İÇİNDEKİLER 1

ÖNSÖZ.....................................................................................................................................3

ŞEKİL LİSTESİ.........................................................................................................................4

1.GİRİŞ.....................................................................................................................................5

2.GENEL KISIMLAR.................................................................................................................6

2.1 EKOKENT KAVRAMI......................................................................................................6

2.2 EKOKENT İHTİYACI DOĞUŞU......................................................................................7

2.3.EKOKENTİN AMACI.......................................................................................................8

2.3.1.Ekokentin Güçlü Yönleri...........................................................................................8

2.3.2.Ekokentin Oluşturulmasındaki Zorluklar...................................................................9

2.4.EKOKENTİN HEDEFLERİ............................................................................................12

2.4.1.Ekolojik Ayak izi......................................................................................................12

2.4.2.Karbon Ayak İzi.......................................................................................................14

2.4.3.Ekokent Hedefi için İncelenmesi Gerekenler..........................................................15

2.5.EKOKENTLERİN ÖZELLİKLERİ...................................................................................16

2.6.KENT SORUNLARINA NEDEN OLAN ETMENLER.....................................................24

2.7.EKOLOJİNİN ÇEVRE SORUNLARINA KARŞI ÇÖZÜMLERİ......................................25

2.8.EKOLOJİK KENT FORMU TABLOSU..........................................................................29

2.9.KENTSEL İŞTAH..........................................................................................................29

2.9.1.Kentsel Dünya............................................................................................................30

2.10.EKOKENT KRİTERLERİ TABLOSU...........................................................................31

2.11.EKOLOJİK PROJELER...............................................................................................32

2.12.DÜNYA’DAKİ EKOKENT ÇALIŞMALARI....................................................................33

2.12.1.Dongtan................................................................................................................33

2.12.2.Masdar..................................................................................................................34

2.12.3.Tianjin...................................................................................................................36

2.13.TÜRKİYE’DEKİ EKOKENT UYGULAMALARI............................................................39

2.14.ÇALIŞMALARDAKİ NÜFUS YOĞUNLUĞUNUN SONUCU ÇIKAN KENT

PROBLEMLERİNİ ÖNLEMEK.............................................................................................40

3.MALZEME VE YÖNETİM....................................................................................................41

3.1.MALZEME.....................................................................................................................41

3.1.1. 2011 Avrupa Yeşil Başkenti Hamburg’un İncelenmesi..........................................41

1

3.2.YÖNTEM.......................................................................................................................42

3.2.1.Yeşil Şehir Endeksi.................................................................................................42

3.2.2.Hamburg’un Yeşil Şehir Endeksi Gösterge Parametrelerine Göre

İncelenmesi......................................................................................................................43

4.BULGULAR..........................................................................................................................49

4.1.Fiziksel Veriler...............................................................................................................49

4.2.Sosyal ve Demografik Veriler........................................................................................49

5.TARTIŞMA VE SONUÇ.......................................................................................................49

KAYNAKLAR

2

ÖNSÖZ

“Ekokent Kavramı ve Örnek Kentler Üzerine Araştırmalar” adlı bu çalışmam İstanbul

Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı lisans programında lisans tezi olarak

hazırlanmıştır.

Tez çalışmam boyunca benden tüm özverisini, yardımını, desteğini, sabrını ve

bilgisini esirgemeyen çok değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Nilüfer KART AKTAŞ’ a saygı

ve teşekkürlerimi sunarım.

Gerek maddi gerekse manevi olarak benden destek ve yardımlarını hiçbir zaman

esirgemeyen, sevgilerini her zaman üzerimde hissettiğim anne ve babama

minnetlerimi sunarım.

Haziran,2016 Eylül ÖZTOPRAK

3

ŞEKİL LİSTESİ

Şekil 1.Ekolojik Kent Kriterleri............................................................................................7Şekil 2.Ekolojik Ev Örneği.................................................................................................12Şekil 3.Singapur Sentosa Adasındaki Mera Evi............................................................12Şekil 4.Sürdürülebilir Yaşam Örneği Olarak Ekokent...................................................13Şekil 5.Ekokent Konsepti Tasarımı.................................................................................13Şekil 6.Ekokente Uygun Toplu Konut Örneği.................................................................14Şekil 7.Ekokent- Kentsel Tarım İlişkisi............................................................................15Şekil 8.Karbon Ayak İzi Dökümü.....................................................................................17Şekil 9.Sürdürülebilir Çiftçilik Örneği...............................................................................21Şekil 10.Kentlerde Bitişik Nizam Ev Düzeni Planı.........................................................22Şekil 11.Amsterdam’da Woonerf Örneği........................................................................24Şekil 12.Woonerf Örneği...................................................................................................25Şekil 13.Ekokentlerde Ulaşım Diyagramı.......................................................................25Şekil 14.Ekokent Projesi Evleri........................................................................................28Şekil 15.Kentsel Tarım Alanı Örneği...............................................................................35Şekil 16.Kentsel Tarım Sulaması....................................................................................35Şekil 17.Melbourne Kenti..................................................................................................38Şekil 18.Şanghay...............................................................................................................38Şekil 19.Dongton Ekokenti...............................................................................................39Şekil 20. Dongton Ekokenti..............................................................................................39Şekil 21.Masdar Ekokenti.................................................................................................41Şekil 22.Masdar Ekokenti.................................................................................................41Şekil 23.Tianjin Ekokenti...................................................................................................43Şekil 24.Tianjin Ekokenti...................................................................................................44Şekil 25.Tianjin Ekokenti...................................................................................................44Şekil 26.İstanbul- Kayabaşı Ekokent Projesi.................................................................46Şekil 27.Hamburg Ekokenti..............................................................................................53Şekil 28.Hamburg Ekokenti..............................................................................................53Şekil 29.Hamburg Ekokenti..............................................................................................54Şekil 30.Hamburg Ekokenti..............................................................................................54

Tablo 1.Ekolojik Kent Formu Tablosu (URL-28)............................................................33Tablo 2.Ekokent Kriterleri Tablosu (URL-33).................................................................36

4

1.GİRİŞ

Kentsel yaşamın başından, günümüze kadar kentler fonksiyonel ve fiziksel

açıdan çokça değişim ve dönüşüme uğramıştır. Mekanların fiziksel özelliği,

donatıların yetersizliği, kentsel yaşamın istenilen düzeyde gelişmesine imkan

vermemiştir. Kentsel hizmetlerin insanların ihtiyaçlarına yeteri düzeyde cevap

verememesi, kentsel yaşamdan hoşnut olmayan bireylerin ortaya çıkmasına sebep

olmuştur. Yaşam kalitesi kişisel tatmine bağlıdır ve bu tatmin kentsel yaşama ait

gereksinmeler olmaktadır.

Kentsel yaşam kalitesi; toplum, ekonomi ve çevrelerinden karşılıklı

etkileşimde bulunmalarıyla, nesnel ve öznel değerlendirme ölçütleri ile ifade

edilmektedir. Öznel bileşenler dikkate alınmazken, insan ile doğa arasındaki bozulan

ilişkiyi dengelemede ve kentsel yaşam koşullarının iyileştirilmesinde açık ve yeşil

alanlar özellikle önem taşımaktadır.

Hızlı nüfus artışı, göçler, plansız kentleşme, sosyal, ekonomik, politik ve

kültürel koşullar kentte yaşayan insanların fiziksel çevrelerinin bozulmasına, sosyal,

ekonomik ve çevresel sorunlarının artmasına, yaşam kalitesi seviyesinin düşmesine

neden olmaktadır. Yaşam kalitesi, kentin ve kent toplumunun fiziksel, ekonomik,

sosyal, kültürel karakteristiklerinin ortaya koyduğu bir durumdur.

Kentler dünya üzerindeki karaların sadece %2’sini kaplarken doğal

kaynakların %75’ini ise tüketmektedir. Bilim adamları dünya kaynaklarını, tüm

insanların eşit olarak paylaştığını düşünerek ekolojik ayak izinin kişi başına 1.8

hektar olduğunu hesaplıyor. Bugün Çin’in kırsal bölgelerinde bu sayı 1.6 iken

Şangay’da 7, bir Amerika’da ise 9.7’dir. Örneğin Londra’nın tükettiği kaynakları

sağlaması için sahip olduğu alanın 125 katına ihtiyacı vardır.

Tarih boyunca ekokent parçaları şehirlerde dağınık olarak görülebilmektedir.

Birçok yerde ekokent ile ilgili ipuçlarına rastlamak mümkündür. Çevresel kaygıları

önlemek ve bir şehrin gelişiminin dengeli bir şekilde sağlanması için ekolojik

sistemin taşıma kapasitesini de bilmek gerekmektedir. Şehirlerin iyileştirilmesi için

yavaş yavaş birçok çaba sarfedilmekte. Artan iyileştirmeler, şimdilik sadece yeşil

alanlar üzerinde ekleme, azaltma, çıkarılma yapılarak sağlanmaya başlamıştır.

(URL-1)

5

2.GENEL KISIMLAR

2.1.EKOKENT TANIMI

Kelimenin (ecocity) ilk kullanıldığı kaynak Richard Register’ in 1987’de yayınlanan “

Ecocity Berkeley: building cities for a healty future” adlı kitabıdır.

Kentler kirlilik, karbondioksit salınımı gibi birçok çevre probleminin başlıca

kaynağı halindedir. Çözüm ise, kırsala gitmekte değil; yeni bir anlayışla kentler inşa

etmektedir. Uzmanlara göre kent anlayışının ciddi bir değişikliğe ihtiyacı vardır ve bu

değişiklikler üzerine tekrar kurulması gerekmektedir. Bunun için de kendi tüketimini

kendi üretimi ile karşılayabilen ve bu şekilde dengeleyebilen kentler yaratılmak

zorundadır. Bir kentin uzun ömürlü olması kendi sürdürülebilirliğini, doğal yollarla

kendi içinde dengeli bir şekilde çözebilmesi ile ilgilidir. Kentlerin sürdürülebilirliğine

yönelik ve bu dengeyi kendi başlarına sağlamaları sonucundaki arayış ve çabalar ile

ekokent kavramı ortaya çıkmaktadır.(Berkeley)

Ekokent; bir ekosistemde yaşayan tüm organizmaları, organizmaların

etkileşim içinde bulunduğu hava, toprak, su, güneş ışığı gibi çevrenin fiziksel

ögelerini içeren biyolojik bir çevredir.(URL-2)

Ekokent, kendini idame ettiren, esnek yapısı ve doğal ekosistemlerin bir

fonksiyonu olarak modellenmiş sağlıklı insan yerleşmeleridir.(URL-2)

Ekokent, ekolojik özelliklere uyan sağlıklı bir şehirdir. Doğa ile dost kent

demektir.(Berkeley)

Ekokentler, doğanın bozulan dengesine bir çözüm üretmek amaçlı, kendi

kendine yetebilen, tatmin edici bir yaşam tarzı sürdürmeyi isteyen, birbiriyle, tüm

canlılarla, doğa ve dünya ile uyum halinde yaşamaya çalışan, kentteki insanların

veya kırsal toplum insanlarının bir araya gelmesi ile oluşur.(URL-3)

6

Şekil 1.Ekolojik Kent Kriterleri (URL-4)

2.2 EKOKENT İHTİYACI NEREDEN DOĞDU

Ekokent ihtiyacı; kapitalizmin tahripkar tabiatından doğmuştur. Çünkü

kapitalist sistem düşüncesinde, bireyin çıkarları ön planda tutularak, bireysel çıkarlar

ile toplumsal çıkarların çelişmediği, bireysel çıkarların azamiye çıkarılması

sonucunda toplumsal refahın da artacağı düşüncesi vardır.

İnsanlar kendi çıkarları doğrultusunda ve refahını artırmak üzere doğayı

kendi isteklerince kullanmaya başlamışlardır. Bu doğaya yapılan işkenceden başka

bir şey değildir. İnsanoğlu kendini ekonomik, sosyal, kültürel açıdan

sınıflandırılmaların içinde bulmuştur. Bu sınıflandırılmalar sonucunda insanlar bir

çok yerleşim alanına da dağılmıştır. Bu yerleşim alanlarında yaşayan her insan için,

isteklerini karşılamak adına özel ya da kamusal işletmeler açılmıştır. Sanayi, ticaret,

hizmet sektörü birbirinden ve kendi içlerinde de sınıfsal farklılık yüzünden herkese

hitap edebilmek adına ayrılmıştır. Bunların sayısı daha sonra ihtiyaca göre de

artmıştır. Yapılan değişimler tamamen insan çıkarları göz önünde tutularak yapıldığı

için doğaya verilen tahrip ya da yeşil ve açık alanın bölündüğü düşüncesi tamamen

göz ardı edilmiştir.

Tarihin kökünden beri insanoğlu tabiatı kullanmış ve tüketmiştir ama hiçbir

zaman ona işkence etmemiştir. Ona düşman gözüyle bakmamıştır ve ona

saldırmamıştır. Ne zamanki kapitalist sistem ortaya çıkmıştır, işte o zaman her şey

kökünden değişmiştir. Tabiat kendini yenileyemez hale gelmiştir.

7

Yapılması gereken şey, her şeyden önce bu tahripkar zihniyetimizi

değiştirmektir. Açık şekilde söylemek gerekirse, önce kapitalizm terkedilmelidir.

Ekokenti kuracak zihniyet eğer ki kapitalist düşünce sistemini benimsiyor ise bunun

sonucu tamamen bir facia olacaktır. Başka yerlerin talan olması ve tahribatın çok üst

düzeyde olması anlamına gelmektedir.

Bu sebeple;

• Kapitalizmi ve onu kapitalizm yapan değerlerini terk etmek gerekiyor.

• Yeniden toprak, su, hava, ateş demek gerekiyor.

• Doğaya işkence edilmesi gereken bir varlık olarak değil, biraz da ‘animistik’bir

yaklaşım ile aynı özü taşıyor olduğumuzun idrakini sergileyen bir yaklaşım

benimsemek gerekiyor.

•Hazcı kültürün terk edilmesi, tüketim felsefesinin değişmesi, kanaat kültürünün

yaygınlaşması gerekiyor. (URL-5)

2.3.EKOKENTİN AMACI

Ekokentler, dayanışma prensibine dayalı sosyal çevre ile sade bir yaşam

tarzını birleştirmeye çalışıp kendi kendine yetebilme, yenileyebilme

amacındadır.Bunu gerçekleştirmek için, ekolojik tasarım, permakültür, ekolojik

mimari, yeşil üretim, alternatif enerji, toplum oluşturma uygulamaları ve benzeri bir

çok yöntemden yararlanılır.Bu yaklaşımların ülkemizde uygulanması için hiçbir

engel bulunmamaktadır.Ama teşvikler, bunun bilincinde olan insan sayısı ve bunu

öğretip uygulanmasını sağlayacak insan sayısı azdır.(URL-6)

Ekokentin amacı; doğayı korumak ve gelişmekte olan ülkelerde yaşam

kalitesinin yükselmesini sağlamaktır.İki temel ilkeye dayanır; mümkün olan herşeyi

dönüştürmek ve otomobil kullanımını en aza indirgemek. (Arabaya göre değil insana

göre kent anlayışı.) Bununla birlikte enerji konusunda verimli binalar inşa etmek;

iklim faktörünü dikkate alan tasarımlar geliştirmek; toplu taşımacılığı yaygınlaştırmak

ve kenti; oturma alanı, ticaret alanı ve sanayi alanı olarak ayırmak yerine, çalışma

ve oturma alanlarını birbirlerine yakınlaştırma gibi yaklaşımlara dikkat çekiyor.

(URL-6)

2.3.1.Ekokentin Güçlü Yönleri

• Ekolojik Faydaları : Sera gazı salınımı azaltma, çevresel esnekliği artırma, havanın

kalitesini artırma, düşük ısı adası etkisi.

8

• Ekonomik Faydaları: Enerji ve su yaratma potansiyeli, yenilenebilir enerji

endüstrisinin ve maliyetler arası tasarruf da dahil olmak üzere yeşil sektörde yatırım

ile artan kaynak verimliliği.

• Sosyal Faydalar:Canlılığı ve yaşam kalitesini artırır.İsteklerin daha çok

sağlanmasına sebep olur.(URL-7)

2.3.2. Ekokentin Oluşturulmasındaki Zorluklar

• Bilinç Eksikliği: Ekokent ilkeleri tamamen kabul edilmemiş olduklarından orada

ortak bir anlayış etkisi olması zordur.Çünkü buna uygun zemin, bilgi pek fazla

bulunmamaktadır.Politik olarak da bunu tanıtmak bu nedenle zor olabilir.

• Parçalanmış Kurumlar: Verimsiz ya da yetersiz kurumlar için koordinasyon bir

engel teşkil ediyor olabilir.(URL-7)

Ekokent İçin Yapılması Gerekenler;

• Toprağı yaşatmak

• Suyu yaşatmak

• Havayı yaşatmak

• Isıyı denetim altında tutmak

Bunların olması için:

— En az doğal kaynak kullanarak

— Ekolojik ayak izini en aza indirerek

— Sera gazına yol açan uygulamaları sıfırlayarak

— Sıfır karbon ilkesini hayata geçirerek

— Kent içi ulaşımda motorlu araçları saf dışı edip yürümeyi en mümkün hale

getirerek

— En az motor kullanıp, en az kirletici gaz yanında , en az ısı yayarak

— Güneşten, rüzgardan, akıntıdan, dalgadan enerji kaynağı olarak en yüksek

düzeyde faydalanarak

— Kullanılabilir suyu en az düzeyde atıksuya dönüştürmeye sebep olarak

— Binaları hava akımlarını kesmeyecek şekilde inşa ederek

— Cadde-sokak düzenini hava akımlarını kesmeyecek şekilde kurarak

— Binaları hava akımını kullanarak, klima kullanmadan, serinleterek

— Binaları dışarıyı ısıtmayacak şekilde yaparak

— Kentin gıdasını, kent içi ve kent çevresinde aynı kentin insanları tarafından

organik tarım ilkelerine göre üreterek

9

— Yeniden kullanma, yeniden üretim ve dönüşüm ilkelerine uyarak, atıklar

yeniden ve yeniden kullanarak

— Çok yoğun bir ağaçlandırma ve yeşil koridorlarla tüm kentin bir orman gibi

olmasını sağlayarak (Ağaçlı semtlerin daha serin olduğu, daha az klima

kullanımına ihtiyaç gösterdiği bilimsel bir gerçek.Ağacın yeşil bir estetik

sağlaması, havayı temizlemesi ve ses kirliliğini azaltması özellikleri zaten

biliniyor.) Kent hayatındaki en büyük olgudan en küçüğüne kadar akla gelen

ne varsa ekokent nizami içinde yeniden düşünülmesi ve bütündeki yerine

yerleştirilmesi gerekiyor.Mesela, kentte sokağa döşenen bir taşın bile ısı

özelliği dikkate alınarak döşenmesi gerekiyor.

— Modern banyolarda yıkanma öncesinde sıcak su gelene kadar akan su boşa

gidiyor.Aslında bu bir boşa gitme değil sadece.Musluktan çıkmış olan su o

anda atıksu haline geliyor.1 litre evsel atık su 8 litre içilebilir suyu

kullanılamaz hale getiriyor.Muslukların sensörlü hale getirilmesi gerekiyor.Su

ısıtma sistemlerinin değiştirilmesi gerekiyor.Termostatlı batarya

uygulamasının mecburi kılınması gerekiyor. Termostatlı batarya pek çok

faydasının yanında suyu hemen ısıtarak boşa akıtılmamış olmasını sağlıyor.

— Tıraş olurken, makyaj silerken, diş fırçalarken, su pek çok insan tarafından

boşa akıtılıyor.Yani hiç kullanılmadan atıksuya dönüştürülüyor.

— Tuvalet rezarvuarları ve sifon sistemi su israfını zirveye taşıyor.Bir fili

temizleyecek kadar bol su harcayan sistemler yerine, küçük abdest – büyük

abdest ayrmına göre ikili yapısı olan sistemlerin kullanılması gerekiyor.

— Yıkanırken akan su kullanmak en temizi ama akan su banyo sürecinin

başından sonuna kadar akan su olmak zorunda değil ; belki zaman zaman

kapatılması veya kurna sistemi benzer uygulamaların devreye girmesi

gerekiyor.

— Ev temizliğinde, silme yerine yıkamayı tercih etmek aynı şekilde suyun

atıksuya dönüştürülmesi anlamına geliyor.Özellikle balkon ve teras yıkama

çok ciddi boyutlarda atıksu üretimi demektir.

— Halı ve araba yıkama da aynı derecede atıksu üretimine yol açmaktadır.

— Bahçe ve çiçek sulama yerine bahçe ve çiçek yıkamaya dönüştürülen bu

eylemler de aynı feci sonuçları doğurmaktadır.

— Motorlu ve elektrikli ev –işyeri-ofis aletleri ısınma etkisi meydana

getirmektedirler.Ayrıca, bazılarında kullanılan gazlar da ayrı bir sorundur.

10

— Lamba-ışık-aydınlatma sistemleri küresel ısınmaya etki etmektedir.(Bunun

yanında, gereksiz aydınlatmaya da sebep olmakta, insan ve diğer canlıların,

bitkiler dahil ihtiyaç duymadığı bir aydınlanmaya da yol açmaktadır.Bu

özellikle insanların uyku düzenlerine etki etmekte ve uykunun getirdiği

istirahat ve tedavi edici sonuçlara erişememeye sebep olmaktadır.)

— Motorlu kara taşıtlarının dört tekerlekli çift koltuklu 4-5 kişilik olanlarında

motor 2000cc’nin üzerine çıkmaması gerekiyor.İstisnalar hariç olmak üzere,

çoğu arabanın 1600cc’nin altında kalması gerekiyor.Hiç kimse 5 saniyede ya

da 10 saniyede 100km hıza ihtiyaç duymamaktadır.Cc ve hp ilişkisinin buna

göre yeniden belirlenmesi gerekiyor.

— Trafik sıkışıklığının sadece işe geç kalmaya sebep olmadığını anlamak ve

mutlaka önlemek gerekiyor.Zira, daha fazla trafikte kalan bir araç daha fazla

yakıt tüketiyor, daha fazla ısı yayıyor, daha fazla ses kirliliği yapıyor.(Trafikte

araç olmayınca kendiliğinden hallolan bir sorun olduğunu akıldan

çıkarmamak lazım.)

— Sigara-tütün kullanımı baştan sona hem hava kirliliğine hem de ısı artışına

etki etmektedir.Dünyada bir günde yakılan tütün miktarının etkisi büyük çaplı

orman yangınlarından farksızdır.

— Isıtma ve soğutma sistemleri, yani kalorifer ve klime sistemlerinin enerji

üretimi ile birlikte düşünülmes gerekiyor.

— Yağmur suyu biriktirmek doğayla en iyi dostluk örneklerinden biri

olabilir.Ayrıca suyu ikili düşünmek ve beden için tüketilen su ile mekan ve

doğa için tüketilen suyu iki ayrı sisteme yüklemek ve kullanmak gerekir.

— Deterjan kullanımı yerine eskilerin kullandıkları, zararını tabiatın

karşılayabildiği, sabun ve sabun tozu vb. kullanmak gerekiyor.Modern kültür,

suyu ve sabunu temizlik için yeterli görmeyen ilginç bir kültür haline

getirdikten sonra, insanlar neredeyse suyu ve sabunu deterjanla yıkayıp öyle

kullanacaklar.Mesela çamaşırda beyaza yapılan atıf, doğal beyazdan

saptıkça doğada geri dönüşü olmayacak tahribatlara yol açmaktadır.Aynı

durum bulaşıkta da başka temizlik alanlarında da görülmektedir.

— Çekirdek aile tüketimi artırıyor, daha büyük ailelerle toplam tüketimin

azaltılması gerekiyor.

11

Mesela bir lamba ile 1 kişi de aydınlanabilir 10 kişi de aydınlanabilir.Altındaki

kişi sayısı arttıkça lambanın harcadığı elektirik ve yaydığı ısı artmamaktadır.

Bu örnek, kullanılan pek çok nesneye teşmil edilebilir.

— Göçmen kuşların güzergahını kesen yüksek binalar inşa etmekten kaçınmak

gerekiyor.(İstanbul bunun en acı örneklerinden birini yaşıyor.İstanbul’daki

gökdelenler göçmen kuşların güzergahı üzerinde ve onlara zarar

veriyorlar.Ekosisteme verilen en ufak bir zarar daha büyük bir zarar olarak

insana geri dönmektedir.

Ve bunun gibi daha pek çok örnek sıralanabilir. (URL-8)

Şekil 2.Ekolojik Ev Örneği (URL-9)

Şekil 3.Singapur Sentosa Adasındaki Mera Evi (URL-10)

12

Şekil 4.Sürdürülebilir Yaşam Örneği Olarak Ekokent (URL-11)

Şekil 5.Ekokent Konsepti Tasarımı (URL-12)

13

Şekil 6.Ekokente Uygun Toplu Konut Örneği (URL-13)

2.4.EKOKENTİN HEDEFLERİ

Ekokentin hedefleri:

— Yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı

— En düşük düzeyde atık üretimi

— Geri dönüşümlü malzeme kullanımı

— Ekolojik ayak izinin en aza indirgenmesi

— Kentin çevre üstünde dengesinin azaltılması (Berkes,F. Ve Kışlalıoğlu)

2.4.1.Ekolojik Ayak İziTüketilen tüm doğal kaynakların, üretilmesi için gereken toprak alanını

gösteren bir ölçüdür.Bir eko-ayakizi, tükettiğimiz tüm enerji, su, madde, ürün ve

hizmetleri üretmek için ihtiyacımız olan kara ve denizin ölçümüdür.Bu ölçümde

önemli olan, bildiğimiz gibi sınırlı olan doğanın kaynaklarıyla bu yükü desteklemeyi

sürdürüp sürdüremeyeceğinin değerlendirilmesidir.

14

2010 yılı verileri ile hazırlanan dünyanın ekolojik ayak izi sıralamasında ilk 10

ülke sırası ile : Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Danimarka, Belçika, ABD, Estonya,

Kanada, Kuveyt, İrlanda olarak açıklanmıştır.Türkiyede ise, 6 Mart 2012 tarihinde

yayınlanan Dünya Doğayı Koruma Vakfı WWF Türkiye (World Wild Fund for

Nature) raporuna göre, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası’nda

ekolojik limit aşımı son 50 yılda 8 kat artarken, 2012 itibari ile Türkiye’nin Ekolojik

Ayak İzi, sahip olduğu yenilenebilir doğal kaynakların 2 katıdır. Türkiye’nin Ekolojik

Ayak İzi’nin yaklaşık yarısını ise Karbon Ayak izi oluşturmaktadır. (URL-14)

Şekil 7.Ekokent- Kentsel Tarım İlişkisi (URL-15)

Ülkemiz Açısından Öz Eleştiri;

1. Çevre, ekolojik denge, küresel ısınma gibi konular için alınabilecek pek çok

önlem ve atılabilecek bir çok adım olmasına rağmen ülkemizde geniş çapta

gerçekleştirilen farklı çözüm arayışları hala daha mevcut değildir. Bugün bile

evsel atıklarımızın geri dönüşümü için geliştirilmiş bir çöp toplama sistemimiz

yoktur. Yıllardır çok yakın bir gelecekte karşılaşacağımızın söylendiği su kıtlığı

15

sonucunda çıkacak olan su savaşlarının olası bir durum olduğunu, bu konuda

yapılan bilimsel araştırmalardan, ülkemizde çekilen su sıkıntılarından, her yıl

azalan su seviyesinden ve ülkelerin aralarındaki gerginliklerden bile görmek,

anlamak mümkündür. Çevre bilinci gelişmiş ülkelerde bile daha yeni artması,

görsel ve yazılı basın organlarının yardımı ile olmuştur. Medya tarafından halka

ulaştırılan yayınlarda, sürekli tükenen ve kirletilen doğal kaynaklardan ve

ekolojinin bize verdiği tolerans sınırını aştığımızdan bahsedilmiş, doğal

kaynakları dengeli kullanma konusunda uyarılarda bulunulmuştur. Hatta bunu

sağlamak için alınması gereken önlemlerden bile bahsedilmiştir.Bu süreçte

dünyanın geri kalanı ile kıyaslandığında, ülkemiz basınında bu türden uyarıcı,

öğretici, bilinçlendirici yayınlarla çok az karşılaşmak ve diğer taraftan idari

organlardan da bu yönde atılan örgütleyici, yönlendirici ve zorlayıcı adımların

böylesine düşük seviyelerde kaldığını görmek çok üzücüdür. Yeteri kadar toplum

bu konuda bilinçlendirilemediği için de istenmeyen sonuçların doğması yüksek

derecede mümkündür.(URL-6)

2.4.2.Karbon Ayak İzi

Birim CO2 cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından, insan faliyetlerinin

çevreye verdiği zararın ölçüsüdür.(Şekil 8)

Karbok ayak izi 2 ana parçadan oluşur.

Birincil Ayak İzi: Evsel enerji tüketimi ve ulaşım dahil olmak üzere fosil yakıtların

yanması sonucunda ortaya çıkan doğrudan karbondioksit emilsüyonlarının

ölçüsüdür.

İkincil Ayak İzi: Kullandığımız ürünlerin tüm yaşam döngüsünden bu ürünlerin imalatı

ve en sonunda bozulmaları ile ilgili olan karbondioksit emisyonlarının ölçüsüdür.

Karbon Ayak İzini Azaltmak İçin Yapılması Gerekenler:

•Tatillere uçakla gidilmemelidir.Uçağı ulaşımda en az kullanmak gerekir.

•Yenilenebilir enerji kaynakları kullanmalıyız.

•Isınma için doğal enerji kaynağımız olan Güneş Enerjisi kullanmalıyız.Bu yol ile

doğalgaz faturası yılda % 70 oranında azalabilir.

•Mümkün olduğunca toplu taşıma araçları kullanmalıyız.Yerel otobüs hizmetlerinden

faydalanmalıyız.

•Eğer araba kullanacaksak ayak izini en aza indirgemek için arabamızı

paylaşabiliriz.

İkincil Ayak İzini Azaltmak İçin Yapılması Gerekenler:

16

Birşeyler satın alacağımız zaman bu ürünlerin nerelerde üretildiğine ve üretiminde

hangi maddelerin kullanıldığına dikkat etmeliyiz.Yüksek emisyona sahip olan

maddelerden kaçınmalıyız.

•Ev tüketiminde kırmızı et tüketimini azaltmalıyız.

•Elbise alırken uzak ülkelerden gelip gelmediğine etiketine bakarak kontrol etmeliyiz

eğer 1000 milden uzak bir ülkeden geliyor ise başka elbise tercih etmeliyiz.

•Gereksiz fazla ambalajlı ürünlerden mümkün olduğunca uzak durmalıyız.

•Yiyecek ve içeceklerimizde yine kısa mesafeden gelmiş ya da kendi ürettiğimiz

ürünleri tercih etmeliyiz.Kendi üretimimizi yaparsak hem daha çok meyve ve sebze

elde etmiş oluruz hem de atmosferdeki karbon miktarının azaltılmasına katkı

sağlamış oluruz.

•Su içerken bir çoğumuz musluk suyu yerine şişe suyu almayı tercih ederiz . Su

tercih ederken de yakın mesafeden gelen su şişelerini tercih etmeliyiz .Öteki türlü

karbon ayak izi çok fazla olmuş olacaktır.Bir de buna şişeleme ve geri dönüşümden

kaynaklanan emisyonlar eklenince çok fazla karbok ayak izi oluşmuş olacaktır.

(URL-16)

Şekil 8.Karbon Ayak İzi Dökümü (URL-17)

2.4.3.Ekokent Hedefi İçinde İncelenmesi Gerekenler•Dünya nüfusu

17

•Kişi başına düşen besin üretimi

•Kişi başına düşen sanayi üretimi

•Tükenir kaynaklar stoğu

•Çevre Kirlenmesi

Bu araştırma sonucu, dünyanın sürdürülebilirliği için; nüfus artışının ve

üretimin dengesinin sağlandığı, doğal kaynakların korunduğu, çevre kirliliğinin

özellikle de sanayi alanlarından kaynaklanan kirliliklerin minimize edildiği bir sistem

oluşutulması gerektiği belirtilmiştir. Bu yeni üretilen sistem, yeni kurulacak şehirlerin

planlanmasında bir model teşkil edecek ve “ dengeli dünya modeli” olarak

isimlendirilecektir.Bu model ile sağlanmak istenen, doğal ekolojik dengeyi bozmadan

insanın doğadan optimum düzeyde olmak şartı ile çok yönlü yararlar sağlaması ve

uygulamasının yapılmasıdır.Diğer bir değiş ile sürdürülebilir dünyadır.Çokca

faydalanmak fakat çok az düzeyde zarar vermek. Bu hedefler uygun bir şekilde

incelenip, alınması gereken önlemler de ortaya konursa sürdürülebilirlik anlayışına

katkı sağlanmış olunur.(URL-18)

2.5.EKOKENTLERİN ÖZELLİKLERİ

SürdürülebilirlikBir şehrin sürdürülebilir olup olmadığına karar vermenin yollarından biri

karbon nötr olup olmadığını sorgulamaktır. Karbon nötr bir eko-şehir, karbon

salınımlarını dengeler; örneğin fosil yakıtların yakılmasına karşılık ağaç dikilerek

karbon tutulması sağlanır. Bir diğer yol, şehir sakinlerinin hayat tarzlarının ne kadar

arazi ve su gerektirdiğini hesaplamak için ekolojik ayak izlerine bakmaktır.

İngiltere’de ortalama ayak izi 5 hektarın biraz üstündedir; Türkiye’de ise 2,2 hektar

civarındadır. Fakat yeryüzünün biyo kapasitesini diğer 7 milyar insanla eşit olarak

paylaşacaksak her kişiye 1,8 hektar düşmektedir. Bu nedenle bir eko-şehir 1,8

hektar veya daha aşağısını hedefler. Ancak, geniş hedefler koyan bu iki yaklaşım da

nasıl başaracağımızı söylemez.

Dirençlilik

Şehirleri değerlendirmede dirençlilik daha iyi bir özelliktir. Dirençlilik, gelecek

bir zamanda olacak olanı kabul etmek ve bugünden planlamaktır. Örneğin

karbonsuz bir şehir, belki yürüyüş ve bisiklet yollarıyla, tamamıyla yayalaştırılmıştır

veya ulaşım sıfır emisyonlu arabalarla sağlanmıştır. Fakat enerji krizi dayandığında

sıfır emisyon da olsa arabalar duracak, sadece dirençli yaya şehri eskisi gibi devam

18

edecektir. Dirençlilik, sıfır emisyonlu arabalar için yenilenebilir kaynaklara da bağımlı

olamayacağımızı gösterir. Rüzgar ve güneş enerjisi sadece belli bir zaman enerji

sağlarken yani bitebilirken, biyolojik yakıtlar çok büyük arazilere ihtiyaç duyar ve

tarımı çokça tehdit eder. İlk adım, mümkün olduğu kadar “azaltmak” tır; bir yerleşimi

eko-şehir yapan, tüketilen enerji ve suyu, yiyeceklerin geldiği mesafeyi, arabaya

duyulan ihtiyacı… Bunların hepsini birden azaltmaktır.

Enerji Etkin Planlar

Bir eko-binanın en önemli özelliği çatıdaki güneş panelleri ve rüzgar türbinleri

değil, yalıtımıdır. Yüksek seviyede yalıtım, binaları kışın sıcak yazın serin tutar,

böylece ısıtma ve soğutma için çok daha az enerji gerekir. Bitişik nizam evler ve

apartmanlar ayrık nizam olanlara göre, yan cepheleri ve zemini komşularıyla

paylaşarak, daha az ısıtma ve soğutmaya ihtiyaç duyar. Bunlar ısıyı dağılmasını

önler ve tutulmasını sağlar. Binaların enerji etkinliğini artırmak için, mümkün olan en

verimli ampullerin, aletlerin ve kalorifer kazanlarının kullanılması gerekir.

Pencerelerin açılmasından, rüzgar veya baca etkisiyle çalışan duvar ve çatı

menfezlerine kadar çeşitli doğal havalandırma yöntemleri, mümkün olan her yerde

enerji arsızı klimaların yerini almalıdır. Enerjinin çok az düzeyde kaybolmasını

sağlamak gerekmektedir.

Su Tasarrufu

Eko-binalar içme suyunu tasarruflu kullanmalıdır. Çamaşır makineleri, duş

başlıkları vb. azami ölçüde su verimli olmalı ve tuvaletlerde ihtiyaca göre su

kullanımıma imkan tanıyan sifonlar bulunmalıdır. Yağmur suyu ve banyodan,

duştan, lavabodan vb. kaynaklanan “gri su”, yeterli filtrasyonla bahçe sulamada ve

sifonlarda kullanılabilir. Böylece filtrasyon sayesinde kullanılmayacak olan su da

değerlendirilmiş ve boşa gitmemiş olur. Bunları yapmak başlangıçta maliyet

getirebilir fakat daha sonra tasarruf sağlar.

Sanal Enerjisi Az Olan Malzemeler

Sanal enerji (Gömülü enerji), bir üründeki hammaddenin çıkarılması,

ulaştırılması ve işlenmesi, daha sonra da bileşenlerin üretimi ve ürünün montajında

harcanan direkt ve in-direkt enerjidir. Her aşamada tüketilen enerji net bir şekilde

tanımlanabilir ve ölçülebilir. Pratik olan her yerde, dayanıklılıktan feragat etmemek

kaydıyla, yerel ve üretim süreci basit, en az sanal enerji içeren yapı malzemeleri

kullanılmalıdır.

19

Uygun Oryantasyon

Güneye bakan bina cephelerini azami seviyeye çıkarmak doğal ışığı arttırır

ve kışın ısıtmada tasarruf sağlar. Çünkü güney cepheleri ışığı daha çok aldığı için

daha sıcak olan cephelerdir. Yüksek termal kütleli zemin ve özellikle iç mekan

duvarları gündüz güneşi emer ve gece binaya verirler. Fakat yazın fazla ısıyı

önlemek gerekir. Güneşe karşı gölge sağlamanın zor olduğu batı cepheleri asgariye

indirilmelidir. Serinlik ihtiyacını azaltmada menfezler, panjurlar ve kışın yaprak döken

bitkiler kullanılabilir. Doğal yollarla daha az masraflı olabilir.

Mikrojenerasyon

Yenilenebilir mikrojenerasyon hâlâ kendini ispatlayabilmiş değildir. Gerçekten

de, iyi konumlandırılmamış mikro rüzgar türbinlerinin üretimi ve kurulumu, rüzgardan

üretebilecekleri toplam enerjiden çok daha fazla enerji sarfı gerektirebilir. Dikey

eksenli rüzgar türbinleri ve ince-film güneş pilleri gelecek için ümit vadetse de,

elektrik ihtiyacımızın küçük bir yüzdesini sağlar. Ayrıca başka yerlerde harcanması

çok daha iyi olacak paraya mal olur. Mikrojenerasyon yerine büyük ölçekli

yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım tavsiye edilmektedir. Ancak büyük ölçekli

biyolojik yakıt elde etmek amacıyla değerli tarım arazilerini kullanmak ve doğal eko-

sistemleri yok etmek akla hiç uygun değildir. Daha biyolojik yakıtları faydalı

olabilecek ölçekte kullanmaya fırsat bulamadan küresel yiyecek kıtlığını yaşadık.

Sürdürülebilir Çiftçilik

Yiyecek maddelerini binlerce kilometre uzaktan taşımak hem enerji israfına

yol açmakta hem de kirlilik yaratmaktadır. Sebze-meyve gibi yiyecekler mümkün

olduğu kadar eko-şehirlerin çevresindeki kırsal bölgelerde yetiştirilmelidir. Yerel

çiftçilik eko-şehirleri dirençli kılar. Hem de oralarda yaşayan halk ve yaşadıkları yer

bakımından ekonomik de katkı sağlanmış olunur. iklim değişikliği ekinleri tahrip

etmeye başladığında, ülkeler önce kendilerini besleyip, sadece arta kalan yiyecekleri

ihraç edeceklerdir. Petrol fiyatları arttıkça uzun mesafelere yiyecek taşıma maliyeti

de artacaktır. Uzun mesafelere taşınacak her ürün otomobil kullanımın da artmasına

sebep olur bu zaten tamamen ekokentin isteklerine karşı bir durumdur. Gelecekte

yiyecek ithalatına şimdi olduğu gibi güvenemeyeceğiz. Büyük çaplı tarım

işletmeciliğinden vazgeçmeliyiz. Farklı bitkilerin yetiştirildiği, bitki ekimi ve

hayvancılığın dönüşümlü ve eşleştirerek yapıldığı daha küçük ve çeşitliliğe sahip

çiftliklerde, tek bir ürünün ekildiği devasa alanlara göre metrekare başına daha fazla

20

ürün elde edilir. Küçük konteyner bahçelerinden yeşil çatılara, toprak yerine suda

yetişen hidroponik bitkilere kadar farklı yiyecek üretimi imkanları vardır. Çiftlik

atığından, çöpünden ve lağımından enerji elde edilebilir.

Şekil 9.Sürdürülebilir Çiftçilik Örneği (URL-20)

Biyoçeşitlilik

Eko-şehrin etrafındaki kırsal alanın tamamı çiftçilik için kullanılmaz. Şehir

daha yoğun inşa edilerek ve çiftlik arazilerinin daha etkin kullanımı sağlanarak

etrafında yaban hayata daha fazla alan bırakılabilir. Yaban hayatın şehirlerin içine

yayılışını teşvik etmeliyiz. Bitkiler ve ağaçlar avlularda, caddelerde ve çatılarda, her

yerde olmalıdır. Gelişimlerini kısıtlı yerlerde sağlamalarını önlememiz

gerekmektedir. Bu şekilde yayılmaları daha mümkün olur ve nesilleri tehlike altında

kalmaktan kurtulur, tükenmez. Çünkü Eko-şehir demek yeşil şehir demektir.

Nüfus Yoğunluğu

Eko-şehir tasarımında nüfus yoğunluğu çok önemlidir. Daha fazla insanın

daha yakın yaşaması, ulaşım yöntemi olarak yürümenin, bisikletin ve toplu

taşımanın tercih edilmesini, caddelerin daha canlı ve hareketli olmasını sağlar,

evlere yakın farklı mağazalar ve hizmetlerin varlığını destekler, çevrede daha çok

kırsal alan kalmasını sağlar.

21

Bitişik Nizam Evler

Evler eko-şehir arazisinin % 70’inden fazlasını kaplar. Yüksek apartmanlar

olmadan yoğunluk sağlanır. Ev yoğunluğu artmadan yürünebilir, kompakt bir eko-

şehir gerçekleştirilemez. Bitişik nizam evler sadece yerden tasarruf sağlamaz, ayrıca

bitişik duvarlarıyla çevreye daha az ısı yayar ve daha fazla enerji tasarrufu sağlar.

Kaliteli mimari ve binalar arası gelişmiş ses yalıtımı bu evleri cazip kılar. Çoğu kişi

için bitişik nizam, ortalama 2,5 katlı, bahçeli evler idealdir.

Şekil 10.Kentlerde Bitişik Nizam Ev Düzeni Planı (URL-21)

Yarı Müstakil Evler

Orta yoğunluklu yerleşimlerde bitişik nizam evler şart değildir. Bisikletliler

yaya yollarına kestirme geçerek yarı müstakil evlerin arka bahçelerinden faydalanır.

Ancak, bu arka bahçeler daha küçük olur ve daha önemlisi, ara duvar sayısı bitişik

nizam evlerin iki katı olduğundan enerji verimlilikleri daha azdır.

Araba Kullanımına Kapalı Semt Merkezleri

Eko-şehir çok işlevli semt merkezleri etrafında inşa edilir. Bu merkezler araba

kullanımına kapalıdır ve yerel alışverişi her evden 5 dakikalık bir yürüme mesafesi

içinde gerçekleştirebilmeyi sağlar. Birçok faaliyetin yer aldığı semt merkezleri 4 katlı

bloklarla daha yoğun yerlerdir. Merkezde blok yüksekliği 6 kata kadar çıkabilir. Her

bir apartman bloğu, sakinlerine yeşil alan sağlayan bir avlu etrafında, mağaza ve

işyerlerinin üstüne inşa edilir. Okullar da 4 katlı bloklar şeklindedir. Eko-şehirlerin

klon şehirler olmasını engellemeliyiz; ana caddeler birbirine benzer zincir mağazalar

ile dolu olmamalı, özgün olmalıdır. Küçük işletmeler teşvik edilmelidir.

22

Karma Kullanım

Semt merkezinde mağazalar ve iş yerleri apartmanların altında yapılmalıdır.

Okullar ve temiz endüstri bölgeleri evler ile iç içe olmalıdır. Karma kullanım, şehrin

bütün bölgelerinin 24 saat faal olmasını sağlar; merkezlerin geceleri hayalet

şehirlere dönmesini engellemek önemlidir.

Temiz Endüstri

Temiz endüstri bölgesi şehri çevreleyen bir yol içinde yer alır. Bu düzen

kamyonları evlerin arkasındaki sessiz caddelerden uzak tutar ve konut alanlarına ait

caddelerin sonu ile ağır trafiğe sahip çevre yolu arasında tampon görevi görür.

Temiz endüstri bölgeleri semt merkezleri ile aynı yoğunlukta inşa edilir, fakat bu

bölgelerde gün ışığı daha az önem taşır, binalar 2-3 kat yeterli olacak şekilde daha

geniş yapılabilir. Bir eko-şehir mümkünse bütün sakinlerine iş imkanı temin etmelidir.

Yavaş Yollar

Eko-şehirde ana yollar yaya yollarıdır. Araçlara kapalı bu yollar yürümeyi ve

bisiklet kullanmayı güvenli ve keyifli kılar. Yaya yolları semt merkezlerinden çevreye

doğru yayılarak yolculukların mümkün olduğu kadar doğrudan yapılmasını sağlar.

Eko-şehirde yollar sürücülerin yolculuk süresini kısaltmaktan çok yayaların keyfini

bozmamak üzere planlanmıştır. Yaya yolları, yaya bölgeleri dışındaki caddeler ne

kadar tıkalı olursa olsun etkilenmez. Her ev bir yaya yoluna cephelidir. Yaya

yollarının caddeleri kestiği noktalarda zebra geçitler yayalara öncelik tanır, böylece

caddeler değil, yaya yolları süreklilik kazanır. Ambulans ve itfaiye araçlarının zebra

geçitlerde durma zorunluluğu olmamasından dolayı acil durumlara hızlı cevap verilir.

Teslimatlar ve atık toplama, yayaları asgari düzeyde etkileyecek şekilde

gerçekleştirilir. Bisikletlerini arka bahçelerinde tutan bisikletliler de, en azından

yolculuklarının başlangıcında yolları kullanabilir. Bir uçtan diğerine 1500 metre olan

bir şehirde merkez 10 dakikalık yürüyüş mesafesindedir. Her yere araçla gitmeyi

tercih eden kişiler dahi bu mesafeyi yürümeye kısa sürede alışır. Yayaların arasına

karışabilecek kadar düşük hızda giden bir bisikletle şehir 8 dakikada geçilebilir.

İhtiyaç duyanlar için kapıdan kapıya hizmet veren bisiklet-taksiler şehir içi

taşımacılıkta en iyi seçenektir ve klasik taksilerin yerine kullanılabilir.

23

Yaşanabilir Sokaklar

Eko-şehrin sokakları araba hakimiyeti altında değildir; onların yaratacağı

kirlilik, gürültü ve tehlike yoktur. Çocukların oyununa, arkadaşların sohbetine, yeni

komşuların tanışmasına uygun sosyal alanlardır. Bogota’nın eski belediye başkanı

Enrique Penalosa’nın deyişiyle, bir şehir trafiğin serbestçe aktığı zaman değil, bir

çocuğun özgürce üç tekerlekli bisikletle her yere kolaylıkla ve güvenle hareket ettiği

zaman daha uygardır. Bu, çocuklar için geçerliyse herkes için geçerlidir.

“Woonerf “ Ev Bölgesi

Flemenkçe “yaşayan sokak” anlamına gelen Woonerf, yayalar, bisikletliler ve

arabalar tarafından paylaşılan ortak yollardır; yayalar ve bisikletliler önceliğe sahiptir,

kavisli caddeler ve sokak mobilyaları arabaların hızını saatte 16 km ile sınırlar.(Şekil

11-12) Bu tarz sokaklar önemli bir adımdır, ama sadece kısa mesafeler için

işlevseldir. 16 km/saat hızla uzun mesafe araba kullanmak sürücüleri öfkelendirir;

arabalar düşük hızlarda çok verimli çalışmadıklarından daha fazla kirlilik yaratırlar.

Acil servis hizmetleri aksar. Arabaların sık geçmesi yayaları kenara iter, oynayan

çocukları engeller. Yaya yolunun bir şerit yeşillikle caddeden ayrılması yayaları daha

güvende hissettirir ve temiz hava sağlar ama araçları hızlı gitmeye cesaretlendirir ve

çok alan kaplar.

Şekil 11.Amsterdam’da Woonerf Örneği (URL-22)

24

Şekil 12.Woonerf Örneği (URL-23)

Bisiklet Önceliği

Bisikletliler caddedeki arabaların yerini almıştır, yayalar iki taraftaki yaya

yolunu kullanır. Arabaların tehlikelerinden uzak, hıza imkan tanıyan bu durum

bisikletliler açısından, idealdir ama dar kaldırımlara itilen yayalar açısından iyi

değildir. Bisikletler arabalardan çok daha az tehlikeli olsa da sürekli kendinizi

kollamak zorunda kalırsınız, zira bisikletliler önceliklidir.

Şekil 13.Ekokentlerde Ulaşım Diyagramı (URL-24)

25

Arka Yolda Park

Evlerin arkasına saklanmış caddeler, yaya çevreden ödün vermeden

oturanların arabalarını arkada bulunan araba yoluna park etmelerini sağlar. Evlerin

arkasında bulunan araba yolları sayesinde, arabalar ana yaya yollarından uzakta

tutulur. Bu yollar aynı zamanda malzeme taşıma ve çöp toplamaya imkan tanır.

Yollarda sadece yüklemek ve boşaltmak için park edilebilir; park alanları araba

parkları ile sınırlandırılmıştır. Evlerin önüne park etmek evler çok dar olmadığı

zaman makul gözükebilir ama 4-5 metre genişliğinde evlerde arabalar sokağı yine

görsel olarak ele geçilir. Ayrıca, araba sahipleri çocuklar topla oynarken itiraz etme

eğilimindedir. Evlerin yanlarındaki park yolları sokaktaki görsel etkiyi azaltır, araba

sahiplerinin oyun oynayan çocuklarla ilgili gerginliği azalır ama fazla alan işgal

ederek şehrin yoğunluğunu azaltır; bitişik nizam evlerin olduğu bir sokağı yarı

müstakil evlerin olduğu bir sokağa dönüştürerek ortak duvar sayısını azaltır, evler

daha az enerji etkin olurlar. Zemin kat garajları arabaları sokaktan uzaklaştırır ama 6

metreden daha dar evlerde bu gerçekleşmez.

Arabayı Sınırlama

Eko-şehirde arabaların etkisini en aza indirmek hedeflenmiştir. İdeal eko-

şehir, arabasız, tam yayalaştırılmış, araba park etmenin şehrin sınırındaki parklarla

sınırlandırıldığı yerdir. Araba paylaşımı uygulamaları şehir sakinlerini önemli

miktarda masraf ve zorluktan kurtarırken ihtiyaç duyduklarında bir arabaya

erişimlerini mümkün kılar. Bir seçenek, şehrin altıda biri veya üçte birinde bütün

yolları ve arabaları kaldırıp bölgeyi tamamıyla arabasızlaştırmaktır. Şehrin

etrafındaki çevre yolu yerinde bırakılıp, bütün diğer yolların yerini arka bahçelere

geçiş için küçük geçitler ve daha büyük bahçeler alabilir. Bir başka seçenek, araba

yollarını iki arabasız yolla kuşatmak olabilir. Ortak yollar araba paylaşımında

kullanılan arabaların park etmesi için daha geniş olabilir. Bu uygulamanın birkaç

avantajı vardır. Sevkiyat araçlarının, ulaşım ağını terk etmeden, araçlarını yaya

yollarından mümkün olduğu kadar uzakta tutarak, her eve 150 metre mesafe içinde

kalacak şekilde yük sevk etmelerine imkan tanır. Ayrıca, tamamıyla arabasız bir

caddede de yaşasanız, araba paylaşmaya ihtiyaç duyduğunuz zaman sadece 2

dakika yürüyüş mesafesinde olduğunuz anlamına gelir.

26

Toplu Taşıma

Toplu taşıma ile küçük eko-şehirleri birbirine bağlayarak daha büyük eko-

şehirler inşa edilebilir. Metrolar, yükseltilmiş demir yolları, tek hatlı trenler kasaba ve

küçük şehirler için belki çok pahalıdır. Dizel otobüsler yerlerine geçtikleri 50 küsur

arabadan daha gürültülü ve kokuludur. Hibrit otobüsler daha iyi olsa da yine de

kirletirler. Hidrojen yakıtlı otobüsler büyük enerji israfıdır. Ayrıca, arabaların

arkasında trafiğe takılmış, seyrek bir otobüs servisi hiç çekici olmaz.

Geriye hafif raylı sistemler ve troleybüsler kalıyor. İkisinin de kirletmeyen, enerji

etkin, sessiz ve yumuşak sürüşleri vardır. Şehir merkezleri troleybüs veya

tramvaylarla birbirlerine bağlanır. Elektrikle çalışan nakil hatlarıyla, hem troleybüsler

hem tramvaylar yaya alanlarıyla uyumludur. Sık aralıklarla çalışan bu araçlar,

duraklarda gecikmeye yol açan taşıt içi ödeme olmadan, trafik ışıklarında beklemek

zorunda kalmadan ve trafikle çakışmadan iyi iş görürler. Troleybüsler hafif raylı

sistemlere göre daha güvenilirdir. Yedek pillerle donanmışlardır, hatlarından çıkarak

bozulmuş araç veya yol çalışması gibi engelleri aşabilirler. Hafif raylı sistemlerde bu

yapılamaz. Fakat hafif raylı sistemler daha uzundur ve daha çok yolcu taşırlar.

Kasaba ve küçük şehirlerde güvenilirliklerinden ötürü troleybüsler, orta büyüklükteki

şehirlerde ise daha yüksek kapasiteli olan hafif raylı sistemler tercih edilmelidir.

Demir Yolu Taşımacılığı

Demiryolu taşımacılığı uzun mesafelerde karayoluna göre çok daha

verimlidir. Bir demiryolu kargo terminali (pembe) de ayrıca inşa edilir. Tren istasyonu

(mavi) ve yerel otobüs servisi (kırmızı) eko-şehri yakındaki köy, kasaba ve şehirlere

bağlar. Oldukça gürültülü ve kötü kokulu olan dizel otobüsler yaya bölgelerinden

uzak olmalıdır. Bunun yerine, otobüsler ve trenler evlerin arkasında yer alarak saklı

tutulurlar. (URL-19)

27

Şekil 14.Ekokent Projesi Ev Örneği (URL-25)

2.6.KENT SORUNLARINA NEDEN OLAN ETMENLER

insanların tüm olumsuz etkileri görülmeye başlamıştır. Bu tarihten itibaren,

nüfusun hızla artması, kentleşmenin kontrolsüzlüğü, endüstrileşme ve bunlara bağlı

olarak gelişen kaynak kullanımındaki bilinçsizlik tüm dünyadaki ülkeleri olumsuz

şekilde etkilemiştir.

“Yenilikçi merkezler” olarak tanımı yapılan kentler, yukarıda belirtilen

nedenlerden ötürü ve daha bir çok sebep yüzünden insanlara kalitesiz bir yaşam

sunmaya başlamıştır.

Kentlerde Meydana Gelen Sorunlar:

•İnsan yoğunluğu

• Kirlilik

•Çarpık kentleşme

•Farklı sosyo-ekonomik düzeye sahip insanlar arasındaki yabancılaşma

•Atıkların doğaya verdiği zarar

•Enerji tüketiminin fazlalığı

•Geri dönüştürülemeyen enerji

•İnsan sağlığındaki bozulmalar

•Bilinçsiz arazi kullanımı ve toprak kaybı

•Yeşil alan azlığı

28

•Oluşan mikroklima

•Isı adaları

•Sağlıksız sanayileşme

•Azalan ve tükenen kaynaklar (URL-26)

2.7.EKOLOJİNİN ÇEVRE SORUNLARINA KARŞI ÇÖZÜMÜ

1-Doğanın Bütünlüğü İlkesiBitkisiyle, hayvanıyla, dağıyla, taşıyla, insanıyla doğa bir bütün, doğada her

şey birbirine bağlıdır. Besin Zinciri olarak bilinen olay doğadaki canlıların birbirleri ile

bağımlılığını vurgular. İnsanlar bilmeden ya da bilerek bu besin zincirindeki herhangi

bir canlıya zarar verdiği takdirde bu zinciri, dengeyi bozmuş ve diğer halkaları da

etkilemiş oluyor.

Doğadaki ilişkiler sadece besin zinciri ile bitmiyor. Örneğin bir barajın sağlıklı

çalışıp çalışmaması barajı tıkayan sedimanlara; sedimanlar erozyona; erozyon ise

bölgedeki bitki örtüsünün sağlıklı olup olmamasına bağlıdır. Bu yüzden ilk önemli

olan şey havzanın ağaçlandırılmasıdır.

2-Doğanın Sınırlılığı İlkesiDoğanın sınırlılığı, ekologların uzun yıllardır çok iyi bildikleri bir ilke. Deney

tüpündeki mikroorganizmaların sayılarının artışı çalışmalarına, adalara salıverilen

geyikler, koyunlar üzerinde yapılan gözlemlere dayanıyor. Daha güncel olarak,

Bangladeş ve Etiyopya'daki nüfus fazlasının, bir-iki yılda bir baş gösteren kıtlıklarla

kırılması, ekoloji açısından bu ülkelerde nüfusun doğanın sınırlarını zorladığını

gösteriyor. Doğanın sınırlılığı ilkesi yalnızca nüfus sorunlarıyla değil, sanayileşme ve

kirlenme sorunlarında da karşımıza çıkıyor. Örneğin, İzmir Körfezi ile İzmit

Körfezi'nin belirli bir taşıma güçleri var. Sanayi kirlenmesinde bu sınır aşıldı mı,

körfez kendi kendini temizleyemez oluyor.

3-Doğanın Özdenetimi İlkesiBelli bir alanda yaşayan ve birbirleriyle etkileşim içinde olan her türlü canlı ile

bunların cansız çevrelerinin oluşturduğu bir bütündür bu ekosistem denen şey.

Sibernetikçiler "sistem" deyince, akıllarına hemen bu sistemin işleyişi, özellikle bu

sistemi denetleyen güçler gelir. Diyelim ki, Kapıdağ'da domuzlar meydanı boş

bularak artmış. Bu artış hep devam etmez ya, elbet bir sınırı olacak. Bu sınır, ya

yırtıcı hayvanlar, ya da avcılar tarafından getirilecek. Yahut domuzun yaşam alanı

dar gelmeye başlayacak, uygun yiyecek tükenecek. Domuzlar arasında saldırganlık

baş gösterecek, hastalık salgını çıkıp, sayıları azalacak. Genel bir kural olarak, artan

29

canlının nüfusu, sistemin sınırlarım zorlamaya başlayınca, bazı etkenler devreye

girip nüfusu aşağı çekiyor. Özdenetim ya da doğanın dengesi olarak bilinen durum,

işte böyle etkenlerin ortaya çıkmasıyla gerçekleşiyor.

Örneğin, bir ülkenin nüfusu devamlı artıyorsa, temelde iki seçenek

mevcuttur: Ya doğanın sınırları zorlanmadan önce, bugün örneğin Çin'de yapıldığı

gibi, nüfus planlaması ve diğer önlemlerle artışın önü alınacak. Ya da nüfus sınırı

aşıp halk fakir ve aç kalınca nüfus kendiliğinden düşecektir. Bunun da örnekleri

bugün Etiyopya'da ve Bangladeş'te yaşanıyor.

4-Doğanın Çeşitliliği İlkesiDoğanın bütünsellik, özdenetim gibi temel özelliklerinden biri de, canlılar

arasında görülen çeşitliliktir.

Genelde, bitki olsun, kuş olsun doğadaki canlıların çeşitliliğini kendi çıkarımız

için korumamız gerektiğini öğretir ekoloji. Çeşitlilik ilkesinin bir de şu yönü var: Çevre

sorunlarına tek tek değil de birçok çözüm düşünmek, devamlı alternatif yaklaşımlar

aramak, atılan adımın doğru çıkmadığı hallerde büyük zararları önlüyor. Çeşitliliğe

ağırlık vermek toplumlar için uzun vadede sigorta oluyor. Örneğin, tüm enerji

kullanımını petrole bağlamış bir ülke, petrol tükenmeye yüz tutunca ya da

pahalılaşınca krize düşüyor. Oysa, petrolün yanında kömür, güneş, rüzgar, su ve

biyomas enerjisi üreten bir ekonomi, büyük ölçüde sigortalamış oluyor. Yani, çok

yönlü ve çeşitli bir enerji politikası, riski bölerek azaltıyor.

5-Doğada Hiçbir Şey Yok Olmaz İlkesiBu ilkenin temeli, fizik ve kimya derslerinde öğrendiğimiz Birinci

Termodinamik Kanunu'dur. Ortamda var olan madde ve enerji, bir şekilden ötekine

dönüşebilir, ama yok edilemez. Bilinen bu ilkeye göre, enerji ve madde hiçbir yolla

yok olmaz. Seyrelip dağılmağı için termik santralin bacasından atmosfere bırakılan

kükürt dioksit, Çukurova'da kullanıldıktan sonra Seyhan Nehri'ne karışıp Akdeniz'e

ulaşan tarım ilacı, ortamdan kaybolmuş değildir. Er-geç ekosistemin bir yerinde

ortaya çıkacak, ya Bodrum'un çam ormanlarım öldürecek; ya da Adana'nın balığım

zehirleyecektir.

Ta Çernobil'deki patlamanın çay ürünümüzü etkilemesi hesabı, doğaya

salıverilen hiçbir madde yok olmaz. Aynı haliyle, ya da şekil değiştirerek olmadık

yerlerde karşımıza çıkar. Tarım ilaçları gibi, insan yapışı (sentetik), ayrışmaya

dayanıklı, tehlikeli ve zehirli maddeler, örneğin Antarktika'nın penguenlerinin

dokularına varıncaya kadar tüm canlıların içine işlemiştir, İngiliz araştırmacıları

1960'ta penguenlerde DDT buldukları zaman tüm dünya şaşkınlığa uğramıştı: Nasıl

30

olurdu? Bu kimyasal madde yalnızca on beş yıldır kullanılmaktaydı ve kimse

buzlarla kaplı Antarktika'da DDT kullanmamıştı. Oysa, Çernobil'in meşum bulutları

hesabı, ayrışmaya dayanıklı tüm sentetik kimyasallar bulutlarla, rüzgarla, yağmurla,

deniz akıntılarıyla dünyanın en ücra köşelerine taşınmaktaydı.

6-Doğaya Karşı Elde Edilen Her Başarının Bir de Bedeli Vardır İlkesiAslında bu ilkenin de dayanağı. İkinci Termodinamik Kanunu'dur. Bu kanuna

göre, her enerji dönüşümünde enerjinin bir kısmı iş yapamayacak kadar, yani işe

yaramayacak kadar dağınık bir şekle girer. Önce bu kanunun doğada

uygulanmasına bir örnek verelim. Dünyada bitki, hayvan her canlının besini

güneşten gelir. Tüm besin üretimi güneş enerjisinin bitki üretimine, bitki üretiminin

hayvan üretimine dönüşmesiyle olur. Yani, güneş enerjisi şekil değiştirerek, değişik

kılıklara girerek canlılar tarafından kullanılır. Hayvanlar bitkileri yedikleri zaman,

bitkideki tüm enerjiyi kazanmış olmazlar. Bitki enerjisi hayvan enerjisine dönüşürken,

bu enerjinin yalnız % 10'u elimizde kalır. Gerisi bu % 10'luk kazanç için ödenilen

"bedel" dir; metabolik harcamalar sonucu çıkan ısı olarak çevreye dağılır.

Ekolojide bu ilkenin daha geniş çapta uygulamaları da mevcuttur. Doğada

hiçbir şey bedava değildir. Her kazancın bir bedeli vardır. Önceleri tarım üretiminde

artışı sağlayan DDT'nin önemli zararları da vardır. Yer ve teknoloji seçimi kötü

planlanmış, baştan kara çalışan fabrikaların, termik ve nükleer santralların, şüphesiz

yararları yanında, önemli toplumsal ve çevresel maliyetleri bulunduğunu da akılda

tutmak gerekir.

7-Doğanın Geri Tepme İlkesiFizikte bilinen, her etkinin bir tepkisi olması kuralı, ekolojide de geçerlidir.

Doğaya karşı kazandığımızı zannettiğimiz zafer, bir süre sonra yenilgiye uğruyor.

Güneydoğu Anadolu'da yılanların yok edilmesiyle elde edileceği sanılan yarar,

aslında gerçekleşmiyor. Bunun yerine, tarım zararlıları artıp ekinleri telef ediyor. Bu,

bedelsiz yarar olmayacağını bize gösteriyor. Ama bundan öte, doğanın nasıl

işlediğim bilip anlamadan kurcalamanın bir çeşit "geri tepme" ile sonuçlanabileceğim

gösteriyor.

8-En Uygun Çözümü Doğa Bulmuştur İlkesiDoğada gördüğümüz her canlı, milyonlarca yıllık bir süreç içinde geçirdiği

sayısız uyarlamalarla, mevcut koşullara en uygun şeklini almıştır. Yani, evrimsel

değişimlerle çevreye uymuştur. Dolayısıyla, doğaya insan eliyle yapılan her

müdahale belli bir risk taşır, işte doğada yapılacak büyük çaptaki değişikliklerde

zarara uğrama olasılığının, yarar sağlama olasılığından genelde daha yüksek

31

olduğunu söyler bu ilke. Kuşaktan kuşağa aktarılan kalıtsal bilgiler, DNA da

bulunmaktadır. Çernobil faciasından sonra radyasyon içtiğimiz çay ile vücudumuza

girip DNA yapısını bozmaktadır. Ama DNA molekülü mutasyona uğramadan yine de

çok küçük değişimler ile bizi doğaya en uygun hale getirmiştir.

9-Kültürel Evrim ve Geleneksel Ekolojiye Saygı İlkesiCanlılar evrim yolu ile en uygun biyolojik özellikler edinir. Bu özellikleri de

kendi deneyimleri ile geliştirip uyum sağlamışlardır. Bunlar da ekolojik uyuma

girmektedir. Ama bunlar kültürel evrim ile ortaya çıkmıştır. Geleneklerimiz

göreneklerimiz yöresel danslarımız ve yemeklerimiz… Geleneksel yemeklerimizde

örneğin kuru fasulye-pilav, aşure, sütlaç gibi yiyeceklerimiz vücudun temel protein

ihtiyacını karşılayacak şekilde bir araya getirilir. Beslenme açısından bu kadar

sağlıklı yemek çeşitlerinin, kuşaklar boyunca kültürel olarak gelişmesi bir tek bizim

toplumumuza özgü değildir elbette. Avcının, balıkçının, eczacının, tarımcının

kuşaklar boyu biriken deneyimlerle en uyumlu yaklaşımları bulması da kültürel evrim

kapsamına girer.

10-Doğa İle Birlikte Gitmek İlkesiBu olaya peyzaj mimarisinden bir örnek yerelim: ABD'nin otoyolları hiçbir

engebeye taviz vermeden, dümdüz, dosdoğru gider. Oysa, ingiltere'nin otoyolları

genellikle, coğrafi çevreye uygun bir şekilde kıvrılıp dolanarak gider, İskoçyalı peyzaj

mimarı lan McHarg'ın belirttiği gibi, doğaya uygun otoyol yapımında, kırsal alanların

tarihi değerleri, orman, dinlenme alanları hesaba katılır.

Bu ilkeye tarımdan da çokça örnek verilebilmektedir. Örneğin zararlılara karşı

kullanılan böcek ilaçları eğer fazla kullanım söz konusu olursa yararlı böceklere de

zarar vermektedir. Toprağın azotunu artırmak için kullanılan kimyasal gübrelerin de

fazlası toprağı yakmaktadır. Bunun gibi daha bir çok örnek verilebilir. Bu yüzden her

şeyin fazlası ya da azı zarardır. Doğa ile birlikte, ihtiyacı karşılayacak şekilde

yapılması en uygun olarak görülmektedir.

Bu ilkeler içerisinde en önemlisi bütünsellik ilkesidir. Ekoljik yaklaşımlarda başarı

sağlanmak isteniyorsa bu ilke daha çok göz önüne alınmalıdır. Ekolojide, doğanın

çeşitli ögeleri arasında ilişkiler bütünsel bir yaklaşımla ele alınmaktadır. Parçalar

içerisinde kaybolarak görülemeyen bütünün, sorunun çözümündeki rolü açıkça

görülmüş olur. Bu çözümde:

— Harcanacak zaman azalır.

32

— Maliyet azalır.

— İş gücü-beyin gücü gereksinimi azalır.

— Alınacak verim artar.

— Süreklilik sağlanmış olur.(URL-27)

2.8.EKOLOJİK KENT FORMU

Bina ve bina adaları, kent içi ulaşım sistemleri, açık ve yeşil alanlar, kentsel imaj ve

sosyal yaşam başlıklarında, ekolojik kente uygunluk sağlaması açısından yapılması

gerekenler aşağıdaki tabloda incelenmiştir.

Tablo 1.Ekolojik Kent Formu Tablosu (URL-28)

2.9.KENTSEL İŞTAH

Biraz yaratıcı bir düşünce ile kentlerimiz kendilerini besleyebilirler. Buna

örnek verecek olursak; geçmiş yıllarda, kentler büyük arazilerde taze sebze ve

meyve üretmişlerdir. Bu yüzden bu tarım alanlarını ellerinde tutmuşlardır. Londra’da

bu alan, 2012 Olimpiyatları burada yapılacağından, dönüştürülmüştür. Bu, Lea

Vadisi’dir. Bu gün bu yüzden Londra besininin %80’ini deniz aşırı ülkelerden ithal

etmektedir. Elmalarını Yeni Zelanda’dan, sebzelerini Afrika’dan, etlerini Brezilya’dan

almaktadır. Bu sadece Londra’ da değil bir çok kentte de görülmektedir.

33

Zengin ülkelerdeki bir çok tüketici günlük tüketim için aldıkları yiyeceklerin bu

kadar uzak ülkelerden gelmesini sorun olarak görmekte ve de yerel üretim

istemektedirler. Bunun sonucu da tüm dünyada yayılan kentsel tarım eğilimini

artırmaktadır. Bir çok kent tüketicisi uzaklardan gelen yiyeceklere, bu kaynaklara

güvenmiyor. Bu yüzden kentsel tarıma yöneliyorlar. Böylece kendilerini besleme

eğilimi artmış oluyor. Bu kentsel tarım artık bir çok kent için, başlıca etkinliklerden

biridir. Hatta dünya yiyeceklerinin yaklaşık %15’i artık kentsel alanlarda

yapılmaktadır.(URL-29)

2.9.1.Kentsel DünyaKentsel tarım alanı, dünya ölçeğinde, 28 Avrupa Birliği Ülkesi

büyüklüğündedir. Bunu araştırmacılar uydudan elde ettikleri verileri kullanarak bu

sonuca varmışlardır. Bu alanlar kentlerin çevrelerinde 20 km’ye kadar yayılmış

durumdadır.

Kentsel tarımcılık faaliyetleri diğer tarımcılık faaliyetlerine göre

karşılaştırıldığı zaman baya şaşırtıcı sonuçlar elde edilmiştir. Örnek verecek olursak:

Güney Asya’da pirinç üretiminin yapıldığı toplam arazi, dünyadaki kentsel alanlarda

tarım yapılan alanlardan daha küçüktür. Aynı şekilde mısır üretimi yapılan Afrika’da

toplam alan dünyanın diğer bölgelerinde yapılan kentsel tarım alanlarından daha

geniş değildir. Dünya nüfusunun %50’si artık kentsel alanlarda yaşıyor ve bu da

dünyadaki tarımın değişen manzarasını açıklamaktadır.

Hindistan’a baktığımızda en ilginç etmenin ülkedeki şehir ve kasaba çokluğu

nedeniyle bütün ülkeyi kentsel ya da yarı kentsel olarak ayırabilir olmamız. Bu

durum kentlerin çevreye yaptıkları etki bakımından birçok sonuç doğurabilir, çünkü

kentler suyu alıp yerine kirli atık bırakabilir. Dr Drechsel, Gana’yı örnek vererek

sebze üreticilerinin çoğunun mahsullerini kirlenmiş su ile suladığını, Akra’da ise ev

su atıklarının %10’unun dolaylı olarak kentsel tarımda yeniden kullanıldığını

belirtiyor.

Dr. Drechsel tarım ve kentsel gelişim politikaları arasındaki uyumu teşvik

etmenin önemli olduğunu söylüyor. Ancak bunun gelişmekte olan ülkelerin çoğunda

olmadığını, çünkü kentsel dağılmanın bu ülkelerde çok daha hızlı oluştuğunu; yasal

ve idari altyapının kentsel gelişim politikalarına ayak uydurabilecek durumda

bulunmadığını vurguluyor.(URL-30)

34

Şekil 15.Kentsel Tarım Alanı Örneği (URL-31)

Şekil 16.Kentsel Tarım Sulaması (URL-32)

2.10.EKOKENT KRİTERLERİ

Ekokent kriterleri ile ilgili bilgi aşağıdaki tabloda verilmiştir.

35

Tablo 2.Ekokent Kriterleri Tablosu (URL-33)

36

2.11.EKOLOJİK PROJELER

Ekolojik yaklaşım uygulamaları için dünyadan birçok örnek verilebilir.

Bunlardan bir tanesi serinlik sağlamak amacıyla evlerin bahçelerine fıskiyeler,

rüzgâr türbinleri ve güneş panelleri kullanılan Avustralya’nın Melbourne kentidir

(Şekil 34). Bu yaklaşım sayesinde evde kullanılan enerjinin (85%)’ini kendileri

üretebiliyorlar. Ayrıca, çatılara kurulan yağmur suyu toplayıcıları sayesinde de

gereksinim duyulan suyun yüzde yetmiş (70%)’i elde edilebiliyor. Ekokent

projelerinde oldukça iddialı kentlerden biri olarak gösterilen Şanghay’da hükümet

tarafından desteklenen bir proje altında 100,000 binanın çatısına güneş paneli

yerleştirilmiştir.(Şekil 35) Başka bir örnek olarak Berlin Parlamento binasında ısınma

amacıyla yakıt olarak bitkisel yağ kullanılması sayesinde karbondioksit salımı (94%)

oranında azaltılmış. Paris ve Viyana gibi Avrupa’nın önde gelen şehirlerinde kamuya

ait bisikletler herkesin kullanımına açık, isteyen bu bisikletleri ulaşım aracı olarak

parasız kullanabiliyor. İzlanda’nın başkenti Reykjavik’de ise hidrojen enerjili toplu

taşıma araçlarının geniş çapta kullanımı görülmektedir. Hindistan Kalküta’da 20 bin

kişi eski atık boşaltma alanlarında tarım yapıyor ve eskiden kentin kanalizasyonu ile

dolu tanklarda balık yetiştiriyorlar.

Peru Lima’da insanlar gecekondu yerleşimlerinde gine-domuzu, Kenya

Nairobi’de apartman duvarlarına sabitlenmiş kümeslerde tavuk yetiştiriyorlar.

Haiti’de eski kamyon lastiklerinin içine sebze ekiliyor.

Yeni tasarım sistemleri , köklerin bitkiye besin sağlayan bir sıvı içinde olduğu

hidrofonik bir yöntemle toprak kazanıyorlar. Bu teknik, Singapur’da Bogoto’da ve

Montreal’de oldukça yaygın, çünkü; toprağa gerek yok ve kolayca çatı bahçelerine

uyarlanabiliyor. Kentteki tarımların insan atıkları şeklinde verimli, ucuz gübreleme

stoku elde etmek gibi bir yararı daha var. Sri Lanka Uluslararası Su Yönetim

Enstitüsünden Chris Scott’ a göre, tüm dünyadaki mahsullerin yaklaşık %10 u kent

kanalizasyonlarından çıkan kötü kokulu maddeyle sulanıyor ve gübreleniyor.(URL-7)

37

Şekil 17.Melbourne Kenti (URL-34)

Şekil 18.Şanghay Kenti Örneği (URL-35)

2.12.DÜNYADA’Kİ EKOKENT ÇALIŞMALARI

2.12.1.DONGTANDongton, eko kent projesinin ilk aşaması ve 2010 yılında tamamlanacak kent

2010’da 500 bin kişiye konaklama imkanı verecek ardından 2020 yılına kadar 80

bin, 2050’yle birlikte 500 bin kişilik yaşama alanı yaratılması bekleniyor.

Çin’in ilk yeşil kenti olacak Dongtan, sera etkisi üretiminin sıfır seviyede olduğu,

kendine yeterli su ve enerji sistemleri bulunan, tam anlamıyla kendine yeterli bir

şehir olacak.(Şekil 19-20)

Proje Gerçekleştirilirse•Tarımsal sulama yağmur sularıyla yapılacak.

•Ev atıkları yakıt olarak kullanılacak.

38

•Çatıları çimle kaplanacak olan binalar sadece şehrin %40’ını kaplayacak(buda ısı

yalıtımı sağlayarak enerji tüketimini %70 azaltacak).

•Araçlarda benzin ya da mazot kullanılmayacak.

•Tüm enerji ihtiyaçlarını kendi karşılayacak şehirdeki enerji kaynakları kendi kendini

yenileme gücüne sahip rüzgar trafoları, biyo yakıtlar ve tekrar kullanılabilen organik

malzemeler kullanılarak enerji üretilecek.

•Dongtan, şehrin atıklarını %90’ını dönüştürüp yeniden kullanıma sunacak ve sıfır

atık kenti hayalini gerçeğe dönüştürecek. (URL-36)

Şekil 19.Dongtan Ekokenti’nden Örnek Görünüm (URL-37)

Şekil 20. Dongtan Ekokenti’nden Örnek Görünüm (URL-38)

39

2.12.2.MASDAR

Birleşik Arap Emirliklerinde kurulacak olan Masdar, çölde gerçek bir vaha

olmaya aday bir kenttir.. Kentin yer alacağı 7 km alan tamamen sularla

çevrelenecek. Burada amaç 50 bin kişinin yaşayacağı Masdar’ı ses kirliğinden ve

çöl rüzgarından korumaktır.(Şekil 21-22)

Proje Gerçekleştirilirse•Masdar sakinleri en fazla beş kat yüksekliğindeki binalarda yaşayacak.

•Binaların %80’inde güneş enerjisi panelleri yer alacak.

•Çöplerin %99’u enerji üretimi için kullanılacak.

•Kentin ürettiği karbon dioksit yerin altına gömülecek.

•Kentte otomobil kullanılmayacak(alternatif olarak sürücüsüz çalışan veya manyetik

modüller olacak).

•Hiç kimsenin evi işyeri arasında bir duraktan fazla mesafe olmayacak(yatay

asansör mantığı ile projelendirilen modüller 200 metre aralıklarla konuşlandırılacak,

duraklarda bekleyecek)

•Sokakların genişliği üç metreyi geçmeyecek ve 70 metreden uzun olmayacak(amaç

rutubete karşı bir mikro klima ortamı gerçekleştirmek ve hava sirkülasyonunu

sağlamak)

•Su ihtiyacının tamamı deniz suyu arıtılarak karşılanacak. Arıtma işlemi için güneş

enerjisi •kullanılacak. Atık suların tamamında sulama işlemi için yararlanılacak.

(URL-39)

40

Şekil 21.Masdar Ekokenti (URL-40)

Şekil 22.Masdar Ekokenti (URL-41)

41

2.12.3.TİANJİNTianjin Eko-Kenti, Singapur ve Çin hükümetleri arasında ortaklık ile gelişen

yeni bir kent. Sosyal ahenge sahip, çevre dostu, kaynak tasarruflu ve uyumlu Tianjin

Eko-Kenti diğer Çin şehirlerinde tekrarlanabilir bir model olarak tasarlandı. Söz

konusu kent, şehir planlama, çevre koruma, kaynakların korunması, altyapı

geliştirme konularında uzmanlık ve deneyimlerin yaşadığı yoğun değişimin parlak bir

sonucudur.(Şekil 23-24-25)

Tianjin kentinde geliştirilen yeni, yeşil gelişim modeli, çok boyutlu ve esnek

bir planlama yaklaşımına sahip. Kentsel gelişimin belli bileşenlerine odaklanarak

plan üretmek yerine uzunca bir sürece yayılan ve kentsel gelişimi bütün bileşenleri

ile ele alan sağlıklı bir kentsel büyümeyi hedefliyor.

Toplam 350.000 yaşayanı bünyesinde barındıracak olan Tianjin Eko-Kenti;

vadiler, yürüyüş parkurları ve yeşil alanlar ile bütün bunların ortasında yükselen

konut kulelerinin dengesine ve peyzaj tasarımının özelliklerine güçlü bir vurgu

yapıyor. Subrana Urban Planning Group tarafından oluşturulan taslak planda kent,

peyzaj ve plan etapları açısından farklılık gösteren yedi temel bölgeye ayrılmış

durumdadır.

Plan kapsamında düzenlenen yedi temel bölge ise; ‘Lifescape’, ‘Eco-Valley’,

‘Solarscape’, ‘Urbanscape’, ‘Windscape’, ‘Earthscape ‘ve ‘Eco-Corridors’ olarak

sıralanıyor.

ProjeGerçekleştirilirseProje için gerekli 8 & 17 parsel sayılı araziler için hazırlanan master plan

kelebek gibi ikonografi kıvrımları içeren bir model tasarım için benimsedi. Tasarımda

mimarlık ve peyzaj düzenlerinin bileşimine doğanın yapısal elemanlarının

organizasyonunu uygunluğu öne çıkarıldı.

Mimari hacimlerin peyzaj ile entegre edilmesi ve kelebek şeklini taklit eden formları

kucaklayan yumuşak kıvrımlar, projenin ilham kaynağı oldu

Ekoloji, doğa ve dolaşım kavramlarını, tasarım süreci boyunca temel bir etken olarak

ele alındı. Temel mimari form olarak yuvarlak şekiller kullanılarak, tasarımda aynı

zamanda hayatın döngüsü felsefesi ifade edildi. Genel master plan sürdürülebilir

yapı olarak tasarıma dahil edilmiş, sitede iç içe geçen bir eko-bantlar sulak, insan

yapımı göl ve su özellikleri taşıyan bölümler, hem genel anlamda tabii çevrede hem

42

de binaların içi ve üstünde yeşil peyzaj biçiminde çatı bahçeleri oluşturarak devam

eder. Böylece; hem ticari ve konut alanları daha iyi mekansal niteliklere kavuşurken

hem de yüksek düzeyde konfor daha az karbon emisyonu ile binaların geliştirilmesi

sağlanmıştır.

Kullanılan mimari dil bir yüksek sınıf alışveriş ortamı ve eğlence deneyimi ile

kullanıcılara sunan, farklı işlevler arasında tutarlı bir görünüm ve tasarım mantığını

sürdüren anlayış tüm ticari binalar için ortak bir biçimde geliştirilmiştir. Yüksek katlı

konut üniteleri, su ve çevre düzenlemesi alanlarında görüş ve erişilebilirlik gibi

gizliliği en üst düzeye çıkarılmış mekan grupları yerleşim anlamında nehir boyunca

konumlandırılmıştır. (URL-26)

Şekil 23.Tianjin Ekokenti (URL-42)

43

Şekil 24.Tianjin Ekokenti (URL-43)

Şekil 25.Tianjin Ekokenti (URL-44)

44

2.13.TÜRKİYE’DEKİ EKOKENT UYGULAMALARI

Toplu Konut İdaresi’ nin (TOKİ), İstanbul-Kayabaşı’ nda kurmayı planladığı

toplam 60 bin konutluk projede, "çevreye daha duyarlı ve sürdürülebilir şehir"

planlaması yapılmaktadır.(Şekil 26) TOKİ tarafından önceki yıllarda bu bölge için

hazırlanmış ancak ekolojik kent prensipleri için yetersiz olduğu görülen proje, 2008

yılında revize edilmiş, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından

onaylanmıştır. ODTÜ desteğiyle hazırlanan proje kapsamında, bölgede yaşayacak

insanların bir kısmının istihdam ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak üzere, 200 dönüme

yakın konut dışı kentsel çalışma alanı ile her 5 bin konut için 50 bin hektar yeşil alan

ayrılmıştır.

Planlamada;

•Yağmur suyu depolama sistemleri

•Atık su değerlendirme sistemleri

•Konut inşaatlarında su tasarrufu için fotoselli bataryalar

•Termostatik duş bataryaları

•Kademeli rezervuarlar kullanılmasının öngörüldü.

Proje GerçekleştirilirseBöylece, yılda 2.4 milyon metreküp temiz su, 2 milyon 590 bin metre küp atık

su tasarrufunun sağlanmasının hedeflendiği proje sahipleri tarafından

öngörülmektedir. Konutlarda ise, %50 yakıt tasarrufu sağlayan mantolama ve ısı

yalıtımı ile güneş pillerinden elektrik enerjisi üretilecek. Bu enerji ile binaların ortak

alanları, yeşil alanları, yürüme yolları, trafik lambaları, otoparkları aydınlatılacaktır.

Projedeki amaç, bir model oluşturmak ve diğer kentlerde de bunu

uygulayabilmek olarak açıklanmaktadır.

(URL-6)

45

Şekil 26.İstanbul- Kayabaşı Ekokent Projesi (URL-45)

2.14.ÇALIŞMALARDAKİ NÜFUS YOĞUNLUĞU SONUCU ÇIKAN KENT PROBLEMLERİNİ ÖNLEMEK

— Nüfus artışındaki kontrolsüzlüğün önüne geçilmesi

— Kırsaldan şehre yapılan göçü engellemek üzere çalışmalar başlatılması

— Doğal kaynaklar tüketilmemeli, geri dönüşümü sağlanmalıdır

— Çevreye zarar verecek her türlü tehdit içeren unsur için hukuksal

düzenlemeler yapılmalı

— Eğitim-öğretim müfredatları içinde kent ekolojisi ve çevreye duyarlı

yaklaşımlar konusu üzerinde daha çok durulmalı.

— Fabrikalar atıklarını bir hammadde olarak değerlendirmeli.

— Belediyelerce de bu önlemler benimsenmeli ve desteklenmelidiKırsaldan

şehre yapılan göçü engellemek üzere çalışmalar başlatılması

— Doğal kaynaklar tüketilmemeli, geri dönüşümü sağlanmalıdır

— Çevreye zarar verecek her türlü tehdit içeren unsur için hukuksal

düzenlemeler yapılmalı

— Eğitim-öğretim müfredatları içinde kent ekolojisi ve çevreye duyarlı

yaklaşımlar konusu üzerinde daha çok durulmalı.

— Fabrikalar atıklarını bir hammadde olarak değerlendirmeli.

— Belediyelerce de bu önlemler benimsenmeli ve desteklenmelidir.

46

Ancak nüfus artışından daha da kötüsü şehirleşmeler de giderek artmıştır. Bu

süreçte kişiler nüfus artışını fark edemeyebilir ama şehirleşmenin olumsuz

koşullarını fark etmemek elde değildir. Şehir planlamalarındaki yanlış stratejilerin

neden olduğu bu olumsuzlukların en önemli sebeplerinden biri de; otomobil

sayılarındaki artma iken, bir diğeri ise yeşil alanların azalmasıdır.

Buna çözüm yolu olarak yeni otoparklar geliştirilmiştir ve yollar

genişletilmiştir. Ama bu sorunu daha da katlamaktadır. Bu durumda kalıcı ve yeni

önlemler getirilmelidir.

Örneğin: Otopark ve yol ücretlerinin artması.

Şehir merkezinde bazı noktalarda araç trafiğini tamamen kaldırmak.

Böylece boş kalan otopark alanları tekrar yeşil alan olarak değerlendirilebilir.

Yapılan yeşil alanlar;

— Barındırdıkları bitkiler sayesinde kirli ve zehirli gazı süzerek havayı

temizleyecek

— İnsanlar üzerinde psikolojik yönde olumlu bir etki yapacak

— Şehir içi nüfus yoğunluğunun azaltılmasını sağlayacaktır.

Doğaya duyarlı ekolojik yaklaşımlar, kentlerin büyümesi ve büyük oranlarda

artan enerji kullanımını minimize etmeyi, teknolojiyi bilinçli kullanarak, sistemdeki

eksiklikleri az girdiyle ve ekonomik çözümlerle tamamlamayı hedeflemektedir.

Ekolojik kent planlamasında bütünsel yaklaşım çalışmanın sistematiğinin

oluşturulabilmesi ve soruna rasyonel bir çözüm bulunabilmesi için şarttır. Bu amaçla,

kent içinde spesifik noktalarda birtakım önlemler almak, kenti kısır bir döngüye

sokmaktadır. Kalıcı çözüm sağlamak için konuya geniş bir perspektifte bakmak eko-

kent kavramıyla mümkün olmaktadır. Eko- kent yaklaşımında:

— Taşıt değil insan ön planda yaklaşımı vardır.

— Toprak, su, hava kirliliği önlenmeli, fazla ısınma denetim altında tutulmalıdır.

— Enerji etkin binalar geliştirilmelidir.

— Toplu taşıma kullanımları iyileştirilmeli ve kullanımı arttırılmalıdır.

— Yerleşim, ticaret ve endüstri alanlarına ayırmak yerine kentleri, bu işlevlerle

birlikte çalışabilecek şekilde planlaması sağlanmalıdır.

— Kentlerde yerel üretimden kaçınılmamalı, tarım ürünleri ithali yapılmalıdır.

(URL-27)

47

3.MALZEME VE YÖNTEM

3.1.MALZEME

3.1.1 2011 Avrupa Yeşil Başkenti Hamburg’un İncelenmesiTallinn (Estonya) Belediye Başkanı, Jüri Ratas’ın girişimi ile 2006 yılında

Avrupa Komisyonu, çevre dostu şehirleri değerlendirmek ve ödüllendirmek üzere bir

ekip oluşturmuştur. “Halk sağlığının ve halkın yaşam kalitesinin geliştirilmesi ancak

yeşil ve sürdürülebilir bir Avrupa ile mümkündür”, fikrinden hareketle ve diğer

şehirlere özendirici bir örnek teşkil etmek üzere başlatılan girişimde ilk olarak 50 den

fazla şehir yarışmış ve Stockholm 2010 yılında Avrupa Yeşil Başkenti seçilmiştir.

2011 yılında ise, Hamburg Avrupa Yeşil Başkenti olarak ilan edilmiştir.

Yapılan açıklamalara göre; İspanya Bask Bölgesi başkenti Vitoria-Gasteiz (nüfusu

240 000) 2012; Nantes (Fransa) ise 2013 için bu ödüle-sıfata layık görülmüştür.

Özellikle bu alanda yapılan en güncel ve en kapsamlı çalışma olması ve bölgeler

özelinde kriterlerin adapte edilebilirliği nedeniyle Siemens’in Economist Intelligence

Unit (EIU) ile birlikte oluşturduğu göstergeler ve kriterler esas alınacaktır.

Hamburg, Almanya'nın ikinci büyük şehri olup kendi başına ayrı bir eyâleti

oluşturur. Aynı zamanda Avrupa Birliği'ndeki en büyük 6. metropoldür. Almanya'nın

dünyaya açılan kapısı da denilen kent, Almanya'nın en büyük limanına da sahiptir.

Rotterdam'dan sonra Avrupa'nın en büyük ikinci limanı olup, dünyada da 9.

Sıradadır. Hamburg ve çevresinde ikamet eden 4.3 milyonluk nüfusun 1.8 milyonluk

bölümü şehir merkezinde yaşamaktadır. Metro hatları, bisiklet yolları, yayalara

ayrılmış kent merkezleri, pasif binaları, eko mimari örnekleriyle Hamburg bugünün

büyük kentleri için örnek bir model teşkil etmektedir. Ulaşımda Amsterdam, temiz

havada Oslo, gürültü kirliliğiyle mücadelede Stockholm ilk sırada yer alırken; atık su,

iklim ve çevre yönetimi konularında Avrupa'nın en iyisidir. (URL-46)

48

Şekil 27.Hamburg Ekokenti (URL-47)

Şekil 28.Hamburg Ekokenti (URL-48)

Şekil 29.Hamburg Ekokenti (URL-49)

49

Şekil 30.Hamburg Ekokenti (URL-50)

3.2.YÖNTEM

Yapılan tez çalışmasında, Berkes,F. Ve Kışlalıoğlu,M. ,2010 Çevre ve Ekoloji,

Remzi Kitabevi ,İstanbul,Türkiye - Ecocity Berkeley:building cities for a healthy

future - Kocataş,A,2003.Ekoloji Çevre Ekolojisi, 7.Baskı. Ege Üniversitesi

Basımevi,İzmir,Türkiye. Kitapları incelenmiştir. Ecocity Berkeley in kitap çevirisi

yapılıp düzenlenmiştir. Kütüphaneye gidilip tez konusu ile ilgili detaylı araştırmalar

yapılıp konu ile ilgili kitaplar okunmuştur. İnternetten görseller alınmıştır ve ekokent

ile ilgili bloglardan yorumlanan konular incelenmiştir.

4.BULGULAR

4.1.Fiziksel Veriler•Mümkün olan en az miktarda doğal kaynak kullanılarak ekolojik ayak izi en aza

indirilebilir.

•Binaları, cadde-sokakları, hava akımlarını kesmeyecek şekilde tasarlayabilir

50

•Sera gazına yol açan uygulamaları sıfırlayarak sıfır karbon ilkesini hayata

geçirebiliriz.

•Güneşten, rüzgardan, akıntıdan, dalgadan enerji kaynağı olarak en yüksek

düzeyde faydalanılabilir.

•Kullanılabilir suyu en az düzeyde atık suya dönüştürmeye sebep olabilir.

4.2.Sosyal ve Demografik Veriler•Kent içi ulaşımda motorlu araçları saf dışı edip yürümeyi en mümkün hale

getirebiliriz

•Kentin gıdasını kent içi ve kent çevresinde aynı kentin insanları tarafından organik

tarım ilkelerine göre üretebilir; ve yeniden kullanma, yeniden üretim ve dönüşüm

ilkelerine uyarak ekolojik açıdan tümü ile kendine yeten yerleşim birimleri

oluşturabiliriz. (URL-51)

4.3.Yeşil Şehir EndeksiDiğer bir performans kriteri, Siemens tarafından iklim değişikliğinde sorumluluğun

şehirlerde olduğu görüşünden hareketle, Economist Intelligence Unit (EIU) ile birlikte

hazırlanan Avrupa Yeşil Şehir Endeksi’ (Green City Index) dir. Bu endeks bir kentin

hem mevcut çevre performansını hem de sürdürmekte olduğu girişimler ve hedefler

yoluyla gelecekteki çevresel etkisini azaltmaya verdiği önemi ölçmeye yönelik bir

ölçektir. Yeşil Şehir Endeksi, bir ülkeyi ya da bölgeyi enerji verimliliği başta olmak

üzere çeşitli kriterlerle değerlendirerek gerek kendi bölgesinde gerekse dünya

genelindeki sıralamasını belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Araştırmada

kullanılan kriterler arasında karbondioksit salımı, enerji ve su kullanımı, binaların

verimliliği, toplu ulaşım çözümleri, atık yönetimi ve geri dönüşüm çalışmaları,

solunan havanın kalitesi ve kirlilik oranları ile çevreci yönetim uygulamaları

bulunmaktadır. Her şehir için, Şekil 2 de görüldüğü üzere, sekiz kategoriye ayrılan,

16 adet niteliksel ve 14 adet niceliksel olmak üzere 30 ayrı gösterge göz önüne

alınmaktadır (Siemens Sürdürülebilir Şehirler, 2010:9).

Şehirler, şeffaf, tutarlı ve yeniden üretilebilir bir puanlama süreciyle

derecelendirilmektedir. 2009’da Avrupa ile başlayan Yeşil Şehir Endeksi araştırması

geçtiğimiz yıl Güney Amerika, bu yıl ise, örnek Asya şehirleri için hazırlanmıştır.

Bugüne kadar aralarında İstanbul’un da bulunduğu 100 farklı şehrin listelendiği

araştırmanın son hazırlanan raporlarında Almanya’nın 12 farklı şehri ile ABD ve

Kanada’dan 27 şehir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Almanya’daki 12 şehir,

Avrupa’nın diğer şehirleriyle karşılaştırılırken, ABD ve Kanada’nın yer aldığı Kuzey

Amerika’nın listesinde en üst sırada San Fransisco yer almıştır. İstanbul’un da yer

51

aldığı Avrupa kategorisinde 30 şehir değerlendirilmiş, Kopenhag, 2010 Avrupa Yeşil

Başkenti Stockholm’u geride bırakarak (az bir farkla) birinci olmuştur. İstanbul ise

25. sıradadır. Afrika Yeşil Şehir Endeksi’nde değerlendirilen veriler sonrasında

oluşan genel sıralamada 6 şehir, ortalamanın üstünde kalmayı başarmıştır. En

düşük değerleri Tanzanya’dan Dares Salaam ile Mozambik’ten Maputo alırken,

araştırmaya dahil edilen hiçbir şehir en iyi değerlere ulaşmayı başaramamıştır.

(URL-52)

4.4.Hamburg’un Yeşil Şehir Endeksi Gösterge Parametrelerine Göre İncelenmesi

Siemens’in Yeşil Şehirler Endeksi’ne göre, Hamburg’u irdelediğimizde;

Karbondioksit

Hamburg’un iklim değişikliği sorununun çözümüne ilişkin olarak aldığı önlemler ve

koyduğu hedeflere bakıldığında CO2 emisyonu, 1990-2006 yılları arasında % 15

azaltılmıştır. Hedef 2020 de %40 ve 2050 de % 80 azaltımı sağlamaktır. Diğer AB

hedefleri ile karşılaştırıldığında (2020 de %20) oldukça yüksek bir hedeftir. Yerel

yönetim tarafından 2007 yılında onaylanan ‘iklim değişikliği programına göre, 10

farklı eylem alanında 450 ye yakın önlem alınmıştır. Bu eylemlerle yılda 22.5 milyon

Euronun tasarrufu sağlanacaktır. Sanayi yatırımlarında CO2 salınımlarında

azalmayı teşvik için ‘Yatırımcılar için Kaynak Korunumu’ adlı ortaklık programı ile

1000 e yakın proje tamamlanmıştır. Toplamda 134000 ton CO2 emisyonu

önlenmiştir (Hamburg, 2011:20-21). Bu örnekte olduğu gibi yatırımcılarla yerel

hükümet arasındaki işbirliği sayesinde çevre korumaya yönelik birçok önlem

kolaylıkla alınmış ve kurulan ağlarla danışmanlık ve destek sistemleri oturtulmuştur.

Enerji ve Akıllı Binalar

Enerjinin korunması ve yenilenebilir enerji kaynaklarına öncelik verilmesi,

Hamburg’un sürdürülebilirlik stratejisinin en önemli anahtarıdır.Almanya’nın enerji

sektöründeki tüm genel merkezlerin Hamburg’da konuşlanması, bu şehrin enerji

anlamındaki önemini küresel anlamda ortaya koymaktadır. 600 den fazla

yenilenebilir enerji firması vardır. Son 12 yılda yenilenebilir enerji kaynaklarının

kullanımı 3 kat artmıştır. Almanya’nın enerji üretiminin % 17 si Hamburg’dan

sağlanmaktadır ve önümüzdeki 10 yıl içinde bu oranın en az % 50 artması

beklenmektedir. Hamburg da faaliyet gösteren her ölçekteki bu firmaların

üniversiteler, gönüllü kuruluşlar ve enstitüler ile kurulan bir topluluk (Cluster

52

Renewable Energies Hamburg) aracılığı ile sağlanmaktadır. Örneğin, sadece 400

kamu kurumunda düşük enerji harcayan lambaların kullanımı ile yılda 3.4 milyon

Euro tasarruf sağlanmıştır. Hamburg da yaygın olarak kullanılan yenilenebilir enerji

türlerine baktığımızda; dünyanın en önemli güneş enerjisi üreten firmalarının burada

yer aldığını ve en büyük foto voltaik çatı sistemlerinin yerel bir firma tarafından

kurulduğunu görülmektedir. Güneş enerjisinin yanı sıra, biyokütle enerjisi de

civardaki park ve bahçelerdeki organik atıklardan üretilmektedir. 2009 yılından beri

Hamburg’un ihtiyacı olan enerjinin tamamı yerel bir şirket olan Hamburg Energie

tarafından karşılanmaktadır. Bu özellik, ekokent olabilmenin olmazsa olmazlarından,

-yerel kaynaklarla enerjinin üretilmesi-biridir ve Hamburg’un enerji alanında

yeterliliğinin iyi bir göstergesidir . Hamburg Limanı’nda inşa edilen rüzgar türbinleri

dünyadaki en büyük on-shore türbinlerdir. Dev off-shore türbin parkları ise

Cuxhaven ve Brunsbüttel de test üretimi aşamasındadır.

Ulaşım

Hamburg’a ilk gittiğinizde ve kenti oraya ait bir vatandaş gibi yaşadığınızda en kolay

alıştığınız ve uyum sağladığınız şey ulaşım sistemidir. Buradaki HVV dünyanın en

eski entegre toplu taşım sistemidir. Ve neredeyse bütün metropolitan alanı kaplayan

ağ sistemi vardır. Otobüs ya da metro gibi herhangi bir toplu taşım aracına

binebilmek için evinizden ya da işinizden çıktığınızda en fazla 300 m. yürümeniz

yeterlidir. 19 801 m2 lik yüz ölçüme sahip şehirde 11657 km otobüs hattı ve 426

durak mevcuttur. 2009 da 656 milyon kişi toplu taşım araçlarından faydalanmıştır.

Merkez de 1.8 milyon nüfus barındırmasına rağmen, toplu taşım ağındaki rahatlık ve

ulaşımdaki kolaylık sayesinde kentte trafik problemi yaşanmadığını söylemek

mümkündür. Kent merkezlerinde şahsi araba kullanımı oldukça azdır. Bu pozitif

yönlerin yanı sıra, yine dünyanın en büyük hidrojen yakıtlı otobüs filosu

Hamburg’dadır ve sürekli büyümektedir. Her 9 araçtan biri hidrojeni elektrik

enerjisine çevirebilmektedir. Üstelik son derece sessiz çalışan 200 KW motorlu bu

araçlar, sera gazları yerine buhar salımı yapmaktadır. Hamburg da topoğrafik

yapısının uygunluğu çok iyi değerlendirilerek, 1800 km lik bisiklet yolu yapılmıştır.

Yerel yönetim tarafından 2009 yılında kurulan bisiklet sistemi, 71 istasyon, 1000

bisiklet ve 53000 kayıtlı sürücü ile aktif olarak kent içi ulaşımda çok etkindir. Bu

uygulama da İlk yarım saatlik kiralamanın ücretsiz olması, metro istasyonlarının

girişinde bisiklet duraklarının olması motivasyonu arttırmakta ve uygulamayı

yaygınlaştırmaktadır. Amaç 2008 de trafikte bisiklet kullanım oranı olan %12 den %

53

18 e çıkarmaktır. Bu yıl (2011) itibarıyla, birazda Avrupa Yeşil Başkenti olmanın

verdiği sorumlulukla Hamburg trafiğinde düşük CO2 emisyonu olan taksilere (smart

cars) de daha sık rastlanmaktadır.

Su Yönetimi

Hamburg’un su yönetimi konusunda en çok övünülen yönü, şehir şebekelerindeki su

kaçaklarının% 4 gibi bir oranla, % 7 olan Almanya ortalamasının altında olmasıdır.

Bizim bakış açımızla da Hamburg ve su yönetimi dendiğinde Elbe Nehri ile Alster

Gölleri aklımıza gelmektedir. Elbe Nehri, kendine özgü doğal dinamik yapısı ile

bütün bölge için can damarıdır. Natura 2000 doğa koruma ağında ‘istisnai öneme

sahip alan’ olarak ilan edilmiştir. Taşımacılık, balıkçılık, sanayi, tarım ve rekreasyon

ile su sporları amacıyla kullanılmaktadır. Ancak, 1990 yılında Elbe Nehri su

kalitesine bakıldığında, çok yüksek organik kirlilik bulunmuştur. Yapılan çalışmalar

ve alınan önlemlere rağmen hala kirlidir, buradaki balıkların tüketilmesi ve taşkın

suları ile tarım alanlarının sulanması tavsiye edilmemektedir. 2010 yılında dip

çamurunun temizlenmesi ve nehirdeki kirlilik yaratan faktörlerin kaynakta

önlenmesine yönelik bir çalışma başlatılmıştır. İçme ve kullanma suyu temini ile atık

su arıtma da sıkıntı yaşanmamaktadır. İklim değişikliği ile yağış rejimi de değişen

Hamburg da kanalizasyon ve drenaj sisteminde taşma ve sellere karşı önlem

alınmıştır. Yağmur suyu yönetimine ilişkin teknik ve planlama araçları üniversite ve

yerel yönetim işbirliği ile üretilmiştir. Şehrin yeşil şehirler indeksine göre en zayıf

noktası Elbe Nehri kirliliğidir. Arıtma tesisinden deşarj Elbe Nehrine yapmaktadır.

Atık Yönetimi ve Arazi Kullanımı

Hamburg entegre atık yönetim sisteminde, AB atık yönetim politikaları uyarınca,

atıkların en aza indirilmesi, az atık üretilmesi öncelikli hedeftir ancak geri kazanım

da iki anlamda önemlidir: toplam atık hacminin azaltılması ve hammadde olarak

üretime kazandırılması. Atık yönetiminin ve geri kazanımın etkin bir şekilde

başarılması, CO2 miktarını yaklaşık yılda 1 milyon ton azaltmıştır. Bu rakamın 2012

de 100000 ton artması beklenmektedir. Bu başarılı yönetimin önemli bir bileşeni de

bilinçlendirme kampanyalarıdır. Geri kazanım için depozito uygulaması ve alışveriş

sırasında makinelerle bunların paraya dönüştürülmesi yaygındır. Arazi kullanımını

incelediğimizde, şehrin %16.7’si ormanlar, rekreasyon alanları ve yeşil alanlarla

kaplıdır. 3000 hektar (1460 adet park) kamu parkı mevcuttur. Belediye alanlarının %

25 inde tarım yapılmaktadır. Hamburg’daki 31 doğal rezerv alanı, toplam alanın %

54

8.4 dür ki bu rakam diğer Alman şehirlerinden bir hayli fazladır. Diğer koruma

statüleri ile koruma alanları yüzdesi % 27.4’e çıkmaktadır. Nüfusun % 89 u parklara

300 m lik mesafede yaşamaktadır ve her hafta 1 milyon kişi bu rekreasyon

alanlarından faydalanmaktadır. Şehir planlanırken, parkların, eğlence ve spor

alanlarının, iş merkezleri ile bağlantılarının kurulması; bu alanlara şehir merkezinden

yürüyerek ya da bisikletle kolaylıkla ulaşılabilmesi, trafik karmaşasının olmaması

hedeflenmiştir.

Hava Kalitesi

Hamburg, Almanya'da kapsamlı bir iklim koruma programı geliştiren ilk şehirlerden

biridir ve her yıl bu programa 25 milyon Euro ayrılmaktadır. Bu kaynak bina

cephelerinin izole edilmesi, işletmelerin ve vatandaşların enerji tasarrufu konusunda

bilinçlendirilmesi gibi alanlarda kullanılmaktadır. Her ölçekteki, 500’e yakın endüstri

kuruluşunun Elbe kenarında faaliyet göstermesine rağmen, hava kirliliği sorunu

yoktur. 1984 den beri, şehrin belirli yerlerine yerleştirilen hava kalitesi izleme

sistemleri ile otomatik olarak kontrol altında tutulmaktadır.

Çevresel Yönetim

Öncelikle Hamburg’un Federal Almanya Cumhuriyeti’ndeki toplam 16 eyalet içinden,

hem şehir hem eyalet olan 3 eyaletten biri olduğunu hatırlatmakta fayda

görülmektedir. Yönetişim kavramın doğduğu yerin 1970 lerde Almanya olduğu

gerçeğinden hareketle, Hamburg’un bu alanında kaydettiği gelişme normal kabul

edilebilir. Yerel Gündem 21 ile belirlenen stratejileri, diğer politikalarla entegre ve

uyumlu bir şekilde uygulayan yerel yönetim anlayışı gelişmiştir. Çevresel projelerde

ve karar üretmede halkın katılımı ve katkısı oldukça fazladır. Yönetimde, yerel

otoriteler kendi kararlarını alarak, uygulamaktadırlar. Bütçe olarak, yine özerktirler.

(URL-53)

5.TARTIŞMA VE SONUÇ

Kentler dünyanın en devamlı iki örgütlenmesinden biridir. Kent ve aile

dünyadaki tüm diğer kurumlardan daha uzun ömürlü olmuşlardır. Kentler

devletlerden daha uzun ömürlüdür. Mesela, İstanbul’dan üç tane imparatorluk

geçmiştir. Bu imparatorlukların tamamı tarih sahnesinden çekilmiştir ama İstanbul

2700 yıldır hala bir kent olarak yaşamaya devam etmektedir. Kentlerin

devamlılığının devam etmesi için eko-kent kavramı daha iyi özümsenmelidir.

55

İnsanoğlu yıllar boyunca sadece ve sadece kendini düşünmüş ve kendi

istekleri doğrultusunda yaşamaya çabalamıştır. Kendine faydalı gelen her şeyi

kullanmak adına, sonuçlarını düşünmeden hareket etmiştir ve etmeye devam

etmektedir. Hiçbir şey tükenmez diye düşünmüştür. Çünkü doğa tahribe uğradığının

belirtilerini çok seneler sonra göstermeye başlar. Görünürde belli bir değişimin

olmaması, korku yaratacak bir durumun söz konusu olmadığını göstermiştir.

İstanbul’dan söz etmek gerekirse, özellikle coğrafi konumun değerinden, tüm

imparatorluklar tarafından tahrip edilmeye başlanmıştı. Bu durum insanların kendi

çıkarları doğrultusunda hareket ettiğinin bir göstergesinden yalnızca biridir.

Mekanların fiziksel özellikleri insanoğlu için cezbedici bir nitelik taşımaktadır.

İnsanlar bu yüzden güzel olan yerleri alıp kendilerine yaşam alanı seçmek ve orada

kendi isteklerini gerçekleştirmek adına çeşitli şekillerde kullanmaya kalkmışlardır.

Bunu da oraya binalar kurarak veya çeşitli sosyal aktivite yerleri kurarak

gerçekleştirmişlerdir. Bunları yaparken doğanın ve toprağın zarara uğrayacağı

düşünülmemiştir. Çünkü çıkar denilen kavram insanoğlunun gerçeklerinden biridir ve

insanların isteklerinin de belirli bir sınırı yoktur.

İsteklerimizi gerçekleştirirken doğanın kapasitesi ve bize verebilecekleri

düşünülmemektedir. Topraklardan en üst düzeyde faydalanılmaya çalışılmış fakat

bunu, ürün yetiştirmeden ziyade mekan oluşturmak adına kullanmıştır. Böyle olunca

da toprak birtakım zararlar görmek zorunda kalmıştır.İnsan ile doğa arasını

dengelemek yeşil alan sistemleri oluşturularak mümkün kılınır.

Dünyada her ülke, her insan kendi ekonomisini düşünmektedir. Bu olması

gereken ve beklenen bir sonuçtur fakat bunu en az tahriple sağlamamız

gerekmektedir. Günümüzde hemen hemen tüm açık alanlara, imarlı arazilere toplu

konut yapılmaktadır. Binalar yapılıyor, insanlar yerleşiyor, insanların ihtiyaçları

doğuyor, alışveriş merkezleri yapılıyor, arabalar düşünülüyor bunlar için otopark

yapılıyor ve bunun gibi birbiri ile bağlantılı olan mekanlar yaratılıyor. Bunların hepsi

topraktan su kalitesine, hava kalitesine kadar bir çok kötü etki yapmaktadır.

Ekokentin amaçları düşünüldüğünde suyu boş yere kullanmama, doğal

güneş enerjisinden faydalanma, araç kullanımını en aza indirgeme, organik tarımı

dışarıdan almama, binaların hava akımlarını düşünmek,endüstrinin kurulacağı

yerleri belirlemeye kadar her şeyi kapsamaktadır.

56

Mesela, ısı kaybı olmaması için binalar yanyana yapılmalıdır. Binaların, dış

çevrenin ışık düzeni öyle bir düşünülmelidir ki hem tasarruf edilsin hem de fazla ışık

insanı yormasın. Çünkü insanlar yoruldukları zaman verimli olamazlar uyku

düzenleri de bozulur. Bu durum sosyal hayatımızın ve iş hayatımızın da büyük

ölçüde olumsuz etkilenmesine sebep olur.

Endüstriye önem son yıllarda çok artmıştır. Ekonominin en büyük gelirleri

buradan sağlanmaktadır. Fakat kurulacak fabrikalar özellikle denizden uzak,

şehirden uzakta olmalıdır ve mutlaka bacalarına filtre takılmalıdır. Çünkü fabrikaların

ürettiklerinden çok atıkları da fazladır. Bunların en düzgün şekilde depolanması

gerekmektedir.

Ekokentte en önemli şeylerden biri de araçsız trafiktir. Toplu taşıma bu

noktada devreye girmektedir. Hem daha çok insanın ulaşımı sağlanabilir hem de

trafiğe daha az araç çıktığından egzoz salınımı daha az olur. Ne kadar çok taşıt o

kadar kirliliktir. Trafik problemi de en aza indirgenmiş olur. Hava kirliliğine bu gibi

katkılar sağlanabilir. Alt yapıya verilen zarar da aza indirilmiş olur. Çünkü ne kadar

çok taşıt olursa o kadar çok yol isteği olacaktır. Yeni yol yapma veya yolları

genişletme taşıma kapasitesine olumsuz etki yaratır. Bisiklet yolları artırılmalıdır ki

insanlar bisiklet kullanabilsinler ve böylece daha az gaz doğaya salınmış olur. Fakat

ülkemizde bisiklet yollarımızın ve bisiklet kullanma kültürümüzün olmaması bizi

bisiklet kullanımına itmemektedir. Yerleşim alanlarının da birbirine uzak olması bu

fikirden kaçılmasına sebep olmaktadır. Bu kültürü arttırma ve yeni bisiklet yolları

yapmak bu soruna çözüm getirilmesinde katkı sağlayacaktır.

Binalar yapılırken, orada yaşayan insanların araçlarını koymaları için

yollardan kısmak yerine bina arkalarına minik otoparklar düşünülürse bu hem

gürültüyü hem de kirliliğin daha aza indirgenmesine neden olur. Ama bu bizim ülke

düzenimizde uygulanabilecek bir düşünce olarak yer almamaktadır.

Planlamalardaki birtakım eksiklerin yanı sıra insanlarımız da bu konuda

yeterince duyarlı değildir. Bizim de sağlayabileceğimiz katkılar vardır ve bunlar göz

ardı edilmemelidir. Su konusunda israf etmemek, ışığı gereksiz yere kullanmamak,

yerlere çöp atmamak, tütün mamüllerini ez aza indirgemek hatta hiç kullanmamak

ve bunun gibi örnekler sayılabilir. yaşama kaynağımızdır. Bazı bitkilerin büyüyüp

gelişmesi için çok seneler geçmesi lazımdır. Bunun için bile doğayı tahrip etmemek

gerekmektedir.

57

En başta bazı problemlerin ortaya çıkmasında, insanların istek ve arzuları

daha sonra da bilinçsiz ve eğitimsiz olmalarından kaynaklanıyor. Yeterli donatılar

bizim ülkemizde çok fazla mevcut değildir. Okullarımızda bu bilinç çok az

verilmektedir. Ve bunun için anaokulundan itibaren bilinçlendirmek için çalışmalar

yapılmalıdır. Çocuklara doğa sevgisi aşılanmalıdır.

Doğa çeşitli canlıları içinde barındırır bir bütündür doğaya nasıl davranırsak o

kadar olumlu sonuçlar alırız. Mesela tarım yapan çiftçiler 1 seneliğine toprağı

nadasa bırakır. Sebebi de toprağı dinlendirmek içindir. Böyle olunca diğer sene

topraktan daha fazla ve kaliteli ürün alınmış olunur. Bunların yanında ise doğanın

sınırlı olduğunu unutmamakta fayda vardır. Bize verdiği, sunduğu imkanlar geri

dönüşü olmayan (yangın) gibi tahriplerde kendini yenileyemeyebilir ve burada da

bize anlatmak istediği aslında ‘ben de bir canlıyım’ kavramıdır. Zaten en başta

unuttuğumuz şey budur. Doğa da canlıdır.

Ülkemizde ekokent adına bir şey yapmak istiyorsak şayet doğanın canlı

olduğunu asla ve asla unutmamalı ve ona göre hareket etmeliyiz. Bilinç eksikliğimizi

gidermek için diğer ülkelerde bu gibi çalışmaları araştırmalıyız gerekirse yapılan

seminerler varsa bunlara katılmalıyız. Ülkemiz, yurtdışından bu bilinçteki insanları

getirmeli ve ülkemizde bu işle uğraşan, bu işi meslek haline getirmiş insanlara

konferans imkanı sunmalıdır.

Herkese ekokenti, amaçlarını anlatma imkanımız olsa mantıklı gelebileceğini

düşünüyorum çünkü tamamen doğa ve insana yönelik bir bilinçtir. İnsan, yine

isteklerini, arzularını gerçekleştirebilir. Buna engel olan bir düşünce değildir. Sadece

isteklerimizi optimum düzeyde istememiz gerekir. Ve kendimiz dışında doğayı da

düşünmemiz gerektiğini bilmeliyiz.

Unutulmaması gereken en önemli şeylerden biri de doğanın, üzerinde

yaşadığımız toprağın canlı olduğu ve bütün canlılarla bir uyum içinde olduğudur.

Doğa ile iç içe yaşamaktayız çünkü ve bize bu kadar güzelliklerini sunan doğa için

biz de yaşam şeklimizden ödün verip onu düşündüğümüz takdirde daha mutlu, daha

güzel yaşayabiliriz. İnsanlar tükettiği kadar üretmeyi, aldıkları kadar vermeyi de

bilmelidir. Aksi bir tutum nankörlükten başka bir şey değildir. İşte bunu da en güzel

ekokent anlayışı ile sağlayabilir. Ve onun gereklerini yerine getirerek bundan sonra

kurulacak, yapılacak her planda ekokent anlayışı içerisinde çalışmalar yapılmalıdır.

58

Belki hepsini yapılayamayabilinir fakat bir çoğunu gerçekleştirmek için çaba

sarfetmek bile bir başarıdır. Ekokent anlayışı bizden sonra gelecek nesiller ve şu an

bulunan insanlar için en güzel yaşam ortamı sağlamayı hedeflemektedir. Sadece

doğa değil insanların yaşam kalitesi de düşünülmüştür aslında. Bunu idrak edip

bilinçlendiğimiz taktirde zamanla bize katkılarını görebiliriz.

İnsanların bunca emekleri ve çabaları eğer ki iyi ve konforlu bir hayat

yaşamak ise ve bizden sonraki nesillere iyi birşeyler bırakmak ise bu şekilde devam

edilmesi lazımdır. Aksi takdirde istenilen gerçekleşemez ve yaşayacağımız bir

doğanın kaldığını bile göremeyebiliriz.

Sonuç olarak; bizden sonra gelen nesillere yıpranmış, tükenmiş, “katledilmiş”

yaşam alanları bırakıp bu dünyayı yaşanmaz hale getirmemeliyiz.

59

KAYNAKLARBerkes,F. Ve Kışlalıoğlu,M. ,2010 Çevre ve Ekoloji, Remzi

Kitabevi ,İstanbul,Türkiye

Ecocity Berkeley:building cities for a healthy future

Kocataş,A,2003.Ekoloji Çevre Ekolojisi, 7.Baskı. Ege Üniversitesi

Basımevi,İzmir,Türkiye.

URL-1:www.orman.kastamonu.edu.tr.Etkileşim Tarihi: Nisan,2016

URL-2:www.unescap.org/sites/default/files/17-FS-Eco-city.pdf. Etkileşim Tarihi:

Nisan,2016

URL-3: www.habitat.org. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-4:Webnaturel.com/urunbilgi/id/1511/katid/61/ustkatid/7/cevre-ve-

ekoloji.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-5:www.hayatmmo.org/muhendislik-mimarlık-peyzaj-mimarligi/21713-

ekokent-nedir.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-6:http://ciseunluler.blogspot.com.tr/2009/07/surdurulebilir-yasam-ornegi-

ekokent.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-7:www.biyolojiegitim.yyu.edu.tr/mkpdf/ddife06.pdf.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-8:www.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON/-35220-ARTICLE-

SINMAZ.pdf.Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-9:http://images.slideplayer.biz.tr/11/2952219/slides/slide_4.jpg. Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-10:http://www.mimdap.org/wp-content/uploads/mim-1.jpg.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-11:http://1.bp.blogspot.com/-CAr4-vobFF8/UNl-p5LqAVI/AAAAAAAAA1w/

LLai88ZZBic/s1600/Ekokent.png.Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016

URL-12:https://thumbs.dreamstime.com/z/eco-city-concept-19035131.jpg.

Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016

URL-13:http://assets.inhabitat.com/files/Forwarding-Dallas-1.jpg.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-14:http://yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-15:https://yesilgazete.org/blog/2014/12/02/kentsel-tarim-alani-dunya-

olceginde-28-avrupa-birligi-ulkesi-buyuklugunde. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

60

URL-16:http://www.karbonayakizi.com/whatIsCarboonFootPrint.html.Etkileşim

Tarihi: Nisan,2016

URL-17:https://www.google.com.tr/#q=karbon+ayak+izi.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-18:http://www.mimarlikforumu.com/showthread.php?t=11141.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-19:http://www.yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-20:https://gaiadergi.com/wp-content/uploads/2014/12/tarim-

cesitleri.jpg.Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016

URL-21:http://www.yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-22:https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/8d/bd/

02/8dbd025cf2f83fb53b328ce501014e0f.jpg.

Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016

URL-23:https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/736x/6b/cf/

a8/6bcfa8fc74f75069719931058bbd2d01.jpg. Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016

URL-24:http://www.yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-25:http://www.yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-26: http://www.mimdap.org/?p=138076 Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-27:http://www.nobel.gen.tr/Makaleler/Derleme-Issue%201

ff891cb440334e478d17295f98030a9a.pdf. Etkileşim Tarihi: Nisan,2016

URL-28:https://www.google.com.tr/#q=karbon+ayak+izi.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-29:http://v3.arkitera.com/h9863-eko-kentler.html.Etkileşim

Tarihi:Nisan,2016

URL-30:https://yesilgazete.org/blog/2014/12/02/kentsel-tarim-alani-dunya-

olceginde-28-avrupa-birligi-ulkesi-buyuklugunde. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-31: http://www.nobel.gen.tr/Makaleler/Derleme. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-32: http://www.nobel.gen.tr/Makaleler/Derleme. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-33:Sead.selcuk.edu.tr/sead/article/download/48/47.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

61

URL-34:http://www.neredekal.com/res/haber/hb_b_28101446_l-b.jpg.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-35:http://v3.arkitera.com/UserFiles/Image/news/2007/02/14/ekokentler3.jpg

URL-36:http://www.yapi.com.tr/haberler/dongtan-eko-kent-projesinin-miari-

aruptan-david-height_95733.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-37:https://www.google.com.tr/#q=ekokent+%C3%B6rnekler.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-38:https://www.google.com.tr/#q=ekokent+%C3%B6rnekler.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-39:http://www.turkiyeinovasyonhaftasi.com/tr/haberler-colun-ortasinda-

dunyanin-ilk-ekosehri-masdar-insa-ediliyor.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016

URL-40:https://www.google.com.tr/#q=masdar+ekokenti.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-41:https://www.google.com.tr/#q=masdar+ekokenti.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-42:https://www.google.com.tr/#q=tanjin+ekokenti.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-43:http://www.mimarizm.com/haberler/cin-in-gelecegi-tianjin-eco-city-neler-

vaadediyor_116834. Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016

URL-44:https://www.google.com.tr/#q=tanjin+ekokenti.Etkileşim

Tarihi:Mayıs,2016

URL-45:http://galeri3.arkitera.com/var/thumbs/Yarisma-Projesi-

4/%C4%B0stanbul-Kayabasi-Bolgesi-icin-Konut-Tasarimi-Mimari-Fikir-Proje.

Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016

URL-46:https://www.google.com.tr/#q=hamburg+ekokenti.Etkileşim

Tarihi:Haziran,2016

URL-47:www.ekoyapidergisi.org. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016

URL-48:www.mimdap.org. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016

URL-49:sead.selcuk.edu.tr. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016

URL-50: www.mimdap.org. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016

URL-51:http://ozanoyunbozan.blogspot.com.tr/2012/12/kapitalist-kent-anlaysna-

kars-eko-kent.html. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016

URL-52:http://www.siemens.com.tr. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016

http://www.ekohaber.com.tr. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016

62

URL-53:sead.selcuk.edu.tr. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016

www.yesilist.com/cms.php?u=-1193&id=1193.Etkileşim

Tarihi:Haziran,2016

63