t b n (có b n ti ng Hán kèm theo).ấ ả ả ế

VII. Xu t thân c a Đinh Tiên Hoàngấ ủ : Đinh Công Tr là cha trên danh nghĩa, vì cha ôngứ làm quan t i Ngh An, M ông quê Ninh bình xa xôi; cha ông trong th i gian đóạ ệ ẹ ở ờ không v , sau đó ông đ c sinh ra. Truy n k : vào m t ngày nóng b c, m ông raề ượ ệ ể ộ ứ ẹ sông t m, g p con rái cá, v nhà mang b u sinh ra ông, b i v y ông b i r t gi i.ắ ặ ề ầ ở ậ ơ ấ ỏ

VIII. Nói thêm v các cách th c khác nhau mà Đinh tiên Hoàng đã x d ng đ thâuề ứ ử ụ ể ph c 12 x quân:ụ ứKhông ph i v i x quân nào ông cũng ch dùng vũ l c đ khu t ph c, mà ông đãả ớ ứ ỉ ự ế ấ ụ

x d ng nhi u ph ng cách khác nhau, r t linh ho t uy n chuy n đ thâu g m 12 xử ụ ề ươ ấ ạ ể ể ể ồ ứ quân vào tay mình. Ví d , cách ông thu ph c Ngô Nh t khánh là l y m c a Ngô Nh tụ ụ ậ ấ ẹ ủ ậ Khánh và g con gái mình cho Ngô Nh t Khánh. Do đó ông đã d n d n thâu ph c đ c cả ậ ầ ầ ụ ượ ả 12 x quân, nh ng cách làm này cũng đã đ l i nhi u m m m ng gây hi m h a sau này,ứ ư ể ạ ề ầ ố ể ọ…có th cho cái ch t và vi c s p đ tri u đ i do ông d ng lên.ể ế ệ ụ ổ ề ạ ự



IX. Nhìn l i công t i c a các v c u th n c a Đinh Tiên Hoàng trong vi c ch ngạ ộ ủ ị ự ầ ủ ệ ố l i Lê Hoànạ : vi c Nguy n B c, Đinh Đi n ch ng l i Lê Hoàn và vi c Lê Hoàn b tệ ễ ặ ề ố ạ ệ ắ gi t 2 ông đ u là vi c làm c a nh ng k anh hùng th i lo n ch đây không ph i làế ề ệ ủ ữ ẻ ờ ạ ứ ả vi c d p lo n, gi t k ph n đ ng.ệ ẹ ạ ế ẻ ả ộ

Nguy n B c …..sinh Nguy n Phi Khanh (cha Nguy n Trãi),….sinh Nguy n Anh Vũ (conễ ặ ễ ễ ễ Nguy n Trãi và Nguy n Th Anh),..sinh Nguy n Hoàng (th y t tri u nguy n),…sinhễ ễ ị ễ ủ ổ ề ễ Nguy n Đình Chi u,…sinh Nguy n Văn C ,…sinh Nguy n Kh c Thu n. V y th y Thu nễ ể ễ ừ ễ ắ ầ ậ ầ ầ là dòng dõi c a Đ nh qu c công Nguy n B c. ủ ị ố ễ ặ

T ng t p s c phong Vi t Nam' đ c t ng cho B o tàng l ch sổ ậ ắ ệ ượ ặ ả ị ửTi n sĩ Nguy n Kh c Thu n và doanh nhân D ng Qu c Nam th c hi n sách đ c b nế ễ ắ ầ ươ ố ự ệ ộ ả kh l n t p h p các t s c phong th n c a nhà Nguy n.ổ ớ ậ ợ ờ ắ ầ ủ ễ


triethocphatgiao.comtriethocphatgiao.com/wp-content/uploads/2016/06/lsvn-12... · web viewtổng...

Documents