KLAVYE

zerinde harf, rakam ve sembolleri ieren tular bulunduran ve bunlara basldnda ekranda grntleyerek, bilgisayara veri ve komut giriini salayan birime klavye (keyboard) ad verilir. Klavye, bilgisayarla kullanc arasnda iletiim

Kurmay salayan nemli bir aygttr. Her ne kadar dokunmatik ekranlar ve sesli kumanda sistemleri yava yava bilgisayar dnyasna girmekteyse de klavye vazgeilmez bir donanmdr.

Klavyenin Yaps ve alma Prensibi

Klavye, zerindeki tular aracl ile kullancnn bilgisayara sinyaller gndermesini salar. Klavyenin ierisinde, basit bir mikroilemci ve tampon bellek bulunmaktadr. Bir tua

basldnda, tuun bal olduu elektronik devre harekete geerek hangi tua basldn

bilgisayara iletir. Bilgisayar da bu bilgiyi iler.

ekil 1.1: Klavyenin i yaps

Kullanc, klavye zerindeki plastik tu zerine bastnda, tu altndaki plastik yay

aa ezilerek altndaki kmr tabaka ierisinde bulunan gm nitrat ierikli devreyi

kapatr. Klavye ierisinde bulunan mikroilemciye iletilen sinyal, kablo yardmyla

bilgisayara iletilir.

Anakart zerindeki klavye denetleyicisi porttan gelen sinyali karakter seti zerinden

RAM (ana bellek)e kopyalar. Klavye kesme istei, ilemciyi durumdan haberdar eder.

lemci de yaplmas gereken ilemi yapar. Gerekte kullancnn bir plastik tua basm olmas gibi basit bir ilem olarak gzkse de bu bilgisayara 1 ve 0lardan oluan bir veri kmesinin iletilmesinin ardndan, kmeye karlk gelen karakter kodunun, karakter setindeki karlnn ekrana yanstlmas ile sonulanr.

Standart Klavye Tularnn Grevleri

Klavye zerinde bulunan tularn grevleri unlardr:

1. Esc tuu (Esc=Escape): O anda iletilmekte olan komutu veya aktif olan meny

iptal eder.

2. Tab tuu (Tab=Tabulate): Bir programda deiik konumlara atlamaya ya da

yazlm kelimeyi veya cursor yani imleci genellikle 8 karakter saa atmaya yarar.

3. Caps lock tuu (Caps=Capitals): Basldnda devaml byk harfle yaz yazmay

salar. Bu tua basldnda klavyenin sa st kesinde bulunan Caps Lock

yanar.

4. Shift tuu: Klavyenin sol ve sanda birer tane bulunur. Klavyeden geici olarak

byk ve kk harf yazmada kullanlr. Ayrca zerinde iki ayr karakter bulunan tulardan, sol st ksmdakileri yazdrr.

5. Ctrl tuu (Ctrl=Control): Dier tularla birlikte kullanlr ve kullanlan program

tarafndan belirlenen ilevleri yerine getirir. Genellikle ksayol tu birleiminde kullanlr.

6. Windows tuu: Windows iletim sistemine ait Balat mensn aar. Sada ve solda olmak zere iki tanedir.

7. a) Alt tuu (Alt=Alter): Komutlarn altrlmasnda dier tu birleimi ile birlikte

kullanlr. Genellikle ksayol amal kullanlr.

b) Alt Gr tuu (Gr=Group): Tularn saalt kesinde bulunan karakterleri

yazdrmak iin kullanlr.

8. Space Bar tuu (En altta uzun simgesiz tu): Yaz yazarken tek karakter boluk

vermek iin kullanlr.

9. Sa tu mens: Farenin sa tuuna basldnda ekrana gelen menye bu tu

yardmyla da ulaabiliriz.

10. Enter tuu: Yaz yazarken paragraf ba yapmak iin ve programlarda bir komutu

altrmak amal kullanlr.

11. Yn tular: mlecin sola, saa, aa ve yukar doru hareketlerini yn tular ile

salarz.

12. Rakam ve ilem tular: Num Lock tuu aktifken burada bulunan rakam ve

ilem tular kullanlr.

13. Num Lock tuu: Rakam ve ilem tularn kullanmak iin Num Lock tuunun

aktif edilmesi gerekir. Num Lock tuu aktif edildii zaman klavyenin sa st

kesindeki ledlerden sol bataki yanar.

14. Tu aktivasyon ledleri: Num Lock, Caps Lock ve Scroll Lock tularnn aktif olup

olmadklar burada bulunan ledlerin yanp yanmadklarndan anlalr.

15. a) Print screen tuu: Ekranda bulunan grnty hafzaya alr. Daha ok eitim

amal kullanlr. (DOS modundayken ekranda ne varsa dorudan yazcya basar.)

b) Scroll lock tuu: DOS iletim sisteminde imleci sabit tutarak yn tular ise

ekrann aa ve yukar kaymasn salar. Gnmzdeki iletim sistemlerinde de

baz programlarda ayn grevi stlenmektedir. Scroll Lock tuu baslyken

klavyenin sa st tarafnda Scroll Lock yanar.

c) Pause tuu: Daha ok DOS ekranndayken yaplan ilemlerin bir tua baslncaya

kadar durdurulmasn salar.

16. Backspace tuu: Genellikle imlecin solundaki karakterleri silme ilevini grr.

17. Fonksiyon tular: Bu tular her programlama dilinde ve iletim sisteminde farkl

grevler almtr. F1den F12ye kadardr. rnein; F1 tuu iletim sistemlerinde ve

programlarda yardm dosyalarnn almas amac ile kullanlr.

Klavye eitleri

Klavyeleri tularn sralanna gre 2ye ayrabiliriz:

a) F klavye: Bilgisayarda F klavye kullanm Trke dokman yazanlar iin ok uygundur diyebiliriz. nk F klavyede harfler Trke yazm diline uygun olarak sralandrlmtr. Trke bir kelimeyi oluturan harflere parmaklarn daha kolay ulamas mantyla kullanlr. Daktiloya ok benzerdir. Bu nedenle daktiloyu 10 parmak kullanabilen insanlar kolayca ve hzl ekilde F klavye kullanabilmektedirler.

b) Q klavye: En ok kullanlan klavye modeli Q klavyedir. ngiliz diline gre dzenlenmitir. Bir bilgisayar alrken eer seiminizi zel olarak belirtmezseniz, gelen klavye tipi genellikle Q klavye olur. Q klavye de kendi ierisinde ngilizce ve Trke olmak zere ikiye ayrlr.

Kasa ile balantlarna gre de klavyeleri 2ye ayrabiliriz:

1. Kablolu klavyeler

Kablolu klavyeler kasa ile balant soketlerine gre;

1- AT soketli klavyeler

2- PS/2 soketli klavyeler

3- USB soketli klavyeler

olmak zere 3 gruba ayrlrlar. Gnmzde PS/2 balantl klavyeler ounluktadr.

2. Kablosuz klavyeler

Kablosuz klavyeler kasa ile haberlemelerine gre 2ye ayrlr;

1- Infrared (kzl tesi) klavyeler: Bu tr klavyelerde alc aygt ile klavye, tpk

televizyon kumandalarnda olduu gibi, direk olarak birbirlerini grmek zorundadrlar.

2- Radyo frekansl klavyeler: Bu tr klavyelerde ise alc aygt ile klavyenin birbirini

grme zorunluluu yoktur. Onlarca metre alan ierisinde birbirleri ile haberleebilirler.

FARE (MOUSE)

Fare (mouse), klavyeden sonra bilgisayarda kullanlan en yaygn girdi aygtdr ve klavyeye nazaran daha basittir. Grafik arabirimi kullanlmaya balandndan beri fare destei programlar iine yerletirilmeye balanmtr. Bilgisayar programlarnn ou, zellikle Windows iletim sistemi altnda alan programlar fareye gereksinim duymaktadrlar ve farelerin yaygnlamasda Windows 95 iletim sistemi ile birlikte balamtr.

Farenin Yaps ve alma Prensibi

Klasik farelerde mekanik para, farenin altnda bir deliin ierisinde bulunan ve

farenin hareketine gre yuvarlanan bir toptur. Farenin iyaps ve alma prensibi yledir;

1. Farenin altnda bulunan top, iki adet silindire deer ve fare hareket ettiinde bu

silindirler dnerek ularna bal arklar evirir. Biri farenin yukar- aa hareketini,

dieri ise saa - sola hareketini salar. Bu arklarn iki yannda k yayclar (led) ve k

alglayclar (detektr) bulunur.

2. Bu silindirlerin ucuna bal arklar zerinde delikler vardr. Bu delikler k yayc

dediimiz ledden kan bir keser bir aarlar.

3. Ik alglayc dediimiz detektrler ise ledlerden gelen bu kesik kesik

alglarlar. In kesilip tekrar gelme hzna gre bu bilgiyi bilgisayarn ilemcisine (CPU)

gnderirler.

4. lemci (CPU), kendisine gelen bu bilgiyi ileyerek arkn dn saysn hesaplar.

Buna gre de, yani arkn dn saysna gre de ekrandaki oku hareket ettirir. Topun

yanndaki nc bir silindir ise topu desteklemek iindir.

5. Farenin dier elemanlar ise butonlardr. Butonlara basld zaman farenin

ierisinde bulunan ilemci, buna ait bir veri satr oluturarak CPUya (mikroilemci)

gnderir. CPU kendi ierisinde bu komutu iler ve ilgili ilemi yrtr. Topun salkl hareket etmesi iin farenin altna "pad" denilen lastik bir yzey konulur.

Engelbartn ilk faresi tek tua sahipken ok ksa zamanda 3 tulu fareler gelitirilmitir. En ok tercih edilenler iki tulu olan farelerdir. Farelerde en ok kullanlan tu, sol tutur. Sol tu seme grevi yapar. Sa tu ise yan mennn kullanlmasn salar. tulu farelerde orta tu istenilen bir makroya veya fonksiyona atanabilir. rnein n bellee alnm metnin krsrn olduu yere yaptrlmas salanabilir. Tularda yaplm en byk yenilii tekerlek (scroll) olarak syleyebiliriz. Bu kk tekerlek bir pencere veya programda yukar- aa doru hareket ettirildiinde pencere veya program ekran aa ve yukar doru hareket eder. Uzun dokmanlarn gezilmesinde ok faydaldr.

Fare eitleri

Fareler balant eitlerine gre 3e ayrlrlar:

1. Seri soketli fareler

2. PS/2 soketli fareler

3. USB Soketli fareler

Gnmzde PS/2 balantl fareler ounluktadr.

Anakartlarn giriler ksmnda yer alan fare ve klavye balants iin olan PS/2

teknolojisi, u an iin en ok kullanlan klavye ve fare balant eididir.

Klavye PS/2 Fare PS/2

Fareler alma sistemine gre 2ye ayrlr:

1. Standart Fareler: Altnda bulunan top yardm ile ekranda bulunan fare

iaretisini (mouse pointer) hareket ettiren klasik farelerdir. Resim 1.10da iyaps

gsterilen resim, standart bir fareye aittir. Gnmzde en ok kullanlan fareler, bu tr

farelerdir.

2. Optik Fareler: Kullanclarn en ok kullandklar fare tr olan standart fareler

gnmzde yerlerini optik farelere brakmaktadrlar. Standart fareden farkl olarak altnda

top bulunmayan, bu optik farelerin alma prensibi daha deiiktir.1999 ylnda retilen ilk optik fare, kk bir kamera tayordu. Saniyede tam 1500 kare fotoraf alarak hareketleri alglayabiliyordu. Gnmz teknolojisinde ise bu kk kamera yerini kmz ledlere (Light Emitting Diyote) brakmtr.

Gnderdiimiz hareket komutlar bu ledlerden yansyan k ile CMOS

(Complimantary Metal Oxide Semiconductor) ad verilen sensre ulaarak hareketleri