GR 11 LEWENSWETENSKAPPE

Werkopdrag: Bevolkingsekologie & Menslike impak op die omgewing

Augustus 2020

Naam: __________________________________ PUNTE : /80

1

AFDELING A

VRAAG 1

1.1 Lees die onderstaande leesstuk en beantwoord die vrae wat volg.

1.1.1 Onderskei tussen die terme “ prooi “ en “predator”.

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________ (2)

1.1.2 Verwys na die leesstuk en gee die name van die organismes wat betrokke is by elk van die volgende :

a) intraspesifieke kompetisie.

__________________________________________________________________

_________________________________________________________________ (2)

b) interspesifieke kompetisie

__________________________________________________________________

_________________________________________________________________ (2)

2

1.1.3 Verduidelik waarom die rooibokbevolking aangehou het om af te neem nadat 80% tydens die winter dood is.

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________ (2)

1.1.4 Verduidelik wat bedoel word met elk van die volgende in ‘n bevolking.

a) Dravermoë

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________ (2)

b) Spesie

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________ (2)

1.1.5 Is predasie ‘n digtheidsafhanklike faktor of ‘n digtheidsafhanklike faktor ? Gee ‘n rede vir jou antwoord.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________ (2)

(14)

3

1.2 Die onderstaande tabel toon die verbruik van voedsel deur ‘n olifant en beantwoord die vrae wat volg.

1.2.1 Gebruik die formule C= P + R + (F + U) en bereken die hoeveelheid energie wat teenwoordig is in die afvalprodukte wat deur die olifant uitgeskei word. _____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________ (4)

1.3 Bestudeer die onderstaande voorstelling van die lewensiklus van die parasitiese platwurm, Schistosoma, en beantwoord die vrae wat volg.

1.3.1 Noem en verduidelik watter tipe parasiet Schistosoma is.

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________ (2)

4

1.3.2 Benoem die letters A tot E.

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

___________________________________________________________________ (5)

(7)

TOTAAL VRAAG 1 : 25

5

VRAAG 2

2.1 Lees die onderstaande artikel en bestudeer die grafiek.

6

2.1.1 Gebruik die linligting in die grafiek om die verwantskap tussen die seisoene en nitraatvlakke in die rivier van 2010 tot 2012 te gee.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________ (2)

2.1.2 Noem waarom die owerhede van Des Moines nie beboet kan word vir die oorskryding van die wettige limiet van nitraatvlakke in drinkwater nie.

__________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ (2)

2.1.3 Motiveer waarom die drinkwater van die stad steeds as ongesond beskou kan word.

___________________________________________________________________

__________________________________________________________________ (1)

2.1.4 Noem die soort waterbesoedeling wat veroorsaak word deur aflkoopwater wat ‘n oormaat nitrate besit.

__________________________________________________________________ (1)

2.1.5 Beskryf die effek van die besoedeling genoem in VRAAG 2.1.4 op akwatiese lewe. __________________________________________________________________

__________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________ (3)

(9)

7

2.2 ‘n Groep Graad 12- leerders het die effek van watertemperatuur op die oplosbaarheid van suurstof getoets. Hulle het watermonsters uit ‘n rivier geneem, wat langs talle nywerhede wat water vanuit die rivier vir afkoeling gebruik, geleë is.

Die resultate word in die onderstaande tabel getoon :

2.2.1 Formuleer ‘n hipotese vir hierdie ondersoek.

___________________________________________________________________

____________________________________________________________________(2)

2.2.2 Beskryf die effek op die organismes wat in die water leef, indien water met ‘n hoër temperatuur weer in die rivier teruggepomp word.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________ (2)

2.2.3 Noem elk van die volgende vir hierdie eksperiment :

(a) Onafhanklike veranderlike

________________________________________________________________(1)

8

(b) Afhanklike veranderlike

_______________________________________________________________ (1)

2.2.4 Noem TWEE maniere hoe die leerders die betroubaarheid van hulle resultate kan verhoog.

___________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

____________________________________________________________________(2)

2.2.5 Teken ‘n lyngrafiek om die effek van verhoogde watertemperatuur, vanaf 0°C tot 60 °C, op die oplosbaarheid van suurstof te toon.

(6)

(14) TOTAAL VRAAG 2 : 23

9

VRAAG 3

3.1 Lees die onderstaande artikel en beantwoord die vrae wat volg.

3.1.1 Verduidelik wat met “voedselonsekerheid” bedoel word en gebruik EEN woord uit die artikel wat aandui dat daar voedselonsekerheid in Afrika suid van die Sahara is.

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________ (3)

3.1.2 Noem TWEE maniere hoe voedselsekerheid in Afrika verbeter kan word volgens hierdie uittreksel.

_________________________________________________________________ _________________________________________________________________

_________________________________________________________________ (2)

10

3.1.3 Behalwe die maniere wat in VRAAG 3.1.2 genoem is, bespreek TWEE ander swak boerderymetodes wat kan veroorsaak dat die oesproduksie in Afrika afneem.

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________(4)

3.1.4 Gee EEN rede, volgens die artikel, waarom daar verminderde beskikbaarheid van van water op plase in Afrika is.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________(1)

3.1.5 Verduidelik hoe die gebruik van kunsmis tot verminderde waterkwaliteit kan lei.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________ _________________________________________________________________ (4)

(14)

11

3.2 Bestudeer die onderstaande leestuk en beantwoord die vrae wat volg.

3.2.1 Gee die betekenis van :

(a) Biodiversiteit

________________________________________________________________

________________________________________________________________ (2)

(b) UItheemse plante

________________________________________________________________

________________________________________________________________ (2)

3.2.2 Gee TWEE faktore, behalwe indringerplante, wat biodiversiteit kan verlaag.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

__________________________________________________________________(2)

12

3.2.3 Verduidelik hoe biologiese beheer toegepas word om indringerplante te beheer.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________ (2)

3.2.4 Lys TWEE kriteria, na aanleiding van die uittreksel, wat gebruik kan moet word om uitheemse plante te beheer.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

_________________________________________________________________ (2)

(10)

TOTAAL VRAAG 3 : 25

13

VRAAG 4

4.1 Bestudeer die onderstaande diagram wat die struktuur van ‘n grondopvullingsterrein voorstel en beantwoord die vrae wat volg.

4.1.1 Noem die vlambare gas wat deur die skoorsteen ontsnap.

_______________________________________________________________ (1)

4.1.2 Noem EEN moontlike gebruik van die gas in VRAAG 4.1.1

_______________________________________________________________ (1)

4.1.3 Gee EEN rede waarom die afval by grondopvullingsterreine met gereelde tussenposes met lae sand bedek word.

________________________________________________________________ (1)

14

4.1.4 Gee EEN sigbare rede waarom hierdie grondopvullingsterrein nie veel langer gebruik sal word nie.

________________________________________________________________ (1)

4.1.5 Noem TWEE maniere waarop die :

(a) Grondopvullingsterrein na rehabilitasie gebruik kan word.

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________ (2)

(b) Hoeveelheid afval wat na die grondopvullingsterrein geneem kan word, verminder kan word.

______________________________________________________________

______________________________________________________________ (2)

(8)

TOTAAL VRAAG 4 : 8

GROOTTOTAAL : 80

15

16